Bahan sokongan ini hanya boleh digunakan untuk tujuan PdP Sejarah sahaja.

TIDAK DIBENARKAN
untuk menggunakan mana-mana bahagian bahan ini untuk tujuan komersial dan penerbitan semula

KSSM SEJARAH
TINGKATAN 3

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
SEJARAH TINGKATAN 3
BAB 3:
PENTADBIRAN
NEGERI-NEGERI
MELAYU BERSEKUTU
(NNMB) BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
 BAB 3: PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI
MELAYU BERSEKUTU (NNMB)

Kekayaan Hasil Bumi di

Perak, Selangor, Negeri Pembentukan NNMB
Sembilan dan Pahang  Ciri-ciri NNMB
 Kekayaan Bijih Timah  Faktor Pembentukan
 Kekayaan Hasil Emas NNMB

01 03
04
02 Pentadbiran NNMB
 Majlis Mesyuarat
Peluasan Kuasa British Negeri
di Perak, Selangor, Negeri  Majlis Mesyuarat
Sembilan dan Pahang Persekutuan
 Strategi British Meluaskan
Kuasa di Negeri-negeri Melayu
 Sistem Residen

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
3
3.1
KEKAYAAN HASIL
BUMI DI PERAK,
SELANGOR, NEGERI
SEMBILAN DAN
PAHANG
Pada akhir pembelajaran,
murid akan dapat:
 Menjelaskan kekayaan hasil bumi
di Perak, Selangor, Negeri
Sembilan dan Pahang

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
4
 3.1 KEKAYAAN HASIL BUMI PERAK, SELANGOR, N. SEMBILAN DAN PAHANG

PENGENALAN

Bijih timah merupakan

Kekayaan hasil bumi ini barangan dagangan yang
ditadbir urus dengan baik penting di negeri-negeri
sehingga menjadikan negeri Melayu sejak Zaman
tersebut makmur Kesultanan Melayu Melaka

01 02 03 04 05

Perak, Selangor, Negeri
Sembilan dan Pahang kaya
dengan hasil bumi seperti
bijih timah dan emas
Kekayaan dan kemakmuran
ini telah menarik minat
kuasa Acheh, Belanda dan
British untuk menguasai
negeri-negeri tersebut
Para pedagang dari seluruh
Alam Melayu datang ke
pelabuhan Melaka untuk
mendapatkan bijih timah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
5
 3.1.1 KEKAYAAN BIJIH TIMAH

A) PERLOMBONGAN BIJIH TIMAH ABAD KE-15

Seawal abad ke-15, perlombongan
1 bijih timah diusahakan orang Melayu
di lembah-lembah sungai

Orang Melayu melombong bijih

Peringkat 2 timah bagi kegunaan tempatan
dan diperdagangkan
Kaedah tradisional melombong
bijih timah iaitu melampan
Awal
Kegiatan “Che Long Jaafar telah membuka sebuah
daripada jajahan negeri Perak yang dinamakan
Melombong • Pembesar Melayu memperoleh kawasan Larut dan segala sungai-sungai telah dijadikan
Bijih Timah pegangan melalui surat tauliah daripada sultan lombong bijih timah. Segala pekerjaan itu telah
3 • Punca pendapatan utama mereka ialah dibuatnya dengan usaha dan belanjanya sendiri.
Oleh itu, dengan sukacita beta menyerahkan
perdagangan bijih timah
• Sultan menerima bahagiannya daripada hasil jajahan Larut kepadanya dan anak cucunya
perdagangan bijih timah bolehlah menerima jajahan itu seperti hak
miliknya.”
Antara kandungan surat kuasa bertarikh
28 Februari 1850 pengurniaan daerah Larut
Perdagangan bijih timah dijalankan di bawah pengawasan
4 pembesar Melayu sebagai pemilik lombong yang
membekalkan semua keperluan perbelanjaan
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
6
 3.1.1 KEKAYAAN BIJIH TIMAH
B) PERLOMBONGAN BIJIH TIMAH ABAD KE-16 HINGGA KE-17

Perlombongan tertumpu di Perak menggunakan bijih timah

Perak merupakan pelabuhan
sepanjang Sungai Perak dan sebagai bahan bernilai untuk
utama yang menghasilkan bijih
anak sungai di daerah sekitar mendapatkan perlindungan Portugis
timah dan sering dikunjungi
Kuala Kangsar dan Kelian di Melaka bagi membebaskan Perak
pedagang, terutamanya Portugis
Intan daripada naungan Acheh

02 04 06

01
Perak terkenal dengan hasil
bijih timah sejak zaman
Kesultanan Perak
03 05
Kekayaan dan kemakmuran
Pada tahun 1616, bijih Perak menyebabkan Acheh
timah mula dilombong Peta menunjukkan kawasan
meletakkan Perak sebagai di sepanjang Sungai Perak
di Manjung dan Beruas negeri naungannya pada abad
ke-16 hingga abad ke-17

Lokasi Perlombongan BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
7
 3.1.1 KEKAYAAN BIJIH TIMAH
C) PERLOMBONGAN BIJIH TIMAH ABAD KE-18
Pada pertengahan abad ke-18, bijih
timah dikeluarkan oleh pelombong kecil
Melayu di kawasan Larut seperti
Kerian, Kurau, Larut, Terong dan
Beruas
01
Sultan Perak, Paduka Seri
Sultan Muzaffar Shah memeterai
perjanjian menjual bijih timah
dengan Belanda di Melaka
Menjelang akhir abad ke-18,
pengeluaran bijih timah Perak
merosot akibat aktiviti
penyeludupan bijih timah kepada
pedagang British di Pulau
Pinang melalui Sungai Kurau
Perak
03
02 01
Tahukah anda.. surat Francis Light kepada
Gabenor Jeneral British di India
memerihalkan bahawa Perak hasilkan
5000 pikul bijih timah setiap tahun dan
mempunyai kontrak perdagangan dengan
Belanda di Melaka
Pada tahun 1790, Sultan Ibrahim
dan Belanda menandatangani
perjanjian penjualan hasil timah
antara Selangor dengan Belanda
02
Selangor
Kekayaan bijih timah di Kuala
Sungai Selangor menarik ramai
pedagang luar ke Kuala Selangor
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
8
 3.1.1 KEKAYAAN BIJIH TIMAH
D) PERLOMBONGAN BIJIH TIMAH ABAD KE-19 DI PERAK
Pembesar Sultan Ismail Aktiviti Pada akhir abad
Perlombongan Ngah Ibrahim ke-19, Lembah
bijih timah Melayu Long menjadikan majukan perlombongan
Jaafar dan perlombongan menyebabkan Kinta muncul
di Perak sebagai
mencapai anaknya Ngah pelabuhan baharu di muncul bandar sebagai pengeluar
Ibrahim telah Lembah Kinta Gopeng, Ipoh, utama bijih timah
tahap penting untuk dunia
pada tahun memajukan mengangkut dan muncul Batu Gajah dan
perlombongan bandar Papan Kampar LEMBAH KINTA
1840-an, hasil bijih timah dari
penemuan bijih bijih timah Perak ke Pulau dan Pangkalan LEMBAH KINTA
timah di Larut dengan bawa Pinang Peguh
masuk LEMBAH KINTA
pelombong
LARUT Kesan
Cina
Perkembangan
LARUT Pada tahun Perlombongan
1870-an
LARUT Pelabuhan
Kuala Sepetang
Kawasan Klian Pauh
dan Klian Baru
Antara versi penemuan bijih timah
di Larut, Perak pada abad ke-19
berkaitan dengan peristiwa gajah
milik Long Jaafar bernama Si Larut
terlepas ke dalam hutan yang
ditemui dengan kaki berlumpur
bercampur bijih timah Mengapa berlaku pertukaran nama? BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
9
JPN JOHOR
 3.1.1 KEKAYAAN BIJIH TIMAH
D) PERLOMBONGAN BIJIH TIMAH ABAD KE-19 DI SELANGOR
JUGRA
• Sultan Abdul Samad (1857-1898) menjadikan
Jugra di daerah Langat sebagai pusat
pentadbiran Kesultanan Selangor
• Jugra memainkan peranan penting sebelum
pusat pentadbiran kerajaan berpindah ke Klang
• Jugra menjadi pusat pengutipan cukai bijih
timah yang dibawa keluar melalui Sungai
Langat untuk dibawa ke pelabuhan Melaka
KUALA LUMPUR
• Menjelang tahun 1860, Kuala Lumpur menjadi
pusat pengeluaran bijih timah yang penting di
Selangor
• Bijih timah berjaya dilombong di Ampang.
• Kuala sungai yang menjadi pertemuan di
antara Sungai Klang dan Sungai Lumpur
dijadikan pangkalan untuk mengangkut bijih
timah
• Kejayaan tersebut mendorong ramai orang Nama Kuala Lumpur daripada nama Sungai Lumpur.
Namun begitu, nama sungai tersebut ditukarkan
Melayu dan Cina mendirikan petempatan di
situ yang membentuk bandar Kuala Lumpur
LUKUT
• Lukut merupakan wilayah Kesultanan
Selangor. Perlombongan bijih timah di
Lukut mula diusahakan oleh Raja Busu
dengan membawa masuk pelombong Cina
• Pada tahun 1830-an, selepas kemangkatan
Raja Busu, Raja Jumaat berjaya
menjadikan Lukut sebagai pusat
perdagangan bijih timah yang terkenal
• Pada tahun 1880, Lukut diserahkan kepada
daerah Sungai Ujong, Negeri Sembilan
melalui rundingan antara Sultan Selangor
bersama-sama pemerintah Sungai Ujong
• Kajang, Semenyih dan Beranang yang
sebelumnya di dalam kawasan Sungai
Ujong menjadi sebahagian daripada
wilayah Kesultanan Selangor
kepada Sungai Gombak pada tahun 1875.
~Profesor Emeritus Tan Sri Dr. Khoo Kay Kim~
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
10
 3.1.2 KEKAYAAN HASIL EMAS

• Sumber India menyatakan Semenanjung Tanah

Melayu (STM) dikenali sebagai Suvarnabhumi yang
bermaksud Bumi Emas
• Catatan Yunani, Claudius Ptolemy menulis pada
abad kedua Masihi menamakan STM sebagai
Golden Khersonese bermaksud Semenanjung Emas
01
Perlombongan emas di negeri-negeri Melayu
bertumpu di kawasan jalur emas yang
Antara kegunaan emas dalam masyarakat sebahagian besarnya terdiri daripada negeri
Melayu termasuklah dijadikan barangan 06 02 Pahang
perhiasan. Pending emas bertatah batu permata
biasanya dipakai oleh kerabat diraja semasa
upacara istiadat kebesaran diraja Jalur emas Pahang meliputi
05 03 kawasan perlombongan di
Raub dengan berkeluasan
14,000 batu persegi
Sultan Pahang juga menggunakan
emas sebagai hadiah kepada
negeri-negeri lain
04
• Mengikut rekod negara China, emas telah
menjadi eksport utama Pahang sejak abad ke-13
• Menurut catatan Portugis pula, pada abad ke-16
emas yang dihasilkan di negeri Pahang
diperdagangkan di Melaka
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
11
 3.1.2 KEKAYAAN HASIL EMAS
Perlombongan emas telah dilakukan di Hulu
Pahang, iaitu di sekitar Sungai Tembeling,
Sungai Jelai dan Sungai Semantan

01 LOKASI
Kawasan-kawasan penting
perlombongan emas ialah Raub,
Kekayaan emas menarik kehadiran orang Tui, Tersang, Selinsing, Penjom,
Cina dari Kelantan, Perak dan Negeri 04 Abad Ke-18 02 LOKASI
Kechau dan Hulu Dong
Sembilan menggunakan kaedah melampan

05 Abad Ke 19 03 Abad Ke-16 & 17

• Sultan Ahmad memberikan konsesi kepada orang Eropah Dijalankan oleh orang Melayu, orang Asli
untuk memajukan kegiatan perlombongan di Pahang dan orang Minangkabau menggunakan
• Pelombong Eropah menggunakan kaedah lombong kaedah mendulang dan melampan
dedah dan lombong bawah tanah

KESIMPULANNYA
• Kita sewajarnya bersyukur dan menghargai
negara kita kerana dikurniakan dengan
pelbagai kekayaan hasil bumi
• Kita seharusnya memanfaatkan kekayaan
hasil bumi tersebut untuk kesejahteraan hidup
masyarakat dan kemakmuran negara BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
12
JPN JOHOR
APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.3.5)
CAKNA MINDA
Sikap bersedia menerima
perubahan penting dalam
kehidupan. Bincangkan.
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
13
APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA
Tinggalan tapak
perlombongan berpotensi
untuk dijadikan lokasi
ekopelancongan bagi
menambah pendapatan
negara. Bahaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
14
3.2
PELUASAN KUASA
BRITISH DI PERAK,
SELANGOR, NEGERI
SEMBILAN DAN
PAHANG
Pada akhir pembelajaran,
murid akan dapat:
 Mengklasifikasikan peluasan kuasa
British di Perak, Selangor, Negeri
Sembilan dan Pahang

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
15
 STRATEGI BRITISH MELUASKAN KUASA DI NNM
PENGENALAN
01 PERUBAHAN DI EROPAH
akibat perkembangan perindustrian
menyebabkan British memerlukan
bahan mentah yang mencukupi
untuk menjamin pengeluaran hasil
industri di Eropah
02 KEMAKMURAN NNM
yang kaya dengan bijih timah
mendorong British berusaha
meluaskan kuasa ke Perak, Selangor,
Negeri Sembilan dan Pahang
PELBAGAI STRATEGI
03
digunakan oleh British untuk
meluaskan kuasa di Perak,
Selangor, Negeri Sembilan dan
Pahang
DEMI MENCAPAI MATLAMAT 04
British melaksanakan taktik manipulasi,
desakan dan ugutan serta mengadakan
perjanjian dengan pemerintah tempatan
untuk meletakkan negeri Melayu tersebut
di bawah pengaruh British
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
16
 3.2.1 STRATEGI MANIPULASI

NEGERI British memperoleh peluang untuk menguasai Perak apabila berlaku Perang Larut dan perebutan takhta Kesultanan Perak
dalam kalangan kerabat diraja Perak. Gabenor Negeri-negeri Selat (NNS), Andrew Clarke mengambil peluang daripada

PERAK kedua-dua peristiwa tersebut untuk campur tangan dan bertindak sebagai orang tengah menamatkan kekacauan di Perak.
Alasan British adalah untuk menyelamatkan rakyat Perak daripada keadaan kucar-kacir

Tahukah anda.. selepas Perang

A) PERANG LARUT 1861-1874 Larut tamat, nama Klian Pauh
ditukarkan kepada nama Taiping
yang bermaksud “kedamaian
yang abadi”

01
Pemerintah Larut, Tengku
Menteri Ngah Ibrahim
membawa masuk ramai
pelombong Cina memajukan
perlombongan bijih timah di
Larut
02
Pergaduhan pelombong Cina
antara kumpulan Ghee Hin
dengan Hai San untuk
mempertahankan hak dan
kepentingan masing-masing
menyebabkan tercetusnya
Perang Larut
03
Pergaduhan yang berpanjangan
di Larut menjejaskan
perdagangan bijih timah
di NNS
04
Golongan pelabur Eropah dan
pedagang NNS meminta British
campur tangan untuk
melindungi pelaburan mereka
dalam perlombongan bijih timah
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
17
JPN JOHOR
 3.2.1 STRATEGI MANIPULASI
B) PEREBUTAN TAKHTA KESULTANAN PERAK
TIGA JAWATAN
Bakal raja perlu melalui tiga MANIPULASI POLITIK
jawatan, iaitu Raja Di Hilir, Raja Kekacauan di Perak membuka
Bendahara dan Raja Muda, ruang kepada British untuk
sebelum berhak ditabalkan melakukan manipulasi politik
sebagai Sultan

SISTEM PENGGILIRAN KRISIS PEWARISAN SOKONG DAN BANTU

Perak mengamalkan sistem
penggiliran dalam pewarisan
takhta Kesultanan Perak yang
diasaskan pada awal tahun
1820-an
TAKHTA
Pada akhir abad ke-19, berlaku
krisis dalam kalangan kerabat
diraja Perak berkaitan sistem
pewarisan takhta dalam
Kesultanan Perak
RAJA ABDULLAH
Andrew Clarke, iaitu Gabenor NNS sokong
Raja Abdullah. British sedia membantu
mengesahkan Raja Abdullah sebagai
Sultan Perak dan menamatkan sengketa
pelombong Cina di Larut demi mewujudkan
keamanan di Perak
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
18
 3.2.1 STRATEGI MANIPULASI
B) PEREBUTAN TAKHTA KESULTANAN PERAK PERTABALAN SULTAN ISMAIL
• Selepas kemangkatan Sultan Ali,
Raja Ismail, iaitu Raja Bendahara
dilantik sebagai Sultan
• Mendapat sokongan pembesar Hulu
Perak termasuk Ngah Ibrahim,
Menteri Larut
TUNTUTAN RAJA ABDULLAH
• Raja Abdullah, iaitu Raja Muda tidak
ditabalkan sebagai sultan kerana
tidak hadir ke upacara pemakaman
Sultan Ali walaupun dijemput
• Menuntut kembali haknya sebagai
sultan akibat masalah kewangan
dan desakan golongan pelabur BANTAHAN RAJA YUSUF
Eropah dan Cina • Raja Yusuf, iaitu Raja Di Hilir
• Mendapat sokongan pembesar di menuntut haknya sebagai sultan
Hilir Perak seperti Dato’ Maharaja setelah sekian lama diketepikan
Lela

Peta Perak menunjukkan kawasan kekuasaan kerabat diraja dan BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
19
pembesar yang terlibat dalam perebutan takhta Kesultanan Perak JPN JOHOR
 3.2.1 STRATEGI MANIPULASI

NEGERI SELANGOR
Sewaktu pemerintahan Sultan Abdul British memihak kepada raja dan
Samad (1857-1898), tercetus pembesar Melayu yang boleh membawa
01 pertelingkahan dalam kalangan
kerabat diraja Selangor yang
04 keuntungan dari segi ekonomi terutama
perdagangan bijih timah
menyebabkan berlakunya Perang
Klang

British turut campur tangan dalam Oleh sebab itu, British memberikan
02 pertelingkahan tersebut untuk 05 bantuan ketenteraan kepada Tunku
meluaskan pengaruh di Selangor Kudin untuk menamatkan Perang Klang

Kekacauan di Selangor memberikan Melalui bantuan tersebut, British

03 peluang kepada British 06 mengharapkan Sultan Selangor sedia
menerima perlindungan British bagi
melaksanakan manipulasi politik
mewujudkan kestabilan di Selangor

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
20
 3.2.1 STRATEGI MANIPULASI
PIHAK YANG TERLIBAT DALAM PERANG KLANG (1866-1874)

RAJA MAHADI BIN RAJA SULAIMAN RAJA ABDULLAH BIN RAJA JAAFAR
• Putera Raja Sulaiman yang mentadbir Klang • Memperoleh hak mentadbir daerah Klang
sebelum diserahkan kepada Raja Abdullah daripada Sultan Abdul Samad
• Kemajuan perlombongan bijih timah di daerah • Berjaya memajukan daerah Klang sebagai pusat
Klang dorong Raja Mahadi menuntut hak ke atas pengeluaran bijih timah dengan pembukaan
daerah tersebut yang pernah diletakkan di bawah lombong di sekitar Ampang dan Kuala Lumpur
kekuasaan ayahandanya • Mendapat sokongan kumpulan Hai San
• Mendapat sokongan kumpulan Ghee Hin

02 01
Bersiap sedia untuk menyerang Gedung Raja Abdullah Kota Raja Mahadi Tunku Dhiauddin

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

KPS (Meneroka Bukti dan Membuat Interpretasi) : Lengkapkan cerita disebalik gambar di atas JPN JOHOR
21
 3.2.1 STRATEGI MANIPULASI
British berpeluang melakukan manipulasi politik di Negeri Sembilan apabila berlaku
NEGERI SEMBILAN perbalahan pembesar Melayu di daerah Sungai Ujong yang kaya dengan bijih timah

Tahukah anda.. Sungai

Sungai Linggi merupakan laluan penting
yang menghubungkan daerah Sungai
Ujong dengan kawasan sekitarnya
Dato’ Kelana, Dato’ Syahbandar dan Dato’
Muda Linggi saling bersaing untuk kawal
pungutan cukai di Sungai Linggi
Ujong kini dikenali
sebagai Seremban
Melalui bantuan ketenteraan kepada
Dato’ Kelana untuk mengalahkan Dato’
Syahbandar, British memperoleh hak
memungut cukai di Sungai Linggi

KEPENTINGAN
SUNGAI LINGGI

01 02 01
Penguasaan ke atas Sungai Linggi
membolehkan pembesar dapat hak
memungut cukai terhadap pedagang
yang membawa keluar bijih timah
melalui sungai tersebut untuk dibawa
ke pelabuhan Melaka
02 03
PERSAINGAN PEMBESAR
PUNGUT CUKAI DI SUNGAI
LINGGI
Persengketaan Dato’ Kelana
dan Dato’ Syahbandar
dimanipulasi oleh British
04
Manipulasi British dalam konflik ini
berjaya letakkan daerah Sungai
Ujong yang kaya dengan bijih
timah di bawah kekuasaan British
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
22
 3.2.2 DESAKAN DAN PAKSAAN
DESAKAN BRITISH DI SELANGOR
British mendapat Kerana peristiwa
ROMPAKAN KAPAL alasan untuk mendesak tersebut menggugat
DAGANG BRITISH Sultan Selangor aktiviti perdagangan
Pada tahun 1873, kapal dagang menerima perlindungan British di perairan
British dalam pelayaran dari British Selangor
Pulau Pinang ke Melaka
British terus mencari alasan
dirompak berdekatan perairan
Kuala Langat
07 08
untuk meletakkan Selangor
di bawah pengaruhnya bagi
menguasai kekayaan bijih 05
timah di Selangor 06
British memberikan
bantuan ketenteraan
untuk menamatkan 03 04 SERANGAN RUMAH API
kekacauan di Selangor Pada tahun 1874, berlaku
serangan terhadap rumah api
British mendapat alasan untuk di Tanjung Rachado
01 02 mendesak Sultan Selangor
menerima perlindungan British
apabila berlaku peristiwa yang
Namun British tidak berjaya
menggugat aktiviti perdagangan
memujuk Sultan Abdul Samad
British di perairan Selangor
menerima perlindungan British
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
23
 3.2.2 DESAKAN DAN PAKSAAN

PAHANG
British tidak mempunyai ruang melakukan 01 05 Wakil British: mempunyai kuasa seperti seorang
manipulasi dan memaksa Sultan Pahang pegawai konsul iaitu mengurus dan melindungi
menerima perlindungan British rakyat British di negeri lain

Pahang tidak berlaku kekacauan 02 06 British memperoleh peluang untuk

dalam kalangan kumpulan desak dan paksa Sultan Pahang
pelombong Cina yang boleh jadi menerima perlindungan British apabila
alasan oleh British untuk campur berlaku kematian seorang lelaki
tangan berbangsa Cina bernama Goh Hui yang
ditikam di perkarangan istana (1888)
Sultan Ahmad amat berhati-hati
dalam rundingan dengan pihak British British mendakwa Goh Hui ialah
yang berusaha memujuk baginda rakyat British dan Sultan diminta
menerima perlindungan British
03 07 bertanggungjawab atas kematian
rakyat tersebut

British mendapatkan bantuan Sultan Abu Bakar dari Sultan Pahang dipaksa menerima perlindungan British
Johor untuk memujuk Sultan Pahang menerima dengan alasan Sultan tidak mampu mewujudkan
seorang wakil British di Pahang (1887) 04 08 keadilan dan ketenteraman awam

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
24
 3.2.3 STRATEGI MENANDATANGANI PERJANJIAN
PERAK A) PERJANJIAN PANGKOR 1874 KUKUHKAN KUASA BRITISH DI PERAK
01
• British mengadakan perjanjian
dengan pemerintah tempatan untuk
mengikat persetiaan menerima
pengaruh British dalam
pentadbiran negeri-negeri Melayu
• Perjanjian pertama British dengan
negeri Melayu ialah perjanjian
dengan pembesar Perak di Pulau
Pangkor yang dikenali sebagai
Perjanjian Pangkor 1874
• Perjanjian ini ditandatangani di atas
kapal perang British, iaitu HMS
Pluto
02
• Andrew Clarke, iaitu Gabenor NNS
bertindak memanggil ketua
kumpulan Ghee Hin dan Hai San
untuk menamatkan perselisihan
faham antara mereka
• Pembesar-pembesar Melayu yang
bertelagah dipanggil untuk berunding
di Pulau Pangkor bagi menamatkan
perselisihan di Perak
• Pembesar Melayu yang hadir ialah
Raja Abdullah, Ngah Ibrahim dan
Dato’ Sagor. Sultan Ismail dan Raja
Yusuf tidak menyertai rundingan
tersebut
03
Antara Syarat Perjanjian Pangkor:
• Raja Abdullah diiktiraf sebagai Sultan
Perak
• Raja Ismail dibenarkan memakai
gelaran Sultan Muda dan diberikan
sebuah jajahan kecil untuk ditadbir
• Sultan menerima seorang Residen
British. Nasihatnya mesti diminta dan
dipatuhi dalam semua urusan
pentadbiran kecuali berkaitan agama
Islam dan adat Melayu.
• Ngah Ibrahim diakui sebagai Orang
Kaya Menteri Larut dan menerima
seorang Penolong Residen
• British berkuasa penuh ke atas
pungutan cukai di Perak
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
25
 3.2.3 STRATEGI MENANDATANGANI PERJANJIAN
Perjanjian Pangkor menandakan kejayaan penguasaan British secara langsung dalam hal ehwal
NNM LAIN pentadbiran dan ekonomi di Perak. Perjanjian tersebut menjadi titik peralihan kepada British bagi
perjanjian seterusnya dengan pemerintah negeri Melayu yang lain

PERJANJIAN BRITISH-SELANGOR 1875

Antara syarat perjanjian:
• British membantu Sultan memerintah negeri
• British menghantar J.G. Davidson menetap
di Klang dan Frank Swettenham menetap di
Langat untuk membantu pentadbiran Selangor

PERJANJIAN BRITISH-
SUNGAI UJONG 1874 PERJANJIAN BRITISH-
Antara syarat perjanjian: PAHANG 1887
• Dato’ Kelana diiktiraf sebagai Antara syarat perjanjian:
pemerintah Sungai Ujong • British menempatkan seorang wakil
• British mempunyai kuasa yang mempunyai kuasa seperti
penuh memungut cukai pegawai konsul di Pahang
di Sungai Linggi • British bertanggungjawab menjaga
keamanan Pahang
• Pahang tidak dibenarkan membuat
perjanjian dengan kerajaan asing
tanpa kebenaran British
Melalui perjanjian dengan pemerintah tempatan, British berjaya
mengikat persetiaan pemerintah tempatan untuk menerima nasihat BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
26
British dalam hal ehwal pentadbiran dan ekonomi di negeri Melayu JPN JOHOR
 3.2.4 SISTEM RESIDEN

Melalui pelbagai strategi Menasihati Raja-raja Melayu

peluasan kuasa, British dapat dalam semua hal ehwal
melaksanakan Sistem pentadbiran kecuali
Residen di Perak, Selangor, berkaitan agama Islam dan
Negeri Sembilan dan Pahang adat Melayu

SISTEM PERANAN
RESIDEN RESIDEN

British menempatkan Residen Semua nasihat hendaklah

melalui perjanjian yang dibuat diikuti dan dipatuhi
dengan pemerintah tempatan
dan Raja-raja Melayu

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
27
 3.2.4 SISTEM RESIDEN

J.W.W. Birch, RAJA

Residen British SULTAN J.P. Rodger,
ABDULLAH Residen British
pertama di Perak PERAK AHMAD
(1874-1875) pertama di Pahang
(1888-1896)

PAHANG

SELANGOR
Bot kepunyaan JWW Birch di tebing Sungai
Perak dekat Belanja. Penulis (Swettenham)
kelihatan di sudut kiri gambar manakala J.G. Davidson, NEGERI
Birch sedang duduk di atas perahu di sudut SULTAN TUANKU Martin Lister,
kanan. (Sumber: Swettenham's Malayan
Residen pertama
ABDUL SEMBILAN Residen pertama
di Selangor MUHAMMAD,
Journals 1874-1876) SAMAD YAMTUAN di Negeri Sembilan
(1874-1875)
(1895-1897)
BESAR

Kejayaan menempatkan Residen membolehkan

British melaksanakan Sistem Residen di Perak,
Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
28
 3.2.4 SISTEM RESIDEN
Sistem Residen merupakan sistem pemerintahan British secara
PELAKSANAAN SISTEM RESIDEN tidak langsung di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang

Sultan dan Jabatan-jabatan

Kedudukan pembesar dan sistem
01 sultan dan 03 kehilangan kuasa
05 bercorak Barat
pembesar dalam digunakan
negeri pentadbiran dan bagi menggantikan
dikekalkan pungutan cukai sistem pentadbiran
tradisional

Nasihat British Residen mengambil

04 alih pentadbiran
02 mesti diterima dan
pada peringkat
Sultan tidak lagi
boleh membuat pembesar dan
undang-undang negeri. Peranan
seperti pembesar digantikan
sebelumnya oleh pegawai British

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
29
 APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.3.6)
CAKNA MINDA
Sikap berwaspada terhadap anasir
luar penting bagi mempertahankan
kedaulatan negara. Bincangkan.
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
30
APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA
Mengapakah British berusaha
bersungguh-sungguh untuk
mendapatkan kuasa
memungut cukai?

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
31
3.3
PEMBENTUKAN
NEGERI-NEGERI
MELAYU BERSEKUTU
Pada akhir pembelajaran,
murid akan dapat:
 Menghuraikan pembentukan
Negeri-negeri Melayu Bersekutu

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
32
 3.3.1 CIRI-CIRI NEGERI-NEGERI MELAYU BERSEKUTU
Selepas pelaksanaan Sistem Residen, British mengukuhkan kuasa di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan
PENGENALAN Pahang dengan membentuk Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB) melalui Perjanjian Persekutuan 1895

Kuala Lumpur menjadi

pusat pentadbiran NNMB
04 01 Gabungan Perak, Selangor,
Negeri Sembilan dan
CIRI-CIRI NNMB Pahang yang membentuk
sebuah persekutuan

05 NNMB jugaPersekutuan
dikenali sebagai
1896
Residen Jeneral sebagai ketua 02
pentadbiran kerajaan persekutuan

Persekutuan: gabungan beberapa

buah negeri di bawah satu unit 06 03 Raja-raja Melayu menerima nasihat
Residen Jeneral dalam semua
pentadbiran yang mengandungi perkara kecuali yang berkaitan
kerajaan pusat dan kerajaan negeri agama Islam dan adat Melayu

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
33
 3.3.2 FAKTOR PEMBENTUKAN NEGERI-NEGERI MELAYU BERSEKUTU
Negeri-negeri Melayu Bersekutu dibentuk untuk memenuhi kepentingan British bagi mengatasi kelemahan Sistem
PENGENALAN Residen, menyeragamkan pentadbiran, menjamin keselamatan dan menangani masalah kewangan negeri Pahang

FAKTOR PEMBENTUKAN
NNMB

Mengatasi Menyeragamkan Menjamin Menangani

Kelemahan Sistem Pentadbiran Keselamatan Masalah
Residen Negeri Kewangan Pahang
• Raja dan pembesar Melayu • Pentadbiran di Perak, • Penggabungan • Gabungan negeri-negeri
tidak berpuas hati kerana Selangor, Negeri Sembilan membolehkan NNMB Melayu yang kaya
hilang kuasa dalam dan Pahang tidak seragam mempunyai pasukan • Perak, Selangor, Negeri
pentadbiran dan pungutan kerana mempunyai undang- keselamatan sendiri Sembilan dapat membantu
cukai undang sendiri • Menjaga keamanan tanpa mengurangkan beban
• Residen menjadi semakin • Kemajuan ekonomi antara mengharapkan bantuan luar kewangan negeri Pahang
berkuasa dalam Majlis negeri tidak seimbang
Mesyuarat Negeri • British memerlukan
• Residen tidak diberikan pentadbiran yang cekap
garis panduan yang jelas dan seragam untuk
untuk melaksanakan tugas eksploitasi ekonomi

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
34
 APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.3.7)
CAKNA MINDA
Pentadbiran yang cekap dan
sistematik penting demi kemajuan
negara. Bincangkan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
35
APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA
Bandingkan jata NNMB
dengan Jata Negara
Malaysia pada masa kini.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
36
3.4
PENTADBIRAN
NEGERI-NEGERI
MELAYU BERSEKUTU
Pada akhir pembelajaran,
murid akan dapat:
 Membahaskan pentadbiran
Negeri-negeri Melayu Bersekutu

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
37
 3.4.1 MAJLIS MESYUARAT NEGERI
NNMB diketuai oleh Residen Jeneral. Beliau bertanggungjawab kepada Majlis Mesyuarat Negeri dan
PENGENALAN Pesuruhjaya Tinggi NNMB yang juga merupakan Gabenor NNS

04 05
Dari sudut pentadbiran, peranan Kuasa Raja-raja Melayu semakin
Raja-raja Melayu diambil alih oleh terhakis kerana terpaksa menurut
Residen Jeneral nasihat Residen Jeneral dalam
semua perkara pentadbiran kecuali
dalam hal berkaitan dengan agama
Islam dan adat Melayu

01 02 03
Majlis Mesyuarat Negeri Majlis ini dipengerusikan Selepas pembentukan
ditubuhkan selepas British oleh Raja Melayu dan NNMB, Majlis Mesyuarat
berjaya campur tangan berperanan menggubal Negeri tidak lagi berkuasa
dalam pentadbiran undang-undang serta kerana kuasa perundangan
negeri Melayu membantu pentadbiran terletak di tangan Residen
negeri Jeneral

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
38
 3.4.2 MAJLIS MESYUARAT PERSEKUTUAN
Pada tahun 1909, British menandatangani perjanjian dengan Raja-raja Melayu bagi menubuhkan Majlis
PENGENALAN Mesyuarat Persekutuan. Majlis ini berkuasa meluluskan undang-undang di NNMB

Penubuhan Majlis Mesyuarat Persekutuan

memberikan ruang kepada British untuk 01 05 Pada asasnya, Durbar memperlihatkan
tanggungjawab bersama-sama oleh
mengawal undang-undang dan kewangan Raja-raja Melayu sebagai pelindung
negeri serta memberikan kuasa orang Melayu
pentadbiran kepada Pesuruhjaya Tinggi
British
02 04
Hal ini menjejaskan kewibawaan Raja-raja
03 Ahli Durbar terdiri daripada:
• Pesuruhjaya Tinggi British
Melayu yang hanya diletakkan sebagai • Raja-raja Melayu
ahli biasa dalam majlis tersebut • Residen Jeneral
• Residen British
British membentuk Durbar untuk
dapatkan sokongan Raja-raja
Melayu terhadap NNMB BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
39
APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.3.8)
CAKNA MINDA
Rakyat berilmu aset negara.
Bahaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
40
APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA
Banding bezakan
pentadbiran NNMB
dengan pentadbiran
Persekutuan Malaysia
pada masa kini.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
41
 LATIHAN
PENGUKUHAN
AKHIR BAB 3

“It does not matter how slowly you

go as long as you do not stop”

#USAHATANGGAKEJAYAAN(Confucius)
#SELAMATMAJUJAYA
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
42
 SOALAN OBJEKTIF (ANEKA PILIHAN)
Baca soalan dengan teliti, pilih dan tandakan jawapan yang tepat bagi setiap soalan

1. Perebutan takhta dan 2. Apakah kesan serangan 3. Apakah iktibar yang 4. Apakah faktor
pergaduhan antara ke atas kapal dagang dan boleh diambil daripada Pembentukan
pelombong Cina rumah api Tanjung peristiwa kekacauan di Negeri-negeri Melayu
mencetuskan kekacauan Rachado kepada negeri-negeri Melayu Bersekutu pada tahun
di Perak. Bagaimana Selangor? seperti Perang Larut, 1896?
kekacauan tersebut Perang Klang dan
diselesaikan? perbalahan Sungai Ujong?

A. Perjanjian Pangkor A. Pergaduhan

ditandatangani A. Pembinaan kubu A. Bersatu padu asas pelombong Cina
B. Pembahagian kawasan B. Peperangan saudara kestabilan negara B. Desakan pedagang
pengaruh dibuat C. Penerimaan Residen B. Berbangga dengan Eropah
C. Sistem pewarisan takhta D. Pengambilan askar kekayaan negara C. Pentadbiran tidak
diperkenalkan upahan C. Berdikari untuk seragam
D. Majistret dan pemungut memperjuangkan hak D. Perebutan takhta
hasil ditempatkan D. Bertoleransi dalam kerajaan
kalangan masyarakat
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
43
 SOALAN OBJEKTIF (ANEKA PILIHAN)
Baca soalan dengan teliti, pilih dan tandakan jawapan yang tepat bagi setiap soalan
5. Bagaimanakah Kuala
Lumpur mendapat nama?
A. Daripada peristiwa
terjumpanya lumpur
pada kaki gajah Long
Jaafar
B. Perjumpaan lopak
lumpur bercampur bijih
timah di Sungai Klang A.
C. Nama sungai iaitu B.
Sungai Lumpur C.
D. Daripada kawasan D.
perlombongan yang
berlumpur
6. Tokoh yang terlibat 7. Siapakah pembesar 8. Antara berikut yang
dalam pembangunan Melayu yang hadir semasa manakah merupakan
Kuala Lumpur ialah rundingan di Pulau faktor pembentukan
Pangkor dibuat untuk NNMB?
menamatkan perselisihan
di Perak?
A. Masalah kewangan
A. Abdullah Hukum Perak
B. Sultan Ahmad B. Satukan pentadbiran
Raja Abdullah
C. Raja Mahadi C. Menjamin keselamatan
Raja Puasa
D. Orang Kaya Menteri negeri
Sultan Abdul Samad
Larut D. British bebas mengutip
Raja Yusuf
cukai di NNMB
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
44
 SOALAN OBJEKTIF (ANEKA PILIHAN)
Baca soalan dengan teliti, pilih dan tandakan jawapan yang tepat bagi setiap soalan

9. Persengketaan Dato’ 10. Apakah peranan 11. Apakah tujuan 12. British membentuk
Kelana dengan Dato’ Residen British di negeri pembinaan Kota Belanda Durbar bagi mendapatkan
Bandar telah menyebabkan Perak, Sungai Ujong, di Pulau Pangkor pada sokongan Raja-raja
British campur tangan di Selangor dan Pahang? tahun 1670? Melayu. Siapakah ahli
Sungai Ujong. Mengapakah yang terlibat?
persengketaan tersebut
berlaku?

A. Pertikaian sempadan A. Pembesar di setiap

daerah A. Membawa masuk A. Gudang menyimpan negeri
B. Perebutan hak mengutip buruh Cina makanan B. Sultan dari NNMB
cukai B. Melindungi hak B. Gedung menyimpan C. Wakil pegawai British
C. Penguasaan kawasan pelabur Barat bijih timah D. Ahli Majlis Mesyuarat
pertanian C. Menasihati sultan C. Tempat penginapan Negeri
D. Percanggahan berkaitan pentadbiran Gabenor
undang-undang adat D. Melindungi raja dan D. Kubu pertahanan
pembesar Melayu tentera Belanda

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
45
 SOALAN STRUKTUR
Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan

1. Gambar 1 menunjukkan Persidangan Durbar Pertama c) Siapakah yang hadir dalam persidangan tersebut? (2m)
yang telah diadakan di Tanah Melayu. ……………………………………………………………….
……………………………………………………………….

d) Mengapakah Durbar dibentuk? (2m)

………………………………………………………………..
………………………………………………………………..

e) Pembentukan Durbar merupakan strategi British

Gambar 1 mengambil hati Raja-raja Melayu setelah kuasa sultan
dikurangkan dalam Majlis Mesyuarat Persekutuan.
a) Bila persidangan tersebut berlangsung? (1m) Bersetujukah anda? Bincangkan (4m)
……………………………………………………………….
.......……………………………………………………… ……………………………………………………...............
……………………………………………………………….
b) Di manakah persidangan tersebut diadakan?(1m) ……………………………………………………………….
………………………………………………………………... ……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
46
 SOALAN STRUKTUR
Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan

2. Gambar 2 menunjukkan keratan akhbar tempatan yang d) Jelaskan kegunaan emas dalam masyarakat Melayu (2m)
menceritakan tentang sejarah perlombongan emas di Raub ……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….

Gambar 2 d) Buktikan Pahang merupakan negeri yang kaya sejak dari

a) Selain Raub, senaraikan dua lagi lokasi perlombongan abad ke-13 lagi hasil daripada perlombongan emas (4m)
emas di Pahang (2m) ……………………………………………………………….
……………………………………………………………… ……………………………………………………………….
……………………………………………………………… ……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
b) Nama bandar Raub berkait rapat dengan perlombongan ……………………………………………………………….
emas. Jelaskan (2m) ……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
47
 SOALAN ESEI
Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan

1. Kemakmuran negeri-negeri Melayu yang kaya dengan b) British berjaya meluaskan kuasanya di Pahang meskipun
bijih timah mendorong British berusaha meluaskan British tidak mempunyai ruang memanipulasi keadaan di
kuasa ke Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang kerana tiada kekacauan yang berlaku dalam
Pahang bagi memenuhi keperluan bahan mentah bagi kalangan pelombong Cina. Bincangkan (6m)
kegunaan perindustrian mereka ……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
a) Jelaskan strategi yang digunakan oleh British untuk
meluaskan kuasa di Negeri-negeri Melayu (8m)
………………………………………………………………. d) Buktikan Perjanjian Pangkor menjadi titik peralihan kepada
………………………………………………………………. British untuk menguasai pemerintahan negeri Melayu yang
………………………………………………………………. lain dengan menggunakan strategi yang sama (6m)
………………………………………………………………. ……………………………………………………………….
………………………………………………………………. ……………………………………………………………….
………………………………………………………………. ……………………………………………………………….
………………………………………………………………. ……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
48
 TERIMA KASIHBPK Peneraju Pendidikan Negara
Unit Sejarah

+603-8884 2000

unitsejarahbpk@gmail.com

http://bpk.moe.gov.my/

Bahan sokongan ini hanya boleh digunakan untuk tujuan PdP Sejarah sahaja. TIDAK DIBENARKAN BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
untuk menggunakan mana-mana bahagian bahan ini untuk tujuan komersial dan penerbitan semula JPN JOHOR