Professional Documents
Culture Documents
నా దారి తీరు
నా దారి తీరు
నా దారి తీరు
[Type here]
Contents
నా దారి తీరు .............................................................................................................................................. 9
జిల్ల
ా పరిషత్ స్కూ ల్ ఉద్యో గ పరయాణం ఇరవయ్ బడలీలు ...
మోపిదవి
ే , ఉయ్యూరు, మానిక ొండ, కాటూరు, ఉయ్యో రు, ముప్పా ళ్ళ , పామరుు,
స్రే న్ని ఈ విషయ్ొం పెై ఆలలచిొంచ స్ాగాన్ు. ఏ పపరు పెటట ాల్న ?అని మొదటనే
వచిచన్ స్ొందేహొం. ఎననన పపరో ు ఆలలచిొంచాన్ు. ఏదీ న్చచలేదు. చివరికి రొండు శ్రరిికలు
ఖరారు చేస్ుక నానన్ు. ఒకటి ‘’అన్ొంత్ కాలొం లల నేన్ూ ‘’అనేది. నేన్ూ అన్టొం లల కాలొం
అన్ొంత్ మన
ై ా నాకూ ఒక పోత్ూే కత్ ఉొంది అని ధానిస్ుాొందనే అభిపాోయ్ొం. మరీ డబాబ క టుట
కోవటమేమో అని పిొంచి వదిలేశాన్ు. రొండ్య పపరు ‘’కాల సిొంధువు లల నేనొక
బొందువున్ు ‘’ఇదీ అొంత్ న్చచ లేదు. ఇవాళ్ ఇపుపడ్ే దీనిన రాస్ుాన్నపుపడు ‘’నా దారి
తీరు ‘’ అని శ్రరిిక బాగయొంటుొందని అని పిొంచి అదే ఖాయ్ొం చేసి మొదలు పెడుత్రనానన్ు.
ఊస్ులలో ఉయ్యూరు లల నా స్ూొల్ ఫెన్
ై ల్ వరకు విదాూభాూస్ొం గయరిొంచి, నా చిన్న నాటి
సపనహిత్రల గయరిొంచి, అపపటికి నాకు మా ఊరనో త్ల్నసిన్ వారి గయరిొంచి య్ాభై ఎపిస్ర డులు
రాయ్టొం దానిన అొందరు చదివి అభి న్ొందిొంచటొం జరిగిొంది . కన్ుక దీనిన నా కళాశాల విదూ
త్ో పాోరొంభిస్ుానానన్ు. అొంటే స్ుమారు 56 ఏళ్ు కిుొందాటి విశేషాలన్న మాట. ఇొందులల ఎనిన
గయరుాకోస్ాాయో త్లీదు జాాపక శకిా కూడ్ా క ొంత్ త్గిొొంది. డ్టు
ో స్ొంవత్సరాలు కలవక
పొ వచుచ. అొందుకని వాటికి పాోధాన్ూొం ఇవాకుొండ్ా రాయ్ాలన్ు క ొంటునానన్ు. అపపటి
రాజకీయ్ాలు గయరుాన్నొంత్ వరకు రాస్ాాన్ు. స్ాదా సీదా జీవిత్మే కన్ుక స్సెపన్ుస, తిోల్నోొంగయ
ఏమీ ఉొండవు. స్ొంఘటన్ల్నన కోుడ్ీకరిస్ా ాన్ు. ఒక రకొం గా నా జాాపక శకిాకి పరీక్షే... నాకు
చదువు చపిపన్ లెకచరరో పపరో ు ఎనిన గయరుాకోస్ాాయో, వారు బో ధిొంచిన్ విషయ్ాలేమిటో
స్పశాటస్పషట ొం గా ఉొండచుచ. కాని వారిని నేన్ు జాాపకొం చేస్ుకోవటొం నా ధరమొం, విధి,
కృత్జా త్. అొందుకే ఈ పోయ్త్నొం ఇొందులల కృత్ కుుత్రూడ్ిని కావాలని కోరుక ొంటునానన్ు. శ్రు
స్రస్ాతీ దేవి కటాక్షొం, మా ఇల వేలుప శ్రు ఆొంజనేయ్ స్ాామి కరుణా న్న్ున మయొందుకు
న్డ్ి పిస్ా ాయ్నే బల మన్
ై న్మమకొం త్ో ఉపకు మిస్ుానానన్ు.
ఇొంటర్ చదువు
దువూారి రామి రడ్ిడ గారి పాన్శాల ఉొండ్ేది. దానిన ఒక స్ారి ఎక్ష్టా కాోస్ కు వచిచన్
శ్రు విశానాధ స్త్ూ నారాయ్ణ గారు వచిచ చపాపరు. చపిప న్ొంత్ సపపు రామి రడ్ిడ గారిని
విమరిశొంచటమే స్రి పర యిొంది అొందులల కవిత్ాొం ఆయ్న్కు ‘’ఆని న్టో ని
పిొంచలేదు ‘’విస్ుక ొొంటు నే చపాపరు ‘అలాగే ఇొంకోస్ారి య్జన ఫల నాటకొం చబయత్ూ శ్రు
పాద వారి కవిత్ాానిన చొండ్ాడ్ారు నిజొం గా మాకే అొందులల స్ాారస్ూొం ఏమీ కనిపిొంచలేదు.
మహా కవికి న్చుచత్రొందా. ?పపరాల భారత్ శరమ గారు పొ టిటగా గనచీ పర సి పొంచ త్ో, పొ టో పల్నో
సీత్ా రామా రావు గారు త్లుగయ బో ధిొంచే వారు. వీరొందరూ లబధ పోతిషరటలెన్
ై కవులే విశా
నాద వారి అొంత్ే వాస్ులే విశానాధ వారి ఇలుో కాలేజి పోకొనే ఉొండ్ేది . ఆయ్న్ మధాూహనొం
ఇొంటికి వళ్ో వచేచ వారు. పొ టల
ో రి వారు ఖదా ర్ పొంచ, లాలీచత్ో ఉొండ్ే వారు. స్ుబాబరావు
గారు త్లో ని జుటుట, బటట లత్ో ఉొండ్ేవారు ధూళ్ పాల వార పీలక త్ో న్ుదుట కుొంకుమ త్ో
పొంచ లాలీచ త్ో ఉొండ్ేవారు. వీరొందరీన చూసపా నే కడుపు నిొండ్ి పర యిేది అొందరు జాాన్
నిధులే ‘’కీుొం ఆఫ్ ఇొంటల్నజన్స ‘’అొంత్ా ఈ కాలేజీ లలనే ఉొండ్ేది. లయోలా కాలేజి లల ఇలాొంటి
వారు బాగా త్కుొవ. ఫిజిక్స కు కృషణ రావు గారు, త్లుగయకు పెదా ి భొటో
స్ుబబరామయ్ూ గారు, స్ొంస్ొృత్ానికి కేశవ పొంత్రల న్రసిొంహ శాసిా ి గారు మాత్ోమ ఉొండ్ే
వారు. అొందుకని మేమయ మా కాలేజి లల చదువు క ొంటున్నొందుకు గకపపగా ఫీలయిేూ
వాళ్ుొం. విశా నాధ వారు కిళ్ళు చుటిటొంచి వేస్ుక నే రామయల బడ్ీడ క టుట రనజూ చూస్ుాొండ్ే
వాళ్ుొం.. పాటి బొండో వారి ఉదొంకో పాఖాూన్ొం బో ధనా పరవశొం కల్నగేటో ుొండ్ేది నాగ స్ుాతి ని
మాత్ో బటీట పటిటొంచారు. అలాగే శ్రునాధుని భీమ ఖొండొం లలని వాూస్ నిషాొస్న్ొం పదాూల
స్ర య్గానీన పరమాదుుత్ొం గా వరిణొంచి చపాపరు అొందులల ఉన్న డ్బైు పెైగా పదాూలూ
నాకు ననటికి వచాచయి. అదే పరీక్ష రాయ్టానికి దయ హద పడ్ిొంది. అపపటికి త్లుగయకు గైడులు
లేవు. పుస్ా కాలే ఆధారొం. కాలేజి స్ాొలరిిప్ కోస్ొం ఒక అది వారొం పరీక్ష పెటట ారు నేన్ూ
హాజరాూన్ు దారుణొం గా రాశాన్ క నానన్ు. రాలేదు. కాలేజి లల మా మేన్ మామ కూత్రరు
రాజమమ భరా అన్న గారు స్ూరి రామ చొందో మయరిా ఆఫీస్ లల గయమాస్ాా నా కాోస్ మటు
ో
రాదా కృషణ మయరిా, పెదా ి భొటో వీరయ్ూ గారి,అబాబయి. త్ాడ్ేపల్నో గొంగాధర
శాసిా ి వగైరాలునానరు.. త్లుగయ టుటర్ గా పెదా ి భొటో వారు (మా శిషరూడు పెదా ి భొటో శ్రు
రామయలు అన్నగారు )ఉొండ్ే వారు అన్ువాదొం ఉొండ్ేది వారానికి ఒకటో రొండ్య కాోస్ులు చివరి
గొంటలల ఉొండ్ేవి. స్ాధారణొం గా అొందరు ఎగా క టేట వారు. నేనపుపడూ మానేయ్ూలేదు
నా దారి తీరు -2
ఇంగ్లాష్ సబ్జెక్ట్
ఇొంటర్ లల మాకు ఇొంగీోష్ పర యిటీో కి స్ుబోహమణూొం గారు అనే అరవ ఆయ్న్ వచేచ
వారు. చాలా బాగా చపపప వారు. ఆర్ దయ్ా నిధి గారు పర ో స్ చపపప వారు ఈయ్న్ ఎపుపడు
న్లో పాొంటు కోటు త్ోఉొండ్ే వారు నాొండ్ి టటెైల్డ కు కే.హిరయ్న్నయ్ూ అనే ఎరుటి , పొ టిట కోటు
బయటు వేసప కన్నడొం ఆయ్న్ వచేచ వారు. ఆయ్న్కు త్లుగయ రాదు. ఈయ్ నే మాకు
డ్ికన్స రాసిన్ ‘’A taale of two cities ‘’బో ధిొంచారు ఆయ్న్ పాోరొంభ వాకాూలన్ు అదుుత్ొం
గా చదివి చపపటొం ఇపపటికి గయరుాొంది “’it was the good of time it was the bad of time
‘’ అన్న మాటలు ఇొంకా చవులలో రిొంగయ మొంటునానయి అొందులల పాత్ోలు వాటి స్ాభావాలు
త్ాూగొం, పపోమా అనీన గకపప గా ఆవిషొరిొంచి డ్ికన్స అొంటే వీరాభి మానానిన కల్నొ ొంచారు.
అొందుకే అమరికా వళ్ో న్పుపడలాో డ్ికన్స పుస్ా కాలు, ఆయ్న్ పెై ఆధునికులు రాసిన్
విశేోషణ చదవటొం మహా ఇషట ొం గా ఉొండ్ేది. విల్నయ్ొం బలో క్ రాసిన్ the tiger పదాూనిన
స్ుబోహమణూొం గారు విరగ దీసి చపిప ఆయ్న్ొంటే అభిరుచి కల్నొ ొంచారు. పర ో జు లల బైరన్ రాసిన్
వాూస్ాలునేావి చదువు మీద పుస్ా కొం మీద సపనహిత్రల మీద, రాయ్టొం మీద గకపప ఎసపసలు
చదువుక నానొం. జూల్నయ్స్ సీస్ర్ నాటకొం కూడ్ా హిరణనయ్ూ గారే చపిపన్ జాాపకొం.
గణితం
కేమిస్ట్రి
ఇనారాొనిక్ చేమిసిా ి కి విొంజమయరి భాస్ొర రావు గారు వచేచ వారు. వారే మొదటి
గొంట కు వచిచ కాోస్ టీచర్ గా ఉొండ్ే వారు. ఇన్ షర్టా్ వేస్ుక ని ఉొండ్ే వారు న్లో టి పొ టిట
మనిషి. అయినా గకపాప ఆకరశన్ ఉొండ్ేది గాయ్కురాలు విజమయరి లక్షిమ గారికి అన్న గారు.
భాస్ొర రావు గారు నాకు రనల్ మోడల్. పా ఠానిన చపిపrecapitulation చేసి మరానడు
కాోస్ కు రాగానే నిన్నటి రనజు లెస్న్ పెై పోశనలు వేసి స్బజ క్ట మీద నా కు మొంచి
అభిమానానినఅభిని వేశానిన కల్నొ ొంచారు. దీనినే నేన్ూ స్ూొల్ లల బో ధన్కు ఉపయోగిొంచి
విజయ్ొం స్ాధిొంచాన్ు. భాస్ొర పణనకొర్ అనే ఆయ్న్ రాసిన్ నిక్ కు చపుస్ా కొం
ఇనారాొదివాన్ు. చాలా సిొంపుల్ గా ఉొండ్ేది పాత్ పుస్ా కాల షాపు లు అలొంకార్ టాకీస్ దగొ ర
ఉొండ్ేవి అకొడ రొండున్నర రూపాయ్లకు దానిన క నానన్ు.. అలాగే ఇొంగీోష్ గైడ్
రూపాయిన్నరకు ఫిజిక్స రొండు కు క న్న గయరుా. ఆరాొనిక్ కేమిసిా ి కి స్ర మయ్ాజులు గారు
అనే హెడ్ వచేచ వారు. పొంచా లాలీచ త్ో శుదధ వైదికుని లా న్లో బొ టుట త్ో ఉొండ్ే వారు.
అదుుత్ బో ధన్ వారిది. ఇొంటికి వళ్ో చదవకొరేోక పర యిేది అొంత్ా కాోస్ లలనే వచేచసపది ..
పాోకిటకల్స కు లాబ్ ఉొండ్ేది. అొందులల మయరిా గారు అనే ఎపుపడు కారా కిళ్ళు న్విలే ఆయ్న్
ఇొంచారిజ గా ఉొండ్ే వారు. ఏదయ దూరపు బొంధుత్ాొం ఉొంది మాకు.ఆయ్న్ున అొందరు ‘’కారా
కిల్నో ‘అనే వారు. న్న్ున బాగా చూస్ుక నే వారు. నాకు పాోకిటకల్స చయ్ూటొం వచేచది కాదు.
ఎపుపడూ రిజల్ట కోస్ొం ‘’కుకిొంగ్ ‘’చేసప వాడ్ిని
ఫిజిక్స్
ఫిజిక్స కు గయరాుజు గారు వచేచ వారు. ఆయ్నే హెడ్.ఎపుపడు పాొంట్ కోట్ వేస్ుక ని
బయట్ లత్ో వచేచ వారు. ఆయ్న్ొంటే భయ్ొం. బాగా బో ధిొంచే వారు. ఆయ్న్ కు ఒక కాలు
క ొంచొం పొ టిట. ఫిజిక్స పెై మొంచి అభిమాన్ొం రావటానికి కారకులయ్ాూరు. ఫిజిక్స లాబ్ కు
వొంకటేశారుో అనే అసిసట ొంె ట్ ఉొండ్ే వాడు న్లో గా నికొర్ లల ఉొండ్ేవాడు అత్నే అొందరికి
ై కేమిసిా ి ది కిొంద ఉొండ్ేవి.
పాోకిటకల్స కు స్ాయ్ొం చేసప వాడు. పరీక్షలలో కూడ్ా.. ఫిజిక్స లాబ్ పెన్
లెైట్ ఎలేకా ిసిటి, మాగేనటిజొం, డ్ైన్మిక్స వగైరాలునేావి బయదిధ రాజు రామ మోహన్ శరమ గారు
స్ాాటిక్స చపపపవారని జాాపకొం. అయ్న్ పొంచ మీద బయష్ షార్ట వేస్ుక ని కోటు త్ొడుక ొని
వచేచ వారు. ఆయ్న్ున ‘’బజవాడరామవరపాపడు మోటార్ స్రిాస్ ‘’(b.r.m.s.)అనే వాళ్ుొం
ఆయ్న్ య్యని వరిసటి గనల్డ మడల్నశేట కాని మాకేమీ అరధమయిేూది కాదు. రొండ్య ఏడు క త్ా గా
పోజాపతి రావు గారు వచాచరు కషట పడ్ి చపపపవారు ఆయ్నే త్రాాత్ా శారదా కాలేజి
పిోనిసపాల్ అయి అవినీతి ఆరనపణ లేదురకొని ఉదయ ూగొం కోలలపయ్ారు
కందరు ప్రముఖులు.
ఇొంగీోష్ హెడ్ గా జొన్నల గడడ స్త్ూ నారాయ్ణ మయరిా గారుొండ్ే వారు. ఆయ్న్
కాోస్ులు R4 అని పపో గ్ుొండ్ దగొ ర పెదా రేకుల షెడ్ లల జరిగేవి. మాకూ ఒకటి రొండు స్ారుో
కాోస్ కు వచిచ బో ధిొంచారు. ఆయ్న్ డ్ాోమాకు సెపషల్. అొంత్ా అభి న్యిొంచి చపపపవారు ఆ
ఉచాచరణ, పాత్ోల స్ాభావొం కళ్ుకు కటిటొంచే వారు. అొందుకే ఆయ్న్ కాోస్ అొంటే అొందరు ఎగ
బడ్ి వళ్ో వినే వారు ఇత్ర స్బజ కటుల వారూ. వచేచ వారు. హాలొంత్ా నిొండ్ి పర యిేది ఆయ్న్
ఏడ్నిమిది భాషలలో అపూరామైన్ పాొండ్ిత్ూొం, పోజా ా ఉన్న వారు. హిొందూ పూర్ లల మా
నాన్న గారు మయనిసిపల్ హెై స్ూొల్ లల పని చేస్ా ున్నపుపడు వీరు ఉపనాూస్ాలకోస్ొం మా
ఇొంటోో ఉొండ్ే వారట మా నానాన గారు అమామ గయరుా చేశారు మహా గొంగా ఝరి త్ో ఆయ్న్
ఉపనాూస్ాలు స్ాగేవి అొందులల త్లుగయ ఇొంగీోష్ స్ొంస్ొృత్ొం వేదాలు శాస్ాాాలు పురాణాలు
అలా దొ రలు క ొంటు వచేచవి ఒక మాటకు ఎనననిన అరాధలునానయో ఆయ్న్ ఇొంగీోష్
బో ధిొంచే టపుపడు చపపప వారు మా రొండవ ఏడ్ాది ఆయ్న్ కు రషాూ ఆహాాన్ొం వసపా వళాురు
అన్ువాదొం చేయ్టానికి. వళళు మయొందు మేమయ ఆయ్న్కు గకపప స్నామన్ొం, వీడ్య ొలు స్భా
చేశామయ. అపుపడు మాటాోడుత్ూ ఆయ్న్ ‘’ఆ మొంచు గడడ లల ఈ జొన్నల గడడ ఏమై పర త్ాడ్య
?’’అని చమత్ొరిొంచిన్ మాట ఇపపటికీ గయరుాొంది. అలాగే ఇొంగీోష్ డ్ిపారటమొంట్ లల ఒకాయ్న్
హిొందీ న్టుడు దిలీప్ కుమార్ లా జుటుట, వేషొం త్ో ఉొండ్ే వారు ఆయ్న్ున అొందరు దిలీప్
కుమార్ అనే పిల్నచే వారు. ఆయ్నా అస్ాసొం పోభయత్ా ఆహాాన్ొం పెై గ్హతి వళాురు ఇదా రూ
ఎకుొవ కాలొం లేరు. మయడ్ేళ్ోకే తిరిగి వచాచరని జాాపకొం.
లెక్క ల ప్రి వేటు
సాయంత్ర
ా లు
రనజు స్ాయ్ొంత్ోొం హో టల్ కు వళళు వాళ్లు రాధుడు, దిగ వల్నో శివ రావు గారి
అబాబయి స్ూరూ నారాయ్ణ ఇొంకో స్ూరూ నారాయ్ణ శివ రావు గారి పెదా బాబయి ఒక రనజు
న్న్ూన వాళ్ుత్ో రమమొంటే వళాోన్ు, మరానటి న్ుొంచి వాళ్లు
రమమన్క పర యినాఎగేస్ుక ని వొంట వళాోన్ు డబయబలనీన దిగ వల్నో వారే పెటట ె వారు.
న్నేనమీ త్కుొవ గా చూసప వారు కాదు. నాకే చివరికి సిగొ య అని పిొంచి అని పిొంచిొంది ‘’ఈ
బలవారుస తిొండ్ియిేమిటి ‘?/అని త్రాాత్వళ్ుటొం మాన శాన్ు. అజొంత్ా హో టల్ లల మిన్
పటుట బాగయొండ్ేది. వలొొం హో టల్ లల కాఫప బాగయొండ్ేది మోడరన్ హో టల్ లల బొ ొండ్ా బాగా
న్చేచది. ఇలా ఎకొడ వీలెత్
ై ే అకొడ తినే వాడ్ిని ఒక టిఫిన్ ఒక కాఫీ. అపుపడు మటిోక్
పదధ తి వచేచసిొంది. పావలాకు పపో ట్ ఇడ్ిో పననొండు పెస్
ై లకు కాఫీ ఉవాచేచదని జాాపకొం. కాలేజి
దగొ ర హో టల్ ఉనాన ఎపుపడ్న
ై ా టీ త్ాగే వాడ్ిని టిఫి చేసప వాడ్ిని కాదు. ఆకల్నత్ో అలానే
గడ్ిపాన్ు.
న్డ్ిచి దురొ క ొండ కు వళళు వాడ్ిని బారేజ్ న్డ్ిచి వళ్ో చూసప వాడ్ిని. హన్ుమొంత్
రాయ్ గుొంధాలయ్ానికి వళ్ో పపపరుో చదివే వాడ్ిని అకొడ్ి మీటిొంగయలు నాటకాలు చూసప
వాడ్ిని దారిలల సిానిమా ఆఫీస్ులలో క త్ా సినిమా బో రుడలు చూస్ుక నే వాడ్ిని శరామ ఆర్ట్
అనేది ఆ రనజులలో బాన్రుో త్య్ారు చేసపది’’ ల్నత్ో వరుొ’’ బాగా ఉొండ్ేది. నహు
ు న్ు రొండు
స్ారుో విజయ్ వాడ పి.డబయ
ో ు గ్ుొండ్ మీటిొంగ్ లల చూశాన్ు. ఎరుగా కోతి మయడ్ిడ మామిడ్ి పొండు
రొంగయలల ఉొండ్ే వాడు చాలా చలాకీ గా వేదిక ఎకేొ వాడు. ఏలూరు అమామయిమోత్ే వేద
కుమారి. వొందే మాత్రొం పాడ్ేది ఆమ త్రాాత్ా ఏొం ఎల్. ఏ. అయిొంది. చాలా హుషారు గా
ు .
మాటాోడ్ే వాడు నహు
పోకొ వీధిలల చరుకు పల్నో పటాటభి రామయ్ూ గారు అనే గకపప పీో డర్ ఉొండ్ే
వారు మా బయల్నో మామమ మన్వరాలు శారదకొయ్ూకు మామ గారు. ఆమ భరా శ్రు రామ
మయరిా గారు బ.ఎల్.చదివినా పాోకీటస్ చేయ్ లేదు ఆయ్న్ త్మయమడు శాసిా ి ని మేమయ ఏడ్ి
పిొంచే వాళ్ుొంఅత్న్ు అమాయ్కొం గా ఉొండ్ే వాడు మేత్క మనిషి. పటాటభి రామయ్ూ గారు
న్న్ున బాగా ఆదరిొంచే వారు కాని శారదకొయ్ూ స్ాొంత్ త్మయమలెో న్
ట శోభనాదిో రామయడొంటే
ఆయ్న్ కొందుకో క ొంచొం కోపొం. అలానే రాధ కృషణ మయరిా అనాన అొంత్ే. లీడ్ిొంగ్ లాయ్ర్
ఆయ్న్ భారూ కూడ్ా మాపెై ఆపాూయ్త్ కన్ పరచేది వాళ్ుమామయి భారతి మాకు కాలేజి
లల సీనియ్ర్ రనజు రిక్ష్ లల వళ్ో వచేచది. ఆమ అకొ పిచిచది ఇొంటోోనే ఉొండ్ేది. శారదకొయ్ూ
భరా ‘’స్ాొట్ న్వల ‘’టాల్నస్మన్ ‘’కు’’గీటు రాయి ‘’పపరు త్ో మొంచి అన్ువాదొం చేసి
పోచురిొంచారు. బాగా జాాన్ొం ఉనాన ఉత్ా బదధ కిషట ర..రాతిోళ్లు పటాటభి రామయ్ూ గారు కుొంపటి
దగొ ర పెటట ుక ని చల్న కాచుక ొంటల భోజన్ొం చేసప వారు మమమలీన పకొన్ కూరనచ పెటట ుక నే
వారు మాటలు బాగా మాటాోడ్ే వారు ఉదయ్ొం స్ాయ్ొం స్ొంధాూ వొందన్ొం చేసప వారు. ఆమ
కు చకొని ని పూజ గది ఉొండ్ేది మడ్ి వొంట చేయ్టానికి వొంటా విడ ఉొండ్ేది ఒక రకొం గా
దివాణొం వారి ఇలుో. ఎొంత్ో మొంది స్ాహితీ వేత్ాలు స్ొంగీత్జుా లు ఆయ్న్ కోస్ొం వచేచ వారు
మొంచి ఆతిధూొం ఇచేచ వారు ఆయ్న్ త్మయమడు కోదొండ రామయ్ూ గారు కూడ్ా లాయ్రు
పోకొ వీధి లల ఉొండ్ే వారు ఆయ్న్కు ఒక కాలు కుొంటి స్ొంత్ాన్ొం లేదు మరదల్న క డుకున్ు
దత్ా త్ చేస్ుక నానడు పెదా గా పాోకీటస్ ఉొండ్ేది కాదు అయిత్ేనేొం మొంచి ఆసిా ఉొంది . ఇపుపడు
ఆ వీధికి ''చరుకు పల్నో వారి వీధి ''అని పపరకచిచొంది. వాళ్ుొంటి పోకొనే మా ఓడ్ిన్ కమలమమ
గారి బాబాయి వాళ్ు ఇలుో ఉొంది.
బయల్నో మామమ కు ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి బయ్ూొం త్చిచ ఇచేచ వాడ్ిని వీలెైత్ే కాళళశార
రావు మారొట్ కు వళ్ో కూరలు త్చేచ వాడ్ిని. శోభనాదిో వాళ్లు శోభనాదిో గయడ్ొం న్ుొండ్ి
బయ్ూొం పపుపలు మిరిచ వగైరా వాళ్ు చేలల పొండ్ిన్వి బస్ లల త్చిచ పడ్ేసప వాళ్లు. లేక
పర త్ే వాళ్ు నిఖామాన్ మస్ాాన్ త్చిచ పడ్ేసప వాడు, చరుకు పల్నో రామ శరమ అని
శారదకొయ్ూ పినిన క డుకు రామ మోహన్ ఆయ్యరేాద శాలలల ఆయ్యరేాదొం నేరుచక ొంటల
మాత్ో ఆది వారాలు వచిచ మాటాోడ్ి వళ్లాొండ్ే వాడు. అత్నిన వీళ్లు ‘’స్ాయిబయ ‘’అని స్రదా
గా పిల్నచే వారు న్వేా వాడు. గకపప ఆహిత్ాగిన ఆయ్న్. వాళ్ు అబాబయి గణేష్ శరమ
ఇపుపడు మా ఇొంటోో అదా కు ఉొండ్ి మధునా పురొం లల వేదొం నేరుచక ొంటల కూత్రరిన ఫ్రో రా
లల చదివిస్ుానానడు. సెలవలు దగొ ర క సపా ఇొంటికి ఎపుపడ్పుపడ్ా వళళుది అని రనజులు లెకొ
వేసప వాడ్ిని ‘’ఇొంకా నాలుగయ రనజులు ఎనిమిది భోజనాలు ‘అనే వాడ్ిని శోభనాదిో, రామయడు
న్వేా వాళ్లు వీళ్లు న్న్ున ‘’దురాొ పతీ ‘’అని పిల్నచే వారు. నేన్ు శోభనాదిోని, రాదా కృషణ
న్ు ‘’గయరూ ‘’అనే వాడ్ిని రామయడు మాత్ోొం న్న్ున ‘’పతీ ‘’అని షార్ట కట్ గా పిల్నచే వాడు.
బలే స్రదాగా రొండ్ేళ్లు గడ్ిచాయి జామటీో లెకొలు ‘’nine point theorem ‘’న్ు కిొంద గచుచ
మీద ఫిగర్ వేసి మొత్ా ొం చూడ కుొండ్ా రాయ్టొం అల వాటు చేస్ుక నానన్ు. దిగ వల్నో శివ
రావు గారు కూడ్ా పెదా లాయ్ర్ చారితిోక పరిశోధకులు ఎననన పుస్ా కాలు రాశారు వారిలో ు
మామమ వాళ్ుొంటికి ఎదురిలెో . రామ మొందిరానికి వళ్ో వచేచ వాడ్ిని రహిమాన్ పారుొకు,
అకొడ్ే ఉన్న లెైబోరీకి ఆది వారాలలల వళళు వాడ్ిని. మామమ వాళ్లు స్రుకులులన్ు రామ
మొందిరొం దగొ ర ఉన్న కోమటి కోటుటలల పదుా పెటట ి త్చేచ వాళ్లు.అత్న్ు న్వుాత్ర పలకరిొంచే
వాడు. డబయబకు ఒతిా డ్ి చేసప వాడు కాదు. ’
ఎస్వీ ప్రభావం
నేన్ు కాలేజి లల చేరి న్పుపడు మాగొంటి స్ూరూ నారాయ్ణ గారు పిోనిసపాల్ ఒక ఏడ్ాదికే
రిటెైర్ అయ్ారు ఆయ్న్ వస్ుాొంటే అొంత్ భయ్ పడ్ి పర యిే వారు, కోటు బయటు త్ో గొంభీరొం
గా ఉొండ్ే వారు. త్రాాత్ఎస్.త్ాూగ రాజు, ఎఫ్ త్ాూగ రాజులు పిోనిసపాల్స. డ్ి.వి.కిుషనయ్ూ
గారు త్రాాత్ా అయ్ారు. రాఘవా చారుో గారు కూడ్ా అయ్ాూరు. కామర్స లల కృషాణ రావు
గారికి మొంచి పపరుొండ్ేది. ఈయ్నా త్రాాత్ా అయ్ారు. స్ూరి రామ న్రసిొంహొం గారు
పాల్నటిక్స లెకచరర్ అని జాాపకొం. ఆయ్న్ మాకు దూరపు బొంధువు బాహు బలేొందో గయడ్ొం
అగుహారీకులు.. ఆయ్న్ త్మయమడు మాత్ో పాటు జిలాో పరిషత్ లల ఉపాధాూయ్యలు. రామ
న్రసిొంహొం గారు ‘’వోరనశషియ్స్ రీడర్ ‘’అనే వారు బలో మీద బాసిొం పటుట వేసి కూరుచని
లెకచర్ పాోరొంభిొంచే వారు. అలా అలవోకగా ధయ రణన స్ాగి పర యిేది ఎవారు కదిలే వారు కాదు
ఆయ్న్ ఆకారొం వికృత్ొం గా మయకుొ పొ డవుగా ఉొండ్ేది పొంచే లాలీచ త్లో నివి. విొంత్ గా కనీ
ో ొండ్ేది. ఒక స్ారి ఇొంటికి వళ్ో
పిొంచే వారు. స్రస్ాతి ఆయ్న్ మయఖొం లల పోత్ూక్ష మయి న్టు
కల్నశాొం ఉయ్ాూల బలో మీద ఊగయత్ూ కనీ పిొంచారు చాలా ఆపాూయ్ొం గా మాటాోడ్ారు.
పోమయఖ శాస్ా ి వేత్ా, నహు
ు కు సెైొంటిఫిక్ స్లహా దారు, స్త్ూ స్ాయి శిషరూడు అయిన్ స్ూరి
భగ వొంత్ొం గారు బాహుబలేొందో గయడ్ొం అగుహారీకులే.
దిగ వల్నో శివ రావు గారు చకకాొ మీద పొంచ కటిట బలుట పెటట ి కోటు వేసప వారు.
వారిొంటి నిొండ్ా పుస్ా కాలే. లా పుస్ా కాలత్ో బాటు స్ాహిత్ూొం కూడ్ా అన్ొంత్ొం గా ఉొండ్ేది .
చూసెా కడుపు నిొండ్ి పర యిేది. వీరి పెదా బాబయి కాలేజీ లల ఒక డ్ిబలట్ లల పాలగొని పరీక్ష్
విధాన్ొం మీద మాటాోడుత్ూ ‘’examinations are botheration for Indian nation ‘’అన్న
మాట నాకు ఇపపటికీ గయరుాొంది. అత్నిన అొందరు అభి న్ొందినాచరపుపడు. చాలా కాలొం రాదా
కృషణ మయరిా వాళ్ుొంటికి వళ్ో న్పుపడలాో వీరిని త్మయమడు స్ూరాూనిన కల్నసప వాడ్ిని.. చరుకు
పల్నో పటాటభి రామయ్ూ గారు లేత్ త్మల పాకు లా మయస్ల్న త్న్ొం లగననఉొండ్ే వారు చలొం,
ఆయ్యరేాద వద
ై ుూలు, గయడూరి న్మశిశవాయ్, పౌరాణనక న్టుడు అబయబరి వర పోస్ాద
రావు, లత్ా, మొదలెైన్ స్ాహితీ వేత్ాలు వీరిొంటికి వచేచ వారని పటాటభి రామయ్ూ గారు
నాత్ో ఎపుపడ్య అనానరు. శారదకొయ్ూ పినిన రాజేశారి క డుకులు పోభాకర్ అత్ని అన్న
ఇకొడ్ే చదివారు వేరే రూమ్ లల ఉొండ్ే వారు. నల కోస్ారి కల్నసప వాళ్ుొం. వాళ్ు గది దగొ రే
ఆర్. ఎస్.ఎస్.ఆఫీస్ ఉొండ్ేది నాకున్న పరిచయ్ొం త్ో అకొడ్ికి వళళు వాడ్ిని వరుస్కు నాకు
మేన్ మామ అయిన్ బాచిచ (గయొండు భాస్ొర్ ) ఈ ఆఫీస్ులల ఉొండ్ిలయోలా కాలేజి లల
చదివే వాడు శాఖలకు కూడ్ా తీస్ుక నే వాడు ఇకొడ్ే ఆర్ ఎస్ ఎస్ నాయ్కులు ఠాకూర్
గారు గనపాల్ రావు గారు వగైరాలన్ు చూశాన్ు ఠాకూర్ గారు ఉయ్యూరు వచిచ న్పుపడు
మా ఇొంటికి వచేచ వారు అలానే స్ొంగమేశార శాసిా ి గారు కూడ్ా. నేన్ొంటే చాలా అభిమాన్ొం
బాచిచకి పుయ్యూరు లల శారదా త్రూటోరియ్ాల్ కాలేజి పెటట ి బాగానే న్డ్ిపాడు వాళ్ు ఆవిడ
ో ల నాకు టోయినిొంగ్ మేట్. గవరనమొంట్ హెైస్ూొల్ లల పని చేసి
రామ లక్షిమ రాజ మొందిల
హెడ్ మిసపా స్
ి చేసి రిటెైర్ అయిొంది బాచిచ పదేళ్ు కిుత్ొం బాలీచ త్నేనయ్టొం త్ో ఆమ ఇకొడ
ఉన్న ఆస్ుాలనీన వదిలేసితిరుపతి లల ఉన్న అన్నగారి దగొ రకు వళ్ుొంది శారదా లల నేన్ు
క ొంత్కాలొం లెకొలు, ఫిజికుస చపాప మా రొండ్య వాడు శరమ అకొడ్ే టలూషన్ చదివాడు టెన్ా
కాోస్ కు
ఇలా రొండ్ేళ్లు ఇొంటర్ చదివి పూరీా చేసి 1958లల పాస్ అయ్ాన్ు. రొండ్ేళ్లు బయల్నో
మామమ ఇొంటోోనే ఉనానన్ు మామమ కోడలు సీత్మమ పినిన కూడ్ా రమా రొండ్య ఏడు వీళ్ుొంటోో
ఉొంది మామమకు స్ాయ్ొం చేసిొంది. కాలేజీ లల విదాూరిధ ఎనినకల హడ్ా విడ్ి బాగా ఉొండ్ేది
అనాొరీకుల వొంకటేశార రావు అనే అత్న్ు పెస
ో ిడ్ొంట్ కు నిల బడ్ి గల్నచి న్టు
ో జాాపకొం
సపకేుత్రిగా చకకాొకి గయొండ్ీలు పెటటని డ్ి.స్ురేషాబబయ అనే రాజ కేయ్ నాయ్కుడ్ి క డుకు
గల్నచాడు. సెైన్ుస సెకుటరి గా మా బొంధువు, రేపలెో లక్షీమ కాొంత్ొం పినిన అన్న క డుకు స్ూరూ
నారాయ్ణ ఎనినకయ్ాూడు రొండ్య ఏడు చివరలల గయ
ు ప్ ఫర టో, పారీట చేశాడు. డబయబలు బాగానే
స్ొంపాదిొంచి మిగయలుచ క నానడని అొందరు అన్ుక నానరు. అత్డ్ిని నిజమేనా అని
అడ్ిగిత్ే ‘’త్పపదు బోదర్’’అనానడు ఇత్ని త్మయమడ్ే దక్షిణా మయరిా మా మరదలు భారతి ని
వివాహొం చేస్ుక నానడు.
నా దారి తీరు -3
నాదారి తీరు -4
ఇొంటర్ అవగనే ఆ కాలొం లల బాపటో అగిుకలచర్ కాలేజి మీద అొందరి దృషిట ఉొండ్ేది
నేన్ూ అపెైలై చేశా.దానికి ఇొంటరుాు కి పిల్నచారు. న్న్ున అడ్ిగిన్ పోశనలు ‘’వరి ఏయిే దేశాలలో
పొండుత్రొంది ?’’నేన్ు త్డుమయ కోకుొండ్ా ‘’రషాూ ఇొంగాోొండ్ జరమని జపాన్ ‘’అని చపాపన్ు
వాళ్లు న్వుా క నానరు. ఇొంటికి వచిచన్ త్రాాత్ా మా నాన్న అడ్ిగాడు. నేన్ు చపాపన్ు వరి
ఎకొడ పొండుత్రొందయ త్లీని నీకు ఆ చదువొందుకు చల్న దే శాలలో వారి పొండదని త్లీదా నీకు
?జన్రల్ నాలెడ్జ ి ఉొండ్ాల్న ‘’అని చీవాటు
ో పెటట ాడు. నేనేదయ పొ డ్ి చేశాన్ని కాలర్ ఎగరేసన్
ి
వాడ్ిని త్పుప త్ల్నసి ననరు మయస్ుకోనానన్ు. ఇదీ మన్ జాాన్ స్ొంపద. డ్ిగీు అయిన్ త్రాాత్
గొంగాధర శాసిా ి న్న్ున కాగజ్ న్గర్ కు ఉదయ ూగానికి రమమని ఉత్ా రొం రాశాడు అపుపడు
ఉత్ా రాలే ఇొంకా ఏమీ కమయమునికేషణ్ లేదు రాన్ు పర న్ు ఖరుచలు కొంపెనీ ఏ ఇచిచొంది టిఫన్
ి
భోజన్ొం కూడ్ా ఏరాపటయిొంది. అకొడ్ి వాత్ా వరణొం ఆ వేడ్ి ఆ నట్
ై డూూటీలు షిపట ు
డూూటీలు విని నాకు న్చచని ఉదయ ూగొం అని ఫిక్స అయి పర య్ాన్ు ఉదయ ూగొం రాలేదు అకొడ
సిల్ొ పాొంట్ షరుట కోస్ొం సిలుొ బటట కోని ఇొంటిక చిచ కుటిటొంచుకోని చాలా కాలొం త్ొడ్ిగాన్ు.
ఇలా ఉదయ ూగ పోయ్త్నొం కల్నసి రాలేదు.
ఫిజిక్స హెడ్ ‘పెదాస్ర డ్ా బయడ్ిడ కళ్ుదాాలత్ో చారల పాొంటు కోటు వేస్ుక నే ఆయ్న్.
ఆయ్న్ున అొందరీన ‘’డ్విల్ ‘’గారు అనే వారు. కుటుొంబ శాసిా ి గారు నాకు సీనియ్ర్ అయ్న్
ఏొం ఎస్ సి చదివి పాస్ అయినా విపరీత్ మైన్ ఉబబస్ొం ఆయ్ాస్ొం త్ో బాధ
పదుత్ూఉొండ్ేవారు మాట రావటొం కషట ొం గా ఉొండ్ేది కరిమషిట. చాలా మొంచి వారు నాకు ధైరూొం
చపిప నిల దయ కుొకోనేటో ు చేశారు. శివ రామ కృషణ శాసిా ి అనే ఫిజిక్స లెకచరర్ చాలా స్రదాగా
ఉొండ్ేవారు చన్ువుగాన్ూ ఉొండ్ేవారు మొంచి బో ధకులు. కేమిసిా ి లల ఎరుటి ఆయ్న్ రామ
కృషణ శాసిా ి ఉొండ్ేవారు జయ్ దేవుని అషట పదులు బాగా పాడ్ే వారు స్ాయ్ొంత్ో వేళ్లలో
వారిొంటికి వళ్ో కూరుచని కాలక్షేపొం చేసప వాడ్ిని మొంచి పాటలు జయ్దేవునివి పాడ్ే
వారుఆయ్న్ ఇొంటి దగొ రే వి.వి.టోన్ పప అనే లెకచరర్ వుొండ్ే వారు. ఆయ్న్ గకపప పెైొంటర్.
చాలా బాగా సపనహొం గా మాటాోడ్ే వారు. అపపటికే లబధ పోతిషరటలు.. అలాగే గనఖలే అని మా
గనఖలే అన్నగారు ఇొంగీోష్ హెడడ ు. పొంచా లాలీచ త్ో ఉొండ్ే వారు గకపప ఉపనాూస్కులని పపరు.
ఒకటి రొండు స్ారుో ఇొంటికి వళ్ో మాటాోడ్ాన్ు. వేదాొంత్ొం రామ చొందో రావు షపక్స పియ్ర్
నాటకాల పెై అధారిటీ. చాలా ఉన్నత్ పోమాణొం గా బో ధిొంచే వారు. ఎననన చనటో కు
ఉపనాూస్ాలకు వళళు వారు అలాగే జోగా రావు కూడ్ా ఆొంగో ొం లల మొంచి బో ధకులు గా
గయరిాొంపు పొ ొందారు. డ్ి/అర/ఎస్/అనే లెకొల హెడ్ దైత్ా శ్రురామయలు గారిఅబాబయి
ఆయ్న్దే కాలేజి ఈయ్న్ త్మయమడు డ్ి.ఎస్.ఎస్.ఆొంగో ఉపనాూస్కులు.
రామణారావు అనే కురాుడు త్లుగయ హెడ్ మొంచి పపరుొంది అదా పల్నో రామ
మోహన్ రావు గారు ఈ కాలేజిలల లెకచరర్ గా పని చేశారు ఆయ్న్ త్ొండ్ిో జాన్కి రామయ్ూ
గారు కాలేజి లల హెడ్ గయమాస్ాా మొంచి వారు నాకు బాగా పరిచయ్ొం. దురాొ టాకీస్ దగొ ర
పెొంకు టిొంటోో ఉొండ్ే వారు. హిొందీ హెడ్ చలస్ాని స్ుబాబరావు గారు మలుో పొంచా మలుో షర్ట
త్ో మలెో పూపవు గా యిెరుని రొంగయలల ఉొండ్ే వారు. అయ్న్ గకపప వకా . ఎననన పుస్ా కాలు
రాశారు. బాగా పపరు పోసిదధ ి ఉన్న వారు వొంపటి రామయ్ూ గారు త్లుగయ లెకచరర్ ఆయ్న్
త్ల పాగా చుటిట ఉొండ్ే వారు /.ఆయ్న్ున ‘’టరబన్ ‘’గారు అనే వారు. హాస్ట ల్ న్ు బాగా
నిరాహిొంచారు
నేన్ు కాోస్ులన్ు బాగా నిరాహిొంచి మొంచి పపరు పొ ొందాన్ు. నాత్ో పాటు ఇొంకో కురాుడు
శాసిా ి కూడ్ా చేరాడు అత్న్ు బాగా పాోకిటకల్స చేయిొంచే వాడు ఆ త్రాాత్ా త్న్ు జాత్క చకు
వరిా అయ్ాడు లెకచరర్ అయ్ాడు. చిలో రిగ శ్రునివాస్ రావు అనే అత్న్ు మాత్ో పని చేశాడు
ట నిస్ుట. భలే స్రదాగా ఉొండ్ేవాడు. ఎపుపడు న్విాొంచే వాడు కవిత్ామయ
అత్న్ు మొంచి కారూ
రాసప వాడు. మా త్మయమడు ఉపన్య్నానికి ఉయ్యూరు వచాచడు. అపపటి న్ుొంచి అత్నిత్ో
దయ సీా పెరిగిొంది అత్న్ు త్రాాత్ా ఆర్.టి.సి.లల చేరి కుమొంగా ఎదిగి డ్ిపర మేనేజర్ గా తిరుపతి
ఉయ్యూరు విజయ్ వాడ లలల చేశాడు. మా పెదాబాబయి పెళ్ుకి బస్ న్ు ఏరాపటు చేశాడు
బజవాడకు.
సెలవలలో బీచ్ కు వళళు వాళ్ుొం అకొడ స్రదాగా గడ్ిపప వాళ్ుొం శ్రు పాొండు రొంగ
స్ాామిని వీలెన్
ై పుపడలాో దరిశొంచే వాళ్ుొం. రామానాయ్యడు పెట్ సెొంటర్ లల డ్ాబా మీద పెన్
ై
అొందరొం కల్నసి క ొంత్కాలొం అదా కునానొం. అపుపడ్ే ‘’చివరికి మిగిలేది ‘’సినిమా వచిచొంది అది
వళ్ో పర యిే లలగా చాలా స్ారుో చూశాన్ు అొందులల మలాోది పాటలు అణన మయత్ాూలు స్ావితిో
న్టన్ స్ుపర్బ. రామి నీడుడ్ైరక్షన్,అశాత్ాామ స్ొంగీత్ొం మహా బాగయ నాకు ఈ సినిమా
త్రాాత్ే, ఏ సినిమా అయినా అని పిస్ా ుొంది. పొ టిట మాకు సిానిమా లకు గైడు. ఇపుపడ్ే ‘’భారాూ
భరా లు ‘’సినిమా చూశాొం. ఎననన స్ారుో చూశాొం. బృొందావన్ దియిేటర్ లల మొంచి సినిమాలు
వచేచవి. హో టల్ భోజన్ొం మహొంకాళ్ వొంకయ్ూ మేస్ లల భోజన్ొం చాలా బాగా ఉొండ్ేది.
హో మిలీ అొంటారు అలా ఉొండ్ేది బాోహమణయలొంత్ా అకొడ్ే భోజన్ొం. క స్రి క స్రి వొంకయ్ూ
అకొగారు వడ్ిడ ొంచి తిని పిొంచే వారు. అకొడ్ే వొంకయ్ూని ఒక స్ారి చూశాొం స్ువరణ స్ుొందరి
లల రాక్షస్ుడు వొంటి చాలా వేషాలు వేశాడ్ాయ్న్. బచుచ పపట పర స్ాటఫీస్ దగొ ర ఒక
వరా కుడుొందే వాడు. ఆయ్న్కు బాసెొట్ బాలాొంత్ బయడడ ఉొండ్ేది దాని మీద పాడ్ పెటట ి
రాస్ుక నే వాడని అొందరు చపుపక నే వారు.
బచుచ పపట రామాన్ుజొం కూటొం దగొ ర వేలూరి వారి ఇొంటోో అదేాకునానొం. వాళ్ో కి
ఒక ఎల్నమొంటరి స్ూొల్ ఉొంది కుటుొంబొం అొంత్ా అొందులల మేస్ట ారుో . రామయ అని ఆయ్న్
క డుకు మొంచి పెైొంటర్. గాయ్కుడు అత్ని భారూ అపపటికే ఎస్ ఎస్.ఎల్.సి పాసెై టీచర్ గా
పని చేస్ా ర ొంది మా ఇొంటి అవత్లే శ్రు వొంకటేశార స్ాామి దేవాలయ్ొం చాలా కాసిా ై గా ఉొండ్ేది
మొంచి కారూ కుమాలు జరిగేవి. పూజారి గారు మొందు కోడత్ారనే పుకారు ఉొండ్ేది. ఎపుపడు
త్ాొంబయలొం త్ో ఉొండ్ే వారు. నేన్ు మోహన్ వొంట చేస్ుక నే వాళ్ుొం త్ాళ్ొం వేసి గయమమొం పెన్
ై
గయడు లల ఉొంచి వళళు వాళ్ుొం ఒక స్ారి అలా వళళా ఇొంటోో దొ ొంగలు పడ్ి నా ఎస్.ఎసి.సి
స్రిటఫికేట్ క ొంత్ డబయబ దయ చుకు పర య్ారు డూపిో కేట్ స్రిా ఫికట్
ే త్పిపొంచటానికి గయరువు
గారు పోస్ాద శరమ గారుస్ాయ్ొం చేశారు. రొండ్య ఏడ్ాది కూడ్ా ఉదయ ూగొం ఇస్ాామనానరు వేస్వి
లల జీత్ొం లేదని జాాపకొం. మొత్ా ొం మీద ఒక ఏడ్ాది భలే జాలీగా గడ్ిచిొంది లెకచరరో త్ో కల్నసి
మొదటి స్ారి కిుకట్ ఆడ్ాన్ు మొదటి స్రిగా టెనినస్ కూడ్ా ఆడ్ాన్ు ఈ రొండ్ిటిలల పిోనిసపాల్
గారు మొంచి పాోవీణూొం ఉన్న వారు. స్భలు చేసప వారు రాదా కృషణ న్ గారిని జాతీయ్ కళా
శాలలల చూశాన్ు. దత్
ై ా శ్రు రామయలు గారు నేన్ు పని చేస్ా ున్నపుపడ్ే చని పర య్ారు అొందరొం
వళ్ో చూసి వచాచొం. భటుట గారు కేమిసిా ి లెకచరర్. ఆయ్న్కు విజయ్ వాడ రనడుడ లల ఒక
హో టల్ ఉొండ్ేది ఉదయ్ొం త్ొమిమదిన్నర దాకా హో టల్ స్ాయ్ొంత్ోొం అయిదున్నర న్ుొండ్ి
హో టల్ లల ఉొండ్ేవారు భటుట గారి హో టల్ అని బాగా పోసిదా ి అనిన బాగా ఉొండ్ేవి. అయ్న్
పోత్ూక శుదధ తీస్ుక నే వారు.
ఇొంటికి వచిచ ఏదీ చేయ్కుొండ్ా క ొంత్ కాలొం గడ్ిపాన్ు అయిత్ే నా దృషిట టీచర్
ైి ొంగ్ మీద ఉొంది. దత్ర
మీదస బ. యి.డ్ి టెని ా గారిొంటోో బాల భారతి, న్న్నయ్ కల స్మితి
కారూ కుమాలు పుస్ా కాలు చదవటొం త్ో కలొం గడ్ిపాన్ు. అమమ ఊరట చొందుత్ోొంది ఎకొడ్ికి
పర వటొం లేదామే చటట ొంత్ క డుకు పర వటొం, నాన్న అన్ుకో కుొండ్ా మరణనొంచటొం త్ో అమమ
చాలా దిగయలు గా ఉొండ్ేది. ఊళళు పురాణాలకు కూడ్ా వళళుది కాదు. చివరికి మామయ్ూ
న్చచ చబత్ే ఆయ్న్ నిరాహిొంచే శ్రు రామ చొందో వద
ై ిక మహాస్భ కారూ కుమాలకు
విశాాలయ్ొం లల పురాణానికి వళ్ుటొం ఏడ్ాదిన్నర త్రాాత్ పాోరొంభిొంచిొంది.
నాదారి తీరు -5
బలసిక్ కాొంప్ అని వారొం రనజులు రాజు గారు బోహామొండొం గా నిరా హిొంచారు. డ్ాోమాలు,
పాటలు డ్ాన్ుసలు హడ్ావిడ్ి. నేన్ూ ఏలూరి పాటి అన్ొంత్ రామయ్ూ గారు పోత్ాపరుదీయ్
ో ొం
నాటకొం లల య్యగొంధరుని గా ఆయ్న్ కిొంద సపవకుడ్ిగా వేషొంవేశాన్ు.. నేన్ూ విశాలాక్షీ
పాటలు పాడ్ాొం ఆమ చాలా కాలొం ఉత్ా ర పోత్రూత్ా రాలు జరిపిొంది. త్న్ గనడు నాత్ో వలో
బయచుచకోనేది ఆమ అకొ వరలక్షిమ కూడ్ా మా త్ో టెయి
ో నిొంగ్ అయిొంది ఇొంటికి ఒకటి రొండు
స్ారుో వళాోన్ు.. అకొడ ఉొండగానే చైనా య్యదధ ొం రావటొం నేన్ు దేశ భకీా గీత్ాలు రాసి ఆొందో
పోభకు పొంపటొం అవి అచుచ అవటొం జరి గిొంది అలా గే జాగృతి వార పతిోక లలనన రాసప వాడ్ిని.
రాజ మొందరి ఆర్ట్ కాలేజి లల పెదా ఎత్ర
ా న్ స్ాొంస్ొృతిక కారూ కుమాలు జరిగిత్ే దేశొం లలని
పలిసిదధ కవులు పొండ్ిత్రలు, న్టులు కళా కారులు రచయిత్లు వచాచరు అకొడ్ి న్ుొండ్ి
మా టెయి
ో నిొంగ్ కాలేజీకి వచాచరు అొందరీన ఒకొ చనట చూడటొం మరువ లేని అన్ుభయతి.
శ్రు కాశ్ర కృషాణ చారుూలు గారిని కురీచలల కూరనచ పెటట ి మేడ మీదకు మటో మీదు గా మోస్ుక ని
వళాోొం నా జన్మ చరిత్ారధొం అని పిొంచిొంది. రాజు గారు బలే డ్ిసప
ి న్ ిో మయిొంటేన్ చేసప వారు.
చివరి రనజు కాొంప్ ఫెైర్..బాగా జరిగిొంది నేన్ు రాజు గారిని అభి న్ొందిస్ా ూ మాటాోడ్ాన్ు ఆయ్న్
త్రాాత్ా గయడ్ి వాడ కు గజిటెడ్ ఎడుూకేషన్ల్ ఆఫీస్ర్ గా వచాచరు. ఆ రనజులు గయరుా
చేస్ుకోనానొం చాలా నిరుాషట ొం గా నిజాయితీ గా ఉొండ్ే వారు వివాహొం కాలేదు పొ ో మోషన్
రావాల్నసన్ వారే అకస్ామత్ర
ా గా చని పర య్ారు సెైన్ుస ఎకిస బషన్ న్ు న్ భయత్ో అన్నటు
ో
జరిపిొంచారు. హాస్ట ల్ భోజన్ొం బానే ఉొండ్ేది. నాకు ఒక స్ారి విపరీత్ొం గా బొంక విరనచనాలు
వారొం రనజులు వచాచయి డ్ాకటర్ న్ు చూపిొంచి మొందు వదినా త్గొ లేదు ఇది హాస్ట ల్
వొంత్ాయ్న్ గమనిొంచి నేన్ు స్రిగొ ా అన్నొం తిన్క పర వటానికి కారణొం అడ్ిగి గస్గస్ాల రస్ొం
తీసి ఇచిచ త్గ మనానడు వొంటనే కటిటొంది. హాయిగా ఉనానన్ు పపరయ్ూ అనే లాయ్ర్ మాత్ో
టెోయిన్ అయ్ాడు ఒొంగనలు య్ాస్. నేలో లరు న్ుొండ్ి అపాపరావు ఆయ్న్ రూమ్ మేట చాలా
బఫరాాగా ఉొండ్ే వారు సిగరటు
ో బాగా పీలేచ వారు. వీర భదో రావు అనే ఆయ్న్
డ్ి.యి.వో.సపలేకా డ్
ే కాొండ్ిడ్ేట్ మాత్ో టెోయిన్ అయ్ాూడు. అొందరొం ఉదయ్ొం హాస్ట ల్ బావి
నీళ్లు త్ోడ్ి పర స్ుక ొంటల స్ానన్ొం చేసప వాళ్ుొం జాన్ అనే కిస
ు ట య్
ి న్ ఉొండ్ేవాడు. రమణ మయరిా
గారు అనే పెదా ాయ్న్ హాస్ట ల్ కు లీడర్ గా ఉొండ్ే వారు చౌదరి పాొండురొంగారావు, చనానరావు
లు మా కృషాణ జిలాో మిత్రోలు వారు నాత్ో పాటు త్ేోయిొంగ్ అయి సిసన్ుస మాస్ాాా లు గా చేరి
హెడ్ మాస్ాారో య్ాూరు చనాన రావు లెకొల వాడు. పాల్ కూడ్ా. నాగేొందో సెైన్ుసవాడ్ే
స్ుబబయ్ూ, స్ుబాబరావు స్ర షల్. జగనానధా చారి లెకొలు. అత్న్ు పశిచమ గనదావరి జిలాో
పరిషద్ లల చేరాడు ఒకటి రొండు స్ారుో కల్నశాడు. కృషణ మయరిా గయొంటలరు జిలాో పరిషద్.
రొండు మయడు స్ారుో కలుస్ుక నానొం చొందయ లుకు ఒక స్ారి వళాోన్ు పిటో వాని పాలెొం కు
కూడ్ా స్ుబబయ్ూ ఘొంటస్ాల లల అకొడొంమాయిత్ో వివాహమైత్ే వళాోన్ు. స్ుబాబరావు
గారు క దిా కాలానికే చని పర య్ారు. కృషణ మయరిా త్ో జాబయలు జవాబయలు చాలా కాలొం
జరిపాన్ు.
అపపడు వరద రావు హో టల్ కు మొంచి పపరు టిఫిన్ బాగా ఉొండ్ేది పొంచవటి అనే
హో టల్ లల పపపర్ అటుట అని చాలా పలచగా చేత్ అొంత్ ఉొండ్ేది అొందరు అకొడ్ికళ్ు అదే తినే
వారు వరద రాజు కాఫీ త్ాోగే వారు. మారొొండ్ేయ్ స్ాామి దేవాలయ్ దరశన్ొం బానే చేసప
వాళ్ుొం అపుపడు రైలు గనదావరి సపటషన్ లల ఎకిొ అకొడ్ే దిగే వాళ్ుొం హాస్ట ల్ దీనికి దగొ ర గా
ఉొండ్ేది. గనదావరికి వరదలు వచాచయి చాలా భీభత్సొం గా వచాచయి. గనదావరి ఉధృత్ానిన
అపుపడ్ే చూడటొం మొదటి స్ారి ఆొంధాో పపపర్ మిల్ చూశాన్ు.
స్ాయ్ొంత్ోొం పూట గనదావరి ఒడుడకు చేరి కబయరుో చపుపక నే వాళ్ుొం చిన్న పడవ
లల లొంకలకు వళ్ో కూరుచని వచేచ వాళ్ుొం శ్రు కృషాణ రుజన్ య్యదధ ొం సినిమా పరీక్షల మయొందు
వచిచనా అొందరొం కల్నసి వళ్ో చూశాొం. మొంచి మారుొలత్ో బ యి.డ్ి.పాస్ అయ్ాూన్ు.
కషాటనికి త్గిన్ పోతి ఫలొం లభిొంచిొంది. ఇక ఉదయ ూగొం వేట. రాజ మొండ్ిో సపటషన్ లల అకిొనేనిని
ఒక స్ారి చూశాన్ు
శ్రుశల
ై స్ొందరశన్ొం
వేస్వి సెలవలలో గయరజాడ ఆయ్న్, నీలగిరి కాఫీ స్రట రసుజమాని శ్రుశైలొం వళ్ళ
ా వస్ాారా
అని అడ్ిగారు మా అమమ త్ో చపాపన్ు. ఆమ బయ్టికి ఇపపటి దాకా రాలేదు స్రే వళాాొం
అొంది ఆయ్నే పోయ్ాణొం ఏరాపటు
ో చేశారు బజవాడ కృషణ లొంక లల వారమామయి ఇొంటికి వళ్ో
రాతిో పడుకోనానొం మరానడు ఉదయ్ొం గయొంటలరు వళాోొం అకొడ దేవస్ాాన్ొం వారి బస్ుస
ఒకొటే అపుపడు ఉొంది దానిలల ఎకిొ ఆయ్న్ ఫామిల్న మేమిదా రసొం శ్రు శైలొం వళాోొం మా బస్ుస
లలనే గనపా రాజు రామ చొందో రావు గారు అొంటే స్రనాదయ్నాయ్కులు గన.రా.గారు కూడ్ా
ఉనానరు. ఆయ్న్ గయరిొంచి అయ్న్ అతి వాద పదధ త్రల గయరిొంచి పపటికే విని ఉనానన్ు.
పొంచ, ఉత్ా రీయ్ొం.చకకాొ లేదు స్ాదా సీదా గా ఉనానరు. దిగేదాకా మాటాోడుత్ూనే ఉనానరు.
నహు
ు ఈ మధూనే అకొడ్ికి వచిచ వళ్ో న్టు
ో చపుపకునానరు. శ్రు శైలొం లల మాకు
దేవస్ాాన్ొంరూమయలు ఇచాచరు పొంత్రలు గారి కుటుొంబొం ఒక గదిలల, మా అమామ నేన్ు ఒక
దాననో ఉనానమయ. అమమ వొంట చేసద
ప ి మల్నో కారుజన్ స్ాామి ధూళ్ దరశన్ొం చేశాొం. దారిలల
శిఖర దరశన్ొం కూడ్ా చేయిొంచారు. వస్తి బాగా ఉొంది రొండు పూటలా దైవ దరశన్ొం. అదే
మొదటి స్ారి నేన్ు రావటొం ఒక స్ారి స్ాక్షి గణపతి దేవాలయ్ానికి వళాోొం. అకొడ్ి న్ుొంచి
ఇొంటికి రావటానికి అపుపడు అొంత్ా చటు
ో , పుటట లు దారి త్పాపొం దాదాపు అడవి మధూలలకి
వళాోొం. అపుపడు ఒక చొంచు అత్న్ు కనీ పిొంచి మమమల్నన స్రైన్ మారొ ొం లల పోవేశ పెటట ాడు.
నిజొం గా మల్నో కారుజన్ స్ాామి యిేఆ రూపొం లల వచిచ దారి చూపాడని అమామ నేన్ు
అన్ుక నానొం.. పాత్ాళ్గొంగ కు న్డ్ిచిమోకాల్న లలత్ర మటు
ో దిగి కృషాణ స్ానన్ొం
ఉదయ్ొంపూట చేసప వాళ్ుొం. నాన్న గారికి అమమ హిరణూ శాుదా ొం పెటట ొంి చిొంది నాచేత్. శ్రు శ్రలొం
లల పోస్ాద శరమ మేస్ట ారి త్మయమడు ఇొంజినీర్ ఉొంటె ఒక రనజు వాళ్ుొంటికి వళాోొం భోజన్ొం పెటట ి
మరాూద చేశారు. దాదాపు పది రనజులునానొం. శ్రు శైలొం లల భోమ రాొంబా మల్నో కారుజన్
స్ాామయల దరశన్ొం మహాన్ొందొం గా ఉొండ్ేది అపుపడు కరివేన్ వారి స్త్ోొం ఉొందొ లేదయ త్లీదు.
శ్రు శల
ై ొం న్ుొండ్ి ఘాట్ రనడుడ మీదు గా మహా న్ొంది వళాోొం. గయరజాడ వారు
అకొడ్ే ఉొండ్ి పర య్ారు. ఒక గదిలల ఉనానొం ఇకొడ్ా వొంట చేస్ుకోవటమే. అకొడ్ి
జలకుొండొం లల స్ానన్ొం దివాూన్ు భయతి. అడుగయన్ ఉన్న ఇస్ుక స్పటికొం లా ఉొంటుొంది
స్ూది వేసినా కనీ పిపస్ుాొంది ఎకొడ్య క ొండలలో న్ుొంచి జల ధార ఇకొడ ఆలయ్ొం మయదుకు
న్ొంది మయఖొం లల న్ుొంచి జాలు వారుత్రొంది ఆ స్ానన్ొం ఒక స్ారి చేసపా త్ృపిా కలుగదు మళ్ళు
మళ్ళు రావాలని పిస్ా ుొంది ఆ నీటి త్ో అరటి, క బబరి త్ోటలు వరి పొంట పొండ్ిస్ా ారు. మహా
న్ొందీశార దరశన్ొం స్రాపుణూ పోదొం. మయడు రనజులు స్ుమారుగా ఉొంది గయొంటలర్ మీదు
గా ఉయ్యూరు చేరాొం.
నాకు మోపిదవి
ే లల పని చేస్ా ుొండగానే మా అమమ చలెో ల్న కూత్రరు త్ూటుపల్నో
పదామవత్మమ, స్ూరూ పోకాశశాసిా ి గారో కుమారా పోభావతి త్ో 21-2-19 64 న్ ఏలూరు దగొ ర
వేలుప చరో లల వివాహొం జరిగిొంది.నా భారూ మా అమమ చలెో ల్న మన్ుమరాలు. మా మేన్
మామ కుదిరిచన్ స్ొంబొంధమిది. నేనవరీన పెళ్ో చూపులు చూడ లేదు ఈవిదడని
చూడటొం,ఒపుపకోవటొం, పెళ్ో జరగటొం జరిగి పర యిొంది. స్రిగొ ా ఈ రనజుకు మా దొంపత్రల
వివాహొం జరిగి 49 ఏళ్లు దాటి య్ాభయ్ూవ ఏడ్ాది లల కి వచాచొం. ‘’మా దొంపత్రల
వివాహ అరధ శత్ాబా ‘’ అన్న మాట. మా వివాహొం అజరిగిన్ క దిా రనజులకే శ్రు స్ుబోహమనేూశార
స్ాామి కలాూణానిన మా దొంపత్రలత్ో చేయిొంచారు అపుపడు మాత్ో పాటు హెైస్ూొల్ లల
పని చేస్ా ున్న శ్రు లలలాో బాలకృషణ మయరిా గారు అనే సెకొండరి గేుడ్ ఉపాధాూయ్యలు ఆయ్న్ున
హెడ్ మాస్ట ర్ త్ో స్హా అొందరు ‘’గయరువు గారు ‘’అనే వారు. ఆలయ్ొం వూవహారాలు చూసప
వారు వరుస్గా నల రనజులు కళాూణాలు జరిపిొంచారాయ్న్. మాకు మొదటిది ఎొంత్ో అదృషట
వొంత్రలొం అన్ు క నానొం. అొందుకనే ఈ అరధ శత్ాబా వివాహ వేడుక రనజున్ మోపి దేవి వళ్ో
స్ాామిని దరిశొంచి మా దొంపత్రలొం అభిషపకొం చేయిొంచాొం.పనిలల పనిగా శ్రు కాకుళ్ొం కూడ్ా
వళ్ో శ్రుకకులేశారుని కులేశార స్ాామి అయిన్ ఆొంధో మహా విషర
ణ స్ొందరశన్మయ చేశాొం.
ఇవాళ్ మయొందుగా మా స్ువరచలన్జ నేయ్ స్ాామిని దరిశొంచే ఈ క్షేత్ాోలకు వళాుొం. ఇదయ
దివాూన్ు భయతి అని పిొంచిొంది
నా దారి తీరు -6
మోపిదవి
ే స్రీాస్ు విశేషాలు
మొదటి స్ారిగా ఉపాధాూయ్ ఉదయ ూగొం లల చేరాన్ు. నేన్ు వళ్ో జాయిన్వబో త్ర ఉొంటె హెడ్
మాస్ట ర్ కోటేశార రావు గారు, సెకొండరీ మేషట ారు కావూరు చిదొంబర రావు గారు వరొండ్ాలల
పర టాోడుక ొంటునానరు. అది వారికీ మామయలే అని త్ల్నసిొంది. చిదొంబర రావు గారు రావి
వారి పాలెొం అనే దగొ ర ఊరి వారు. మోత్ర బరి రైత్ర. ఎడో న్ు బాగా మేపెవారు. చాలా స్ారుో
వారి ఎడో జత్కు పోధమ బహుమతి వచిచొంది. ఖదా రు పొంచ, లాల్నచ త్ో వచేచ వారు హొంబార్
సెైకిల్ ఉొండ్ేది ఆయ్న్ త్ోడలుోడ్ే కావూరు రామ కిుషనయ్ూ గారు మోత్రబరి రైత్ర మరియ్య
సీనియ్ర్ త్లుగయ పొండ్ిత్రలు. చాలా వడలుప మయఖొం త్ో పొంచ లాలీచ త్ో వచేచ వారు ఇసీా ి
లేకుొండ్ా నీరుకావి బటట లు కటేట వారు. టీచర్ గా మొంచి పపరుొంది. చిన్న త్లుగయ పొండ్ిత్రలు
న్లో గా ఉొండ్ేకూచి భోటో గనపాల కృషణ మయరిా గారు గాోస్ర ొ పొంచ, చకకాొ త్ో గయొండ్ీలు లేకుొండ్ా
బ ఫరాాగా ఉొండ్ే వాడు మాొంచి స్ాహితీ స్ొంపన్ునలు. నాకు మహా దయ సీా. పోతి
దానికి ‘’వాస్న్ ‘’అనే వారు. ’’వాస్నేసి పర యిొంది’’ ‘’ఏమిటీ వాస్నా’’ అని ఎపుపడూ ననటొంట
మాట వచేచది మేమయ ఆయ్న్ున ‘’వాస్న్ మేషట ారు ‘’.అనే వాళ్ుొం. పదాూలు చాలా శాువూొం
గా పాడ్ే వాడు రామకృషణ య్ూ గారికి పదూొం పాడటొం వచేచది కాదు. అొందుకని గనపాల కృషణ
కు ఈయ్న్ొంటే అలుస్ు ‘’ఏమిటొండ్ీ ఆయ్న్ పదూొం వాస్నేస్ా ర ొంది‘’అనే వాడు మాత్ో
స్ూొల్ లల సీనియ్ర్ ఉపాదాూయ్యలు వేమయరి శరమ గారు బాగా
స్ొంపన్నబాోహమణయలు పెదపర ో లు నివాసి. పరిచయ్ొం అవగానే మా మన్స్ు లాగేశారు.
స్రదాగా మాటాోడ్ే వారు గాోస్ర ొ పొంచ, లాలీచ వేసపవారు. మయొందు రొండు పళ్లు క ొంచొం
వడలుప గా ఉొండ్ేవి న్వుా త్రొంటే స్ొందడ్ి గా ఉొండ్ేది. ఆయ్న్ వారిొంటికి తీస్ుక ని వళ్ో
భోజన్ొం టిఫిన్ో ు పెటట వ
ే ారు. ఆయ్నేన ఫాస్ట అసిసట ొంె ట్ అొంటారు అదేమిటో నాకు చేరిన్పుపడు
త్లీదు నమమదిగా త్ల్నసిొంది. ఒక వారొం రనజులు వారి ఇొంటిలలనే న్ రాజ భోగాలన్ుభవినాచొం
నేన్ూ లెకొల మేషట ారు జే.వి.రమణ రావు గారు. రామన్ణా రావు గారి త్ొండ్ిో గారు
ెై అయ్ారు. బకొ పలచటి మనిషి. లెకొల
డ్ి.యి.వో.ఆఫీస్ లల కాొంప్ కో ర్ొ గా పని చేసి రిటర్
మేస్ట ారి కి అపపటికే పెళ్ో అయిొంది. నా కొంటే ఒక ఏడ్ాది సీనియ్ర్. గొంపల గయడ్ొం న్ుొంచి
బదిలీ మీద ఇకొడ్ికి వచాచరు. నేన్ు ఆయ్న్ కల్నసి పెదపర ో లు లల పెదపర ో లు గనపాల కృషణ
మయరిా గారి డ్ాబా ఇొంటోో అదేాకునానొం. పోకొ పోకొ పర రిన్ో ు. ఆయ్న్ది త్ూరుప దాారొం నాది
దక్షిణ దాారొం. ఒక గది, ఒక వొంటిలెో . పెైన్ డ్ాబా కు మటు
ో నానయి స్ాొంబశివరావు,
రాధాకృషణ మయరిా ఈ ఇొంటి ఓన్రు అన్నదమయమలు పొ లాలనీన స్ాొంబశివరావు గారే చూసప
వారు బాగా స్ొంపన్న కుటుొంబొం. అన్నదమయమల డ్ాబాలు ఒకే వరుస్ లల ఉొండ్ేవి..
ఒక వారొం శరమ గారి ఆతిధూొం త్రాాత్ నేన్ు, రమణ రావు గారు కాపురాలు పెటట ాొం.
నేన్పపటికి ఏక్ నిరొంజన్ పెళ్ో కాలేదు. ఆయ్న్ భారూ కమలమమ గారిత్ో కాపురొం పెటట ాడు
ఆమ స్రదా మనిషి మా ఇదా రన
ి అన్నదమయమలని, కృషాణరుజన్ులు అని అన్ుక నే వారు.
ఇదా రొం సెైకిల్ మీద మోపి దేవికి వళళు వాళ్ుొం కల్నసి వచేచ వాళ్ుొం. నేన్ు వొంట చేస్ుక నే
వాడ్ిని. నాకు స్హాయ్ొం అడవి శ్రురామ మయరిా, చిన్న కారణొం గారిఅబాబయి కృతిా
వొంటి మాధవరావు. ఇదా రు త్ోమిమదయ కో ాస్ చాలా కల్నవిడ్ి గా ఉొండ్ే వారు మాధవ చిల్నపి.
శ్రురామ మయరిా పెదా మనిషి గా ఉొండ్ే వాడు ఇొంటి పన్ులనీన వాళళు చేసప వారు నేన్ు ఊరికే
చూడటమే. గిననలు త్ోమే వారు. పకొ వేసప వారు కాఫీ పెటట ి ఇచేచ వారు స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్
న్ుొంచి రాగానే మళ్ళు పన్ులు మామయలే కుొంపటి బొ గయొల మీద వొంట. నేన్ు రామణా రావు
గారు కల్నసి టలూషన్ చపాపొం. ఆయ్న్ లెకొలు నేన్ు సెన్
ై ుస మిగిల్నన్ స్బజ కటులు స్ర షల్ న్ు
శరమ గారు చపపప వారు. జన్ొం బానే ఉనానరు కషట పడ్ిచపపప వాళ్ుొం శరమ గారి నాన్న గారు
అమమ గారు ఉనానరు చాలా ఆహిత్ాగయనలు వారు. వృదధ దొంపత్రలు. శరమ గారి త్మయమడు
నా పపరు వాడ్ే ఒకడు స్ూొలలో చదివే వాడు. మా ఇొంటికి ఎదురు గా గకలో వారుొండ్ే వారు
నాొంచారమమ పాలు పర సపది బానే ఉొండ్ేవి. వనాన నయిూ వాళ్ుదగొ రే. ఆమ భరా
కోటయ్ూ,క డుకు కోడలు అొంత్ా కల్నసప ఉొండ్ే వారు. మా వీధిలలనే హిొందీ మేషట ారు లక్షీమ
నారాయ్ణ గారు అత్ాారిొంటోో ఉొండ్ేవారు ఎపుపడూ మయకుొ పొ డ్ి పీలుస్ూ
ా ఉొండ్ే వారు.
వేమయరి గనపాల కృషణ మయరిా సెకొండరి టీచర్. ఇకొడ్ే కాపురొం. అయ్న్ వకొ పొ డ్ి పర టాోలకు
పొ టాోలు న్విలే వాడు మాకూ పెటట ె వాడు న్స్ూొం బాగా పీలేచ వాడు హిొందీ మేస్ట ారిని బావా
అనే వాడు స్రదా మనిషి మొంచి పారీటలు చేసప వాడు రూపాయికి వన్కాడ్ే వాడు కాదు.
పెదపర ో లు లలనే కృతిా వొంటి లక్షీమ న్రసిొంహా రావు అనే సెకొండరి మేస్ార్ మాకు దయ స్ా.
మేమయ మయగయొరొం కల్నసి స్ాయ్ొంత్ాోలలల చరువు ఒడుడకో, కాలవ గటుట లకో వళ్ో కూరుచని
కబయరుో చపుపక నే వాళ్ుొం మొంచి హాస్ూ పియ్
ో యడు బలే స్రదా గా మాటాోడ్ే వాడు న్లో గా
ైి ేట్ చదివిొంది. న్ళ్నీ జయ్ొంత్
ఉనాన మొంచి ఆకరేినీయ్ మయఖొం వాళ్ుమామయి మా దగిొర పెవ
అనే మొండవ వారమామయి కూడ్ా టలూషన్ చది వేది. కమయూనిస్ట నాయ్కుడు మొండవ
వొంకటేశార రావు ఆయ్న్ ఒకాయ్న్ న్లో గా ఉొండ్ేవాడు ఆయ్న్ కూత్రరు స్ూొలలో
చదివిొంది. ఆయ్న్ బాగా ల్నటరేచర్ చదివిన్ వాడని చపుపక నే వారు. కరణొం గారబాబయి
స్ాయి కూడ్ా మా దగిొరే చదివాడు. హిొందీ చపపప ఒకావిడ ఆవిడ భరా కూడ్ా ఆ ఊళళు పపరు
పొ ొందారు. య్ారో గడడ బాల గొంగాధర రావు గారు సెకొండరి పాసెై ఉదయ ూగొం లేకుొండ్ా ఉొండ్ేవారు
స్ాయ్ొంత్ాోలు మాత్ో కల్నసప వాడు అయ్న్ త్రాాత్ా ఏొం ఏ.త్లుగయ పాసెై లెకచరర్ అయి
నాగారుజన్ వరిసటి లల చేరి కుమొం గా దయ ణపప గారి శిషరూడ్ై గాుమ నామాల మీద రిసెర్చ చేసి
ఆచారూ పదవిన్లన్ొరిొంచారు నాత్ో ఇపపటికి ఫర న్ లల స్ొంభాషిస్ా ారు కృషాణ జిలాో రచయిత్ల
స్ొంఘొం నిరాహిొంచే కారూ కుమాలలల పోమయఖ పాత్ో వహిస్ా ారు త్న్ పుస్ా కాలనీన నాకు
పొంపారు నేన్ు మన్ స్రస్ భారతి పోచురణలు వారికి పొంపాన్ు.
వొంట పని చేయ్టొం బదధ క మత్
ై ే అడవి శ్రు రామ మయరిా వాళ్ు ఇొంటికి తీస్ుక ని వళళు
వాడు అత్ఃని అమమగారు నాకు స్ూొల్ స్మయ్ానికి వొంట చేసి భోజన్ొం పెటట ె వారు
రాతిోళ్లు కూడ్ా వారిననన
లై ే భోజన్ొం అత్ని త్ొండ్ిద
ో ి పెద కళళు పలెో వేటలరి స్ుొందర రామ
మయరిా గారి త్ో ఆ కుటుొంబానికి స్ొంబొంధొం ఉొంది. వొంట గొండొం గడ్ిచి ఇటాో కాల క్షేపొం
చేసపవాడ్ిని ఏదయ వారికి ఇచేచ వాడ్ిని. నేనిచిచనేామీ లెకొ లలకి రాదు ఆమ న్న్ున మాత్రో
వాత్సలూొం త్ో చూసి పెటట న్
ి అన్నొం విలువ నేన్ు కటేట స్మరుాడ్ిని కాన్ు. ఆమ నాకు అపర
అన్న పూరాన దేవి వీరి కుటుొంబొం చాలా పపదరికొం లల ఉొండ్ే ది.మా అమమ ఒక స్ారి
పెదపర ో లు వచిచ ఆమ గరువతి అని త్ల్నసి మొందులు ఇపిపొంచిొందట ఆవిడ్ే ఈ మధూ
ఉయ్యూరు రాతిో కొంటి హాస్పటల్ లల కొంటి ఆపరేషన్ చేస్ుకోవా టానికి వచిచన్పుపడు నాకు
త్ల్నసి ఆ అన్న పూరణమమ న్ు చూసి న్పుపడు ఆమ చపాపరు. ఆవిడన్ు చూసి దాదాపు
య్ాభై ఏళ్ుయిొంది ఆరనగూొం గా శ్రు రామ మయరిా దగొ ర కపాాన్ు పాలెొం లల ఉొంటునానరావిడవిడ
స్ూొల్ ఫీజులు కటేటవాడ్ిని మాధవ్ కుటుొంబానికి ఏమీ ఆధారొం లేదు త్ొండ్ిో స్ర్ా చేసప చిన్న
కారణొం ఆయ్న్ ఏదన
ై ా స్ొంపాదిొంచి త్సపా నే పొ యిలల పిల్నో లేచేది అొంత్ా బాధ పడ్ే వారు
అయినా ఎవారని య్ాచిొంచే వారు కాదు. అభిమాన్ వొంత్రలు మా ఇొంటి పోకొనే ఉొండ్ే
వారు త్ాటాకుల పాక అదే వారి ఆసిా పిలోలు ఎకుొవే. ఇపుపడు కేొందో స్ాహిత్ూ అకాడ్మి
కారూ దరిటి అయిన్ కృతిా వొంటి శ్రునివాస్ రావు మాధవ్ త్మయమడ్ే మా ఇళ్ులలో చిన్నపుపడు
తిరిగిన్ కురాుడ్ే మాధవ్ టెన్ా త్పిప బొ ొంబాయి వళ్ో అొందరీన పెైకి తీస్ుక చాచడు. ఇపుపడు
ి .ే
వాళ్ో కు మిగి ల్నొంది ఆ పాక మాత్ా మ
స్ూొల్ లల మొండవ లక్షమయ్ూ గారు శోభనాదిో గారు అనే ఇదా రు డ్ిోలో ు మేస్ట ారుో ఉొండ్ే
వారు లక్షమయ్ూ గారు బలే స్రదా మనిషి పాొంటు షార్ట వేసప వాడు శోభనాదిో గారు పొంచా
లాల్నచ త్ో ఉొండ్ేవారు హెడ్ మాస్ట ర్ కు కుడ్ి భయజొం స్రీాస్ రూల్స అనిన క్షున్నొం గా గా
త్ల్నసిన్ వాడు ఆఫీస్ వర్ొ లల స్ాయ్ొం చేసప వారు కోటేశార రావు గారికి ఆయ్న్ మాటొంటే
గయరి. కోటేశార రావు గారి చేత్రలలో ఎపుపడు త్ాళ్ొం చవుల గయతిా ఉొండ్ేది. ఖదా రు పొంచ లాల్నచ
ఉత్ా రీయ్ొం త్ో మహా దరాజగా ఉొండ్ే వారు. డ్ిోల్ మేస్ట ారుో మమమల్నన స్ాయ్ొంత్ోొం బాదిమొంటన్,
వాలీ బాల ఆడ్ిొంచే వారు మొదటి స్ారిగా ఆటలు ఆడటొం ఇకొడ్ే పాోరొంభ మైొంది. అొందులల
లక్షమయ్ూ గారు రొండ్ిటి లలన్ు గకపప పపో య్ర్. షాట్ట క డ్ిత్ే దిమమ తిరగాల్నసొందే. మమమల్నన
పర ో త్సహిొంచి ఆడ్ిొంచే వారు. నాగాయ్ లొంక లల జరిగిన్ గిుగ్ స్ర పర్ట్ కు వళ్ో ఆడ్ాొం. అపుపడు
హెడ్ మోచరో పూరణ చొందో రావు గారు అనే బాోహిమన్. చాలా రాయ్స్ొం గా ఉొండ్ే వారు.
త్రాాత్ా అయ్న్ పామరుు హెడ్ అయిత్ే నేన్ు అకొడ సెన్
ై ుస అసిస్టొంట్ గా పని చేశా. ఒక
బాోహామణ ఇొంటోో మాకు భోజన్ొం.. ఏదన
ై ా గల్నచామో లేదయ గయరుా లేదు.
అవని గడడ లల వారానికో స్ారి స్ొంత్ జరిగేది స్ూొల్ న్ుొంచి స్రాస్రి వళ్ో కూరలు
క ని త్చుచక నే వాళ్ుొం నేన్ూ రామణా రావు గారు ఆయ్న్ త్ల్న దొండుోలు బొందరు న్ుొండ్ి
త్రచు వచిచ వళళు వారు ఆవిడ మొంచి మాటకారి. ఒక స్ారి కృషాణ న్దికి వరదలు వసపా అొంత్ా
కల్నసి చూడటానికి వళాోొం పుల్నగడడ దగొ ర ఆకిాడ్ేక్ట గకపప వొండర్. సెకొండరి
ఉపాధాూయో
ో కాయ్న్ కారు న్లుపు లల ఉొండ్ేవారు బలొక పలచ మనిషి మొంచి ల్నటిగొంట్.
వాళ్ుమామయి స్ూొలలో చదివి త్రాాత్ాత్లుగయ టీచర్ అయిొంది. మొండల రామా రావు
లలకనాద రావు లు గయమాస్ాాలు ఒక న్లో ని కుొంతీ అత్న్ు లెబ
ై లోరియ్న్. భాస్ొర రావు అనే
కిుసట య్
ి న్ లాబ్ అసిస్టొంట్. చాలా స్హకరిగాస్ ఉొండ్ే వాడు నాకు పాోకిటకల్స చేయ్టొం లల
స్హాయ్ొం చేసప వాడు నా టాోన్స ఫర్ కోస్ొం స్హాయ్ పడ్ాడడు కూడ్ా. కోటయ్ూ అని కుమమరి
లావు గా ఉొండ్ే వాడు అటెొండర్ నైట్ వాచ్ మాన్ న్లో గా ఉొండ్ే పొ డుగాటి అత్న్ు చాకల్న
అని గయరుా. అొంత్ా కల్నవిడ్ి గా ఉొండ్ే వాళ్లు క త్య్ూకు ఆరు వళ్లు చేతికి అదృషట వొంత్రడనే
వాళ్లు అత్ని క డుకు నేన్ు వత్స వాయిహెచ్.ఏొం.గా ఉొండగా అటెొండర్ గా వచాచడు
నాదారి తీరు -7
నా బో ధన్–పెదాల మపుప
మోపిదవి ో ఫోొం కాలేజి. ’’స్బజ కటు లల పెదాగా లలత్రలు
ే లల నా మొదటి ఉదయ ూగొం ‘’.ఫపష్
త్ల్నయ్వు. అొందుకని చాలా కషట పడ్ి నేరిచ చపాపల్న. లేక పర త్ే మా త్లుగయ మేషట ారు
అన్నటు
ో ‘’వాస్నేసి పర త్ాన్ు ‘’.ఒళ్లు జాగుత్ా గా పెటట ు కోవాల్న. అొందుకని ఇొంటి దగొ ర స్బజ క్ట
బాగా చదువు క ని ఒొంటికి పటిటొంచు క నే వాడ్ిని ఇొంగీోష్ టెక్ట్ బయక్స చదివి జీరిణొంచుక ని
స్బజ క్ట న్ు హస్ా గత్ొం చేస్ుక నానన్ు. అపుపడు పిలోలకు పాోకిటకల్స ఉొండ్ేవి నేన్ు చాలా శుదధ
తీస్ుక ని అొందరికి అరధమయిేూటు
ో చపిప చేయిొంచే వాడ్ిని ఆది వారాలు కూడ్ా కాోస్ులు పెటట ె
వాడ్ిని పిలోలలో ఉత్ాసహొం పెరిగిొంది. టెక్ట్ బయక్ చూడ కుొండ్ా పాఠాలు చపపటొం త్ో పిలోలలో
మొంచి కేుజ్ వచిచొంది నా మీద. ననట్స బదులు కాలేజి లల ఇచిచ న్టు
ో మయఖూ మన్
ై
ో నేావి .
పాయిొంట్స చపిప రాయిొంచే వాడ్ిని అవి రాసపా పోశనలకు స్మాధానాలు స్రి పర ఎటు
అొందుకని నా ననట్స కు కూడ్ా మొంచి డ్ిమాొండ్ వచిచొంది కాోస్ కు ఇన్ షర్ట ర్ట త్ో కాలేజి లల
వళ్ో న్టు
ో వళళువాడ్ిని అొందుకని గ్రవమయ, ఆకరిణా పెరిగాయి. హెడ్
మాస్ట ర్ త్ూమాటి కోటేశార రావు గారు నేన్ొంటే పరమ అభిమాన్ొం గా ఉొండ్ే వారు. ఎవరు
స్ూొల్ కు వచిచనా నా గయరిొంచి వారి కి చపపప వారు నా బో ధన్ న్ు ఆయ్న్ బాగా పోశొంశిొంచే
వారు. ఇది నాకు లలపల స్ొంత్ోషొం గా ఉనాన. దానిన నిల బటుటకోవాల్నసన్ బాధూత్ పెొంచిొంది
కన్ుక ఆ స్ాాయి త్గొ కుొండ్ా ఉొండ్ాలని ఇొంకా జాగుత్ాగా బో ధిొంచే వాడ్ిని. మిగత్ా
టీచరుో కూడ్ా నా మీదే మొంచి అభిమాన్ొం చూపప వారు కన్ుక ఇటు పిలోలలో మేస్ా ారో లల
నాక క పోత్ూక స్ాాన్ొం వచిచొంది
మొవా జిలాో బో ర్డ హెడ్ మాస్ట ర్,బాోహమణయలు అయిన్ మొవా వొంకట కృషాణ రావు గారు
ఒక స్ారి నేన్ు చేరిన్ ఒక నల లలపప మా స్ూొల్ కు వచాచరు. ఆయ్న్ కు న్న్ున మా హెడ్
మాస్ట ర్ గారు పరిచయ్ొం చేస్ా ూ ‘’మా సెైన్ుస మేషట ారు చాలా బాగా పాఠా లు చబయత్ారు.
పిలోలకు అయ్న్ కాోస్ొంటే మరీ ఇషట ొం. బదధ కొం అనేది లేదు కురాుళ్ు లల ఇలాొంటి ఉత్ాసహొం
ఉన్నన వారిని నేనపుపడు చూడ లేదు ‘’అని చపాపరు. ఆయ్న్ పెదా పపరున్న హెడ్ మాస్ట ర్.
ఆయ్న్ున అొందరు ‘’బాబయ గారు ‘’అని గ్రవొం గా పిల్నచే వారట. అదే మొదటి స్ారి నేన్ు
వారిని చూడటొం. అయ్న్ స్ొంత్ోషొం త్ల్నయ్ జేస్ా ూ ‘’కోటేశార రావు !క త్ా లల అొందరూ ఇటాోగే
ఉొంటారు. ఒక ఏడ్ాది దాటిత్ే ఈ పొ ొంగయ, ఉత్ాసహొం నీళ్లు కారి పర త్ాయి. మన్ొం ఏొం చేశాొం
జాాపకొం లేదా “?అని త్ేల్నగాొ తీసి పారేశారు. వొంటనే మా హెడ్ మాస్ాటరు ‘’బాబయ గారూ
!ఇపుపడు కాదు అయ్న్ స్రీాస్ు అొంత్ా ఇలానే ఉొంటారు నాది గారొంటీ. మత్రకు చూసి
అన్నొం ఉడ్ికిొందయ లేదయ చపిపన్టు
ో ఈ నల లలనే వారి స్త్ాా ఏమిటో నాకు త్ల్నసిొంది బో ధనా
అణకువా, విన్య్ొం, విధి నిరాహణా, గ్రవొం అనీన ఉన్న వారు నాకు ఆయ్న్ మీద ఏమీ
అన్ుమాన్ొం లేదు ‘’అని భరనస్ాగా మాటాోడ్ి ఆయ్న్కు స్మాధాన్ొం చపాపరు నా మీద మా
హెడ్ మాస్ట ర్ గారికి ఒకొ నలలల ఇొంత్ స్దభి పాోయ్ొం కలగటొం దానిన బాబయ గారు లాొంటి
పెదాల స్మక్షొం లల పోశాసిొంచటొం నాకు మరీ ఆశచరూొం కల్నగిొంచి న్న్ున నేన్ు ఎపుపడు కరక్ట
చేస్ుకోవటానికి వీలు చికిొ ఆ స్ాాయి బో ధనా, పోవరా న్ న్ుొండ్ి ఒకొ సెొంటి మీటర్
కూడ్ాజారకుొండ్ా నా స్రీాస్ు అొంత్ా కాపాడుకో గల్నగాన్ు ఇది కోటేశార రావు గారి
ి టో యిొంది. అొంత్ కొంటే
అభిమాన్ొం. ఒక రకొం గా ఆశ్రరాాదొం కూడ్ా..నాకు మారొ నిరేాశొం చేసన్
క త్ా గా ఉదయ ూగొం లల చేరిన్ వాడ్ికి కావల్నసొందేమయొంది ?అపుపడు సెైన్ుస అొంటే భౌతిక,
రస్ాయ్న్ శాస్ాాాలు జొంత్ర వృక్ష శాస్ాాాలు పాఠాలుగా ఉొండ్ేవి అనీన ఒకొ మేస్ట ారే చపాపల్న.
అనీన బాగా పిోపపర్ అయి చపపపవాడ్ిని పిలోలకు ఆపి చదువులకు వళళా ఉపయోగ
పాడుత్ాయ్ని త్లుగయ పదాలకు ఆొంగో స్మాన్ పదాలు కూడ్ా చపపపవాడ్ిని . అవస్రమైత్ే
ఇొంగీోష్ లల కూడ్ా బో ధిొంచేవాడ్ిని సెన్
ై ుస న్ు. అది మరీ న్చేచది విదాూరుధలకు యిెన్.ఎస్
పోస్ాద రావు పుస్ా కమేఉొండ్ేది..
నేన్ు చేరన్
ి రొండు నలలకే సీత్ా రావమామ గారు అనే డ్ి.యి.వో.స్ూొల్ ఇనసెక్షన్
కు వచాచరు ఆమ అొంటే అొందరికి హడల్ అని చపుపక నే వారు చాలా నిజాయితీ గా ఉొండ్ే
వారని పపరు.. రూల్స అనీన బాగా త్ల్నసినావిడ అని అన్ుక నే వారు. హెడ్ మాషాటరొంటే
ఆమకు మహా గ్రవొం ఆయ్న్ కూడ్ా ‘’అమామ అమామ ‘’అొంటల భకీా చూపప వారు. ఆవిడ
అనిన కాోస్ులు చూసప వారు దీనిన త్నిఖీ అొంటారు. అనిన స్బజ కటులు చూసప వారు లెకొలు
త్లుగయ అొంటే ఆమకు అభిమాన్ొం. నాకాోస్ కు రమమ మని నేన్ు కోరాన్ు భయ్ొం
లేకుొండ్ా ‘’న్ువుా క త్ా గా వచాచవు. నీ కాోస్ చూడనో .. అొంత్ అవస్రొం లేదు నీ కాోస్ులకు
వళ్ో స్బజ కటు చపుపకో ‘’అనానరు. నేన్ు వన్కిొ త్గొ కుొండ్ా ‘’అమామ ! నా ఖాళ్ళ పీరయ్
ి డో లల
మీరు ఇనసెక్షన్ చేసప కాోస్ లకు వచిచ కూచనవటానికి పరిమషన్ ఇస్ాాొండ్ి ‘’అనానన్ు ఆవిడ
న్వుాత్ర ‘’స్రే నీ ఇషట ొం ‘’అొంది అలాగే ఆమ వొంట కాోస్ లకు వళ్ో వన్క బొంచి లల కూరుచని
ఆమ వేసప పోశనలు మేస్ట ారుో బో ధిొంచే తీరు ఆకళ్ొంపు చేస్ుక నానన్ు. ఒకో స్ారి ధైరూొం గా
పిలోల్నన ఆవిడ బదులు నేనే పోశినొంచే వాడ్ిని ఆవిడ్ా న్వుాత్ర నా చకరవ కు ఆన్ొందిొంచేది .
ఇది నాకు మరీ హుషారు నిచిచొంది. రొండు రనజుల ఇనసెక్షన్. రనజు బొందరు న్ుొంచి వచేచది
అసెొంబీో న్ుొండ్ి అనీన చూసపది నేన్ు పిలోలత్ో చారుటలు వేయిొంచాన్ు పాోకిటకల్స
చేయినిచన్వనీన రికార్డ రాయిొంచి ఆవిడ్ాత్నిఖీ కి పెటట ాన్ు అనీన చూసిొంది చిన్న త్లుగయ
మేస్ట ారు అదే ‘’వాస్న్ మేస్ట ారు ‘’కాోస్ కు వళ్ో ఆయ్న్ పదూొం బో ధిొంచే తీరుకు చదివే
విధానానికి అత్ాూస్చరూ పర యిొంది భలే మచిచొంది స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ స్మయ్ొం లల. రొండు
రనజులు స్రదాగా గడ్ిచి పర య్ాయి స్ూొల్ అనినటా మయొందు ఉొంది అని హెడ్ మాస్ాటరిన
పోశొంసిొంచిొంది.
వాస్న్ మేస్ట ారి నాన్న గారు గకపప స్ొంస్ొృత్ పొండ్ిత్రలు. శివాలయ్ొం లల ఉొండ్ి
అభిషపకాలు అవీ చేయిొంచే వారు గనపాల కృషణ కు పిలోలు లేరు యిెరుని కుొంకుమ న్ుదుట
పెటట ుక నే వాడు. మేమిదా రొం ఖాళ్ళ పీరియ్డ్ లలల కల్నసి న్పుపడు స్ాహిత్ూొం గయరిొంచే
మాటాోడుక నే వాళ్ుొం అయ్న్ స్ాహితీ నిధి అని అని పిొంచిొంది నాకు. ఒక స్ారి ఏదయ పోస్ా ావన్
లల మన్ు చరిత్ో లల పెదాన్ గారి ‘’పూత్ మేరుమయ
ొ లున్ ‘’అన్న పెదా పదూొం విషయ్ొం వచిచొంది
నీకోచాచ ఆపదూొం అని అడ్ిగా రాదనానడు నాకూ రాదనానన్ు అయిత్ే ఒక వారొం లల మన్ొం
దానిన స్ాధన్ చేసి బటీట పటుటదాొం అన్ునకోనానొం ఇదా రొం రనజూ చదువు క నే వాళ్ుొం వారాని
కొంటెమయొందే ఆ పదూొం నాకు కొంఠత్ా వచేచసిొంది ఆయ్న్కు నాకొంటే ఆలస్ూొం గా వచిచొంది .
అపుపడు ‘’బలే వాస్నేశావ్ త్లుగయ మేస్ార్ కొంటే మయొందే నేరాచశావ్. అొందుకే న్ువాొంటే
నాకు ఇషట ొం ‘’అనానడు న్న్ున అభి న్ొందిస్ా ూ ఆ ఉత్పల మాలా దీరఘ పదూొం నిదో లేపి అడ్ిగినా
చపపగల్నగే వాణనన ఆ త్రాాత్ా. ఇది ఆయ్న్ చలవే. ఆ పర టీ లేక పర త్ే అది ననటికి వచేచది
కాదు ఆయ్న్ున ‘’నీకు రాకుొండ్ా నాకు మయొందు ఎలా వచిచొందయ ఆశచరూొం న్ువుా కావాలనే
అశుదధ చేశావ్ ‘’అనానన్ు కాదని త్న్కొంటే నేన్ు లేత్ కన్ుక వొంటనే వచిచొందని త్న్కేమీ
బాధ లేదని ఆన్ొందొం గా ఉొందని అనానడు అత్న్ు సిగరటు
ో బానే పీలేచవాడు కాోస్ు అవటొం
ఆలస్ూొం దమయమ క టేట వాడు అస్లే న్లుపు. పెదమ
ి లు ఇొంకా న్లో బడ్ేవి పొ గకు. అలా మా
సపనహొంగటిట పడ్ిొంది. పెదా త్లుగయ మేస్ట ారు రామ కిుషనయ్ూ గారికి ఈయ్న్ త్ో చన్ువుగా
ఉొండటొం న్చేచది కాదు. ఆయ్న్ పెదాగా స్ాహిత్ూ విషయ్ాలు మాటాోడ్ే వాడు కాదు ఇకొడ్ే
కాదు ఆ త్రాాత్ా నేన్ు పని చేసిన్ పోతి స్ూొలలో న్ు త్లుగయ మేస్ారో నాకు ఆపుాలయిేూ
వారు. గనపాల కృషణ నేన్ు అకొడ్ి న్ుొండ్ి వచిచన్ త్రాాత్ా పొ ో మోషన్ పొ ొంది సీనియ్ర్ త్లుగయ
పొండ్ిట్ గా ఏొంటి.రామా రావు ఊరు న్ొందమయర్ హెైస్ూొల్ లల పని చేశాడు రామా రావు
క డుకు హరికృషణ ఈయ్న్ విదాూరిధ అని చపపపవాడు అత్నిత్ో డ్ాోమాలు వేయిొంచే వాడ్ిన్ని
చపాపడు.
సీత్ారావమమ గారి త్రాాత్ పి. వొంకయ్ూ గారు అనే ఆయ్న్ డ్ి.యి.వో.గా వచాచరు.
ఈయ్న్కూ మొంచి పపరుొంది మయతి త్మాషా గా ఉొండ్ేది న్లో గా ఉొండ్ే వారు సీత్ా రావమమ
గారు చీరే త్ో ఉొండ్ేవారు ఈయ్న్ కోటు బయటు త్ో ఉొండ్ేవారు రొండ్య ఏడ్ాది వొంకయ్ూ గారు
ఇనసెక్షన్ కు వచాచరు అపుపడ్ే బొందరు అత్న్ు వావిలాల వారబాబయి స్ర షల్ కు ఇకొడ్ికి
వచిచ చేరాడు మనిషి చూడటానికి స్ర పటకొం మచచలత్ో వికృత్ొంగా ఉొండ్ే వాడు బో ధనా
స్రిగొ ా ఉొండ్ేది కాదు. మాట విని పిొంచేది కాదు త్న్కి త్లీకుొండ్ా ఇకొడ్ికి వచాచడని హెడ్
మాస్ట ర్ గారికి ఆయ్న్ మీద కోపొం. ఎలాగైనా డ్ి.యి.వో.త్ో అయ్న్ కాోస్ కు రపిపొంచి అభాస్ు
చేయ్ాలని కోటేశార రావు గారు అనిన రకాల పనానగాలు పనానరు. కానీ వాళ్ు నాన్న
బొందరు లల పెదా పపరున్న లాయ్ర్. మాకు బొంధువులు. ఆయ్న్ ఉయ్యూరు వస్ూ
ా ొండ్ే వారు
వొంకయ్ూ గారిని బొందరనో మయొందే కల్నసి క డుకు స్ొంగతి చపిప జాగుత్ా పడ్ాడరు. నేన్ూ ఇకొడ
అత్నికి బాస్ట గ నిల బడ్ాడన్ు. ఎొంత్ పోయ్త్నొం చేసి ఈయ్న్ కాోస్ కు తీస్ుకు వళాామని
పోయ్తినొంచినా వొంకయ్ూ గారు న్వుాత్ర దాటేసి వేరే కాోస్ లకు వళళు వారు అస్లు
ఆయ్న్ున చూడకుొండ్ానే ఇొంకో స్ర షల్ మేస్ార్ కాోస్ చూసి అయిొందని పిొంచి హెడ్ గారికి
దిమమ తిరిగేటో ు చేశారు ఈయ్న్ నిపుప త్ొకిొన్ కోతి లా గొంత్రలు వేస్ా ూనే ఉనానరు. అదీ
అధికారి చాకచకూొం..
వొంకయ్ూ గారి త్నిఖీ లల నేన్ు ‘’బయజు ‘’పాఠొం’’న్ు ఎస్ ఎస్ ఎల్ సి కాోస్ కు.
ఆయ్న్ పరమాన్ొందొం పొ ొందారు న్న్ున బాగా మచాచరు. స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ లల మాటాోడుత్ూ
కూడ్ా న్న్ున గయరిొంచి మొంచి మాటలు చపపటొం హెడ్ మాస్ాటరికి ఆన్ొందొం కల్నొ ొంచిొంది క ొంత్
కాలానికి ఈ వావిలాల స్ర షల్ మేస్ా ారిన టాోన్సఫర్ చేయిొంచేశారు త్ూమాటి వారు. ఒక లేడ్ి
విజయ్ లక్షిమ అనే ఆవిడ వచిచొంది త్రాాత్ా కైకలూర్ న్ుొండ్ి గనపాల కృషణ మయరిా అనే
అయ్న్ వచాచడు ఈయ్న్ స్రదా మనిషి ఆవిడ మొంచి మనిషి. ఇలా నా కు అకొడ ఉొండగా
రొండు స్ారుో ఇనసెక్షన్ జరిగిొంది.
పరీక్ష
త్ొమిమదయ త్రగతి చదివే రావివారి పాలెొం ఆర్.ఏొం.పి.బాోహామణ డ్ాకటర్ గారి చలెో లు.
ఎొందుకో రనజు కాోస్ కు వళ్ో న్పుపడు బయ్టా న్వుాత్ర ఉొండ్ేది చన్ువు గా దగొ రికి
రావటానికి పోయ్తినొంచేసెది.నేనేమీ చన్ువు ఇవాలేదు. ఒక స్ారి ఒక కవర్ లల’’ పపోమ
లేఖ ‘’రాసి పర స్ట చేసిొంది నాకు మయచచమటలు పటాటయి. ఏొం చేయ్ాలల త్ోచలేదు. రామణా
రావు గారు నా అొంత్ రొంగికులు ఆయ్న్ త్ో రహస్ూొం గా చపాపన్ు. ఆయ్నా కొంగారు పడ్ాడరు
ఇది అొందరికీ త్ల్నసపా నాకే కాదు ఆ అమామయికీ పోమాదొం. అని మేమిదా రొం శరమ గారికి
చపాపొం. ఆయ్న్ కొంగారేమీ పడ వదా ని ఆ అమామయి అన్నగారు త్న్కు చాలా కాలొం గా
త్ల్నసిన్ వారేన్ని మన్మయగయొరొం ఒక రనజు వాళ్ుొంటికి వళ్ో ఆయ్న్త్ో చబయదామని భరనస్ా
ఇచాచరు స్రే న్నానొం. ఒక ఆదివారొం మేమయ మయగయొరొం సెైకిళ్లు వేస్ుక ని రావి వారి పాలెొం
వళాుొం. డ్ాకటర్ గారు మమమల్నన స్ాదరొం గా ఆహాానిొంచారు కాఫీలు ఇచాచరు అపుపడు
నమమదిగా శరమ గారు ఆ అమామయి రాసిన్ ఉత్ా రొం స్ొంగతి చపాపరు ఆయ్న్ ఆశచరూ పడ్ాడరు
అయిత్ే శరమ గారు చాలా లౌకుూలు ఆ అమామయికి ఈ విషయ్ొం చపప వదా ని మేమయ
మామయలుగా వచిచన్టేో న్ని అన్ుకోనేటో ు చేయ్మని చపిప ఆ అమామయి రాసిన్ లేఖ న్ు
ఆయ్న్ చేతిలల పెటట ారు. అయ్న్ చదివి మయఖొం చిన్న బయచుచక ని త్న్ కుటుొంబొం పరువు
కాపాడ్ి బజారున్ పడ కుొండ్ా చేసన్
ి మ మయగయొరికి కృత్జా త్ చపాపరు ఇక న్ుొండ్ి ఆమన్ు
జాగుత్ా గా కనీ పెటట ి ఉొంటాన్ని ఈవిషయ్ాలేవీ త్న్కు త్ల్నయ్న్టు
ో గానే ఉొంటాన్ని చపిప మా
ఎదుటే ఆమ రాసిన్ ఉత్ా రానిన చిొంచి పారేశారు కవరు త్ో స్హా..హమమయ్ూ అన్ుక నానొం.
శరమ గారి త్ల్నవికి మేమొందరొం ఆశచరూ పడ్ాడొం ఈ విషయ్ొం ఎవారికీ మాకు త్పప త్లీకుొండ్ా
జాగుత్ా పడడ ొం ఇలా ఒక కఠిన్ పరీక్ష న్ుొంచి న్న్ున గటుటన్ పడ్ేశారు శరమ గారు. ఆయ్న్
ఋణొం తీరుచకో లేనిది. ఈ ఉదొంత్ొం త్ో శరమ గారికి నా మీద బో లెడు అభిమాన్ొం కల్నగిొంది
మరీ దగిొరయ్ాూన్ు అయ్న్ చలెో లు దురొ అనే అమామయిని నాకు ఇచిచ వివాహొం చేయ్ాలనే
కోరిక న్ు ఒక స్ారి త్ల్నయ్ జేశారు నేన్ు నాకు మేన్ మామ కూత్రరు ఉొందని మరాూదగా
చపిప ఆ విషయ్ొం లల ఇక మయొందుకు వళ్ుకుొండ్ా చేశాన్ు అయినా అలాచపిప న్ొందుకు
ఆయ్న్ స్ొంత్ోషిొంచి సపనహొం పెొంచుక నానరు కాని త్రొంచు కోలేని స్ొంస్ాొరొం శరమ గారిది
అలాొంటి వారు దొ రకటొం నా అదృషట ొం. ఆ త్రాాత్ా శరమ గారికి హెడ్ మాస్ట ర్ గా పొ ో మోషన్
వచిచ వళాురు పడమట హెడ్ మాస్ట ర్ గా చేసి రిటెైర్ అయ్ాూరు. కృషణ జిలాో గిల్డ పెోసిడ్ొంట్
న్ు చేశాొం ఆయ్న్ున. ఆదరశ వొంత్మన్
ై హెడ్ మాస్ట ర్ గా పపరు పొ ొందారు శరమ గారు. అ
నేన్ు స్ూొలలో చేరక మయొందే కుటుొంబ శాసిా ి అనే లెకొల మేషట ారు జూనియ్ర్ కాలేజికి పిొంగళ్
అయ్న్, హెడ్ గా మా ఇొంటి ఓన్ర్ గనపాల కృషణ మయరిా గారు లెకచరర్ గా మారొొండ్ేయ్యలు
గారు హెడ్ గా పొ ో మోషన్ మీద వళ్ో పర య్ారు వీరొంత్ా దిగాొంత్రలని పపరు పొ ొందిన్ వారే
మారొొండ్ేయ్యలు గారు న్ూజివీడు హెడ్ గా పని చేసి రిటెైర్ అయ్ారు. వాళ్ుబాబయి అమర్
నాద్ మా అబాబయిలకు లెకొలు చపపపవాడు ఒలలో లేకలాల్ పెవ
ైి ట్
ే మేస్ార్ గా బాగా పెఉ,
డబయబ స్ొంపాదిొంచాడు డ్ిగీు, ఇొంటర్ లకు బాచీలు బాచీలుగా త్ూషణ్ చపాపడు.
అమామయిలూ మాకు బాగా పరిచయ్ొం ఆయ్న్ గయరుపపొందాలలల డబయబ కాసప వాడని పపకాడ్ే
వాడని పోసిదధ ి న్స్ూొం పీలేచవాడు. పిొంగళ్ అయ్న్ త్ో కూడ్ా క ొంత్ పరిచయ్ొం.
నా దారి తీరు –8
స్ాొంస్ొృతిక కారూకుమాలు
మోపిదవి
ే స్ూొల్ లల వారిశకోత్సవాలన్ు బాగా నిరాహిొంచే వారు. నేన్ు కృషణ శాసిా ి గారు
రాసిన్ ‘’జయ్ జయ్ పియ్
ో భారత్ జన్యితిో పుణూ ధాతిో ‘’జాతీయ్ గీత్ానిన ఇదా రు త్ొమిమదయ
త్రగతి ఆడ పిలోలకు నేరిప పాదిొంచాన్ు చాలా అదుుత్ొం గా పాడ్ారు అొందులల ఒకమామయి
ఎరుగా స్న్నగా ఉొండ్ేది కమమ వారమామయి. రొండ్య అమామయి కిస
ు ట య్
ి న్ అమామయి ఇదా రద
ి ి
రావి వారి పాలేమే. రొండ్ేళ్ు కిత్
ు ొం పడమట హెస్
ై ూొల్ లల రామ లక్షమణా చారుూలు అనే
త్లుగయ పొండ్ిత్రల రిటర్
ెై మొంట్ స్భలల అయ్న్ నాకు మొదట స్నామన్ొం చేసి త్రాాత్
స్ూొల్ వాళ్ుత్ో చేయిన్ుచక నానరు అది ఆయ్న్ నాకు ఇచిచన్ గ్రవొం సపనహొం. పెైన్
చపిపన్ మొదటి అమామయి అపుపడు పెదా ావిడ గా కనీ పిొంచి నా దగొ రకు వచిచ త్ాన్ు
మోపిదవి
ే లల నా దగొ ర చదువుకోనానన్ని, పాటలు నేరిపొంచి పాడ్ిొం చాన్ని త్ాన్ు త్లుగయ
పొండ్ిట్ చేసి ఇకొడ్ే రిటెైర్ అయ్ాూన్ని గయరుా చేసిొంది నా శిషరూలు రిటెైర్ అవాటొం నాకే
ఆశచరూొం గా ఉొంది. మోపిదవి
ే లల నేన్ు మహా మొంతిో తిమమరుస్ు ఖైదు లల ఉొండ్ి పడ్ే
బాధన్ు, రాజూ రక్షణ గయరిొంచిన్ ఆలలచన్లన్ు ఏక పాత్ాోభిన్య్ొం గా రాసి, నానాచరయ్ూ
అనే మయఖొం మీద వడలెపై న్ చుటట కాల్నచన్ గయరుా గల పదవ త్రగతి విదాూరిధకి నేరిప వేయిొంచా
అత్న్ు చాలా బాగా న్టిొంచి నాకు, త్న్కి పపరు త్చాచడు. అలాగే భమిడ్ి పాటి వారి ‘’అొంత్ా
ఇొంత్ే ‘’నాటిక న్ు నేన్ు విదాూరుధలకు నేరిప, వేయిొంచాన్ు అొందులల క కిొల్న గడడ స్ుబాబరావు
అనే త్ొమిమదయ త్రగతి విదాూరిధ చేత్ ‘’డ్ొ కాొ లొంబో దరొం ‘’పాత్ో వేయిొంచాన్ు. చాలా గకపప గా
చేశాడు వేషొం స్రిగొ ా స్రిపర యిొంది న్లో గా పొ టిటగా ఉొంటాడు. ఆ త్రాాత్ా ఉయ్యూరు రొండు
మయడు స్ారుో వచిచ ఆ నాటకొం జాాపకొం చేశాడు అత్న్ు కాొంటాోకటర్ గా ఉనానడు. మిగిల్నన్
పర రిన్ో ు ఎవరు వేశారన గయరుా లేదు ‘’పడవ పాట‘’న్ు నేన్ు బ.యి.డ్ి.చదువుత్రన్నపుపడు
ఒకత్న్ు మా కాలేజి లల గకపపగా పాడ్ేవాడు ఆ పాట గయరుా పెటట ుక ని నేరిపొంచాన్ు ఇొందాక
చపిపన్ ఆడ పిలోల్నదా రూ బాగా పాడ్ారు. ఇకొడ్ి న్ుొంచి నేన్ు పని చేసన్
ి పోతి స్ూొల్ లలన్ు
ఈ విధ మైన్ స్ాొంస్ొృతిక కారూ కుమాలు నిరాహిొంచాన్ు. భారతి అనే అమామయి అపపడు
చదివిొంది ఆమ మాత్ో పాటు మేస్టర్ు అయి స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ లల కనీ పిొంచేది ఆమ
బొందరు మయనిసిపల్ స్ూొల్ హెడ్ గా పని చేసి రిటెైర్ అయిొంది ఇపపటికి కనీ పిొంచిన్పపడలాో
ఆ నాటి విదాూరిధ గానే ఉొంటుొంది స్ొంస్ాొరొం అది ‘’జయ్ జయ్ పియ్
ో భారత్
జన్యితిో ‘’పాటన్ు ఎపుపడు కన్పడ్ాడ గయరుా చేస్ా ుొంది.
కే.శ్రురామా మయరిా అనే కాుఫ్టట మేషట ారు మాత్ో కల్నసప తిరిగే వారు కోమటు
ో
వాూపారొం ఉొండ్ేది పెదపర ో లు నివాసి. మొంచి మనిషి. రనడుడ మీద పిొంగళ్ వారుొండ్ే వారు
ఆయ్న్ రాజా గారి దివాణొం లల పని చేసప వారు పిొంగళ్ లక్షీమ కాొంత్ొం గారి బొంధువులే
ఏలేశారపు కృషణ మయరిా గారనే బాోహమణయలు రాజావారి పెరసన్ల్ సెకుటరి. రాజా గారు ఏ
హో దాలల ఉనాన అొంత్ా ఈయ్న్ చేతి మీదే న్డ్ిచేది త్ాోనసఫరో దగొ ర న్ుొండ్ి పర సిటొంగయ దాకా
ే ి. ఆయ్న్ మేమయ పని
అయ్న్ పోభావొం ఉొండ్ేది వాళ్ుమామయి అపుపడు స్ూొల్ లల చదివద
చేస్ా ుొండగానే చని పర య్ారు ఆయ్న్ అబాబయికి బొందరు పీచు గారు అొంటే చిొంత్ల పాటి
వారి అమామయి నిచాచరు. అొంటే బాలమమ గారి అమామయి.. లెకొల మేషట ారు గా మస్ాాన్
రావు గారనే కమామయ్న్ గయొంటలరు జిలాో వారు వచాచరు. ఆయ్న్ పలుచని గాోస్ర ొ పొంచ
కటేట వారు డ్ాోయ్ర్ ఉొండ్ేది కాదు. లలపల అొంత్ా కనీ పిొంచేది గయొంటలర్ య్ాస్ త్ో మాటాోడ్ే
వారు ఆడ పిలోలు ఇబబొంది పడ్ే వారు ఎవరన హెడ్ మాస్ట ర్ గారి దృషిటకి త్సపా ఆయ్న్ క ొంత్
క్నసల్నొంగ్ ఇచిచ జాగుత్ా పడ్ేటో ు చేశారు ఆయ్న్ చివరనో వి.క త్ా పాలెొం హెడ్ గ పని చేశాడు
నాకు మొంచి ఫాన్ు దయ స.ీా చలో పల్నో లల రాజ గారి కోట ఉొంది. విశానాధ పల్నో తిరుణాల చాలా
పోసిదధ మన్
ై ది నేనపుపడు వలో లేదు అపుపడు విజయ్ వాడకు ఉదయ్ొం త్ోమిమది
గొంటలకో బస్ుస స్ాయ్ొంత్ోొం అయిదిొంటికో బస్ుస ఉొండ్ేది అది అొందకా పర త్ే వచేచదాకా
పడ్ిగాపులే న్న్ున బస్ుస ఎకిొనేచదాకా శ్రురామ మయరిా, మాధవ నిలువు కాళ్ు జీత్ొం మీద
ఉొండ్ే వాళ్లు వాళ్ు ఋణొం నేన్ు తీరుచకోలేనిది. ఆ త్రాాత్ నేన్ు అకొడ్ి న్ుొండ్ి వచేచ
మయొందే బస్ుసలు పెరిగాయి. లేక పర త్ే పామరుు దిగి అకొడ్ిన్ుొండ్ి ఉయ్యూరు వళాుల్నస
వచేచది రనడుడ కూడ్ా దారుణొం గా ఉొండ్ేది. ఇనిన కషాటలునాన ఉదయ ూగొం హాయిగా ఉొండ్ేది
మొంచి విదాూరుధలు, మొంచి మేస్ట ారుో మొంచి హెడ్ మాస్ట ర్ నాకు చదువు చపుపకోవటానికి
మొంచి అవకాశొం అనీన కుదిరాయి అొందుకని నాకు ఇొంకా టాోన్సఫర్ మీద ధాూస్ రాలేదు
కృషాణ జిలాో టీచర్స గిల్డ
ఈ స్ొంస్ా చాలా బలొం గా ఉొండ్ేది కాకాని వొంకట రత్నొం గారు పెొంచిన్ స్ొంస్ా త్రాాత్
పిన్నమనేని కోటేశార రావు గారు క లూ
ో రి కోటేశార రావు గారి పర షణ లల బాగా వట
వుిక్షమైొంది. అపుపడు ఆరిక పూడ్ి పూరణ చొందో రావు గారనే భారీ పరసనాల్నటి ఉన్న హెడ్
మాస్ట ర్ పామరుు హెడ్ గా ఉొండ్ే వారు త్రాాత్ పడమట కు వళాురు ఆయ్నే గిలడ ు గిలడ ు
అొంటే ఆయ్నే. అలా ఉొండ్ేది ఆయ్న్ొంటే పి.శ్రు రామ మయరిా గారికి పడలేదు శ్రురామ మయరిా
గారు టీచర్ ఏొం ఎల్ సి గా చేసి మొంచి పపరు పొ ొందారు. పెదా మనిషి గా అొందరు గ్రవిొంచే
వారు అయ్న్ పూరణ గారి పధ్ధ తి న్చచక గిల్డ న్ు స్ాొంత్ొం చేస్ుకోవాలని చూశారు పామరుు
లల ఒక స్ారి స్మావశొం జరిగి రాజీ పోయ్త్ానలు కుదరో లేదు. త్రాాత్ా మొవా హెడ్ మాస్ట ర్,
త్ూమాటి వారు పోభాకర రావు గారనే సెకొండరి మేషట ారు అొంత్ా కల్నసి బజవాడ లల మళ్ళు
ఒక స్మావశొం జరిపారు మినిట్స పుస్ా కానిన ఎత్ర
ా కు పర వటానికి పోత్ూరుధలు పోయ్తినసపా ఈ
వరొ ొం వారి ఆటలు స్ాగ నివా లేదు అపుపడు త్ూమాటి కోటేశార రావు గారిని త్ాత్ాొల్నక
అధూక్షుని గా చేశారని జాాపకొం. మమమలనొందరీన తీస్ుకు వళ్ుటొం తీస్ుకు రావటొం ఉొండ్ేది.
త్రాాత్ పోభాకర రావు గారు అధూక్షులాయి న్టు
ో లయి గయరుా అయ్న్ నిడుమోలు లల
సెకొండరి ఉపాధాూయ్యలు రూలుస బాగా త్ల్నసిన్ వారని చపుపక నే వారు. ఇొంటిపపరు
వేమయలపల్నో అని గయరుా. గిల్డ వూవహారాల గయరిొంచే ఖాళ్ళ స్మయ్ాలలల చరిచొంచు క ొంటు ఉొండ్ే
వాళ్ుొం. మధాూహనొం హో టల్ లల టీ త్ాోగి స్ూొల్ వన్క ఉన్న పి.డబయ
ో ు. వారి చిన్న ఆఫీస్
బల్నడ ొంగ్ దగొ ర చటో కిొంద కూరుచని కబయరుో చపుపక ని ఫస్ట బల్ కు స్ూొల్ లలకి చేరే వాళ్ుొం
స్ాయ్ొంత్ాోలు ఆడ్ే వాళ్ుొం బాద్ మిొంటన్ వాలీ బాల్ అకొడ్ే నాకు అలవాటయ్ాూయి రిటెైర్
అయిేూదాకా ఆడుత్ూనే ఉనానన్ు మధూలల టేనినకాయిట్ అనే రిొంగ్ టెనినస్, షటిల్ కూడ్ా
అలవాటయి ఆడన్ు..
నా దారి తీరు -9
నహు
ు మరణొం –లాల్ బహదూర్ పోధాని - గయొంటలరులల కాొంగుస్ స్భలు -
మోపిదవి
ే లల పని చేసిన్పుపడ్ే గయొంటలర్ లల అఖిల భారత్ కాొంగస్
ు స్భలు రొంగ రొంగ వైభవొం
గా జరిగాయి కాస్ు బోహామ న్ొంద రడ్ిడ అపుపడు ఆొంధాో చీఫ్ మినిస్ట ర్. మా పెళ్ో అయిన్ ఏడ్ాదే
పొంచాయితీ ఎనినకలు జరిగాయి పోధమ పోధాని జవహరాోల్ నహు
ు వేస్విలల చని పర య్ాడు
ఎనినకలు వాయిదా పద కుొండ్ా జరిగాయి అదే నేన్ు ఎనినకల విధి నిరాహణ లలమొదటి
స్ారిగా. పాలగొన్టొం మోపిదవి
ే దగొ ర నాగాయ్ తిపప ఎనినకలకు వళాోొం రాజ మరాూదలు
చేశారు. ఏ గకడవా లేకుొండ్ా నిరాహిొంచాొం నిజాయితీకి నిలువు అడడ ొం లాల్ బహదూర్ శాసిా ి
పోధాని అయ్ాూరు త్ాషెొొంట్ లల ఆయ్న్ అకస్ామత్ర
ా గా మరణనొంచారు కామరాజుడలు త్రవొంక
పోయ్త్నొం చేసి ఇొందిరా గాొంధి ని గదా పెై కూరనచ బటాటరు ఆమ ఆధారూొం లలనే
గయొంటలరు కాొంగుస్ స్భలు జరిగిన్ జాాపకొం.
ఉయ్యూరనో మా ఇొంటి దగొ రే దేవుల పల్నో వారిొంటోో అొంటే వొంపటి శరమ గారిొంటోో
ఉయ్యూరు హెై స్ూొల్ లల హెడ్ామస్ట ర్ గా పని చేస్ా ున్న శ్రు రాళ్ుబొండ్ి స్త్ూనారాయ్ణ
గారుొండ్ే వారు. ఆయ్న్ నా గయరిొంచి త్లుస్ుక ని న్న్ున ఒక స్ారి ఇొంటికి పిల్నపిొంచుక నానరు
ఆ రనజులలో డ్ిటేన్ిన్న విధాన్ొం ఉొంది మారుొలలసపా నే పోమోషన్ ఉొండ్ేది. కన్ుక మేస్ట ారుో త్మ
దగొ ర పెవ
ైి ేట్ చదివే విదాూరుధలకు పరీక్షలలో ఎకుొవ మారుొ లేసి త్పిప పర కొండ్ా జాగుత్ా పడ్ే
వారు. అనిన రకాల అవినీతికి ఆస్ాొరొం ఉొండ్ేది స్త్ూనారాయ్ణ గారికి అపుపడు ఉయ్యరు
హెైస్ూొల్ లల పని చేసప ఎ మాస్ట ర్ మీదా న్మమకొం ఉొండ్ేది కాదు. అొందుకని వేస్విలల త్ానే
ఇొంటి దగొ ర మారుొల ల్నస్ుటలు దగొ ర పెటట ుక ని మారుొలరిజిస్ట రో న పర స్ట వేస్ుక నే వారు
ఆయ్న్ న్న్ున త్న్కు స్హాయ్ొం చేయ్మనానరు ఇదొంత్ా సీకట్
ు గా జరగాలని
చపాపరు ‘’నిన్ున చూసెా నాకొందుకో నా మాట మీద గ్రవొం త్ో రహస్ూొం గా ఉొంచుత్ావనే
న్మమకొం కల్నగిొంది. నాకు హెల్ప చేయ్ొండ్ి ‘’అనానరు అలానే రొండ్ేళ్లు వారికి స్హాయ్
పడ్ాడన్ు వారమామయి వివాహొం జరిగిత్ే మా ఇొంటోోనే విడ్ిది ఏరాపటు చేశాొం ఆయ్న్ చాలా
లావుగా ఎత్ర
ా గా, గొంభీరొం గా పొంచ, లాల్నచ త్ో నహు
ు కోట్ పెన్
ై వేస్ుక ని ఉొండ్ే వారు సెైకిల్
మీద స్ూొల్ కు వళ్ో వచేచ వారు నాత్ో పని ఉొంటె వాళ్ు అమామయిత్ో మా ఇొంటికి కబయరు
చేసప వారు. నా పని తీరు మచిచ ఒక స్ారి ‘’I want to help you gentleman ‘’అనానరు
అయ్న్ నాకేమి స్హాయ్ొం చేస్ా ారా అని నేన్ు ఆశచరూ పర య్ాన్ు ఏదయ మాట వరస్ుకు అని
ఉొంటారేో అన్ుకోని మరిచ పర య్ాన్ు
ఒక స్ారి మా ఫెోొండ్ వాస్ు న్న్ున వేస్విలల కపిలేశార పురొం లల ఉన్న మాజీ శాస్న్
స్భయూలు శ్రు క ల్నో పర స్ూరూ గారి దగొ రకు తీస్ుక ని వళాుడు ఆయ్న్ చాలా స్హృదయ్యలు.
ఎొంత్ో మరాూద చేశారు గయబయరు మీస్ాలు ఖాదీ వస్ా ి ధారణా. గాొంధీ గారి అన్ుయ్ాయి. వాస్ు
బదిలీ విషయ్ొం చపాపడు ఆయ్న్ ‘’మేస్ట ారూ !ఇపుపడు జిలాో బో రుడ పెోసిడ్ొంట్ మాగొంటి
అొంకినీడు. అయ్న్ కు చపిపనా పని కాదు. ఒక వేళ్ బదిలీ చేసన
ి ా స్ాయ్ొంకాలొం దాకా అది
నిలబడని అనిశిచత్ మన్స్ు అత్నిది.. ఒకొ నలలల మాొంచి కురాుడు బాగా అవగాహన్
ఉన్న వాడు రుదోపాక పొంచాయితీ బో రుడ పెోసడ్
ి ొంట్ పిన్నమ నేని కోటేశార రావు జిలాో బో ర్డ
పెోసి డ్ొంట్ అవుత్ాడు అత్న్ు స్ొంస్ాొారి అత్న్ు అన్నమాట నిల బటుటక నే రకొం. కన్ుక
అపుపడు నేన్ు మిమమల్నన బదిలీ చేయిస్ాాన్ు మీ డ్ైరల
ీ ల స్ూొల్ త్రిచే స్రికి ఉయ్యూరులల
ో ఈ రనజే రాస్ుకోొండ్ి ‘’అని భరనస్ా ఇచాచరు. అొంత్ గకపప మన్స్ు వారిది. నేన్ూ నా
ఉన్నటు
పోయ్త్ానలు చేశాన్ు. ఆఫీస్ులల గయమాస్ాా లు ఫెైల్ పుటప్ చేస్ా ారు వాలేో దైనాక రిు
పెడత్ారేమో న్ని మా లాబ్ అసిస్టొంట్ భాస్ొర రావు న్న్ున బొందరు కు తీస్ుక ని వళ్ో అకొడ్ి
ఆఫీస్ులల పని చేసప కుుపారావు దగొ రకు తీస్ుకు వళ్ో పరిచయ్ొం చేసి పాతిక రూపాయ్లు
ఇపిపొంచాడు ఆయ్న్ త్ాన్ు అొంత్ా చూస్ుక ొంటాన్ు అని హామీ ఇచాచడు మా హెడ్
మాస్ాటరూ త్న్ ననటి స్ాయ్ొం చేశారు. పిన్నమనేని బో రుడ అధూక్షులెైన్ క దిా రనజులకే జరిగిన్
మొదటి బాచ్ టాోన్స ఫరో లల నా కు మోపి దేవి న్ుొంచి ఉయ్యూరు హెస్
ై ూొల్ కు బదిలీ
అయిొంది. అొందరు స్ొంత్ోషిొంచారు. ఇకొడ ఒక తిర కాస్ు జరిగిొంది ఉయ్యూరులల అపుపడు
సెైన్ుస పర స్ట కు ఖాళ్ళ లేదు అొందుకని ఇకొడ్ి హెడ్ మాస్ాటరు త్న్కు లెకొలు సెన్
ై ుస చపపప
వాళ్లు కావాలని పోత్ూే కొం గా ఒక లెటర్ రాశారట. దాని పోకారొం లెకొలు ఎకుొవ గా
చపాపల్నసన్ అవస్రొం కల్నగిొంది. అలా ఖాళ్ళ లేదని త్ోసపయ్కుొండ్ా లెకొల పర స్ట లల న్న్ున
వేశారన్నమాట అదీ రాళ్ు బొండ్ి స్త్ూనారాయ్ణ గారు చేసిన్ గకపప స్ాయ్ొం. టాోన్సఫర్
అవగానే స్ూరయ్ూ గారిని కల్నసి కృత్జా త్లు చపిప వచాచొం నేన్ు వాస్ు. వాస్ుకేమైనా డబయబ
ఇవాాలని పిొంచిొంది. ఇసపా తీస్ుకో లేదు ఆ త్రాాత్ా ఎపుపడ్య ఒక వొంద రూపాయ్లు జేబయలల
కుకాొన్ు. స్ూరూ గారికి వాస్ు కుటుొంబొం బాగా పరిచయ్ొం వారికి కావలసిన్
ఊరగాయ్లనీన పెటట ి పొంపిొంచే వారట వాస్ు వాళ్లు. వాస్ు నాన్న, అన్న నాగేశార రావు
మామిడ్ి త్ోటలు క ని కాయ్లు దిగయమతి చేసి మారొట్ కు వేసప వారు. వాస్ు త్రాాత్ా
నమమదిగా మొందుకు బానిసెై పర య్ాడు ఎపుపడు రకా ొం చిమిమన్టు
ో ొండ్ేకళ్ు త్ో ఉొండ్ే వాడు
న్న్ున ‘’బోదర్ ‘’అని పిల్నచే వాడు మొంచి మనిషి వాళ్ు నాన్న కూడ్ా బాగా పరిచయ్మే.
మోపిదేవి లల నాకు ఘన్మన్
ై వీడ్య ొలు స్భ జరిపారు అొందరికి కృత్జా త్లు
చపాపన్ు హేదామస్ాారి అమామయి స్ూొల్ ఫాస్ట వచిచొంది సెైన్ుస లల చాలా ఎకుొవ
మారుొలలచాచయి ఆమ డ్ాకటరీ చదివి పాసెైొంది ఆమ త్మయమడు రామ కృషణ కూడ్ా బాగా
చదివి ఉన్నత్ ఉదయ ూగొం స్ొంపాదిొంచాడని వినానన్ు.. ఇలా నా జీవిత్ొం లల నా మొదటి
ే ఎననన జాాపకాలకు నిలయ్ మైొంది. ఎపుపడు అటు వళ్ునా మోపిదేవి శ్రు
స్ూొలు మోపిదవి
స్ుబోహమనేూశార స్ాామిని దరిశొంచటొం ఒక అలవాటు గా మారిొంది. న్రసిొంహారావు లెకొల
మేషట ారు, త్లుగయ మేస్టర్ స్త్ూనారాయ్ణ (గనపాల కృషణ అని ఇపపటి దాకా రాశాన్ు
పొ రబాటు ఇపుపడ్ే జాాపకొం వచిచొంది అయ్న్ పపరు స్త్ూనారాయ్ణ—అదే మా ‘’వాస్న్
మేషట ారు ‘’),పెదపర ో లు కాపురొం, అడవి శ్రురామ మయరిా కృతిా వొంటి మాధవ, శ్రురామ మయరిా
త్ల్నో గారు వారిొంటోో నాకు అన్నొం వొండ్ి పెటట ి అన్నపూరణ గా ఆదరిొంచిన్ తీరు, నా బో ధనా
విధాన్ొం మరుగయ పరచుక న్న విధాన్ొం, హెడ్ మాస్ట ర్ గారు శ్రు త్ూమాటి కోటేశార రావు
గారికి నాపెై ఉన్న అభిమాన్ొం, న్మమకొం, నాపెై చూపిన్ గ్రవొం, ఇవనీన అకొడ్ి తీపి
గయరుాలు.
సెన్
ై ుస ఎకిస బషన్
కాోస్ టీచర్
రాజకీయ్ొం రుచి
హెడ్ మాస్ాటరు న్రసిొంహా రావు గారు నేన్ొంటే చాలా ఇషట పడ్ే వారు. అపుపడు పబో క్
పరీక్ష జవాబయ పత్ాోలన్ు ఇొంటికే పొంపపవారు ఇొంటి దగొ ర వాటిని దిదా ి స్ూరుటినీ కి చీఫ్ కు
పొంపప వారు. ఆయ్న్ ఒకసెపషల్ అసిస్టొంట్ న్ు పెటట ుక ని ఆ మారుొలన్ు స్రి చూసప వారు.
అకొడ్ి న్ుొండ్ి హెైదరాబాద్ కు పొంపపవారు న్రసిొంహారావు ఇొంగిోష్ కు చీఫ్ గా చేస్ా ునానరు
వారు న్న్ున ఇొంటికి పిల్నచి సెపషల్ అసిస్టొంట్ గా ఉొండమని కోరారు. అదినాకు క త్ా అయినా
స్రే న్నానన్ు. పపపర్ కు పది పెస్
ై లల ఎొంత్ో ఇస్ాారు. నేన్ు ఉదయ్ొం స్ాయ్ొంత్ోొం ఆయ్న్
దగొ ర ఈ పని చేశాన్ు. నా పని మేస్ా ారికి న్చిచొంది రొండు మయడు స్ారుో న్నేన సెపషల్
అసిస్టొంట్ గా చేస్ుక నానరు. నాకూ అపపటి న్ుొంచే పబో క్ పపపరుో వాటి వాలుూయిేషన్ వగైరా
లు త్ల్నశాయి. డబయబ గిటట ొంి ది మేషట ారు మా ఇొంటోో వడో బస్ాాలు క నేవారు చేతిలల
డబయబన్నపుపడు ఇచేచ వారు. ఒకోొ స్ారి స్ూొల్ లల విొంత్గా పోవరిాొంచే వారు సెలవు
కావాలని అడ్ిగిత్ే’’ కురాుడ్ివి నీ కొందుకోయ్ సెలవా !ఇవాన్ు’’ అనే వారు. నా మొహొం
మాడ్ి పర యిేది కాని రాతిో ఇొంటికి వచిచ ‘’పోస్ాదూ !ఏదయ స్ూొలలో అలా అనానన్ు కాని న్ువుా
రేపు సెలవు వాడుకో ‘’అనే వాత్సలూొం ఆయ్న్ది ఆయ్న్ కు చాలా మొంది ఆడ పిలోలు
ఒకొడ్ే క డుకు.. ఎలా బత్రకుత్ారన అని అొందరు అన్ుక నే వారు. కాని అొందరి కొంటే ఆయ్న్
ధన్ూ జీవి అొందరి పెళ్ుళ్లు చేసి త్న్ బాధూత్ బాగా నిరారిాొంచారు. మొంచి మనిషి
పెవ
ైి ట్
ే
ఇొంటి దగొ ర చాలా మొంది విదాూరుధలు నా దగొ ర టలూషన్ చదివే వాళ్లు ఆడపిలోలు
మా ఇొంటోోనే మా వడో క టోోనన స్ావిడ్ి లలనన పడుక నే వారు భాగూ లక్షిమ , ఆమ చలెో లు
విజయ్ లక్షిమ, పోస్న్న, రనజా అనే కిస
ు ట య్
ి న్ అమామయి, కాలని లలని ఇొంకో అమామయి
నాొంచారమమ ఆలూరి విజయ్ లక్షిమ, కరుణ వగర
ై ా పిలోలు ఇపపటికీ జాాపకొం ఉనానరు కోట
శ్రు రామ మయరిాగారి అబాబయి శ్రునివాస్, ఫెైరమన్ గారి క డుకులు భాస్ొరరావు స్ర దరులు
ఇలా ఎొందరన ఉనానరు ఇకొడ్ా డ్ిసప
ి న్ ిో కు ఝడ్ిసప వారు అనిన స్బజ కటులు నేనే చపపపవాడ్ిని
ఒక పపకాట కో బ్ య్జమాని కూత్రరు జోూత్ాసన రాయ్, ఆమ చలెో లు మొంచి త్ల్నవి
త్ేటలున్న వారు. అపుపడు ఇొంకా డ్ి టేన్ిన్ విధాన్ొం ఉొంది మారుొలు చాలా అవస్రొం.
కస్ట పడ్ి చపపటొం పక్షపాత్ొం లేకుొండ్ా వాలుూ చేయ్టొం నాకు నాకు మొదటి న్ుొంచి
అలవాటు మేస్ట ారో మీద చాలా ఒతిా డ్ి త్చేచవారు మారుొల కోస్ొం. కాని నా దగొ రకు ఎవరు
రాలేదు. ఒతిా డ్ికి లలన్ొ న్ని అొందరికి త్లుస్ు. కన్ుక ఆ పోయ్త్నొం ఎవరు చేయ్లేదు
త్లో వారు ఝామయనే పిలోల్నన లేపి చదివిొంచే వాడ్ిని ఆరిొంటికలాో పళ్లు త్ోమిొంచి కాలువ
స్ాననానికి మగపిలోలన్ు తీస్ుక ని వళళు వాడ్ిని అొంత్కు మయొందు పాోత్స్మరణ చేయిొంచే
వాడ్ిని. లెకొల మేస్ట ారో త్ో పర టీ పది లెకొలు చపపపవాడ్ిని అనిన సెక్షన్ో కొంటే నేన్ు బో ధిొంచే
సెక్షన్ు పిలోకు య్ావరేజ్ మారుొలు బాగా వచేటో ు కషట పడ్ే వాడ్ిని పిలోలత్ో కస్ట పడ్ి
చదివిొంచే వాడ్ిని మొంచి పర టీ మన్స్ా త్ాొం త్ో పని చేశాన్ు. పిలోలు కూడ్ా చాలా ఉత్ాసహొం
గా చదివే వారు. వాళ్ులల కూడ్ా పర టీ భావొం పెొంచాగాల్నగాన్ు కస్ట పడ్ి మారుొలు
స్ాధిొంచాలనే త్త్ా ాొం అలవాటు చేశాన్ు చనడవరపు మృత్రూొంజయ్ మయరిా నా
శిషరూడు ‘’పొ టిట ‘’అని పిల్నచే వాడ్ిని. అత్న్ు సపటట్ బాొంక్ ఆఫీస్ర్ గా టేయి
ో నిొంగ్ఆఫీస్ర్ గా
చేసి అమరికా లల బాొంకు లల పని చేశాడు మొదటి స్ారి మేమయ అమరికా వళ్ో న్పుపడు
కాల్నఫర రినయ్ా కు మా మేన్లుోడ్ి దగొ రకు వళ్ో న్పుపడు మేమయ వచాచమని మా మేన్లుోడ్ి
దాారా త్లుస్ుక ని ఇొంటికి వచిచ ఒక ఆదివారొం వారిొంటికి భోజనానికి పిల్నచి త్న్
పిలోలకు ‘’మా మేషట ారు ‘’అని గరాొం గా చపాపడు మేస్టరుకు ఇొంత్కొంటే ఆన్ొందొం ఏమయొంది
?. ఇలా చాలా ఆన్ొందొం గా మొదటి స్ారి ఉయ్యూరు లల ఉదయ ూగొం గడ్ిచి పర యిొంది’
నా దారి తీరు -12
నా బదిలీ మీద ఊహా గానాలు చాలా జరిగాయ్ని చపాపన్ు. ఈ లలపల క నిన విషయ్ాలు
రాయ్ాల్న. మోపిదేవి లల నాత్ో పని చేసిన్ శ్రు జమమల మడక రామణా రావు(లెకొల మేషట ారు
),కూచి భొటో స్త్ూనారాయ్ణ (త్లుగయ మేషట ారు –అదే వాస్న్ మేషట ారు )కృతిా వొంటి
న్రసిొంహా రావు (సెకొండరీ గేుడ్ మేషట ారు ) ఒక స్ారి మా ఇొంటికి స్రదాగా గడప టానికి
ఉయ్యూరు వచాచరు. మా అమామ, మేమయ ఎొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచాొం. ఒక రనజొంత్ా ఉనానరు
అొందరొం కల్నసి సినిమా కు వళాోొం. ఆపాూయ్ొంగా మా వాళ్ుొంత్ా మొంచి భోజన్ొం పెటట ారు
వాళ్ళు ఎొంత్ో ఆన్డొం పొ ొందారు కబయరో త్ో కాలక్షేపొం బాగానే జరిగిొంది. చాల రనజుల త్రాాత్ా
కల్నశామేమో విడచి వళాోలని వాళ్ుకూ అని పిొంచలేదు. అయోూ వళ్ో పర త్రనానరు న్ని
నాకూ ఎొంత్ో బాధ గా ఉొండ్ేది ఫర టోలు తీస్ుక నానొం మా డబాబ కమేరాత్ో.. స్ాహిత్ూ
కాలక్షేపొం చేశామయ స్త్ూొం మేమయ. అన్ుకో కుొండ్ా భలేగా గడ్ిచి పర యిొంది కాలొం. మళ్ళు
ఇలా మేమేకొడ్ా ఎపుపడూ కలవలేదు. ఆ త్రాాత్ా క ొంత్ కాలానికి న్రసిొంహా రావు గారు
చని పర యి న్టు
ో త్ల్నసిొంది మొంచి ఆరనగూ వొంత్రడ్ే కాని సిగరటు
ో బాగా త్ాగే వాడు. లెకొల
మేషట ారు స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ లల కల్నసప వారు స్త్ూనారాయ్ణ కూడ్ా. ఆ త్రాాత్ా లెకొల
మేషట ారు మోపిదవి
ే లల చాలా ఏళ్లు పని చేసి బొందరు దగొ రకు బదిలీ చేయిొంచు క నానరు
క ొంత్కాలొం అవని గడడ లల పని చేశారు భారూ కమలమమ గారు టీచర్ గా చేరిొంది . లేడ్ీ ఆమిాల్
స్ూొల్ లల బొందరు లల పని చేసిొంది. ఆమ అన్న న్రసిొంహ మయరిా గారు మా రొండవ
త్ోడలుోడు చత్రరేాదుల శ్రు రామ మయరిా గారికి సపటట్ బాొంక్ లల స్హా ఉదయ ూగి . ఆ పరిచయ్ొం
మా ఆవిడకు కూడ్ా వాళ్ు ఫాూమిలీ త్ో ఉొండ్ేది రొండు మయడు స్ారుో వాళ్ున్ు
కలుస్ుక నానొం. రామనా రావు గారు కూడ్ా పదిహీళ్ు కిుత్ొం చని పర య్ారు.
ో త్ల్నసిొంది. ఇలా ఒక సపనహ బృొందొం గా
స్త్ూనారాయ్ణ కూడ్ా ఆ త్రాాత్ా చని పర యిన్టు
మేమొందరొం ఉొండ్ేవాళ్ుొం. ఇపుపడు ఇవనీన త్లచుక ొంటే భలేగా ఉొంటుొంది జన్నాొంత్ర
స్ౌహృదొం అొంటే ఇదేనమో
ే ?
వారుడ ఎనినకలు
ఉయ్యూరు లల మాది రొండవ వారుడ బాోహమణయలు త్ూరుప కాపులు ఎకుొవ.. ఒక
స్ారి వారుడ ఎనినక జరిగొంి ది దానికి నా సపనహిత్రడు స్ూరి న్రసిొంహొం అన్న కృషర
ణ డు (రామ
కృషణ శాసిా ి )నిల బడ్ాడడు అత్నికి పర టీ గా మా వాడ్ే కోలాచల చలపతి నిల బడ్ాడడు.
మేమొందరొం చలపతికి స్పర రుట. కాని శాసిా ి ఓడ్ిపర య్ాడని జాాపకొం. అపపటి న్ుొంచి నా మీద
కసి వాళ్ో కు. న్న్ున బదిలీ చేయిొంచటానికి పోయ్త్ానలు అత్న్ూ న్రసిొంహమయ చేశారు..
కన్ుక ఈ వైపు న్ుొంచీ కూడ్ా టాోన్సఫర్ ఒతిా డ్ి. స్రే కాకాని గయ
ు ప్ కు కూడ్ా లలన్ నా మీద
మొండుత్ోొంది.
కుటుొంబ విషయ్ాలు
బల మన్
ై ఊహా గానాలలల న్న్ున ఎకొడ్య తిరువూరికో, ఈదరకో, నమల్న కో టాోన్స ఫర్
అని అొందరు అన్ుక ొంటల ఉొండ్ే వారు. నేనేమీ పోయ్త్ానలు చయ్ూ లేదు. దేనికైనా రడ్ీ.
అనేదే అపుపడు నా త్త్ా ాొం సిదధొం గా నే ఉనానన్ు. అన్ుకో కుొండ్ా న్న్ున మాని క ొండ కు
టాోన్స ఫర్ చేస్ా ూ ఆరడ రో ు వచాచయి అొందరికి ఆశచరూొం !ఎకొడ్ికి విసిరేస్ా ారనఅన్ుక ొంటే
దగొ రలలనే మానిక ొండకు బదిలీ చేయ్టొం వాళ్ో కు మిొంగయడు డ లేదు. ఏ దేవుడు అడుడ
పడ్ాడడ్య నాకు త్ల్నయ్దు కాని ఊపిరి పీలుచకునానన్ు. పెదా దూరమేమీ కాదు రనజూ సెైకిల్
మీద వళ్ునా వళ్ు రావచుచ. లేక పర త్ే కాపురొం పెటటచుచ మా అమమ కూడ్ా చాల
స్ొంత్ోషిొంచిొందిదూరొం వయ్ూ న్ొందుకు. క ొంపకు వచిచ వళ్ుచుచ న్ని స్ొంత్ోషిొంచిొంది. ఇొంటోో
గనడలూ, పాలేళ్లు పాడ్ి, వూవస్ాయ్ొం కామాటొం బానే ఉొంది మాకు. ఎడుో బొండ్ీపెటటలేదు
కాని అనీన ఉనానయి ఇవి మైొంటెైన్ చేయ్టానికి అమమ ఉొంది. ఆవిడ్ే గేదలకుపాలు తీసపది
లేకపర త్ే మా ఆవిడ్ే తీసపది. పాలేళ్ు మీద వదిలేది కాదు. నేన్ు ఉయ్యూరు లల పని చేస్ా ునాన
రనజు రొండు పూటో పొ లొం వళళువాడ్ిని సెైకిల్ మీదే ఉదయ్ొం టలూషన్ అవగానే స్ానన్ొం
చేయ్టానికి మయొందు ఉయ్యూరు పొ లొం వళళు వాడ్ిని ఒక ర్ొండ్ తిరిగి వచిచ స్ానన్ొం,
భోజన్ొం చేసి స్ూొల్ కు వళళు వాడ్ిని. స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్ న్ునిచరగానే కాటలరు పొ లొం
వళళు వాడ్ిని. ఇొంటికి వచిచ స్ానన్ొం చేసి టలూషన్ లల కూరుచనే వాడ్ిని. రాతిో త్ొమిమదిన్నర
దాకా స్ాగేది. ఇదీ నిత్ూ కృత్ూొం. ఇొందులల రకటీన్ కు భిన్నొం లేదు.. 8-8-67 న్ న్న్ున
రిలీవ్ చేశారు. నా కోరిక మీద జరిగిన్ బదిలీ కాదు కన్ుక టాోనిసట్ అవైల్ చేస్ుక నే వీలుొంది.
అొందుకని ఆరు రనజులు టాోనిసట్ వాడుక ని 14-8-67 న్ మాని క ొండ హెస్
ై ూొల్ లల చేరాన్ు.
హెడ్ మాస్ాటరు శ్రు మికిొల్న నేని వొంకటేశార రావు గారు వామ పక్ష భావాలున్న వారు.
జిలాోలల మొంచి పపరున్న వాడు. మొంచి సెన్
ై ుస మస్ట ర్ గా పపరు పొ ొందారు. ఆయ్న్ చకొగా
పొంచ గనచీ పర సి కటిట లాలీచ వేసప వారు ఆయ్న్ున చూసెా ఎస్.వి.రొంగా రావు లాగా
కని పిస్ా ారు. అొందుకే ఆయ్న్ున ‘’మినీ ఎస్.వి.ఆర్ ‘’అనే వారు.
స్ూొల్ లల ఆనాడు పూూన్ అని పిలువ బడ్ే వాడు రాఘవ రావు. ’’ఇహి ఇహి ‘’అని
న్వుాత్ర పలకరిొంచేవాడు. వలమ అత్న్ు కాఖి నికొర్, త్లో చకకాొ త్ో ఉొండ్ేవాడు. అొందరి
కొంటే మయొందే వచేచ వాడు. హెడ్ మాస్ాటరికి త్లలల నాలుక గా ఉొండ్ేవాడు అనీన పకడబొందీ
గా చేసప వాడు. పరీక్ష్ నిరాహణ దగొ ర న్ుొండ్ి ఎకాట్ో కాోస్ టీొం టేబల్ వేయ్టొం వరకు అనీన
అత్నే చూసప వాడు.. డబయబ విషయ్ొం లలకూడ్ా అత్నికే బాధూత్ అపప గిొంచే వారు హెడ్
మాస్ాటరు. ఎవరికైనా డబయబ స్ాయ్ొం చేయ్ాలొంటే రాఘవ రావు దాారానే ఇపిపొంచే వారు.
అత్నే వస్ూలు చేసప వాడు. అనీన ఖచిచత్ొం గా లెకొలు రాసప వాడు అొంటే స్ూొల్ సపకేుసి
అొంత్ా అత్నే చూసప వాడు అొంత్ న్మమకొం మొంచి కుటుొంబొం అత్ని అత్ాారిలో ు గన్నవరొం.
మాత్ో మొంచి సపనహొం గా ఉొండ్ేవాడు. క ొంచొం వలమ దరాజ అని పిస్ా ుొంది క త్ా వారికి. మా
గయరువు గారు గరుడ్ా చలొం గారు కూడ్ా ఆకొడ్ే పని చేస్ా ునానరు. ఆయ్న్ ఆత్ా వారిలో ు
మాని క ొండ్ే. ఆలూ
ో రి సీత్ా రామ రాజు గారు అనే రాజ వొంశ్రకులు సెకొండరి ఉపాధాూయ్యలు.
పొంచ కటిట త్లో చకకాొ వేసప వారు చాలా నమమదన్
ై చాలా పెదా మనిషి ఊళళు మొంచి గ్రవొం
ఉన్న వారు. నా కొంటే చాలా పెదా వారే. కాని మొంచి సపనహొం త్ో ఉనానరు మాత్ో. ఇది
అయ్న్ జీవిత్ాొంత్ొం క న్స్ాగిొంది. కన్ుక మళ్ళు ఇకొడ మాకో బృొందొం ఏరపడ్ిొంది.
రాఘవరావు, నేన్ు గరుడ్ా చలొం గారు రాజు గారు. రనజు స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్ అవగానే
కాటలరు రనడుడ లల వొంత్న్ దగొ ర గటో మీద కూరుచని కబయరుో చపుపక నే వాళ్ుొం. మిగిల్నన్
విషయ్ాలు మళ్ళు రాస్ాాన్ు -.
నేన్ు, మా ఆవిడ ఇదా రు పిలోలత్ో మాని క ొండ లల కాపురొం పెటట ాన్ు. కమమ వారి ఇొంటోో.
స్ూొల్ కు దగొ ర ఆ కుటుొంబొం లల మయస్ల్న ఆయ్నా, మామమ గారు, ఇదా రు మన్వళ్లు
ఉొండ్ేవారు వాళ్ు ఇలుో పెదాది. మాది వారిొంటి పకొ చిన్న డ్ాబా, మయొందు పెొంకు స్ావడ్ి.
పెదా గేటు లల న్ుొంచి లలపల్న రావాల్న ఆవరణ అొంత్ా వాళ్ు గేదలు ఎడో బొందీ పాలేళ్లు.
మామమ గారు మొంచిదే త్ాత్గారు ఎకుొవ గా మాటాోడ్ే వాడు కాదు. పెదా మన్వడుఅొంటే
క డుకు క డుకు అొంజి బాబయ ఎపుపడూ లునీొ చనకాొ త్ో ఉొండ్ి పెై పెత్ాన్ొం చేసప వాడు రొండ్య
మన్వడు,అమామయి క డుకు త్ొమిమది చదువుత్రనానడు. వొంటకు ఒక గది.హాలు స్ానల
గది ఉొండ్ేవి బో ర్ లెటిోన్. ఆ ఇొంటోో అొంత్కు మయొందు నా బ.యి.డ్ి టెయి
ో ొంగ్ మట్ త్ాతినేని
చనాన రావు అనే లెకొల మేషట ారు. అత్నిన బదిలీ చేసపా, వళ్ో పర త్ే నేన్ు చేరాన్ు. అదా య్ాభై
రూపాయ్లని గయరుా. పాలు మామమ గారే పర సప వారు వన్న కావాలనాన అమేమది. ఖచిచత్
మైన్ మనిషి ఊళళు మొంచి పపరున్న ఆస్ామయలు.. అఆవిడ పొ డుగాొ న్డుొం క ొంచొం ఒొంగి
ఉొండ్ేది ఆయ్న్ ఎరుగా లావుగా పొంచ బనీన్ు త్ో ఉొండ్ేవాడు. మా స్ామాన్ు న్ు మా
మామయ్ాూగారి రొండ్డో బొండ్ీ మీద మానిక ొండ కు చేరాచరు.
మానిక ొండలల నాకు మయొందు సెైన్ుస మేస్టర్ గా పని చేసిన్ స్ురేొందో నాద్ చౌ దరి
నాకు టెోయినిొంగ్ మేట్(g.s.n.choudari ). అత్నిన కలవ పామయల వేశారు. చనాన
రావు, చౌదరి లొంటే హెడ్ మాస్ాటరు వొంకటేశార రావు గారికి పడ్ేది కాదట..చనాన- రకో స్
ఫెలల. టెోయినిొంగ్ లలనే ఎవరి మాటా వినే వాడు కాదు చకకాొ కి గయొండ్ీలు పెటట ె వాడు కాదు.
చాతీ మీద బొ చుచ అొంత్ కనీ పిస్ా ూ ఉొండ్ేది చదువు చపాపలనే శుదధ ఏ మాత్ోొం లేని వాడు
కబయరో పర చికోలు.. పెన్మకూరు స్ాగాుమొం. బలఫరవా రకొం అొందుకే భరిొంచలేక
పొంపిొంచేశారు. చౌదరి మాటకారి. లౌకూొం త్ల్నసిన్ వాడు ఊళళు అొందరీన మొంచి చేస్ుక నే
రకొం. అొంత్కు మయొందు వరకు ఏొం.వి.ఆర్. గారిత్ో( హెచ్. ఏొం.)బానే ఉొండ్ే వాడట. ఏదయ త్ేడ్ా
వచిచ త్ోసపశారు. ఇత్న్ు టలూషన్ బాగా మయిొంటెైన్ చేసప వాడట. చనాన కి ఆ గకడవే లేదు
అపుపడు ఇొంకా మారుొలకు విలువ ఉొంది. అొందుకని త్పపకుొండ్ా పెైవ
ి ట్
ే చదివే
వాళ్లు.న్న్ున కూడ్ా టలూషన్ చపపమని అడ్ిగే వారు. స్రే న్ని ఒపుపక నానన్ు వి.పాొండు
రొంగా రావు అనే లెకొల మేషట ారు పెదా’’దుకాణమే ‘’న్డ్ిపప వాడు. ఎస్ ఎస్.ఎల్నస పిలో లొంత్ా
ఆయ్న్ దగొ రే చదివే వారు న్న్ున త్ొమమది ఎనిమిది కాోస్ులకు చపాప మనానరు ఆ
రనజులలోనే టలూషన్ ఫీజు ఏడ్ాదికి రొండు వొందల య్ాభై. చాలా ఎకుొవ డబలబ నాలెకొలల.
మాని క ొండ న్ు ‘’మనీ క ొండ ‘’అనే వారు. పున్నయ్ూ గారు అనే ఆయ్న్ సీనియ్ర్ టీచర్
ఆయ్నే ఇొంచారిజ హెడ్. స్ర షల్ మేషట ారు చాలా స్ౌమయూడు. హెచ్. ఏొం.గారి కిచన్ కేబనేట్ లల
ఒకరు. అటాోగే న్రసిొంహా రావు అనే సెకొండరి మేషట ారు కిొంది కాోస్ులనీన కుదరేస్ుక నే వాడు.
హెడ్ గారికి ‘’చొంచా ‘’అనేవారు. ఉదయ్ొం స్ాయ్ొంత్ోొం పిలోలకు టలూషన్ లత్ో బజీ బజీ.
నాదగొ ర లాయ్ర్ గారి అమామయి స్ూరూ కుమారి, అమామజీ అనే అమామయి, డ్ిోల్ మేస్టర్
పిచచయ్ూ గారి అమామయి, రాఘవరావు కూత్రరు, ఊళళు పురనహిత్రలు గారి అమామయి
స్ూరూ కుమారి చదివారు. మగ పిలోలలల గనగినేని విషూ
ణ రావు గారనే పెదా లాొండ్ లార్డ
న్వయ్యగా డ్ిసట బ
ి ా యూటరు గారి అబాబయి శ్రునివాస్, గాొంధి అనే మానడు మాక కురాుడు
అకొడ్ి వాడ్ే గబబట దురాొ పోస్ాద్ అని నా పపరే ఉన్న ఇొంకో కురాుడు మామమ గారి రొండ్య
మన్వడు మొదలెైన్ వాళ్లు చదివారు. స్ూొల్ లలన్ు ఇొంటోో న్ు బానే కస్ట పడ్ి చపపప వాడ్ిని.
మామమ గారి పెదా మన్వడ్ికి మాట స్రిగా వచేచది కాదు. రొండ్య మన్వడు చదువూ అొంత్ే..
అవధాని గారు అనే త్లుగయ పొండ్ిత్రలుొండ్ే వారు మొంచి నియ్మ నిస్ాట పరులు. మడ్ి
ఆచారొం. కానీ డూూటీ విషయ్ొం లల ఎకొడ్ా రాజీ లేదు. స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ కు వళ్ునా
ఒక గది తీస్ుక ని వొంట చేస్ుక నే వారు రొండు పూటలా అన్ుస్ాటన్మయొండ్ేది పిలకా పొంచ
చకకాొ చాలా శోుతీోయ్ొం గా ఉొండ్ేవారు నేన్ొంటే మొంచి గ్రవొం వారిొంటికి తీస్ుక ని వళళు వారు
మా ఇొంటికీ వచేచవారు. వారబాబయి నా దగొ రే పెవ
ైి ేట్ చదివాడు ఆబాబయి ఒడుగయ చేసి
మమమలనొందరీన భోజనానికి పిల్నచారు..
ఆ మధూదాకా త్లుగయ దేశొం పారీట లల ఉన్న ఉపుపలేటి కలపన్ మాని క ొండ స్ూొల్
లలనే మా దగొ ర చదివిొంది. ఆమ త్ొండ్ిో సెకొండరి మేస్ట ారు బస్వేశార రావు అనిజాాపకొం త్ల్నో
కూడ్ా టీచరే. అపపల స్ాామి గారు అనే డ్ాోయిొంగ్ మేస్ట ారుొండ్ే వారు చొంకలల ఎపుపడూ
ఇొంగిోష్ పపపరన, విశాలాొంధో పతిోకో ఉొండ్ేది మిత్ భాషి. గకపప చిత్ోకారులు గా పోసిదధ .ి స్ూొల్
గదుల లలపల చరిత్ో, సెైన్ుస లకు స్ొంబొంధిొంచిన్ మాపులు అత్ూదుుత్ొం గా చితిోొంచారు.
భారత్ దేశ పటొంలల హమాలయ్ాల ఉన్నత్ొం లలయ్లు, న్దులు కళ్ుకు కటిట న్టు
ో
చితిోొంచారు వీటిని చూడ టానికి చాలా మొంది వచేచవారు. గాోస్ర ొ పొంచ, లాలీచ త్ో
ఉొండ్ేవారు. బాగా రాజకీయ్ అవగాహన్ ఉన్న వారు. అపపటికే తీవో వామ భావాలు
వాూపిొంచి ఉనానయి ఆయ్న్కు అవనీన క టిటన్ పిొండ్ే. ఏ విషయ్మైనా ధారాళ్ొం గా స్వివరొం
గా చపపప వారు. నాకు ఆయ్న్ అొంటే గ్రవొం ఉొండ్ేది. ఆయ్నా న్న్ున ఇషట పడ్ే వారు. ఇొంకో
పెదా త్లుగయ మేషట ారు ఆచారుో గారుొండ్ే వారు ఒకే నిలువు బొ టుట పెదా మనిషి త్రహా. మొంచి
పొండ్ిత్రలు చిన్న త్లుగయ మేషట ారు కూడ్ా ఆచారుూల వారే . పొంగనామాలత్ో ఉొండ్ేవారు
కోపొం జాసిా బ.పి.కూడ్ా ఉొండ్ేదేమో /చిరుు బయరుులాడ్ే వారు. ఈ ఆచారుూలలల ఒకరి క కరికి
పడ్ేది కాదు కాని నాత్ో ఇదా రు ఆపాూయ్ొం గానేఉొండ్ే వారు. చినానయ్న్ అొందరి మీదా
చాడ్ీలు చపపపవారు ఉకోుషొం ఎకుొవే. సెైన్ుస మేస్టర్ గా క త్ా గా టెయి
ో ొంగ్ పాసెైన్ అత్నొకడు
చేరాడు నేచురల్ సెన్
ై ుస చపపప వాడు ఇొంటి పపరు క డ్ాల్న పపరుస్ుబాబరావు.. నాత్ో మొంచి
సపనహొం చేసప వాడు అత్ని భారూ లెకొల టీచర్ గా పటమట లల చేసపది . ఆమ భారీ మనిషి
అత్న్ు పొ టిట. వీరిదారి పెళ్ో నేన్ు అకొడ ఉొండగానే అయిొంది పెళ్ుకి వళ్ో వచాచొం ఇదా రు హెడ్
మాస్ట రో ు అయి రిటెైర్ అయ్ాూరు. ఇొంక క కిుసట య్
ి న్ పెదా ాయ్న్స్ామయూలు అనే
ఆయ్న్ సెకొండరి మేషట ారు గా ఉొండ్ేవారు చాలా పెదా మనిషి స్ౌమయూలు న్వుా మయఖొం త్ో
పలకరిొంచేవారు. ఆయ్న్ అొంటే ఊళళోన్ూ అభిమాన్ొం ఎకుొవ.. ఆయ్న్ భారూ కూడ్ా టీచరే.
డ్ిోల్ మేస్ట ారుో గనగినేని పిచచయ్ూ, గనగినేని స్ుబాబరావు. ఇదా రిది ఆ ఊరే అొందులల పిచచయ్ూ
ఆటలేమీ రాని రకొం రొండ్య అత్న్ు మొంచి య్ాకిటవ్. పిలోలకు ఇత్న్ొంటే మహా పపోమ గ్రవొం
ఆడత్ాడు ఆడ్ిస్ా ాడు. అకొడ నేన్ు పని చేసిొంది ఒకొ ఏడ్ాదే అయినా ఎపుపడు ఎకొడ కానీ
పిొంచినా భలే మరాూదగా న్వుాత్ర ఆపాూయ్ొం గా పలకరిొంచేవాడు. భలే స్రదా మనిషి. ఊరి
లలని పెదా షావుకారుో గనగినేని వారే మైకా గన్ుల య్జమాన్ులు. పిచచగా స్ొంపాదిొంచారు
స్ూొల్ కూడ్ా గనగినేని పిచచయ్ూ అనే పెదా మనిషి పపర కటిటొంచారు.
రనజూ సెైకిల్ మీద మాకు ఉయ్యూరు న్ుొంచి పాలు, పెరుగయ లన్ు కారియ్రో లల మా
ి ాడ్ి త్ో పొంపిొంచేది. ఖచిచత్ొం గా వాళ్లు వచిచ ఇచిచ వళ్ళ
అమమపాలేరు న్లో కిసట గ ా
ఉొండ్ేవారు. కూరలు కూడ్ా ఇొంటి న్ుొంచే వచేచవి. మానిక ొండ దొ డ్యో అవిసె చటుట ఉొండ్ేది ఆ
కాయ్లు కూర చేస్ుక నే వాళ్ుొం. మయలగ చటుట బాగా కాసపది. మామమ గారే కోసి ఇచేచది.
మా అబాబయి శాసిా ి స్ాయ్ొంకాలొం మాత్ో షికారు వచేచవాడు. అపపటికి ఇొంకా జుటుట
తీయిొంచలేదు అొందుకని ఆడపిలోలు జడ వేసి వాడ్ికి పూలు కూడ్ా పెటట ె వారు. అపపటికే
వాడు మన్ దేశ రాషట ప
ా త్రలు, పోధాన్ులు, రాజధాన్ులు అనీన గడ గడ చపపప వాడు వాడ్ి
చిన్నత్న్ొం లల నీల్ ఆరమస్ాాాొండ్ చొందుోని పెై కాలు పెటట ాడు అదొంత్ా రేడ్ియో పెటట ి విని
పిొంచేవాడ్ిని అ పపరో ు బాగా జాాపకొం వాడ్ికి. మాత్ో న్డ్ిచి వచేచవాడు. శరమ ఇొంకా నలల
పిలో ాడు. కటెటల, బొ గయొ పొ యిూ మీద వొంట క దిా స్ామనే త్చుచకోనానొం. ఒకే మొంచొం
ఉయ్ాూల.. చాప లేస్ుక ని కిొంద పాడుక నే వాళ్ుొం బయ్ట వస్ారా లల టలూషన్. విషూ
ణ రావు
గారబాబయి నైొంత్ చదివే వాడు మొంచి బాడ్ మిొంటన్ పపో య్ర్ కూడ్ా. త్ల్నవి త్ేటలున్న వాడు
అత్ని అకొ మా ఉయ్యూరు లల బొ బాబ స్త్ూనారాయ్ణ డ్ాకటర్ గారి అబాబయి పపోమ చొంద్
భారూ. ఉయ్యూరు లల వాళ్ు ఇలుో మా స్ువరచలాన్జ నేయ్ స్ాామి ఆలయ్ొం పోకొనే . డ్ాకటర్
గారు కమయూనిస్ుట, కోడలు ఆధాూతిమక భావాలున్న అమామయి ఆయ్న్ కూత్రరు ఉయ్యూరు
స్ూొల్ లల చదివి డ్ాకటరీ పాసెైొంది..
మానిక ొండ బజవాడ గయడ్ివాడ రనడుడలల ఉొంది కాలవ గటుట పోకొ ఊరు.
మయొందుకు వడ్ిత్ే విశానాధ స్త్ూనారాయ్ణ గారి స్ాొంత్ ఊరు ‘’న్ొంద మయరు ‘’వస్ుాొంది
ఇది త్ేలపర ో లు వళళు దారిలల ఉొంది. వన్కిొ వసపా కోమటి గయొంట లాకు. అది దాటిత్ే కొంకి
పాడు. ఆ రనజులలో బజవాడ గయడ్ివాడ బస్ుసల ఫీక
ో ాొంసి త్కుొవ. అొందుకని కొంకి పాడు వచిచ
అకొడ్ి న్ుొంచి రిక్ష్ లల చేరుక నే వాళ్ుొం. లేక పర త్ే త్ేలపర ో లు బస్ లల న్ొందమయరు మలుపు
దగొ ర దిగి న్డ్ిచ న, రిక్ష్ లలనన వచేచవాళ్ుొం లేకపర త్ే కాటలరు మీదుగా వచేచవాళ్ుొం ఇపుపడు
బస్ుసలు సిటీ బస్ుసలు వచాచయి. ఆటోలు స్రే స్రి. రనడుడ కూడ్ా బాగా ఉొండ్ేవి కావు.
హీన్ు రనజులకోస్ారి ఉయ్యూరు వళ్ో వచేచవాళ్ుొం. అపుపడు టెల్నఫర న్ స్ౌకరాూలు లేవు
ఉత్ా రాలే గతి. కమయూనికేషన్ ఇబబొంది గా ఉొండ్ేది. స్ాయ్ొంత్ోొం న్డ్ిచి న్ొందమయరు మలుపు
దాకానన లేక పర త్ే ఊళళు న్ుొంచి మానడు మక రనడుడలలనన, లేకపర త్ే కోమటి గయొంత్ లాకు
దాకానన న్డ్ిచి వళళు వాళ్ుొం. ఎకుొవ భాగొం కాలువ మీద ఉన్న వొంత్న్ మీద కూరకచనే
వాళ్ుొం. ఒక టెొంట్ దియిేటర్ ఉొండ్ేది. రాతిో రొండ్య ఆటకు ఆకొడ సినిమా చూసప వాళ్ుొం.
లేకపర త్ే గయడ్ివాడ వళ్ో సినిమా చూసప వాళ్ుొం. అలా చూసిన్ సినిమా చికొడు దొ రకదు అని
గయరుా. నేన్ు ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల ఎనిమిదయ త్రగతి చదువుత్రన్నపుపడు హిొందీ
మేషట ారు గా ఉన్నమాకినేని. గనపాల కిుషనయ్ూ గారు మానిక ొండ వారే. మేమయన్న ఇొంటి
బజారు లల ఆయ్న్ స్ాొంత్ ఇలుో ఉొండ్ేది నేన్ు త్రచూ కల్నసప వాడ్ిని మేస్ా ారివి త్ేన కళ్లు.
స్ొంస్ాొరొం మయరీాభవిొంచిన్ మనిషి పొంచ రొంగయ చకకాొ న్వుాత్ర పలకరిొంచేవారు. ఊళళు
ఒక చిన్న హో టల్ ఉొండ్ేది అయ్ూర్ హో టల్ అని పపరు. ఇడ్ీో , కాఫీ బానే ఉొండ్ేవి. ఫామిలీ
ఉయ్యూరు వళ్త్ే అయ్ూర్ హో టల్ లలనే టిఫిన్ కాఫీలు లాగిొంచేవాళ్ుొం. రాజు గారు నాత్ో
డబయబ ఖరుచ చేయిొంచే వారు కాదు ఆయ్నే మయడుగా పదుా రాయిొంచేవారు. మాకూ ఖాత్ా
ఉొంది. జీత్ాలు రాగానే జమ చేసప వాళ్ుొం. రాజు గారిొంటికి ఆహాానిొంచే వారు. ఆవిడ చాలా
మొంచి మనిషి రాజు గారు నేన్ు, గరుడ్ా చలొం గారు, రాఘవరావు త్రచు గా రాజు గారి
అతిధులొం మాకు రాజ మరాూదలు చేసప వారు రాజు గారు గా మరి ఆయ్న్
అపాూయ్త్నేన్నడు మరువలేమయ. అలాగే స్ూొల్ లల చదువుక నే ఒక అమామయి బాపు
బొ మమ లాగే ఉొండ్ేది. ఆమ త్ొండ్ిోకి ఒక హో టల్ ఉొండ్ేది. స్రదాగా గడ్ిచి పర యిొంది.
మానిక ొండ లల నా స్రిాస్ లల క నిన మయఖూ స్ొంఘటన్లు చనటు చేస్ుక నానయి. నాకు
మొంచి పపరూ స్ాధిొంచి పెటట ాయి ఆ వివరాలు త్రువాత్ త్ల్నయ్ జేస్ా ాన్ు.
నా దారి తీరు -14
మానిక ొండ స్ూొల్ ఇనసెక్షన్ పాోరొంభమైొంది. పపరు జాాపకొం లేదు కాని ఒక ఆచారుూలు
గారు ఇనసెక్షన్ చేయ్టానికి వచాచరు. ఆయ్న్ బాోహమల ఇొంటోోనే భోజన్ొం చేస్ా ారట. హెడ్
మాస్ాటరు వొంకటేశార రావు గారు న్న్ున పిల్నచి ‘’ఆయ్న్కు మీ ఇొంటోో భోజన్ొం ఏరాపటు
చేయ్గలరా ?బహుశా రొండు రనజులుొంటారు ఏమీ మొహమాటొం పడదుా. ఇదొంత్ా స్ూొల్
ఖరుచ లలనే చేస్ా ాొం. /కావలసిన్ స్రుకులనీనల్నస్ుట రాసిసపా పూూన్ రాఘవరావు తీస్ుక ని
వచిచ మీ ఇొంటోో ఇస్ాాడు. వీలు కాక పర త్ే చపపపయ్ొండ్ి వేరే పోయ్త్నొం చేస్ా ా’’అనానరు. నేన్ు
వొంటనే ‘’భోజన్ొం పెటట టానికి నాకేమీ ఇబబొంది లేదు. అయిత్ే ఈ స్రుకులు అవీ మీరు
త్పిపొంచి పొంపటొం నాకు ఇషట ొం లేదు మాత్ో పాటే వారికి భోజన్ొం పెడత్ాొం అతిధి కన్ుక
ఇొంకాస్ా గ్రవ పూరాక ఆతిధూొం ఇస్ాాొం. నాకు డబయబ రూపొం లల కాని మరే రూపొం లల కాని
మీరేమీ ఇవాదుా నా ధరమొం గా అతిధి కి ఆతిధూమిస్ాాన్ు ‘’అనానన్ు. ఆయ్న్ స్ొంత్ోషిొంచి
అలానే చేదా ాొం. అనానరు. నేన్ు ఇొంటికి వళ్ో మా శ్రుమతికి ఈ విషయ్ొం చపాపన్ు నేన్ు
తీస్ుక న్న నిరణయ్ొం ఆవిడకూ న్చిచొంది.
హెడ్ మాస్ట ర్ వొంకటేశార రావు గారు మొంచి బాడ్ిమొంటన్ పపో య్ర్.. ఫోొంట్ లల బాగా
ఆడ్ేవారు లాబ్ అసిస్టొంట్ వొంకటేశార రావు బాక్ బాగా ఆడ్ేవాడు సెొంటర్ కు డ్ిోల్ మాస్ట ర్
స్ుబాబరావు నేన్ు లెఫ్టట ఫోొంట్ ఆడ్ే వాళ్ుొం. రనజు స్ూొల్ అవగానే పిలోలలక వైపు మేమొక
వైపు ఆడ్ేవాళ్ుొం పర టా పర టీగా ఆడ్ే వాళ్ుొం హెడ్ గారు బాగా ఎొంకరేజ్ చేసప వారు.
చుటుటపోకొల స్ూొళ్ు వాళ్లు అొంటే కోలవన్ున, పునాది పాడు లలల కూడ్ా టీచరుో బాగా
ఆడ్ే వారు ఫెోొండ్ీో మాచ్ లకు వచేచవారు మేమయ వళ్ో ఆడ్ేవాళ్ుొం. వాలీ బాల్ లల
పాొండురొంగారావు త్ో బాటు మేమయ ఆడ్ేవాళ్ుొం వొంకటేశార రావు మొంచి స్రీాస్ హాొండ్.
అఫెన్స అొండ్ డ్ిఫన్
ె స బాగా ఆడ్ేవాడు అలాగే గయమాస్ాా వీరయ్ూ గారు బానే ఆడ్ేవారు కాుఫ్టట
మేషట ారు కూడ్ా ఆడ్ేవాడు. యిెమ్.విఽఅర్. లాబ్ వొంకటేశార రావు, వీరయ్ూ గారు పొంచ
కటుటత్ోనే ఆడ్ే వారు హెచ్ ఏొం గారు ఎడమకాలు క ొంచొం మయొందుకు వేసి స్రీాస్ భలేగా
చేసపవారు ఎపుపడూ న్లో దాాలు పెటట ుక నే ఆడ్ేవారు ఇలా ఈరొండు ఆటలలల నాకు మొంచి
అభిరుచి కల్నగిొంది బానే ఆడత్ాన్నే పపరూ వచిచొంది. ఆదివారాలలల స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్ కు
వచిచ ఆడ్ేవాళ్ుొం హెడ్ గారి పుషిొంగ్ మరిచ పర లేన్ు. ఆ రనజులలో రుదోపాక లల ఉన్న టీచరుో
బాగా ఆడత్ారనే పపరు ఉొండ్ేది. రత్ా య్ూ గారు డ్ిల్
ో మేస్ట ారు. ఈడుపుగొంటి వొంకటేశార రావు
హెడ్ మాస్ాటరు మొంచి పపో య్ర్. వీరిదారూ అన్నదమయమలే. మా హెడ్ మాస్ాటరు ఈయ్న్
మొంచి దయ స్ా ులు శ్రురామ మయరిా గారి వరొ ొం. అకొడ ‘’స్నాూసి రావు ‘’గారనే సెన్
ై ుస మేస్ట ారు
సీనియ్ార్ ఉపాధాూయ్యలు గా నే కాకుొండ్ా సెొంటర్ పపో య్ర్ గా మొంచి పపరుొండ్ేది . రొండు
చేత్రలత్ో రొండు బాటు
ో పటుటక ని ఏ షాట్ అయినా దిమమ తిరిగేటో ు క టట గలవారు అఫెన్ుస
డ్ిఫెన్ుస లల అొందే వేసిన్ చయిూ. చాలా నిదాన్స్ుాలు హడ్ా విడ్ి, ఆరాుటొం ఉొండదు ఆటలల
బరిలలకి దిగిన్ దగొ రునొంచి ఆట అయిేూ దాకా చిరు న్వుా చిొందిస్ా ూ అొందరీన పర ో త్ాసహ
ా ఆడ్ే వారు ఈ.వి.ఆర్ క ొంచొం ఉదేోకి. రత్ా య్ూ గారు బానే ఆడ్ేవాడు విషర
పరుస్ూ ణ దాస్ గారు
కూడ్ా బానే ఆడ్ేవారు. ఇదొంత్ా నీ కటాో త్లుస్ు అొంటారా ఆ కధా విన్ొండ్ి
మా హెడ్ మాస్ాటరు రొండు రనజులు సెలవులలసపా మన్ొం అొందరొం రుదో పాక వళ్ో
ఆడుదాొం అని మాత్ో అనానరు అొందరొం ఓ.కే.అనానొం. అొందరొం కల్నసి రుదో పాక
చేరుక నానొం అదకొడుొందయ అపపటిదాకా నాకు త్ల్నయ్దు. చైరమన్ శ్రు పిన్నమ నేని కోటేశార
రావు గారి అన్నగారు కుటుొంబ రావు గారిొంటోో మాకు భోజన్ొం టిఫిన్ పడక ఏరాపటు
ో ఆ
రొండు రనజులు చైరమన్ గారు వచిచ మేమయ ఆడుత్రన్నొంత్ సపపు చూసి వళళువారు. మాకు
ఆరగా ఆరగా కాఫీలు, ఫలహారాలు అనీన పరూ వేక్షిొంచే వారు. ఏ లలపొం రానివాలేదు త్మ
స్ాొంత్ బొంధువులాో ఆదరిొంచారు చైరమన్ గారువారి కుటుొంబొం, హెడ్ మాస్ాటరు, వారి బో ధనా,
బో ధనేత్ర సిబబొంది. నా జీవిత్ొం లల మరుపు రానిస్ొంఘటన్ ఇది ఆ రొండు రనజులు ఎలా
గడ్ిచి పర య్ాయో త్లీదు అొంత్ హుషారు గా గడ్ిచాయి ఈ.విఽఅర్ స్ర దరులు పొంచ కటుటత్ో
ఆడ్ేవారు రత్ా య్ూ గారు డ్ిోల్ మేషట ారు కన్ుక ఒకోొస్ారి నికొర్ వేస్ుక ని ఆడ్ేవారు స్నాూసి
రావు గారి ఆట కూడ్ా కల కాలొం గయరుాొండ్ే ఆట ఆటలల ఆయ్నే అొందరికి ఆదరశొం. నేన్ు
హెడ్ మేషట ారు గా పోమోషన్ పొ ొందన్ త్రాాత్ా చాల స్ారుో పోధాననపాధాూయ్యల
స్మావేశాలలల కలుస్ుక నానొం. నేన్ొంటే ఆపపక్ష బాగా ఉొండ్ేది. రుదో పాక స్ూొల్ లల
బాడ్ిమొంటన్ వాలీ బాల్ఆడటొం నా కు మధురాన్ు భయతి చైరమన్ గారిత్ో స్నినహిత్ొం కావటొం
మాటలు కాదు. నిజొం చపాప లొంటే ఈడుపు గొంటి, మికిొల్ననేని చైరమన్ గారు బల పరచిన్
క లూ ి వారే. కాని వీటిని ఆయ్న్ దృషిటలల
ో రికి ఏొం.ఎల్.సి ఎనినకలల వూతిరేకొం గా పని చేసన్
పెటట ుకోలేదు స్మరధత్కు స్మరధన్ త్ల్నపారు అదీ పిన్నమనేని అొంటే అొందుకే జిలాో అొంత్ా
పిన్నమనేని అొంటే జిలాో పరిషత్ చైరమన్ చైరమన్ అొంటే పిన్నమ నేని అని గ్రవొం గా
చూశారు ఈ.వి.ఆర్. పిన్నమనేని అొంత్రొంగికులు టాోన్స ఫరో విషయ్ొం లల చైరమన్ గారికి
స్లో ల్నచే వారని పోతీతి. ఈవిఆర్ కు త్లీకుొండ్ా ఏ బదిలీ జరిగేది కాదు. ఈయ్న్కు నేన్ొంటే
మహా పపోొం న్న్ున మయపాపళ్ు న్ుొంచి పామరుు బదిలీ చేయిొంచటానికి త్ేరా వన్ుక గకపప కృషి
చేశారు స్మరధత్ ఉన్న తీచారో ొంటే బాగా ఇషట పడ్ే వారు.
నేన్ు మానిక ొండ లల పని చేస్ా ుొండగానే బాబయ మయవీస్ వారి ఉొండమామ బొ టుట
పెడత్ా సినిమా షూటిొంగ్ మానిక ొండలల జరిగిొంది య్ాకటరో ు అొందరికి దాదాపు ఆ ఊళళు నే
వస్తి భోజన్ స్ౌకరాూలు కల్నపొంచారు. షావుకారో ఊరు కన్ుక భవొంత్రలు స్కల స్ౌకరాూలత్ో
ఉొండ్ేవి. వొంటలు భోజనాలు అనీన అకొడ్ే ఆ సినిమా షూటిొంగ్ న్ు కే.విశానాద్ చేశారు.
కాఖీ పాొంట్ కాఖి షార్ట ఇొంషర్ట త్ో ఉొండ్ేవారు. జమయనా, కృషణ మయిన్ రనల్స. ధూళ్
పాళ్వగైరా ఉనానరు. మహదేవన్ మయజిక్. ఆత్ేయ్
ో ి ట . ’’రావమామ మా లక్షీమ
సిరప్
రావమామ ‘’అనే పట న్ు హరిదాస్ు వేషొం లల ఉన్న ధూళ్ పళ్ చేస్ా ూ స్ొంకాుొంతి స్ొందరుొం గా
ఇొంటిొంటికి తిరిగేస్ాని వేషానిన షూట్ చేస్ా ుొంటే చూశాొం. పోతి ఇలుో వాకిల్న శుభోొం గా పపడత్ో
అల్నకి గనమేమమమలుమయగయొలేసి బొంతి పూలు పెటట ి వైభవొం గా తీశారు. ఒక ఇొంటి షూటిొంగ్
మాత్ోొం చూశాన్ు. ఆ త్రాాత్ పొ లాలలల షూటిొంగ్.భయగరుజలాలన్ు పెైకి త్పిపొంచే
స్నినవేశొం. ’’పాత్ాల గొంగమామ రారా ఉరికురికి ఉరికురికిఉబకుబకి రారా ‘’విషూ
ణ రావు గారి
పొ లొం లల చితీోకరణ. ఎననన ఎకరాల లల పొంట అొంత్ా ఈ త్ోకిొడ్ికి దబబతిొంది ఆయ్న్కు
ఇదేమీ లెకొ లలకి రాదు బాగా ఉన్న షావుకారు ఎపుపడు గాోస్ర ొ లుొంగీ త్లో చకకాొ. సిగేరేట్
పాకట్ త్ో చాల సిొంపుల్ గా ఉొండ్ేవారు. మొంచీ మరాూదా ఉన్న వారు. కృషణ కు షూటిొంగ్
లల ఎనిన టేకులు తినాన మయడ్ రాలేదు య్ాక్షన్ పొండలేదు ‘’విస్ుగకచిచన్ జమయన్ లాగి
చొంప మీద ఒకటి వేసిొంది’’ వొంటనే బాగా చేసి ఒకే అని పిొంచుకోవటొం నాకిొంకా బాగా గయరుా.
దాదాపు రొండు నలలు అకొడ్ే చిత్ేోకరణ కధలు గాధలుగా చపుపక నేవారు కొంకిపాడు
త్దిత్ర పాోొంత్ాలన్ుొండ్ి రాతిో కి ఆడవాళ్ున్ు త్పిపొంచుక నే వారు అకొడ బస్ చేసన్
ి న్టులు
అని చవులు కోరుక ొనే వారు. ఆదురిా స్ుబాబరావు దరశకుడు కాని నేన్ు చూసిన్
స్ొందరాులలల అయ్న్ ఎపుపడూ కనీ పిొంచలేదు. గరుడ్ా చలొం గారు రాజు గారు
రాఘవరావు నేన్ు మా శాసిా ి స్ాయ్ొంత్ోొం వళ్ బడ్ి ఒదిల్న పెటటగానే ఇొంత్ టిఫన్
ి తిని కాఫీ
త్ాగి పొ లాల వొంబడ్ి పడ్ే వాళ్ుొం షూటిొంగ్ చూడటానికి. అదయ పెదా వేడుక గా జరిగి
పర యిొంది.
భరా మారొొండ్ేయ్
స్రిగొ ానే రాశాన్ు భకా మారొొండ్ేయ్ కాదు అచచొం గా’’ భరా మారొొండ్ేయ్యిే’’. ఇది
బ.వి.రాణా రావు గారి నాటిక. లెైబోరి లల దొ రికిత్ే చదివి పొ టట చేకొలయిేూటు
ో న్వుాక నానన్ు
పోభావతీ చదివి ఆన్ొందిొంచిొంది స్ూొల్ వారిికోత్సవానికి దానిన పిలోలత్ో పాోకీటస్ చేయిొంచాన్ు.
ఆడ పత్ాోలు లేని నాటిక ఇొంటి దగొ రే రిహారిసలుో చేయినేచవాడ్ిని సపటజి ఎకేొ దాకా
ఆడ్ైలాగయలు ఎవరికీ త్ల్నయ్ కూడదని లేక పర త్ే గకపపగా పపలవని. నా పపరే ఉన్న గబబట
దురాొ పోస్ాద్ బాగా న్టిొంచాడు. అత్ని అన్న గారు స్ుబబయ్ూ శాసిా ి గారు నేన్ు చిలుకూరు
వారి గయడ్ొం స్ూొల్ లల పని చేస్ా ున్నపుపడు క ొండ పరా లల పని చేసప వారు అ త్రాాత్
హెడ్ మాస్ట ర్ అయ్ాూరు. ఏొం.పురుషర త్ా మా చారి అనే లెకొల మేస్ట ారి దాారా అకొడ
పరిచయ్మయ్ాూరు. దేశభకిా గీత్ాలు పాోకీటస్ చేయిొంచి పాడ్ిొంచాన్ు బాగా విజయ్
వొంత్మైొంది కారూ కుమొం. హెడ్ మేషట ారు ఏొం.వి.ఆర్ నా చకరవ కు స్ొంత్ోష పడ్ాడరు నా మీద
అభిమాన్ొం బాగా పెరిగిొంది.
ఏొం.ఎల్.సి.ఎనినకలు
నాకోస్ొం త్ూమాటి
దాదాపు స్ొంవత్సరొం అకొడ పని చేశాన్ు. రొండ్య ఏడ్ాది మొదటోో ఒక స్ారి కుటుొంబొం
త్ో రిక్ష్ మీద ఉయ్యూరు బయ్లేారాన్ు. ఇొంటికి రాగానే మా అమమ చపిపొంది కాటలరు హెడ్
మాస్ాటరు త్ూమాటి కోటేశార రావు గారు కారు వేస్ుక ని మన్ ఇొంటికి
వచాచరని మానిక ొండలల ఉన్నటు
ో చపాపన్ని వొంటనే వారు మానిక ొండ వచాచరని, మేమయ
అకొడ లేక పర త్ే మళ్ళు ఉయ్యూరు వచాచరు. మా కొంటే మయొందు ఉయ్యూురు వచాచరు
మేమయ వచేచస్రికి మా అమమ కాఫీలు అవీ ఇచిచ మరాూద చేసిొంది నేన్ు. కన్పడగానే
ఆయ్న్ ఆన్ొందానికి అవధులు లేవు ‘’పోస్ాద్ గారు ౧ మీ కోస్మే వచాచొం. కాటలరు
ై ుస పర స్ట ఒకటి వస్రా ొంది దానిలల మిమమల్నన వేయిొంచుకోవాలని నా కోరిక.
హెైస్ూొల్ లల సెన్
కమిటీ వారు నాకే చాయిస్ వదిలేశారు మీరు ఎవరిని త్చుచక న్న మాకు స్మమత్మే
అనానరు. మరి నా మాట నిలబడత్ారా ‘/?అని అడ్ిగారు. నాకోస్ొం ఒక మొంచి హెడ్
మాస్ాటరు నామీద అభిమాన్ొంత్ో ఇనిన స్ారుో వచాచరొంటే నాకు ఇొంత్కనాన కావలసిొంది
ఏమయొంది ?ఏమీ ఆలలచిొంచ కుొండ్ా స్రేన్నానన్ు. ఆయ్న్ చాలా ఆన్ొందపడ్ి ‘’మీ మీద
న్మమకొంత్ో ఇలా వచాచన్ు నా మాట నిలబటిట న్ొందుకు స్ొంత్ోషొం మీరేమీ శుమ పడకొర
లేదు. అనీన మేమే చూస్ుక ొంటాొం ఆరడ రో ు త్ారలలనే వస్ాాయి ‘’అనానరు స్రే అని అనానన్ు
ఇలా అన్ుకోకుొండ్ా అదృషట ొం త్లుపు త్టిటొంది అని పిొంచిొంది క టేశార రావు గారి స్ౌజన్ూొం
జీవిత్ొం లల మరిచి పర లేన్ు. స్మరధత్ న్ు ఆయ్న్ ఎపుపడు గ్రవిస్ాారు అని మళ్ళు రుజు
వైొంది. ఈవిషయ్ాలనిన మా హెడ్ మాస్ాటరు వొంకటేశార రాగారికి చపాపన్ు ఆయ్న్కు నేన్ు
మానిక ొండ వదిల్న వళ్ుటొం ఇషట ొం గా లేదు. అయిషట ొం గానే ఒపుపక నానరు. మన్ చేత్రలలో
లేని విషయ్ొం అని పిొంచిొంది. ఏడ్ాదిలల మళ్ళు బదిలీకి సిదధమయ్ాూన్ు. ఇది రికాస్ట
అయినా రికాస్ట లేని టాోన్స ఫర్ చేయిస్ాామని కోటేశార రావు గారు చపాపరు దానివలో
పోయ్ాణ ఖరుచలు వస్ాాయి
నా దారి తీరు -16
గయొంటలరులల సెన్
ై ుస పోదరశన్
మా మిత్రోలు అలూ
ో రి సీత్ారామ రాజు గారికి మాని క ొండ దగొ ర త్నేనరు లల క ొంత్ పొ లొం
ఉొంది. ఏపిోల్ నలలల త్నేనరు లల నాొంచారమమ తిరుణాల జరుగయత్రొంది ఆయ్న్ ఎపపటి
న్ుొంచన మమమల్నన ఆ తిరునాలకు తీస్ుక ని వళ్ో చూపిొంచాలని ఉబలాట పడుత్రనానరు
నేన్ు గరుడ్ాచలొం మాస్ాటరు రాఘవ రావు సిదధ పడ్ాడమయ రాతిో పూట హరికధలు బయరుకధలు
డపుపలూ కోలాటాలు స్ొందడ్ే స్ొందడ్ి గా ఉొంది న్డ్ిచే వళాుమయ న్డ్ిచే వచాచొం అని గయరుా .
ఆయ్న్ స్రదాగా అనీన వివరిొంచి చపాపరు. అకొడ్ేదయ క ని తినానమన్ుక ొంటాన్ు రాజు గారికి
దైవ భకీా చాలా ఎకుొవ. పామరుు దగొ ర కురుమదాాల్న లల అవధూత్ పిచచమమ ఆశుమానికి
త్రచు వళ్ో వస్ూ
ా ొండ్ే వారు. తిరిగి వచేచటపుపడు మా ఇొంటికో గరుడ్ా చలొం గారిొంతికో
ఉయ్యూరు వచేచ వారు అ మయగయొరొం మా ఇొంటోో కల్నసి భోజన్ొం చేసవ
ప ాళ్ుొం. టిఫన్
ి ో ు తినే
వాళ్ుొం. రాఘవ రావు కూడ్ా వచేచవాడు. రాతిో రొండ్య ఆటకు సినిమాకు వళళు వారొం. ఇలా
చాలా ఏళ్లు జరిగాయి. రాజు గారి అబాబయి ఉపన్య్న్ొం మానిక ొండ లల చేసపా నేన్ు
గరుడ్ాచలొం మేషట ారు వళాోొం. మాకు రాజ మరాూదలే జరిపిొంచారు రాజు గారు. రాజు గారొంటే
మా ఆవిడకు గకపప గ్రవొం. ఆయ్న్ వసపా పొండగ లానే ఉొండ్ేది. మొం న్లుగయరొం చాలా
అననూన్ూొం గా ఉొండ్ేవాళ్ుొం నేన్ు అకొడ్ి న్ుొంచి వచేచసినా రొండు నలలకోస్ారి మానిక ొండ
గరుడ్ాచలొం గారిత్ో కల్నసి వళ్ుటమో లేక ఆరాజు గారు ఇకొడ్ికి రావటమో జరిగేది.
వచిచన్పుపడలాో కబయరేో కబయరుో రాజు గారు ఆర్.ఎస్.ఎస్.అభిమాన్ులు వాజపపయియి,
ఆదాానీ లొంటే అమిత్ ఆరాధనా భావొం ఆయ్న్కు. మీటిొంగయ లకు త్పపక వళళు వారు. రామ
కృషణ పరమహొంస్ అనాన వివేకాన్ొందులనాన వీరాధనా భావొం. ఒక స్ారి నేన్ు హెైదరాబాద్
దయ మల గయడ్ా లలరామకృషాణశుమొం లల జరుగయత్రనాన స్మావేశానికి వళాోన్ు అకొడ రాజు
గారు మయడు రనజుల టెయి
ో నిొంగ్ కాొంప్ లల కనీ పిొంచారు
బ.యిె. ల్నట్
రాఘవ రావు కూడ్ా చాలా స్రదా మనిషప ఉయ్యూరు లల కల్నసపా అనీన మరిచ పర ఏ వాళ్ుొం.
అత్న్ు ఒక పూూన్ అనే భావొంమాకేన్నడూ రాలేదు. ఒక సపనహిత్రడ్ి గానే భావిొంచాొం.
అత్న్ు దాదాపు అొందరీన ‘’న్ువుా ‘’అనే చకరవ ఉన్న వాడు. గరుడ్ాచలొం గారిని, రాజు
గారిని అలానే పిల్నచేవాడు కాని న్న్ున మాత్ోొం ఎొందుకో ‘మీరు ‘అనే అనేవాడు. ఎపుపడ్ైనా
డబయబలు కావాల్నస వసపా వచిచ అడ్ిగి తీస్ుక ని వళ్ో అన్ుకున్న స్మయ్ానికి తిరిగి ఇచేచ
వాడు చే బదులెో ఇవి. ఒక స్ారి నేన్ు పామరుు లల పని చేస్ా ుొంటే వాళ్ు ఆమామయి పెళ్ో
నిశచయ్మైొందని డబయబ కావాల్నస వస్ుాొందని వచిచ చపాపడు అపుపడు నా పరిసతి ిా అొంత్ొంత్
మాత్ోమ రొండు వేలు కావాల్న. పాోవిడ్ొంట్ ఫొండ్ లల లలన్ తీస్ుక ని ఇస్ాానాన్ని ఆశ పెటట ాన్ు
పాపొం నేనిస్ాాన్నే న్మమకొం త్ో ఉనానడు. నాలల క దిా స్ాారధొం పెరిగిొంది అత్నికిసపా డబయబలు
రావేమో న్ని చడడ ఆలలచన్ వచిచొంది. అొంత్ే లలన్ తీస్ుకోలేదు నేన్ు అత్న్ు వచాచడు. కాని
నేన్ు లలన్ తీస్ుకోలేదని, ఇపుపడు తీస్ుకోవటొం కుదరదని చపిప పొంపాన్ు పాపొం
హత్ాశుడయ్ాూడు. అలా ఎొందుకు పోవరిానాచనన నాకు ఇపపటికి అరధొం కాలేదు న్న్ున నేన్ు
క్షమిొంచుకోలేక పర య్ాన్ు ఒక రకొం గా ఇది మిత్ో దయో హమే న్ని నా అొంత్ రాత్మ ఘోషిస్ా ూనే
ఉొంది కాని ఆ అవకాశొం మళ్ళు రాదు కదా అన్న ఇొంగిత్ొం లేకుొండ్ా పోవరిాొంచాన్ు ఇపపటికి
గయొండ్లలో కలుకుత్ూనే ఉొంది ఆ విషయ్ొం అత్న్ు మరిచే పర య్ాడు ఎకొడ్య త్ొంటాలు పడ్ి
పిలో పెళ్ో చేసి మమమల్నన పిల్నచాడు నేన్ు గరుడ్ా చలొం మాస్ాటరు వళ్ో వచాచొం. సిగొ య లేకుొండ్ా
వళ్ో అక్షిొంత్లేసి వచాచన్ు. ఆ త్రాాత్ా క నేనలళ్ుకే రాఘవ రావు చని పర య్ాడు గన్నవరొం
చేరాడు రిటెైర్ అయిన్ త్రాాత్ా. వాళ్ుమామయి సీత్మమ నా దగొ రటలూషన్ చదివిొంది.
చిన్నమామయి కూడ్ా.
లెకొలకు న్రాు వొంకట రత్నొం గారు. అొందరు న్న్ున పలకరిొంచారు ఆపాూయ్ొం గా.
ఈయ్న్ మాత్ోొం మయఖొం మయడుచుక ని ఉొండ్ేవాడు. ఆయ్న్ కళ్లు చిొంత్ నిపుపలాో ఉొండ్ేవి
ఈయ్న్ పలకరిొంచక పర వటానికి కారణొం గ్త్మేశార రావు గారుఆ
త్రాాత్ చపాపరు ‘’మీరు ఇకొడ్ికి రావటొం వొంకట రత్ాననికి ఇషట ొం లేదు. మీరు వసపా త్ాన్ు
వళ్ో పర త్ాన్ని హెడ్ మాస్ట ర్ న్ు కమిటీ ని బదిరిొంచాడట. వాళ్లు ‘’న్ువుా ఉొంటె ఉొండు. పర త్ే
పర .దురాొ పోస్ాద్ గారు ఇకొడ్ికి రావటొం ఖాయ్ొం. నీఇషట ొం ఏొం చేస్ుక ొంటావో
చేస్ుకో ‘’అనానరట. అొందుకని మయఖొం చలో క పలకరిొంచాలేదట. అదీ ఇకొడ్ి విషయ్ొం.
చూసిొంది అొంత్ా బొంగారొం కాదన్న స్ామత్ అరధమయిొంది.‘’ఆల్ ఈజ్ నాట్ వల్’’అని
పిొంచిొంది. కుమొం గా వొంకట రత్నొం సపనహిత్రడయ్ాూడు బాగా మాటాోడ్ే వాడు మొంచి లెకొల
మేస్ట ారు అత్న్ు. స్ుబో ధకొం గా ఉొండ్ేది అత్ని బో ధనాపటిమ.. పాొంటు మయడ్ిడ మీదకు జారి
పర త్ర ఉొండ్ేది. రొంగయల చకకాొ రొంగయల పాొంటు త్ో ఉొండ్ేవాడు రొండు బాగా న్ల్నగి ఉొండ్ేవి
గయడ్ివాడ కో బ్ లల త్లాోరుో పపకాడ్ి స్రాస్రి స్ూొల్ కు వచేచవాడని అన్ుక నే వారు. అొందుకే
కళ్లు యిెరు బొ గయొ కణనకలాో ఉొండ్ేవి. నేన్ు చేరన్
ి క నిన నలలకు ఆయ్న్ యిెవరీ
చపపకుొండ్ా, సెలవు పెటట కుొండ్ా ‘’జొంప్ జిలాని‘’అయ్ాూడు. మదాోస్ లల పపకాడుత్రన్నటు
ో
త్రాాత్ ఎపుపడ్య త్ల్నసిొంది. అత్ని భారూ కాటలరు పి.హెచ్.సి.లల గవరన మొంట్ న్రుస. చాలా
యోగయూరాలు అని చపుపక నే వారు. పిలోలునానరు కాని వొంకటరత్నొం ఇవేవీ
పటిటొంచుకోకుొండ్ా రికామీ గా తిరుగయత్ూనే ఉొండ్ే వాడు. ఇది ఇకొడ మొదలు కాదు పోతి
స్ూొల్ లలన్ు ఇదే పరిసతి ిా ఆ త్రాాత్ా నాత్ో ఉయ్యూరు స్ూొల్ లల పని చేశాడు. 56 రనజుల
సె్లైక్ లల ఇదా రొం కల్నసి పనిచేశాొం ఉయ్యూరు మొండలొం సె్లైక్ కు నేన్ు కనీాన్రిన అత్న్ు నాకు
అసిస్టొంట్. చివరికి కాటలరు లల అత్నిన వదికి తీస్ుక ని రమమనిన్ హెడ్ మాస్ాటరు త్ల్నసిన్
వారిని పొంపిొంచి వేదికిొంచి పటుటక ని త్పిపొంచారు. కాని అయ్న్ మళ్ళు అదే ధయ రణన. మళ్ళు
జొంప్.చివరికి కాటలరు న్ుొంచి పొంపిొంచేశారు. ఇదీ వొంకట రత్నొం కదా. ఇొంకా ఉొంది ఇొంకో
స్ారి రాస్ాా.
ో ో ు మేస్ట ారుో ఒక ఎనిడ .ఎస్..ఉదేవారు మొంచి గ్ుొండ్ ఉొంది. పిలోలు బాగా ఆడ్ేవారు
ఇదా రు డ్ిల
స్ుొంకర వొంకటేశార రావు అనే ఆ ఊరి వాడ్ే పెదా డ్ిోల్ మేషట ారు పలుకు బడ్ి ఉన్నవాడు.
మయన్స్బయ గారికి బొంధువు వొంకట రత్నొం అనే బజవాడ అయ్న్ యిెన్.డ్ి.ఎస్.చాలా మొంచి
వాడు. చిన్న డ్ిోలో ు మేషట ారు శరమ గారు కుొందేరు నివాసి. త్రాాత్ా లా పాసెై రిటెైర్ అయిన్
త్రాాత్ా లాయ్ర్ గా పాోకీటస్ చేశాడు నాకు మొంచి మిత్రోడు శరమ గారు. పలుకు బడ్ి
ఉన్నవాడు.. మయన్స్బయ అొంటే అొందరికి హడలే ఆఊళళు. ఆయ్న్ కే మా కాటలరు పొ లొం
శిస్ుాలు చల్నో ొంచేవాళ్ుొం. కాని శిస్ుాలకు వడ్ిత్ే చాలా మరాూదగా నే ఉొండ్ేవాడు. పొంచ కటుటడు
మనిషి. లావుగా ఉొండ్ి గొంభీర కొంఠొంత్ో మాటాోడ్ే వాడు. సెైన్ుస కు నాత్ోబాటు ఏ.స్ూరూ
నారాయ్ణ రడ్ిడ అనే దావులూరు నేటివ్ ఉొండ్ేవాడు స్న్నగా రివట గా ఉొండ్ేవాడు. నేచురల్
సెైన్ుస అదుుత్ొం గా బో ధిొంచే వాడు అత్న్ు చబయత్రొంటే పిలోలకు అకొడ్ికకొడ్ే అరధమయిేూది
మా ఇదా రికీ బో ధనా లల పర టీ. లెకొలకు గయొంటలరు వాడు నాగేశార రావు అనే
అత్న్ునానడు చీటికీ మాటికీ పారీటలు ఇచేచవాడు ఇన్ుప బీరువా క న్నొందుకు ఉదయ్ొం
పారీట ఇచాచడు ఇొంటి దగొ ర. బాగా డబయబ మదిొంచిన్ వాడు భారూ విజయ్ లక్షిమ ఇకొడ్ే
ా రి గారు కూడ్ా టీచరే..
సెకొండరి గేుడ్ టీచర్ పిలోలు అమరికా లల ఉనానరు మరదలు కస్ూ
ఇత్న్ు కాటలరు లల వూవస్ాయ్ొం చేసపవాడు. వారానికో స్ారి గయొంటలర్ వళ్ో అకొడ్ి పొ లాలు
చూస్ుక నే వాడు. స్ూయ్ా య్ా పరుడు గా కనీ పిస్ా ాడు. హెడ్ మాస్ాారయ్ాూడు. మేమిదా రొం
పర టాోడుకోన్నటు
ో గా మాటాోడుక నే వాళ్ుొం. ఇపపటికీ అదే విధొం గా ఉొంటాొం. కాటలరు పొ లొం
వళ్ో న్పుపడలాో కానీ పిొంచేవాడు. మొండవ కోటేశార రావు గారు అనే కాటలరు పెదా మనిషి
త్ో అత్నికి స్ాగయ సపనహొం నాకూ ఆయ్న్ మొంచి ఇరుగయ పొ రుగయ చేల స్నినహిత్ాొం మొంచి
స్లహా దారు పెదా మనిషి క డుకు కోడలు బజవాడలల పెదా డ్ాకటరో ు భారూ అనారనగూొం
కాటలరు వదిల్న వలో లేదు వూవస్ాయ్ొం బాగా చేసప వాడు కోటేశార రావు గారు. గయమాస్ాా
స్ుొంకర వొంకటేశార రావు అన్ుక ొంటా మొంచి పని త్ల్నసిన్ వాడు ఆ త్రాాత్ా జిలాో పరిషద్
లల ఆఫీస్ స్ూపరిొం టేనా ొంే ట్ అయ్ాడు భారూ ఇకొడ్ే సెకొండరి టీచర్.. కడ్ియ్ాల పోస్ాద్ అనే
సెకొండరి ఉపాధాూయ్యడుొందే వాడు మాటకారి లెఫ్టట భావాలున్న వాడు స్ొంజీవ రావు గారి
అబాబయి గా చలా మణన అయిేవాడు పొంచకటుట మనిషి. స్ొంజీవరావు గారికి ఊళళు పచారి
దుకాణొం ఉొండ్ేది ఇొంక కరిత్ో భాగస్ాామూొం. మొంచి స్రుకు దొ రికేది. ఉయ్యూరు లల మా
గేదలకు చిటల
ట ,త్వుడు ఇకొడ్ే క ని రిక్ష్ లల తీస్ుక ని వళళువాడ్ిని అపుప పెటట ి జీత్ొం రాగానే
తీరచటొం మామయలు. బయ్ూొం కూడ్ా దొ రికేవి. ఒక కిుసట య్
ి న్ టీచర్ కృపా రావు ఉొండ్ేవారు
చాలా మొంచి టీచర్. పెదా మనిషి. నాకు ఆదరశొం. పొంచ కటుట మనిషప. భారూ ఇకొడ్ే టీచర్
క డుకు, కూత్రరు ఇకొడ్ే స్ూొల్ లల చదివే వారు. క డుకు డ్ిగీు పాసెై బ.యి.డ్ి.కోస్ొం
పోయ్తినస్ూ
ా రాకపర త్ే నా దగొ రకు ఉయ్యూరు వచిచ చపాపరు అపుపడు నేన్ు కాొంత్ా రావు,
ఆొంజనేయ్శాసిా ి పిచిచ బాబయ మొదలెైన్ వారొందరొం కల్నసి బొందరు వళ్ో క లూ
ో రి కోటేశార
రావు గారికి చపాపొం ఆయ్న్ మమమల్నన త్న్త్ో తీస్ుక ని వళ్ో బయి.డ్ి కాలేజి కరస్ాపొండ్ొంట్
త్ో మాటాోడ్ి సీటు వచేచటు
ో చేశారు. ఇదొంత్ా ఎపుపడ్య ఆ త్రాాత్ చాలా కాలానికి జరిగిన్
కదా ఇపుపడ్ే చపపపశాన్ు. అొంత్ే.. స్రదా గా కాలొం గడ్ిచి పర త్ోొంది..
కాటలరు కాపురొం
న్న్ున ఆహాానిొంచిన్ స్ూొల్ కన్ుక మన్ జాగుత్ాలల మన్ొం ఉొండ్ాలని
కుటుొంబానిన కాటలరు కు మారాచన్ు. బొండ్ిలల స్ామాన్ు వచిచొంది. కడ్ియ్ాల వారి వడో
క టుట ఎదురుగా పొంచాయితీ ఆఫీస్ దగొ ర ఒక చిన్న డ్ాబా, దాని మయొందు పెొంకుటిలో ు అదా కు
తీస్ుక నానన్ు.
పెొండ్ాూల వారిలో ు
ై ున్ పోమయఖ సినీ స్ొంగీత్ దరశకుడు పెొండ్ాూల నాగేశార రావు గారిలో ు ఉొంది.
ఎడమ వప
కుడ్ి వైపు ఒక ఆర్.ఐ.గారిలో ు.. పెొండ్ాూల వారి అమమగారు ఇకొడ్ే ఉొండ్ేవారు. పెొండ్ాూల
గారికి ఈవిడ స్వతి త్ల్నో పెొండ్ాూల నాగాన్జ నయ్
ే యలు గారి అబాబయిలు, స్ర దరి పిలోలన్ు ఈ
మామమ గారు పెొంచుత్రనానరు అనీన త్ానే అయి చూస్ుక నే వారు. ఆమ చాలా
మొంచిది.అని మా ఆవిడ చపపపది. కలుపుగనలుగా మాటాోడ్ేదట. త్లో వారు ఝామయనే లేచి
ఇొంటి పని అొంత్ా ఒొంటి చేత్ా ో చేస్ుక ని, పిలోల్నన స్ూొల్ వళ్కు త్య్ారు చేసి పొంపపది. ఆవిడ.
ఆ త్రాాత్మడ్ికటుటకోని వొంట చేస్ుక నేది.. మొంచి ఆచార పరాయ్ణయరాలు. పాత్కాలపు
పదధ తిలల త్లో బటట లు త్ో ఉొండ్ేది మడ్ీ ఆచారొం బాగా పాటిొంచేది స్ాయ్ొం వేళ్లలో పోభావతి
త్ో కబయరుో బాగా చపపపదట. ఆవిడ త్న్ మన్ుమరాలో న్ు మన్వాళ్ున్ు మయరిపెొం గా పెొంచేది.
వారికి ఏ లలటు రానిచేచది కాదు. పెొండ్ాూల వారిొంటి పోకొన్ ఉొంటునానమనే గరాొం నాకు
ఉొండ్ేది ఆవిడ అత్ా గారి ఆరళ్ుకు బాగా ఇబబొంది పడ్ాడరట అమిత్ కషట జీవి ఆమ చిన్నత్న్ొం
లలనే కాదు పెదా త్న్ొం లలన్ు ఆమకు కస్ాటలు త్పపలేదు. ఒక పిలోల కోడ్ి లా కనిపొంచేది
ఎపుపడూ వాళ్ు స్ొంగత్ే, ధాూసప ఆవిడకు. మా ఆవిడకు ఆవిడ గకపప పపర
ో ణ అని ఎపుపడూ
అొంటల ఉొంటుొంది. ఆమ లల ఎననన మొంచి గయణాలన్ు చూసి పోభావతి పోభావిత్ొం అయిొందని
అొంటుొంది అపుపడ్ే పెొండ్ాూల స్ొంగీత్ొం అొంటే వరిు వాూమోహొం నాకు. ఇపపటికీ అొంత్ే.
అలాొంటి స్ొంగీత్ స్ారా భౌమయడ్ిని కన్న గాుమొం కాటలరు. ఆయ్న్ కు అకొడ ఇొంత్ వరకు
ఒక శిలా విగుహొం కాని గయరిాొంపు కాని లేక పర వటొం నాకు ఆశచరూమేస్ా ుొంది నేన్ు ఆ ఊరి
వాళ్ు కొందరి దుోషిట లలకి ఈ విషయ్ొం త్చాచన్ు. కాని ఒకొచిత్ోపటొం కూడ్ా నాకు త్ల్నసి
న్ొంత్ వరకు ఏ పోభయత్ా కారాూలయ్ొం లలన్ు పెటట ొంి చలేదు …
ఆర్ ఐ గారు నియోగయలు. భారూ యోగయూరాలు. టీచర్ గా పని చేసపది. మా
ఆవిడకు త్ాన్ు ఎొంత్ో స్హాయ్ొం చేస్ా ాన్ని అనేది అట. ఆయ్న్ అపుపడపుపడు మాటాోడ్ే
వారు. పిలోలు స్ూొల్ లల చదివే వారు ఆయ్న్ చాలా పొ టిట, ఆవిడ బాగా పొ డుగయ విొంత్ గా
ఉొండ్ేది
అపపటికే మాకు నాలుగన అబాబయి వొంకట రమణ పుటాటడు. ఇలో ొంత్ా పిలోల లత్ో
స్ొందడ్ి గా ఉొండ్ేది. ఒక పకొ టలూషన్ ఇొంకోపకొ పొ లొం పన్ులు, పాలేళ్ు మీద
అజమాయిషీ, ’’పారిధ గారి పారో మొంట్’’ కు రాతిోళ్లు వళ్ో కూచనవటొం, స్ాయ్ొంకాలొం లల ఆర్.
ఎస్.ఎస్.శాఖా కారాూలకు హాజరవటొం. క్షణొం తీరిక లేకుొండ్ానే కాలొం గడ్ిచి పర యిేది.
హెైస్ూొల్ లల సెైన్ుస రూమ్ నే స్ాహితీ క్షేత్ోొం గా స్ాహిత్ూ కారూకుమాలు నిరాహిొంచటొం.
వీటికి త్ోటి ఉపాధాూయ్యల స్హకారొం అొందిొంచటొం అనీన జరిగాయి. స్ొంకాురొంతి, ఉగాది లకు
స్ూొల్ లలనే స్ాయ్ొం వేళ్ కవి స్మేమళ్నాలు నిరాహిొంచాన్ు వీటికి స్ారీొయ్ టి.ఎల్.కాొంత్ా
రావు, వి.రామ కృషాణ రావు, అనేన పిచిచ బాబయ, త్లుగయ మేస్ట ారు జాాన్స్ుొందరొం, లెకొల
మేస్ట ారు ఆొంజనేయ్ శాసిా ,ి హిొందీ మేస్టర్ు క డ్ాల్న రామా రావు నాకు బాస్ట గా నిల్నచే వారు.
బజవాడ ఆకాశ వాణన నిరాహిొంచే కవి స్మేమళ్నాలకు మమమల్నన పర ో త్సహిొంచి కాొంత్ా రావు
తీస్ుక ని వళళువాడు. అకొడ బాగా ఆన్ొందిొంచే వాళ్ుొం. అపపటికే కాొంత్ా రావు రేడ్ియో
పోస్ొంగాలు చాలా చేశాడు. భారతి పతిోక అత్డ్ిని అడ్ిగి వాూస్ాలూ రాయిొంచు క నేది. అత్న్ు
మా ఇొంటి పోకొనే కాపురొం ఉొండ్ేవాడు భారూ కమలమమ మొంచి ఇలాోలు. అపపటికే ‘’మొందు
బాబయ ‘’అయ్ాూడు. సిగరటల
ో బానే త్ాగే వాడు. ఒక ఆడపిలో, మొగపిలో ాడు. ఇదొంత్ా ఒక
బృొందొం గా గడ్ిపాొం.స్ూపరైాజర్ పూరణ చొందో రావు గారు కూడ్ా ఇొందులల మయఖుూలు. చాలా
స్రదా అయిన్ వారు. స్ాహిత్ూొం మీద మకుొవేమీ లేకపర యినా మాకోస్ొం స్రదా గా
వచేచవారు. ఆయ్న్ ఇొంటి దగొ ర మాకు టిఫిన్ పారీటలు ఇచేచవారు బలే మాటకారి . అలాగే
చరుకు డ్వలప్ మొంట్ ఆఫీస్ు అధికారి మీస్ాల వొంకట రడ్ిడ గారు మాత్ో కల్నసప వారు కాొంత్ా
రావు పకొ ఇొంటోోనే ఆయ్న్ కాపురొం కూడ్ా. పూరణ చొందో రావు గారమామయి నా దగొ ర
టలూషన్ చదివిొంది. చిన్నబాబయి కూడ్ా. క ొందరు అబాబయిలు, అమామయిలూ మటిో
పరీక్షలలో లెకొలలో త్పిప నా దగొ ర టలూషన్ చదివే వారు. వాళ్ో కు నా టలూషన్ పిలోలు వళ్ున్
త్రాాత్ో ఆది వారాలలోనన పెవ ే చపపప వాడ్ిని. వారొంత్ా బాగా చదివి పాస్యిేూటు
ైి ట్ ో చేశాన్ు.
హెైస్ూొల్ లల ‘’వేమన్ తిోశతి ‘’జయ్ొంతి ని చాల ఘన్ొం గా నిరాహిొంచాొం. పోఖాూత్
విమరశకుడు ఆచారూ జి.వి.కృషాణ రావు గారిని మయఖూ అతిధి గా ఆహాానిొంచి స్త్ాొరొం
చేశాొం.ఆ నాటి స్భకు ఇొందో గొంటి శ్రు కాొంత్ శరమ గారిని ఆహాా నినాచొం. ఆయ్న్ వచిచ స్భన్ు
స్ు స్ొంపన్నొం చేశారు అలాగే అదేాపల్నో రామ మోహన్ రావు త్రచుగా మా స్భలకు
వచేచవారు. శ్రు కాొంత్ శరమ ఒక రనజొంత్ా రాతిో ఇకొడ్ే మాత్ో గడపటొం చిరస్మరణీయ్ొం. అలాగే
మా వొంగల కృషణ దత్ా శరమ గారిొంటోో ఏ.బ.ఆన్ొంద్, న్ొండూరి స్ుబాబరావు స్ుమన్ మొదలెైన్
రేడ్ియో ఆరిటస్ట ులు మా కోరిక పెై వచిచ మధుర స్ాయ్ొంత్ోొం గడపటొం మరిచి పర లేన్ు. వననల
రాతిోలల మా ఇొంటోో స్ాహితీ స్మేమళ్న్ొం నిరాహిొంచాన్ు. అొందరికి వేడ్ి వేడ్ిగా టిఫన్
ి ో ు టీలు
త్ో చరచలత్ో కాలమే త్ల్నయ్ కుొండ్ా గడ్ిపాొం. ఇవనీన మధురమైన్ అన్ుభవాలే. మా
గయరువు గారు పెదా ి భొటో స్ుబబ రామయ్ూ గారిత్ో మన్ు చరిత్ో పెై ఉపనాూస్ొం ఇపిపొంచాొం.
మా మోపిదేవి మిత్రోలు లెకొల మేషట ారు రమణ రావు, న్రసిొంహా రావు, ’’వాస్న్
మేషట ారు’’ స్త్ూనారాయ్ణ లత్ో ఒక స్ాయ్ొంత్ోొం హుషారుగా గడపటొం గయరిొంచి ఇదివరకే
చపాపన్ు. ఆర్.ఎస్.ఎస్.వారుపౌరణమి నాడు నిరాహిొంచే ‘’కోజాగిరి ‘’కి హాజరయిేూ వాడ్ిని.
ఇలా కాలక్షేపొం బానే జరిగి పర త్ోొంది. మాకు స్ాహితీ మిత్రోలుగా పోమయఖ
అన్ువాదకులు ‘’రావూరి భరదాాజ, పోమయఖ న్వలా కారుడు త్మిళ్లడు
అయిన్ ‘’శారద ‘’అనే శ్రునివాస్న్ లకు మిత్రోడు త్నాల్న వాడు హిొందీ మేషట ారు అయిన్ శ్రు
ఆలూరి భయజొంగ రావు, కే.సి.పి.లల కమిస్ట టి.వి.స్త్ూనారాయ్ణ, మయన్స్బయ కోటేశార రావు
ఉనానరు.
మామమ మరణొం
మా రొండ్య అబాబయి శరమ పుటిటన్ త్రాాత్ మా మామమ నాగమమ గారు పెదా
అనారనగూొం పాలు అవకుొండ్ా చని పర యిొంది స్ుమారు 85 ఏళ్లు మొంచి ఆరనగూొం త్ో
జీవిొంచిొంది మామమ. చిన్నత్న్ొం లలనే అొంటే మా నాన్న గారు మృత్రూొంజయ్ శాసిా ి గారు
జనిమొంచిన్ క దిా నలలకే భరా న్ు కోలలపయిన్ అభాగయూరాలు మామమ. అపపటి న్ుొంచి
ఉయ్యూరు లల పుటిటొంటోోనే ఉొందిక డుకు న్ు పెొంచుక ొంటల. ఇపుపడు మేమయొంటున్న పోకొ
ఇలేో మామమ పుటిటలో ు. మా మామమ కు ఒక అకొయ్ూ, ఇదా రు చలెో ళ్లు. వీళ్ులల ఎవరికి
మయొందు మగ పిలో ాడు జనిమసపా వారికి త్న్ ఆసిా న్ొంత్ా రాసిస్ా ాన్ని మా మామమ త్ొండ్ిో గయొండు
లక్షీమ న్రసిొంహవధన్ులు గారు అనానరట. మా నాన్న గారు మయొందు పుటట టొం వలో ఆయ్న్
పపరా ఉన్న ఉయ్యూరు లలని కాటలరు లలని ఇలుో, పొ లాలు మా మామమ గారి క డుకు మా
త్ొండ్ిో గారు అయిన్ మృత్రూొంజయ్ శాసిా ి గారికి ‘’దౌహిత్రోని ‘’హో దాలల స్ొంకుమిొంచేటో ు విలుో
రాశారు. ఇది మా మిగిల్నన్ నాయ్న్మమలకు గయరుు గా ఉనాన త్పపక ఒపుపకోనానరట. మళ్ళు
అొందరూ కల్నసి పర య్ారు. న్రసిమో ావదాన్ు లు గారే ఉయ్యూరు లల రావి చటుట బజారు లల
స్ాొంత్ స్ా లొం లల శ్రు స్ువరచ లాొంజనేయ్ స్ాామి వారిని పోతిషిటొంచి దేవాలయ్ొం నిరిమొంచారు.
అపపటి న్ుొండ్ే అది ‘’గబబట ‘’వారి దేవాలయ్ొం అని పిలువ బడ్ేది. మా త్ాత్ గారి త్రాాత్
మా నాన్న గారు వొంశ పారొంపరూ ధరమ కరా లయ్ారు. ఆ త్రాాత్ా నేన్ు ధరమ కరా గా
వూవహరిస్ా ూస్ాామి సపవ లల జీవిత్ానిన పొండ్ిొంచుక ొంటునానన్ు..
ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల నేన్ు, కాొంత్ా రావు, గిరి రడ్ిడ ఫిజికల్ సెైన్ుస న్ు
నారాయ్ణ రావు చొందో లీలమమ లు నేచురల్ సెన్
ై ుస లన్ు బో ధిొంచే వాళ్ుొం. ఉన్న వారిలల
నేన్ు సీనియ్ర్ ని అవటొం వలో లాబరేటరి ఇొంచారిజ గా నేనే ఉనానన్ు. వొంగల కృషణ దత్ర
ా
గారుత్మ స్ర దరి స్ారీొయ్ పోయ్ాగ కృషణ వేణన పపర నిరిమొంచిన్ బాో గ్ లల లాబ్ ఉొండ్ేది.దీనికి
అనిన రకాల స్ౌకరాూలన్ు ఏరాపటు చేస్ుకోనానమయ. ఇది మొంచి బల్నడొంగ్. లాూబ్ లల నే
పోయోగాలు చేయ్టొం, విదాూరుధలత్ో పోయోగాలు చేయిొంచటొం జరిగేది ఇది క ొందరికి కళ్లు
కుటట యిేమో ?క ొంత్ మొంది మేస్ట ారుో ఊరనోని చనటా నాయ్కుల దగొ రకు మయటలు మోసప
వాళ్లు. అొందులల మా సెన్
ై ుస మేషటరో ూ ఉనానరు. వారి మాటలు న్మిమన్ ఆ చనటాలు స్ూొల్
కు వచిచ లాబ్ న్ు రేకుల షెడ్ లలకి మారచమని సెన్
ై ుస రూమ్ ఆఫీస్ుకు కావాలని వచిచ
చపాపరు మయొందు హెడ్ మాస్ట ర్ త్ో చబత్ే ఆయ్న్ నాకు చబత్ే నేన్ు ఏ పరిసతి ిా లలన్ు
పకడబొందీ గా ఉన్న బల్నడొంగ్ న్ుొంచి ఏ రక్షణా లేని రేకుల షెడ్ లలకి మారచటొం క్షేమొం కాదని
మయొందు చపాపన్ు. కాదు మారాచల్న అొంటే మారచన్ు మీ ఇషట ొం ఏొం చేస్ుక నాన స్రే అని
రచిచ పర య్ాన్ు. లేదొంటే లాబ్ ఇనాచరిజని నేన్ు వదులు క ొంటాన్ని ఎవరికి ఇవామొంటే
వారికి త్ాళాలు అపపగిస్ా ాన్ని అపుపడు ఎకొడ్ికి మారుచక నాన నాకు అభూొంత్రొం లేదనీ
త్గేసి చపాపన్ు ఇది వాళ్ో కు కారొం రాచి న్టు
ో ొంది ఇొందులల త్ల దూరిచన్ వాడు పెోసిడ్ొంట్
రామా రావు అన్బడ్ే వొంటోపోగడ రామా రావు. హెడ్ మాస్ాటరు స్ూరూ నారాయ్ణ
గారు’’ ఉపాయ్ొం మేషట ారు ‘’అని మయొందే చపాపన్ు. ఆయ్న్ త్న్ చేతికి మటిట కాకూడదని
దూరొం గా ఉనానరు. నేన్ు దీనిన పిస
ో ట జ్
ప విషయ్ొం గా భావిొంచాన్ు. దేనికీ వేరవటొం అపపటికే
కాదు ఎపపటికి లేదు. దీనిత్ో నా బదిలీ పోయ్త్ానలు మయమమర మైనాయి. ఎవరి
పోయ్త్ానలు వాళ్లు చేస్ా ునానరు.
మయపాపళ్ు కు బదిలీ
మా శ్రుమతి 1971 లల విజయ్ దశమి నాడు ఆడపిలోన్ు కన్నది. విజయ్ లక్షిమ అని
పపరు పెటట ామయ. అమామయి పుటిటన్ నలకే నాకు న్ొందిగామ దగొ ర మయపాపళ్ు కు బదిలీ
అయిొంది అమామయి పుటిట నాన్నన్ు దూరొం పొంపిొంది అని క ొందరు అన్ుక నానరు.. మా
అమమకూడ్ా యిదేమి శాపొం అన్ుకోొంది 1964 లల మొదలు పెటట ి 1971 కి అొంటే ఏడ్ేళ్ులల
అయిదుగయరు స్ొంత్ానానిన కనానొం.. అొంటే పెదా గాప్ లేకుొండ్ా నే పిలోల కోడ్ి అయిొంది మా
ఆవిడ పాపొం. పురుడు పర సిన్ డ్ాకటర్ పొండ్ా అరుణా దిాజేొందో బాబయలు. చాలా ఆపాూయ్ొం
గా ఉొండ్ే వాళ్లు అపపటి న్ుొండ్ి మా ఇొంటోో జరిగే పోతి శుభకారాూనికి ఆహాానిసపా వచేచది
డ్ాకటర్ అరుణ. దిాజేొందో బాబయ స్ూొల్ కమిటీ పెస
ో ిడ్ొంట్ గా ఉొండ్ేవారు. ఆపరేషన్ ఎవరు
చేయిొంచుకోవాలని అన్ుకుొంటే పోభావత్ే ఆపరేషన్ చేయిొంచుకోొంది మళ్ళు పిలోలు
పుటట కుొండ్ా. న్లు
ొ రు మగపిలోల త్రాాత్ా ఆడపిలో పుడ్ిత్ే అొంత్ా అదృషట ొం అనే వారు
అొందరు. అదృషట ొం ఏమో కాని టాోన్సఫర్ జరిగిొంది. ఇది ఊహిస్ా ున్నదే కన్ుక నేనీమీ
అన్ుకోలేదు. ఉయ్యూరు లల 10-11-71 న్ ఉయ్యూరు లల రిలీవ్ అయ్ాన్ు. క నిన రనజులు
టాోనిసట్ వాడుక ని మయపాపళ్ు లల చేరాన్ు.
మయపాపళ్ స్ూొల్
ఉయ్యూరు న్ుొంచి న్ొందిగామ వళ్ో అకొడ చొందరో పాడు బస్ ఎకిొ మయపాపళ్ు లల
దిగాల్న. ఈ పాోొంత్ానిన పశిచమ కృషాణ లేక’’ అప్ లాొండ్ ‘’ అొంటారు. మటట పాోొంత్ొం. కాలువల
దాారా నీటి పారుదల ఉొండదు. వరాిదార పొంటలు. వరి పొండటొం గగన్ొం. జొన్న, వేరుసెన్గ,
పతిా , పొ గాకు, కొంది, పెస్ర దయ స్ బాగా పొండుత్ాయి పశువులకు త్ాగయ నీరు కూడ్ా దొ రకదు.
కన్ుక వాటిని రనజు కడగటొం అనేది ఉొండదు. జొన్న చకపెప ఆహారొం. కానీ ఇకొడ్ి పాలు
మహా రుచి కరొం గా ఉొంటాయి వన్న పూస్ా బాగయొంటుొంది. నయిూ పపరుక ని భలే కమమగా
ఉొంటుొంది. ఇకొడ్ి న్ుొంచి ఇొంటికి వీటిని తీస్ుక ని వళళువాడ్ిని. ఉల్నో పాయ్లు త్లో వి, ఎరువి
బాగా పొండుత్ాయి.
ముప్పా ల్ాకు దగారలో చతరేవ దుల్ వారికి ఒక్ చన్ె ఊరుమున్గాల్ పల్లా ఉంది. అక్ూ డ ఆ
ఇంటి అమామ యి దేవత గా వెల్సింది ఆమెకు దేవాల్యం క్టి్ంచ ప్పజాదికాలు నిరవ హిసా
ే రు
వాళ్ళ బ్బా యి ఒక్డు హెైస్కూ ల్ లో తొమిమ దిలో ఉనాె డు ఏద్య బంధుతవ ం క్ల్లసింది మా
తోదలు
ా డిది చతరేవ దులే ఇంటి పేరు. వీళ్ళ బంధువులే. రామ క్ృ షణ శాసిేి ఆ పిల్ల
ా డి పేరు న్నుె
ఆవూరు తీసుకొని వెళ్ళళ డు ఒక్ సారి. వాళ్ళ ంతా ఎంతో సంతోషించ్చరు. ఇక్ూ డా బంధుగణం
ఏరా డింది అల్లగే న్ందిగామలో ర్లజమమ పినిె ఇంటి దగార చతరేవ దుల్ మారూ ండేయులు అనే
ఒక్ కామ్పా డర్ మా వాళ్ాకు బంధువు. ఆయనా పరిచయ మయాో డు. దాదాపు శని వారం
సాయంతిం ఉయ్యో రు బయలేెరి వెళ్లా పోయేవాడిని. మళ్ళళ స్మవారం ఉదయం వచ్చా వాడిని.
ఎపుా డైనా వెళ్ళ క్ పోతే న్ందిగామ వెళ్లా సినిమా చూసి పినిె గారింట్ల
ా ఉండి మరాె డు వచ్చా
వాడిని.. న్ందిగామ ఏటూరు న్ందిగామ చందరా ప్పడు బసు్ లు అపుా డు పెైి వేట్ వాళ్ళ
సర్వవ సులో ఉండేవి చన్ ఒగిరాల్కు చెందినా కే.వి.ఆర్.సర్వవ సులు. నా శిష్యో డు అనాె
వజెల్సుబ్బా రావు గారబ్బా యి ప్పల్మమ గారి కొడుకు న్రసింహా రావు ఆ బసు్ లో
ా క్ండక్్ర్ గా
ఉండేవాడు వాడు ఉంట్ట టికెట్ట
్ తీసుకొనే వాడు కాదు. మహా మాటకారి వాడే బ్జల్ాం కొండ
హనుమంత రావు కూతరు సుశీల్ను ఆతరావ త పెళ్లా చ్చసుకొనాె డు. ఆ అమామ యి నా దగార
ఉయ్యో రులో టూో షన్స చదివింది మా అన్ె యో గారి అమామ యి వేద వల్లాకి కాాస్ మేట్. న్రసింహా
రావు తరావ తా ఆర్.టి.సి లో చ్చరాడు. బ్బనే సంప్పదించ అక్ూ డే ఇలు
ా కొని ఫాన్న్ ష్టప్ ఏరాా ట్ట
చ్చసుకొనాె డు అందరితోను పరిచయాలు ఎకుూ వ వాడికి. అపుా డే కాళ్ళ పరసాద్ చెలాలు రాజా
కామేశవ ర్వ మా దగార చదివింది ఈ ఇదెరు మా కు కుట్టంబ స్తె హితలు.
న్ందిగామలో ఇనుము, సత
ే , ఇతేడి, క్ంచ్చ వాో ప్పరం బ్బగా ఉండేది ఉయ్యో రు లో నాతో
ప్పట్ట చదువుకొన్ె , మా ఇంట్ల
ా ఉండిమాకు మంచ స్తె హితడైన్ చటూ
్ రి ప్పరణ చందర రావుఅనే
వెైశో మిత
ి నికి కు న్ందిగామ లో ఇతేడి కొట్ట
్ ఉంది ఒక్ సారి అక్ూ డ క్ల్లశాం. బ్బనే సంప్పదించ్చడు
భలే మాటకారి అతని మాతస్
ా సాయిబ్బల్ భాష వసు
ే ంది ఎందుకో తెలీదు. ఉయుో ర్ల
ా ప్పత
ఆంధ్య ా వీళ్ళ కో డాబ్బ ఉండేది తండిర చని పోవటం తో పటి్ంచ్చకొనే వాడు లేక్
ర బ్బంక్ట ఎదురుగా
శిధల్ల వసేలో ఉంది. వీడు అక్ూ డి నుంచ కాపురం ఉయ్యో రు వచా దానిె కొంత రిపెైర్ చ్చయించ
ఉనాె డు అది ఎవరికి క్ల్లసి రాని బిల్లాెంగ్ అని పేరు. ’’హాఫ్ సుందరయో ’’ అనే క్మూో నిస్్
నాయకుడున్రసింహా రావు దానిలో అద్దె కుండి హతాో పరయతె ం లో జైలు కు వెళ్ళళ డు
వాళ్ళ బ్బా యి వెంక్ట్టశవ ర రావు నా దగార టూో షన్స చదివాడు. గురు దకిమణ గా ఒక్ ట్టకు మంచం,
ఒక్ ట్టబ్బల్, ఒక్ రాసుకొనే ప్పడ్ చ్చసిచ్చా డు చ్చల్ల సా
్ ి ంగ్ గా ఉంది ఇపా టికీ పని చ్చసు
ే నాె యి.
న్ందిగామ లో ఆర్లజులో
ా ఒక్ బ్బ
ర హమ ణ డాక్్ర్ కాకుళ్ళశవ ర రావు గారికి మంచ పేరుండేది
హసే వాసి మంచదనే వారు. ఆయన్ దగారే మారూ ండేయులు గారు కామ్పా డర్. అల్లగే కారఫ్్
మాసా
్ రు గా న్ందిగామ హెైస్కూ ల్ లో పని చ్చసి క్రమమగా హోమియో పతి నేరుా కొని, ఎనోె
వేల్ మందికి వాో ధులు న్యం చ్చసిన్ వెంక్ట పతి గారు అక్ూ డే ఉనాె రు ఆయన్ ఉద్యో గం మానేసి
హోమియోకే అంకిత మయాో రు కామెరు
ా వంటి వాో ధుల్కు ఆయన్ ఇచ్చా మందు బ్బగా పని
చ్చస్తదట తరావ త బ్జజవాడ లో పడమట లో ఆంధ్య
ర బ్బంక్ట దగార ఒక్ కిానిక్ట పెటి్ విపర్వతం గా
ఆరిెంచ్చరు వాళ్ళ బ్బా యి డాక్్ర్ అయాో డు. అక్ూ డే నాకొక్ సారి వెంక్ట పతి గారితో
పరిచయమయింది. న్ందిగామ రాజకీయాలు ఆ ర్లజులో
ా అడుసుమిల్లా స్కరో నారాయణ, మొక్ూ
ప్పటి వెంక్ట్టశవ రరావు వసంత నాగేశవ ర రావుల్ మధో జోరుగా న్డిచ్చవి ఇందులో వయసులో
వసంత అందరిక్ంట్ట చన్ె వాడు. పెై వాళ్ాకు శిష్యో డు. ముఖ్ో ం గా మొక్ూ ప్పటికి. రామా రావు
ప్పర్వ్ పెటి్ న్పుా డు తెలుగు దేశం లో చ్చరి ఏం ఎల్ ఏ అయి హోమ్ మినిస్ర్ కూడా అయాో డు.
ఏం.ఏ.తెలుగు
అపుపడ్ే ఉయ్యూరు న్ుొంచి వలో భనేని రామ కృషాణ రావు గారు మాత్ో పని చేస్ా ూ
ఆొంధాో య్యని వరిసటి లల ఇొంగీోష్ ఏొం. ఏ.చదవటానికి వళాుడు ఆయ్న్ మాత్ో ఎొంత్ో
స్నినహిత్ొం గా ఉొండ్ేవాడు ఆయ్న్ కు ఘన్ మైన్ వీడ్య ొలు పారిట ఇచాచొం. అపుపడు నేన్ు
ఆయ్న్ గయరిొంచి మొంచి ఉపనాూస్ొం ఇచాచన్ు అదే మొదటి స్ారి వేదక
ి మీద ఎకుొవ
సపపు మాటాోడటొం దానిత్ో అలవాటెై పర యిొంది. ఒక కవిత్ రాసి వినిపిొంచాన్ు అొందరు
మచాచరు. ఆ త్రాాత్ జాాన్ స్ుొందరొం అనే త్లుగయ మేషట ారు కూడ్ా త్లుగయ ఏొం.ఏ.రాసి
పాస్య్ాూడు ఇవి మాకు మొంచి స్ూపరిానిచాచయి మొదటి ఏడ్ాది పరీక్షల త్రాాత్ే నాకు
మయపపళ్ టాోన్సఫర్ అయిొందన్నమాట రొండ్య ఏడ్ాదికి చదువు పాోరొంభిొంచాొం. నేన్ు
ఉయ్యూరు వచిచన్పుపడు మళ్ళు రాత్రోళ్లు వాళ్ుదా రూ చేరే వారు. మా ఆవిడ టీలు టిఫన్
ి ోు
త్య్ారు చేసపది తిొంటల త్ాగయత్ూ చదువుక నానొం. కాొంత్ా రావు అపపటికే భారతి మాస్
పతిోక లల విమరశశనా వాూస్ాలూ శ్రు శ్రు తిలక్ పెై వాూస్ాలూ రాస్ూ
ా ొండ్ే వాడు. మేమయ
మొదటేడ్ాది పరీక్షలు రాస్ుాన్నపుపడు క ొందరు విదాూరుధలు ఆయ్న్ వాూస్ాలూ చదువుత్ూ
పిోపపర్ అవుత్రొంటే ‘’ఈయ్నే కాొంత్ా రావు ‘’అని వాళ్ో కు పరిచయ్ొం చేసపా వాళ్లు ఆశచరూొం గా
చూశారు ఇొంత్ స్ాహితీ స్ొంపన్ునడు ఏొం.ఏ.రాస్ుానానడ్ా అని అన్ుక నానరు.
రొండ్య ఏడ్ాది కూడ్ా ఏ.సి కాలేజి ఏ సెొంటర్ ఈ స్ారి మేమిదా రొం ఒక లాడ్ిజ గదిలల
అదేాకుొంది చదువుక నానొం హో టల్ లల భోజన్ొం. చొంచారావు వచిచ మాత్ో రాతిోళ్లు చదివే
వాడు. రొండ్య ఏడ్ాది మోడరన్ పర యిటీో ఉొంది. బాగా రాశాొం. కాొంత్ా రావు కు క టిటన్ పిొండ్ి.
నాకు అరణూొం లల దారి చూస్ుక ని న్డవటొం ఆయ్న్కే అొందులల నా కొంటే మారుొలు
ఎకుొవ వస్ాాయి అని ఆయ్నా అన్ుక నానడు నేన్ూ అన్ుక నానన్ు. కాని నాకే ఆయ్న్
కొంటే రొండ్య మయడ్య మారుొలు ఎకుొవ వచాచయి ఇది ఆయ్న్కూ నాకూ ఆశచరూొం గానే
ఉొంది బహుశా తీస్ుక ని రాసిన్ విషయ్ొం లల భలదొం వలో నాకు మారుొలు ఎకుొవ వచిచ
ఉొండచుచ అొంత్ మాత్ోొం చేత్ అత్ని మయొందు నేన్ు దేని లలన్ూ స్రికాన్ు అది నాకు పూరిాగా
త్లుస్ు. అత్న్ు ఏక స్ొందా గాుహి. నేన్ు అనేక స్ారుో రుబబత్ే గాని అవగత్ొం కానీ వాడ్ిని
అత్నిది ఒరిజి నాల్నటి. నాది పోయ్త్నొం త్ో స్ాధిొంచేది. బలసిక్ గా ఇొంత్ భలదొం మా ఇదా రికీ
ఉొంది. చొంచారావు మారుొలు మాకు చపప లేదు త్పాపడని త్ల్నసిొంది అత్నికి
ఇొంఫీరియ్ారిటి కాొంపెో క్స ఉొంది. త్ాన్ు నాయిా బాోహమణయడు కన్ుక త్న్న్ు అొందరు అగ్రవొం
గా చూస్ాారని మాత్ో చాలా స్ారుో అనే వాడు మేమయ అలా అత్నిన ఎపుపడూ చూడలేదు
ఒక రక మైన్ ఈగన ఉన్న మనిషి అత్న్ు. ఫెయిర్ గా ఉొండడు
రొండ్య ఏడు పరీక్ష రాసిన్ త్రాాత్ ఒక స్ారపుపడ్య త్ూమాటి దయ ణపప గారు గయొంటలరు
న్ుొండ్ి విశాఖ రైలో ల వళ్లాొంటే న్న్ూన కాొంత్ారావు న్ు చేమాచరావు న్ు, జాాన్ స్ుొందరానిన
బజవాడ సపటషన్ కు తీస్ుక ని వళ్ో ఆయ్న్కు పరిచయ్ొం చేశాడు ఆయ్న్ బానే మాటాోడ్ారు
ఇొందులల ఏదయ మరమొం ఉొందని నాకు అని పిొంచిొంది అపుపడు రామకృషాణ రావు య్యని
వరిసటి లల ఇొంగీోష్ లెకచరర్ అయ్ాూడు దయ ణపప త్లుగయ హెడ్ గా ఉనానడు. మమమల్నన
ఎొందుకు పరిచయ్ొం చేశాడ్ా అని నేన్ు చాలా స్ారుో ఆలలచిొంచాన్ు. మా వాళళు వీళ్లు వీళ్ుని
జాగుత్ా గా చూడొండ్ి అని చపపటానికి అని పిొంచిొంది ఎొందుకో ఇలా పరిచయ్ొం చేస్ుకోవటొం
న్చచలేదు ఒక రకొం గా అదొ క పెైరవీ అన్ుక ొంటాన్ు ఇపపటికి. స్రే ఏమైనా నేన్ూ,
కాొంత్ారావు సెకొండ్ కాోస్ లల పాస్ అయ్ాూొం. మా ఇొంటి దగొ ర గాుొండ్ టీ పారీట ఇచాచమయ
ఇదా రొం కల్నసి మిత్రోలొంత్ా వచాచరు. ఇదొ క విజయ్ొం జీవిత్ొం లల త్లుగయ మేస్ట ారి
అబాబయిని త్లుగయ లల ఏొం ఏ చేయ్టొం నాకు ఎొంత్ో ఆన్ొందొం గా ఉొంది. ఎొంత్ో శుమిొంచాల్నస
వచిచొంది. లెైబోరి న్ుొండ్ి ఎనైసకోో పీడ్య్
ి ాలు త్చుచక ని సెపషల్ ననటుస త్య్ారు చేస్ుక నే
వాడ్ిని ఇవి చదివి జీరిణొంచుక ని మన్స్ులల పెటట ుక ని పరీక్ష రాయ్టొం చాలా శుమ అని
పిొంచిొంది ఇొంకా ఈ పరీక్షలు వదుా బాబో య్ అన్ుక నానన్ు. మొదటి ఏడ్ాదిలల పెదాన్
గారి ‘’మన్ుచరిత్ో ‘’లల మొదటి చాపట ర్ ఉొంది ఎొంత్ో ఇషట పడ్ి చదివాన్ు ‘’అట జనీ కొంచ
భయమిస్ురు డొంబర చుొంబ ‘’అనే పదూొం నేన్ు త్ొమిమదయ త్రగతి లలనే చదివాన్ు దీని పెై
ఎొందరన ఎననననన కామొంటరీలు రాశారు అవనీన స్ొంపాదిొంచి ఫుల్ ననటుస రాస్ుకోనానన్ు ఈ
పదూొం విశేోషణ కు త్పపక ఇస్ాారు అని పిొంచిొంది అలానే ఇచాచరు దానికి మారుొలు పది
మాత్ోమ అొంటే పావు గొంట రాసపా స్రిపర త్రొంది కాని నేన్ు నా పెత్
ై ూొం అొంత్ా పోకోపిొంచి న్లభై
అయిదు నిమిషాలు నేన్ు చదివిొంది అొంత్ా కకేొశాన్ు. అపుపడు టెై చూస్ుక ొంటే గయొండ్
గయభలల్ మొంది ఇొంకా జవాబయ రాయ్ాల్నసన్ పోశనలు మయఖూమన్
ై వి చాలా నే ఉనానయి
మయడు గొంటల పపపరు. అనీన కుదిొంచి రాశాన్ు స్మయ్ానికి. అపుపడు స్ొంత్ృపిా కల్నగిొంది
ఈవిషయ్ానిన జీవిత్ొం లల మరిచ పర లేన్ు.
మయపాపళ్ు లల ఉొండగా రొండ్య ఏడు పరీక్షలకు చదివాన్ు నేన్ు స్ూొల్ కు పుస్ా కాలు
తీస్ుక ని వళళు వాడ్ిని కాన్ు. ఉదయ్ొం బడ్ికి రాక మయొందు రాతిో లాొంత్రు వలుగయలల ఇొంటి
దగొ ర చదువుక నే వాడ్ిని కాని మా త్లుగయ మేషట ారు బటర్ మొంట్ కోస్ొం రాస్ూ
ా ఖాళ్ళ
పీరియ్డ్ వసపా పుస్ా కాలు తీసి చదివే వాడు నేన్ు క ొంచొం ఏది పిొంచే వాడ్ిని.అయ్న్
ఉలుక ొనే వాడు. మొత్ా ొం మీద ఆయ్నా సెకొండ్ కాోస్ స్ాాధిొంచాడు.
ముప్పా ళ్ళ లో నేను కాపురం ఉన్ె ఇంటి యజమాని భండారు సుబ్బా రావు గారు.
యజమాను రాలు సీతా రావమమ గారు. ఆమె ఉతేమా ఇల్ల
ా లు. ఎంతో ఆతమ గౌరవం తో
ఉండేవారు. ఇంటి గుట్ట
్ బయట పడకుండా గుట్ట
్ గా కాపురం తీరిా దిదు
ె కొనే వారు. గుట్ట
్ గా అంట్ట
యేవో రహసాో లున్ె యనే అరధం కాదు. దరిదరం తో బ్బధ పడుతనాె ఆ సంగతి ని ఎవరికీ
తెల్లయ కుండా ఇలు
ా గడిప్పరు. ఎవరైనా సహాయం చ్చస్తే సీవ క్రించ్చ వారు. అంత బ్బధలో
ా ను భరిను
పలాత
ే మాట అనే వారు కాదు.. లేదు అనే మాట ఇంటిలో విని పించ్చది కాదు. అదీ గుట్ట
్ గా
కాపురం చ్చయటం అంట్ట.
ఆ ఊరు అపా టికి మటి్ ర్లడా తో నే ఉండేది. బసు్ వచా ంది అంట్ట క్ళ్ళ నిండా యెరర
దుమేమ . బసు్ వెళ్లళ న్ పది నిమిష్టల్దాకా ఆకాశమంతా దుముమ తో నిండి పోయేది. అదీ అపా టి
పరిిసిేతి. ర్లడా పరక్ూ చ్చలు చూసు
ే ంట్ట నాకు బహు ముచా టగా ఉండేది పరతిే చ్చలు విరగ ప్పసి తెల్ాని
పరతిే క్ంటికి ఎంతో ఆన్ందం గా ఉండేది. కోట్టరు తీసిన్ నాగల్ల చ్చళ్ళళ బహు ముచా టగా క్న్న
పించ్చవి పెసర చ్చను క్ంటికి ఇముా చ్చస్తవి. ద్యసచ్చలు జొన్ె లో ద్యసప్పదులు చూసు
ే ంట్ట
మహదాన్ందం గా ఉండేది. ఇల్ల కాల్కేమపం అయి పోయింది ఆ ఏడాది అంతా..ఉయ్యో రు వెళ్లా
న్పుా డల్ల
ా చెైరమ న్స కోట్టశవ ర రావు గారికోసం రుదర ప్పక్ వెళ్ళళ వాడిని. ఆయన్ బదిలీ సంగతి
చూదా
ె ం అనే వారు ఒక్సారి యేఊరుకి బదిలీ కావాలో ఆఊరి నాయకుడితో చెపిా ంచమనాె రు.
అది జరిగే పని కాదని పించంది. మా వారు
డ మెంబరు కోల్చల్ చల్పతి దావ రా డాక్్ర్ క్న్క్ మేడల్
రంగా రావు గారికి చెపిా ంచ్చ వాడిని.
ఇంకో పరయతె మూ చ్చశాను. క్ంభం ప్పటి మంగళ్ గిరి శాసిేి గారు అని తాడంకి హెడ్
మాసా
ే రుండే వారు. ఆయన్ టీచర్్ గిల్డ పెరసిడంట్ చ్చసు
ే నాె రు. మంచ బ్బదిమ ంటన్్న్స పేాయర్.
ర్లజూ సాయంతిం ప్పట ఉయ్యో రు వచా కాలేజి గౌ
ర ండ్ లో మాతో ప్పట్ట వాలీబ్బల్, బ్బడ్
మింటన్స ఆడే వారు. ఆంజనేయ శాసిేి , కాంతా రావు ఆంజనేయులు అనే తాడంకి సెక్ండర్వ గేరడ్
మాసా
్ రు మాతో ఆడే వారు. వి.పరభాక్ర రావు అని నిడుమోలు స్కూ ల్ లో సెక్ండరి మాసా
్ రు
గిల్డ లో గొపా పలుకు బడి ఉన్ె వారు వారం వారం అయన్ దరశ న్ం చ్చసి రికారు
డ పెట్ట్
వాడిని.గురజాడ వెంక్ట్టశవ ర రావు గారు అనే గురజాడ పెరసిడంట్ దగారకు నా మిత
ి లు ఆంజనేయ
శాసిేి గారు తీసుకొని వెళ్లా మాట్ట
ా డించ్చరు ఆయన్ తపా కుండా తాడంకి లో ఖాళ్ళ వసు
ే ందని
దానిలో వేయినుా కొంట్టమని న్మమ క్ం గా చెప్ప
ే ండే వారు కాని నాకు న్మమ క్ం ఉండేది కాదు
ఆయన్ కాంగ్రరస్ మనిషి నేను వో తిరేకిని అదీ తెలుసుఇదెరికి. ఇదీకాక్ ల్క్షమ ణసావ మి అనే హిందీ
పండిట్ గురజాడ వాసి ఆయన్కూ గిల్డ లో ఇంఫ్ల
ా ఎంస్ బ్బగా ఉంది. ఆయన్నూ క్ల్లస్త వాడిని
నా బదిలీ నాకు తృ పిేగా ఉనాె మా సీతారావమమ గారికి సంతోషం క్ల్లగించలేదు వాళ్ళ పెదె
అబ్బా యి పద్యతరగతి లోకి వసు
ే నాె డు. నేనుంట్ట దగార ఉండి చదివిసా
ే న్ని భావినాా రామే
అందుక్ని బ్బధ పడా
డ రు కాని నాకు ఉయ్యో రు దగారకు బదిలీ అవుతన్ె ందుకు కొంత
సంతోషించ్చరు వాళ్ళ ందరి ఆప్పో యతను మన్సులో భదరం గా దాచ్చకొని అందరికి వీడోూ లు
చెపిా న్ందిగామ వెళ్లా మా ర్లజమమ పినిె కి కూడా క్ృ తజఞతలు తెల్లయ జేసి రిలీవ్ అయి
వచ్చా ను.
నా దారి తీరు -25
ఆరనస్ారి బదిలీ –మయపాపళ్ుకు వీడ్య ొలు
మయపాపళ్ు లల ఉొండగా రొండు మయడు స్ారుో ఎరొండ్ లీవ్ న్ు కూడ్ా వాడుకోవలసి
వచిచొంది. బదిలీ ఆరడ రో ు రాగానే 1-9-1972 స్ాయ్ొంత్ోొం హెడ్ మాస్ాటరు ఖాసిొం స్ాహెబ్ గారు
రిలీవ్ చేశారు. మొంచి పారీట కూడ్ా ఇచాచరు. దూరొం లల పని చేసన
ి ా నా డూూటి విషయ్ొం లల
ఎన్నడూ అశుదధ వహిొంచలేదు నా పెై అధికారుల మన్నన్లన్ు పొ ొందాన్ు స్హచరుల
అభిమానానిన విదాూరుధల ఆతీమయ్త్న్ు అన్ుభవిొంచాన్ు. సిటక్
ా ట గా ఉొండ్ే మాట నిజమే
అయినా పరీక్షలు పకడబొందీ గా నిరాహిొంచటొం నాకు అలవాటు దానికి భిన్నొం గా ఎపుపడూ
న్డవలేదు విదాూరుధలు న్న్ున చూసెా భయ్పడటొం నిజొం. నా పాఠొం ఆత్ూొంత్ శుదధత్ో విన్టొం
అొంత్కొంటే నిజొం. చూపు అటల ఇటల తిపపటొం జరిగేదికాదు. జరిగిత్ే రాొం భజనే.. నాకు
కాోస్ లల కోపొం ఎకుొవే ఉొండ్ేది అదీ బదధ కిస్ా ులన్ు చూసెా నే. మిగిల్నన్ వారిపెై స్ాఫ్టట కారనర్
త్ోనే ఉొండ్ేవాడ్ిని. డ్ిసప
ి న్ ిో కు ఎకుొవ పాోధాన్ూత్ నిచేచ వాడ్ిని బహుశా ఇవే నా
విజయ్ానికి స్పాన్లయ్ూయిేమో ?
పామరుు లల చేరిక
మరానడు ఉదయ్మే అొంటే 2-9-72ఉదయ్మే పామరుు హెస్
ై ూొల్ లల చేరాన్ు
హెడ్ మాస్ాటరు జిలాోలలనే గకపప పపరు మోసిన్ వి.రామ కిుషనయ్ూ గారు. పొంచ కటేట వారు
చకకాొ, మడలల ఖొండువా ఆయ్న్ పోత్ేూకత్. ఎరుగా బారుగా బకొ పలుచగా న్వుా మయఖొం
త్ో ఉొండ్ేవారు ఒక రకొం గా అకొడ ఆయ్న్ున‘’దేవుడు మేషట ారు ‘’అనే వారు. పెదా స్ూొలు
నిరాహణ కషట మే అయినా చాలా ఓపికత్ో పని చేసవ
ప ారు‘’వర్ొ హాల్నక్ ‘’ఆన్నదానికి
ఉదాహరణ. వాళ్ు అబాబయి హరి పదయ త్రగతిలల ఉొండ్ేవాడు. నాకు ఫిజికల్ సెన్
ై ుస కాోస్ులే
ఉొండ్ేవి ఇొంగీోష్ కూడ్ా టెన్ా కు ఒక సెక్షన్ కు ఉొండ్ేది ఆ సెక్షన్ లలనే హెడ్ గారబాబయి
ఉొండ్ేవాడు నేనే కాోస్ టీచరిన అత్న్ు మొంచి బయదిధమొంత్రడు త్ల్నవిగల వాడు విన్య్ొం
ఉన్నవాడు.
రనజూ ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి బస్ ఎకిొ వళళు వాడ్ిని. తిరిగి వచేచటపుపడూ అొంత్ే.
అపపటికి చారీజలు చాలా త్కుొవే. స్మయ్ పాలన్ చేసప వాడ్ిని పాకలు, రేకుల
షెడో ు,భవనాలు అనీన ఉన్న స్ూొలు. పూరాొం త్ాలూక కచేరి ఉొండ్ేది దీనిలల. మహా
మహులెైన్ హెడ్ మాస్ట రో ు పని చేసన్
ి చనటు. రామకిుషణయ్ూగారికి మొంచి పపరుొంది ఆయ్న్
టీచిొంగ్ చాలా ఆదరశ వొంత్ొం గా ఉొండ్ేది. ఇొంగీోష్ బాగా చపపపవారు. ఆ నాడు ఈయ్న్,
ఈ.వి.ఆర్.,మికిొల్ననేని, జనారాన్ రావు గనపాల రావు, రామకోటేశార రావు వొంటి హెడ్
మాస్ట రో ు అొందరు లెఫ్టట ఆలలచన్ లున్న వారు వారిత్ో ఉొంటలనే వారికి భిన్నొం గా ఉొండ్ేవారు
రామకృషణ య్ూ గారు. స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పెడ్ిత్ే గొంట సపపు వాయిొంచే వారు. అొందులల ఏదీ
త్లేదికాదు అొందరు ఆదరశొంగా పని చయ్ాూలనే సిదధ ాొంత్ొం వారిది. అది చాలా మొందికి
చాదస్ా ొం అని పిొంచేది. ఆయ్న్ మొంచిత్నానిన, అలుస్ున్ు కాష్ చేస్ుక నే ఉపాధాూయ్యలు
చాలా మొంది ఉొండ్ే వారు.. ఇొందులల ఎకుొవ మొంది కాోస్ కు వళ్ునా ఏమీ బో ధిొంచాకుొండ్ా
కాలక్షేపొం చేసప వారేకుొవే. ఏమొండ్ీ అొంటే ఆయ్న్ అలానే చబయత్ాడు మన్ పని మన్ొంచేస్ా ాొం
డ రొం గా ఉొండ్ేది.
అని లెైట్ గా తీస్ుక నే వారు ఇది నాకు విడూ
దీనికి త్ోడు స్ాటఫ్ లల స్ఖూత్ లేదు రొండు గయ
ు పులు. ఒక గయ
ు ప్ వారిలల ఎవరైనా
బదిలీ అయిత్ే ఆగయ
ు ప్ వారే టీ పారీట ఇచేచవారు. మిగిల్నన్ వారు వేాలేా వళళు వారు లేకపర త్ే
లేదు ఇదీ పరిసతి ిా అకొడ ఘడ్ియ్ారొం స్ుబోహమణూొం అనేస్ా ానికుడు సెకొండరి గు డు గా
ఉనానడు ఆయ్న్ ఆడ్ిొంది ఆట. ఆయ్న్కు ఎదురు చపపప స్ాహస్ొం మిగిల్నన్ వారికి లేదు
ఆయ్న్కు యిెన్.సి.సి కూడ్ా ఉొంది.. ఇదొంత్ా నాకు చిరాకుగా ఉొండ్ేది. నాకు
స్నినహిత్రఅలెైన్ వారిలల త్లుగయ మేస్ట ారుో హేమాదిో తిమమరుస్ు గారు, గయొంటలరు
స్త్ూనారాయ్ణ గారు స్ొంస్ొృత్ొం మేషట ారు స్ూరపనేని ఆన్ొంద రావు గారు, ఉరూ
ా మేషట ారు,
గయమాస్ాా అొంజి రడ్ిడ , లెకొల మేషట ారు గొండోొం వొంకటేశార రావు, రాజి రడ్ిడ మొదలెైన్
వారుొండ్ే వారు మధాూహొం ఇొంటరాల్ లల రామమోహన్ రావు హో టల్ కి వళ్ో నేన్ూ గొండోొం
ఆయ్నా తిమమరుస్ు గారు కాఫీ త్ాగే వాళ్ుొం లేక పర త్ే తిమమరుస్ు గారు త్న్ ఇొంటికి
తీస్ుక ని వళ్ో టిఫిన్ చేయిొంచి కాఫీ ఇచేచవారు ఇొంకో రనజున్ వొంకటేశార రావు గారు. అలా
గడ్ిచి పర యిేది. సెకొండరి టీచరుో నేతి శ్రురామ మయరిా గారు, కాన్ూరు చొందో శేఖర రావు
గడ్ియ్ారొం కామేశార రావు, పొంచ కత్ేా న్రస్య్ూ గారు, మలేో శార రావు హన్ుమొంత్
రావు మొదలెన్
ై వారొందరూ చాలా కల్నసి ఉొండ్ే వాళ్ుొం. చిన్న హిొందీ మేషట ారు పోకొ ఊరి
న్ుొండ్ి వచేచవారు.స్ుొందరమమ పెదా హిొందీ పొండ్ిట్. కాకరాల రాధాకృషణ మయరిా గారుకూడ్ా
హిొందీ మేషట ారు గకలేా పల్నో న్ుొండ్ి వచేచవారు. కొంగారు మనిషి డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు
పెదమదాాల్న న్ుొండ్ి వచేచవారు. డ్ిోల్ మేస్ట ారుో స్ుబాబరావు, గొంగయ్ూగారు పదామ రడ్ిడ స్ర మి
రడ్ిడ వగైరాలుొందే వారు మా స్ర షల్ మేషట ారు ఫాస్ట అసిస్టొంట్ రొంగామనానరాచారుూలు గారు
చిటిట గయడూరు న్ుొండ్ి వచేచ వారు. ఆయ్న్కు ఇొంచారిజ వసపా అయిదు పీరియ్డో బడ్ే ఉొండ్ేది.
ఆయ్న్ బాగా పలుకు బడ్ి ఉన్న వాడు వరదా చారి గారి అబాబయి. మొంచి భయస్ాామి.
న్రస్య్ూ గారనే సెైన్ుస మేస్ా ారునేావారు రాళ్ు బొండ్ి స్ాొంబశివరావు స్ర షల్ మేషట ారు
క ొండూరి రాధాకృషణ మయరిా గారు నాకు ఉయ్యూరు లల ఎనిమిదయ కాోస్ కు స్ర షల్ చపిపన్
వారు ఇకొడ స్ర షల్ మేషట ారు. కే.కేశవరావు అనే సిసన్ుస మేషట ారు, ఇొంకో లెకొల మేషట ారు
టలూషన్ు
ో పెటట ి బాగా స్ొంపాదిొంచారని చపుపక నేవారు చరకక ఇరవై ఎకరాలు టలూషన్ో వలేో
క నానరని అన్ుక నే వారు. ఇొంత్ పెదా స్ాటఫ్ త్ో ఇనిన రకాల అభిపాోయ్ాలున్న వారిత్ో
వేగటొం కషట మే పాపొం రామకృషణ య్ూ గారు అలానే కాల్నకి బయరద అొంటకుొండ్ా లాకోొచేచవారు
ప్పమరు
ర లో సీనియర్ సెైను్ అసిస్ంట్ గొటి్ ప్పటి సతో నారాయణ గారు హెడ్ మాస్ర్
గా పొ
ర మోషన్స రావటం వల్ా అ ఖాళ్ళ లో న్నుె వేయించ ఉంట్టరు రుదరప్పక్ హెడామ సా
్ రు
ఈ.వి.ఆర్. గారు తాడంకి లో వేయినుా కొంట్టన్న్ె గురజాడ వెంక్ట్టశవ ర రావు గారి మాట ఒటి్ది
అయింది ఆయనుె ఇంఫ్ల
ా ఎన్స్ ్ చ్చసి జి నారాయణ రావు అక్ూ డికి చ్చరాడు. వెంక్ట్టశవ ర రావు
గారు నాకు చ్చయిో చ్చా రు. ఆ సంగతి ముందు నుంచ నేను ఊహిస్క
ే నే ఉనాె ను. ప్పపం ఆయన్
సవ భావం తెల్లయని ఆంజనేయశాసిేి మాట పోయిందని బ్బధ పడా
డ డు.. గురజాడ సవ భావం నాకు
చ్చల్ల కాల్ం నుండి తెలుసు. పెైకి క్న్న పించ న్ంత సౌముో డు కాదు ఆయన్. సరే మంచదే జరిగింది.
తాడంకి లో క్మిటీ పెతేన్ం ఎకుూ వ. అది నా ల్లంటి వాడికి భరించటం క్ష్ం. ప్పమరు
ర ఎవరికీ
పట్నిది. పెైగా పెదె స్కూ లు. హాయిగా ఉంది సవ తంతిం ఉంది సవ తంతిం పొందుతూ విధని చక్ూ గా
నిరవ హించ్చల్ల అన్ె ది నా తపన్.
శివరాతిి
ఒక్ శివ రాతిికి తిమమ రుసు గారిని సతో నారాయణ గారిని గండరం వారిని ఉయ్యో రు కు
ఆహావ నించ్చను. ఆ ర్లజు రాతిి మనినో
ో నే భోజన్ం చ్చసి రాతిికి న్డిచ తోటా వలూ
ా రు వెళ్ళళ ము
అక్ూ డ తిమమ రుసు గారి సహాధ్యో యి శివాల్యం లో అభిషేక్ం క్ల్లో ణం చ్చయించ్చ శివలంక్ ఆయన్
రూమ్ లో పడుకోనాె ం మరాె డు ఉదయమే లేచ క్ృ ష్ట
ణ సాె న్ం చ్చసి ద్దైవదరశ న్ం చ్చసి అభిషేక్ం
లో ప్పల్గ
ా ని శివలంక్ వారు ఏరా రచన్ కాఫీ ఫల్హారాలు తిని అక్ూ డ జరిగే సాంసూ ృ తిక్ కారో
క్రమాలు చూసి క్ల్లో ణం దరిశ ంచ మరాె డు ఉదయం ఎవరిల్ాకు వాళ్ళ ం చ్చరుకొనాె ం ఈ
విషయానిె మేము చ్చల్ల కాల్ం చెపుా కొనే వాళ్ళ ం.
ధనురామ సం భోజన్ం
ఒక్ ధనురామ స కాల్ం లో వీరిని మన్ ఇంటికి ఆహావ నించ్చను రాతేి వచా భోజన్ం చ్చసి
పడుకొనాె రు ఉదయంకాల్ క్ృ తాో లు సాె ణాలు అనుసా
్ నాలు అయిన్ తరావ తా మా అమమ
వారందరికీ క్మమ టి భోజన్ం తయారు చ్చసి పెటి్ంది అందరు సంతృ పిే గా భోజన్ం చ్చశారు అందరికి
ఆవ పోసన్ పోసుకోంది అమమ . ఈ రక్ం గా ఆవిడ కోరుకొన్ె ధనురామ స కారో క్రమం ప్పర్వి
అయింది.
గండరం వారింట్ల
ా కార్విక్ భోజనాలు
ప్పమరు
ర లో లక్ూ ల్ మేష్ట
్ రు గండరం వెంక్ట్టశవ ర రావు గారింట్ల
ా శివ పంచ్చయతన్ం
ఉండేది పరతి నితో ం వారి నాన్ె గారు అభిషేక్ం చ్చసుకొనే వారు. కార్విక్ ఏకాదశి నాడు, పౌరణమి
నాడు పరతేో క్ం గా పుర్లహితల్ను పిల్లచ పభిషేక్ం ఏకాదశ రుదరం చ్చసి మారేడు దళ్ళల్తో ప్పజ
చ్చసి రాతిికి భోజనాలు ఏరాా ట్ట చ్చస్త వారు ఊరి లోని బ్బ
ర హమ ణు ల్ందరూ వచ్చా వారు స్కూ లు
సా
్ ఫ్ అందరు హాజరయేో వారు చ్చల్ల భకీి శరదధల్తో వెంక్ట్టశవ ర రావు దంపతలు చ్చస్త వారు.
వంట వాళ్ళ తో క్మమ టి భోజనాలు తయారు చ్చయించ ల్డూ
డ లు ప్పరణం బూరలు పుల్లహోర
ప్పయసం మొదలైన్ వాటితో గొపా విందు నిచ్చా వారు నేను ఉయ్యో రు లో స్షల్ మేసా
్ రు
ఎస్.వి.సతో నారాయణ తపా కుండా ఫామిలీస్ తో వెళ్ళళ వాళ్ళ ం. వెంక్ట్టశవ ర రావు గారి
తముమ డు ఉమా మహేశవ ర రావు సెైను్ మేస్ర్ గా ఉండేవాడు బికాం వాడు ఫిజిక్ల్ సెైను్
చెపేా వాడు ఎల్ల సాగింద్య ఆశా రో మే. ఇంకో తముమ డు రామారావు కో ఆపరేటివ్ సొసెైటీలో పని
చ్చస్త వాడు ఉమా మహేశవ ర రావు ఉయ్యో రు హెడ్ క్రణం సీతం రాజు సాంబశివ రావు గారి అలు
ా డే.
రామా రావు పెళ్లళ కి నూజివీడు దగార ఊరికి మేమంతా వెళ్ళ
ా ం. గండరం వారిది బందరు దగార ఒక్
అగరహారం ఒక్ సారి మమమ ల్లె అందర్వె అక్ూ డికి తీసుకొని వెళ్లా రాతిి అక్ూ డే పడక్ ఏరాా ట్ట చ్చసి
భోజనాలు ఏరాా ట్ట చ్చశారు బహుశా రామా రావు పెళ్లా సందరు ం గా సతో నారాయణ వరతం
సందరు ం అని జా
ఞ పక్ం. ఇల్ల ప్పమరు
ర ఉద్యో గం చ్చల్ల హాయిగా గడిచ పోతోంది.
పామరుు స్ొంఘటన్లు
పామరుు లల ఉొండగానే అడ్ాడడలల ఆ నాటి మేటి ఏొం.ఎల్.సి.శ్రు పి.శ్రు రామ మయరిా గారు
ఉపనాూస్ొం ఇస్ుానానరని త్ల్నసి వళాోన్ు.చాలా గకపప వకా ఆయ్న్. మేమయ టీచర్స గిల్డ
వాళ్ుొం మా నాయ్కుడు శ్రు క లూ
ో రి కోటేశార రావు. అయినా శ్రు రామ మయరిా గారొంటే నాకు
అభిమాన్ొం. ఆయ్న్ వూకిాత్ాొం బహు దొ డడది. విషయ్ాలనీన క్షున్నొం గా త్ల్నసిన్ వారు.
విషయ్ానిన టీచరో హృదయ్ాలకు హత్ర
ా కోనేటో ు చపపగల నేరుపన్న వారు అని పిొంచిొంది
మొదటి స్ారి చూసి న్పుపడ్ే. అపపటి న్ుొండ్ి ఇపపటిదాకా ఆయ్న్కు మేమయ వూతి రేకొం గా
పని చేసినా, అదేమీ మన్స్ులల పెటట ుకోకుొండ్ా చాలా పెదా మన్స్ుత్ో వూవహరిొంచేవారు
దాదాపు పదేళ్ు న్ుొండ్ి కృషాణ జిలాో రచయిత్ల స్ొంఘొం లల వారు కూడ్ా స్భయూలు అవటొం
వలో ఆ స్మావేశాలలో త్రచూ కలుస్ూ
ా నే ఉనానొం. ఉయ్యూరు లల స్రస్భారతి త్రఫున్
ఉయ్యూరు కాలేజి లల మేమయ నిరాహిొంచిన్ స్భలకు హాజరై ఎొంత్ో స్ొంత్ృపిా ని పోకటిొంచారు.
మన్స్ూపరిాగా అభి న్ొందిొంచారు. అొంత్కు మయొందు నేన్ు అసిస్టొంట్ గా పని చేసిన్ కాలొం లల
న్ు, హెడ్ మాస్ాటరు గా పనిచేసన్
ి పుపడు వారు మా స్ూొళ్ుకు వచిచన్పుపడు నేన్ు స్ాదరొం
గా ఆహాానిొంచి వారి స్భన్ు హుొందాగా నిరాహిొంప జేసప వాడ్ిని. ఆయ్న్ ఎొంత్ో మచుచక నే
వారు. పెదా మన్స్ున్న వారు అొంత్ పెదారికొం త్ో వూవహరిస్ా ారని శ్రు రామ మయరిా గారిని
చూసెా మన్కు త్లుస్ుాొంది. ఆయ్న్ున చూడగానే చయిూ ఆటోమాటిక్ గ పెైకి లేచి
న్మస్ొరిస్ా ుొంది. ఆయ్న్ స్ొంస్ాొరొం అొంత్ గకపపది.
నాలుగైదు రనజులలోనే అత్ా గారు మామ గారు మరుదులు వచిచ చూశారు అొందరికి
న్చిచొంది త్ాత్ గారు మామమ గారు చూసి వళాురు వీరికి చిరివాడలల ఒక దేవాలయ్ొం ఉొంది
రామకృషణ బాబాయి ఒకాయ్న్ అకొడ వీరిొంటి పకొనే ఉొంటారు. కల్నవిడ్ి గల కుటుొంబొం
త్ల్నసిన్ కుటుొంబొం అని రొండు వైపులా భావిొంచాొం ఇవాటానికి మేమయ చేస్ుకోవటానికి
వాళ్ళు సిదధొం. అొందరికి న్చిచన్ స్ొంబొంధొం కటన కాన్ుకలు మాటాోడ్ే లలపల చిరివాడ న్ుొండ్ి
వాళ్ు బొంధువు లొందరూ మా అమామయిని చూసి వళాురు
ఆ రనజులలో వొంట అొంటే గాడ్ి పొ యిూ మీదే చేసప వారు మాకు దొ డ్ిడ వైపు అొంత్ా
గచుచ ఉొంది. అయినా ఒక అడుగయ వడలుప ఆరడుగయల పొ డవుత్ో గాడ్ి పొ యిూ దక్షిణొం
వైపుకు ఎపుపడ్య మా చిన్న త్నాల న్ుొండ్ి ఉొంది దానిలలనే ఎొంత్ వొంట అయినా. వరాినికి
పొందిరి ఇబబొంది కల్నొ ొంచలేదు అకొడ్ే వొంట క ొంత్, క ొంత్ మా వొంటిొంటోో సీత్ా రామయ్ూ
చేశాడు ఉదయ్ొం కాఫీ టిఫిన్ో ు మధాూహనొం భోజన్ొం స్ాయ్ొంత్ోొం టిఫిన్ టీ రాతిో భోజన్ొం
అనీన బాగా చేసి స్మయ్ానికి అొందిొంచాడు. గాడ్ి పొ యిూ లలకి ఎొండ్ిన్ త్రమమ పర రాటో న్ు
ఎపుపడ్య క ని దొ డ్యో ఉన్న పాకలల త్డవకుొండ్ా జాగుత్ా చేస్ుకోనానొం. కన్ుక వొంట స్రుకుొ
ఇబబొంది లేదు.
నాకు పెదాలెన్
ై తిమమరుస్ు గారు గొండోొం వొంకటేశార రావు గారు, ఆచారుూలు, గారు
క ొండూరి వారు మొదలెన్
ై వారిత్ో స్ుదేరఘొం గా మాటాోడ్ే వాడ్ిని. మేమొంన్ా రొం కల్నసి హెడ్
మాస్ాటరు దృషిటకి కూడ్ా తీస్ుక ని వళాోొం. ఆయ్న్కూ ఇది బాగా న్చిచొంది. కాని ‘’పిల్నో మడ
లల ఎవరు గొంట కడత్ారు ?’’.ఎవరి పపరైన్ చబత్ే ఆయ్న్ పనికి రాడని అన్టొం త్ో ఎననన
పపరో ు చరచకు వచాచయి. ఈ బృొందమే అొందరీన స్ొంపోదిొంచిొంది. అొందరూ స్ాటఫ్
అస్ర సియిేషన్ ఏరపడ్ాల్నసొందే అని ఒక నిరణయ్ానికి వచాచొం. దీనికి వూతి రేకత్ రాలేదు మరి
స్ాటఫ్ సెకుటరి గా ఎవరు /?అన్న దాని దగొ రే ఆగిపర త్ోొంది. అపుపడు తిమమరుస్ు గారు
మొదలెన్
ై వారు నాత్ో ‘’పోస్ాద్ గారూ !అస్లు స్ాటఫ్ అస్ర సియిేషన్ ఒకటి కావాలని పటుట
పటిటొంది మీరు. అొందరిత్ో మాటాోడ్ి ఒపిపొంచిొంది మీరు. అొందరికి మీ మీద విశాాస్ొం ఉొంది
మీరు ఒపుపక ొంటే మా స్ాటఫ్ సెకట
ు రీ మీరే ‘’అనానరు. నాకేొందుకోచిచన్ భారొం అని
అన్ుక నాన.కాని నాపపరు అయిత్ే ఎవరూ అభూొంత్రొం చపపరని అొందరి భావన్. కన్ుక
త్పపక ఒపుపకోవలసి వచిచొంది. జాానేశార రావు అనే పామరుు నివాసి, డ్ిోల్ మేషట ారు
అసిస్టొంట్ సెకుటరి గా ఉొంటె నేన్ూ రడ్ీ అని చపాపన్ు.అత్న్ూ చాల మొంచి వాడు. అభి వృదిధ
కోరుక నే వాడు వొంటనే అొంగీకరిొంచాడు. ఎననన నలల పోయ్త్నొం ఫల్నొంచి స్ాటఫ్ అస్ర సియిేషన్
ఏరపడ్ిొంది పామరుు హెైస్ూొల్ లల దాదాపు పది పదిహేనేళ్ు త్రాాత్.ఇది నా విజయ్ొం అని
అొందరూ అన్ుక నాన దీనిన కావాలన్ు క న్న వారొందరి విజయ్ొం గా దానిన నేన్ు భావిస్ాాన్ు.
కూరగాయ్ల మారొట్
పామరుు స్ొంత్
పామరుు లల పోతి మొంగళ్ వారొం పొండో స్ొంత్ జరిగేది..దున్నపర త్ర లాొంటి అరటి
పొండో త్ో గలలు చూడ మయచచటగా ఉొండ్ేవి దివిత్ాలూకా న్ుొండ్ి అరటి గలలు వచేచవి ఈ
స్ొంత్కు. ఇకొడ్ే క ని ఉయ్యూరు గయడ్ివాడ కూచి పూడ్ి మొదలెైన్ చనటోకు తీస్ుక ని వళళు
వారు. ఇపుపడు మా ఉయ్యూరు లల న్ు స్ొంత్ వచిచొంది . కొంకి పాడు స్ొంత్కూ గిరాకీ ఉొంది
అకొడ ఒకపుపడు కూరగాయ్లకు పోత్ేూకొం గా ఉొండ్ేది. అరటి గలలకు అరటి ఆకులు చుటిట
గల పాడు కాకుొండ్ా జాగుత్ా చేసి రవాణా కు వీలుగా చేసి ఇవాటొం ఉొంది. అత్ా వారిొంటికి
అమామయి ని పొంపిస్ా ుొంటే అరటి గల ఇచిచ పొంపటొం ఆన్ వాయితీ. చకు కేళ్ళ పళ్లు బాగా
వచేచవి.
రొండ్య పుస్ా కొం ‘’త్ేవపపపరు మాళ్లో ‘’గారు అభిజాాన్ శాకుొంత్ లానికి రాసిన్
టీకా టిపపణన.నాకు క త్ా లలకాలు చూపిొంచిొంది దానిని చదివిన్ త్రాాత్ే శాకుొంత్లొం లల
ఎవరూ స్పృశిొంచని శకుొంత్ల చల్న కత్ేా లెైన్ ‘’అన్స్ూయ్ పియ్
ో ొంవద ‘’లపెై
పరిశ్రలనాత్మకమైన్ రచన్ చేశాన్ు అది త్లుగయ విదాూరిధ మాస్ పతిోక లల పడ్ిొంది. అొంత్కు
మయొందు ఒక స్ారి మదాోస్ వళ్ో న్పుపడు కృషణ శాసిా ి గారిొంటికి మా అకొయ్ూ లలపామయదో
తీస్ుక ని వళ్ో పరిచయ్ొం చేసిొంది ఆయ్న్ ఎొంత్ో ఆపాూయ్ొం గా పలకరిొంచి మాటాోడ్ి త్న్
పుస్ా కాలన్ు నాకు స్ొంత్కొం పెటట ి ఇచాచరు వాటి ఆధారొం గా ‘’భావ కవిత్ాానికి మేసిాి –స్ాహో
కృషణ శాసిా ి ‘’అన్న వాూస్ొం రాశాన్ు ఇదీ త్లుగయ విదాూరిధలల పోచురిత్ మైొంది . పామరుు లల
ఉొండగానే పుటట పరిా వారి శివ త్ాొండవొం చదివి చల్నొంచి పర య్ా ఆయ్న్ బహు మయఖ పోజన్
న్ననొంత్ో ఆకరిిొంచిొంది దాని పెై ‘’పుటట పరిా వారి శివ త్ాొండవొం ‘’అనే వాూస్ొం రాసి
పొంపిసపా ‘’ఆొందో పోభ స్ాహితీ గవాక్షొం ‘’లల పోచురిత్ మైొంది. ఇలా పామరుు నాకు స్ాహిత్ూొం
లల గకపప అన్ుభయతిని కల్నగిొంచి పపోరణ నిచిచొంది.
మా మితి బృ ందం
నేను ఏ స్కూ ల్ లో పని చ్చసినా నాకు ముఖ్ో మె
ై న్ మిత
ి లు సెైను్ మేసా
్ రా క్ంట్ట సాహితీ
అభిరుచ గల్వారే ఎకుూ వ. అందులో తెలుగు మేసా
్ రాతో భలే జోడీ కుదిరేది. పెదె తెలుగు
మేష్ట
్ రు శీర హేమాదిర తిమమ రుసు గారు నాకు గురు తలుో లు, పితృ సమానులు. వారి అబ్బా యి
అపుా డు స్కూ ల్ లో చదివే వాడు. అల్లనే జి.ఎస్.వి అని పిలుచ్చకొనే గండరం వెంక్ట్టశవ ర రావు
గారు అనే లక్ూ ల్ మేష్ట
్ రు, సెక్ండరి గేరడ్ టీచర్ ఆచ్చరి గారు ఆయన్ అన్ె గారు మలేాశవ ర రావు
గారు గుంటూరు సుబరహమ ణో ం గారనే తెలుగు మేష్ట
్ రు, ఘటి్ శీర రామ మూరిి గారనే సెక్ండరి
మేష్ట
్ రు కానూరు చందర శేఖ్ర రావు గారనే సెక్ండరి మేష్ట
్ రు, గుమాసా
ే అంజి రడిడ, సంసూ ృ తం
మేష్ట
్ రు ఎస్.ఆన్ంద రావు దాదాపు ఎపుా డూ క్ల్లసి ఉండే వాళ్ళ ం ఆన్ంద రావు గారు ముకుూ
పొడి బ్బగా పీలేా వారు సహృ దయులు సంసూ ృ తానిె విదాో రు
ధ ల్కు చ్చతి వెన్ె ముదా
ె ల్ల
అందించ్చవారు వారబ్బా యి కూడా అపుా డు చదివే వాడు స్కూ ల్ లో. ఇందులో కానూరి వారంట్ట
మిగిల్లన్ సెక్ండరి మేస్రాకు పడేది కాదు స్కటీ పోటీగా ఏద్య అనే వారు. ఆయన్కు ఏమీ రాదన్న
వీళ్ళ అభిప్ప
ర యం ‘దానికి ఉదాహరణ గా వాళ్ళళ ఆయన్ ఎపుా డో ‘’నాకు ఫీవర్వష్
వచా ంది ‘’అనాె డట. ఇంగ్లాష్ చెపా టం రాదన్న వీరి ఎదేెవా. అయితేనేం ఆయన్ కుమారులు
అమెరికా లో సెటిల్ అయి బ్బగా సంపనుె ల్యారు ఈయన్ చ్చల్ల సారు
ా అమెరికా వెళ్లా వచ్చా రు
గిల్డ కు ముఖ్ో మె
ై న్ వారు. రావు గారు అయన్ పొడవాసెైన్ ప్పంట్ట దాని పెై పొటి్ చ్చతల్ పొడవెైన్
చొకాూ తో ఉండేవారు డరస్ ను బటి్ ఆయనే చందర శేఖ్ర రావు అని చెపా చ్చా కొంచెం కోపం ఎకుూ వ
నాతో చ్చల్ల ఆప్పో యం గా ఉండేవారు.
అల్లనే ఘంట్ట కోట్టశవ రరావు లక్ూ లు చెపేా వారు ఆయన్ ఒక్పుా డు ఉయ్యో రు లో
మాతో క్ల్లసి పని చ్చశారు. సెైలంట్ కిల్ార్ ల్ల ఉండేవాడు పెైకి న్వువ తూ మాట్ట
ా డే వాడు కాని
మన్సులో విషమే. ఘడియారం సుబరహమ ణో ం కామేశవ ర రావు లు అన్ె దముమ లు. ఇదెరిది వేరు
పరవు
ర త
ే లే కామేశవ ర రావు లౌకుో డు చ్చక్ చక్ో ం ఉన్ె వాడు సుబర హమ ణో ం నోటి దూల్ వాడు
అందరితో తగాదా గా ఉండే రక్ం. కాని ఊరి వో వహారాల్లో ఘడియారం, రాళ్ళ బండి కుట్టంబ్బలు
మంచ సహకారం ఇచ్చా వి. సుబరహమ ణో ం కొడుకులు చదివారపుా డు కామేశవ ర రావు అబ్బా యి
అమామ యి కూడా స్కూ ల్ లో చదివారు అమామ యి పెళ్లా స్కూ ల్ పరక్ూ నే ఉన్ె సతిం లో చ్చశారు
కామేశవ ర రావు మా అందరికి గొపా విందు ఇచ్చా డు. వీళ్ళ బ్బా యి తరావ తా స్త్ట్ బ్బంక్ట లో
ఉద్యో గం సంప్పదించ మాకు బ్బగా పరిచయం అవటమే కాక్ సహాయ కారిగా ఉండేవాడు ఘటి్
వారబ్బా యి ఆంధ్య
ర బ్బంక్ట లో ఉద్యో గం పొంది చల్ా పల్లా లో చ్చల్ల కాల్ం పని చ్చశాడు నేను మంగళ్ళ
పురం హెడ్ అయిన్పుా డు ఆ బ్బంక్ట లోనే స్కూ ల్ అకంట్ ఉండేది తరచ్చగా క్ల్లస్త వాళ్ళ ం ఘటి్
వారు నేను అప్పమరు
ర లో పని చ్చసు
ే ండగానే హార్్ ఎట్టక్ట వచా చని పోయారు మంచ మిత
ి డిని
కోలోా యామని పించంది.
ఏ అధకార్వ రానిస్కూ లు
ప్పమరు
ర మంచ సెంటర్. ర్లజూ ఎంతో మంది అధకారులు అన్ధకారులు విదాో ధ కారులు
అట్టవెైపు నుండి వెళ్ళళ వారు క్లక్్రు రవినుో వారు మొదలైన్ వారందరూ అట్ట వెైపు వెళ్ళ
ే నాె
ఎవరూ స్కూ ల్ లో కాలు పెట్ట్ వారు కాదు కారణం ఇక్ూ డ సమరు
ధ లైన్ వేమూరి రామ కిరషె యో
గారు అనే ఆదరశ వంత మె
ై న్ పరధ్యనోప్పధ్యో యులు ఉండటమే. ఆయన్ ఖాో తి అంత గొపా ది.
ఒక్ూ సారి మాతిం కాంగ్రరస్ స్షల్లస్్ నాయకుడు ఆ తరావ త గవరె ర్ గా పని చ్చసిన్ రఘునాధ
రడిడ గారు ముందే చెపిా , స్కూ ల్ కు వచ్చా రు ఇక్ూ డి వాతా వవరణం,హెడ్ మాసా
్ రి సామరధో ం
చూసి స్కూ ల్ అసెంబ్లా లో తెగ మెచ్చా కొనాె రు. గొపా సందేశాతమ క్ మె
ై న్ సీా చ్ కూడా ఇచ్చా రు
అందరికి గొపా పేరరణ క్ల్లగించ్చరు. నాకు తెల్లసి న్ంత వరకు ఆయనేవచా న్ వి.ఐ.పి..అల్ల
న్డిచంది స్కూ లు.
ఆ ర్లజులో
ా ఆపోూ వారు ఉద్యో గసు
ే ల్కు, స్కూ ల్ సా
్ ఫ్ కుఅపుా మీద బట్లు కొనేందుకు
అవకాశామిచ్చా వారు ఫారాలు ప్పర్వి చ్చసి హెడ్ మాసా
ే రితో సంతక్ం పెటి్ంచ్చకొని వెళ్ళే కావల్సిన్
బట్లు కొనుకోూ వచ్చా న్నల్ నేల్ల జీతం లో వాయిదాల్ పరకారం హెడ్ మాసా
్ రు మిన్హాయించ
వారికి చెల్లాంచ్చ వారు చ్చల్ల నాణో మె
ై న్ దుపా ట్ట
ా జంపఖానాలు, ద్యమ తెరలు చొకాూ గుడడలు
చీరలు అందరు కొనుకొూ నే వారు నేనూ చ్చల్ల సారు
ా తెచ్చా ను అపుా డు ప్పమరు
ర లో ష్టప్ లేదు
గుడి వాడ వెళ్లా తెచ్చా కోవాల్ల్ వచ్చా ది అల్ల సరదాగా స్కూ ల్ అవగానే అందర్ల, కొందర్ల క్ల్లసి
వెళ్లా తీసుకొని వచ్చా వాళ్ళ ం అదొక్ తిరణాల్ ల్ల గా ఉండేది.
హెడ్ మాసా
్ రి బదిలీ
పామరుు హెైస్ూొల్ లల చేరి రొండ్ేళ్లు అయిొంది. అపపటికి హెడ్ మాస్ాటరు రామ
ో గయరుా. ఆయ్నే కావాలన్ుకోనానరన లేక
కిుషనయ్ూ గారు అయిదారేళ్ు న్ుొండ్ి ఉన్నటు
పునాది పాడు వాళ్లు అడ్ిగారన ఆయ్న్ున పునాది పాడు బదిలీ చేసి న్టు
ో జాాపకొం. అకొడ్ి
ో ొంది. రామ కిుషనయ్ూ గారికి
న్ుొంచి ఉయ్యూరు కు ఆ త్రాాత్ా ఇొంకకొడ్ికో వేల్నోన్టు
బోహామొండమైన్ వీడ్య ొలు ఇచాచొం. అపుపడు పామరుు పెదా కోటి రడ్ిడ గారు. త్రచుగా స్ూొల్
స్మావేశాలకు వస్ూ
ా ొందే వారు వారి అబాబయి పెళ్ో మొంత్ాోలు లేకుొండ్ా చేసి మమమల్నన
ఆహాానిొంచి గకపప విొందు చేశారు రామ కిష
ు నయ్ూ గారి గయరిొంచి చాలా మొంచి మాటలు
చపాపరు. భార హృదయ్ొం త్ో ఆయ్న్ున స్ాగ న్ొంపామయ. ఆఫీస్ు స్ాటఫ్ లల న్లో టి లావు
పాటి అత్న్ు నాగ భయషణొం ఉొండ్ే వాడు. అత్ని త్ో మాటాోమాటాోడటానికిఅొందరు భయ్
పడ్ే వాడు.ఆఫీస్ురూొం లలకి రానిచేచ వాడుకాదు. నాకు పోవేశొం ఉొండ్ేది. బల్నో పరుు నివాసి
ే ి. త్రాాత్ా స్మితి లల చివరికి జిలాో పరిషత్ లల పెై పదవులు
వాళ్ు అమామయి చదివద
చేశాడు. ఇొంకిుమొంట్ చేయ్మని అడగటానికి భయ్ పాడ్ేవాళ్లు మేస్ట ారుో కస్ురుక నే వాడు
హెడ్ కి చపిపనా పూజారి వరమివాొందే స్ాగదని అొందరు బగ పటుటక నే వారు. వడలుప
పళ్ుత్ో న్లో గా ఉనాన త్లో ని బటట లేసప వాడు. అొంజి రడ్ిడ , రాధాకృషణ మయరిా అని ఇొంకో
జూనియ్ర్ గయమాస్ాా ఉొండ్ేవారు ఇత్న్ు పొంచ కటేట వాడు ఖదా రు బటట లే కటేట వాడు దగొ రలలని
కూచికాయ్ల పూడ్ి న్ుొండ్ి వచేచవాడు. నాకు మొంచి సపనహిత్రడయ్ాూడు అతిగా
మాటాోడడు. రడ్ిడ అలా కాదు. అనీన మీదేస్ుక ొంటాడు బొందరు వళ్ో ఆఫీస్ు లల పన్ులు
స్ాధిొంచుకోస్ాాడు బొ మామ రడ్ిడ సీత్ా రడ్ిడ అనే స్ాానిక నాయ్కుడ్ికి బొంధువు అొంత్ే వాసి . రడ్ిడ
ఇలుో స్ూొలు పోకొనే. త్రచుగా మమమల్నన ఇొంటికి తీస్ుక ని వళ్ో కాఫీ యో టీయో
ఇపిపొంచేవాడు అత్ని కూత్రరురు క డుకు అకొడ నా దగొ రే చదువు క నానరు.. రామ
కిుషనయ్ూ గారి టాోన్సఫర్ బహుశా 1974ఆగస్ట లల జరిగి ఉొంటుొంది.
రామ కిుషనయ్ూ గారి స్ాాన్ొం లల మోచరో పూరణ చొందో రావు గారు వచిచ వొంటనే
చేరారు.. ఈయ్న్ భారీ మనిషి. మొంచి పరసనాల్నటీ..పొంచ త్మాషా గా కటేట వారు లాలీచ వేసప
వారు పెన్
ై ఖొండువా ఉొండ్ేది క ొంచొం స్ర పటకొం మచచలత్ో చిన్న మొహొం త్ో ఉొండ్ేవారు
అయ్న్ జుటుట లగొంగేది గా ఉొండ్ేది కాదు త్లో బడ్ిపర యిొంది వన్కిొ దువా వారు నేన్ు
స్రీాస్ులల మొదటి స్ారి మోపి దేవి లల పని చేసి న్పుపడు ఆయ్న్ నాగాయ్ లొంక స్ూొల్
హెడ్ మాస్ాటరు గా ఉొండ్ే వారు. వారి స్ూొల్ లల గిగ్
ు స్ర పర్ట్ జరిగిత్ే మేమయ వళ్ో ఆడొం
అపపటి న్ుొంచి ఆయ్న్ త్ో పరిచయ్ొం. బాోహమణ మేస్ా ారో ొందరికి ఒక బాోహమల ఇొంటోో భోజన్ొం
ఏరాపటు చేశారు ఆయ్నా మేమయ కల్నసి భోజన్ొం చేశాొం. అదీ మా పరిచయ్ొం
పూరణ చొందో రావు గారు రనజూ బొందరు న్ుొండ్ే వచేచ వారు ఖచిచత్ొం గా ఉదయ్ొం
త్ొమిమదిన్నర కు స్ూొల్ లల ఉొండ్ేవారు ఏనాడూ దీనిన ఉలో ొంఘిొంచలేదు మొంచి
అడ్ిమనిసపా ట
ి ార్ గా పపరుొంది చలాకీ గా మాటాోడ్ే వారు అతి లేదు అనీన టమచన్ గా జరిపప
వారు. ఇొంగీోష్ బో ధిొంచేవారు. ఆఫీస్ు వరుొ బాగా త్ల్నసిన్వారు స్ూొలు బలుోలు ఏవైనా
పెొండ్ిొంగ్ లల ఉొంటె ఆఫీస్ుకు కు వళ్ో స్ాొంక్షన్ చేయిొంచేవారు. మొంచి వాలీ బాల్ పపో య్ర్
కూడ్ా పొంచ పెైకి ఎగ కటిట అదే వారు. ఈ స్మయ్ొం లలనే ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి కాుఫ్టట మేషట ారు
కోడ్ రామ మహన్ రావు కూడ్ా ఇకొడ్ికి బదిలీ అయ్ాూడు. మేమిదా రొం కల్నసప వచేచ
వాళ్ుొం. హెడ్ గారు మాొంచి చత్రరులు. ఒక స్ారి నేన్ు ఒక పది నిమిషాలు ఆలస్ూొం గా
స్ూొల్ కు వచాచన్ు బస్ దొ రకొ పర వటొం వలో . ఆయ్న్ ఏమీ మాటాోడలేదు. స్ాయ్ొంత్ోొం
నేన్ు ఇొంటికి వళ్ు బో త్రొంటే పిల్నచి ‘’పోస్ాద్ గారూ !ఇొంటి దగొ ర భోజనానికి ఇబబొంది అయిత్ే
కారియ్ర్ త్చుచకోొండ్ి ‘’అనానరు అొంత్ే. ’’ఇక న్ుొంచి లేట్ గా రావదుా అనీన చూస్ుక ని
స్మయ్ానికి రావాల్న స్ుమా ‘’అనే హెచచరిక ఉొంది ఆ మాటలల వొంటనే గుహిొంచి స్ారీ
చపాప.మరానడు న్ుొండ్ి మళ్ళు ఎపుపడూ ఆలస్ూొం గా స్ూొల్ కు వళ్ులేదు. పొంకుచవాల్నటి
ని అొంత్ స్ుతి మత్ా గా చపాపరాయ్న్. నాకు మారొ దరిశ అయ్ాూరు..
క త్ా పప సపొల్స
ఆ కాలొం లలనే పప రివిజన్ జరిగి జీత్ాలు బాగా పెరిగాయి ఇది వరకు నా జీత్ొం
రొండ్ొొందల య్ాభై అయిత్ే జలగొం వొంగల రావు మయఖూ మొంతిో గా ఉన్నపుపడు అమలెైన్
రివిజన్ వలో ఒకొ స్ారి గా 418 బలసిక్ అయిొంది ఇది వరకు సపొలు 15-10-300ఉొంటె
ఇపుపడు 320-14-460-15-580అయిొంది. అపపటి దాకా బోహామ న్ొంద రడ్ిడ య్ాభై ఆరు
రనజులు సె్లైక్ చేసమయషి
పా ట ఆరు రూపాయ్లుడ్ి.ఏ.ఇచాచడు వొంగల రావు పుణూమా అని
డ్ి.ఏ.కేొందోొం ఇచేచ దానీత్ో ల్నొంక్ చేశాడు ఇది ఊహిొంచని జీత్ొం దీనిత్ో పాటు ఆటో మేటిక్
పొ ో మోషన్ సపొలుో ఎనిమిదేళ్ుకు పదిహేనల
ే ో కూ కూడ్ా ఇచాచడు. ఇఇది వరకు దాకా మేస్ట ారో
జీత్ొం అొందరి కొంటే త్కుొవ గా ఉొండ్ేది ఇపుపడు అొందరి కొంటే ఎకుొవ జీత్ొం
తీస్ుక ొంటునానొం ‘’.బత్క లేక బడ్ి పొంత్రలు పర యి బత్కటానికి బడ్ి
పొంత్రలు’’అయిొంది.స్ాొంఘిక స్ాాయి పెొంచిన్ ఘన్త్ వొంగళ్ రావు దే దానికి
ఉదయ ూగస్ుాలొందరూ రుణ పడ్ి ఉొంటారు. అయినా ఇొందిరా పోభావొం లల ఓడ్ిపర వటొం
దురదృషట ొం.
బదిలీ పోయ్త్ానలు
ఉయ్యూరు కు బదిలీ
ఫిబవ
ో రి నలలల నాకు టాోన్సఫర్ జరిగిొంది. ఇది అరుదైన్ విషయ్ొం. ఉయ్యూరు
లలని ఉమా మహేశార రావు న్ు పామరుు మారిచ న్న్ున ఆస్ాానానికి బదిలీ చేశారు ఇదొంత్ా
ో రి ఘన్త్ే. ఆయ్న్కు నా మీద ఉన్న గ్రవమే, అభిమాన్మే.
క లూ 10-2-
1976 స్ాయ్ొంత్ోొం పామరుు హెైస్ూొల్ న్ుొంచి రిలీవ్ అయి అదే రనజు స్ాయ్ొంత్ోొం ఉయ్యూరు
హెైస్ూొల్ లల చేరాన్ు అపుపడు హెడ్ మాస్ాటరు నాకు మాని క ొండలల హెడ్ మాస్ాటరు గా
చేసిన్ మికిొల్న నేని వొంకటేశార రావు గారు. న్ు వచిచ న్ొందుకు ఎొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచారు.
స్ూొల్ లల చేరి ఇొంటికి వచిచ మా శ్రు మతికి చపాపన్ు అొంత్ రహస్ూొం గా ఉొంచాన్ు టాోన్సఫర్
విషయ్ానిన.
నా దారి తీరు -32
ఐకూత్ా స్ాధన్
నేన్ు, దేవేొందో రావు కల్నసి ఎలా అయినా టీచర్స లల ఐకూత్ స్ాధిొంచాలని
పూన్ుకోనానొం. అొందరిని స్ొంపోదిొంచొం. అస్మమతి వరొ ొం త్ోన్ు మాటాోడ్ాొం. ఇదా రు యిెన్
డ్ి.ఎస్ లు త్పప అొందరు స్రే న్నానరు న్రసిొంహా రావు త్ో మాటాోడ్ామయ ఆయ్నా కాదన్
లేక పర య్ాడు. అపుపడు హెడ్ మాస్ాటరు మికిొల్ననేని వొంకటేశార రావు గారికి విషయ్ొం
త్ల్నయ్ జేశాొం. ఆయ్న్ ఓ.కే.అనానరు మళ్ళు ఎవరూ అన్వస్రొం గా ఒకరిపెై ఒకరు
దేాషిొంచుకోరాదని స్ాటఫ్ త్ో చపిప కనిాన్స చేశాొం హెడ్ గారిని కూడ్ా జరిగిొందేదయ జరిగిొంది
ఇక న్ుొంచి అొందరొం కల్నసి న్డుదాాొం పాత్ విషయ్ాలన్ు మన్స్ులల పెటట ుక ని ఆ టీచరో మీద
ై కిోయ్రయిొంది. అొందరికి త్లలల
అకొస్ు పెొంచుకోవదా ని, వేధిొంచ వదా ని న్చచచేపాపొం లెన్
నాలుక లాగా ఉొండ్ే వాడు, అొందరిత్ోన్ు కలుపుగనలు గా ఉొండ్ేవాడు త్లుగయ మేషట ారు పూరణ
చొందో రావు ఆయ్నేన స్ాటఫ్ సెకుటరి గా చేశాొం. స్మస్ూ ఒక క ల్నకిొ వచిచొంది అొందరొం ఐక
మత్ూొం గా న్డ్ిచాొం. హెడ్ మాస్ాటరికి అడ్ిమనిసపటట
ా వ్
ి విషయ్ొం లల ఎలాొంటి అడడ ొంకులు కలగా
కుొండ్ా దేవేొందో రావు నేన్ు స్హాయ్ పడ్ే వాళ్ుొం. ఆయ్న్ కూడ్ా ఏదైనా స్మస్ూ వసపా మా
ఇదా రికీ చపపప వారు మేమయ మిగిల్నన్ వారిత్ో చరిచొంచి పరిషొరిొంచే వాళ్ుొం. దీనిత్ో అొందరికి
మా ఇదా రి మీద మొంచి గ్రవొం ఏరపడ్ిొంది. మొంచి పని చేయ్టానికి క ొంత్ పూనిక ఉొండ్ాల్న
ఉొంటె అదే దారి చూపిస్ా ుొంది. మొదటోో ఎనిడ ఎస్ లు రాక పర యినాచివరికి వాళ్ళు మాత్ో
కల్నశారు న్రసిొంహా రావు కూడ్ా పటుట వదిలాడు. హమమయ్ూ అన్ుక నానొం
క నిన రనజులు న్ూజివీడు లల మా వాళ్ు ఇొంటోో ఉొండ్ి అకొడ్ి న్ుొండ్ి విస్సన్న పపట
కు రనజూ వళ్ో వచేచవాడ్ిని శనివారొం స్ాయ్ొంత్ోొం ఉయ్యూరు కు వళళు వాడ్ిని.. ఆ త్రాాత్
విస్సన్న పపట ఊరిలల ఆయ్యరేాద డ్ాకటర్, బాోహమణయలూ అయిన్ మలో య్ూ గారిొంటోో ఒక గది
అదా కు తీస్ుక ని ఉనానన్ు. య్ాభై రూపాయ్లు అదా .. స్ాొంత్ొం గా వొంట చేస్ుక నే వాడ్ిని
మలో య్ూ గారికి పాడ్ి ఉొండ్ేది పొ దుానేన పాలు పర సప వారు అపపటికే ఆయ్న్ మయస్ల్న వారు
చాల మొంచి కుటుొంబొం న్న్ున ఎొంత్ో ఆదరిొంచారు భారాూ భరా ల్నదా రూ స్ూొల్ కు దూరమే
వీరిలో ు నాకు మొంచొం కురీచ వారే ఏరాపటు చేశారు. ఆొందుకు తిొంటల కాల క్షేపొం చేశా. కాని
ధాూస్ అొంత్ా మళ్ళు ఉయ్యూరు మీదకు మళ్ుొంది. అపపటికే క ొందరు టాోన్స ఫరో న్ు
మారుచక ని దగొ ర గాుమాలకు చేరుత్రన్నటు
ో స్మాచారొం రాజకీయ్ పోభావొం డబయబల
పోభావొం బాగానే నే పని చేస్ా ునానయ్ని కుమొం గా త్ల్నసిొంది చీమ బొ కొ దొ రికిత్ే పామయ
అొందులల చేరి న్టు
ో కూ
ో దొ రుకుత్రొందేమో న్ని నా చినిన చినిన ఆశ. మలో య్ూ గారిొంటి
పకొనే త్ూటుపల్నో వారి కుటుొంబొం ఒకటి ఉొండ్ేది. మయస్ల్న దసస్మెత్రలు, పెళ్ో కాని
ఆడపిలోలు మయస్లావిడ మా ఉయ్యూరు లల స్ూరి కృషణ మయరిా అనే సెకొండరి మేస్ట ారి
భారూకు స్ర దరి అని వినానన్ు. వాళళు పలకరిొంచలేదు నేన్ూ మాటాోడలేదు.
స్ూొల్ జీవిత్ొం
పెదా స్ూొలు. హెడ్ గారు చాలా నికొచిచ మనిషి. ఈ చుటటుట పకొల పాోొంత్ాలలల
ఆయ్న్ కు మొంచి పపరుొంది మొంచి లెకొల మేస్స్ట రిగా పాోచురూొం పొ ొందారు ఇొంగీోష్ లలన్ు
డ్ాోఫ్టట రాయ్టొం లలన్ు దిటట. అపుపడు స్ూొల్ లల పతీో రామ మోహన్ రావు అనే త్లుగయ
పొండ్ిట్ ఉొండ్ేవాడు. నాకు కుమొంగా మిత్రోడయ్ాూడు ఇొంక క ఆచారుూల వారు కూడ్ా త్లుగయ
చపపపవారు ఈయ్న్ పొంచాలాలీచ ధరిసపా రావు పాూొంటు వేసప వాడు కురాుడ్ే . మొంచి కవిత్ాొం
రాసప వాడు ఇొంఫ్ుోఎొంస్ బానే ఉొంది. అకొడ్ే సెకొండరీ టీచర్ గా కోట స్ర మయ్ాజులు గారు
చాలా కాలొం న్ుొండ్ి పని చేస్ా ునానరు ఆయ్నా మొంచి సపనహశ్రల్న. వారిొంటికి వళళు వాడ్ిని.
ఈయ్న్ది శాయ్పురొం ఆ పాోొంత్ొం లల పని చేస్ా ుొండగా చూశాన్ు ఇొంకో సెకొండరి టీచర్ ఆ
స్ూొల్ లలనే చేరి అకొడ్ే రిటెైర్ ఆయినా అయ్న్ మాత్ో పని చేశాడు పపరు గయరుా లేదు. కోటి
మేస్ా ారన ఏదయ . ఆయ్న్ అొంటే అొందరికి గ్రవొం. స్ుదరశన్ రావు అనే స్ర షల్ మేషట ారు
ఉొండ్ేవాడు కాోస్ కు వళాులొంటే భయ్ొం. అొందులల పదయ కాోస్ కు మరీన్ు.. డ్ిోల్ మేస్ట ారుో
కురాుళళు. స్త్ూనారాయ్ణ అని ఉయ్యూరు లల లెైబోరీ పాోరొంభామైన్పుపడున్న లెబ
ై లోరియ్న్
ఇకొడ్ే ఇపుపడు పని చేస్ా ునానడు. ఒక డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు బారుగా త్మాషా గా ఉొండ్ేవాడు
మొంచి ఆరిాస్ాన అని పపరు. పులో య్ూ అనే కోమటి ఆయ్న్ నా మయొందు సెన్
ై ుస మేషట ారు గా
పని చేసి ఇపుపడు ఉయ్యూరు బదిలీ అయ్ాూడు. లాబ్ ఆయ్నే నాకు అపపగిొంచాడు ఆయ్న్
మా ఉయ్యూరులల వటపోగడ స్ాొంబయ్ూ గారి చలెో లు కు అలుోడు.. ఆ చలెో లు వాళ్ుది ఆకిరి
పల్నో ఆమ భరా కూడ్ా మాకు బాగా పరిచయ్ొం. స్ొంకా. పులో య్ూ గారు టీచర్స కోఆపరేటవ్
ి
ో ిడ్ొంట్.. నిరుాషట ొం గా నిరాహిొంచేవాడని చపపప వారు అకొడ్ి వాడ్ే. కన్ుక పాోబలూొం
బాొంక్ పెస
ఎకుొవ.
అటెొండ్ేన్ుస లల పపరో ు త్లుగయ లల రాసి వారు బో ధిొంచే స్బజ క్ట కిొంద రాసపవారు.
అకొడ అవాారు శ్రునివాస్ రావు అనే కాుఫ్టట మేస్ా ారుొండ్ే వాడు ఉయ్యూరు లల క డ్ాల్న రామా
రావు గారనే హిొందీ మేస్ా ారికి దగొ రి బొంధువు.. ఆయ్న్ పపరు కిొంద ఆవాారు శ్రునివాస్
రావు –‘’న్వాారు నేత్ ‘’అని రాసపవారు దీనిన ఎవరూ గమనిొంచలేదు. ఒక స్ారి నేనే చూసి
అత్నిత్ో చబత్ే భలేగా న్వుా క నానడు. ‘’రైొం’’బాగా కుదిరిొంది అత్నిపపరుకు..
స్ుదరశన్ రావు గారికి టెన్ా ఇొంగీోష్ అదీ చివరి సెక్షన్ ఇచిచ నాకు త్ొమిమది ఇొంగీోష్
ఇచాచరు. ఆయ్న్ కాోస్ కు వడ్ిత్ే ఒకటే గనల. హెడ్ గారనసపా కాసపపు ఊరుక నే వారు. ఆ
త్రాాత్ా మామయలే. ఆయ్నే ఒక స్ారి నా దగొ ర క చిచ’’ నేన్ు ఆకాోస్ కు వలో లేన్ొండ్ీ. మీరే
చపపొండ్ి. మీ కాోస్ులలో ఎవరూ అలో రి చేయ్రు నేన్ు వళళా చేపల బజారు ‘’అని వాపర య్ాడు.
కుమొం గా హెడ్ గారికి పరిసతి ిా అరధమయిూొంది న్న్ున పిల్నచి ‘’మీరు ఆకాోస్ తీస్ుక ొంటారా
?’’అని అడ్ిగారు. ’’మీరిసపా తీస్ుక ొంటాన్ు ‘’అనానన్ు’’ మీకూ కషట మన
ే ేమో ?’’అనానరు.
పోయ్తినస్ాాన్ు అనానన్ు. అపుపడు విదాూరుధలలల ఆకాోస్ లల త్ల్నవి గల పిలోలు లేరు
అొంత్ా’’ బలల ఆవేరేజ్ ‘’వాళళు. నేనే ఆ కాోస్ కు ఫిజికల్ సెైన్ుస చపపప వాడ్ిని. అనిన సపక్షన్ో కు
భిన్నొం గా వీరికి అతి త్కుొవ కాలొం బో ధిొంచి ననటుస న్ు స్ొంక్షిపాొం గా చపిప మరానడు కాోస్
లల వాటిని ననటికి వచేచటు
ో చేసి వారొందరి మన్నన్లు పొ ొందాన్ు హెడ్ గారికీ నా
బో ధనా విధాన్ొం అరధమయిొంది మిగిల్నన్ కాోస్ులలో పకడబొందీ గా బో ధిొంచే వాడ్ిని అనిన
ి ి రావలసిొందే. ఇొంటి దగొ ర చదువుక ని రావాల్నసొందే.. రనజూ రొండు
కాోస్ులలోన్ూ స్బజ క్ట ననటక
మయడు పోశనలకు జవాబయలు చూచి రాత్ గా రాసి చూపిొంచాల్నసొందే. అనీన నేన్ు
చూడ్ాల్నసొందే స్ొంత్కొం పెటట ాల్నసొందే. అదీ పధ్ధ తి బాగా కిోక్ అయిొంది నాకిచిచన్ ఇొంగీోష్
కాోస్ులన్ు ఇదే పదధ తిలల చేశా. మొంచి ఉత్ాసహొం వచిచొంది రొండు నలలలో గకపప మారుప. ఏ
మాత్ోొం కుమ శిక్షణా రాహిత్ూ మన
ై ా స్హిొంచే వాడ్ిని కాన్ు.. ఇలా జరిగి పర యిొంది క దిాకాలొం
విస్సన్న పెట్ లల మొంచి నీరు క రత్ ఎకుొవ. న్ూతి నీళ్ులల ఫ్రో రైడ్ ఎకుొవ.
అొందుకని ఊరి సెొంటర్ లల చరువు ఒడుడన్ ఒకే ఒక బావి అొందరికి ఆధారొం. అకొడ్ి న్ుొండ్ే
నీళ్లు త్చుచక ొంటారు. లేక పర త్ే పర యిొంచు క ొంటారు బో రుో దాదాపు మయడు వొందల
అడుగయలు దిొంపిత్ే కాని మొంచి నీరు పడదు. వాత్ావరణొం కూడ్ా ఆరనగూ కరొం గా ఉొండదు
ఊరిలల ఒకే ఒక సినిమా హాల్ ఉొంది న్ూజి వీడు న్ుొండ్ి పుటేల
ో కు, తి.రువూరుకు వళళు
బస్ుసలు విస్సన్న పపట మీదు గా వళాాయి.
ఒక లెకొల మేషట ారుఆొంజనేయ్ చౌదరి గారు రనజూ న్ూజి వీడు న్ుొంచి వచేచ
వారు కమమ వారు. త్లో జుటుట. చాలా మొంచి మనిషి, నిదాన్స్ుాలు. నేన్ు అొంటే విపరీత్
మైన్ అభిమాన్ొం త్ో ఉొండ్ేవారు ఆయ్న్ భారూ న్ూజి వీడులల డ్ిోల్ మేస్ా ారని. గయరుా స్ాయి
బాబా భకుాలు ఇొంటి వదా స్ాయి భజన్లు చేసప వారు. ఒక స్ారి వారిొంటికి వళాోన్ు అలానే
గాడ్ేపల్నో దక్షిణా మయరిా శాసిా ి అొంటే మా హెడ్ మాస్ాారిొంటికి కూడ్ా ఒక స్ారి వళాోన్ు. భారాూ
భరా లెైన్ డ్ిోల్ మేస్ట ారుో ఉొండ్ేవారు భరా మొంచి పపో య్ర్.
ఒక ఆదివారొం నేన్ు అవని గడడ వళ్ో మొండల్న కృషాణ రావు గారికి విషయ్ొం
చబయదామని వళాు. తీరా వళళా ఆయ్న్ హెైదరా బాద్ వళాురని త్ల్నసిొంది. నతిా న్ చొంగేస్ుక ని
అవని గడడ గయడ్ి వాడ బస్ ఎకిొ పామరుు లల దిగా. అకొడ ఉయ్యూరుకు బొందరు
బజవాడ బస్ ఎకాొన్ు రాతిో ఏడు అవుత్రొంది. ఆ బస్ుసలలనే నా మిత్రోడు శేయో
ు భిలాషి
న్న్ున మళ్ళు ఉయ్యూరు దగొ రకు టాోన్సఫర్ చేయిొంచాలని తీవో పోయ్త్నొం లల ఉన్న లెకొల
మేషట ారు పి.ఆొంజనేయ్ శాసిా ి గారు ఎకాొరు. ఒకరి క కరొం ఆశచరూొం గా చూస్ుక నానొం. నా
పోయ్త్ానలు అవనిగడడ న్ుొంచి వచిచన్ వైన్ొం ఆయ్న్త్ో చపాపన్ు ఆయ్న్ ‘’పోస్ా ద్ గారూ
! నేన్ూ అదే పోయ్త్నొం లల ఉనానన్ు. ఇపుపడ్ే బొందరు న్ుొంచి వస్ుానానన్ు జిలాో పరిషత్
లల పాోపరీట మేనేజర్ శాసిా ి గారు అనే ఆయ్న్ ఉనానడు ఆయ్న్ మన్ మహొంకాళ్
స్ుబబరామయ్ూ మేస్ా ారికి మేన్ లుోడు... ఇపుపడు టాోన్సఫరుో అనీన ఆయ్న్ చేతి
మీదుగానే జరుగయత్రనానయి స్ుబబరామయ్ూ గారిని పటుట క ొంటె పని
అవుత్రొంది ‘’అనానడు స్రేన్నాన.... .మరానడు ఇదా రొం పొ దుానేన స్ుబబరామయ్ూ గారి ని
కలవాలనిఅన్ుకోని ఆయ్న్ ఇొంటికి వళాోొం. ఇొంట పొ దుానేన ఎవరూ వస్ాారని ఆయ్న్
ఊహిొంచలేదు స్ుబబరామయ్ూ గారు నాకు ఎనిమిదయ త్రగతిలల త్లుగయ చపిపన్ మేషట ారు.
త్రాాత్ా ఇదా రొం ఉయ్యూరు స్ూొల్ లల కల్నసి పని చేశాొం కూడ్ా. ఆయ్న్ వొంగల
శివరామయ్ూ గారిొంటోో గారిొంటోో అదేాకునానరు వాకిటో ో హాయిగా చుటట కాలుస్ుానానరు.
ఆయ్న్ చుటట కాలుస్ాారని నాకు అపపటిదాకా త్లీదు.గబయకుొన్ ఆరేపశారు మమమల్నన
చూసి ఆశచరనూఅపర య్ారు. లలపల్న తీస్ుక ని వళ్ో విషయ్ొం చపిప నా బదిలీకి స్హాయ్ొం
చేయ్మనానొం. ఆయ్న్ మయొందుగా త్న్కేమీ త్లీదని దబాయిొంచారు. కాని మేమయ శాసిా ి
గారనే పాోపరీట ఆఫీస్రు పపరు చపపగానే మత్ా పడ్ాడరు. కాదన్లేక పర య్ారు పెైగా నేన్ు
ఆయ్న్ శిషరూడ్ిని. అపుపడు స్రే పోయ్త్నొం చేదా ాొం అొంటల వొంపటి లక్షీమ న్రసిొంహ శరమ
అనే కన్క వల్నో వాస్ా వుూలు మాత్ో పాటు పని చేసిన్ త్లుగయ పొండ్ిట్ గా కోన్ కొంచి లల
ఉనానడని ఆయ్న్ కూడ్ా పోయ్తినస్ుానానడని అొందరొం కల్నసి మరానడు ఉదయ్ొం
బొందరు వళాామని చపాపరు.హమమయ్ూ అన్ుక నానొం
విొందు భోజన్ొం –
బదిలీ పోయ్త్ానలు
మళ్ళు ఉయ్యూరు మీద ధాూస్ పెరిగిొంది. బదిలీ చేయిొంచుకోవాలని
పోయ్త్ానలు పాోరొంభిొంచాన్ు. నాకు వన్ున దన్ునగా మా వరుడ మొంబర్ కోలా చాల చలపతి
మా మేన్ మామ గారి అబాబయి పదమనాభొం ఉనానరు పదమనాభొం అపపటికే
యిెమ్.యిెల్.యిెఽయిన్ వదేా శోభనాదీోశార రావు కు కాోస్ మట్. మాకు హెైస్ూొల్ లల
జూనియ్ర్. అత్ని దగరకు వళ్ో న్న్ున ఉయ్యూరుకు టాోన్స ఫర్ చేయిొంచమని పదమనాభొం
చాల పాటి నాలుగైదు స్ారుో చపాపరు. చేదా ాొం చేదా ాొం అని త్ాత్ాసరొం చేశాడు. పని
జరగలేదు. యిె.వి.స్ుబాబ రావు అనే అదిల్
ో మేషట ారు టాోన్స ఫర్ అయిత్ే వొంటనే మళ్ళు
ఉయ్యూరు కు తీస్ుక చాచడు శోభనాదిో. ఇది చూసిన్ మా చాల పతికి ''ఎకొడ్య కాళ్ొంది.
'' మరానడ్ే న్న్ున శోభనాదిో దగొ రకు తీస్ుక ని వళ్ో ''ఏొం పెదా మనిషి వయ్ాూ1 మా వాడ్ి
టాోన్స ఫర్ గయరిొంచి నీ దగొ రస్ుొ ఎననన స్ారుో తిరిగాన్ు. నిన్న కాక మొన్న టాోన్స ఫర్
అయిన్ డ్ిోల్ మేస్ా ారిన ''మీ కమామరు'' అని వొంటనే ఉయ్యూరు తీస్ుకోచాచవ్. ''మా బాప
నాళ్లు'' అొంటే అొంట అలుస్ా. ఇద లాస్ట వారినొంగ్. వారొం లలపు మా దురాొ పోస్ాద్ న్ు
ఉయ్యూరు బదిలీ చేయిొంచక పర య్ావో పరిసత్రలు
ిా చాలా తీవోొం గా ఉొంటాయి జాగుత్ా
మొంచి త్నానికి కూడ్ా హదుాొంటుొం ది. నీ దగొ రికి రామయ మాకు ఎలా
చేయిొంచుకోవాలల త్లుస్ు నీ వలో అయిత్ే నీకు గ్రవొం అని వచాచొం ఆ మరాూద
నిలుపుకో ''అని దుల్నపపశాడు. కొంగయ తిన్న శోభనాదిో '' ''చలపతి రావు !గారూ వారొం కాదు
నాలుగయ రనజులలో పోస్ాద్ గారిని ఉయ్యూరు తీస్ుక స్ాాన్ు ఇదే హామీ ''''అనానడు స్రే న్ని
అపపటికే వొంగల రావు పోభయత్ాొం క త్ా పి.ఆర్.సి, ని1978 p/r.c.ని అమలు జరిపిొంది.
జీత్ాలు బగా నే పెరిగాయి వొంళ్ రావు ఉదయ ూగయల పాల్నటి దేవుడు అని పిొంచుక నానడు
మేస్ట ారో కు గ్రవ మైన్ వేత్నాలు మొదటి స్ారిగా దకాొయి అొందరూ ఎొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచాొం
ఆయ్న్కు కృత్జా త్లు చపుపక నానొం ఇదొంత్ా ఏొం ఎల్ సిల పటుటదల య్యనియ్న్ో
స్ొంఘటిత్ శకిా వలో నే స్ాధూమైొంది 320 14-460-15-580 ఉన్న బ యి.డ్ి.సపొల్
ఇపుపడు 575-20-775 -25-950 సపొల్ గా మారినా బలసిక్ 775 rs wi e.f 1-4-
78 అయిొంది ఉయ్యూరు హెస్
ై ూొల్ లల దాదాపు ఎన్భై మొంది స్ాటఫ్ ఉనానరు వీరొందరికీ పప
ఫికేసషన్ చయ్ాూలొంటే ఉన్న గయమాస్ాాల వలో కుదరదు. అొందుకని హెడ్ మాస్ాటరు న్న్ున,
దేవేొందో రావు గారిని, వి..పూరణ చొందో రావు న్ు, యి. ఎల్ సి.వి.పోస్ాద్ కు అపపగిొంచారు.
మేమొందరొం ఖాళ్ళ స్మయ్ొం లలనన లేక స్ూొల్ అయిన్ త్రాాత్నన లేక ఒక ొకొ స్ారి
కాోస్ులకు వళ్ుకుొండ్ా నన దీనిన విజయ్ వొంత్ొం గా పూరీా చేసి అొందరి మన్నన్లు
పొ ొందామయ. అొందరికి క త్ా సపొళ్లో అమలయ్ాూయి.. అలాగే ఇొంకిుమొంట్ లు చేయ్ాలనాన,
నల వారీ మయడు కాపీల పప బల్ో ్ చేయ్ాలనాన ఎరియ్ర్స కోస్మైనా మా స్హాయ్మే
తీస్ుక నే వారు స్మయ్ానికి పొంపి జీత్ాలు వచేచటు
ో చేయ్ గల్నగే వాళ్ుొం ఇొందులల పెన్
ై
చపిపన్ మా అొందరి పాత్ో ఉొంది. ఆఫీస్ులల వీరయ్ూ గారు అనే పెదా గయమాస్ాా ఉొండ్ేవాడు
ు వాది. ఖదా రు పెజ
కాొంగస్ ై మా, లాలీచ వేసప వాడు బల్ అొండ్ బల్ పధ్ధ తి వాడు ఆయ్న్కు
చపిప ఎవరూ చేయిొంచ లేక పర యిే వారు హెడ్ మాస్ాారైనా అొంత్ే . గయరుదాస్ అనే అత్న్ు
చాలా మొంచి వాడు. పని బాగా చేసప వాడు. రూల్స కూడ్ా బాగా త్ల్నసిన్ వాడు. త్లలల
ో టి సిల త్ో స్రి పర యిేది. స్ుబాబరావు అనే నా
నాలుక లా ఉొండ్ే వాడు అత్నికి అడ్ిమషన్ు
ే శిషరూడు ఇొంకో గయమాస్ాా. ఇత్నికి ఎస్ ఎస్.సి. పని పబో క్ పరీక్షలు మారుొ
మోపిదవి
షీటో ు,స్రిటఫికటు
ో ఏడవ త్రగతి పబో క్ పరీక్షల త్ో స్రి పర యిేది. అొందుకని మా
అొందరి స్హకారొం ఆఫీస్ పనికి అవస్రొం వచిచొంది దీనిన మేమయ శుదధగా హుషారుగా
బాధూత్ గా నే నిరాహిొంచాొం. స్ొంత్ృపీా పొ ొందామయ
బొందరు కలెకటర్ ఆఫీస్ లల వోటో లెకిొొంపు జరి గిొంది . అొందరొం అకొడ్ికి చేరుక నానొం
క్షణక్షణొం ఉత్ొొంత్ టో ఉనానొం ఫల్నత్ాలు ఎలా ఉొంటాయో అన్నది అొందరి ఆొందయ ళ్న్. ఎవరి
డబయబ వాళ్ుమే పెటట ుక ని వచాచొం. చివరికి క లూ
ో రి కోటేశార రావు గల్నచి న్టు
ో పోకటిొంచారు
మేమొందరొం ఆయ్న్ున మన్స్ారా అభి న్ొందిొంచాొం. అకొడ్ే చిన్న స్భ ఏరాపటయిొంది
అకొడ రాపరో జనారాన్ రావు గారు అనే ఒక హెడ్ మాస్ాటరునానరు. టాగయర్ లాగా బారు
గడడ ొం దానికి స్ొంపెొంగ న్ూఎన్ రాసి న్లో రొంగయ మాయ్కుొండ్ా నిగ నిగ లాడ్ేటో ు పెొంచుక నే
వారు గడడ ొం బాగా పెొంచటొంవలో మేమయ ఆయ్నిన ‘’గడడ ొం జనారాన్ రావు’’ అని పిల్నచే వాళ్ుొం.
ఆయ్న్ మాకొంటే సీనియ్ర్. కోటు లలపల్న దాకా గడడ ొం పెరిగి ఉొండ్ేది ఇొంగీోష్ లల, త్లుగయ లల
గకపప వాగాధటి ఉన్న వాడు రేడ్ియో లల ఎననన ఆొంగో పోస్ొంగాలు చేశాడు నాకు చాలా
పరిచయ్ొం ఉన్న వూకీా. ఆయ్న్ున మాటాోడ మనానరు.ఎొందుకో కొంగారు లల ఉన్న ఆయ్న్
జేబయ లల రాసి ఉొంచుక న్న ఒక కాగిత్ొం తీసి చదవ బో య్ాడు. అది పి.శ్రు రామ మయరిా గారు
గలుస్ాారనే న్మమకొం త్ో ఆయ్న్ున గయరిొంచి రాసిన్ కాగిత్ొం. మొదలు పెటట ి ఒక వాకూొం
చదవ గానే అొందరూ గనల చేశారు అపుపడు త్ేరుక ని రొండ్య జేబయ లలఉన్న కాగిత్ొం తీసి
క లూ
ో రి పెై రాసిొంది చదివాడు. ఇలా రొండు పడవల మీద కాళ్లు పెటట ె వారునాన రని పోత్ూక్షొం
గా మా బృొందొం చూసి పిచచగా న్వుాక నానొం అపపటి న్ుొంచి మేమపుపడు ఆ
స్ొంఘటన్న్ు జాాపకొం చేస్ుక ని న్వుాక నే వాళ్ుొం.
ఉయ్యూరు లల క లూ
ో రి కి స్నామన్ొం
క లూ
ో రి ని గల్నపిొంచిన్ మేమయ మొంచి ఊపు లల ఉనానొం. శాస్న్ మొండల్నకి కృషాణ జిలాో
ఉపాధాూయ్యల న్ుొండ్ి ఎనినకైన్ స్భయూడు శ్రు క లూ
ో రి కోటేశార రావు గారికి ఉయ్యూరు లల
ఘన్ స్నామన్ొం చేయ్ాలని మేమయ నిరనయిన్ుచకోనానొం. దానికి ఖరుచ మేమే భరిొంచాలని
నిరనయిన్ుచకోనానొం అొందరొం ఒకే మాటగా నిరణయ్ొం తీస్ుక ని క లూ
ో రి కి త్ల్నయ్ జేసి
చైరమన్ శ్రు పిన్నమ నేని గారిని కూడ్ా వచేచటు
ో చేయ్మని కోరాొం. ఆయ్న్ అొంగీకరిొంచి చైరమన్
గారిని కూడ్ా తీస్ుకు వస్ాాన్ని చపాపడు. ఉయ్యూరు సెొంటర్ లల ఊర వారి డ్ాబా మీద స్భ
ఏరాపటు చేశాొం. స్ాయ్ొంత్ోొం ఆరు గొంటలకు స్భ.. రాతిో డ్ిన్నర్ కూడ్ా హాజరైన్ వారొందరికీ
ఏరాపటు చేశాొం. రాగానే అొందరికి టిఫిన్ టీ లు అద జేశాొం. నాయ్కుల రాక ఆలస్ూొం వలో
రాతిో ఏడు గొంటలకుమీటిొంగ్ పాోరొంభమైొంది. చై రమన్ గారి అధూక్షత్ న్ స్భ నిరాహిొంచాొం.
వేదిక మీద కు నేనే అొందరిని ఆహాానిొంచా. క లూ
ో రి త్న్ స్హజ ధయ రణన లల మాటాోడ్ాడు.
ఇొంత్ అభిమాన్ొం చూపిొంచి ఉపాధాూయ్యలు గల్నపిొంచి న్ొందుకు క లూ
ో రి ఇొంకా బాధూత్ గా
వారి స్ొంక్షేమ కారూ కుమాలన్ు నిరారిాొంచాలని పిన్నమ నేని హిత్వు పల్నకారు. నేన్ు వేదిక
మీద నా స్ారొం విని పిొంచాన్ు. ’’ఒకపుపడు వాజ్ పపయి ధిలీో లలక్ స్భ న్ుొంచి ఎనినకై త్మ
నియోజక వరొ ొం లల కనీ పిొంచకుొండ్ా విదేశాొంగ మొంతిో గా పని చేసి మళ్ళు ఎలెక్షన్ లల
నిలబడ్ొందుకుకారూ కరా లమీటిొంగ్ పెడ్ిత్ే ‘’కారూ కరా లకు దూరొం గా ఉొండ్ే నాయ్కుడు
మాకు అకొరేోదు మా దగొ ర ఉొండ్ే నాయ్కుడు కావాల్న మాత్ో ఉొండ్ే నాయ్కుడు కావాల్న’’.
అని చొంప చల్ మనేటో ు చపాపరు. వాజ్ పపయి ‘’నేన్ు త్పుప చేశాన్ు మిమమల్నన విస్మరిన్చ
కూడదు ఈ స్ారికి క్షమిొంచొండ్ి మళ్ళు ఈ త్పుప జరకుొొండ్ా జాగుత్ా పడత్ాన్ు ‘’అని న్చచ
చపిపన్ త్రాాత్ా కారూ కరా లు మళ్ళు రొంగొం లల దిగారు. కన్ుక మేమొందరొం ఎననన శుమలకు
కషాటలకు వోరిచ మిమమల్నన గల్నపిొంచాొం మాకేమైనా స్మస్ూలు ఉొంటె మీ దగొ రకు వస్ాాొం
వాటిని వొంటనే పరిషొరిొంచాల్నసన్ బాధూత్ మీదే ‘’అని క లూ
ో రికి అొందరి ఎదుటా చపాపన్ు
అొందరు న్న్ున పోశొంశిొంచారు ఆ నాటి టీచర్స గిల్డ అధూక్ష కారూ దరుశలు కూడ్ా ఆ వేదిక
న్ు స్ుస్ొంపన్నొం చేశారు. క లూ
ో రికి శాలువా ఖదా రు పాొంచల చాపు, పుషప హారాల త్ో
చైరమన్ గారి చేత్ స్నామన్ొం జరిపిొంచాొం క లూ
ో రి మా అొందరీన పపరు ఏపపరు నా అభి
న్ొందిొంచాడు. త్ాన్ు అొందరికి అొందు బాటు లలనే ఉొంటాన్ని, ఏ క్షణొం లల నైనా మీ స్మస్ూలు
నాకు చపపచుచ మీరు రాన్కొర లేదు. ఒకొ ఫర న్ చేసపా స్మస్ూ పరిషాొరానికి నేన్ు వొంటనే
స్పొందిస్ా ాన్ు అని హామీ ఇచాచరు.. స్భ స్కసస్ అయి న్ొందుకు అొందరొం ఆన్ొందిొంచాొం.
అొందరు భోజనాలు చేసి వళాురు. నాయ్కులత్ో మరన స్ారి స్ానిన హిత్ూొం ఏరపడ్ి
న్ొందుకు స్ొంత్ృపిా గా ఉొంది.
అమమ ఆరనగూొం
ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల మాకు జూనియ్ర్, కన్క వల్నో వాస్ా వుూడు వొంపటి కుమార
స్ాామి డ్ాకటర్ పాసెై ఉయ్యూరు లల పాోకీటస్ పెటట ాడు అయ్న్ అన్న స్ుబోహమణూొం నాకు స్ూొల్
లల కాోస్ మేట్. కుమొంగా బాోహమణయలు అొందరు కుమార స్ాామి దగొ రకే వళ్ుటొం
పాోరొంభిొంచారు. ఈయ్నా న్వుా మయఖొం త్ో పలకరిొంచేవాడు మా అమమ కు ఆయ్నేన డ్ాకటర్
గా ఏరాపటు చేశాొం. ఆయ్న్ చాలా జాగుత్ా తీస్ుక ని అమమన్ు టీోట్ చేశాడు అమమకు కూడ్ా
అయ్న్ మీదే గయరి కుదిరిొంది. ఒక వేళ్ మేమయ వేరే డ్ాకటర్ దగొ రకు తీస్ుకు వళాామని
అనాన ఒపుపక నేది కాదు.. స్రే న్ని మేమయ ఆయ్న్ చేత్రలలోనే ఉొంచాొం. అవస్రమైత్ే
అకొడ్ే ఉొంచి వైదూొం చేశాడు. ఆయ్న్ అపపటికి కురు డ్ాకటరు. వేదాొంత్ గుొంధాలు క ని చదివే
వాడు. వేదాలు ఉపనిషత్ర
ా లు త్పిపొంచి ఖాళ్ళ స్మయ్ొం లల అధూయ్న్ొం చేసప వాడు మాకు
ఎపుపడ్ైనా స్ా య్ొంత్ోొం ఖాళ్ళ గా ఉొంటె ఆస్పతిోకి వళ్ో కాసపపు కూరుచని మాటాోడ్ే వాళ్ుొం
మేమయ అొంటే ఆొంజనేయ్ శాసిా ి కాొంత్ా రావు. నేన్ు.
అలానే క ొండూరి రాదా కృషణ మయరిా అనే పా మరుు దగొ ర క ొండ్ి పరుు వాస్ా వుూలు,
జిలాో పరిషద్ హెడ్ మాస్ాటరు ఆయ్న్ త్ొండ్ిోకి ఇలా నే పక్షవాత్ొం వసపా కుమార స్ాామి దగొ రే
టీోట్ చేయిొంచారు మయరిా గారు మా అన్నయ్ూ జి.ఏల్. శరమ కుత్ాడొంకి లల కాోస్ మేట్.. మా
అన్నయ్ూ కున్న అపార ఇొంగీోష్ పాొండ్ిత్ాూనిన, ఆయ్న్ రచనా పాటవానిన, ఉపనాూస్
నేరపరిత్నానిన అయ్న్ నాకు కనీ పిొంచి న్పుపడలాో చపిప మచుచ క నే వారు. అలాొంటి
స్హాధాూయి త్న్కున్నొందుకు గరా పడ్ే వారు మా నాన్న గారనాన మయరిా గారికి మహా
గ్రవొం. మయరిా త్లుగయ పొండ్ిట్. అయ్న్ కుటుొంబొం లలని అడ్ా మగా అొందరు
ఉపాధాూయ్యలే. అదీ ఆ కుటుొంబొం గకపపదన్ొం. ఆయ్న్ స్ర దరి కుస్ుమ కుమారి
నేన్ు ఆడ్ాడడ హెైస్ూొల్ హెడ్ మాస్ట ర్ గా పని చేసి న్పుపడు నా దగొ ర హిొందీ పొండ్ిట్ గా
పని చేసిొంది. మొంటాడ వొంకటేశార స్ాామి గయడ్ి దగొ ర స్ాొంత్ డ్ాబా ఉొంది భరా ఎల్నమొంటరి
స్ూొల్ హెడ్ మాస్ాటర్. పిలోలు లేరు ఆసిా బాగా ఉొంది.
ఇలా మాకు కుమార స్ాామి కుటుొంబ డ్ాకటర్ అయ్ాూడు నాకు చొంకలల కురుపు
లేసపా ఆపరేషన్ చేసి న్య్ొం చేశాడు అలాగే వీపు మీద కూడ్ా. మా చిన్న మేన్లుోడు శాసిా ి
రనజు రనజుకూ చికిొ పర త్ే ఆయ్న్ దగొ ర చేరాచొం న్య్ొం చేశాడు మా అన్నయ్ూ గారి
అమామయి వేద వల్నో కి కూడ్ా ఆయ్నే డ్ాకటర్ అయ్న్ స్లహా మీద ఆమన్ు మదాోస్ కు
తీస్ుక ని వళ్ో సెపషల్నస్ట కు కూడ్ా చూపిొంచాొం. ఎొందుకో అొందరికి ఆయ్న్ మీద న్మమకొం
కల్నగిొంది.
అొంత్ే –అపపటి కపుపడు ఫాకటరీ వారు లెకొలు చూసి త్ోల్నన్ పోతి ట న్ునకు
పది రూపాయ్లు చకపుపన్ వస్ూలు చేసి పోభయత్ాానికి జమ చేశారు. హెవి మేషి న్రి
ఫాకటరీకలెకటర్ అధూక్షత్న్ క ొండపల్నో దగొ ర ఏరపడ్ిొంది వాళ్లుషపర్ స్రిటఫికటు
ో పొంపారు.
అపుపడు మేమయ వీర వల్నో పొ లొం లల మాత్ోమ చరుకు వేశాొం. అది క ొంత్ చచిచ క దిాగా
మాత్ోమ పొండ్ిొంది ఫాకటరికి నా పపర త్ోల్నొంది 7 టన్ునలుమాత్ోమ కన్ుక నా వదా
మిన్హాయిొంచిొంది 70 రూపాయ్లే. కన్ుక నా షపరో ు ఏడు మాత్ోమ. ఇలా చరుకు
రైత్రలొందరూ అొందులల భాగస్ాామయూలెన
ై ారు అొందరికి షపర్ స్రిాఫెకటు
ో వచాచయి దాదాపు
ఇరవై ఏళ్లు గా ఆ ఫాకటరీ నిరామణొం నిరాహణ ఖరుచల వలో డ్ివిడ్ొండ్ ఏమీ రాలేదు. ఏడ్ాది
కోస్ారి బో ర్డ మీటిొంగ్ జరుగయత్ూ వివరాలు పుస్ా క రూపొం లల వస్ూ
ా నే ఉనానయి. ఇొంత్వరకు
నాకు నా షపరో మీద రూపాయి అదన్ొం గా వచిచన్ జాాపకొం లేదు. ఏమన
ై ా ఒక క త్ా ఫాకటరీ
నిరామణానికి నా దీ ఒక రాయి పడ్ిొందని స్ొంత్ోషమే మిగి ల్నొంది.
స్ూొల్ లల నా పోయోగాలు
నేన్ు ఫిజికల్ సెైన్ుస,ఇొంగీోష్ పదవ త్రగతికి చపపప వాడ్ిని. పాఠొం చపపటొం సెక్షన్
లల ఉన్న త్ల్నవి గల వారి స్ొంఖూ న్ు బటిట ననటుస చపపటొం దానిన మరానడు కాోస్ కు
వచిచన్పుపడు పాత్ది చదివి పిలోలు కాోస్ కు రావటొం జరిగేది నిన్నటి పాఠొం మీద పోశనలు
అడ్ిగి స్మాధానాలు రా బటేట వాడ్ిని. వాటినే పుస్ా కొం లల రాయిొంచేహో మ్ వర్ొ ఇచేచ
వాడ్ిని. పిలోలు ఏొంత్ో ఉత్ాసహొం గా ఇవనీన చేసప వారు. ఇొంగీోష్ లల పోశనలకు ఆన్సరుో
రాయిొంచే వాడ్ిని. సెపల్నో ొంగయ లు చపిపొంచేవాడ్ిని. సెైన్ుస బొ మమలు బో ర్డ మీద పిలోలత్ో
వేయిొంచే వాడ్ిని భాగాలన్ు గయరిాొంప జేసప వాడ్ిని. పాోకిటకల్ రికార్డ త్య్ారు చేయిొంచే వాడ్ిని.
లాబ్ లల పాోకిటకల్స చేసి, చేయిొంచే వాడ్ిని. అొందుకే పిలోలకు ఏొంత్ో హుషారు కల్నగి పిోపపర్
అయి వచేచ వాళ్లు.
ఆ టెని
ైి ొంగ్ ఆఫీస్ మైన్ రనడ్ లలనే ఉన్నటు
ో జాాపకొం. ఉదయ్ొం పది గొంటల న్ుొండ్ి
స్ాయ్ొంత్ోొం అయిదు వరకు అకొడ్ే ఉొండ్ాల్న. అనేక మైన్ పాోజకుటలు చయ్ాూల్న ఇమోలోవజ
ై ేడ్
మోడల్స త్య్ారు చేయ్ాల్న. వాటిని పోదరిశొంచి చూడ్ాల్న. అొంత్ేకాక బో ధనా స్ామరాధునిన
పెొంచే ఎననన విషయ్ాల మీద సెపషల్నస్ుటలు లెకచరుో ఇస్ాారు. దీని న్ొంత్టిని రికార్డ
చేస్ుకోవాల్న ఆడ వాళ్ళు వచాచరు. ఒకే కుటుొంబొం లా కల్నసి పని చేశాొం. స్రదాగానే ఉొంది.
నేన్ు ఉదయ్ొం కాఫీ త్ాగి, పదిొంటికి వస్ొంత్ విహార్ లల నన, అకొడ ఉన్న బాోహమణ
మేస్ లలనన భోజన్ొం చేసి వళళు వాడ్ిని రాతిోకి కూడ్ా అకొడ్ే చేసప వాడ్ిని . వీలెైన్పుపడు
దగొ రలలనే ఉన్న మా అత్ాారి వూరు వేలుప చరో కు ఏలూరు –న్ూజి వీడు వయ్ా
మయస్ున్ూరు బస్ లల వళ్ో రాతిో అకొడ ఉొండ్ి మరానడు ఉదయ్మే భోజన్ొం చేసి, ఎనిమిది
గొంటల బస్ ఎకిొ వర్ొ షాప్ కు వచేచ వాడ్ిని. ఒక స్ారి ఉయ్యూరు కూడ్ా వళళు వాడ్ిని.
మొంచి రిఫరన్స పుస్ా కాలు, బో ధనా స్ామగిు పుస్ా కాలన్ు స్ూొల్ కు అొందజేయ్ టానికి
మాకు ఇచాచరు పది రనజులు యిటెట గడ్ిచి పర య్ాయి చివరి రనజున్ టీ పారీట ఏరాపటు చేశారు.
ఎవరి అన్ుభయతి వాళ్లో చపాపరు. పాోజక్ట ఆఫీస్ర్ పపరు గయరుా లేదు కాని మొంచి య్యవ
ఆఫీస్ర్. ఎొంత్ో జాగుత్ా గా మాకు టెని
ైి ొంగ్ ఇపిపొంచారు. నాకు బాగా నే ఉపయోగ పడ్ిొందని
పిొంచిొంది స్ూొల్ లల బో ధనా మరుగయ పరచుక నే గకపప అవకాశొం కల్నొ ొంది చిన్న చిన్న
పరికరాలు చేసప నేరుప వచిచొంది పిలోలత్ో చేయిొంచే అన్ుభవమయ వచిచొంది. వాళ్లు
అొందజేసిన్ పుస్ా కాలూ ఏొంత్ో ఉపయోగ పడ్ాడయి
పదవ త్రగతి అనే ఎస్.ఎస్.సి వచిచన్ త్రాాత్ విదాూరుధల స్ొంఖూ విపరీత్ొం గా పెరిగి
పర వటొం వలో ఇళ్ుకు పొంపప ఏరాపటు విరమిొంచి స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ కేొందాోలలల టీచరో న్ు
రపిపొంచి దిదా ొంి చే పధ్ధ తి మొదలెైొంది. కరూనలు, విశాఖ పటనొం, రాజ మొండ్ిో మొదలెైన్ చనటో
స్ాపట్ ఉొండ్ేది..మేస్ట ారుో న్ు. అకొడ్ికి అపాయిొంట్ చేసి పొంపపవారు అకొడ్ే స్ుమారు పది
హీన్ు రనజులు పటేటది స్ాపట్ పూరీా అవటానికి అని చేపగా వినానన్ు అకొడ్ా చకొర్స చీఫ్
లు కాొంప్ ఆఫీస్రుో ఉొండ్ే వారు. ఇదొంత్ా జిలా విదాూ శాక్ష్ది కారి ఆధారూొం లల జరిగేది.
మేమయ స్రీాస్ లలకి వచేచస్రికి గయొంటలర్, ఎలూర్ సెొంటరుో వచాచయి ఒక స్ారి న్న్ున
గయొంటలర్ సెొంటర్ లల ఫిజికల్ సెన్
ై స పపపరుో దిడటానికి వేశారు. లేడ్ీస్ కాలేజి లల సెొంటర్ అని
జాాపకొం. మాకు వస్తి హిొందూ కాలేజి లల ఇచాచరు. అకొడ్ే ఉనానొం పది హీన్ు రనజులు.
హో టల్ భోజన్ొం. టిఫిన్ కాఫీ అనీన హో టల్ లలనే. హిొందూ కాలేజి లల ఆఫీస్ ఆఫీస్
స్ూపరిొంటేనా ొంే ట్ మా రేపలెో బాబాయి శివరామ దీక్షి త్రలు గారి రొండ్య అమామయి బాల భరా
ఒకోొ స్రి బోహామన్ొంద రడ్ిడ సపటడ్య్
ి ొం దగొ రున్న అమమ వారి గయడ్ి దగొ ర ఉన్న వాళ్ు ఇొంటికి
వళళు వాడ్ిని ఏొంత్ో ఆపాూయ్ొం గా చూసప వారు భోజన్ొం అకొడ చేసపా కాని వదిలే వారు
కాదు బాబాయి మయడ్య కూత్రరు సీత్ కూడ్ా వారిొంటి దగొ రే ఉొండ్ేది. అన్నయ్ాూ అన్నయ్ాూ
అొంటల వాళ్లు ఎొంత్ో ఆపాూయ్ొం గా పిలుస్ుాొంటే ఒళ్లు పులకరిొంచేది వీరిదారి పెళ్ోళ్ోకు మా
కుటుొంబొం హాజరయిొంది.
ఒక స్ారి మాత్ో పపపరుో దిదా ుత్రన్న మా చీఫ్ గారు అస్ాస్ుాలయ్ాూరు ఆయ్న్
సెలవు పెటట ి వళ్ో పర త్ాన్నానరు చాలా మొంచి వాడు.అొందుకని ఆయ్న్ కిొంద అసిస్ాొంటు
ో గా
పని చేస్ా ున్న నేన్ు, వీరా రడ్ిడ అనే మా జిలాో సెన్
ై ుస మేషట ారు ఆయ్న్ున ఒపిపొంచి
ఇొంటికి వళ్ు కుొండ్ా ఆపి, కాొంప్ ఆఫీస్ర్ గారికి చపిప మా పపపర్ వాలుూయిేషన్ అయిన్
త్రాాత్ ఆయ్న్ చేసప చీఫ్ పని కూడ్ా మేమయ చేసి ఆయ్న్కు ఏొంత్ో స్హకరిొంచాొం హాయిగా
కురీచలల త్ాపీగా ఉొండమని చపాపొం. ఆయ్న్ ఏొంత్ో ఆన్ొందిొంచారు. మాకు ఏొంటో కృత్జా త్
చపాపరు ఒకరిక కరు స్ాయ్ొం చేస్ుకోవటొం అొంత్ే కాని ఇొందులల మేమేమీ ఇబబొంది
పడలేదు ఏొంత్ో ఓరుపగా ఆ పని స్ొంత్ృపిా గా చేశాొం. ఆయ్న్కు రావాల్నసన్ డబయబలల ఒకొ
రూపాయి కూడ్ా త్గొ కుొండ్ా ఇపిపొంచ గల్నగి న్ొందుకు స్ొంత్ోషొం గా ఉొంది.
బొందరు స్ాపట్
ఎటట కేలకు బొందరు లల స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ సెొంటర్ వచిచొంది. నేన్ు స్రీాస్ లల చేరిన్
స్ుమారు ఏడ్నిమి ఏళ్ుకే నాకు స్ాపట్ కు ఆరడరో ు డ్ి.యి.వో న్ుొండ్ి అొందాయి. అదీ నేన్ు
ై స లలవచిచొంది.. స్ాపట్ వసపా హెడ్ మాస్ట ర్
బో ధిస్ా ున్న ఫిజికల్ సెైన్స లల కాదు. నేచురల్ సెన్
వొంటనే విధుల న్ుొంచి రిలీవ్ చేసి పొంపిస్ా ారు. నేన్ు రిలీవ్ అయి అకొడ్ి కి చేరాన్ు. స్ాపట్
కు క ొందరు మేస్ట ారుో డ్ి.యి.వో.ఆఫీస్ గయమాస్ాాలన్ు మేనేజ్ చేసి ఆరడ ర్ స్ొంపాదిొంచటొం
ఉొండ్ేది పాతికో పరకో ‘’ఆమాూమాూ ‘’మయొందే స్మరిపసపా స్ాపట్ రావటొం ఖాయ్ొం. లేక పర త్ే
ఎనేనళ్లు గడ్ిచినా చాలా మొందికి వచేచది కాదు. కాని నాకు ఏ పోయ్త్నొం లేకుొండ్ా నే
స్ాపట్ వచిచొంది. నారాయ్ణ రావు అనే గయమాస్ాా ఇొందులల పోసద
ి ధ ి చొందాడు క ొందరు
మేస్ట ారుో మేస్ట ారో వదా డబయబ వస్ూలు చేసి అకొడ ‘’క టిట ‘’ఆరడ రో ు వచేచటు
ో చేసప వారు. మా
హిొందీ మేషట ారు రామారావు దీనిలల ఆరిత్ేరిన్ వారని చపుపక నే వారు. న్న్ూన ఒక స్ారి
పోలలభ పెడ్ిత్ే ‘’చయిూ జారాన్ు ‘’కూడ్ా అకొడ ఆ పరిసతి ిా చూసి అస్హూొం వేసి ఆ జోల్నకి
మళ్ళు ఎపుపడూ వలో లేదు
రగయూలర్ గా స్ాపట్ అపాయిొంట్ మొంట్ రాక పర త్ే స్ూొల్ కు సెలవు పెటట ి మొదటి
రనజున్ వడ్ిత్ే రాని వారవ రైనా ఉొంటె ఖాళ్ళలు చూసి ‘’స్ాపట్ అపాయిొంట్ మొంట్ ‘’ఇచేచ
వారు. దీనిన మేమయ ‘’వరొండ్ా అపాయిొంట్ మొంట్ ‘’అనే వాళ్ుొం. అకొడ కూూ లల న్ుొంచన
వాల్న. ఏ స్బజ క్ట లల ఖాళ్ళ ఉొంటె అొందులల పపపరుో దిదా ాల్న. ఆ రనజుకు డ్ి ఏ.ఉొండ్ేది కాదు.
అపుపడు డ్ి.ఏ.పది రూపాయ్లు రనజుకు. కుమొం గా పదిహేన్ు ఇరవై అయిొంది ఎనిన
రనజులు స్ాపట్ లల ఉొంటె అనిన రనజులకు డ్ి ఏ,ఇచేచవారు రాన్ు, పర న్ు బస్ కు లేక రైల్ కు
ఎకసెోస్ చారీజలు ఇచేచవారు దిదా న్
ి పపపర్ కు ఒకటికి మొదటోో పావలా అ త్రాాత్ా న్లభై
పెైస్లు ఆ త్రాాత్ా డ్బుై అయిదు పెస్
ై లు, చివరగా రూపాయిన్నర కూడ్ా ఇచాచరు చీఫ్
కు ఫికసడ్ అమౌొంట్ ఉొండ్ేది. అొందుకని చీఫ్ కొంటే అసిస్ాొంటో కు ఎకుొవ వచేచది త్రువాత్
దీనిన మారాచరు. చకొర్ కు పది పెైస్లు చివరికి మయపాపవలాఅయిొంది.. చీఫ్ ఒకోొ
అసిస్టొంట్ పపపరో లల పది హీన్ు శాత్ొం పపపరుో చక్ చేయ్ాల్న గీన్
ు ఇొంకు పెన్ వాడ్ాల్న అసిస్టొంటు
ో
రడ్ ఇొంకు పెన్ వాడ్ాల్న, చకొరుో బయ
ో లేక బాోక్ వాడ్ాల్న. ఇొంకు స్ాపట్ వాళళు స్రఫరా చేసప
వారు బాల్ పాయిొంట్ పెన్స అయిత్ే మన్మే త్చుచకోవాల్న.
హిొందూ హెస్
ై ూొల్ లల శ్రు స్రస్ాతి దేవి విగుహొం ఉొంటుొంది రనజు అకొడ పూజ
నిరాహిొంచి పోస్ాదొం పెడత్ారు స్ాపట్ కు అొందరొం ఉదయ్ొం పది గొంటలకే చేరుకోవాల్న.
అకొడ అటేనా న్
ే స రిజి స్స్ట ర్ లల స్ొంత్కొం చేయ్ాల్న. చీఫ్ గారు అసిస్టొంట్ కాొంప్ ఆఫీస్ర్ వదా
దిదా ాల్నసన్ పపపరుో తీస్ుక ని వచిచ త్న్ రిజి స్ా ర్ లల న్మోదు చేస్ుక ని డ్ిసట బ
ి ా యూషన్ రిజి స్ా ర్
లల ఎవరికి ఎనిన పపపరుో ఏ సెొంటర్ వి ఏ న్ొంబర్ న్ుొంచి ఏ న్ొంబర్ వరకు ఇచాచరన రాసి
మాత్ో స్ొంత్కొం పెటట ొంి చే వారు మధాూహనొం ఒొంటి గొంట వరకు ఒక సెషన్. ఆ త్రాాత్ా ఒక
గొంట విశాుొంతి భోజన్ొం చేసప వాళ్లు చేసప వారు. టిఫిన్, కాఫీ లు చేయ్చుచ అకొడ
బయ్ట ‘’చొందోొం ‘’హో టల్ ఉొండ్ేది. అకొడ బజిజ , పున్ుగయ త్పప ఇొంకేమీ ఉొండ్ేవి కావు. టీ
బాగా ఉొండ్ేది. చొందోొం పెదా వాడ్ే కాని అొందరు చొందోొం అనే పిల్నచే వారు న్వుాత్ూ అసి స్ట ొంట్
లత్ో స్ర్ా చేయిస్ూ
ా ఉొండ్ేవాడు. లావుగా ఖాకీ పాొంట్ త్ో ఉొండ్ే వాడు. నేన్ు ఉయ్యూరు
ై ే టిఫిన్ కూడ్ా చేయిొంచి బాక్స లల త్చుచక నే వాడ్ిని .
లలనే భోజన్ొం చేసి వీలెత్
బొందరులల ఉొండటొం
సినిమాలు
పాొండురొంగ ని దరశన్ొం
స్ాపట్ లల పదనిస్లు
బొందరు స్ాపట్ లల కవిత్ాొం విని పిొంచిన్ వారిలల చిొంత్ల పాటి పూరణ చొందో రావు
ఆయ్న్ త్మయమడు మయరళ్ళ కృషణ లు కూడ్ా ఉనానరు. కమమని కవిత్ాొం వాోసప నేరుప
వారిదారిది. పూరణ గారు పదూ శత్కాలు రాశారు మయరళ్ నా ఆతీమయ్యలు, కుటుొంబ
సపనహిత్రలు కధకులు, భారతీయ్ స్ాహిత్ూ పరిషత్ అధూక్షులు, బొందరనో లెకొల మేషట ారు
అయిన్ ఆర్ ఎస్.కే.మయరిా గారి అలుోడు. భారాూ భరా ల్నదా రూ ఉపాధాూయ్యలే ఇదా రూ హెడ్
మాస్ట రో ు అయ్ాూరు. ఈ స్ర దరుల్నదా రు కూచి పూడ్ి, మొవా, కోస్ూరు, చలో పల్నో పాోొంత్ాలలల
స్ాహిత్ూ స్భలు అయిదారేళ్లు నిరాహిొంచారు న్న్ున ఎపుపడూ పిల్నచే వారు వళళు వాడ్ిని.
ఈ ఐదా రు కల్నసి పదామకర్ శత్ావధాని చేత్ చలో పల్నో లల అషాటవధాన్ొం ఆ త్రాాత్
శత్ావధాన్ొం చేయిొంచారు. ఈ రొండ్ిటిలల నేన్ు పుిచచకుడ్ిని. శాత్ావదానానికి మాడుగయల
నాగ ఫణన శరమ గారు కూడ్ా వచిచ ఆశేరా దిొంచారు పోమయఖ స్ాహితీ వేత్ాలేొందరన
పాలగొనానరు. రాళ్ు బొండ్ి కవిత్ా పోస్ాద్ కూడ్ా వచాచరు రావి రొంగారావు వగైరాలన్ా రీన
త్పపక పిల్నచే వాడు. మయరళ్ రిసెర్చ చేసి పి.హెచ్.డ్ి స్ాధిొంచాడు. ఈ నల ఇరవై ఏడున్
బొందరులల అత్ని ‘’సిరి మలెో లు ‘’పదూ కావూ ఆవిషొరణ ఉొంది. ఉయ్యూరు స్ాహిత్ూ
స్భలకు స్ర దరు ల్నదా రూ వచేచవారు. కవి స్మేమళ్న్ొం లల పాలగొనే వారు. పూరణ రేడ్ియో
లల ‘’స్మస్ాూ పూరణొం ‘చాలా స్ారుో నిరాహిొంచాడు, రిటెైర్ అయిొంత్రాాత్ కూడ్ా
నిరాహిస్ా ూనే ఉనానడు. మొంచి మిత్రోలు ఇదా రూ నాకు. ఇపపటికీ ఫర న్ లల
మాటాోడుక ొంటాొం.
స్ాధారణొం గా స్ాపట్ లల ఎవరి పటాో పక్షపాత్ొం నాకు ఉొండ్ేది కాదు నిషపక్ష పాత్ొం
గా ఉొండ్ే వాడ్ిని కాని నా వోత్ానికి ఒక స్ారి భొంగొం కల్నగిొంది..అపుపడు నేన్ు హిొందూ
హెైస్ూొల్ లల ఇొంగీోష్ రొండవ పపపర్ దిదా ు త్రనానన్ు. నా చీఫ్ నా గయరుత్రలుూలు, మా హెడ్
మాస్ట ర్ట్ అస్ర సియిేషన్ కు పెదా దికుొ, రూల్స అనీన బాగా త్ల్నసి రూల్స పుస్ా కానిన
మాకోస్ొం హాొండ్ బయక్ గా రాసిన్ వారు అయిన్ హెడ్ మాస్ట ర్ స్ర మొంచి రామొం గారు అని
పిలువబడ్ే స్ర మొంచి రామ చొందో మయరిా గారు మొంచి కధకు లు. బాల స్ాహిత్ాూనిన రాసిన్
వారు. మా లాొంటి వారొందరికో ‘’గాడ్ ఫాదర్ ‘’
అలాొంటి రామొం గారు ఒక రనజు పపపరుో దిదా ే స్మయ్ొం లల నమమదిగా న్న్ున బయ్టికి
పిల్నచి చాలా లల వాయిస్ లల ‘’పోస్ాదూ !నా ఫెొంో డ్ ఒకాయ్న్ క వూారులల హెడ్ మాస్ట ర్
అత్ని క డుకు ఇపపటికి నాలుగయ స్ారుో ఎస్ ఎస్ సి లల ఇొంగీోష్ లల త్పాపడు ఇపుపడు వాడు
పాస్ కాక పర త్ే వాడ్ికి దికుొొండదు. కన్ుక ఆ పపపర్ మన్ దగొ రికే వచిచొందినీకే ఆ బొండ్ిల్
ఇచాచన్ు న్ువేా వాడ్ినిఎలగన అలా గటేటకిొొంచాల్న ఇది ఆజాా కాదు, ఆదేశొం కాదు నా
పెరసన్ల్ రికాస్ట . స్ాటి హెడ్ మాస్ట ర్ మనన వేదన్ ‘’అనానరు. నేన్ు ‘’మాస్ాటరూ
!స్ాధూమైన్ొంత్ వరకు సెపషల్ కేర్ త్ో దానిన దిదా ుత్ాన్ు.నేన్ు చూసిొంత్రాాత్ మీరు చక్ చేసి
ఓకే చేస్ా ాన్ొంటే నాకేమి అభూొంత్రొం లేదు ‘’అనానన్ు ఆయ్న్ ‘’స్రే అలానే చేదా ాొం ‘’అని
చపాపరు.
నిజొం గానే ఆ పపపర్ నా దగొ రకే వచిచొంది. తీసి దిదాటొం మొదలు పెటట ాన్ు.
కురాుడ్ిపపపర్ లల స్రుకేమీ లేదు మొదటోో దిదా త్
ి ే పది మారుొలే వచాచయి. పాస్ కావాలొంటే
కనీస్ొం పదా నిమిది మారుొలు రావాల్న. ఇొంకో పపపర్ కూడ్ా ఉొంది అది ఏ కేొందాోనికి వళ్ో ొందయ
త్లీదు కన్ుక దాననో వాడు పొ డ్ి చేస్ా ాడనే గాూరొంటీ లేదు కన్ుక దానిన కూడ్ా దృషిటలల
పెటట ుక ని వీడ్ికి కనీస్ొం ఇరవై దాటి మారుొలు వయ్ాూల్న. త్పుపల్నన స్రి చేశా. లెటర్
ఉొంటుొంది పది మారుొలకు. అదీ ఈ వధవ యిెమేఎ గిలక లేదు. కనీస్ొం అయిదారు లెన్
ై ోు
రాసినా ఏదయ ఒకటి చేసి మారుొ లెయ్ూ వచుచ. మరి ఏొం చేయ్ాలల బయరుగీకుొనాన. కాని
నాకే త్టిటొంది మాకిసమమొం మారుొలు వేశాన్ు మాచిొంగ్ ఏదయ ఉొంది. దానిన కూడ్ా నేనే స్రి
చేశా.మొత్ా ొం మీద తిమిమని బాోహిమ బోహిమని తిమిమ చేసి ఇరవై రొండు మారుొలు వేశాన్ు
చీఫ్ రామొం గారికి చూపిొంచా. ఆయ్న్ స్ొంత్ృపిా పడ్ి ఏమీ మాటాోడకుొండ్ా స్ూరుటినీ చేసి
న్టు
ో పచచ ఇొంకు త్ోరైటో ు క టిట నేన్ు చేసిన్ దానిన ఎొండ్ార్స చేసి మిత్ో స్ుపుత్రోడ్ిని గటుటన్
పడ్ేశారు. ఇదే నా మొదటి చివరీ వోత్ భొంగొం కధ. ఆ త్రాాత్పుపడ్య రామొం గారు కల్నసి ఆ
కురాుడు పాసెైన్టు
ో త్ొండ్ిో త్న్కు ఫర న్ చేసి చపాపడని చపాపరు. హాపీ గా స్ుఖాొంత్ొం
అయిొంది
స్ాపట్ లల లల నాత్ో పాటు ఇొంగీోష్ పపపరుో దిదా ే గనపాల రావు అనే హిొందూ హెైస్ూొల్
లెకొల మేషట ారు నాత్ో ఎపుపడూ పర టీ. ఒక అయిదు నిమయషాలు త్ేడ్ాత్ో ఎనిన పపపరో యినా
దిదా ి పారేసి బయ్ట పడ్ే వాళ్ుొం న్వుాకుొంటల. ఆ త్రాాత్ కాసపపు గాసిప్ క టేటవాళ్ుొం
అత్న్ు రిటెైర్ అయి ఈ మధూనే చని పర య్ాడని త్ల్నసిొంది. ఇొంకో పర టీ దారుడు పమిడ్ి
మయకొలస్ూరూ నారాయ్ణ అనే సెన్
ై స మేషట ారు. అత్న్ూ సీపడ్ గానే దిదా వ
ే ాడు పమిడ్ి
మయకాొలా వాడు సినీ న్టుడు చొందోమోహన్ డ్ి ఆ ఊరే అత్న్ు చొందోమోహన్ కు బొంధువు
కూడ్ా. మాత్ో పాటు హెడ్ మాస్ట ర్ కూడ్ా అయ్ాూడు.
స్ాపట్ లల స్రిగమలు
రనజూ తిరగలేక పర త్ే బొందరనో బాలమమ గారిొంటోో ఉొండ్ి పర యిే వాడ్ిని. వాళ్ు హాలులల ఒక
చనట నా బాగ్ పెటట ుక ని స్ానన్ొం అవీ అకొడ్ే చేసప వాడ్ిని బాలమమ గారు నాకు ఉదయ్ొం
రనజూ కాఫీ ఇచేచవారు. స్ాయ్ొంత్ోొం స్ాపట్ న్ుొంచి రాగానే టీ ఇచేచు వారు. ఆవిడ భరా ‘’పీచు
గారు ‘అన్బడ్ే రొంత్ చిొంత్ల స్ర మయ్ాజులు గారు, వారి పిలోలు అొందరు ఎొంత్ో ఆపాూయ్ొం
గా ఉొండ్ేవారు ఎొంత్ో మరాూద చూపపవారు. ఉదయ్ొం రాతిో హో టల్ లల భోజన్ొం టిఫన్
ి చేసప
వాడ్ిని. ఇొంటోో భోజన్ొం చేయ్మని బల వొంత్ పెటట ె వారు కాని స్ాధూమన్
ై ొంత్ వరకు వారికి
ఇబబొంది కల్నగిొంచే వాడ్ిని కాదు ‘’అన్నయ్ూ గారూ ‘’అని బాలమమ గారు పిల్నచే పిలుపు లల
ఎొంత్ో ఆతీమయ్త్ కని పిొంచేది. పిలోలొంత్ా మామయ్ూగారూ అని పిలుస్ూ
ా ఉొండ్ే వారు ఒక
రకొం గా వారిొంటోో స్భయూడనై పర య్ాన్ు. స్ాపట్ అయి పర యిన్త్రాాత్ బొందరు లడుడ లాొంటివి
క ని ఇచిచ వచేచవాడ్ిని. ఎపుపడు బొందరు వళ్ునా నా పన్ులయిన్ా రాాత్ ఒక స్ారి వారిొంటికి
వళ్ో పలకరిొంచి రావటొం ఒక అలవాటెై పర యిొంది. ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచే వారు. బాలమమ గారు
మా అబాబయిల పెళ్ోళ్ోకు వచేచవారు. అలాగే నా గాడ్ ఫాదర్ అయిన్ ఆర్ ఎస్.కే గారిని
కూడ్ా కల్నసి వచేచవాడ్ిని. ఆయ్న్ ‘’జాగృతి ‘’వార పతిోకలల సినీ స్మీక్ష చేశే వారు. ఆ
ఒరవడ్ి అదుుత్ొం గా ఉొండ్ేది. ఈ విషయ్ొం లల నేన్ు ఆయ్న్ ఫాన్ న్ు. ఆయ్న్
ఆర్.ఎస్.ఎస్, జన్స్స్ొంఘ, బ జపి లకు చాలా స్నినహిత్రలు. వారా లకోస్ొం ధిలీో మొదలెైన్
చనటోకు వళ్ో వారా లు సపకరిొంచేవారు. ఒక లలక స్భ ఎనినకలల బ జపి కూటమి అత్ూదిక సీటో ు
గలుస్ుాొందని రాశారు నాకున్న అవగాహనా బటిట రావని ఆయ్న్కు ఉత్ా రొం రాశా. నిజొం గానే
నేన్ు చపిపొందే నిజమైొంది. అపుపడు ఆయ్న్ ఫర న్ చేసి ‘’పోస్ాద్ గారూ !మీరే కరక్ట నా
అొంచనాలు త్పాపయి ఐ య్ాొం స్ారీ ‘’అనానరు. ‘’అదీ నిజాయితీ. అొందుకే ఆయ్న్ నా
ఆరాధుూలెై పర య్ారు
స్ాపట్ లల క నిన చారిత్ాోత్మక స్ొంఘటన్లు జరిగాయి. హెడ్ మాస్ట ర్స అస్ర సి
ఏషన్ మీటిొంగ్ అరుగయత్ూ ఉొండ్ేది మేమయ హెడ్ మాస్ాారో ొం కాక మయొందు కూడ్ా దాని
పెోసిడ్ొంట్ స్ర మొంచి రామొం గారు మమమలీన రమమని పిల్నసపా వళళు వాళ్ుొం. జరిగే తీరు
త్న్ునలు చూసప వాడ్ిని. కాని అయ్న్ అొందరు హెడ్ మాస్ట రోకు మీటిొంగ్ ఉొంది అని చపిపనా
పటుట మని పది మొంది కూడ్ా హాజరయిేూ వారు కాదు. పాపొం ఆయ్న్కు విస్ుగయ కోపొం
వచేచది. కాని త్మాయిొంచుక ని స్ొంఘొం పరిసతిని
ిా మాకు వివరిొంచి బాధ పడ్ేవారు. మేమయ
హెడ్ మాస్ట రోొం కాదు కన్ుక ఏమి చయ్ూగలొం ?మేమయ హెడ్ మాస్ట రోొం అయిన్ త్రాాత్
అస్ర సి ఏషన్ న్ు బలలపపత్ొం చయ్ాూలని చాలా ఆలలచిొంచాొం మేమయ హెడ్ లొం అయిన్
క త్ా లల రామొం గారు రిటెైర్ అయి నాలుగైదు మొంది స్ొంఘానికి పపస
ో డ్
ి ొంటు
ో వచాచరు కాని
ఎవరూ నిలబడలేదు. ఆరు నలలల మయడు నలలల ఉొండ్ి త్పుపక నే వారు స్ొంఘొం మరీ
కుదేలయి పర యిొంది. అపుపడు ఒక స్ారి నా దగొ ర అసిస్టొంట్ గా స్ాపట్ లల ఇొంగీోష్ పపపరుో
దిదా న్
ి ఆదినారాయ్ణ, పెదమయత్ేా వి హెడ్ మాస్ట ర్ నేన్ు అలలచిొంచి ఏమన
ై ా స్ొంఘానికి గకపప
స్ాాన్ొం కల్నపొంచాలని అన్ుక నానమయ అత్న్ు చురుకైన్ వాడు. అపుపడు పటమట హెైస్ూొల్
ి పాోమీలా రాణన గారిత్ో కూడ్ా చరిచొంచాొం ఆవిడ్ా స్రే అొంది. రామొం గారిత్ో
హెడ్ మిసపా స్
మాటాోడ్ాొం దీనికి మొత్ా ొం బాధూత్ తీస్ుక న్నది నేన్ూ ఆదినారాయ్ాణనే.మిగిల్నన్
వారొందరికీ చపాపొం అొందరు మొంచి అస్ర సియిష
ే న్ ఏరపడ్ాలనే భావిొంచారు. నా ఆలలచన్
పోకారొం పోమీలా రాణన పెోసిడ్ొంట్ గా, ఆదినారాయ్ణ కారూ దరిశ గా స్ొంఘొం ఏరపడ్ాలని
అొందరీన ఒపిపొంచాొం.
ఒకోొ స్ారి ఉగాది స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ స్మయ్ొం లలనే వచేచది . శలవు ఉొండ్ేదికాదు.
పెొందరాలే ఇొంటోో పూజచేసి ఉగాది పచచడ్ి తిని భోజన్ొం కూడ్ా కానిచిచ త్ోమిమదికే బస్
ఎకిొ బొందరు వళాుల్నస వచేచది. అలాగే శ్రు రామ న్వమి కూడ్ా అొంత్ే..మా అమమ త్దిాన్ొం
మారిచ మధూ లేక చివరనో వచేచది దానికీ సెలవు ఉొండ్ేది కాదు. పరిమషన్ తీస్ుక ని ఉదయ్ొం
త్ోమిమదికే కూరుచని త్దిాన్ొం కానిచిచ భోజన్ొం చేసి, స్ాపట్ కు
మారిచ, ఏపిోల్ స్ాపట్ స్మయ్ొం లల వరాిలు బాగా కురిసపవి. వరిొం పడ్ిత్ే బొందరు పరిసతి
ిా
చపపకొరేోదు బయరదమయ్ొం కొంపూ. దేవేొందో రావు నేన్ు క డ్ాల్నకి చొందిన్ పి.వి.కృషాణ రావు
గారు స్ాపట్ లల ఏదైనా స్మస్ూ వసపా డ్ి.ఇ వొ. గారి దృషిటకి తీస్ుక ని వళ్ో పరిషాొరొం స్ాధిొంచే
వాళ్ుొం. స్ాపట్ స్మయ్ొం లల టీచర్స గిల్డ ఎకిస కూూటివ్ మీటిొంగ్ జరిగేది. వళ్ో స్లహాల నిచేచ
వాడ్ినినా స్లహా కోస్ొం అొందరూ ఎదురు చూడటొం
వీలెన్
ై పుపడు క లూ
ో రి ని వళ్ో చూసప వాళ్ుొం ఆయ్న్ మాత్ో బాగా మాటాోడ్ే వాడు. స్ొంస్ాా
గత్ విషయ్ాలు వూకిాగత్ విషయ్ాలు ఉదయ ూగ విషయ్ాలు త్లుగయ విదాూరిధ పతిోకా విశేషాలు
కాొంత్ారావు నేన్ు ఆొంజనేయ్ శాసిా ,ి జాాన్ స్ుొందరొం మాటాోడ్ే వాళ్ుొం. ఆయ్న్ దగొ ర మాకు
చన్ువు ఎకుొవ. మాకూ ఆయ్న్ విలవ నిచేచ వాడు. అనేక స్ారుో ఆయ్న్ అనారనగూొం
పాలెైత్ే హాసిపటల్ లల ఉొంటె ఇొంటెనిసవ్ కేర్ లల ఉొంటె మేమయ త్పపక వళ్ో చూసి వచేచ
వాళ్ుొం. ఆయ్న్ ఆరనగూొం బాగయపడ్ి ఇొంటికి చేరన్
ి త్రాాత్ మళ్ళు వళ్ో పలకరిొంచే వాళ్ుొం
అొందుకే ఆయ్న్కు మేమొంటే అభిమాన్ొం. మా మాటకు విలువ కూడ్ా. అలా స్ాగిొంది
క లూ
ో రిత్ో మా సపనహొం. ఆయ్న్ ఏొం ఎల్ సి అని మేమయ భావిొంచే వాళ్ుొం కాదు. మా
ఆపుాడు, మిత్రోడు గా భావిొంచే వాళ్ుొం. ఆయ్న్ దగొ ర ‘’పొ టిట శరమ’’ శరమ గారు అనే
గవరనమొంట్ స్ూొల్ స్ర షల్ మేస్ా ారుొండ్ే వారు బొందరు గిల్డ హో ొం పన్ులాయ్నే చూసప
వాడు. నికొచచయిన్ మనిషి మాత్ో బాగా ఉొండ్ే వాడు అలాగే రామ కృషణ అనే పెడన్
హెైస్ూొల్ సెన్
ై స మేషట ారు క లూ
ో రికి స్నినహిత్ొం గా ఉొండ్ేవాడు. క లూ
ో రిని బావ గారు అనే
వాడు మేమయ అత్నిన ‘’రాజు గారి బామమరిది ‘’అనే వాళ్ుొం స్రదాగా తీస్ుక నే వాడు డబయబ
ఖరుచ పెటట ి అొందరికీ స్ాయ్మయ చేసపవాడు. అత్ని భారూ ఎల్ ఐ.సి లల ఉదయ ూగి. అదేాపల్నో
రామ మోహన్ రావు గారి త్ొండ్ిో జాన్కి రామయ్ూ గారు కూడ్ా క లూ
ో రి గారి దగొ ర పని చేసప
వారు అయ్న్ నాకు నేన్ు హిొందూ కాలేజి లల ఫిజిక్స డ్ిమాన్ సపా ట
ి ార్ గా పని చేసన్
ి పపటి
న్ుొంచీ అొంటే స్ుమారుగా1960 న్ుొంచి త్లుస్ు అపుపడ్ాయ్న్ హిొందూ కాలేజి లల
గయమాస్ాా గా ఉొండ్ే వారు.
ఒక స్ారి స్ాపట్ జరుగయత్రొండగా టౌన్ హాల్ లల రాతిో ఏడ్ిొంటికి నారాయ్ణ రడ్ిడ , ఏొం. వి.ఎల్
న్రసిొంహా రావు ల స్ాహిత్ూ స్భ ఉొంటె ఉొండ్ి పర యి వినానన్ు. నారాయ్ణ రడ్ిడ మాటాోడ్ిన్
త్రాాత్ ఏొం. వి.ఎల్ మాటాోడ్ాడు. ఆ స్ాహిత్ూ ఉపనాూస్ొం జన్మ లల మారవ లేనిది యిెొంత్
బాగా మాటాోడ్ాడ్య మాటలలో వరిణొంచ రానిది. నారాయ్ణ రడ్ిడ ఉపనాూస్ొం దీని మయొందు చలా
పపలవొం గా ఉొందని నేనే కాదు నాత్ొ పాటు అొందరూ అన్ుక నానరు. అొంత్ గకపప సీపకర్ ఏొం
వి.ఎల్..మయత్ాూల మయగయొ సినిమా నిరామత్ గా, న్ూజి వీడు కాలేజి త్లుగయ లెకచరర్ గా
ఆయ్న్ స్ుపోసద
ి ధ ుడు. న్ూజివీడులల పోతి నలా స్ాహిత్ూ కారూ కుమొం నిరాహిొంచి,
విదాూరుధలన్ు పర ో త్సహిొంచేవాడు. వారిత్ో రాయిొంచే వాడు. రేడ్ియో నాటకాలలో అత్ని గకొంత్ర
విొంటే పరవశొం కల్నగేది. ఇనిన ఉొండ్ి కూడ్ా త్ాగయడు వలో త్ొొందర గా చని పర వటొం బాధాకరొం.
సినీ మాయ్లల పడ్ి జీవిత్ానిన అరాుిొంత్రొం గా మయగిొంచుక న్న అభాగయూడు ఏొం వి.ఎల్.ఒక
స్ారి న్ూజి వీడు న్ుొంచి బజ వాడ కు నేన్ు వస్ుాొంటే నాపకొ సీటు లల కూరుచనానడు.
బజవాడ వచేచ దాకా ఎననన విషయ్ాలు చపాపడు. ఆ స్ాహితీ స్ుగత్రడ్ిని నేనపుపడూ
మరచి పర లేన్ు.
బస్ రాతిో పూట బయ్లేారి ఉదయ్ానికి హెైదరా బాద్ చేరిొంది. అకొడ కాకాని వొంకట రత్నొం
గారు మాకు దాారాకా హో టల్ లల బస్ ఏరాపటు చేశారు ఆయ్న్ అపుపడు వూవస్ాయ్
మొంతిో. మొహాలు కడ్ిగి కాఫీ టిఫిన్ అయిన్ త్రాాత్ బస్ుసలు రొండు కాకాని గారి ఇొంటికి
వళాుయి. ఆయ్న్ మమమల్నన ఆపాూయ్ొం గా స్ాదరొం గా ఆహాానిొంచారు. కాఫీ ల్నపిపొంచారు
కోడల్న చేత్. అనీన చూసి జాగుత్ా గా రొండ్ి అని హిత్వు చపాపరు. బస్ుసలు బయ్లేారాయి.
మహా రాషట ా లల షిరడ ీ దగొ ర బో లేగాొం అదేదయ పపరున్న చనటికి చేరాయి అకొడ ఫాకటరీలల బస్.
వాళళు టిఫిన్ భోజన్ొం ఏరాపటు చేశారు మరానడు చరుకు త్ోటలకు తీస్ుక ని వళాురు
మన్కు పననొండు నలల పొంట చరకు. వాళ్ో కు పదా నిమిది నలల పొంట. మన్లాగా ఎత్ర
ా గా
అకొడ
చచరుకు పెరగదు. ఎత్ర
ా త్కుొవ, లావు ఎకుొవ. మన్ చేరుకుొ ఆకుల త్ో ‘’జడ అలో టొం
‘’ఉొంది. అది వాళ్ో కు త్లీదు. మన్ రైత్రలు జడ అల్నో చూపిసపా అకొడ్ి రైత్రలు ఆశచరూ
పర య్ారు. జడ అలో టొం వలో చరుకు గాల్నకి, వరాిలకు పడ్ి పర దు. అకొడ రైత్రలకు ఎననన
రాయితీల్నస్ాారు అధిక దిగయబడ్ి నిచేచ విత్ా న్ొం స్పెైలై చేస్ా ారు. చరుకు వేయ్టొం దగొ రునొంచి
ఫాకటరికి త్ోలేదాకా వారు రైత్రలకు అొండగా ఉొండ్ి అనీన ఉచిత్ొం గా సపవ లాొండ జేస్ా ారు. ల
మన్కు ఇలా లేదు.ఏదయ విత్ా న్ొం స్బసడ్ీ, ఎరువులు క దిాగా ఇవాటొం త్పప మిగిల్నన్ ఉచిత్
స్దుపాయ్ాలూ మన్కు లేవు. అకొడున్నవి స్హకార చకొర కరామ గారాలు. కన్ుక రైత్రలు
అొందులల భాగ స్ాామయూలు. అపపటికి వై బ చవాన్, శరద్ పవార్ స్హకార పరిశమ
ు లకు
తిరుగయ లేని నాయ్కులు. ఇలా రొండు మయడు వూవస్ాయ్ క్షేత్ాోలు స్ొందరిశమాచమయ.
అకొడ్ి న్ుొండ్ి షిరడ ీ వళాోొం. అపుపడు జన్ొం లేరు నీటి స్దుపాయ్మయ లేదు ఆలయ్ొం దగొ ర
పొంపు నీళ్ులల స్ానన్ొం చేసి హాయిగా దరశన్ొం చేస్ుకోనానొం భోజన్ొం కూడ్ా త్కుొవ రేట్ కే
పెటట ారు. భోజన్ొం అొంటే పూరీ కూర. అపుపడు దాారకా మాయి కి హడ్ావిడ్ి లేదు. అొంత్ా
నిరజన్
పోదేశొం గా ఉొండ్ి ఇదే నేన్ు షిరడ ీ స్ాయి బాబా న్ు మొదటి స్ారిగా చూడటొం. ఆ త్రాాత్
అజొంత్ా కు తీస్ుకు వళాురు బాగానే చూపిొంచారు లెట
ై ో ు వేసి గయహలలల ఉన్న చిత్ాోలన్ు
చూపిొంచారు. అబయబరొం గా ఉనానయి. ఆ రొంగయల మేళ్ విొంపు. అకొడ్ి న్ుొంచి బొ ొంబాయి
వళాోొం అకొడ మన్ డ్వ
ైి ర్ బదులు మహా రాషట ా డ్వ
ైి ర్ న్ు ఏరాపటు చేస్ుకోవాల్న అలానే
చేశారు. అకొడ గట్ వే ఆఫ్ ఇొండ్ియ్ా చూశాొం అదుుత్మని పిస్ా ుొంది స్ాయ్ొంత్ోొం త్ాజ్
మహల్ హో టల్ కు వళాోొం ఆ రనజులలో అకొడ టీ పది రూపాయ్లు. పాొంట్ షార్ట ఉొంటేనే
లలపల్న అన్ుమతి. మా రైత్రలు పొంచా లుొంగీలత్ో వళళు పోయ్త్నొం చేసపా రానీయ్ లేదు.
నేన్ూ స్ుబాబ రావు ఆరు వళ్ో టీ త్ాగాొం. అకొడ మహా రాషట ా పోభయత్ాా స్రట ర్స లల మఫ్ో ర్
సెాటట ర్ రగయొలు పాతిక రూపాయ్లకు ఒకటి చకపుపన్ క నానొం చాలా ఏళ్లు మనానయి.
ఈ టలరు స్ొంగతి మా త్మయమడ్ికి మయొందే రాశాన్ు. కన్ుక వాడు బొ ొంబాయి వచిచ న్న్ున
త్నాత్ో పూనా తీస్ుక ని వళాుడు. అపుపడు వాడు అకొడ ఆరిడనన్స ఫాకటరీలల ఉదయ ూగొం
చేస్ా ునానడు. వాళ్ు ఇొంటికి తీస్ుక ని వళాుడు. మరానడు న్న్ున పొండరీ పురొం జాాన్ దేవుడ్ి
గాుమొం అలొండ్ి కి స్ూొటర్ మీద తీస్ుక ని వళ్ో చూపిొంచి ఇొంటికి త్స్ుకోచాచడు. అపుపడు
వాడు, మా మరదలు ఒక అపార్ట మొంట్ లల చిన్న రొండుగదుల ఫ్ాోట్ లల ఉనానడు. న్న్ున
మళ్ళు మా బృొందానికి పూనా లల అపపగిొంచాడు. అకొడ్ి న్ుొండ్ి స్రాస్రి హెైదరాబాద్
ఉయ్యూరు కు చేరుక నానమయ. ఇలా చరుకు రైత్ర య్ాత్ోలల పాలగొన్న అన్ుభయతి దకిొొంది.
ఖరుచలనీన కే.సి.పి వాళ్ువే. ఇొంటికి రాగానే నాకు మయపాపళ్ టాోన్స ఫర్ అయిన్టు
ో
త్ల్నసిొంది. ఆ వివరాలనీన ఇది వరకే రాశాన్ు.
మేమయ ఎకిొన్ టెోయిన్ సికొందాో బాద్ కు క ొంచొం ఆలస్ూొం గా చేరిొంది అపపటికే బాొంబల ఎక్స
పెోస్ పాోట్ ఫాొం మీదకోచేచసిొంది. కొంగారు, పిలో ా జలాో స్ామాన్ు
ో . ఎలాో అని ఒకటే ఇదై
పర య్ాొం. ఎలాగన అలా టెోయిన్ పటుటక ని బర్ా ి్ ల లల చేరాొం. మా త్ోడలుోడు దక్షిణా మయరిా
భారూ భారతి సపటషన్ కు వచిచ మాకు అన్నొం, కూరలు చపాతీలు వగైరాలున్న పాకటు
ో అొంద
జేశారు. హమమయ్ూ అని ఊపిరి పీలుచక నానొం. మేమేకిొన్ అయిదు నిమిషాలలో
బయ్లేారిొంది టెయి
ో న్..
మహా రాషట ా లల చక్ డ్ాొం లు ఎకుొవ. అవి వూవస్ాయ్ానికి బాగా ఉప యోగ పడ్ేవి.
పూనా కో మ ే చాలా ఆహాోదొం గా ఉొండ్ేది. న్ుల్న వచచని వేడ్ి మాత్ోమ. స్ాయ్ొంత్ోొం అయిత్ే
ల ట్
వరిొం భీభత్సొం గా పడ్ేది ‘’టోరొంషియ్ల్ రైన్ ‘’అొంటారు అలా కురిసి వదిలేది . యిెొంత్ నీరు
పడ్ినా పది నిమిషాలలో నీరొంత్ా దేాయి
ా నేజ్ లలకి పర యి చుకొ కూడ్ా రనడుడ మీద కనీ పిొంచేది
కాదు. మాకిది ఆశచరూొం గా ఉొండ్ేది.
మోహన్ మామ గారు గవరన మొంట్ ఉదయ ూగొం చేసి రిటెైర్ అయ్ాూడు. ఆయ్న్ మొంచి
టెనినస్ పపో య్ర్.వటరన్ కీుడలలో ఆయ్న్ పాలగొని గల్నచే వాడు ఎననన కపుపలు స్ాధిొంచాడు
ఎననన బహుమత్రలన్ుడక నానడు ఇొంగాోొండ్ మొదలెైన్ దేశాలకు వళ్ో అకొడ్ా పాలగొనానడు.
ఆ వివరాలనీన ఒక డ్ైరీ లల రాస్ుక నానడు. అడ్ిగిత్ వాయిొంచేసప వాడు. ఉడ్ికిొంచటానికి
నేన్ు ‘’ఏమొండ్ీ ఆ ఊరనో ఎలా గడ్ిపారు ?’’అని అడ్ిగే వాడ్ిని. ఇొంకే మయొంది ‘’గయొండ్ాోలు ‘’తిపిప
ఫ్ాోష్ బాక్ లలకి వళ్ో పూస్ గయచిచ న్టు
ో చపపప వాడు. విొంటల మయసి మయసి న్వుాలు
న్వుాక ొంటల గడ్ిపప వాడ్ిని ఆయ్న్ భారూ మొంచిదే. పచచగా బాగయొంటుొంది ఈయ్న్ కస్ూ
ా రి
శివ రావు లాగా ఉొంటాడు ఆవిడ సినిమా న్టి శాొంత్కుమారికి దగొ ర చుటట ొం . మా వాడు
ఆవిడ దాారా న్న్ున సినిమాలలల మాటలూ పాటలూ రాయ్టానికి ఏరాపటు చేస్ా ాన్ని చపపప
వాడు. నాకు అొంత్ ఇొంట రస్ట ఏమీ లేదు వాడు మాట అొంటొం త్పప అొంగయళ్ొం మయొందుకు
వయ్ూలేదు ఇది వాడ్ికి స్హజమే. మా అన్నయ్ూ గారి అమామయి వేద వల్నో పెళ్ో అయిన్
త్రాాత్ అత్నికి పూనా లల ఉదయ ూగొం ఇపిపస్ాాన్ని ఆశ పెటట ాడు. నాత్ొ అనే వాడు ‘’రామ కృషణ
లల మన్కు మొంచి అలుోడు కనీ పిస్ా ాడు. అత్నికి నేన్ు ఉదయ ూగొం చూపిస్ా ాన్ు ‘’కాని
మేటీరియ్లెైజ్ కాలేదు. క ొందరి తీరు ఇొంత్ే. మా వాడ్ి బావ మరదులు వొంకట్, అత్ని
త్మయమడు వస్ొంత్ చాలా మొంచి కురాుళ్లు. వాళ్ో కి అపపటికి పెళ్ుళ్లు కాలేదు న్న్ున కూడ్ా
‘’బావ గారూ బావ గారూ ‘’అొంటల ఆపాూయ్ొం గా పిల్నచే వారు. రనజూ ఎకొడ్ికో అకొడ్ికి బైక్
మీద తీస్ుక ని వళళు వాళ్లు. మోహన్ మరదలు కూడ్ా ఉదయ ూగొం చేస్ా ూ ఉొండ్ేది అొందరూ
ఆరిడనన్స ఫాకటరీ లలనే స్ునీత్ కూడ్ా త్రాాత్ చేరిొంది
ఒక రనజు మమమల్నన శివాజీ కోట కు తీస్ుక ని వళ్ుొంది. అకొడ అమమ వారి దరశన్ొం
అదుుత్ొం ఈ అమమ వారే శివాజీ మహా రాజ్ కు పపోరణ. ఇలా క నిన పాోొంత్ాలకు స్ాయ్ొం వేళ్
వళళు వాళ్ుొం. మోహన్ ఏొం ఎస్ సి చేసిన్ పూనా య్యని వరిసటి చాలా పెదాది . ఎననన
ో బల్నడ ొంగయలు చాలా ఆహాోదొం గా ఉొండ్ేది. దాదాపు అొంత్ా న్డ్ిచే తిరిగే
ఎకరాలు అొంత్ా చటల
వాళ్ుొం. అవస్రామైత్ేనే ఆటో లేక బస్. పూనా బస్ స్రీాస్ బాగయొండ్ేది ఖచిచత్మన్
ై
స్మయ్ానిన పాటిొంచే వారు.
.మా వాళ్ుకు ఇదే మొదటి స్ారి హెైదరాబాద్ వళ్ుటొం పూనా దాక వళ్ుటొం కూడ్ా.నేనిది
వరకే చరుకు రైత్ర య్ాత్ో లల వళ్ున్ స్ొంగతి రాశాన్ు. మా వాడ్ి రొండ్య బావ మరిది పూనా
మొత్ా ొం చూసప టిప్
ో లల బస్ లల న్న్ున తీస్ుక ని వళ్ో చూపిొంచాడు. ఎరవాడ జైలు
ై వనీన చూశాొం. ఆత్న్ు చాలా హుషారైన్ మనిషి. చాలా మరాూదగా ఉనానడు
మొదసలెన్
…మొత్ా ొం మీద పూనా లల ఆరు రనజులే ఉనానొం. అపపటికే స్ునీత్ పధ్ధ తి మారి, ఇక
ఉొండలేక పర య్ాొం. వొంటనే రిసపరేాషన్ చేయిొంచి పోయ్ాణానికి సిదధొం అయ్ాూొం. వస్ొంత్, నేన్ు
పూనా లల దొ రకొ పొ త్ే ఇొంకో సపటషన్ కు వళ్ో రిసపర్ా చేయిొంచాొం. హెైదరాబాద్ వరకే
చేయిొంచాొం. అొందరొం హెైదరాబాద్ చూడ లేదు పూరిాగా అొందుకని మా మరదలు భారతి
వాళ్ుొంటోో ఉొండ్ి అనీన చూసి అపుపడు ఉయ్యూరు రావాలని మా ఆలలచన్. మేమయ పూనా
వళళు మయొందే భారతి మమమల్నన ఆహాానిొంచిొంది దక్షిణా మయరిాకూడ్ా. స్రే న్నానొం. మోహన్
మామ గారిొంటోో రనజూ ఇడ్ీో స్ాొంబారు బాగయొండ్ేది ఉపామ పెస్రట్ కూడ్ా బాగయొండ్ేది.
ై టిఫిన్ో ు టీ. కాఫీ బాగయొండ్ేది రనజుకు కనీస్ొం మయడు
స్ాయ్ొంత్ోొం పకోడ్ీలు, మొదలెన్
నాలుగయ స్ారుో ఇచేచ వాళ్లు. నేన్ు కిరీొ న్ుొండ్ి రొండు రనజుల కోస్ారి లలనా వాలా కు లలకల్
టెోయిన్ లల వళ్ో స్రదాగా తిరిగి వచేచ వాడ్ిని. ఒక స్ారి అొందరొం కళాూణ్ వరకు వళ్ున్
గయరుా..
హెైదరాబాద్ కబయరుో త్రాాత్
నా దారితీరు -50
హెైదరా బాద్ స్ొందరశన్ొం
దక్షిణా మయరిా ఉన్న భాగొం చిన్నదే. ఒక బడ్ రూమ్, వొంటగది మాత్ోమ. అకొడ్ే ఉనానరు.
దొ డ్యో పెదా మామిడ్ి చటుట ఉొంది. కాయ్లు ఎకుొవేకాసపవి. అొందరొం అకొడ్ే స్రుడక నే వాళ్ుొం.
దొ డ్యో చిన్న రేకుల షెడ్ చటుట కిొంద ఉొంది. పిలోలు అకొడ్ే చదువుక నే వాళ్లు. పడక కూడ్ా
అకొడ్ే. ఇొంత్ ఇరుకు ఇొంటోో ఉనాన మా త్ోడలుోడ్ి హృదయ్ొం విశాల మైొంది . అొందకని
ఆపాూయ్త్కు క రత్ లేదు. మమమలనొందరీన ఏొంత్ో అభిమాన్ొం గా చూశారు అొందరూ.
పొ దుానేన అొందరికి ఇడ్ీో కాని లేక ఏదయ టిఫిన్ కాని చేసి , చికొటి ఫిలటర్ కాఫీ ఇచేచవారు
పిలోలకు పాలు, లేక హారిోక్స కల్నపి ఇచేచ వారు. మయరిా- పోభయత్ా రొంగ స్ొంస్ా ఐ.డ్ి.పి.ఎల్.
ప ాడు కొంపెనీ బస్ లల వళ్ో వచేచవాడు నైట్ షిఫ్టట లు కూడ్ా ఉొండ్ేవి . వీటికి త్ోడూ
లల పని చేసవ
ఆత్న్ు క నిన సినిమాలలల న్టిొంచాడు. కూడ్ా పెదా న్టులత్ో పరిచయ్మయ ఉొండ్ేది.
గయొంపులల గనవిొంద గా క నిన సినిమాలలో, క నినటోో కాసపపు కనీ పిొంచి
త్రమరుగయిేూ పాత్ోలూ చేశాడు డ్ైలాగ్ ఉన్న వి కూడ్ా క దిాగా చేశాడు. మొంచి పరసనాల్నటి.
యిెరుని ఎరుపు కుది మటట ొం గా ఉొండ్ేవాడు. వడలెైపన్ మయఖొం కోపొం వసపా మయఖొం కొంద గడడ
అయిేూది. చిరు బయరు లాడ్ినా భారూ భారతి అొంటే విపరీత్ మన్ ో . భారతికీ అొంత్ే.
ై పపమ
ఒకరకొం గా ‘’ఓవర్ పపమ
ో ‘’వారిదారి మధాూ ఉొండ్ేది. ఆత్న్ు మొంచి మాటకారి హాస్ూ
పిోయ్త్ాొం ఎకుొవ.
భారతి పెొందరాళళ వొంట పూరీా చేసి మా కొందరికీ పెటట ి, త్ాన్ూ తిని, మమమల్నన ‘’ఊరేగిొంపు
‘’గా అనిన చనటోకూ సిటీ బస్ మీద తీస్ుక ని వళళుది. మధాూహనొం టిఫిన్ ఖరుచ కూడ్ా
లేకుొండ్ా దిబబరకటెట కాని పూరీలు కాని చేసి మాత్ో బాటు తీస్ుక చేచది . వీలెన్
ై చనట వాటిని
మాకిచిచ తిని త్ాన్ూ తినేది. వాళ్ుమగ పిలోలు మారుతీష్ భాన్ులు. ఆడ పిలోలు మాధవి,
పదమజ. పిలోల్నన స్ూొలుకు పొంపి మాత్ో వచేచది భారతి. ఒక రనజు గనలగొొండ కోట చూశాొం
ఒక రనజు హెైకోరుట. ఇొంకో రనజు మయూజియ్ొం. మరన రనజు టాొంక్ బొండ్డ దగొ ర ఇొందిరా పారుొ.
అనీన చాలా చాకచకూొం గా నేరుపగా చూపిస్ా ూ వివరిొంచి చపపపది. చార్ మీనార్ కూడ్ా
ఎకాొొం. పిలోలు స్రదాగా ఎకాొరు. ఎకొలేని వాళ్ుని చొంకలల ఎత్ర
ా క ని చూపిొంచే వాళ్ుొం.
ఇలా స్రదా గా రనజులు గడ్ిచి పర య్ాయి. స్ాయ్ొంత్ోొం అయిదూ అయిదున్నరకు ఇొంటికి
చేరే వాళ్ుొం మళ్ళు వొంటా వడ్ిడ ొంపు. ఇదేదయ బాధ గా చేసప వాళ్లు కాదు భారాూ భరా లు.
మన్ వాళ్లు ఒచాచరు. వారు ఇవేవీ చూడలేదు చూపిొంచాల్న అని భావిొంచి చేసిొంది భారతి.
రాతిో నిదో అొందరొం నేల మీదే. దగొ ర దగొ ర గా పడుక నే వాళ్ుొం త్లో వారి లేచి మళ్ళు ఇొంకో
పర ో గాుొం.
ఇలా ఉొండగా రాొం గయొండు దగొ ర ఉన్న మలాోది రామచొందోయ్ూ గారిొంటికి ఒక రనజు వళాోొం.
వాళ్లు ఉయ్యూరు లల మా పెొంకుటిొంటోో అదా కు ఉొండ్ేవారు. మేషట ారు చాలా మొంచి వారు
భారూ వొంకట లక్షమమమ గారు. పిలోలు న్రసిొంహ శాసిా ,ి రామ కృషణ , స్త్ూొం, వొంకటేశారుో.
ఉయ్యూరు లల నే చదివి హెైదరాబాద్ చేరారు పెదాబాబయి శాసిా ి ఏ.జి ఆఫీస్ లల పని చేసి పెదా
ఆఫీస్ర్ గా రిటెైర్ అయ్ాూడు. రొండ్య వాడ్ిని ఏొం ఆర్.కే. అనే వాళ్ుొం స్రదా మనిషి. మయదా
మయదా గ మాటాోడ్ే వాడు మయడ్య వాడు స్త్ూొం పెదా ాడ్న
ై ా ఎపుపడూ ననటిలల వేలు వేస్ుక ని
చీకుత్ూ ఉొండ్ేవాడు. చివరి వాడు వొంకటేశారుో న్ు వొంకనాన అని పిల్నచే వాళ్ుొం. అొందరూ
మొంచి పిలోలే అొంత్ా మా ఇొంటోో పిలోలాోగా ఉొండ్ేవారు. భలషజాలు లేవు. మా అమామయి విజిజ
అొంటే మేస్ట ారికి, భారూకీ మరీ మయదుా’’విజజ మామ విజజ మామ ‘’అని ఏొంత్ో పపమ
ో గా చూసప వారు
మేమయ మలాోది వారిొంటికి వళ్ు గానే వాళ్లు పొ ొంగి పర య్ారు. వాళ్ు స్ాొంత్ బొంధువులు
వచిచన్టు
ో ఫీల్ అయ్ాూరు. న్న్ున ఆయ్నా ఎపుపడూ ‘’మేస్ట ారూ ‘’అనే పిల్నచే వారు. నేన్ూ
అలానే స్ొంబో ధిొంచే వాడ్ిని. వాళ్ుొంటోో పొండగ స్ొంబరమే అయిొంది మా రాక. లక్షమమ గారు
అనీన వొండ్ి సీాట్ చేసి మాకు విొందు భోజన్ొం పెటట ారు. అది మరచిపర లేొం. నాలుగైదు రనజులు
వాళ్ుొంటోో ఉొండ్ాలని బలవొంత్ొం చేశారు.
ఆ స్ాయ్ొంత్ోొం వొంకన్న మమమల్నన ‘’జూ’’కు తీస్ుక ని వళాుడు. అకొడ తిరిగి అనీన బాగానే
చూపిొంచాడు. పిలోలూ బాగానే ఎొంజాయ్ చేశారు ‘’బతికిన్ కాలేజి లల.. ఇక అకొడ్ి న్ుొండ్ి
మా తిపపలు దేవుడ్ికరుక. దగొ ర దారి అని చపిప యిెొంత్ దూరొం తిపాపడ్య త్లీదు యిెొంత్
దూరొం న్డ్ిచామో త్లీదు అపపటికే రాతిో త్ొమిమది అయిొంది. కాళ్ళుడుచ క ొంటల, ఒళ్లు
పుల్నసి పర యి బటట లు దుమయమ క టుటకు పర యి, నీరస్ొం గా అడుగయ లల అడుగయ వేస్ా ూ రాతిో
పది దాటిన్ త్రాాత్ మలాోది వారిొంటికి చేరాొం. వాళ్ుొంత్ా ఒకటే కొంగారు ఏమై పొ య్ామో
న్ని.. విషయ్ొం చపిప అొందరీన కొంగారు పర గకటాటన్ు. ఆ రాతిో మళ్ళు ఆపాూయ్మైన్ భోజన్ొం
ఏరాపటు చేశారు.
మరానడు ఉదయ్ొం అొందరొం వొంకటేశారుో స్హాయ్ొం త్ో విజయ్ న్గర్ కాలనీకి భారతి వాళ్ు
ఇొంటికి చేరుక నానొం. వీళ్ుకు దగొ ర స్ాటప్ ‘’వలేైర్ సెొంటర్ ‘’అకొడ్ే సిటీ బస్ ఎకేొ వాళ్ుొం
దిగే వాళ్ుొం వీళ్ు ఇొంటికి లకడ్ి కా పూల్ దగొ ర. అకొడన్ుొంచి అనిన చనటోకూ తిరిగే వాళ్ుొం.
బరాో మొందిర్ సెకుటేరయ్
ి ట్,రవీొందో భారతి అనీన చూశాొం అనీన దగొ రుొండ్ి చూపిొంచిొంది
భారతి. దక్షిణా మయరిా మగ పిలోలుఇపుపడు మొంచి ఉదయ ూగాలలో చేరి పెళ్ుళ్లు అయి పిలోలత్ో
బానే ఉనానరు ఇదా రాడ పిలోలకూ పెళ్ుళ్లు అయి పిలో ా పాప లత్ో స్ుఖొం గా హెైదరాబాద్
లల ఉనానరు.
ఇలా స్ుమారు పది రనజులునానమేమో హెైదరా బాద్ లల. మళ్ళు మళ్ళు చూడ్ాల్నసన్ పని
లేకుొండ్ా అనీన స్ొందరిశొంచి ఆన్ొందొం పొ ొందాొం. పిలోలొంటే దక్షిణా మయరిా మహా పపోమ
వాళ్ుకోస్ొం త్ామయ చాలా కషట పడ్ాడరు భారాూ భరాా. స్ాొంత్ స్ుఖొం వదులు క ని పిలోల కేది
కావాలొంటే దానిన స్మకూరాచరు. హేలీడ ఫుడ్. న్ూూటిో షస్ ఫుడ్ పిలోకు పెటట ె వాళ్లు. వాళ్ు
చదువు వాళ్ో కు మయఖూొం గా భావిొంచి తీరిచ దిదా ుక నానరు దక్షిణా మయరిా ఆవేశ పరుడు
ఆలలచన్ త్కుొవ భారతి ఆచి త్ూచి అడుగేస్ా ుొంది. బాగా స్పషట ొం గా ఆలలచిొంచ గలదు
అవత్ల వాళ్లు ఎలా పోవరిాస్ా ారన మయొందే త్లుస్ు క ని పెై ఎత్ర
ా వేయ్గలదు. భరా
అమాయ్కత్ాొం వలో బావగారు, మరదులు, మామ గారూ ఎకొడ మోస్ొం చేస్ా ారన న్ని ఆసిా నీ
ఇొంటినీపర గకటుటకోకుొండ్ా మయొందు జాగుత్ాగా కాపాడు క ొంది. అనీన దకొటు
ో
చేస్ుకోొంది.ఇదొంత్ా ఆమ పోతిభా స్ామరధుమే అొందుకే భారతి నాకు ‘’స్ాయ్ొం సిదధ ‘’అని
పిస్ా ుొంది.
అపుపడు రదీా త్కుొవ గానే ఉొంది. స్రాస్రి దేవాలయ్ానికి వళ్ో స్ాామి దరటిధనానిన త్నివి
తీరా చేస్ుకోనానొం. అదొ క మధురాన్ు భయతి గా మిగిల్నొంది. అపుపడు టికటో గకడవా లేదు
కూూలు లేవు. హాయిగా త్నివి తీరా ఉచిత్ దరశన్మే ఉొండ్ేది. మా బావమరిది ఆన్ొంద్
దేవుడ్ిని చూసి పరవశొం చొంది కళ్లు మయస్ుక ని చాలా సపపు అలాగే నిల బడ్ాడడు. అపుపడు
పోభావతి అడ్ిగిొంది ‘’ఏమిటాో త్మయమడూ!ఇొంత్ సపపు దేవుడ్ిని చూస్ూ
ా ఉనానవు
?యిేమని కోరుకోనానవేమిటి ?అని అడ్ిగిొంది దానికి వాడు ‘’అమామ, నాన్న చాలా కాలొం
జీవిొంచాలని కోరుకోనానన్కొయ్ాూ ‘’అని చపాపడు. ఈవిడ ఆ మాటలకు ఏొంత్ో
పొ ొంగిపర యిొంది త్మయమడ్ి ఆలలచన్లకు. మాఅబాబయిలకు అొంత్ సీన్ అపుపడు లేదు.
గయడ్ిలలొంచి బయ్టికి రాగానే కాసపపు ఎకొడ్య చటుట నీడలల కూరుచని ఆ త్రాాత్ కిొందికి
తిరుపతి కి బస్ లల వచిచ స్త్ోొం లల రూమ్ తీస్ుక నానొం. అకొడ న్ుొంచి అల్న వేలు మొంగా
పురానికి జటాొ బొండ్ీ లల వళాోొం. అపుపడు రనడుడ చాలా దారుణొం గా ఉొండ్ేది ఎగయడూ
దిగయడూ రనడుో. జటాొలల కూస్ాలు కదిలేవి కూరుచన్న వాళ్ో కు జటాొ వాడు చపిపన్టు
ో
వన్కీొ మయొందుకూ స్రుా క ొంటల వళాుల్నస వచేచది. పదామవతీ అమమ వారి దరశన్మయ బానే
జరిగిొంది. అకొడ్ి న్ుొంచి శ్రు కాళ్హసిా వళాోొం..శ్రు కాళ్ హసీా శార స్ాామిని కన్ులారా
దరిశొంచుకోనానొం. అకొడ్ే కన్నపప స్ాామిని దరిశొంచాడని చదువుక నానొం వినానొం
సినిమాలూ చూశాొం కన్నపప క ొండ, దౌోపది గయడ్ి మొదలెైన్ వనీన చూశాొం. పోస్ాదాలు ఇసపా
తినానొం. ఈ విధొంగా మా తిరుపతి య్ాత్ో ఒక పోహస్న్మే అయిొంది.. మా ఆవిడ ఎపుపడూ
దీనిన దపుపత్ూ ఉొంటుొంది. వలో త్మ కాని తీస్ుక ని వళ్ుటొం చేత్కాకపర వటొం వలన్ వచిచన్
ఇబబొంది ఇది. v.
కా ళ్హసిా లల బస్ ఎకిొ మదాోస్ కు వళాోలని పాోన్. బస్ ఎకొడ ఆగయత్రొందయ త్లీదు
పిలోల్నన ఆవిడన్ూ ఇటల అటల తిపిప ఆవిడ స్న్ుగయలుో భరిస్ా ూ మొత్ా ొం మీద పెవ
ైి ట్
ే బస్
ఎకొొం. మధాూహనొం రొండు గొంటలన్ుొంచి ఎదురు చూసెా స్ాయ్ొంత్ోొం అయిదిొంటికి వచిచొంది
బస్ుస. అదేకిొ నాలుగయ గొంటల త్రాాత్ త్ొమిమదిొంటికి మదాోస్ చేరాొం.. అపుపడు
బస్ుసలు పారిస్ లల ఆగేవి. అకొడ్ే ఎకాొల్న ఎకొడ్ికి వళాులనాన.. 15న్ొంబర్ సిటీ బస్
ఎకిొపూన్ మల్నో హెై రనడ్ లల, అొంజి కరై మీదుగా షినాయ్ న్గర్ లల మా అకొయ్ాూ వాళ్ుొంటి
దగొ ర దిగాొం.. మయొందుగా మేమయ మా అకొయ్ాూ వాళ్ో కు చపాపమో లేదయ జాాపకొం లేదు.
మాకు అొందరికి వొంట చేసి భోజనాలు పెటట ొంి ది అకొయ్ూ. అలస్ట లల నిదో బానే పర య్ాొం.
మా బావ గారు గాడ్ేపల్నో కృపానిధి గారు. మదాోస్ కారనపరేషన్ లల హెల్ా డ్ిపార్ట మొంట్ లల
య్య.డ్ి.సి. ఉదయ ూగి. కారనపరేషన్ వారు ఇచిచన్ ఉచిత్ మేడ మా వాళ్ుది. మా వాళ్లు పెై
అొంత్స్ుాలల ఉొండ్ేవారు కిొందిది అదేాకిచాచరు బో లెడు స్ా లొం. కాని అకొడ్ి బో రిొంగ్ పొంపులలో
నీళ్లు రావటొం కషట ొం. ఏొంత్ో సపపు గటిటగా క డ్ిత్ేనే నీరు వచేచది. నీరు కూడ్ా అొంత్ బాగయొండ్ేది
కాదు. నీళ్ు త్ో చాలా ఇబబొంది గా ఉొండ్ేది ఒక కిచన్ హాలు, బడ్ రూమ్. క దిాగా వరొండ్ా
ఉొండ్ేది ఎదురుగా కారనపరేషన్ పారుొ. అనాన న్గర్ చాలా దగొ ర. బస్ ఇొంటి దగొ రే ఆగయత్రొంది
అకొడ్ే ఎకొచుచ కారనపరేషన్ వారి పాోధమిక విదాూలయ్ొం ఇొంటికి దగొ రే ఉొంది త్లుగయ
చదువుక నే వారి స్ూొలు కూడ్ా దగొ రే. మొంచి సెొంటర్ లల ఉన్న బల్నడ ొంగ్. స్ౌకరూొం గా ఉొంది
అపుపడు పాలు ఒక కేొందోొం న్ుొంచి త్చుచక నే వాళ్లు చిన్న సీస్ాలలల పటిట ఇచేచ వాళ్లు
ఆ త్రాాత్ పాకట్ పాలు వచాచయి. సిటీ బస్ స్ౌకరూొం బాగా ఉొండ్ేది. మా అకొయ్ూ బావా
పెదా మేన్కోడలు స్త్ూకళ్,చిన్నమేన్కోడలు జయ్ా మేన్లుోడు శ్రునివాస్. అొందరూ మేమయ
వచిచ న్ొందుకు ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచారు. మిగిల్నన్ విషయ్ాలు త్రాాత్
నా దారి తీరు - 52
మదాోస్ దరశన్
ఉదయ్మే మా అకొయ్ూ ఫిలటర్ కాఫీ ఇచేచది. స్ానన్ొం త్రాాత్ వేడ్ి వేడ్ి ఇడ్ీో
స్ాొంబార్ త్య్ారు చేసి పెటట ద
ే ి బావ ఆఫీస్ుకు, పిలోలు స్ూొల్ కు వళ్ున్ త్రాాత్
భోజనాలు చేసప వాళ్ుొం. మధాూహనొం రొండుకు ఇొంటి న్ుొంచి బయ్లేారే వాళ్ుొం.
రనజూ ఏదయ ఒక క త్ా త్ పోదేశానికి తీస్ుక ని వళ్ో చూపిొంచేది
అపుపడుఆటోలు లేవు ఉనాన పోయ్ాణొం చేయ్టానికి ఖరుచ ఎకుొవ అని
భయ్ొం అొందుకని సిటీ బస్ లలలనన, లలకల్ టెయి
ో న్ లలనన పోయ్ాణొం.
నేన్ు వీలెైన్పుపడు సిటీ బస్ ఎకిొ అది యిెొంత్ దూరొం వడ్ిత్ే అొంత్దాకా
ా మళ్ళు అదే బస్ లల తిరిగి ఇొంటికి చేరే వాడ్ిని. పిలోల్నన
వళ్ో పటనొం అొంత్ా చూస్ూ
పారిస్ బజార్ కు తీస్ుక ని వళాోొం. రిపపన్ బల్నడ ొంగ్, హెై కోరుట కూడ్ా చూపిొంచాొం.
రిపపన్ బల్నడ ొంగ్ దగొ ర పాత్ పుస్ా కాల షాపులు విపరీత్ొం గా ఉొండ్ేవి. అకొడ
దొ రకని పుస్ా కొం ఉొండ్ేది కాదు అలాగే అకొడ ఫానీస వస్ుావులు అమేమ షాపులూ
ఉొండ్ేవి. నేన్ు వళ్ో చూసి వచేచ వాడ్ిని మొంచి పుస్ా కాలు క నానన్ు. కాని
గిటటని వాళళువరన పాత్ పుస్ా కాల షాపులకు పాతికేళ్ు నాడు త్గల బటాటరు
అపపటి న్ుొంచీ వేరే చనటికి దీనిన మారాచరు.
మదాోస్ అొంటే పూలు విపరీత్ొం. అనిన రకాల పూలు దొ రుకు త్ాయి. అనిన
రకాల పూలత్ో కదొంబొం కటిట అమయమత్ారు. స్ువాస్న్ బాగా ఉొంటుొంది. వినాయ్క
దేవాలయ్ాలు మయరుగన్ ఆలయ్ాలు శివాలయ్ాలు మదాోస్ లల ఎకుొవ
వీదికోటి ఉొంటుొంది. అరవవాళ్లు స్ాొంపోదాయ్ానిన బాగా పాటిస్ా ారని త్ల్నసిొంది.
భకీా ఎకుొవ. స్ొంగీత్ొం మీద మోజూ ఎకుొవ. కచేరీలకు వళ్ుటొం చాలా స్రదా.
అకొడ విన్టొం, త్ల బాగా ఊపటొం వారికే చల్నో ొంది. విభయతి రేఖలు పోతి
పెదా ాయ్న్ ననస్టా కనీ పిస్ా ాయి. లుొంగీ స్రే. ఆడవారు స్ొంపాోదాయ్ చీర లల
పవిత్ోత్ ఉటిట పడ్ేటో ుొంటారు. వాళ్ున్ు చూడగానే ఏొంత్ో గ్రవొం కలుగయత్రొంది.
లేబర్ జన్ొం దొ డ్ిడకి వళ్ో –కడుకోొరనే అపవాదు ఉొండ్ేది నిజమో కాదయ త్లీదు.
అొందుకే వాళ్లు దగొ ర క సపా వాస్న్ మాత్ోొం బాగా ఎకుొవగా ఉొండ్ేది. కిళ్ళు
విపరీత్ొం గా న్మలటొం అలవాటు. ఎకొడ పడ్ిత్ే అకొడ ఉమేమసప వాళ్లు.. అది
రనత్గా ఉొందేది. ఆ కాలొం లల మదాోస్ చాలా పరి శుభోొం గా ఉొండ్ేది ఎకొడ్ా చత్ా
ఉొండ్ేది కాదు. అొందుకని మదాోస్ అొంటే గ్రవొం గా,ఆదరశొం గా ఉొండ్ేది. ’’నీట్
నస్’’’’ కు పాోధాన్ూత్ ఉొండ్ేది. అలాగే సినిమాహాళ్ు మయొందు బస్ుసలు ఎకేొ
టపుపడు కూూ పధ్ధ తి పాటిొంచటొం మదాోస్ న్ుొండ్ే అలవాటెైొంది. దీనిన గయరిొంచి
త్గ చపుపక నే వాళ్ుొం. ఇలా ఎననన అన్ుభవాలకు మా మదాోస్ దరశన్ొం ఒక
వేదిక అయిొంది స్ుమారు పది రనజులు ఉొండ్ి ఉయ్యూరు తిరిగి వచాచొం.
వేస్ొంగి స్రదా
మా పెదాకొయ్ూ వాళ్ో కి వేస్వి కాలొం వసపా మదాోస్ లల నీళ్ుకు చాలా కరువుగా ఉొండ్ేది.
వాడ్ే నీళ్ుకూ ఇబబొందే. అొందుకని మేమయ వాళ్ున్ు వేస్వి లల ఉయ్యూరు కు రమమని
ఉత్ా రొం మయొందే రాసప వాళ్ుొం. రావటానికి క ొంత్ మోహ మాట పడ్ేది అకొయ్ూ.. కాని బాగా
ఎననన స్ారుో చబత్ే కుటుొంబొం త్ో వచేచది.. మా చిన్నకొయ్ూ పెదాబాబయి అొంటే మా
మేన్లుోడు అశోక్ ఉయ్యూరులలనే మా ఇొంటోో ఉొండ్ి చదువు క నే వాడు. టెన్ా వరకూ ఇకొడ్ే
చదివాడు. వాడ్ికే లలపొం రాకుొండ్ా మా బావ వివేకా న్ొంద గారు అనిన జాగుత్ాలూ తీస్ుక నే
వారు. చిన్నఉషా ఫాన్ క నిచాచరు వాడ్ికో మొంచొం ఉొండ్ేది. వాడు ఇకొడ ఉనానడ్ే కాని
మా బాధూత్ వాడ్ికి రొండు పూటలా భోజన్ొం కాఫీ పాలూ మాపిలోల త్ో బాటుఅొందివాటమే..
మిగిల్నన్ వనీన వాళ్ు నాన్న చూసప వారు. మాకు ఏ విధమన్
ై బరువూ ఉొంచే వారు కాదు
బావ. మేన్ళ్లుడూ అొంత్ే. మొంచి కురాుడు బాగా చదివే వాడు చదువులల ఫస్ట వచేచ వాడు.
బయదిధ మొంత్రడు. మా ఇొంటిల్నో పాదికి వాడొంటే మహా ఇషట ొం. మా పిలోలు ‘’అశోక్ బావా ‘’అని
ఏొంత్ో ఆతీమయ్ొం గా పిల్నచే వారు. ఇొంత్కీ వాడు ఇకొడ చదవటానికి కారణొం మా బావ
బొంగాల్ లల, బీహార్ లల పని చేయ్టొం వలో నే. అొందుకని ఎపుపడ్య త్పప వేస్విలల వాడు
ఇకొడ్ే ఉొండ్ేవాడు.
ఆ రనజులలో పొ దుాన్న టిఫిన్ో ు లేవు. చదిా అన్నొం, ఆవకాయ్ త్ో తిన్టమే. మేమయ అొంత్ే
మా పిలోలూ అొంత్ే.స్ూొల్ కు వళ్ో స్ాయ్ొంత్ోొం ఇొంటికి చేరిన్ పిలో.లొందరికీ బయ్ట ఉన్న
ఖాళ్ళ పోదేశొం లల ఏదయ ఒకటి ఆడుక నే వారు. పాలేరు గయొండ్ిగల నిొండ్ా గొంగాళాల నిొండ్ా,
సిమొంట్ కుొండు లల నీళ్లు పుషొలొం గా త్ోడ్ి ఉొంచేవాడు. వేస్వి కన్ుక వేడ్ి నీళ్లు ఎవరికీ
అకొరేోదు. మా దొ డ్ిడ పూరిాగా న్ున్నగా గచుచ చేసి ఉొండ్ేది. కాలు వేసెా జారి పర యిేటో ు
వాలుగా కూడ్ా ఉొండ్ేది అొందుకని పిలోలు స్ాయ్ొం స్ాననాలు ఈ గచుచ మీదే. అొందరూ
గనచీలు పెటట ుక ని, నీళ్లు చిమయమకుొంటల ఒకళ్ు వీపు ఇొంక రు రుదుా క ొంటు మొహమొంత్ా
స్బయబ న్ురగలత్ో బలే స్రదాగా ఆడుక నే వారు. మా అన్నయ్ూ గారి అబాబయి రాొం బాబయ,
మా అన్నయ్ూ కూత్రరు వేదొం వలీో కూడ్ా ఇకొడ్ే పెరిగారు. కన్ుక మాలల ఒకరే. ఒక గొంట
‘’ఈ గనచీ జలకాలాట’’లల గడ్ిపి హాయిగా కాలక్షేపొం చేసప వారు. ఆ త్రాాత్ అనానలు తినే
వారు.గడడ పెరుగయ అొంటే ఈ పిలోలొందరికీ ఇషట ొం. మా అమమ పాలు బాగా కాచి చకొగా పాళ్ొం
గా త్ోడూ పెటట ి గడడ పెరుగయ త్య్ారు చేసపది. మహా రుచిగా ఉొండ్ేది. కవాొం త్ో మజిజ గ చిల్నకి
వన్న తీసి నయిూ కాచేది. ఆ నయిూ రుచే రుచి. పిలోలొందరికీ కుొండ అడుగయ గనకుడు మహా
పపోమ గా తినే వారు. ఆవు ఈనినా గేద ఈనినా జున్ున పాలు కాచి అొందరొం ఇషట ొం గా తినే
వాళ్ుొం జున్ునకాచటొం లల కూడ్ా మా అమమ ఎక్స పరేట..ఉటిట మీద వన్న దుత్ా లునేావి .
అొందులలొంచి వన్న తీస్ుక ని దొ ొంగ త్న్ొం గా తిన్టొం నాకు అలవాటు. భోజనాల
త్రాాత్ చదువు క నేవారు. మా మేన్లుోడు అశోక్ మాత్ోొం పారిధ మాస్ాటరి టలూషన్ కు వళళు
వాడు. మా పిలోలకు నేనే చపపప వాడ్ిని. ఇొంటోో టలూషన్ పిలోలేలాగన ఉొండ్ేవారు. వారి
స్రస్న్ వీరుకూడ్ా. మా చిన్నకొయ్ూ రొండ్య వాడు అొంటే మా చిన్న మేన్లుోడు శాసిా ి ఒక
ఏడ్ాది ఇకొడ్ే మా ఇొంటోో ఉొండ్ి చదివాడు. వాడుకూడ్ా పారిధ గారి దగొ రే ‘’పెయి
ై ేటు ‘’చదివే
వాడు. ఒక ఏడ్ాది మా పెదా మేన్ కోడలు కళ్ కూడ్ాఇకొడ సి బ.ఏొం స్ూొల్ లల చదివిొంది.
ట డ్ొంటే.. వేదవల్నో మాత్ోొం నా
మా అన్నయ్ూగారి అబాబయి రాొం బాబయ కూడ్ా పారిధ గారి స్ూ
దగొ రే చదువుక న్నది.
దొ ొంగ త్నాలు ఎకుొవ అని మయొందే చపాపన్ు. రాతిోళ్లు అొందరొం వాకిళ్ులల దత్ర
ా గారి
అరుగయల మీద చేరి కాపలాలు కాసప వాళ్ుొం. చామల లలకి వళ్ో ఈత్ చటో నీడ లల కూచుని
దొ ొంగలన్ు పసి కటేట వాళ్ుొం బలో ొం క ొండ వారిొంటోో వరుస్గా దొ ొంగత్నాలు జరిగాయి.
ఏదీ దొ రకొ పొ త్ే ఉన్న అన్నొం ఆవకాయ్ తిని వళళు వాళ్లు. ఒకటి రొండు స్ారుో దొ రికి న్టేో
దొ రికి పారి పర యిే వారు. పగలలాో ఎొండలు, రాతిో కొంటికి నిదో లేని ఈ కాపలా త్ో బాగా
అలస్ట గా ఉొండ్ేది.
ఇక ఆడ పిలోలు అొంత్ాూక్షరి ఆడుక నే వాళ్లు.. కళా, జయ్ా ఇొందులల ‘’ఫస్ట గా ఫాస్ట ‘’గా
ఉొండ్ేవారు కళ్. బాగా శాువూొం గా పాడ్ేది. ఆమ స్ారొం అొంటే అొందరికి మహా ఇషట ొం గా
ఉొండ్ేది. జయ్ క ొంచొం బడ్ియ్ొం త్ో ఉొండ్ేది. గవాలూ గచచకాయ్లు సిొపిపొంగ్, మొదలెన్
ై
ఆటలలో వాళ్లు గడ్ిపప వారు. వేస్వి కన్ుక మయొంజలు వచేచ కాలొం మా మామయ్ాూ గారి
త్ోటలల త్ాడ్ి చటు
ో బాగా ఉొండ్ేవి పాలేళ్లు త్ాడ్ి గలలు దిొంపి బొండ్ీలల ఇొంటికి తీస్ుక చేచ
వారు స్ాయ్ొంత్ోొం ఇదా రు పాలేళ్లు క డవల్న త్ో కాయ్లు చకిొ అొందరికి ఇచేచ వారు. తిన్న
వాళ్ో కు తిన్ననిన. కడుపు నిొండ్ే దాకా పిలోలూ
పెదాలూ తినే వారు. మా అమమ తినేది కాదు. మయొంజలు అరగటానికి ఆవకాయ్ అన్నొం
బాగా పని చేసపది. సీమ చిొంత్కాయ్లూ వచేచ కాలొం. అవీ అొందరికి బాగా ఇషట ొం. త్మాషా
రుచిగా ఉొంటాయి. ఈత్పళ్లు వచేచ కాలొం అపుపడు ఈత్ చటు
ో మా చేమలలో విపరీత్ొం.
పొండ్ిన్పుపడు వాటి వాస్న్ భలేగా ఉొండ్ేది. గలలు కోసి తినే వాళ్ుొం. మొంచి రుచికరొం
బయ్ూొం డబాబలల వేసి ఈత్ పళ్లు పొండ్ిొంచే వాళ్ుొం.. గిొంజ మధూలల చీల్న త్మాషా గా
ఉొండ్ేది. త్ేగల కాలొం లల పిలోలు మహా ఇషట ొం గా లాగిొంచేవారు.
వేస్వి అొంటే మామిడ్ి పళ్లు జాాపకొం రాక మాన్దు. రస్ొం మామిడ్ి పళ్లు అొంటే మహా
రుచిగా ఉొంది అొందరికి ఇషట ొం. దజన్ో కు డజన్ు
ో క నే వాళ్ుొం. దగొ ర కావ వేసెా వళ్ో క ని త్చేచ
వాడ్ిని. ఆరగా ఆరగా పిలోలు తినే వారు. మజిజ గా అన్నొం లల రస్ొం మామిడ్ి పొండుతిన్టొం
ఒక గకపప అన్ుభవొం అన్ు భయతి. మజిజ గలల తిొంటే జబయబ చేయ్దు అని న్మమకొం. తిన్న
వాళ్ో కు తినానన్ని పళ్లు. క స్రి క స్రి తిని పిొంచే వాళ్ుొం. మా వేదవల్నో క డుకు రవి హరి
జన్రేషన్
కూడ్ా వేస్వి లల వచిచ మామిడ్ి పళ్లు తినే వారు. కడుపు పటట క హరి ‘’త్ాత్య్ాూ ఇొంక
నేన్ు తిన్లేన్ు త్ాత్య్ాూ ‘అనే వాడు. బొంగిన్ పల్నో త్కుొవ తినే వాళ్ుొం. కాయ్ కోసి తినాల్న
దీని రుచి దీనిదే. వరిొం పడ్ిత్ే బొంగిన్ పల్నో తిన్కూడదు. పురుగయ వస్ుాొంది. కలెకటర్ మామిడ్ి
అొంటే త్ోత్ాపురి చివరికి వచేచవి ఇవీ కోసి తినాల్నసన్వే. పెదాగా ఇషట ొం ఎవరికీ ఉొండ్ేది కాదు.
అొందరికి ఊరగాయ్లు మా ఇొంటోోనే పెటట ె వాళ్ుొం వళళుటపుపడు మా అకొయ్ూలకు ఇచిచ
ి ో ు . కారాలు
పొంపప వాళ్ుొం వీటికోస్ొం భోశానాలాోొంటి జాడ్ీలు కలపటానికి పెదా పెదా బలసన్
క టిటొంచటొం ఆవపిొండ్ి క టిటొంచటొం పెదా పనే. ఆఘాటు పడక పిలోలు ఇబబొంది పడ్ే వాళ్లు.
ై వి. పిపపరమొంటు బళ్ులూ అొంత్ే. అలో ొం మయరబాబ.
జీడ్ీలు ఆ రనజులలో అొందరికి ఇషట మన్
త్ాటి బలో ొం రుచిగా పిలోలు తినే వాళ్లు. నిమమ త్ొన్లు అనే బళ్ులు బాగయొండ్ేవి వాళ్ో కు.
మొంగారొం బసెొటు
ో కిలలలకు కిలలలకు క నే వాళ్ుొం బాగా ఇషట ొం గా అొందరూ తినే వారు. రేగి
పొండుో వడుో పర సి క నే వాళ్ుొం అొందరికీ ఇషట ొం. రేగి పొండో త్ో వడ్ియ్ాలు కూడ్ా పెటటటొం
ఉొండ్ేది. వేస్విలల అొందరూ కల్నసి అపపడ్ాలు వత్ేా వారు వడ్ియ్ాలు పెటట ె వారు. ఓడలు
వేయిొంచి అటుకులు కూడ్ా ఇొంటోోనే క టేట వారు ఆ త్రాాత్ దమయమలేక బయ్ట పటిటొంచటొం
లేక క న్టొం జరిగేది
ఇదొంత్ా ఒక ఎత్ర
ా .వేస్వి కన్ుక ఊరగాయ్లు పెటట ె టెైొం కూడ్ా మా మామయ్ాూ గారి
మామిడ్ి త్ోటలల అనేక రకాల మామిడ్ి చేటో ునేావి. పాలేలోత్ో చికాొలున్న కరులత్ో
కోయిొంచి బొండ్ీ మీద ఇొంటికి త్చేచ వారు మొంచి కాయ్లనీన మా మామయ్ాూ ఉొంచుక ని
ఒక మాదిరి కాయ్లు మా మొహాన్ పడ్ేసప వాడు. పోత్ూక కతిా పీటలు తీస్ుక ని కాయ్లు
పచాచలు చేసప వారకక రత్
ై ే మయకొలు త్రిగే వారు మిగిల్నన్ వారు. నీళ్ులల నానేసిన్ కాయ్లు
బయ్టికి తీయ్టొం గయడడ త్ో త్రడవటొం జీడ్ి తీయ్త్ొం డ్ొ కుొలల ఉన్న పర రా న్ు డబాబనాలత్ో
తీయ్టొం పిలోల పని. భలే స్రదాగా ఉొండ్ేది సీన్ు. మా స్ావిడ్ి లల ఇదొ క పెదా పోదరశన్ మా
అకొయ్ూలలో అమామ ఓదినా నేన్ూ కాయ్లు త్రిగే వారొం మా సీత్ పినిన వసపా స్ాయ్ొం చేసపది
మా కతిా పీట కు మొంచి పదున్ుొండ్ేది బలో ొం క ొండ వారిదీ త్చుచక నే వాళ్లు. ఇలుో అొంత్ా
ఊరగాయ్ స్ొందడ్ి త్ో మారు మోగేది. అవనీన త్లుచుక ొంటే ఏొంత్ోఅన్ు భయతి కలుగయత్రొంది
అొందరికి
అపపర్ పెమ
ైి రీ లల ఏడవ త్రగతి చదివిన్ వారికి దగొ రున్న హెైస్ూొలో లల జిలాో
కామన్ పరీక్షలు మొదటోో టెన్ా పరీక్షలకు మయొందే జరిగేవి త్రాాత్ మారిొంది టెన్ా అయిన్
త్రాాత్ జరపటొం మొదలెైొంది ఆరు ఎనిమిది త్ొమిమది కాోస్ులకు వారిిక పరీక్షలు ఏపిోల్
రొండ్య వారొం లల మొదలెై ఏపిోల్ ఇరవై రొండుకు పూరీా అయిేూవి ఇరిా మయడు లాస్ట వరిొొంగ్
డ్ే..సెలవలలో పపపరుో దిదా ి జూన్ మొదటి వారొం లల పరీక్ష్ ఫల్నత్ాలన్ు వలో డ్ిొంచాల్న. పోతి నేలా
ఒక టెస్ట ఉొండ్ేది. మయడు నలల పరీక్షలు అరధ స్ొంవత్సరొం పరీక్షలు చివరికి వారిశకాలు ఇదీ
పధ్ధ తి వీటికి పరిగానిొంపు లేక పర యినా మేస్ారో కు చాకిరీ మామయలే అనీన దిదా ాల్న మారుొల
రిజిస్ట ర్ లల పర స్ట చేయ్ాల్న. టెస్ట పరీక్షలన్ు కాారటరో ీ హాఫ్ యియ్రీోల మారుొలన్ు కూడ్ి
య్ాభై మారుొలకు ఏవరేజ్ చయ్ాూల్న వారిిక పరీక్షల మారుొలన్ు య్ాభై మారుొలకు
కుదిొంచాల్న ఇొందాకటి ఏవరేజ్ కు దీనినకల్నపి మొత్ా ొం వొంద మారుొలకు రిజిస్ట ర్ లల పర స్ట
చేయ్ాల్న పోతి నేలా పర ో గుస్ కారుడల్నవాాల్న. మొదటోో ‘’కుూమయలేటవ్
ి రికారుడ ‘’అని ఒక బరాటి
పుస్ా కొం పెటట ారు ఇొందులల విదాూరుధల చదువు త్ో బాటు ఎక్స టాో కరిుకుూలర్ య్ాకిావితీలన్ూ
న్మోదు చేయ్ాల్న. వాళ్ు ఆపిటటలూడ్ లన్ు య్ాతి త్రూడ్ లన్ు న్మోదు చేయ్ాల్న
త్ల్నదొండుోల గయరిొంచి వివరాలు షపక రిొంచాల్న విదాూరిధ కేస్ హిస్టరీ త్య్ారు చేయ్ాల్న. టెన్ా
పరీక్ష్ స్రిటఫికేట్ త్ో బాటు ఈ కుూమయలేటివ్ రికార్డ న్ు కూడ్ా విదాూరుధలకు ఇవాాల్న. చివరికి
ఈ రికార్డ పని అొంటా త్ూ త్ూ మొంత్ోమై పర యి వేగాత్ూ వాస్నా పుటిట వదిలేశారు. ఇపుపడు
అవి లేనే లేవు. ఇవనీన ఎొందుకయ్ాూ అొంటే పరీక్షలు ఎటేటశాొం కదా వీళ్ు అభివృదిధని క్షున్నొం
గా పరిశ్రల్నొంచటానికి అని పోభయత్ాొం చపపపది మేమయ అలానే చేసప వాళ్ుొం చివరికి అొందరికి
కన్ు విపుప కల్నగి వదిల్నన్ుచకోనానొం పాోణొం హాయిగా ఉొంది
హెస్
ై ూొల్ లల ఏడవ త్రగతి పరీక్షలు జరిగిత్ే చుటల
ట పకొల అపపర్ పెమ
ైి రీ స్ూొల్
విదాూరుధలు హెస్
ై ూొల్ విదాూరుధలత్ో పాటు వచిచ పరీక్ష రాసప వారు. హెడ్ మాస్ాటరు చీఫ్.
ై ూొల్ హెడ్ మాస్ట రో వదా ఉొండ్ేవి . ఆయ్నే చుటల
పపపర్ సెొంటరుో దగొ ర గా ఉన్న పెదా హెస్ ట
పోకొల సెొంటరో హెడ్ మాస్ట రో ు వసపా పపపరుో ఇచేచవారు పరీక్షలు అవగానే మళ్ళు ఇకొడ్ే
ఆన్సర్ బొండ్ిల్ న్ు అొందజేయ్ాల్న. పెైకి ఇది అొంత్ా బోహామొండొం అని పిస్ా ుొంది. కాని ఎకొడ
పడ్ిత్ే అకొడ బొ కొలు. చీమ దూరే స్ొందు ఉొంటె ఏన్ుగయలు లన్ు కూడ్ా దూరుస్ాారు. ఇదీ
కాోస్ పరీక్షలలో గేటో ు ఎత్ేా సిన్ త్రాాత్ జరిగిన్ ఏడవ (ఎదవ )త్రగతి పరీక్ష్ విధాన్ొం. రొండ్ేళ్ు
దాకా ఈ పోహస్న్ొం ఇలానే క న్స్ాగిొంది. ఇపుపడు ఆ త్రగతికి కామన్ పరీక్షలు ఎత్ేా సిొంది
పోభయత్ాొం ఇనేనళ్ుకు కళ్లు త్రచి.
నా దారి తీరు -55
బహుశా రనజు పెైనే పోయ్ాణొం. హౌరా సపటషన్ లల దిగాొం అకొడ్ికి బావ వచిచ
మమమల్నన రిసవ్
ీ చేస్ుక నానడు అకొడ్ి న్ుొంచి ఢిలీో రైల్ ఎకిొ మొగల స్రాయ్ సపటషన్ లల
దిగాొం.ఇది పెదా జొంక్షన్. అకొడ్ి న్ుొండ్ి ‘’నేరన గేజ్ ‘’పెై న్డ్ిచే టెయి
ో న్ ఎకిొ జమా
ా రా సపటషన్
లల దిగి ఇొంటికి వళాోొం. మీటర్ గేజ్ కొంటే త్కుొవ వడలుపన్న దే నేరనగేజ్. దీనిన మా వాళ్లు
‘’డకలా డకిలీ ‘’అనే వాళ్లు అొందులల కూరుచొంటే ఉయ్ాూల ఊగి న్టు
ో ొండ్ేది అొందుకా పపరు.
ఇది గొంగా న్ది ఒడుడనే ఉన్న ఊరు.బావ సెొంటోల్ వాటర్ వర్ొ్ లల స్ూపర్ వస్
ై ర్. ఆ
ా ట మనిషి.
త్రాాత్ జూనియ్ర్ ఇొంజినీర్, సీనియ్ర్ ఇొంజినీర్ గా రిటెైర్ అయ్ాూడు. చాలా సిటక్
ఎకొడ ఎవరు స్కుమొంగా పని చేయ్క పర యినా ‘’కాగిత్ాలు త్గిల్నొంచే వాడు ‘’ఇది పెై
అధికారులకు మొంటగా ఉొండ్ేది. అొందుకని పోమోషన్ చాలా ఏళ్లు త్ొకిొ పటాటరు.
అొంత్మాత్ోొం చేత్ నిరుత్ాసహ పడలేదు. పర రాడ్ి స్ాధిస్ా ూనే ఉనాడు. చీఫ్ ఇొంజినీర్ న్ు
ఆఖరికి కేొందో మొంతిో దృషిటకి కూడ్ా త్చిచ త్న్కు జరిగిన్ అనాూయ్ానిన చపిప త్న్కు
అన్ుకూలొం గా అనీన స్ాధిొంచుక న్న ‘’పటుట వదలని వికుమారుొడు ‘’మా బావ వివేకా
న్ొందొం. పనిలల దైవానిన చూసప వాడు ఇలా ఉొండ్ే వారు చాలా అరుదు అొందుకే ఆయ్న్
మాటకు, రాత్కు విలువ ఉొండ్ేది. కాదని అన్లేక పర యిే వారు కాని ఆలస్ూొం గా స్పొందిొంచే
వాళ్లు.రనజూ గొంగాన్ది లలకి పడవ మీద వళ్ో
నిరీణత్ స్మయ్ాలలల నీటి పోవాహొం యిెొంత్ ఉొంది యిెొంత్ నీరు పోవహిస్ా ర ొంది మొదలెైన్
లెకొలనీన అసిస్టొంట్ స్హాయ్ొం త్ో. తీసి పెై ఆఫీస్ర్ కు పొంపప వాడు. దీనికి కావలసిన్ త్లో
కాగిత్ాలు కూడ్ా పోభయత్ాొం స్రిగొ ా ఇచేచది కాదు త్ాన క ని పొంపిస్ా ూ బల్ చేసప వాడు
ఆలస్ూొం గా స్ాొంక్షన్ అయిేూవి దీనిప కూడ్ా రనజూ పెై అధికారులకు కొంపెో ొంట్
ట చేసవ
ప ాడు. ఒక
రకొం గా ఆయ్న్ నిత్ూొం పెై అధికారులత్ో య్యదధ మే చేసవ
ప ాడు. కిొంద అధికారులన్ు చాలా
బాగా చూసప వాడు వాళ్ో కు ఈయ్న్ అొంటే దేవుడ్ే. నౌకరుో చాలా భయ్ొం త్ో పని చేసప వారు.
వారిని ఏొంత్ో ఆదరిొంచేవాడు. వాళ్ో కి జరిగిన్ అనాూయ్ానీన పెై వాళ్ో కు త్ల్నయ్ జేసి నాూయ్ొం
చేకూరేచ వాడు అొందుకే ఆయ్న్ అొంటే అొంత్అభిమాన్ొం. జొంత్ారా లల ఆయ్న్ దగొ ర ‘’ఓజా
‘’అనే ఒక బీహారీ బాోహమణయడు నౌకరు గా పని చేసప వాడు అత్నికి మా బావ అొంటే దేవుడ్ి
త్ో స్మాన్ొం అత్నిన అొంత్ బాగా చూస్ుక నే వాడు బావ. ఇొంటోో అనిన పన్ులలో స్ాయ్ొం
చేసపవాడు అత్ని మాటలు నాకేమీ అరధొంయిేూవికావు బావకు హిొందీ బాగా వచుచ వాళ్ో త్ో
జమాయిొంచి మాటాోడ్ే వాడు
జొంత్ారా రనడుో ఇరుకు మయరికి. బయ్ూొం అొంటే ఇకొడ ఉపుపడు బయ్ూమే. అవి
ఉడుకుత్రొంటే కడుపులల దేవి న్టు
ో ొండ్ేది బావ స్న్న బయ్ూొం మొంచి వరైటీ వి క నే వాడు.
అొందుకని అన్నొం పువుాలాగా బాగా ఉొండ్ేది. బావ ఏది చేసన
ి ా సెపషలే. అనినటోోన్ూ
పోత్ేూకత్ే చూపప వాడు. మారొటోోకి ఏ క త్ా వరైటీ వచిచనా క నే వాడు డబయబ చేతిలల లేక
పొ త్ే అపుప చేసి దానిన క ని ఇొంటికి త్వాల్నసొందే లేక పొ త్ే నిదో పటేటది కాదాయ్న్కు. జీత్ొం
రాగానే తీరచక పర త్కూడ్ా నిదో పటట క పర వటొం మా బావ పోత్ూే కత్. ఎకుొవ డబయబ అయిత్ే
నల స్రి వాయిదాలలల తీరేచ వాడు. ఎవరూ ఆయ్నిన డబయబకోస్ొం ఒతిా డ్ి పెటట ె వారు కాదు
అొంత్ న్మమకొం ఆయ్న్ మీద ఉొండ్ేది దుకాణ దారో కు ఈ న్మమకానిన ఏొంత్ో బాగా కాపాడు
క ొంటల వచేచవాడు.
రాతిో కి బావ పూరీ కాని చపాతీ కాని చేసప వాడు. దానిలల ఉల్నో పాయ్ త్ో బొంగాళా
దుొంప కూర చేసప వాడు. రుచి అదుర్స గా ఉొండ్ేది. కూరత్ో కడుపు నిొండ్ా తినే వాళ్ుొం
మేన్మామా మేన్లుోడులొం. స్ాొంబారు త్ో క దిాగా అన్నొం తిని పెరుగయ అన్నొం తినే వాళ్ుొం.
కాలక్షేపొం ఏమీ లేదుకన్ుక పెొందాోలే నిదో పర యిే వాళ్ుొం. బహుశా ఇరవై రనజులు మేమయ
జొం త్ారా లల ఉనానమన్ుక ొంటా.బావ వొంటా బామమరిా క డుకు తిన్టొం బలే గా నే గడ్ిచి
పర య్ాయి రనజులు. మా బావ వివేకాన్ొందొం ఏపని చేసన
ి ా పధ్ధ తి పోకారమే చేస్ా ాడు మా
ఇదా రిన చటుట పకొల పోదేశాలన్ు చూపిొంచటానికి పకడబొందీ గా పాోన్ త్య్ారు చేశాడు ఆ
పాోన్ పోకారొం ఏమీ త్ేడ్ా లేకుొండ్ా గవరనర్ పర ో గాుొం మాదిరిగా ఆయ్ా పోదేశాలన్ు మాకు
వివరిస్ా ూ చూపిొంచాడు బావ ఆ విశేషాలు ఈ స్ారి.
ఒక రనజు స్ారనాద్ య్ాత్ో ఉదయ్ొం చేశాొం అకొడ్ి బౌదధ స్ొంస్ొృతిని, అశోక ధరమ
చకాునిన,మన్జాతీయ్ చిహనమైన్ మయడు సిొంహాలన్ు. ఆరామాలన్ు చైత్ాూలన్ు తిరిగి
కన్ులారా చూశాొం. అపుపడు టాొంగాలే అనినటికీ. స్ాయ్ొంత్ోొం పడవ లల ఉత్ా ర కాశి(వాూస్
కాశి ) వళ్ో కాశ్ర రాజు కోట, లాల్ బహదూర్ శాసిా ి గారిలో ు మొదలెన్
ై వనీన స్ొందరిశొంచొం
వీటనినటి వివరాలూ బావ మాకు చబయత్ూనే ఉనానడు అపుపడు గొంగ మీద వాూస్కాశికి
బోడ్జ ి లేదు. పడవలల అొందరిత్ో బాటు అనిన ఘాటు
ో చూసి న్టు
ో జాాపకొం అపుపడు
ఆొంధాోశుమమయ లేదన్ుక ొంటా. కరివేన్ వారి
స్త్ోమయ ఈ మధూ వచిచొందే. మణనకరిణకా ఘాట్, హరిశచొందో నారద ఘాట్ లలల స్ాననినాచొం.
శవాలన్ు కాలచటొం స్గొం కాల్నన్ వాటిని గొంగాలలకి త్ోసెయ్ూటొం గయరిొంచి కధలు వినాన
ఇపుపడు స్ాయ్ొం గా చూశా.కాశ్రలల మరణొం మయకిా హేత్రవే. కాశ్రలలని ఇరుకు స్ొందులు,
ఆవులు రాస్ుక ొంటల వళ్ుటొం దారొంత్ా ఆవుపపడ త్ో ఉొండటొం, జాాపకొం ఉనానయి. మీగడ
(మలాయి ),సీాటు
ో క ని తినిపిొంచేవాడు. చికొని పాలు త్ాగే వాళ్ుొం. అలాగే చిన్న కుొండలలో
త్ోడూ బటిటన్ పెరుగయ క ని తినే వాళ్ుొం తియ్ూగా కమమగా ఉొండ్ేది రాతిోకి పూరీ కూర తినే
వాళ్ుొం అకొడ అపపటికి దక్షిణాది హో టలుో పెదాగా లేవు. ఏదయ ఒకటి ఉన్నటు
ో గయరుా అకొడ
ఇడ్ీో తిని కాఫీ త్ాగామని జాాపకొం. జోషీ పొండ్ా త్లుగయ వాడ్ే న్ొంటారు అపుపడు ఉనానడు.
త్లుగయ మాటాోడ్ాడు. అనీన చేయిస్ాాడు. చాలా మొంది ఆయ్న్ చేతిలల ఉొంటారు. పచచగా
దబబ పొండు ఛాయ్ా త్ో న్ుదుట పొ డుగాటి బొ టుట త్ో పొంచ లాలీచత్ో ఉొండ్ేవాడు భారీ
పరసనాల్నటి త్ాొంబయలొం బయగొ న్ ఎపుపడూ ఉొండ్ేది. ఉత్ా ర దేశొం లల ఇది మామయలే
దేవాలయ్ొం లల పూజారుో చకకాొలత్ో ఉొండటొం మొదట ఇకొడ్ే చూసి ఆశచరూ పర య్ాన్ు.
మడలల రుదాోక్షమాలలు గొంధొం బొ టుట త్ో పొండ్ాలు అటాోక్షన్ త్ో ఉొంటారు. ఆడవారికి భకీా
ఎకుొవ.. విశేాశారాలయ్ొం లల రదీా ఉొండ్ేదే కాదు ఎనిన స్ారో న
ల ా దరశన్ొం చేస్ుకోవచుచ
స్ాయ్ొం గా గొంగా జలొం త్చిచ అభిషపకిొంచ వచుచ అలానే చేసప వాళ్ుొం. గొంగా జలొం రాగి
చొంబయలలో సీల్ వేయిొంచి తీస్ుక నానొం
పోయ్ాగ య్ాత్ో
గయ్ా స్ొందరశన్ొం
రాతిో టెయి
ో న్ లల బయ్లేారి గయ్కు ఉదయ్ానికే చేరేటో ు వళాోొం అకొడ కూడ్ా పిత్రోవిది
చేశాన్ు అశాత్ా వృక్షొం గయ్ పాదాలు బాగయనానయి ఇకొడ జన్ొం బాగానే ఉనానరు. అన్నొం
అపపటి కపుపడు వొండ్ి శాురధొం పెటట ొంి చారు. విషర
ణ మయరిాని దరిిొంచామయ. భోజన్ొం చేసిన్ గయరుా
లేదు. మధాూహనొం బయ్లేారి బయదధ గయ్ వళాోొం. దాదాపు పది కిలల మీటరో దూరొం గాడుప
బాగా క టిటొంది. మన్ లాగా ఇకొడ్కొడ్ా స్ర డ్ాలు దొ రకవు. దొ రికిన్ చనటో మొంచి నీళ్లు
త్ాగయత్ూ బయదధ గయ్ చేరాొం బయదుధడు త్పస్ుస చేసన్
ి చటుట అకొడ్ి ఆలయ్ాలు బౌదధ
స్నాూస్ులు బయదధ విగుహాలు చూడ మయచచట గా ఉనానయి. బయదుధని గయరిొంచి విన్నవీ
చదివిన్వీ గయరుాక చిచ బయదధ భగవాన్ుడ్ిని మన్స్ారా స్మరిొంచుకోనానన్ు. బౌదధ స్నాూస్ులన్ు
చూడటొం ఇదే మొదటి స్ారి. వాళ్ు వస్ా ి ధారణ చదివే మొంత్ాోలు ధాూన్ొం విొంత్ గకల్నపాయి
అకొడ రాతిోకి బయ్లేారి మళ్ళు ఉదయ్ానికి జొంత్ారా చేరుక నానొం. ఇదొ క మినీ టిోప్.
పోశాొంత్ొం గా మొదటి స్ారిగా ఉత్ా ర దేశ పుణూ క్షేత్ో స్ొందరశన్ొం పూరా యిొంది బావ చేదయ డు
వలన్.
రాతిోకి మా బావ పెై అధికారి, త్లుగయ వాడు అయిన్ అసిస్టొంట్ ఇొంజినీర్ గారిొంటికి
వళాోొం. ఆయ్న్ మాకు ఆతిధూమిచిచ మొంచి త్లుగయ భోజన్ొం ఏరాపటు చేశారు. వారి దగొ ర
సెలవు తీస్ుక ని చిత్ా రొంజన్ కు చేరుక నానొం. కాళ్లు అరిగే లాగా ఆ పోదేశాలనీన చూశాొం.
అకొడ న్ుొండ్ి మరన పోసిదధ శివాలయ్ొం చూసిన్ గయరుా పపరు జాాపకొం లేదు మధాూహనొం
ఎకొడ్య స్ర డ్ా దొ రికిత్ే త్ాగిన్ జాాపకొం ఉొంది.
ఇొంకో స్ారి రవీొందుోని విశా భారతి ని స్ొందరిశొంచాొం. పచచని వృక్ష్ల మధూ ఈ విదాూ
దేవాలయ్ొం ఉొంది ఇకొడ చిత్ోలేఖన్ొం, స్ొంగీత్ొం స్ాహిత్ూొం మొదలెైన్ లల్నత్ కళ్లు
నేరా ుెత్ారు. విశా విదాూల స్ాాయి కోరుసలుొంటాయి రవి కవి విగుహొం ఆయ్న్ పోసద
ి ధ చిత్ాోలు
పోత్ూక గదులలో పోదరశన్కు ఉొంచారు అనీన తీరికగా చూశాొం. మన్ జాతీయ్ గీత్ొం రాసిన్
మహా కవి గీత్ాొంజల్న కి ననబయల్ పురస్ాొరొం పొ ొంది త్న్కు మన్ దేశానికి కీరి పోతిషట లు
త్చాచడు ఆయ్న్ పోత్ూక బాణీ లల ‘’రవీొందో స్ొంగీత్ొం ‘’ఉదువిొంచిొంది ఇపపటికీ అొందరూ
దానిన స్ాధన్ చేస్ా ూ పోదరిశస్ూ
ా నే ఉనానరు. ఆయ్న్ కీరా క
ి ి వననలు త్స్ూ
ా నే ఉనానరు.
ే ొం లల తిరుగయత్రన్నొందుకు చపప లేని స్ొంత్ృపిా కల్నగిొంది . ఇకొడ్ే
రవీొందుోడు తిరిగిన్ పోదశ
రాయ్పర ో లు స్ుబాబరావు, బజవాడ గనపాల రడ్ిడ మొదలెన్
ై త్లుగయ పోమయఖులు చదువుక ని
పోసిదధ ులయ్ాూరు.
ఒక ఆదివారొం ఫరకాొకు దగొ ర ఊరికి వళ్ో చూశాొం ఇది మన్కూ బొంగాో దేశ్ కు
స్రిహదుా పాోొంత్ నిత్ూొం రైళ్ులల దొ ొంగ చాటుగా బయ్ూొం రవాణా జరుగయత్రొందని బావ
ై పుపడలాో తినానొం. ఆ రుచి గకపపది. త్మాషా గా
చపాపడు.. కలకత్ాాలల రస్గయలాోలు వీలెన్
ఉొంటుొంది. దీనికే కలకత్ాా పోసిదధ ి బొంగాల్ లల ఎకొడ చూసినా ఈ దుకాణాలే కని పిస్ా ాయి.
పలెో జన్ొం మరీ అనాగారకొం గా ఉొంటారు. బాగా వన్క బడ్ిన్ పాోొంత్ాలేకుొవ బొంగాల్ లల
చీకటి కూపాలే పలెో లనీన కరొంటు లేని గాుమాలు బాగా ఎకుొవ. తిొండ్ికి మొహొం వాచీ
ఉొంటారు. ఆకలీ దరిదోొం ఎకొడ కళ్ునా కనీ పిొంచి అయోూ అని పిస్ా ుొంది. మన్ విజయ్న్గరొం
శ్రుకాకుళ్ొం పాోొంత్ొం ఆడవాళ్ు లాగా ఇకొడ్ా బీహార్ ఒరిస్ాస లలల జాకట్ త్ోడగని వారే
ఎకుొవ.
నేన్ు రాసిన్ రొండ్య ఉత్ా రొం మహా వకా , రాజకీయ్ దురొంధరుడు, పాతికేళ్లుగా పారో
మొంట్ మొంబర్, య్య యిెన్ వొ లల త్న్ మాత్రో భాష హిొందీలలనే మాటాోడ్ి చరిత్ో స్ృషిటొంచిన్
వాడు, మయడు స్ారుో భారత్ దేశ పోధాన్ మొంతిో అయిన్ వాడు అయిన్ అటల్ బహారీ వాజీ
పపయి గారికి, ఆయ్న్ పారో మొంట్ మొంబర్ గా ఉన్నకాలొం లల రాశాన్ు ఏ స్ొంవత్సరొం లలనన
గయరుా లేదు.. స్ొందరుొం ఏమిటొంటే –అపపటికే కాొంగుస్ అొంటే పోజలలో విమయఖత్ ఏరపడ్ి,
పోజాస్ాామూ విలువలనీన మొంట గల్నసిపర యి దేశొం పరువు బజారుపడడ స్మయ్ొం, అనేక
పారీటలు ఎవరి దారి వారిదే న్న్నటు
ో న్న రాజకీయ్ అసిా రత్ాొం స్మరధమైన్ జాతీయ్ పోభయత్ాొం
ఏరపడ్ిత్ే బాగయొంటుొందని పెదాలొందరూ భావిస్ుాన్న త్రుణొం అది . అపుపడు అటలీజ .కిఇొంగీోష్
లల జాబయ రాశాన్ు. కవర్ రాశాన్ని జాాపకొం. అొందులల నేన్ు ఆయ్న్కు ఒక స్ూచన్ చేశాన్ు
సిరిప్ట అొంటా ఇదే అని కాదు దాని భావమే నేనికొడ త్ల్నయ్ జేస్ా ునానన్ు.. ’’అయ్ాూ !దేశొం
లల ఉన్న స్ొంకిోషట రాజకీయ్ స్ొంక్షోభొం లల ఎవరికి వారు గిరి గీస్ుక ని వారొంటే వీరికి వీరొంటే
వారికి పడకుొండ్ా విభలదాల త్ో కాలొం గడుపుత్రొంటే కాొంగుస్ దీనిన అదన్ు గా తీస్ుక ని పోజా
స్ొంక్షేమొం పటట కుొండ్ా పబబొం గడుపు క ొంత్ోొంది. దానిత్ో కాొంగుస్ కు పోత్ాూమానన్ొం లేదన్ు
క ొంటున్న పోజలు మన్స్ులల కాదన్ు క నాన కాొంగుస్ కే వోటు వేసి అధికారొం
దకిొస్ుానానరు. మీ పారీట, కమయూనిస్ుటలు కల్నసి పని చేసపా గకపప పోత్ాూమానయ్ పారీట ఏరపడ్ి
పోజల ఆశలు తీర టానికి గకపప అవకాశొం ఏరపడుత్రొంది ఈదిశ గా ఆలలచిొంచొండ్ి పోజల
కస్ాటలు తీరేచ పోయ్త్నొం చేయ్ొండ్ి. కాొంగుస్ అొంటే విస్ుగేతిాపర యిన్ జనానికి ఇదొ క మొంచి
అవకాశొం కల్నగి విరుదధ భావాలు కల మీరు ఒక కామన్ అొండర్ స్ాటొండ్ిొంగ్ త్ో పని చేసపా
దేశానికి ఏొంత్ో మేలు జరుగయత్రొంది. మీ అభిపాోయ్ భలదాలన్ు పకొన్ పెటటొండ్ి పోజా
ు స్ుస దృషాటు మీ రొండు పారీటలుకల్నసి పని చేయ్ాల్నసన్ చారితిోక అవస్రొం ఏరపడ్ిొంది .
శేయ్
ఎవడ్య ఒక అనామకుడు రాసిన్ ఉత్ా రొం అని తీసి పారయ్ూకొండ్ి , ఇది పోజలొందరి
మన్స్ులలని మాట. పారీటలు క నిన కల్నసి పని చేయ్ాల్నసన్ స్మయ్ొం దేశానికి ఇపుపడు
అవస్రొం వచిచొంది కాదన్ కొండ్ి. మీ పోయ్త్నొం మీరు చేయ్ొండ్ి . కమయూనిస్ుటలత్ో సపనహ
హస్ా ొం చాచొండ్ి. కలుపుక ని పొ ొండ్ి.దేశానికి మొంచి చేయ్ొండ్ి ‘’అని రాశాన్ు ఈ జాబయన్ు’’ శ్రు
అటల్ బహారీ వాజపపయి -పారో మొంట్ మొంబర్, ఇొండ్ియ్న్ పారో మొంట్ -న్ుూ ధిలీో ‘’ అనే
అడోస్ కు పొంపాన్ు అది అొందిొందయ లేదయ త్లీదు నాకటు వొంటి స్మాధాన్ొం అటల్ న్ుొంచి
రాలేదు. క ొంత్ అస్ొంత్ృపిా కల్నగిొంది. అయినా నా భావాలు నేన్ు చపాపన్ు అయ్న్ నాలా
ఆలలచిొంచాలని రూల్ ఏమీ లేదుకదా అని స్మాధాన్పడ్ాడన్ు. ఇలా ఇదా రు రాజకీయ్
పోమయఖులకు నా మన్స్ులల ని భావాలు త్ల్నయ్ జేశాన్నే ఆత్మ స్ొంత్ృపిా నాకు మిగిల్నొంది .
మా వరొండ్ాలల టలూషన్ మొదలు పెటట ాొం నేన్ు బో ర్డ మీద లెకొలు చపపప వాడ్ిని .
చేయిొంచే వాడ్ిని నాకు లెకొలొంటే మహా స్రదా. బానే చేరారు త్ొమిమది, పది కాోస్ులకు
చపపప వారొం. త్ొమిమది వారికి నలకు ఇరవై పది కి మయపెైై రూపాయ్లు నలకు జీత్ొం
ఏరాపటు చేశాొం. అలానే పోతి నేలా పిలోలు జీత్ాలు స్కాలొం లలనే చల్నో ొంచే వారు. మా దగొ ర
టలూషన్ చదివిన్ పిలోలల మీస్ాల రడ్ిడ గారి అబాబయి పువాాడ అచుూత్ రావు
ఇదా రుకోడుకులూ, త్లుగయ మేషట ారు రొంగారావు గారబాబయి మొదలెన్
ై వారుొండ్ే వారు..
ఠొంచొం గా మేషట ారు డబయబ వస్ూలు చేసప. వారు పుస్ా కొం లల లెకొలు రాసప వారు. నాకు
రావాల్నసన్ స్గొం డబయబన్ు న్య్ా పెైస్ా లత్ో స్హా ఇచేచవారు. యిెొంత్ వచిచొందని నాకు
ఆలలచన్ లేదు. రనజూ కాఫీ ఇచేచ వాళ్ుొం మేస్ా ారికి మేమయ చేస్ుక నాన టిఫిన్ కూడ్ా పెటట ె
వాళ్ుొం మొహమాటా పడ్ే వారు కాని ణా మీద వాత్సలూొం త్ో కాదన్కుొండ్ా తినే వారు.
ఆయ్న్ నాకు హెైస్ూొల్ లల ఎనిమిదయ త్రగతికి కాోస్ టీచర్ ఇొంగీోష్ స్ర షల్ చపపప వారు ఆ
బొంధొం మళ్ళు ఇలా కోన్ స్ాగిొంది స్రదాగా ఇలా గడచి పర త్రన్నొందుకు స్ొంత్ోషొం గా ఉొంది
రొండ్ేళ్లు ఇలా గడ్ిచిపర య్ాయి.ఆ త్రాాత్ా నాకు టాోన్స ఫర్ అయిొంది. దానిత్ో ఈ’’ ఉమమడ్ి
పెవ
ైి ేట్ ‘’కు స్ాసిా పల్నకాొం. ఆయ్న్ మాత్ోొం పున్నయ్ూ గారి ఇొంటోో టలూషన్ు
ో క న్
స్ాగిొంచారు.
మా రొండ్య అబాబయి శరమ టెన్ా కాోస్ కు వచేచస్రికి నాకు పామరుు టాోన్స ఫర్ అయిొంది .
అపుపడు మా మేన్మామ వరుస్, నా స్హాధాూయి గయొండు బాల భాస్ొరొం అొంటే ‘’బాచి
‘’శారదా నికేత్న్ అనే ఇనిట్టలూషన్ పాోరొంభిొంచాడు వాడు ఇొంగీోష్ లల మహా చురుకు
చాలాసీపడ్ గా మాటాోడ్ే వాడు. మొంచి ఇొంగీోష్ రాసపవాడు ఇొంటర్ విదాూరుధలకు ఇొంగిోష్
టలూషన్ న్ు అకొడ చపపప వాడు. విపరీత్మన్
ై కేుజ్ ఉొండ్ేది ఎకొడ్కొడ్ి వాళళు వచిచ చదివే
వారు భాస్ొర దగొ ర చదివిత్ే’’ ఇొంగీోష్ లల పాస్ గాూరొంటీ’’ అనే గకపప న్మమకొం కల్నగిొంచాడు
కస్ట పడ్ి చపపప వాడు వీలయిత్ే క టేట వాడు బొండ బయత్రలూ తిటేట వాడు. అనీన స్హిొంచి వాడ్ి
మీద అభిమాన్ొం త్ో ఆడ్ా మగా అకొడ్ే చదివారు కాని వదిల్న పెటట వ
ి ళ్ులేదు అపుపడు
కాలేజి లల టలూషన్స చపపప వారు కాదు అొందుకని మహా గాుకీ గా ఉొండ్ేది బాచికి రొండు
చేత్రలా స్ొంపాదిొంచాడు పిలోలెో రని క రత్ ఉొండ్ేది భారూ త్ో కల్నసి హాస్ట ల్ కూడ్ా పెటట ాడు అదీ
కిోక్ అయిొంది లేదు. అొంట పపరు స్ొంపాదిొంచాడు ఒకొ ఇొంగీోషప చపపపవాడు త్రువాత్
అమరానాద్ అనే బ.ఏ.చదివిన్ ఒక కురాుడు, వాడ్ి శిషరూడు త్ోడయ్ాూడు లెకొల టలూషన్
కూడ్ా పాోరొంభిొంచారిదారూ కల్నసి. అమర నాద్ లెకొలు బాగా చపపపవాడు. ఇొంగీోష్ లల న్ు
లెకొలలోన్ూ మొంచి టీచరుో దొ రికారు కన్ుక ఎకుొవ మొంది శారదా నికేత్న్ లల చేరి
చదువుక నే వారు, బో లెడు స్ా లొం ఉొండ్ేది అొందులల రేకుల షెడో ు వేశాడు. టెన్ా కాోస్ కూ
టలూషన్ పాోరొంభిొంచాడు వాడ్ి భారూ లక్షిమ నాకు రాజ మొండ్ిో టేోయినిగ్ మేట్. పోభయత్ా
హెైస్ూొల్ లల సెన్
ై స టీచర్ గా పని చేస్ా ర ొంది నేచురల్ సెైన్స టీచర్. కన్ుక బాచి భారూ అమర
నాద ల టలూషన్ బాగా కిోక్ అయిొంది. ఆ త్రాాత్ అమర నాద్ విడ్ిగా టలూషన్ పెటట ుక ని
రనజొంత్ా క్షణొం తీరుబడ్ి లేకుొండ్ా డ్ిగీు వారికీ చపిప బాగా స్ొంపాదిొంచాడు భారూ పర లీస్
శాఖలల ఉదయ ూగి. రొండ్ేళ్లు మాదన్
ై మా పోకొ పెొంకుటిొంటోో అదా కుొండ్ే వాడు. అొందుకని నేన్ు
శారదా నికేత్న్ లల లెకొలు చపపటానికి అడ్ిగాడు బాచి. స్రే న్నానన్ు మా శరమ న్ు కూడ్ా
అకొడ్ే చేరాచన్ు శరమ కాోస్ మేట్ చొందో శేఖర్, మొండ్ా వీర భదో రావు క డుకు పోస్ాద్ వాడ్ికి
అకొడ టలూషన్ మేట్స. నేన్ు ఫిజిక్స కూడ్ా చపపప వాడ్ిని ఆవిడ బయ్ాలజీ చపపపది ఇొంగీోష్
బాచి చూసప వాడు వేమయరి శివరామ
శారద నికేత్న్ లల టలూషన్ ఉదయ్ొం ఆరిొంటికే మొదలు పెటట ె వాడ్ిని గొంట లెకొలు
చపిప ఇొంటిక చిచ భోజన్ొం చేసి పామరుు వళళువాడ్ిని స్ాయ్ొంత్ోొం ఇొంటికి వచిచ రాతిో టలూషన్
కు వళ్ో సెైన్స చపపప వాడ్ిని. వాడు నాకు ఇచిచన్ డబయబఏమి లేదు మా శరమ టలూషన్
చదువుత్రన్నొందుకు డబయబ అడ్ిగే వాడు వాడు డబయబ దగొ ర మొహమాటొం పడదు. నేన్ూ
వాడ్ికేమీ ఇవాలేదు ఇదా రొం దొ ొంగాత్ాదాొం. ఇలా ఒక ఏడ్ాది గడ్ిపాన్ు. ఇదీ ణా ఉమమడ్ి
టలూషన్ కదా కమా మీషూన్ు.
జొం త్ారా వళ్ున్ రొండ్ేళ్ోకు మళ్ళు మా బావ మా మేన్లుోడు అశోక్ న్ు, మా అన్నయ్ూ గారి
అమామయి వేదవల్నో ని తీస్ుక ని వేస్వి సెలవలలో మా బావ వాళ్లు ఉొంటున్న బొంగాల్ లలని
కాలానకు రమమని జాబయ రాశాడు. మా అకొయ్ూ చిన్నమేన్లుోడు, మేన్కోడలు పదమ
కాలాన లలనే ఉనానరు., కన్ుక బావ మేమయ వడ్ిత్ే ‘’చయిూ కాలుచ కోవాల్నసన్ అవస్రొం
లేదు ‘’అనిపిొంచిొంది. స్రేన్ని ఏరాపటు
ో చేస్ుకోనానొం మా శ్రుమతి మా రమణ
న్ుకడుపుత్ో ఉొంది. ఆవిడన్ు మా రొండ్య త్ోడలుోడు శ్రురామ మయరిా గారిొంటోో భటిటపర ో లుకు
పొంపి మేమయ పోయ్ాణమయ్ాూొం.
పోయ్ాణొం లల అపశుుతి
నేన్ు, అశోక్, వేదవల్నో స్ామాన్ులత్ో రిక్ష్ ఎకిొ సెొంటర్ కు బస్ుస యిెకొ టానికి
బయ్లేారాొం. శివాలయ్ొం దగొ ర కు వచేచస్రికి గనత్రల రనడుడ అవటొం వలో రిక్ష్ ఒరిగి పాపాయి
అని మేమయ పిలుచుక నే వేదవల్నో రిక్ష్ న్ుొంచి కిొంద పడ్ిొంది . కుడ్ి మణన కటుట వదా దబబ
త్గిల్న వొంటనే వాచిొంది.. కొంగారు పడ్ాడొం. వొంటనే డ్ాకటర్ న్ు స్ొంపోదిొంచి మొందులు అడ్ిగి
క ని వేశాన్ు. ఆ నాడు వాపులకు ‘’టెన్డరిల్ ‘’టాబో టు
ో డ్ాకటర్ రాసపవారు. అదే వాడ్ాొం. త్డ్ిగయడడ
చేతికి కటాటొం. పోయ్ాణొం ఆప లేదు. బయ్లేారాొం దేవుడ్ికి దణణ ొం పెటట ుక ని పోయ్ాణొం స్ుఖొం
గా స్ాగాలని పాోరిధొంచాన్ు. బస్ ఎకిొ టెయి
ో న్ ఎకిొ హౌరా చేరాొం. అకొడ్ికి బావ వివేకాన్ొందొం
గారు వచాచరు అకొడ్ి న్ుొంచి ఇొంకేదయ జొంక్షన్ కు టెయి
ో న్ లల వళ్ో అకొడ్ి న్ుొంచి బస్ లల
కాలానఅనే పలెో టలరికి చేరుక నానొం. బస్ టాప్ స్రీాస్ కూడ్ా చూశానికొడ. రనడ్ేో మీ బాగా
లేవు. గత్రకులు కొంకర రనడ్ేో . బీదత్న్ొం పోతి చనటా కనీ పిొంచిొంది.. గాుమాలలో చేపలు
పెొంచటానికి పోతి ఇొంటా చిన్న చరువులు ఉనానయి. ఇది బొంగాల్ జీవిత్ విధాన్మే. ఇొంటికి
చేరుక నానొం అకొయ్ాూ వాళ్లు బాగా స్ొంత్ోషిొంచారువచిచన్ొందుకు. ’
పోదేశాలకు వళ్ో చూసిన్ గయరుా లేదు. శాొంతి నికేత్న్ కు మళ్ళు వళాుమేమో ?ఇొంత్ మొంది
కల్నసి సెట్
ై సీయిొంగ్ అొంటే కషట ొం కూడ్ా కదా.
వేస్వి అవటొం లల దురాొ దేవి ఆరాధన్ న్ు జన్ొం బాగా చేస్ా ునానరు పోతి చనటా పొందిళ్లు
విగుహాలు పూజలు భజన్లు, పోస్ాదాలు భకుాలత్ో పోతి చనటా కోలాహలొం గా ఉొంది
అలొంకరణలు బాగా ఉనానయి. మయచచటేసిొంది. భకీా పోవహిస్ా ర ొందని పిొంచిొంది రాతిో వేళ్ ఇదే
మాకు కాల క్షేపొం అొందరొం కల్నసి వళ్ో తిరిగి చూసప వాళ్ుొం. మా అకొయ్ూ రాతిోపూట పూరీ
ే ి. రక రకాలకూరల త్ో, పచచళ్ు
కాని చపాతి కాని చేసి కూర లేక స్ాొంబారు త్ో మాకు పెటట ద
ప ి. బొంగాళా దుొంప వేపుడు అదిరేది.
త్ో రస్ొం గడడ పెరుగయ త్ో మహా రుచికరొం గా చేసద
స్ాొంబారు రుచి చూసెా వదల లేమయ. రస్మయ అొంత్ే.రక రకాల పిొండ్ి వొంటలు చేసి పెటట ద
ే ి
మొత్ా ొం మీద రనజులు గడ్ిచి పర త్రనానయి. అొంత్ హుషారు గా అని పిొంచలేదు ఈ టిోప్
ఎొందుకో.
బావ ఇలుో మారాడు అది పెదా ఇలుో. చినినలుో న్ుొంచి పెదితలో ు అన్న మాట.
స్ామాన్ు స్రాటొం త్ో అయిదారు రనజులు గడ్ిచి పర య్ాయి. ఆ త్రాాత్ మళ్ళు మేమయ
మయగయొరొం ఉయ్యూరుకు బయ్లేారాొం బావ హౌరాలల టెోయిన్ ఎకిొొంచాడు బలజ వాడ కు.
అకొడ దిగి బస్ లల ఉయ్యూరు చేరుక నానొం
త్రఫాన్ు భీభత్సొం
మేమయ వచేచ స్రికి ఆొందో దేశానిన త్రఫాన్ు దుల్నపపసి భీభత్సొం స్ృషిటొంచిొంది ఎననన
మరణాలు, పొంట న్షట ొం. నేన్ు అశోక్ పాపాయిలన్ు ఇొంటోో దిొంపి మరానడు భటిట పర ో లు
వళాోన్ు. అకొడ్ా చాలా న్స్ట మే చేసిొంది త్రఫాన్ు. మా త్ోడలుోడు సపటట్ బాూొంకు ఆఫ్
ఇొండ్ియ్ా లల పని చేస్ా ునానడు మొంచి స్ౌకరూొం ఉన్న ఇలుో. భటిటపర ో లు బౌదధ మత్ానికి కేొందోొం
గా ఉొండ్ేది. ఇకొడ అనేక శాస్నాలునానయ్ని చదివా. కాని ఎకొడ్ికీ పెదాగా వళ్ులేో దు..
రేపలెో ఇకొడ్ికి దగొ రే. అొందుకని ఒక రనజు నేన్ు రేపలెో వళాోన్ు అకొడ మా శివ రామ
దీక్షిత్రలు బాబాయి వాళ్లు ఉనానరు. రైల్ సపటషన్ కు దగొ రే వారికి స్ాొంత్ డ్ాబా ఇలుో ఉొంది.
నేన్ు వచిచన్ొందుకు బాబాయి లక్షీమ కాొంత్ొం పినిన ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచారు. పోభావతిని త్ాన్ూ
చూడలేదని తీస్ుక సపా బాగయొండ్ేదని పినిన అన్నది . విషయ్ొం చపాపన్ు నేన్ు జిలాో పరిషత్
లల పని చేస్ా ున్నొందుకు బాబాయి స్ొంత్ోషిొంచి నా జీత్ొం ఏొంత్ో అడ్ిగి
త్లుస్ుక నినేన్ు చపపగా ‘’మేస్ట ారో కు కూడ్ా ఇొంత్ జీత్మా ?’’అని ఆశచరూ పర య్ాడు
బాబాయి.. మళ్ళు భటిటపర ో లు చేరాన్ు పోభావతిని న్న్ున పిలోల్నన మా త్ోడలుోడు శ్రురామ
మయరిా భారూ జాన్కి ఏొంత్ో ఆదరొం గా చూస్ుక నానరు నేన్ు బొంగాల్ వళ్ో వచేచదాకా.
అొందరొం కల్నసి ఉయ్యూరు చేరుక నానొం. ఇొంటోో అొందరీన వదిల్న నేన్ు భటిటపర ో లు వళ్ో న్ొందుకు
మా అమమ స్ూటీ పర టీ మాటలు అని పోభావతి మన్స్ు గాయ్ పరిచిొంది. ఉమమడ్ి స్ొంస్ారొం
లల ఇవి మామయలే అని నేన్ు స్రుాకు పర త్ాన్ు అపుపడు ఏమీ అన్లేక మా ఆవిడ స్మయ్ొం
దొ రికి న్పుపడలాో అలాొంటి వాటిని గయరుాకు త్చుచక ని ఇపుపడు న్న్ున దుల్నపెస్ా ర ొంది ఇదీ ఓ
తీయ్టి బాదే న్ని న్విా ఊరుక ొంత్రనానన్ు పడడ వాళ్ో కు త్లుస్ాాయి కాని ఒడుడన్ున్న
వాలో కేొం త్లుస్ాాయి ?
నా దారి తీరు -62
న్గర స్ొంకీరాన్
ఆ బృొందొం లల మొంత్ాోల రాదా కృషణ మయరిా, మొండ్ా వీర భదో రావు నేన్ు, మొంత్ాోల
మొంగమమ, వారణాసి దురొ ఆమ భరా , మొదలెన్
ై వారొందరొం ఉొండ్ేవాళ్ుొం స్ుమారు పది
మొంది ఆడ వారు, పది మొంది మొగ వారు కల్నసి విషాణాలయ్ొం న్ుొంచి త్లో వారు జామయన్
నాలుగయన్నరకే బయ్లేారే వాళ్ుొం. దురొ గారు బాగా భకీా గీత్ాలు పాడ్ేవారు భజనా బాగా
చేసప వారు. మిగత్ా వాళ్ుొం వీరిత్ో గకొంత్రలు కల్నపప వాళ్ుొం. త్ాళాలు వేసప వారు
క ొందరునేావారు. మయఖూొం గా కే సి పి లల వరొర్ గా పని చేసప ఆయ్న్ ఒకాయ్న్ మొంచి భకీా
పరుడునానడు న్లో గా ఉొండ్ేవాడు చకొగా పొంచ కటేట వాడు ఆయ్న్ అొందరి కొంటే మయొందు
వచేచవాడు. ఇపుపడ్ాయ్న్ చని పర య్ాడు. వాళ్ు అబాబయి కూడ్ా జత్ కల్నసప వాడు.
అలానే అమర నాద చలెో ళ్లు మయగయొరూ పెళ్ుళ్లు అయిేూ దాకా న్గర స్ొంకీరాన్ లల పాలగొనే
వారు. విషర
ణ భొటో స్ర మయ్ాజులు భారూ ఆవిడ త్ోడ్ికోడలు వాళ్ు అమామయి,, కోమటో
బజారు రాజా భారూ, గల్నో మల్నో కారుజన్ రావు భారూ, వీరభదో రావు ఇొందాక చపిపన్ సపటట్ బాొంక్
ఆయ్నా పాలగొనే వాళ్ుొం. అొందరు వీలెైన్ొంత్ వరకు శృతి కల్నపి పాడుకుొంటల విషాణాలయ్ొం
దగొ ర బయ్లేారి న్ుొండ్ి స్ూరి వారి బజారు అకొడ్ిన్ుొండ్ి మా ఆొంజనేయ్ స్ాామి గయడ్ి
మీదుగా, వన్క ఉన్న కోట వారి బజారు అకొడ్ి న్ుొండ్ి క బబరి త్ోట మీదుగా పులెో రుదాకా
అకొడ్ి న్ుొండ్ి మా బజారు, స్ూరి పారిధ వాకిల్న దాటి శివాలయ్ొం మీదుగా సెొంటర్ చేరి అకొడ్ి
మసీదు మీదుగా విశా బాోహమణ బజారు న్ుొండ్ి రావి చటుట బజారు వళ్ో , కోమటో బజారు
చూసి మళ్ళు విషాణాలయ్ొం చేరే వాళ్ుొం దాదాపు రొండు గొంటలు పటేటది . జోలె స్ొంచులు
బయజానికి త్గిల్నొంచుక ని వళళు వాళ్ుొం చిడత్లు త్ాళాలు మోగిస్ా ూ వడుత్రొంటే భలే గా
ఉొండ్ేది మధూలల ఎకొడ్ైనా చల్న మొంటవేస్ుక నే వాళ్ుొం. సెాటట రు శాలువా మగాళ్లు
వేస్ుక ొంటే ఆడ వారు స్ాధారణ వస్ాాాలత్ో వచేచ వారు నాలుగిొంటికే లేచి స్ాననాలు చేసి
దీపారాధన్ చేస్ుక ని సీా ల
ి ు శుచిగా వచేచ వారు. మేమయ దొంత్ ధావన్ొం మాత్ోొం చేసి వళళు
వాళ్ుొం ఇొంటిక చిచ స్ానన్ొం స్ర మయ్ాజులు భారూ స్ావిత్ోమమ గారు భకీా భావొం కురిసపటో ు
ఆరిాగా మొంచి గీత్ాలు పాడ్ేవారు. మధూ మధూ లల’’ శ్రు మదోమారమణ గనవిొందా ‘’అని
అొందరొం అొంటల హుషారుగా తిరిగే వారొం. చల్న పుల్న మమమలేనమీ చేసద
ప ి కాదు.
ఇపుపడు వొంట వాళ్ున్ు మాటాోడ్ి మైకులల అనౌన్స చేస్ా ూ అన్న స్మారాధన్ భారీగా
చేస్ా ునానరు. న్గర స్ొంకీరాన్ లల వచిచన్దే కాక దాత్లు త్మకు త్ోచిన్ది ధన్, ధనేత్రొం గా
ఇచిచ స్ొంత్రపణ స్ొంత్ృపిా గా జరిగేటో ు త్ోడపడుత్రనానరు. ఈ ధన్ురామస్ొం నల రనజులు
స్ొంకీరాన్ బృొందొం న్గర స్ొంకీరాన్ పూరీా చేసి విషాణాలయ్ొం చేరుక న్న త్రాాత్నే మొంత్ోొం
పుషపొం తీరధ పోస్ాద విని యోగొం జరుగయత్రొంది న్గర స్ొంకీరాన్ కు బయ్ాలేార గానే పూజారి
పూజ పాోరొంభిొంచిస్ాాడు. వాళ్లు వచేచస్రికి పూజ పూరీా చేసి, నైవద
ే ూొం కూడ్ా పెటట ి సిదధొం గా
ఉొంటాడు. త్లో వారు జామయన్ నాలుగిొంటికే మైకు ఆన్ చేసి భకీా గీత్ాలు పెడత్ారు. అొందరు
అది విని నిదో లేచి ఆలయ్ానికి ఇపుపడు పావు త్కుొవ అయిదిొంటికి చేరి భజన్ చేస్ా ూ
ఆలయ్ొం చుటల
ట మయడు పోదక్షిణాలు చేసి అపుపడు ఆదిరాజు వారిొంటి మీదుగాఇదివరకు
చపిపన్ విధొం గా రావి చటుట బజారు దక్షిణొం వైపు వళ్ో స్ూరి వారి బజారుకు వళ్ుటొం
స్ాొంపోదాయ్ొం గా పాటిస్ా ునానరు. అపపటికే గృహిణయలు ఇళ్ు మయొందు కలాోపి జల్నో
మయగయొలేసి గకబబమమలన్ు పెటట ి అలొంకరిొంచి సిదధొం గా ఉొంటారు కాన్ుకలు స్మరిపొంచటానికి
మయొందుకు వస్ాారు బృొందొం అలా కీరాన్లు పాడుక ొంటల వడుత్రొంటే దగొ రకు వచిచ భకీా త్ో
కాన్ుకలు స్మరిపస్ాారు.
హరి కధలు –
త్మయమడ్ికి శాటిలెట్
ై
మా త్మయమడు మోహన్ పెళ్ో అయిన్ క త్ా లల వాళ్ు అత్ా గారు మామ గారు
ఉయ్యూరు వచిచ ఇకొడ్ి పరిసత్రలు
ిా చూసి వళాురు గ్రవ మరాూదలత్ో చూశాొం.. అపపటి
న్ుొంచి మోహన్ వీలెైన్పుపడలాో నాకు ఉత్ా రాలు రాస్ూ
ా క త్ా దొంపత్రల కారూ కుమాలన్ు
ఎపపటికపుపడు త్ల్నయ్ జేస్ా ూనేావాడు. వాళ్ుదా రూ తిరుపతి కి వళ్ున్పుపడు నాకు త్ల్నయ్
జేస్ా ూ న్న్ున కూడ్ా త్మ త్ో రమమనే వాడు. నేన్ు అలానే అని’’ త్ోకాడ్ిొంచు క ొంటు’’
వళళువాడ్ిని. మా అమమ వళ్ు మనేది. మా ఆవిడకు నేన్ు ఒకొడ్ినే వాళ్ు త్ో వళ్ుటొం ఇషట ొం
ఉొండ్ేది కాదు. అొందుకని దపుపత్ూ ఉొండ్ేది. అయినా మా వాడు న్నననకొడ్ినే రామమన్టొం
ఏమిటి ?/అని నాకు అపుపడు ఆలలచనే వచేచదికాదు. త్మయమడు పిలాచడు కదా న్ని’’
ఎగరేస్ుక ొంటల వళ్ుటమే’’నాకు అపుపడు చేత్నైొంది. ఒక స్ారి అలాగే వళ్ో అకొడ స్త్ోొం లల
ఉొండ్ి అనీన చూసి వచాచన్ు. తిరుపతి వరకు నా ఖరేచ మిగిల్నన్వి వాళళు చూసప వాళ్లు. శ్రు
వొంకటేశార స్ాామి దరశన్ొం బాగా జరిగిొంది మొంగా పురొం శ్రు కాల హసిా కి కూడ్ా వళ్ో
దరిశొంచుకోనానొం. ఇలా వాళ్లు మాత్ో కల్నసి పర వటానికి చేసప పోయ్త్నమే ఇది అని ఆలస్ూొం
గా గుహిొంచటొం ణా మొంద మతి త్త్ాానికి పోతీక స్ూక్షమ గాుహి కన్ుక మా ఆవిడ యిటెట పసి
గటిటొంది.
పెళ్ో అవగానే వీళ్లు ఆదయ ని వళాుల్న. నేన్ు, మా అబాబయి మదాోస్ వళాోలని పాోన్
వేస్ుకోనానొం. అొందుకని అొందరొం రేణన గయొంట రల
ై ేా సపటషన్ కు వళాోొం అపుపడు బొ ొంబాయి
న్ుొంచి మదాోస్ కు మయిల్ రాతిో రొండ్ినిాకో మయడ్ిొంటికో ఉొండ్ేది. మేమొందరొం సపటషన్ కు
రాతిో పదిొంటికే బస్ లల కార్ లల చేరు క నానొం. చేసపదేమీ లేక టెయి
ో న్ు
ో వచేచదాకా ‘’‘’కేర్ ఆఫ్
పాోట్ ఫాొం’’ ‘’గా చినాన, పెదా క త్ా దొంపత్రలత్ో స్హా పాోట్ ఫారొం మీదే గడ్ిపాొం. మేమిదా రొం
ఉయ్యూరు న్ుొంచి తిరుపతి కి పెళ్ుకి వచిచన్ొందుకు వాళ్ు స్ొంపోదాయ్ొం పోకారొం డబయబ
నాచేతి లల పెటట ారు ఇది మాకు క త్ా . మా ఇదా రికీ వొంకట్ మదాోస్ కు టికటు
ో తీశాడు. రమణ
మొదటి స్ారి మదాోస్ చూడ టానికి వస్ుానానడు. ఇకొడ సపటషన్ లలన్ు మా వాడు స్ామాన్ు
ో
మోయ్టొం లల ‘’త్న్ లాఘవొం’’ బాగానే చూపాడు. క త్ా అలుోడ్ిత్ో అొంత్ చాకిరీ
చేయిస్ుాన్నొందుకు మా రమణ కు ‘’ఎకొడ్య కాలుత్ోొంది స్హిన్చలేకుొండ్ా ఉనానడు. నాకు
ఇదేమీ క త్ా గా అని పిొంచలేదు. వాడ్ికిది మామయలే అన్ుక నానన్ు. కానిరమణ బాధ
పడుత్ూనే ఉనానడట. నాకపుపడ్య త్రాాత్ా మదాోస్ న్ుొంచి ఉయ్యూరు వచిచన్ త్రాాత్
త్ల్నసిొంది.
మదాోస్ లల మా పెదాకొయ్ూ వాళ్ు ఇొంటికి వళాోొం. రమణ న్ు చూసి మేన్లుోడు
మేన్ కోడళ్లు ఆన్ొందిొంచారు. బాగా ఆదుక నానరు. రమణ న్ు తీస్ుక ని మా అకొయ్ూ త్ో
మదాోస్ లల మయఖూమన్
ై పోదేశాలు చూపిొంచాన్ు. వాడు ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచాడు. మదాోస్
వచిచన్ొందుకు, చూడనివి చూసి న్ొందుకు. అకొడ నాలుగైదు రనజు లునానమేమో. అకొడ్ి
న్ుొంచి విజయ్ వాడ మీదు గా ఉయ్యూరు చేరామయ
వాడ్ి పెళ్ుకాక మయొందు మోహన్ ఒక టి రొండు స్ారుో ఎకొడ్ికో టలర్ వళ్ో న్పుపడు
తిరిగి వస్ుాన్నపుపడూ న్న్ున బలజ వాడ సపటషన్ లల కలవ మనే వాడు ‘’.ఊపుకుొంటల వళళు
వాడ్ిని’’ త్లాోరు ఝామయన్ టేయి
ో న్యినా, అరధ రాతిో రైల్ అయినా అపుపడు ఆ స్మయ్ానికి
బస్ుసలు ఉొండవు కన్ుక మయొందే బయ్లేారి సపటషన్ లలనే పడుక ని రైల్ వచేచదాకా ఉొండ్ి
చూసి వచేచ వాడ్ిని. ఇొంటోో ఏదన
ై ా టిఫిన్ కాని భోజన్ొం కాని చేసి ఇసపా సపటషన్ లల వాడ్ికి
అొంద జేసప వాడ్ిని. ఒక స్ారి అలాగే వడ్ిత్ే క ొంత్ మొంది సపనహిత్రలత్ో టెయి
ో న్ లల
వళ్ళ
ా రమమొంటే వళాోన్ు పది మొందికి మా వాళ్లు పూరీ కూర అన్నొం పెరుగయ చేయిొంచి
తీస్ుక ని రమమొంటే అలానే తీస్ుక ని వళ్ో ఇచాచన్ు అొందులల ఒక అమామయి కూడ్ా
ఉొండటొం నాకు ఆశచరూొం వేసిొంది. ’’మా క లీగ్ ‘’ అని నాకు పరిచయ్ొం చేశాడు. న్మసపా అొంటే
న్మసపా అన్ుక నానొం. ఆ అమామయిే త్రాాత్ మా వాడ్ి జీవిత్ భాగస్ాామిని స్ునీత్ అని
అపుపడు నాకు అనిపిొంచక పర వటొం నా కు లలకజాాన్ొం లేక పర వటానికి గకపప ఉదాహరణ.
ఈ విషయ్ొం ఆ త్రాాత్ ఎపుపడ్య మోహన్ చపపప దాకా ‘’నా బలుబ వలగ లేదు ‘’అదీ నా
శాటిలెైట్ త్త్ా ాొం..
మరన స్ారి దివి సీమ వరద బాధిత్రలన్ు పరామరిశొంచి వాళ్ో కు వీళ్ుదా రూ సపకరిొంచిన్
వస్ాాాలు డబయబ అొంద జేసపొందుకు అవని గడడ వళాోొం. ఇదీ అలాొంటిదే న్ని పోభావతి భావన్.
ఇవి త్పపవు అని నేన్ు అన్ుక ొంటాన్ు. ఇొంకా ఒకటి రొండు స్ారుో ఇలా వాళ్ు త్ో వళ్ున్
జాాపకొం.
మామయ్ూనిరాహిొంచిన్ మరకక పోత్ూక కారూకుమొం ‘’వేద స్భల నిరాహణ ‘’.రాషట ొంా లలని
వేదొం పొండ్ిత్రలొందరూ మామయ్ూ ఆహాాన్ొం మేరకు ఉయ్యూరు వచేచ వారు. వారొందరికీ
మామయ్ూ గారిొంటోోనే భోజన్ొం వస్తికి మా ఇలుో కూడ్ా ఉప యోగ పడ్ేది. వారొందరికీ మా
అత్ా య్ూ మహా లక్షమమమ గారే మడ్ి త్ో వొంట చేసపది,వడ్ిడ ొంచేది. లడూ
డ లు మొదలెన్
ై సీాటో
త్ో భోజన్ొం ఎత్ేా వారు. మేమయ వాళ్ుొంటోోనే భోజన్ొం. వేదొం పొండ్ిత్రలు శ్రు రామ చొందో వైదిక
మహా స్భ ‘’లల ఉచైచస్ారొంత్ో అొంత్ా కల్నసి ఏక స్ారొం త్ో వేద పన్స్లు చదువుత్రొంటే ఏమీ
త్లీక పర యినా అరధొం కాక పర యినా మహా ఆన్ొందొం గా ఉొండ్ేది. చవులు రికిొన్ుచక ని
ఆస్ాొంత్ొం వినే వాళ్ుొం. అదొ క దివాూన్ు భయతి, స్ాయ్ొంత్ోొం వేళ్ ఈ స్భ జరిగేది. అొందరిత్ో
బాటు ఒక లావుపాటి ఆచారుూల వారు వచేచ వారు. వారు మహా పొండ్ిత్రలని త్ల్నసిొంది
వారు ఒక అరగొంట సపపు’’ వేదారాధనిన ‘’చాలా స్రళ్మైన్ భాష లల అొందరికి అరధమయిేూ రీతి
లల స్పషట మన్ ై .ఆ
ై ఉచాచరణ త్ో వివ రిొంచేవారు. ఈ కారూకుమొం లల వీరి వాకుొలే హెై లెట్
త్రాాత్ా కుమ, ఘనా, జటా లత్ో ఎవరి పాొండ్ిత్ాూనిన వారు పోదరిశొంచేవారు. దాదాపు రొండు
గొంటలు జరిగేది. మామయ్ాూ కు ఎవరి అరోత్త్ ఏమిటో క్షున్నొం గా త్లుస్ు. దానిని బటిట
త్ాొంబయలొం దక్షిణా ఏొంత్ో మరాూద పూరాకొం గా అొంద జేసప వాడు. ఈ స్భలకు వీలెైత్ే
చనడవరపు వారి పెదాబాబయి వచేచవాడు. య్దా శకిా ఆయ్నా దక్షిణ ల్నచిచ ఉత్ాసహ పరచే
వాడు. మామయ్ూఅొందరిని చకొగా పరిచయ్ొం చేస్ా ూ వారి విదాత్ ఏమిటో వివరిస్ా ూ
ఆహాానిొంచి వారి వేద విదాూ పోదరశన్ చేయిొంచే వాడు. త్రాాత్ అొందరూ మామయ్ూ
గారిొంటికి వచిచ భోజనాలు చేసప వారు. ఇకొడ్ా మామయ్ాూ య్దా శకిా దక్షిణ
త్ామయబలాల్నచిచ స్త్ొరిొంచి పొంపపవాడు. చాలా మొంది ఆ రాతిోకే బయ్లేారి త్మ
స్ాగాుమాకో లేక వేరే చనట జరిగే స్భలకో వళళు వారు మిగిల్నన్ వారు మామయ్ాూ గారిొంటోోన్ు
మా ఇొంటోోన్ు నిదిోొంచే వారు. మరానడు ఉదయ్ొం కారూ కుమాలు పూరీా చేస్ుక ని బయ్లేారి
వళళు వారు. లేక ఊళళు అొందరిళ్ుకు వళ్ో , వేదొం విని పిొంచి దక్షిణ పొ ొంది త్రాాత్ మరన ఊరు
వళళు వారు. ఇలా మహా వైభవొం గా మామయ్ూ అొందరికి స్ొంత్ృపిా కల్నగేటో ు స్భలన్ు న్
భయత్ో న్ భవిషూతి గా నిరా హిొంచాడు. ఇది ఆయ్న్ కు ఒక స్వాలు గా నిల్నచి ఆయ్న్ పపరు
బాగా వాూపా మైొంది.
వద
ై ిక స్భలల మామయ్ూ పోతి మాస్ శివ రాతిో నాడు పగలు సీత్ా రామ కలాూణానిన
ఉత్ాసహ వొంత్రలెన్
ై దొంపత్రల త్ో చేయిొంచేవాడు. మా దొంపత్రలొం రొండ్య నల లలనే
కలాూణొం చేశాొం. వొంటనే మా అన్నయ్ూ గారి అమామయి వేద వల్నో కి వివాహొం నిశచయ్మై
వొంటనే పెళ్ో జరిగిొంది ఇది ఒకశుభ స్ూచకొం గా అొందరికి త్ల్నసి మయన్ుడకోచేచవారు. ఇలా
రొండ్ేళ్లు కళాూణాలు నిరాఘాటొం గా స్ాగాయి. వేదస్భలకు అొందరిని పర ో త్సహిొంచటానికి
మామయ్ాూ ఎవరిొంటోో వివాహ మైనా ఉపన్య్న్ొం అయినా ఏదన
ై ా శుభ కారూకుమొం
జరిగినా ఆ కుటుొంబొం వారిని న్ూట పదహారు రూపాయ్లు శాశాత్ నిధికి చొందా ఇచేచటు
ో
ఏరాపటు చేశాడు. అొందరూ ఇది చాలా మొంచి కారూకుమొం, ఆలలచన్ అని భావిొంచి
స్ాచచొందొం గా మయొందుక చిచ విరాళాలు అొందిొంచారు. స్ొంస్ా ఆరిధకొం గా బలలపపత్ొం
చేయ్టానికి స్హకరిొంచారు ఆ డబయబన్ు మామయ్ూ బాొంక్ లల ఫికసడ్ డ్ిపాజిట్ లల వేసి
దాని పెై వచేచ వడ్ీడ త్ో కారూ కుమాలు చేసపవాడు ఇదొ క ఆదరశొం గా మిగిల్నొంది . చనడవరపు
వారబాబయి పూనికా స్ొంకలపొం మామయ్ూ వలో నర వేరి ఈ స్భ రాషట ొంా లలనే మొంచి పపరు
త్చుచక ని అొందరికి అన్ుస్ర ణీయ్ొం అయిొంది. ఉయ్యూరు చరిత్ో లల మామయ్ూ పపరు
శాశాత్ొం గా నిల్నచి పర యిొంది.
శ్రు రామ చొందో వైదిక మహా స్భ రనజు రనజుకూ అభి వృదిధ చొందుత్ూనే ఉొంది. య్దా శకిా
విరాళాలు అొందుత్ూనే ఉనానయి. ఉత్ాసహొం గా జన్ొం పాలగొొంటలనే ఉనానరు. హరి కధలు,
పురాణాలు కళాూణాలు అనీన స్కుమొం గా జరుగయత్రనానయి. కారీాక మాస్ొం లల అభిషపకాలు
శివ రాతిో అభిషపకాలు జరుగయత్రనానయి. న్న్ున మా మామయ్ాూ దగొ ర కూరనచ బటుటక ని
మహానాూస్ొం త్ో ఏకాదశ రుదాోభి షపకొం చేసప వాడు నేన్ూ అదే మొదటి స్ారిగా ఆయ్న్ త్ో
కూరుచని అభిషపకొం చేయ్టొం అపపటికి నాకు మహానాూస్ొం న్మక చమకాలేవీ త్ల్నయ్వు.
వొంగాల స్ుబబయ్ూ గారి త్ో మా నాన్న గారు చని పర యిన్ త్రాాత్ాశివాలయ్ొం లల అభిషపకొం
చేయిొంచుక నే వారొం ఇకొడ స్భలల కారూకుమాలు రొంగ రొంగ వభ
ై వొం గా అవుత్రనానయి.
మామయ్ాూ క ొంత్ కాలొం పురాణాలు చపాపడు. త్రాాత్ా గయొంటలరు న్ుొండ్ి శ్రు రామడుగయ
రామ స్ూరూ నారాయ్ణ శాసిా ి గారు ఊళళోకి వచిచ శివాలయ్ొం దగొ ర సీత్ొం రాజు వారి స్త్ోొం
లల కాపురొం ఉనానరు. భారూ ఆరుగయరు ఆడపిలోలత్ో ఉొంటునానరు. ఆయ్న్ున మొదట
బాోహమనారాానికి పిల్నచే వారు అధిశవ
ు నానికి పిల్నచ స్ొంభావన్ ల్నచేచవారు. అొందరికి పరిచయ్ొం
ా త్ల్నసిొంది .
అయిన్ త్రాాత్ ఆయ్న్ున బాగా అొందరూ అరధొం చేస్ుక నానరు ఆయ్న్ విదాత్ర
అపపటి న్ుొంచి ఇొంకా ఎకుొవ గ్రవొంగా జన్ొం చూస్ుానానరు.
శాసిా ి గారి చేత్ పురాణొం చపిపొంచటొం పాోరొంభిొంచారు. శోుత్లు బాగా విొంటునానరు. హారతి
పళళుొం లల డబయబలు బానే వేస్ా ునానరు. ఇొంటికి కాయ్గయరలు పళ్లు బయ్ూొం పొంపి కుటుొంబ
పర షణకు స్ాయ్ొం చేస్ా ునానరు ఇొంటికి వసపా మహా మరాూదగా చూస్ుానానరు రొండు రనజుల
కోస్ారి మామయ్ూగారిొంటికి వచేచవారు అపుపడు మా ఇొంటికీ వచిచ అమమన్ు
పలకరిొంచేవారు. మా అమమ కూడ్ా నిత్ూ శోుత్. పురాణొం త్రాాత్ా ఏదయ పోస్ాదొం కూడ్ా
అొందరికి పొంచేవారు అకొడ ఒక హాొండ్ పొంపు న్ు కూడ్ా త్ోవిాొంచి నీటి వస్తి కల్నపొంచారు.
చిన్న వేదిక కూడ్ా ఏరాపటెైొంది. అొందరు కూరనచవటానికి చాపలు పరదాలు వచాచయి య్ధా
శకిా స్హకరిొంచేవారు స్హకరిస్ా ూనే ఉనానరు. శాసిా ి గారు చాలా పొ డవుగా పొ డవుకు త్గొ
లావుగా న్ుదుట విభయతి రేఖలు పెదా కుొంకుమ బొ టుట త్లో టి పొంచా లాలీచ పెై ఖొండువా త్ో
పిలక త్ో ఉొండ్ేవారు పురాణొం చపపప టపుపడు శాలువా కపుపక ని చకకాొ లేకుొండ్ా
ఉొండ్ేవారు. ఆయ్న్ పొ డవైన్ వొంకాయ్ లాగా ఉొంటారన ఏమో కాని ఆయ్న్కు అస్లు పపరు
పర యి ‘’వొంకాయ్ శాసిా ి ‘’గారు అని పిల్నచేవారు. అది ఆయ్న్కు త్లుస్ర లేదయ త్ల్నయ్దు.
ఆయ్న్ పెదా కూత్రరు ఎకుొవగా ఆయ్న్త్ో తిరిగేది. మామయ్ాూ పెదా క డుకు పదమ నాభొం
కు ఈ అమామయి జోడ్ీ అని శాసిా గ
ి ారు అమామయిని పదమనాభానికి ఇచిచ పెళ్ో చేస్ా ారని
పుకారు షికారు చేసిొంది. కాని మామయ్ూకు ఇషట ొం ఉన్నటు
ో ఎకొడ్ా బయ్ట పడలేదు
ఆయ్న్ శాసిా ి గారిని వేలా కోలొం కూడ్ా చేసపవాడు. పుకారు పుకారే అయిొంది కాని నిజొం
కాలేదు.
శాసిా ి గారు గయరజాడ లల కూడ్ా పురాణొం చపపప వారు అకొడ్ా బాగా కిోక్ అయ్ాూరు
స్ొంపాదన్ పెరిగిొంది. కుటుొంబ పర షణ కు ఇబబొంది లేకుొండ్ా పర యిొంది స్ొంత్ృపిా ఆయ్న్లల
బాగా వూకా ొం అయిేూది. మా ఇొంటికి కూడ్ా భోజనానికి పిల్నసపా
స్భలల కలకలొం
వద
ై ిక మహా స్భ లల పురాణొం చపపటానికి కేరళ్ న్ుొంచి ఒక మలయ్ాళ్ొం త్లుగయ బాగా
వచిచన్ మయస్ల్న పొండ్ిత్రడు రొండ్య భారూ త్ో వచిచ సీత్ొం రాజు వారి స్త్ోొం లలనే రామడుగయ
శాసిా ి గారున్న చనట నే అదా కుొండ్ేవాడు. ఆయ్న్ పపరేమిటో గయరుా లేదు. ఆయ్న్ మహా
భారత్ొం పురాణొం చపపటొం పాోరొంభిొంచాడు. జన్ొం విపరీత్ొం గా విన్టానికి వచేచవారు పాక
అొంత్ా నిొండ్ి పర య్ారు. ఆయ్న్ చపపప తీరు లల త్లుగయ అొంత్ స్పషట ొం గా ఉొండ్ేది కాదు
య్ాస్ ఉొండ్ేది. అయినా శుదధగ వినేవారు. మధూలల ఒకటి రొండు స్ారుో వళాోన్ు విన్త్ైకి.
ఆయ్న్కు కోలచల శ్రురా మయరిా మామయ్ాూ గనవిొంద రాజుల శ్రురామ మయరిా గారు, సీత్ొం
రాజు స్త్ూ నారాయ్ణ గారు గకపప శోుత్లు ఆయ్న్ ఏది చపిపనా త్లలు ఊపుత్ూ ‘’ఆహా
ఓహో అన్ు కుొంటల త్న్మూొం గా వినేవారు. అయ్న్ ఏది చపిపనా నాగస్ారొం విన్న
పామయలెై త్లలూపటొం నాకు మరీ చనదూొం గా ఉొండ్ేది. మరీ ఓవర్ గా ఆయ్న్ చపుపత్ూ
ఉొండటొం వీళ్లు ఆయ్నేది చబయత్రనానడ్య త్లుస్ుకోకుొండ్ా ఈ చేస్టలేమిత్ో అరధమయిేూది
కాదు.
చనడవరపు వారి పెదాబాబయి, మామయ్ాూ కల్నసి ఎొంననన ఆశయ్ాలత్ో నలక ల్నపన్ శ్రు
రామ చొందో వైదిక మహా స్భ స్ుమారు పది హేనేళ్ో ల నిరిాఘనొం గా న్డ్ిచిొంది. ఆ త్రాాత్
చనడవరపు వారు పెదాగా స్భ పెై ఆస్కిా చూప లేదు అత్ని మాన్సిక ఆరనగూొం స్రిగొ ా ఉొండ్ేది
కాదు. మామయిేూ ఒొంటరి గా కారూ కుమాలు నిరాహిొంచాడు. ఆయ్న్ అన్ుకోకుొండ్ా పక్ష
వాత్ానికి గయరై నాడు. కదలలేక పర య్ాడు ఆయ్న్ కు ఆ జబయబ వచిచొందొంటే ఇన్ుమయకు
ో అని పిొంచిొంది. మొంచి ఆరనగూొం ఆయ్న్ది రాళ్లు తినాన హరిన్ుచక నే వాడు.
చేద పటిట న్టు
కషట పడ్ే వాడు. పాలేళ్ు త్ో కల్నసి కటెటలు క టేటవాడు. పొ లొం వళ్ో పాలేళ్ు త్ో స్మాన్ొం గా
నాగల్న దునేనవాడు. వూవస్ాయ్ పన్ులలో ఆయ్న్కు రానిది లేదు అనినటా హుషారుగా పని
చేసపవాడు. పర త్ పర సపవాడు బస్ాాలు కుటేట వాడు. బస్ాాలు పాలేళ్ు నతిా కేత్ేా వాడు. బాల్
బాదిమొంటన్ బోహామొండొం గా ఆడ్ేవాడు చస్ లల మాొంచి దిటట. ఒకటేమిటి స్మస్ా ొం త్లుస్ు,
చేసపవాడు కూడ్ా. అలాగే ఎవరిొంటోో ఏ కారూకుమొం వచిచనా నిలబడ్ి స్ాయ్ొం చేసవ
ప ాడు వొంట
వొండ్ిమచటొం, వడ్ిడ ొంచటొం, మరాూదలు చేయ్టొం ఒక పాోన్ పోకారొం అనీన జరిపిొంచటొం.
ఆయ్న్కు అలవాటు భోజనాలు యిెొంత్ ఒతిా డ్ి కారూకుమొం అయినా పదక ొండున్నరకు
ఎత్ాాపెటట ాల్నసొందే. అొంత్ టెైొం మయిొంటెన్
ై చేసవ
ప ాడు. అలాొంటి వాడ్ికి బ.పి.అకస్ామత్ర
ా గా పెరిగి
పెరాల్నసిస్ వచిచొంది మొంచొం లలనే ఉొండ్ాల్నస వచిచొంది మాట స్ుపటొం గా వచేచది కాదు.
ఉచైచస్ారొంత్ో వేదొం చదివేవాడు అదుుత్ొం గా శోోకాలు రాగ య్యకా ొం గా చదివే వాడ్ికి ఇలా
రావటొం మా అొందరికి మహా బాధ గా ఉొండ్ేది.
మామయ్ాూ క డుకు న్రస్య్ూ క ొంత్కాలొం వైదిక స్భన్ు లాగాడు త్రాాత్ వాడూ కాడ్ి
పారేశాడు అొందరూ కటిటన్ శాశాత్ చొందాలెొంయ్ాూయో ఎవరికి త్ల్నయ్దు. ఇలా ఉజాలొం గా
వల్నగిన్ స్భ పరి స్మాపా మయిొంది చరిత్ో లల నిల్నచి పర యిొంది.
మా త్మయమడు మోహన్ పూనా లల ఒక అపార్ట మొంట్ క న్ుకుొనానడు. సిపర రేక్స కాారా ర్స
న్ుొంచి ఇకొడ్ికి మారుత్ాన్న మాట. అది గయడ్ివాడ కు చొందినా డ్ాకటర్ గారిదే. గృహ
పోవేశానికి మమమల్నన రమమని చాలా స్ారుో చపాపడు. పూరాొం మొదటి స్ారి వళ్ున్పపటి
అన్ుభవానిన మా ఆవిడ మరిచ పర లేదు అొందుకని త్ాన్ూ రాన్న్ కుొండ్ా అత్ా గారిని అొంటే
మా అమమన్ు పోయ్ాణొం చేయిొంచిొంది. అమమకూ అొంత్ ఇషట ొం గా ఉన్నటు
ో లేదు. వళ్ుక
పర త్ే చిన్న క డుకు ఏమన్ు క ొంటాడ్య న్ని లలపల ఉొంది. అయిషట ొం గానే స్రే న్ొంది నాకు
ఎటల త్పపడు కదా మా నాలుగన వాడు రమణ మాత్ో వస్ాాన్నానడు ఇదివరకు మాత్ో
వాడు రాలేదు అొందుకని ఒపుప క నానన్ు. టికట్స బజవాడ వళ్ో రిజర్ా చేయిొంచుక ని
వచాచన్ు. బహుశా అపుపడు కోణార్ొ ఎకసెోస్ క త్ా గా వచిచొంది హెద
ై రాబాద్ లల టెయి
ో న్
మారాల్నసన్ వస్రొం త్పిపొంది. కటానలు ఎవరికి ఏమేమి పెటట ాలల అనీన పోభావత్ే స్రిాొంది .
పోయ్ాణ ఏరాపటో నీన జాగుత్ా గా చూసి అత్ా గారికి ధైరూొం చపిప గృహ పోవశ
ే ొం త్రాాత్ా కూడ్ా
ఒక నల రనజులు అకొడ్ే ఉొండ్ి రమమని ఆవిడకు చపిపొంది అపపటికే ఆవిడ బ.పి.త్ో బాధ
పడుత్ోొంది. మొందులనీన క ని తీస్ుక నానన్ు. దారి లల తిన్ టానికి అనీన ఏరాపటు చేసిొంది
పోభ.
మయగయ్గరొం టెయి
ో న్ ఎకిొ పూనా చేరాొం. అకొడ సపటషన్ కు వచిచ మమమల్నన మోహన్ రిసవ్
ీ
చేస్ుక నానడు అమమ ఎొంత్ోస్ొంత్ోషిొంచిొంది. మేమయ వళ్ున్ రొండు రనజులకు మయహూరా ొం
అని జాాపకొం. మోహన్ వాళ్లు హడ్ావిడ్ి గా ఉనానడు భారూ కూడ్ా. మా చిన్నకొయ్ాూ
మేన్కోడలు అపపటికే వచాచరు పెదాకొయ్ూ మదాోస్ న్ుొండ్ి రావాల్న న్న్ున సపటషన్ కు వళ్ో
రిసీవ్ చేస్ుక ని ఇొంటికి వాళ్ున్ు తీస్ుక ని రమమని నాకు చపాపడు నేన్ు సపటషన్ కు వళాోన్ు.
టెోయిన్ వచిచొంది వాళళువరూ నాకు కన్ బడలేదు. అకొయ్ాూ మేన్కోడలు కళా యిెొంత్
వదకినా నాకు కానీ పిొంచలేదు నేన్ు వదకటొం స్రిగొ ా చేయ్లేదేమో న్ని బాధ పడ్ాడన్ు. ఒక
రొండు గొంటలు అకొడ్ే చూసి చూసి, చివరికి విసిగి పర యి ఇొంటికి చేరుక నానరు. మోహన్
న్న్ున ‘’చేడ్ా మడ్ా తిటాటడు ‘’.త్పుప చేసన్
ి వాడ్ిని కన్ుక ఖిన్న వదన్ొం త్ో స్హిొంచాన్ు.
ఆ త్రాాత్ వాడ్ి పోతి మాటలల ఏక స్కేొొం హేళ్న్ త్ూషీణ భావొం కనీ పిొంచాయి. శుభ కారూొం
కోస్ొం వచాచన్ు కన్ుక త్మా యిొంచుక ని ఉనానన్ు. అదా ఇొంటి న్ుొంచి స్ామాన్ు
ో
చేరవేయ్టొం స్రాటొం, ఆటో లల అటలఇటల తిరగటొం త్ో పగలలాో స్రి పర యిొంది. రాతిో
మయహూరా ొం. అకొయ్ూ ల్నదా రూ ఆడపడుచులుగా పాలు పొ ొంగిొంచారు. వాళ్ో కు కూడ్ా త్గిన్
లాొంచనాలు ఇవాలేదని గయన్ుస్ుానానరు. మరాూదలూ స్రిగొ ా లేవని బాధ రమణ పరిసతి
ిా
అొంత్ే. నేన్ు మాత్ోొం మయళ్ు మీద ఉన్నటేో గడ్ిపాన్ు. మొత్ా ొం మీద గృహ పోవేశొం బాగా
జరిగిొంది.
ఉయ్యూరు లల పని చేస్ా ుొండగా క ొండపల్నో కి త్ొమిమది, పది త్రగతి విదాూరుధలన్ు ఖిలాో
చూపిొంచటానికి తీస్ుక ని వళాోొం మాత్ో బాటు గిరిరడ్ిడ , హిొందీ మేస్టర్ రామా రావు గారు,
ఇదా రు లేడ్ి టీచరుో స్హాయ్ొం గా వచాచరు.. దాదాపు వొందమొంది విదాూరిధనీ విదాూరుధలన్ు
బస్ లల తీస్ుక చాచొం. అకొడ స్ౌకరాూలేమీ లేవు మొంచి నీటికీ ఇబబొందే కిొందన్ుొంచి
న్డుచుక ొంటల ఖిలాోకి చేరాల్న. పిలోలు హుషారుగా అనీన తిరిగి చూశారు ఇొంటి న్ుొంచి
త్చుచక న్నది తినానరు నాకు ఇదే మొదటి స్ారి రావటొం. రామా రావు గారు చాలా స్ారుో
ఇకొడ్ికి వచాచరట ఆయ్నే మాకు లీడర్ గా ఉొండ్ి అనీన దగొ రుొండ్ి వివరిస్ా ూ చూపిొంచారు.
పిలోలకు ఎొంత్ో ఆట విడుపు గా ఉొంది. హుషారుగా తిరిగి చూశారు. క ొండపల్నో ఊరనోకి
తీస్ుక ని వళ్ో అకొడ క ొండ పల్నో బొ మమలు ఎలా త్య్ారు చేస్ా ారన చూపిొంచాొం కావాల్నసన్
వాళ్లు బొ మమలు క నానరు.
కే.సి.పి.దరశన్
ఒక స్ారి టెన్ా విదాూరుధలన్ు కే సి పి వారి పరిమషన్ తీస్ుక ని ఫాకటరికి తీస్ుక ని వళ్ో అనిన
విభాగాలన్ు దగొ రుొండ్ి చూపిొంచాన్ు అకొడ్ి వారిత్ో అనీన వివరొం గా విదాూరుధలకు
అరధమయిేూ భాషలల త్ల్నయ్ జేసపటో ు చేశాన్ు. ఉయ్యూరు వారికి ఫాకటరీ చూసప అవకాశొం
రావటొం అదృషట ొం. పిలోలు ఎొంత్ో ఆన్ొందిొంచారు తిన్న వాళ్ో కు తిన్నొంత్ పొంచ దార పెటట ారు
అకొడ.
బజవాడ ఇొండసిా య్
ి ల్ ఎకిస బషన్
ఎపపటి న్ుొంచన బజవాడ లల జరిగే ఎకిస బషన్ కు ఉత్ాసహొం ఉన్న విదాూరుధలన్ు తీస్ుక ని
వళాోన్ు మా పిలోల త్ో బాటు, రాజ పచాచల్ అనే కాొంగుస్ నాయ్కుడ్ి కూత్రరు
ఇొందిర, హిొందీ మేషట ారు రామా రావు గారి అబాబయి తిరుమల మొదలెన్
ై వాళ్ున్ు
తీస్ుక ని వళాోొం అనీన తిరిగి అనీన చూపిొంచామయ గాొంధి పరాత్ొం కూడ్ా చూపిొంచి పోకాశొం
బారేజ్ కూడ్ా చూపిొంచాన్ు. అొంత్ా బస్ లలన్ు రిక్ష్ లలన్ు పోయ్ాణొం ఇొంటికి వచేచస్రికి రాతిో
పది అయిొంది మరానడు మళ్ళు స్ూొలు య్ధావిధి. తిరుమల ఆ త్రాాత్ విజయ్ న్గరొం
లల గకపప డ్ాకటర్ అయి అకొడ మొంచి పపరు త్చుచక నానడు. వాడ్ి నాన్న గారు రామా రావు
గారు మాకు హెైస్ూొల్ లల హిొందీ మేషట ారు ఆత్రాాత్ ఆయ్నా నేన్ు కల్నసి అదే స్ూొల్ లల
కల్నసి పని చేశాొం
ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల ఉొండగా హిొందీ రామా రావు గారి పర ో త్ాసహొం త్ో పిలోల త్ో ఒక
సెైన్స పాఠొం రేడ్ియో లల చపపటానికి అవకాశొం వచిచొంది. కాొంతి మీద చపాపల్న బాగా
మాటాోడ్ేవారిని ఎొంపిక చేయ్టొం మొంచి సిరిప్ట రాయ్టొం పాోకీటస్ చేయిొంచటొం కషట మే. కాని
అదే నాకు మొదటి అవకాశొం కన్ుక ఏొంత్ో శుదధ తీస్ుక నానన్ు. నా దగొ ర టలూషన్
చదువుత్రన్న ఊర స్ుజాత్ అనే త్ొమిమదవ త్రగతి అమామయిని మయిన్ గా
తీస్ుక నానన్ు పోశనలు వేయ్టానికి మా అబాబయిలన్ు తీస్ుక ొందామన్ు కునానన్ు కాని,
మరీ కుటుొంబ త్త్ా ాొం అొంటారని స్ుజాత్ త్మయమడ్ినే ఎొంపిక చేశాన్ు కస్ట పడ్ి రిఫరన్స
పుస్ా కాలు చదివి స్రళ్ భాష లల విషయ్ానిన స్ూటిగా స్ొంత్ృపిా గా చపెపటు
ో సిరిప్ట రాశాన్ు
రనజూ స్ాయ్ొంత్ోొం ఇొంటి దగొ రే రిహారిసల్స చేయిొంచే వాడ్ిని. ఇదా రూ బాగా పాోకీటస్ చేసి బాగా
మాటాోడటొం నేరుచక నానరు కృతిోమత్ాొం ఉొండకూడదని కలలకిాయ్ాల్ లాొంగేాజ్ లల
మాటాోడ్ాలని త్రిఫీదు ఇచాచన్ు. రికారిడొంగ్ రనజున్ ఉదయ్మే ఇొంటి వదా టిఫిన్ో ు చేసి , బస్
లల బయ్లేారాొం రేడ్యో
ి సపటషన్ దగొ ర దిగి లలపల్న వళ్ో మాకు ఇచిచన్ ఆఫర్ కాగిత్ొం
చూపిొంచాన్ు. రికారిడొంగ్ రూమ్ లలకి మమమల్నన తీస్ుకు వళాురు వాళ్లు పోశనలు అడ్ిగటొం
నేన్ు వాటికీ చకొగా స్మాధానాలు చపపటొం చేశాొం రికారిడొంగ్ బాగా ఉొందని అకొడ్ి స్ాటఫ్
చపాపరు. ఈ పర ో గాుొం కు క ొంత్ డబయబ కూడ్ా ఇచాచరు దానిన స్ుజాత్కే ఇచేచశాన్ు వారొం
త్రాాత్ా అది పోస్ార మై అొందరినీ అలరిొంచిొంది. ఆ రనజులలోస్బజ క్ట కు స్ొంబొంధిొంచిన్
విషయ్ాలపెై పాఠాలు చపిపొంచేవారు రేడ్ియో వాళ్లు. ఉదయ్ొం పదక ొండున్నరాకు ఈ
పర ో గాుొం లన్ు పోస్ారొం చేసపవారు స్ూొల్ లల రేడ్యో
ి ఉొంటె ఒక రూమ్ లల విదాూరుధల్నన కూచన
బటిట విని పిొంచే వారు అది చాలా ఏళ్లు బాగా న్డ్ిచి విదాూరుధలకు ఉపయోగకరొం గా ఉొందేవి .
మయఖూొం గా సెైన్ుస స్ర షల్ కు ఇవి బాగా స్హకరిొంచేవి
. స్ుజాత్ టెన్ా వరకు నా దగొ రే టలూషన్ చదివి మొంచి మారుొల త్ో స్ూొల్ సెకొండ్ గా
పాస్ అయిొంది,. చాలా మొంచి పిళ్ు అణకువ విన్య్ొం ఎకుొవ. నాకు చాలా ఇషట మన్
ై నేన్ు
మచిచన్ శిషరూరాలు స్ుజాత్ ఊర స్ుబాబరావు రొండ్య క డుకు మోహన్ రావు కూత్రరు. ఈ
అమామయికి స్ూొల్ లల పర టీ కే వి.ఎస్.ఎల్ న్రసిొంహారావు గారనే మా గయరూ గారు మాకు
హెడ్ మాస్ాటరు ఆకున్ూరు జూనియ్ర్ కాలేజి పిోనిసపాలాొరి కూత్రరు
రుకిమణనకూత్రరు అొంటే మన్వ రాలు. ఆ అమామయి డ్ాన్స బాగా చేసపది అొందుకని ఆ
అమామయిని నేన్ు స్ుజాత్ా ‘’డ్ాన్స ‘’అనే పిల్నచే వాళ్ుొం. స్ుజాత్కు కైకలూరు షావుకారుత్ో
వివాహమయిొంది. ఒక క డుకు కూడ్ా పుటాటడు. ఒక స్ారి పిలో ాడ్ి పసి త్న్ొం లల
ఉయ్యూరుకు త్ొండ్ిో ఇొంటికి వచిచ మేడ మీద బటట లు ఆరేస్ా ుొంటే త్ల మీదే త్కుొవ ఎత్ర
ా
లల ఉన్న హెై టెన్ిన్ కరొంట్ వైరో ు త్గిల్న అకొడ్ి కకొడ్ే చని పర యిొందిపాపొం. మా అొందరికి
ఏొంత్ో బాధ కల్నగిొంది. చూసి వచాచన్ు. స్ుజాత్ చలెో లు వరలక్షిమ కూడ్ా టలూషన్ చదివిొంది
నా దగొ ర.. ఆ అమామయిా చురుకైన్ త్ల్నవన్
ై పిలేో .అకొ చని పర గానే అకొ బాధూత్
తీస్ుకోవటానికి త్య్ారై అకొపసి కొందు న్ు త్ానే త్ల్నో అయి పెొంచటానికి అకొ భరా
బావనే వివాహొం చేస్ుక ని అకొ స్ాాన్ొం పూరిొంచిొంది. వీరికీ స్ొంత్ాన్ొం కల్నగారు స్ుజాత్
క డుకున్ూ పెొంచి పెదా వాడ్ిని చేశారు. వరలసక్షిమ దొంపత్రలు స్ుమారు పది వేల
రూపాయ్లు ఖరుచ చేసి శ్రుస్ువరచలాన్జ నయ్
ే స్ాామికి వొండ్ి కవచానిన చేయిొంచి
స్మరిపొంచారు. ఇదిత్ొండ్ిో మోహన్ రావు పూనిక స్ొంకలపొం. స్ుజాత్ జాాపకొం గా స్ాామి
వారికి కాన్ుక అన్న మాట.
అమమ మరణొం
అమమ మొందుల్నన మారొట్ దగొ ర రావి చటుట బజారు చివర ఉన్న అరుణా మడ్ికల్ స్రట ర్స
లల క నే వాడ్ిని. అకొడ అపుప పెటట వ
ే ాడ్ిని. ఒక పుస్ా కొం లల అనీన దాని య్జమాని గణపతి
రావు గారు రాసప వారు. నల జీత్ొం తీస్ుకోగానే మయొందు ఇకొడ్ి అపుప తీరేచ వాడ్ిని ఆయ్న్
ఎపుపడూ డబయబ ఎపుపడ్ిస్ా ారు?అని అడగ లేదు. అొంత్ మొంచి వాడు. ఎపుపడు ఎనిన
రూపాయ్ల మొందులు కావాలనాన ఇచేచవారు బో ణీ కాలేదనన టెైొం అయిన్ా నన ఎన్నడూ
అన్లేదు. అమమ మొందుల త్ో పాటు పిలోల జబయబలు వాటికి మొందులు త్డ్ిసి మోపెడు
అయిేూవి. అయినా మౌన్ొం గా నే త్ొంటా లేవో నేన్ు పాడ్ేవాడ్ిని. పదమనాభొం అపుపడపుపడు
డబయబ స్రుా త్ూొందే వాడు. వాడ్ి త్మయమడు న్న్ున అడ్ిగి చేబదులు తీస్ుక నే వాడు. గేదలు
పాలేళ్లు, పశువుల దాణా చిత్ూ
ా త్ౌడుఖరుచలూ ఎకుొవే ఇవనీన చూడ్ాల్నసన్వి పిలోల
బటట లు ఫీజులు బటట లఖరుచ చూదాల్నసన్వే. అనీన అలాగే స్రుడక నే వాడ్ిని ‘జీత్ాల స్వరణ
వలన్ జీత్ొం పెరిగి క ొంత్ ఇబబొంది తీరిొంది. కోత్లు, కటిట వేత్లు, కుపప న్ూరిపళ్లు కూడ్ా
నేనే చూశాన్ు. ఇవనీన త్పపని ఖరుచలే. అమమ ఒక ొకొ స్ారి పోభావతి త్ో అనేదట ‘’మా
వాడు యిెటో ా స్ొంస్ారానిన లాగయత్రనానడ్ే ?నాత్ో ఏమీ ఇబబొందుల స్ొంగత్రలు చపపడు.
అనీన స్వూొం గా నే అమరుస్ుానానడు ?’’అని. మన్స్ులల అమమకు నేన్ు ఎొంత్ో ఇబబొంది
పడుత్రనాననొ అని పిొంచి ఉొంటుొంది. అొందుకే ఇలా అన్నదేమో ?
వారొం పెైగా కాశి లల ఉనానొం. రనజూ స్ాయ్ొం వేళ్లలో న్గర స్ొందరశన్ొం విశానాధ దరశన్ొం
చేసప వాళ్ుొం. నాకు కాశ్ర రావటొం రొండవ స్ారి మొదటి స్ారి నేన్ు మేన్లుోడు అశోక్ బావత్ో
వచాచొం. ఆొంధాోశుమొం కు నారదఘాట్ దగొ ర రనజు ఉదయ్మే అకొడ స్ానన్ొం చేసి ఇొంటికి
వచిచ టిఫిన్ చేస్ుక ని తినే వాళ్ుొం మధాూహన భోజన్మయ పూరీా చేసి ఊరిలల తిరగటానికి
వళళు వాళ్ుొం ఒక రనజు స్ారనాద్ వళ్ో అనీన చూశాొం అనీనటాొంగా లలనే అపపటికి ఆటోలు
లేవు. అపుపడు ఉత్ా ర పోదేశ్ లల బ.జే పి పోభయత్ాొం ఉొందని జాాపకొం ఇది 1982 మే నలలల.
ఒక రనజు ఉత్ా ర కాశికి అొంటే కాశ్ర రాజు పాల్నొంచిన్ పాోొంత్ొం కోట ఉన్న పోదేశొం, వాూస్ుడు
ఉన్న పోదేశొం అనీన చూసి లాల్ బహదూర్ శాసిా ి గారు పుటిటన్ ఇలుో చూకూడ్ా చూసి తిరరిగి
వచాచొం పడవలల గొంగా న్దిలల వళ్ో తిరిగి వచాచొం. దారిలల పోసిదధ బావరీ బాబా దరోన్ొం
దూరొం గా అయిొంది. ఒక రనజు ఒక ఆొంధో వేదొం పొండ్ిత్రని ఇొంటికి వళాోొం. ఏొంటో ఆదరిొంచారు
ఇొంటిల్నో పాదీ.ఇకొడ్ిక చిచ న్లభై ఏళ్లు పెైగా కాశ్రలల సిా రపర యిన్ కుటుొంబొం. వాళ్ుది.
కాలభైరవ అన్న పూరణ విశాలాక్షి మొందిరాలు చూశాొం. స్ాయ్ొం పూట విశానాధ దరశన్ొం
త్పపని స్రి గా చేశాొం. ఆొందాోశుమొం దగొ రే జోషీ పాొండ్ా భవన్ొం ఉొంది వాళ్ు ఆవిడ ఏదయ
ననమయ మోసపా బాోహమన్ులన్ా రిని భోజనానికి పిల్నసపా అొందరొం తినానొం ఆడవాళ్ుకు బొ టుట పెటట ి
రవికల గయడడ పెటట ొంి ది భోజన్ొం లల అనేక రకాలెైన్ సీాటు
ో కూరలు చాలా బాగానే చేశారు
అొందరొం ఇస్ట ొంగానే తినానరు. మరగకాచిన్ పాలపెై ఉన్న వేమీగడ న్ు మలెై అొంటారు అది
తినే వాళ్ుొం మిఠాయిలు క ని తినే వాళ్ుొం మారొట్ లల కూరాలు క ని త్రచుక ని వొండుక నే
వాళ్ుొం కిరస్నాయిల్ బాగానే దొ రికేది. పెరుగయ మయన్ా లలో త్ోడూ పెటట ి అమేమవారు అది క ని
వాడ్ే వాళ్ుొం. భాలేరుచికరొం గా ఉొండ్ేది.
కాశ్ర లల వారొం పెైన్ ఉొండ్ి అొందరొం అలహాబాద్ కు వళాోొం. ఇదే పోయ్ాగ అని
పిలువ బడ్ే పవిత్ో క్షేత్ొంో . ఇకొడ గొంగా, య్మయనా స్రస్ాతి స్ొంగమ స్ాాన్ొం ఇది. హరి
జగనానధ శాసిా ి గారిొంటోో ఉనానొం. వారిననలైనే భోజనాలు ఏరాపటు చేస్ుకోనానొం ఆయ్న్
మన్ుషరూలత్ో స్ొంగొం లల స్ాననాలు హిరన్ూ శాుదధ ొం పెటట ాొం. ఇవి అయిన్ త్రాాత్ శాసిా ి
గారిొంటికి తిరిగి వచిచ భోజనాలు చేశాొం. స్ాయ్ొంత్ోొం శాసిా ి గారు ఏరపరచిన్ టాొంగా లలల
అలహాబాద్ న్గర స్ొందరశన్ొం చేశాొం స్ొంగమానికి దగొ రే ఉన్న వట వృక్షొం రాజా గారి కోట
వగైరాలు చూసి, నహు
ు పాలస్ న్ు కన్ుల దీరా చూశాొం. భరదాాజ ఆశుమొం
స్ొందరిశొంచాొం.అకొడ్ి న్ుొండ్ి మా పోయ్ాణొం పాటాన కు అొందుకని మిగిల్నన్ మామిడ్ి పొండో
బయటట న్ు మాత్ో గయరుొం బొండ్ీ లల తీస్ుకు వళాోొం దారిలల క నిన పళ్లు మిస్ అయ్ాూయి. శాసిా ి
గారికి కూడ్ా పొండుో అొందజేశాొం ఆయ్నా ఏొంత్ో స్ొంత్ోషొం గా ఉనానరు. ఆయ్న్ కూడ్ా
ఆొంధాో పాోొంత్ొం వారే వారూ వచిచ న్లభై ఏళ్లు అయిొంది. చకొని త్లుగయ ఆయ్నా భారాూ
మాటాోడ్ారు ఆపాూయ్ొం గా ఉనానరు.
టెయి
ో న్ లల పాటాన చేరుక నానొం అకొయ్ాూ వాళ్ుొంటోో అొందరొం చేరాొం ఇళ్లు స్ౌకరూొం
గానే ఉొంది. గయళ్లు క టిటనాచొం కన్ుక నా త్లకు మోహన్ రొంగయ వేశాడు. నాకు అొంత్ ఇషట ొం
లేదు స్రే చూదాాొం అన్ు క నానన్ు క నిన నలలు రొంగయ ఉొంది . త్రాాత్ షెడ్ లు మారాయి.
మళ్ళు రొంగయ వేయ్ాలని పిొంచలేదు. క ొంత్ ఎరుగా క ొంత్ న్లో గా, క ొంత్ త్లో గా మయడు
రొంగయలలో ఉొండ్ి అస్హూమేసిొంది. దాని మీద మోజు లేదు. కన్ుక ఆ జోల్నకి మళ్ళు వళ్ులేదు.
పాటాన లల ఎకొడ్ికీ తిరిగలేదు. ఒక రనజు రాతిో దొ ొంగల బొండ్ీ లల గయ్ కు వళాోొం. అొందులల
చనరీలు ఎకుొవ. మడలల గకలుస్ులు సపటషన్ లల న్ుొంచునే లాగేస్ా ారు టెయి
ో న్ లల సపటషన్ లలల
కరొంట్ ఉొండ్ేదికాదు. భయ్ొం భయ్ొం గా పోయ్ాణొం పాోణాలు అర చేత్రలలో పెటట ుక ని వళాోొం.
అకొడ్ేదయ స్త్ోొం లల ఉనానొం.. అకొడ పిొండ పోదాన్ కియ్
ు భకిాగా చేశాొం అకొడ్ే ఏడ్య వొండుకు
తినానొం మధాూహనొం బయదధ గయ్ా కి వళ్ో తిరిగి చూశాొం. దాహానికి మొంచి నీరు దొ రికేది
కాదు. విపరీత్ మైన్ ఎొండలు. చాలా ఇబబొందిగా ఉొండ్ేది. బయదధ భయమి లల విహరిొంచాొం అనీన
దగొ ర ఉొండ్ి బావ చూపిొంచాడు. మళ్ళు పాటాన చేరాొం.
పాటాన న్ుొండ్ి కలకత్ాా వళాోొం బలోక్ జరీనలల అకొడ చూడ్ాల్నసన్ వనీన చూసి భయవనేశార్
చేరాొం మేమయ మయగయొరొం. అకొడ్ి న్ుొండ్ి పూరీ కోణార్ొ లన్ు చూసి గరివిడ్ి చేరాొం మా
అన్నయ్ూ గారమామయి వేదొం వల్నో వాళ్ుొంటికి చేరాొం అరధ రాతిోకి అొంత్ా క త్ా దారి. ఇలుో
త్లుస్ుక ని చేరాొం బలోక్ జరీనలల ఒకరనజు అకొడ్ే ఉొండ్ిఅన్నవరొం చేరాొం అకొడ దవ
ై దరశన్ొం
చేసి విజయ్ వాడ మీదుగా ఉయ్యూరు చేరుక నానొం ఇలా ఒక పోదక్షిణొం పూరీా అయిొంది
ఉయ్యూరు పొ లొం మరక గా ఉొండటొం వలన్ చరుకు స్ాగయకు మొంచి వీలు. నాన్న ఒకటి
రొండు స్ారుో చరుకు స్ాగయ చేయిొంచిన్ జాాపకొం. నాన్నపపరు చరుకు రైత్రగా కే.సి.పి.ఫాకటరీ
లల రత్
ై ర న్ొంబర్ 653. నాన్న1961లల అకస్ామత్ర
ా గా మరణనొంచిన్ త్రాాత్ ఆ రైత్ర న్ొంబర్
నా పపర టాోన్సఫర్ అయిొంది నాన్న పపర అపపటికే కే.సి.పి.షపరో ు క నిన ఉనానయి. అవీ
నాపపరనే బదిలీ చయ్ూమని నాన్న వీలునామా లల స్పసీా కరిొంచారు.కన్ుక నా పపరనే బదిలీ
అయ్ాయి. అపపటి న్ుొంచి నేనే పొ లొం వూవహారాలూ చూస్ుకోవలసి వచిచొంది . మా మేన్
మామ గొంగయ్ూ గారు నాకు అొండగా ఉనానడు. కన్ుక వూవహారాల విషయ్ొం ఆయ్న్ మీదే
ే ాడ్ిని. ఆయ్నా నాకు బాగా స్హకరిొంచి క ొంత్ కాలొం వాళ్ు పాలేరో త్ోనే వూవస్ాయ్ొం
పెటట వ
చేయిొంచి ఖరుచలు నాదగొ ర తీస్ుక ని మాకు రావాల్నసొంది అొంత్ా అొంద జేసవ
ప ాడు. ఇలా
క ొంత్ కాలొం స్ాగిొంది. మామయ్ూ వూవహారాలన్ు త్గిొొంచుక ని పెదా క డుకు పదమనాభానికి
అపప గిొంచాడు. వాడు కూడ్ా మాకు బాగా స్హకారొం అొందిొంచాడు. పొ లొం వూవహారాలనీన
స్ాయ్ొం గా చూసపవాడు. కన్ుక నాఉదయ ూగొం విషయ్ొం లల పెదాగా ఇబబొంది ఉొండ్ేది కాదు.
పొ లాలకు పెదాగా వళాుల్నస వచేచది కాదు. ఈ విధొం గా క నేనళ్లు గడ్ిచాయి. ఆదాయ్ొం
పెదాగా వచేచదికాదు. ఖరుచలు త్డ్ిసి మోపయిేూవి. ఎలా ఇొందులలొంచి బయ్ట పాడ్ాలా అని
చూస్ుానానన్ు. అపుపడు ఒక స్ారి పొ లొం లల బో ర్ వేసెా నీటికి ఇబబొంది ఉొండదని అని
పిొంచిొంది. పదమనాభామయ అదే చపాపడు రొండు ఊళ్ు లలని మా పొ లాలు కాలువ చివరి
భయమయలు. అొందుకని స్ాగయ నీరు ఆలస్ూొం గా వచేచది. మధూలల ఎొందరన రైత్రలూ పొ లాలు
ఇవనీనన త్డ్ిసిన్ త్రాాత్ మా పొ లాలలల నీరు పోవేశిొంచేది . అొందుకని ఊడుపలు ఆలస్ూొం
అయిేూవి. ఒకోొ స్ారి నీరు అొందకా పెైరు ఎొండ్ి పర యిేది. అొందుకని బో ర్ వయ్ూటొం త్పపని
స్రి అయిొంది. మయొందుగా కాటలరు పొ లొం లల వేయ్ాలని నిరణయ్ానికి వచాచొం.
న్మమకస్ుాలెన్
ై ఇదతర
ి ు నిఖా మాన్ు
ో
కాటలరు పొ లొం లల బో ర్ వేయ్టొం అదుుత్మైన్ జలధార పడటొం, నాలుగయ అొంగయళాల
గకటట ొం దాారా నీరు ఎడత్రపి లేకుొండ్ా రావటొం మా అదృషట ొం. మా చేలకు నీరు స్మృదిధగా
అొందివాటొం త్ో బాటు చుటుట పోకొల రైరులు కూడ్ా ఈ బో రు మీద చాలా మొంది ఆధార
పడ్ాడరు. వేస్విలల చరుకు త్డ్ికి నారలు పర స్ుకోవటానికి ఆరు త్డ్ికి అొందరూ మా మీదే
ఆధార పడ్ాడరు. అపపటి దాకా ఎననన ఏళ్ు న్ుొండ్ి మాకు స్హకరిస్ా ున్న వరేు స్ర దరులు
చరుకు వేశారు మాకోస్ొం. బాగా పొండ్ిొంది. మాకు రావాల్నసొంది అొంత్ా బాగానే మయటట జపాపరు.
మ పపరనే ఫాకటరీ కి చరుకు త్ోల్న నేనే డబయబ తీస్ుక నేటో ు చేశారు. చరుకు రొండు ఏళ్ు పొంట.
రొండ్య పొంట అయిన్ త్రాాత్ వాళ్లు లెకొలకు వచాచరు. అనీన స్రిగొ ా లెకొ చపాపన్ు. కాని
అొందులల త్మయమడు భాస్ొర రావు క ొంచొం త్ొొందర మనిషి. నేనేదయ క ొంత్ కకూొరిా
పడ్ాడన్ని వాళ్ో కు రావాల్నసొంది అొంత్ా ఇవాకుొండ్ా క ొంత్ ననకేొశాన్ని కడవక లుో లల
ో నాకు త్ల్నసిొంది. న్న్ున ‘’త్మయమడూ ‘’అని పిల్నచే భాస్ొరరావు లల ఇొంత్
ఎవరిత్ోనన అన్నటు
కూ
ు ర ఆలలచన్ ఉొండటొం నేన్ు స్హిొంచ లేక పర య్ాన్ు. ఒక రనజు ఇొంటికి పిల్నపిొంచి అన్న
దమయమల్నదా రిత్ోన్ూ మాటాోడ్ాన్ు. మళ్ళు లెకొలనీన చూపిొంచాన్ు. అన్న వొంకటస్ాామి
చాలా మరాూదస్ుాడు మా నాన్న కాలొం న్ుొండ్ి ఉన్న అత్ూొంత్ న్మమకమైన్ వాడు. అొందుకని
ఆత్న్ు కూడ్ా ‘’త్మయమడు గారూ మా వాడు త్ొొందర పడ్ాడడు. మన్స్ులల పెటట ుకోకొండ్ి. దీనిన
ఇొంత్టిత్ో మరిచి పర దాొం ‘’అనానడు భాస్ొర రావు కూడ్ా త్పుప ఒపుపకునానడు. వీళ్లు
ఎపుపడు మా ఇొంటికి వచిచనా అమమ వాళ్ో కు స్ాయ్ొం గా వడడ న్ చేయిొంచి కడుపు నిొండ్ా
భోజన్ొం పెటట ి పొంపపది మా నాన్న కాలొం లలన్ూ మా కాలొం లలన్ూ కూడ్ా. పురి కటేటటపుపడు
ధాన్ూొం బొండో మీద త్ోలుక చిచ క టోో పర య్టొం, పురి కటట టొం, ఇొంటి దగొ రే వొంటు
ో పపన్టొం
అొంత్ా వాళ్లు చేశేవారు. వాళ్ు త్ొండ్ిో స్ుబబయ్ూ కూడ్ా అొంత్ బాధూత్ గా పోవరిాొంచేవాడు
వాళ్ు త్ో పాటు క ొందరు కూలీలు వచేచ వారు. వీరొందరికీ అమమ మా ఆవిడ వొండ్ి త్ృపిా గా
భోజన్ొం పెటట ి చేతిలల క ొంత్ డబయబ పెటట ి పొంపపవాళ్ుొం. ఇదొ క ఆన్వాయితీ గా వచిచొంది అది
అలానే అమలు చేశాొం. మా స్ాొంత్ మన్ుషరూల కిొందనే చూశాొం. మానానానన్ు బాబాయి
గారు అనేవాళ్లు. మా అమమన్ు పినీన అని పిల్నచేవారు.
షరగర్ ఫాకటరీ కిొంద చరుకు వేయ్ాల్న అొంటే మయొందుగా స్ొంబొంధిొంచిన్ చరుకు మేసీాి కి
త్ల్నయ్జేయ్ాల్న. వాళ్లు అన్ుమతిొంచిన్ త్రాాత్నే పన్ులు మొదలెటట ాల్న. మొంచి విత్ా నానిన
వాళ్లు సెలెక్ట చేసి చబయత్ారు. దానేన ఉపయోగిొంచాల్న లేక పర త్ే రైత్రకస్ాటలు దేవుడ్ికే
ఎరుక. పరిమట్ త్ారగా ఇవారు సీజన్ చివర లల త్ోలాల్నస వస్ుాొంది. పెైరు ఎొంత్ బాగా పొండ్ినా
స్మయ్ానికి న్రికి ఫాకటరికి త్ొలకపర త్ే దిగయబడ్ి బాగా త్గిొ పర యి రైత్రకు త్గిన్ పోతి ఫలొం
రాదు. స్బసడ్ీ ఇచేచ విషయ్ొం లల కూడ్ా త్ేడ్ా ఉొంటుొంది. ఈ బాధలు పడలేక వాళ్లు ఎొంపిక
చేసిన్ చరుకు విత్ా నానేన నాటుత్ారు రైత్రలు. ఉయ్యూరు అడుస్ుమిల్నో వారి కాలేజి కి
వన్కాల చరుకు పరిశోధనా స్ొంస్ా కు చొందినా క్షేత్ోొం ఉొంది అకొడ నాణూమైన్చరుకు విత్ా న్ొం
అనిన జాగుత్ాలూ తీస్ుక ని పెొంచుత్ారు. రేటు కూడ్ా స్రస్ొం గా ఉొంటుొంది.
మొదటోో 07రకానిన ఎొంపిక చేసి వేయిొంచేది ఫాకటరీ. గడ స్న్నొం గా ఉనాన ఎత్ర
ా బాగా పెరిగి
విరిగి పర కుొండ్ాదృఢొం గా ఉొండ్ి మొంచి రస్ొం ఇచేచది. రైత్రలకు ఈ విత్ా న్ొం క ొంగయ బొంగారమే
ప ారేకుొవయ్ాూరు. ఏరియ్ా పెరిగిొంది. అొందుకని చరుకు స్ాగయ
అయిొంది. చరుకు వేసవ
త్గిొొంచొండ్ి అని ఫాకటరీ వాళ్లు గనల చేశారు. ఖరుచలూ పెరిగి పర యి చరుకు న్రికే వాళ్లు
దొ రకొ రైత్రలు చాలా ఇబబొంది పడ్ే వారు. లలకల్ గా న్రికే వారు షెడూూల్ కులాల వాళళు
త్పప మిగిల్నన్ వారవరూ ఆ పని చేసప వారు కాదు. ఒక వేళ్వాళ్లు వచిచనా ఎకుొవ రేటు
అడ్ిగే వారు. అొందుకని కూలీల కోస్ొం న్లో గకొండ జిలాోకు వళ్ో అకొడ్ి వారిని త్కుొవ రేటు
కు మాటాోడుక ని మయొందే అడ్ాాన్ుసఅదాామయస ల్నచిచ వారనచిచన్ త్రాాత్ ఉొండటానికి
గయడ్ిసెలు వేయిొంచిఅపుపడు క టిటొంచేవారు. ఒకోొ స్ారి వాళ్లు రాక పర త్ే ఒకటి ఎొందు స్ారుో
వాళ్ు కోస్ొం తిరిగి పిల్నపిొంచుకు రావాల్నస వచేచది. అకొడ్ా పొంటలు బాగా పొండ్ే కాలొం వసపా
డ్య రీ వారే కాదు. ఈ పన్ులనీన ఉయ్యూరులల చిన్నబాబయి కాటలరు లల అయిత్ే
సీత్ారామయ్ూ చూసపవాళ్లు. నేనకొడ్ికీ కదిలే వాడ్ిని కాదు డబయబ మాత్ోొం పెటట ు బడ్ి పెటట ి
పొంపపవాడ్ిని. వాళ్ున్ు మాటాోడటొం తీస్ుకురావటొం వాళళు చూసపవారు ఏరాపటు
ో కూడ్ా వాళళు
బాదూ త్ గా చూశారు.
చరుకు విత్ా న్ొం ఫాకటరీ వాళ్లు స్పెో ట చేయ్లేక పర త్ే మొంచి విత్ా న్ొం వేసిన్ రైత్రల దగొ రే కోన్
మనే వారు. సెొంటు విత్ా న్ొం ఇొంత్ అని క న్ుకోొ వాల్న. ఆరు ఏడు నలల విత్ా న్ొం లేత్ గా
ఉొండ్ి నాట గానే మొల్నచి బత్రకు త్రొంది. నలలు దాటిత్ే అొంత్ బాగా మోల్నచేదీ కాదు
దిగయబడ్ి ఇచేచది కాదు. క ొందరు రైత్రలు డబయబ మయొందు ఇసపా త్పప క టట నివారు. క ొందరు
త్ల్నసిన్ వాళ్లు అయిత్ే క లత్లు అయిన్ త్రాాత్ ఇవామని చపపపవారు. స్ాధారణొం గా
య్ాక మయరు లల చిన్ ఒగిరాలలల, గారిక పరుు లల కాలవ అవత్ల అవలో భనేని వీర భదో
రావు గారి చేలల, లేక పర త్ే ఇపుపడున్న ఆరి టి సి బస్ డ్ిపర అొంత్ వూవస్ాయ్ క్షేత్మ
ో ే
అకొడ కే సి పి డ్ాకటర్ నాగేశార రావు గారు చరుకు విత్ా న్ొం పెొంచే వారు అకొడ్య దొ రికేది .
ా గా విత్ా న్ొం ఉొంటె క నే రైత్రకు బాగా ఉొంటుొంది. పలచగా ఉొంటె న్షట ొం. అది చూసి క నాల్న
ఒత్ర
ఎకరానికి అయిదారు సెొంటుల విత్ా న్ొం త్ొకేొ వారు. బాగా ఉొంటె నాలుగయ సెొంటు
ో చాలు.
చరుకు విత్ా న్ొం 02అని క త్ా గా వచిచొంది ఇది చాలా లావుగా ఒత్ర
ా గా పెరిగేది ఎకరానికి
న్లభై టన్ునల దిగయ బడ్ి నిచేచది. రైత్రకు గకపప వరొం గా అయిొంది. అొందరూ అదే
వేసపవారు. పిచచ డబయబలలచాచయి. రైత్రలకు స్బసడ్ీ బాగా ఇచేచవారు. బొండ్ీ కి రొండున్నర
టన్ునలు కటిట త్ోలేవారు రొండ్డో బొండ్ి మీద. దీనికీ టన్ునకు ఇొంత్ అని త్ోల్నన్
వాళ్ుకివాాల్న. యిెొంత్ త్ోల్నొందీ ఫాకటరీ లల చరుకు మేసల
ీా ి ు వారి కిొంద గయమాస్ాాలు జాగుత్ా గా
టికటు
ో ఆపపగిొంచేవారు బొండ్ీని ఫాకటరీ లలని టోక్ లల పడ్ేసపా చరుకు రైల్ పటాటల మీద వాగన్ు
ో
న్డ్ిచి లలపల్న వడత్ాయి. వీటిని టాోకటర్ త్ో త్ోయిస్ాారు. అకొడ కాటా ఉొంటుొంది. ఏ టోక్ ఎొంత్
బరువు ఉొంటుొందయ మయొందే దాని న్ొంబర్ బటిట లెకొ ఉొంటుొంది . చరుకు త్ో స్హా బరువు
చూసి దానిన తీసపసి నికర బరువు న్ు మన్ పపరున్న టికట్ మీద ఎలెకటాానిక్ పదధ తిలల ననట్
చేస్ా ారు ఎనిన టన్ునల ఎనిన కిానాాలుో న్నది దాని మీద పిోొంట్ అవుత్రొంది. మొదటోో
ఇదొంత్ా చేతిత్ోనే చేసపవారు ఇపుపడొంత్ా మషీన్ మీదే జరుగయ త్ోొంది . వొంద కిాొంటాళ్లుఒక
టన్ున. మన్ పపర ఉన్న టికటో న్ు టోకుొ లు న్డ్ిచే టోక్ దగొ ర పొందిరిలల ఉన్న గయమాస్ాాలు
తీస్ుసక ని జాగుత్ా చేసి త్ోల్నన్ రైత్ర పపరు వన్క రాసి మన్కు అడ్ిగిన్పుపడు ఇస్ాారు. దీని
వాళ్ు ఎవరు యిెొంత్ త్ోలారన, ఎనిన బొండుో త్ోలారన త్లుస్ుాొంది. టాోక్ మీద చరుకు వేయ్గానే
అొందులల ‘’వాటర్ షూట్ ‘’లు ఉనానయిేమో న్ని ఏరే వారుొంటారు అది లేకుొండ్ానే రైత్రలు
పొ లొం లలనే చక్ చేస్ుక ని పొంపుత్ారు అన్ుమాన్ొం వసపా చాలా స్ారుో త్నిఖీ చేసి ఇబబొంది
పాలు చేస్ా ారు. టాోక్ మీద చరుకు పడగానే క ొందరు వచిచ చరుకు ఆకుత్ో కటిటన్ కటట లన్ు
ఎతిా కటట లు క డవల్నత్ో కోస్ాారు దీనిన దవా అొంటారు. ఇది పశువులకు మొంచి మేత్. మా
పాలేళ్లు గకడో న్ు ఫాకటరీ దగొ రకే త్ోలుక ని వళ్ో దవా ఏరి మేపెవారు వచేచటపుపడు ఒక దవా
మోపు త్చేచవారు ఆరునలలు ఇది పశుగాుస్ొం.
త్రాాత్ా ఈ విత్ా నానికి ‘’రడ్ రాట్’’అనే యిెరు కుళ్లు త్గయలు వచేచది దీనిన
పర గకటట టానికి కిుమి స్ొంహారక మొందులు వాడ్ాల్నస వచేచది. వీటిని రైత్రలకు స్బసడ్ీ మీద
ఇచేచది ఫాకటరీ. చరుకు వేయ్ాలొంటే ఫాకటరీ వాళ్ో కు ఎగిమ
ు ొంట్ రాయ్ాల్న అవనీన పూరీా అయిన్
త్రాాత్ా ఎరువులు ఉచిత్ొం గా ఇస్ాారు. ఎకరానికి క ొంత్ దాబయబ న్గదు రూపొం గా
ఇచేచవారు. త్రాాత్ విధాన్ొం మారి ఎరువులు మాత్ోమ ఇపుపడు ఇస్ుానానరు. త్రాాత్ా
అనేక రకాలెైన్ విత్ా నాలలచాచయి. 06 ఆొండ్ీ రైత్రలకు బానే లాభాలు ఇచిచొంది. నీటి స్పెైలై
లేక పర వటొం కరొంట్ స్పెలై ై స్రిగొ ా లేక పర వటొం, వరాిలు స్కాలొం లల కురవక పర వటొం కూలీల
స్మస్ూ ఫాకటరీవాళ్ు దురుస్ుత్న్ొం, మేసల ో ఇవాక పర వటొం త్ో
ీా ి కు డబయబ ఇసపా త్పప పరిమటు
చరుకు వేసప వాళళు త్గిొ పర య్ారు. దిగయ బడ్ీ త్గిొ మానేస్ా ునానరు. మా ఉయ్యూరు పొ లొం
లల మయడ్ేళ్ు కు రొండ్ేళ్లు చరుకు స్ాగయ చేసప వాళ్ుొం. అదే మా కుటుొంబొం ఆరిధకొం గా నిల
బడటానికి కారణొం అయిొంది. పెళ్ుళ్లు పపరొంటాలు అనీన చరుకు స్ాగయ వలో నే స్ాధూొం
అయ్ాూయి. ఇది తిరుగయ లేని నిజొం. నేన్ు రిటెైర్ అయిేూటపుపడూ చరుకు స్ాగయ ఉొంది. జీత్ొం
పూరిాగా రాదు పెన్ిన్ మీదే గడపాల్న కన్ుక ఇది ఉపయోగ పడుత్రొందని అలా చేశాన్ు.
రొండ్ేళ్లు నిల దొ కుొ కోవటానికి బాగా ఉపయోగ పడ్ిొంచి. చరుకు మా ఇొంటికి కలప వల్నో
అయిొంది ఎొంత్ చపిపనా త్నివి తీరని బొంధొం అది.
చరుకు న్ు ఫాకటరీ కి త్ోల్నన్ త్రాాత్, లేక అవస్రొం అయిత్ే క ొంత్ త్ోల్నన్ త్రాాత్ మన్ొం
త్ోల్నన్ చరుకు త్ాలూకు ఫాకటరీ వాళ్లు న్మోదు చేసిన్ చరుకు త్ూకొం ఉన్న టికటు
ో ఇస్ాారు.
వాటిని త్ేదీ కుమొం లల అమరిచ మొత్ా ొం మన్ొం ఇచిచన్ టికటో న్ొంబర్ చివరి టికట్ వన్కాల
వేసి, పాస్ బయక్ లల పెటట ి, వోచర్ మీద రవిన్ుూ స్ాటొంప్ అొంటిొంచి దానిమీద స్ొంత్కొం పెటట ి, స్ాక్షి
స్ొంత్కొం కూడ్ా త్ల్నసిన్ రైత్ర త్ో చేయిొంచి ఆయ్న్ రైత్ర న్ొంబర్ న్ు కూడ్ా న్మోదు
చేయిొంచి, ఫాకటరీ లల దీనీన చూసప గయమాస్ాాకు ఇవాాల్న. దానికి పెదా కూూ ఉొంటుొంది. అొందులల
నిలబడ్ి మన్ వొంత్ర వచిచొందాకా ఉొండ్ి ఇవాాల్న. దానిపెన్
ై వాళ్లు ఫలానా రనజుకు ఇస్ాామని
చపిప వాయిదా వేసి, రాస్ాారు. అపుపడు వళ్ో తీస్ుకోవాల్న. మా నాన్న గారి
చనిపర యిన్ 1961న్ుొండ్ి నాకు దీని అన్ుభవొం ఉొంది. అపుపడు అొంత్ా మాన్ుూ వల్ వర్ొ.
కన్ుక త్ోల్నన్ చరకుకు దానికి త్గిన్ టికటు
ో వచాచయో లేదయ వాళ్లు త్నిఖీ చేసి
ఫాకటరీ,న్ుొంచి ఏదైనా ధన్ రూపొం లల లేక ఎరువుల రూపొం లల లబా పొ ొందారా లేదా అని చక్
చేసి లేడ్జ ర
ే ో ు, ఫెైళ్ో ల తిరగేసి ఒకటికి రొండు స్ారుో క్ొంటర్ చక్ చేస్ుక ని మయొందు ఆ డబయబ
మిన్హాయిొంచి మిగిల్నన్దాొంటోో దాదాపు ఎన్భై శాత్ొం డబయబ ఇచేచవాళ్లు. వాయిదా వేసిన్
రనజుకు, స్మయ్ానికీ మళ్ళు వళాుల్న. అపుపడూ మన్లాొంటి వాళ్లు చాలా మొంది
ఉొంటారుకన్ుక మళ్ళు కూూ ఆ కూూ అొంత్ా అవటానికి చాలా స్మయ్ొం పటేటది . మన్ వొంత్ర
రాగానే యిెొంత్ డబయబ వచేచదీ చపిప, మయిన్ ఆఫీస్ లల ఉన్న కాష్ క్ొంటర్ దగొ రకు
పొంపిస్ా ారు. అకొడ్ా లెైన్ ఉొంటుొంది. డబయబ ఇచచ ఆయ్ న్ మన్ మొహొం చూసి మన్మే ఆ
వోచర్ మీద స్ొంత్కొం పెటట ామని త్ేలుచక ని, ఆ వోచర్ మన్కిచిచ, దాని వన్క మళ్ళు స్ొంత్కొం
చేయిొంచి మన్ వూరి వారవరైనా అకొడ ఉొంటె వారి త్ో స్ాక్షి స్ొంత్కాలు రొండు చేయిొంచి
వాళ్ు రైత్ర న్ొంబరుో నాట్ చేయిొంచి ఆయ్న్ కిసపా అపుపడు డబయబ ఇస్ాాడు. అపుపడు
బాొంకులు లావా దేవీలు లేవు. అొంత్ా స్ాయ్ొం గా వళ్ో త్చుచకోవాల్నసొందే. డబయబ ఇచేచ
మయొందు అకొడ్ే కూరుచన్న మేనజ
ే ర్ చక్ చేస్ా ాడు త్ోల్నన్ చరకుకు ఉన్న రేటు పోకారొం
స్రిగొ ా లెకొ వేశారా లేదా చూస్ాాడు.
1960-70కాలొం లల టికటు
ో తీస్ుక నే క్ొంటర్ లల అొంజయ్ూ గారు అనే ఆయ్న్
ఉొండ్ేవాడు ఆయ్న్ది గనపువాని పురొం అని జాాపకొం. పొంచ కటిట క ొంచొం లావు కళ్ుదాాలత్ో
ఉొండ్ేవాడు. జోడు మయకుొ మీదికి జారుత్ూ ఉొండ్ేది స్కిల్ మీద వచేచవాడు కమమ వారు.
చాలా మొంచి వాడు. లెకొలలో దిటట. అచచొం మన్ అలుో రామ ల్నొంగయ్ూ లా గా
ఉొండ్ేవాడు నేన్ు అనాన, మా నాన్న గారనాన చాలా అభిమాన్ొం గా ఉొండ్ేవాడు.. నాకు
త్కుొవ రనజులలో వాయిదా పడ్ేటో ు చేసపవాడు. ఆమాూమాూలు ఆయ్న్కు త్ల్నయ్వు.
పరిచయ్మే. మయకుొ స్ూటి మనిషి అొందరికి ఆయ్న్ అొంటే గ్రవొం విస్ుగయ ఉొండ్ేదికాదు.
ఆ పెదా పెదా లేదజ ర
ే ో పుస్ా కాల మధూ ఆయ్న్ ఒక ల్నలీ పుట్ లా కని పిొంచేవాడు. చాలా
నమమదిగా మాటాోడ్ేవాడు ఆయ్న్ అొంటే నాకు విపరీత్మైన్ అభిమాన్ొం. అొందుకే మరీ
గయరుాొంచుక ని ఆయ్న్ గయరిొంచి రాస్ుానానన్ు. ఇలా చాలా స్ొంవత్సరాలు న్డ్ిచిొంది.
రైత్ర త్ోల్నన్ చేరుకుొ టన్ునకు ఇొంత్ అని కేొందో పోభయత్ాొం కూడ్ా డబయబ ఇస్ుాొంది . దానికీ
వాయిదాల మీద వాయిదాలు పడ్ేవి. ఖాళ్ళ గా ఉన్న వారికైత్ే ఫరవాలేదు. ఉదయ ూగస్ుాలకు,
ఆడ వాళ్ో కు మహా ఇబబొందిగా ఉొండ్ేది.ఒకోస్ారి సెలవు పెటట ాల్నస వచేచది . ఆ న్రకొం న్ుొండ్ి
కాపాడ్ిన్ వాడు రావు గారే. ఇపుపడు ఏొంత్ో హాయిగా ఉొంది. యిెొంత్ డబయబ వచిచనా బాూొంక్
అక్ొంట్ లల పడ్ిపర త్రొంది. కావాల్నసన్పుపడు తీస్ుకోవటమే. ఇొంత్ గకపప స్ొంస్ొరణ త్చిచన్
వూకీా మారుతీరావు. ఫాకటరీకి ‘’పాోొంట్ మేనేజర్’’ ఉన్నత్ాధికారి. దానిన త్రాాత్ ‘’జన్రల్
మేనేజర్’’ అనానరు. నాకు త్ల్నసిన్పపటి న్ుొంచి సీత్ా రామా రావు గారు ఇొంజేటి జగనానధ
రావు గారు, బస్వయ్ూ గారు ఇలా చాలా మొంది పని చేశారు. ఇపుపడు ఆ పర స్ట న్ు ‘’చీఫ్
ఆపరేటిొంగ్ ఆఫీస్ర్ ‘’గా పిలుస్ుానానరు. ఇపపటి ఆ ఆఫీస్ర్ శ్రు జి వొంకటేశార రావు.
ఉయ్యూరు, చలో పల్నో ఫాకటరీలు రొండ్ిటికీ కల్నపి ఈయ్నే సి ఇ ఒ.
నా దారి తీరు- 75
బాోహమణ వూవస్ాయ్ొం
మా నాన్న గారి కాలొం లలన్ు నా టెొంై లలన్ు మేమయ గటుట మీద కూరుచనే
వూవస్ాయ్ొం చేయిొంచాొం. కన్ుక మాది ‘’బాోహమణ వూవస్ాయ్ొం ‘’అన్చుచ. కాని వూవస్ాయ్ొం
కోస్ొం ఎపుపడూ అపుపలు చేయ్కుొండ్ా గడుపుకోచాచొం. మొంచి నిఖామాన్ులెైన్
సీత్ారామయ్ూ కాటలరు పొ లానికి, చిన్నబాబయి ఉయ్యూరు పొ లానికి ఉొండ్ి మాకు ఏ
ఇబబొందీ లేకుొండ్ా చేశారు.. నేన్ు త్పపకుొండ్ా పొ లొం లల జరిగే అనిన మయఖూమన్
ై పన్ులు
దగొ రుొండ్ే చేయినేచవాడ్ిని. కన్ుక వూవ స్ాయ్ొం లల ఎపుపడూ న్షట ొం రాలేదు. జాయిొంటు
క్లుకూ క ొంత్కాలొం చేశామయ. పూరిాగా వాళ్ు మీద వదిలీ చేశాన్ు. ఎొందులలన్ూ ఇబబొంది
రాలేదు వూవస్ాయ్ొం కోస్ొం ఎకరాలు అమమక పర వటమే నేన్ు చేసిన్ మొంచిపని
అన్ుకుొంటాన్ు. అొంత్కు మిొంచి ఏమీ లేదు. ఈ వూవస్ాయ్మే మా కుటుొంబానికి ఏడు గడ
గా నిల బడ్ిొంది. దాని వలో నే అొందరొం హాయిగా ఉనానొం. మా త్మయమడ్ి భాగొం అత్నికిచిచ,
ఫలస్ాయ్ొం కూడ్ా అత్న్ు అమయమక నే దాకా పోతి ఏడ్ాది అపపగిొంచేవాడ్ిని. మా అన్నయ్ూ
గారి అబాబయి రామనాధ బాబయ కు కాటల రులల నాత్ో పాటు పొ లొం ఇపపటికీ ఉొంది .
పొంటలు రాగానే ఫలస్ాయ్ొం అొందిస్ా ాన్ు. కన్ుక బాోహమణ వూవస్ాయ్మే అని పిొంచినా నేన్ు
చేసిొంది న్షట వూవస్ాయ్ొం కాదు లాభొం త్ోనే చేశాన్ు. దానికి కారణొం న్మమకస్ుాలెైన్ నిఘా
మాన్ులే అని నికొచిచగా చపపగలన్ు.
ఆ రనజు మధాూహనొం భోజన్ొం చేసి బజవాడ చేరుక నానన్ు. అకొడ్ి న్ుొండ్ి ఏలూరు
బస్ుస ఎకిొ గన్నవరొం లల దిగాన్ు. దారొంత్ా వరాిలత్ో మయనిగిపర యి ఉనానయి
పొంటపొ లాలనీన. గయొండ్ చరువు అయిొంది ఆ దృశాూలు చూస్ుాొంటే. మరక చేలు పరవాలేదు
కాని పలాోలు నీళ్ులలో నాని ఉనానయి. ఆ నీరొంత్ా తీసపది ఎపుపడ్య రైత్ర పొంట చేతికి
దకేొదేపుపడ్య ? గన్నవరొం త్ో ఇదివరకపుపడ్య కోర్ట పని మీదయ లేక త్ాసిలా ార్ స్ొంత్కొం
కావాల్నస వసపా నన వళళు వాళ్ుొం త్పప మిగిల్నన్పుపడు వళాుల్నసన్ అవస్రొం కలగ కలగ లేదు.
గన్నవరొం సెొంటర్ లల దిగి నమమది గా హెైస్ూొల్ కు న్డ్ిచి వళాోన్ు. ఆ రనజులలో ఫర న్ స్ౌకరూొం
కూడ్ా లేదు. ఉనాన వాన్ల వలన్ కమయమునికేషన్ లు అనీన దబబ తిని ఉనానయి. స్ూొల్
లల అటెొండరక, వాచ్ మనన ఉనానడు. దస్రా సెలవలు కదా.. ఇొంకవరూ లేరు. జాయిన్
అవటానికి వచాచన్ని అత్నికి చపాపన్ు. హెడ్ మాస్ాటరు స్ూొల్ కు దగొ రలలనే ఉొంటారని
చపిప హెడ్ మాస్ాటరిొంటికి తీస్ుక ని వళాుడు.
వళ్ో న్మస్ొరిొంచా.ఆయ్న్ ఎల్ వి.రామ గనపాలొం గారు. జిలాోలల గకపప సెన్
ై స మేషట ారు
గా పపరుపొ ొందారు. ఆయ్న్ మామ గారు అొంత్కొంటే పపరు మోసిన్ వారు శ్రు ఉమా రామ ల్నొంగ
మయరిాగారు. మేడూరు హెడ్ మాస్ాటరు గా చేశారు. నేన్ు స్రీాస్ లలకి వచేచస్రికే రిటెైర్
అయిన్ జాాపకొం.కాని ఆయ్న్ున అొందరూ త్లుచుక ొంటారు. నిరీుతికి, నిజాయితీకి ఆత్మ
గ్రవానికి, విదూ నేరపటానికి కుమశిక్షణకు మారుపపరు. అలాొంటి వారు జిలాో మొత్ా ొం మీద
వేళ్ు మీద లెకొ పెటట గల్నగిన్ొంత్ మొంది మాత్ోమ ఉనానరని చపుపక నే వారు. అొందులల
వొంపటి పురుషర త్ా ొం గారకకరు. రామ ల్నొంగ మయరిా గారి కాలానికి ఇొంకా హెడ్ మాస్ట రో ు పొంచ
లలపల చకకాొ పెైన్ కోటు వేస్ుక నే వారు మయరిాగారిది ఒక సెపషాల్నటి.వీటనినటి త్ో బాటు
ఖొండువాన్ు మడకు చుటిట క స్లన్ు మడత్ కిొందుగా వదిలేవారు. అదీ ఆయ్న్ున గయరుా
పటేట విధాన్ొం. స్రే హెడ్ మాస్ాటరు రామ గనపాలొం గారిత్ో నాకు క దిా పాటి పరిచయ్ొం ఉొండ్ేది
సెైన్స మాస్ాటరుగా చేస్ా ున్నపుపడు. ఆయ్నా కపిలేశార పురొం మేడూరు లలల చేశారు.
మనిషి చామన్ చాయ్గా క ొంచొం పొ టిటగా త్లో టి గాోకో పొంచ గనచీపర సి కటేటవారు. త్లో టి
గాోస్ర ొ హాఫ్ షర్ట త్ొడ్ిగే వారు. పెన్
ై కొండువాత్ో ఉొండ్ేవారు. మయఖాన్ విభయతి రేకలు స్పషట ొం
గా కనిపిొంచేవి. ఆయ్న్కు బొండ గయరుా మయకుొ. కోటేరు తీసిన్ మయకుొమయొందు భాగొం లల
ఒక వైపు కతిా రిొంచి న్టు
ో విొంత్గా ఉొండ్ేది అదీ ఆయ్న్ సెపషాల్నటి . క ొంచొం మయకుొ త్ో
మాటాోడ్ే వారని గయరుా. కూచన మని చపిప, స్ూొల్ సెలవులుకన్ుక నా జాయినిొంగ్ రిపర ర్ట
మయొందే రాస్ుక ని వేళాున్ుకన్ుక అది తీస్ుక ని ‘’joined on the after -noon of 8-10-
83అని రాసపసి స్ొంత్కొం పెటట ారు. ’’మాస్ాటరూ !మీరు ఇకొడ డూూటీ లల చేరిన్టేో . నిశిచొంత్గా
ఇొంటికి వళ్ో రిపర పెనిొంగ్ రనజున్ స్ూొల్ కు రొండ్ి. మీ ఎస్ ఆర్, తీస్ుకు రొండ్ి ‘’అని చపిప
కాఫీ ఇచిచ పొంపారు. మళ్ళు బస్ ఎకిొ బజవాడ మీదుగా ఉయ్యూరు చేరేస్రికి రాతిో
అయిొంది.
రనజూ గన్నవరొం వళ్ో రావటొం కషట మే. కాని ఫామిలీని మారేచ ఆలలచన్
నాకపుపడూ లేదు కన్ుక త్పపదన్ుకోనానన్ు. మరానడు నాదగొ రకు ఉయ్యూరుకు
గన్నవరొం న్ుొండ్ి పామరుుకు బదిలీ అయిన్ కృషణ గారు వచాచరు. ఆయ్న్ున ఏదయ కారణాల
మీద బదిలీ చేశారు. గన్నవరొం వదిల్న వళ్ులేడు, వళ్ునా నిల దయ కుొకో లేడు.నాకూ
గన్నవరొం ఇబబొందే, ఆత్న్ు మేమిదా రొం ‘’మయూచువల్ టాోన్స ఫర్ ‘’పెటట ుక ొంటే చైరమన్ గారు
చేస్ా ాన్నానరని అకొడ్ి ఏొం ఎల్ ఏ బో స్ త్న్ శిషరూడ్ేకన్ుక టాోన్స ఫర్ చేయిొంచే బాధూత్
త్న్దేన్ని చపాపడు. త్ొంత్ే గారల బయటట లల పడ్ిన్టెో ొంది
ట నాకు. వొంటనే ఒపుపక ని
మయూచువల్ కు స్ొంత్కాలు చేశాొం. అపిో కేషన్ మీద. ఆ ఇపుపడపుపడ్ే అయిొందా
అన్ుక నాన.
దస్రా సెలవల త్రాాత్ స్ూొల్ పదమయడ్య త్ారీకున్ త్రచిన్ గయరుా . అలాగే పొ దుానేన ఇొంటోో
భోజన్ొం చేసి వీలయిత్ే క దిాగా టిఫిన్ చేయిొంచి బాక్స లల పెటట ొంి చుక ని ఎనిమిదిొంటికే
బయ్లేారే వాడ్ిని. స్ూొల్ కు పావుత్కుొవ పదికి త్పపక వళళు వాడ్ిని. అసెొంబీో ఉొండ్ేది.
ఫస్ట అసిస్టొంట్ అయిన్ ఒక యిెన్ సి సి ఆఫీస్ర్ నిరాహిొంచేవారు హెడ్ మాస్ాటరికి బదులు.
హెడ్ మాస్ట ర్ రామ గనపాలొం గారు పూజా, అభిషపకాలు అనీన పూరీా చేస్ుక ని, భోజన్ొం చేసి
పదక ొండు గొంటలకు వచేచవారు. ఆయ్న్ వచిచనా రాక పర యినా స్ూొల్ య్దా పోకారొం
జరిగేది. కృషణ కు ఇచిచన్ కాోస్ులకే నేన్ు వళ్ో చపపపవాడ్ిని . అకొడ నాకు మొంటార్’’శ్రు త్ోట
కూర అపపరాయ్ వరమ గారు ‘’అనే సీనియ్ర్ హిొందీ పొండ్ిట్. ఆయ్న్ గిల్డ పెోసడ్
ి ొంట్ గా
సెకుటరి గా గిల్డ మయఖుూలుగా చైరమన్ గారి అొంత్ేవాసిగా క లూ
ో రికి అభిమాన్ గణొం లల
ఒకరుగా ఊళళు పెదామనిషిగా ఉొండ్ేవారు. నేన్ు అొంటే చాలా అభిమాన్ొం వారికి. కారణొం
మయకుొ స్ూటిగా మాటాోడత్ాన్ని. ఒకపుపడు కృషాణ జిలాో టీచర్స గిల్డ కి అధూక్షులు గా శ్రు
పస్ుమరిా శరమ గారు, కారూ దరిశ గా శ్రు అపాపరాయ్ వరమ గారు పని చేశారు. వారి అభిన్ొందన్
స్భ జరిగిొంది. న్న్ున అొందులల మాటాోడమొంటే ‘’శరామ వరామ కల్నసి గిల్డ కు బరామ వేయ్కొండ్ి
‘’అనానన్ు జన్ొం పగల బడ్ి న్వాారు. ఇదతిరూ స్ర పరిటవ్ గానే తీస్ుక నానన్ు. ఇదా రిత్ో నాకు
మొంచి స్ానినహిత్ూొం ఉొండ్ేది. వరమ గారి అబాబయి త్ోటకూర పోస్ాద్ గారు
‘’త్ానా’’అధూక్షులెైనారు. ఆత్ని అన్నయ్ూ పపరూ పోస్ాద్ యిే. మొంచి వాలీబాల్ బాడ్
మిొంటన్, ఖోఖో కబాడ్ీ పపో య్ర్. జిలాో విన్నర్. గన్నవరొం హెైస్ూొల్ ఆటగాళ్లు జిలాో అొంత్ా
ి ా ట విన్నర్స గా గయరిాొంపు వారికి ఉొంది. ఆత్న్ు బజవాడ పోభయత్ా కాలేజిలల
పపరుపొ ొందారు. డ్ిసట క్
పి డ్ి. గా ఉొంటునానడ్ిపుపడు. నేన్ు అొంటే మహా అభిమాన్ొం, గ్రవొం ఆత్నికి. జిలాో పరిషత్
లల పని చేసన్
ి పుపడు జిలాో టీచర్ టోరన మొంట్స లల కల్నసప వాళ్ుొం. నేన్ు స్రీాస్ లల
మొటట మొదటగా మోపి దేవి హెస్
ై ూొల్ లలసెన్
ై స మేస్టర్ గా 1963లల చేరిన్పుడు శ్రు
త్ూమాటి కోటేశార రావు గారు హెడ్ామస్ాటరు, శరమ గారు స్ర షల్ మేషట ారు, ఫస్ట అసిస్టొంట్
కూడ్ా. వారొం రనజులు పెదపర ో లు లల వారిొం టోోనే నేన్ూ లెకొల మేషట ారు జమమల మడక
రమణారావు గారు భోజన్ొం.. ’’మన్ుగయడుపుల పెళ్ో క డుకులాోగా ‘’మమమల్నన సీాటు
ో హాటు
ో
కాఫీలు టిఫిన్ో ు, పొంచ భక్షూ పరమానానలత్ో రాచమరాూదాలత్ో ’’ మేపారు ‘’.నాకు
అపపటికి పెళ్ుకాలేదు. ఆయ్న్ చలెో ల్నన నాకు ఇవాాలని మన్స్ులల ఉొండ్ేది అని త్రాాత్
త్ల్నసిొంది. వీటనినటికొంటే నిరుాషట మైన్, మయకుొ స్ూటి మనిషి శరమగారు. నాకు మహా
ఆతీ్రమయ్యలు. రమణారావు గారికి పెళ్ో అయి ఒక పిలో ాడు కూడ్ా. ఇదతిరొం ఇొంకా
కాపురాలకొడ పెటటని కాలొం.
గన్నవరొం స్ూొల్ లలనే ఆొంధోపోదేశ్ మాజీ మయఖూ మొంతిో శ్రు జలగొం వొంగళ్ రావు
చదివారు. మయఖూ మొంతిో అయిన్ త్రాాత్ ఆ స్ూొల్ అభి వృదిధకి అనిన రకాల స్హాయ్ొం
చేశారు. ఫిజిక్స కు బయ్ాలజికి వేరు వేరు లేబరేటరిలు ఉొండ్ేవి .. కృషణ ఏనాడు అకొడ
పాఠాలు స్రిగొ ా చపపలేదని వినే వాడ్ిని. లాబ్ న్ు వాడటొం పోయోగాలు చేయ్టొం లేనల
ే ేదని
చపపపవారు. లాబ్ అసిస్టొంట్ ఒకత్న్ు చాలా నీట్ గా హుొందాగా ఉొండ్ేవాడు. వొంకటేశార
రావు అని జాాపకొం. ఎవరి మాటలూ లెకొ చేసపవాడు కాదు. కాని నా అదృషట ొం ఏమిటో న్న్ున
విపరీత్ొం గా గ్ర వినేచవాడు పోయోగాలకు అనీన సిదధొం చేసవ
ప ాడు చాలా మరాూదగా
ఉొండ్ేవాడు. అత్న్ూ గిల్డ మీటిొంగయలకు వచేచవాడు కన్ుక గయరిాొంచి త్లుస్ుక నానడు. కిళ్ళు
ఎపుపడూ ‘’దటిటొంచేవాడు ‘అని కాని నేన్ున్నపుపడు వేయ్ టొం లేదని చపాపరు. ’అొందరూ
ఆశచరూ పర యిేవారు వరమ గారిత్ో స్హా. యిెొంత్ అణకువగా ఉనానడ్య అని. కాోస్ులు బాగా
చపపటొం, ఆ రనజు పాఠొంపెై మరానడు పోశనలు అడగటొం అొంత్ా పిలోలకు క త్ా గా ఉొండ్ేది .
రొండు రనజులలో అలవాటు పడ్ిపర య్ారు. వరమ గారు నాత్ొ ‘’పోస్ాద్ గారూ !మీ బో ధన్కు
పిలోలు మయరిసి పర త్రనానరు. మీరు ఇకొడ్ే ఉొండొండ్ి మా స్హాయ్ స్హకారాలు మీకు
ఉొంటాయి ‘’అనేవారు కృషాణ నేన్ూ మయూచువల్ పెటట ుక న్న స్ొంగతి హెడ్ మాస్ాటరికి మా
ఇదా రికిత్పపె ఎవరికీ త్లీదు.
గారల హెడ్ామస్ాటరు
పామరుు లల మా హెడ్ మాస్ాటరు హయ్గీువొం గారు. త్లో ని మలుో పొంచ, పెైన్ త్లో చకకాొ ఉత్ా రీయ్ొం త్ో
కుదిమటట ొం గా లావుగా మధూరకొం భారీ పరసనాల్నటి. అొంత్పడవూకాదు పొ టీట కాదు. లావుకు త్గిన్టు
ో
ఉొంటారు. క ొంచొం గొండో మయఖొం. వడలుప మయఖొం. త్ార త్ారగా మాటాోడుత్ారు. ఇొంగీోష్ లల మాొంచి దిటట.
గకపప డ్ాోఫ్టట రైటర్ అని పపరుొంది. ఎకొడ్ా ఇరుకోొకుొండ్ా, చేతికి మటిట అొంటకుొండ్ా కారూ స్ాఫాలూత్ చేస్ా ారు.
నాత్ొ బాటు ఉయ్యూరులల పని చేసిన్ కాుఫ్టట మేషట ారు కోడ్ రామ మోహన్ రావు కూడ్ా పామరుు బదిలీ
మీద వచిచ చేరాడు. ఇదా రొం ఉయ్యూరు న్ుొండ్ే వచేచవాళ్ుొం బస్ లల. మధాూహనొం టిఫిన్ ఇొంటి న్ుొంచి
త్చుచకోటమో లేక రామ మోహన్ హో టల్ లల తిన్టొం చేసపవాళ్ుొం. స్రదాగా గడ్ిచిపర త్ోొంది. క డ్ాల్న
రొంగారావు అనే డ్ిోల్ మాస్ట ర్ ఇకొడ రిొంగ్ లీడర్. కాొంగుస్ నాయ్కుడు ఎలమరుు వాసి క డ్ాల్న జగననమహన్
రావు గారి త్మయమడు. అొందరూ ఆయ్న్ొంటే భయ్ పడ్ేవారు. టాోన్స ఫర్ చేయిొంచటానికి రాజకీయ్ొం గా
పలుకు బడ్ి ఉపయోగిొంచి చేయిొంచేవాడు. నాకు ఆత్న్ు మత్ా ని కతిా అనిపిొంచేది. అత్నిత్ో చాలా జాగుత్ా
గా ఉొండ్ాలని అొందరూ చపపపవారు. త్లీకుొండ్ా కాటా దబబ క టేట రకొం.
బదిలీ అయిన్ వారికి టీపారీట లు బాగా జరిగేవి. డ్ిోల్ మాస్ాటరు జాానేశార రావు స్ాటఫ్ సెకుటరి గా ఉొండ్ేవాడని
గయరుా. ఒక కాలు కుొంటి ఉన్న స్ర మి రడ్ిడ అనే డ్ిోల్ మాస్ాటరు, కురుమదాాల్న న్ుొంచి వచేచ స్ుబాబరావు అనే
లావుపాటి మాటకారి డ్ిోల్ మాస్ాటరు, ఎపుపడూ ‘’మొందులల ‘’ఉొండ్ే బలరాొం అనే డ్ిోల్ మాస్ాటరు, శామయూల్
?అనే ‘’మొందు’’ డ్ిోల్ మాస్ాటరు ఉొండ్ేవారు. ఇొందులల స్ుబాబరావు ఎన్మల రామ కృషర
ణ డ్ికి
వియ్ూొంకుడున్ని చపపపవాడు. గయడ్ివాడలల కాొంగుస్ నాయ్కుడు కఠారి స్త్ూనారాయ్ొంత్ో దయ సీా ఎకుొవ.
స్ొంస్ొృత్ానికి స్ూరపనేని ఆన్ొంద రావు గారు ఉరూ
ా కి షరీఫ్ గారు ?ఉొండ్ేవారు. త్లుగయకు క డ్ాల్న న్ుొంచి
రనజూ వచేచ స్ుబబయ్ూ శాసిా ిగారు, పామరుు వాసి క డ్ాల్న గాొంధి గారు, హిొందీకి స్ుొందరమమ గారు జూనియ్ర్
త్లుగయ పొండ్ిట్ సీత్ామహా లక్షిమ గారు, సెైన్స కు నాత్ొ బాటు న్రస్య్ూ గారు పామరుు వాసి న్ొందిపాటి
వీరా రడ్ిడ గారు, లెకొలకు పొ దుాటలరు ఆయ్న్ వొంకటేశారరావు, జగదీశ్, బొ మామరడ్ిడ అొంజిరడ్ిడ ,,
కోడ్ాల్నన్ునిచవచేచ వొంకటేశారరావు వగైరా ఉొండ్ేవారు. దాదాపు అొందరూ య్ొంగ్ బాచ్. అషట పడ్ి పని
చేసపవాళళు. స్ర షల్ కు గయడూరు ఆచారుూలుగారు, రాళ్ుబొండ్ి స్ాొంబశివరావు గారు క ొండ్ిపరుు రాధాకృషణ
మయరిాగారు, గనపాల కిుషనయ్ూ, కురుమదాాల్న శివరామ కిుషనయ్ూ గారు మాత్ో పని చేశారు.
హయ్గీువొం గారి త్రాాత్ కే వి వి ఎస్ శరమ గారు అనే హెడ్ మాస్ాటరు పోమోషన్ మీద వచాచరు.
స్ాధువు. ఇొంత్పెదా హెైస్ూొల్ లల ఆయ్న్ పని చేయ్టొం ఇబబొందే అనిపిొంచిొంది. క ొంచొం చామన్ చాయ్గా
పొ డుగాొ స్రిపడ్ా ఒొంటిత్ో పొంచా చనకాొ త్ో ఉొండ్ేవారు. ఆఫీస్ుస్ాటఫ్ లల సీనియ్ర్ గయమాస్ాా నలూ
ో రు
య్ాస్మాటాోడ్ే ఆయ్న్ ఉొండ్ేవాడు. పొంచ, చకకాొ త్ో రమణా రడ్ిడ లాగా ఉొండ్ేవాడు. మొంచి స్ాహితీ
పిోయ్యడు. నేన్ూ స్ుబబయ్ూ మేషట ారు ఆయ్న్త్ో ఖాళ్ళ ఉన్నపుపడలాో స్ాహితీ గనషిట జరిపపవాళ్ుొం. చాలా
కబయరురుో చపపపవాడు. మొంచిస్ాహిత్ూ జాాన్ొం ఉన్నవాడ్ే.. ఒకస్ారి నలూ
ో రి య్ాస్ాయ్న్ జీత్ాల చక్ మారిచ
క ొంత్మొందికి జీత్ాలు ఇచిచ మిగిల్నన్ డబయబత్ో పరారయ్ాూడు. నేన్ూ కాుఫ్టట రామోమహన్ ఎొందుకో మయొందే
జీత్ొం తీస్ుక నానొం. మిగిల్నన్ వాళ్లు లో బో దిబో . పెదా కేస్ు అయిొంది. హెడ్ మాస్ాటరిన స్సెపొండ్ చేశారు.
పర లీస్ు కేస్ు పెటట ారు పారిపర యిన్ గయమాస్ాాకోస్ొం గాల్నొంపు స్ాగిొంచారు. క నిన నలలకు పటుటబడ్ాడడు. జైలో ల
పెటట ారని త్ల్నసిొంది. ఇవాాల్నసన్ జీత్ొం బాకీలు హెడ్ మాస్ాారైన్ శరమ గారి న్ుొంచి మయొందు వస్ూలు చేయిొంచి
స్ాటఫ్ కు ఇపిపొంచిొంది జిలాో పరిషత్. పాపొం శరమగారికి ఇొందులల ఏ స్ొంబొంధ లేదు. చక్ మారిచ స్ాధారణొం
గా గయమాస్ాాకు డబయబ అపపగిొంచటొం అొందరు హెడ్ మాస్ట రో ూ చేసపపని. శరమ గారుకూడ్ా పాపొం అలానే
చేశారు. ఎరకొ పర యి ఇరుకు పర య్ారు. ఆరు నలలు కేస్ు మీద ఎొంకైారీ జరిగిొంది శరమ గారు డబయబన్న
వారు కాదు. స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పెటట ి త్న్ గనడు వళ్ు బో స్ుక నానరు. స్ాయ్ొం చేయ్మనానరు. కాని ఎవరూ
కనికరొం చూపలేదు. ఆరిాకస్ాయ్ానికి మయొందుకు రాలేదు. ఉన్నబొంగారొం అమిమ ఎకోడ త్ొంటాలు
పడ్ి డబయబ త్చిచ స్ుమారు య్ాభై వేలకు పెైనే బకాయి జీత్ాల డబయబ అొంత్ా కటేటశారు. కేస్ు త్ేల్న ఆయ్న్
ఉదయ ూగొం ఎపుపడ్య మళ్ళు ఇచేచశారు వేరే చనట. అపపటిన్ుొంచి హెడ్ మాస్ట రో ు దగొ రుొండ్ి జీత్ాలు బటాాడ్ా
చేయ్టొం పాోరొంభిొంచారు. నాూయ్ొం గా ఇది న్మమకొం మీద జరిగే వూవహారొం. ఎవడ్య అలాొంటి వాడుఒకడు
ఉొంటాడు. అలాొంటి వాళ్ు వాళ్ు వూవస్ా అొంత్ా దబబతిొంటుొంది న్మమకానికి విలువ లేకుొండ్ా పర త్రొంది.
పదవ త్రగతి సిలబస్ మారి క త్ా పుస్ా కాలు వచాచయి. నేన్ు చపపప ఫిజిక్స లల చాలా చాపట రో ు మేమయ డ్ిగీు లల కూడ్ా
చదవనివి. ఎలకాటానిక్ కానిైగరేషన్ మాకు క త్ా . ఏదయ మొండలీఫ్ ఆవరా న్ పటిటక మాత్ోమే చదివాొం. ఇవి చపాపలొంటే
చాలా నేరుచకోవాల్న. లేక పొ త్ే చాలా కషట ొం. అొందుకని పోభయత్ాొం రీ ఒరిఎొంటేషన్ కాోస్ులన్ు ఉపాధాూయ్యలకు అనిన
స్బజ క్ట లలలలన్ు ఇచేచ ఏరాపటు చేసిొంది. కాలేజీ లెకచరర్ ల సపవలన్ు ఉపయోగిొంచి మాకు నేరాపరు. జిలాో విదాూశాఖ
ఈ కారూకుమానిన య్యదధ పాోతిక మీద నిరాహిొంచిొంది. మాకు గయడ్ివాడ టౌన్ హెై స్ూొల్ లల శిక్షణా త్రగత్రలు
నిరాహిొంచారు.
నేన్ు ఫిజిక్స మయిన్ వాడ్ినే అయినా ఈ స్బజ క్ట అొంత్ా క రక రానికోయ్ూగా ఉొండ్ేది . క నిన చాపట రో ు మరీ
అయోమయ్ొం గా ఉొండ్ేవి. అపపటికే మా పెదాబాబయి శాసిా ,ి రొండ్య వాడు శరమ లు డ్ిగల
ీు ు పూరీా చేసఉ
ి నానరు. వాళ్ున్ు
అడ్ిగి త్లుస్ుక నే పోయ్త్నొం చేశా. వాళ్లు ‘’నానాన !నీకు మేమయ చపపగలమా ?ఈ చాపట రో ున్న మేమయ చదివిన్
ఇొంగీోష్ టెక్ట్ పుస్ా కాల్నస్ాాొం చదివి న్ువేా నేరుచకో. ’’అని కాడ్ిపారేశారు. స్రే అని వాళ్లు నాకు ఇచిచన్ పుస్ా కాలు,
లెైబర
ో ీలల పుస్ా కాలు ఇొంగీోష్ లల ఉన్నవి చాలా శుదధగా పోతి విషయ్ానిన చదివి జీరణొం చేస్ుక నానన్ు. ఆ టాపిక్స లల ఏ
రకమన్
ై అన్ుమానాలునాన చదివి నివృతిా చేస్ుక ని స్బజ క్ట న్ు కరత్లామలకొం చేస్ుక నానన్ు. ఫిజిక్స టెక్ట్ బయక్
చాలా లావుగా చాలా పాఠాలత్ో ఉొండ్ేది. పోభయత్ాానికి అొందులల క నిన పాఠాలు విదాూరుధల స్ాాయికి మినిచఉనానయ్ని
వాటిని సిలబస్ న్ుొంచి త్ొలగిొంచాలని కూడ్ా మాలల క ొందరొం నిరణయ్ానికి వచిచ పోభయత్ాానికి డ్ి . యి. ఒ. దాారా
మేమోరాొండ్ాలు ఇచాచమయ. బహుశా ఆొందో రాషట ొంా లల కృషాణ జిలాో గిల్డ ఇలాొంటి వాటికి చాలా మారొ దరశకొం గా
ఉొండ్ేది. వారూ పున్శచరణ త్రగత్రలన్ు నిరాహిొంచారు. అొందులల మేమయ భాగస్ాామయలమయ్ాూమయ. ఫిజిక్స లల
కమిసీటల
ా ల నేన్ు బో ధిొంచటానికి అనినరకాల అవకాశాలన్ు సిదధొం చేస్ుక నానన్ు. కన్ుక ఈ స్బజ క్ట లలల నాకు అదన్పు
శిక్షణ అవస్రొం లేదు అని పిొంచిొంది.
గయడ్ివాడలల ఇొంగీోష్, ఫిజిక్స కేమిసిట,ా లెకొలు, నేచురల్ సెైన్స, స్ర షల్ లలల కాోస్ులు జరిగాయి, అపుపడు వీటికి
ఇనాచరిజగా గయడ్ివాడ డ్ిపూూటీ ఎడుూకేషన్ల్ ఆఫీస్ర్ శ్రు స్ుబాబరావు గారు ఉొండ్ేవారు. నేన్ూ, త్మిరిస్ సెైన్స మేషట ారు
మల్నో కారుజన్ రావు గారు ఆయ్న్ునకల్నసి మాకు ఫిజికల్ సెైన్స లల శిక్షణ అవస్రొం లేదని లెకొలలల శిక్షణ పొ ొందటానికి
అన్ుమతినివామని కోరాొం. లెకొల మీద మా కున్న శుదధకు ఆయ్న్ మయచచటపడ్ి ఒ.కే . అనానరు. మేమయ గణనత్ొం
కాోస్ులలో కూరుచని ఆ స్బజ క్ట లల మలకువలనీన త్లుస్ుక నానొం. ఇలా ఈ శిక్షణ మా ఇదా రికీ బాగా ఉపయోగ పడ్ిొంది.
మిగిల్నన్ వారు వారి వారి స్బజ క్ట్ లల శిక్షణ పొ ొందారు. ఈ టేోయిొంగ్ ఉపాధాూయ్యలకు స్బజ క్ట లలల ఎకసెర్ట లు
అవటానికి బాగా దయ హదపడ్ాడయి. ఇది వారికి వరొం అయిొంది. ఉయ్యూరులల ఇొంటి దగొ ర నా దగొ రే టలూషన్ చదవాల్న
అన్ుక నే వారికి బాగా ఉపయోగపడ్ిొంది. అపుపడు నా దగొ ర చదివిన్ వాళ్ులల ఊర స్ుబాబరావు క డుకు
మోహన్రావు క డుకు, కళాయి మాటు
ో పెటట ె స్ాయిబయ క డుకు, మొదలెైన్ వారుొండ్ేవారు వీరికి మారుొలు బాగా
రావటొం కోస్ొం ఇొంటర్ లెకొలూ నేరపవాడ్ిని లెకొలొంటే అొంత్ ఉత్ాసహొం నాకు. వాళళు స్ూొల్ ఫస్ట మారుొలు
స్ాధిొంచారు.
ఇొంగీోష్ పుస్ా కమయ మారటొం వలన్ మేమయ ఇొంగీోష్ కూడ్ా బో ధిస్ా ునానొం కన్ుక అొందులలన్ు శిక్షణ పొ ొందాొం.
అశోకుడ్ి కల్నొంగ య్యదధ ొం మీద లెస్న్ ఉొంది. రాసిన్ వారేవరనకాని అొందులల అశోకుని సెన్
ై ూొం న్డకన్ు చాలా గకపపగా
రాశాడు. ఒక రిదొం అొందులల ఉొంది. అది పటుటక నానన్ు. అలా చదువుత్ూ ఉొంటె అస్లు గయరాులు కదన్ు
త్ొకుొత్రన్నటు
ో సెైన్ూొం పద వినాూస్ొం చేస్ా ున్నటు ప ాడ్ిని . నేన్ు చదవటమే
ో ఉొండ్ి య్యదధ దృశాూనిన ఆవిషొరిొంప జేసవ
కాదు బాగా చదవ గల పిలోలత్ో కూడ్ా చదివిొంచే వాడ్ిని . దీనిత్ో ఒక రకమన్
ై ఉత్ాసహొం వచేచది కాోస్ులల. నాకు
త్ల్నసిన్ొంత్ వరకు ఇలా ఈ లెస్న్ లల ఈ రిథొం న్ు అనే నాడ్ిని పటుటక న్న వాడ్ిని నేనొకొడ్ినే అనిపిొంచిొంది.ఎవరిత్ో
మాటాోడ్ినా ఈ విషయ్ొం వారికీ చపపప వాడ్ిని ‘’అొంత్ సీన్ుొందా ‘’అనేవారు వాళ్లు. పామరుులల నేన్ు చపపప టెన్ా కాోస్
సెక్షన్ లల స్రస్ాతి అనే ఒక అమామయి ఉొండ్ేది. ఆ అమామయి నేన్ు ఎలా చదివిత్ే అలా చదివద
ే ి. ఆమ ఒక రిటర్
ెై డ
మాస్ాటరి మన్వ రాలు అనిజాాపకొం. అలాొంటి పిలోలకు విదూ చపపటొం భలే ఆన్ొందొం గా స్ొంత్ృపిా గా ఉొండ్ేది. ఆ పిలో
కూడ్ా నేన్ు ఒక పపరా చదివి ఎక్స పెో న్
ట చేసి అొందులలని స్ారాొంశానిన ఇొంగీోష్ లల చపిపత్ే వొంటనే చపపగల్నగేది నాకు
బహుమయచచటగా అనిపిొంచేది.. మగ పిలోలలో అొంత్ స్ాపర్ొ ఉన్న వారు ఉన్న జాాపకొం లేదు. ఆమ త్ాత్గారు
అపుపడపుపడు కనిపిొంచి నా బో ధనా తీరున్ు మచుచక నేవారు. స్హృదయ్యల మపుప కొంటే స్ొంత్ృపిా ఏమయొంటుొంది
?నిజొం గా అవి మధురమన్
ై అన్ుభవాలు జీవిత్ొం లల.
ఇొంగీోష్ కు నాూయ్ొం చేయ్ాలని టెన్ా స్పిలై మొంటరి పబో క్ పరీక్షలకు ఇనిాజిలేటర్ గా డూూటీ చేసప నేన్ు, అది అవగానే
టెన్ా ఇొంగీోష్ న్ు విదాూరుధలకు బో ధిొంచేవాడ్ిని. ఒక స్ారి గయడ్ివాడ డ్ిపూూటీ ఇనసెకటర్ శ్రు స్ుబాబరావు గారు పరీక్షల
ఇనసెక్షన్ కు వచిచ, పిలోలన్ు చూసి వాళ్లు ఎొందుకు వచాచరని అడ్ిగత్
ి త్మకు ఇొంగీోష్ కాోస్ లన్ు నేన్ు
బో ధిస్ా ున్నటు
ో వాళ్లు త్ల్నయ్ జేశారట. మధాూహనొం పరీక్షవగానే అయ్న్ హెడ్ మాస్ాటరి స్మక్షొం లల అొందరిని
స్మావేశ పరిచి ఇొంగీోష్ బో ధన్ లల నేన్ు చేస్ా ున్న కృషిని అొందరికి త్ల్నయ్ జేసి న్న్ున పోత్ేూకొం గా అొందరి స్మక్షొం
లల అభిన్ొందిొంచారు. ఇది నేన్ు మరిచపర లేని విషయ్ొం. స్ుబాబరావు గారు చాలా స్హృదయ్యలు. విధి నిరాహణ లల
నిరుాషట ొం గా ఉొండ్ేవారు. ఎలాొంటి అవినీతినీ స్హిొంచేవారు కాదు. ఆయ్న్ స్మరధత్ వలన్ వారు కృషాణ జిలాో
విదాూశాఖాధికారిగా కూడ్ా పని చేసి చాలా ఆదరశ పాోయ్ొం గా విదాూశాఖన్ు తీరిచ దిదా ారు. పామరుు స్ొంఘటన్ న్ు
ి స్ొంస్ాొరొం వారిది. నాకు ఫర న్ దాారావారిత్ో మాటాోడ్ే చన్ువు ఇచిచన్ పెదా
అొందరికి పోతి చనటా త్ల్నయ్ జేసన్
మన్స్ు వారిది. జన్వరి ఫస్ట , ఉపాధాూయ్ దిననత్సవానికి పరస్పరొం అభిన్ొందన్లు త్ల్నయ్ జేస్ుక నే వారొం. జిలాో
కు అలాొంటి వారి సపవలు లభిొంచటొం అదృషట ొం. అలాొంటి సినిసయ్ర్ ఆఫీస్ర్ దగొ ర పని చేసప భాగూొం నా లాొంటి వాళ్ో కు
కలగటొం మరీ అదృషట ొం. ఆయ్న్ దాదాపు పదేళ్ు కిుత్ొం చనిపర య్ారు. మొంచి మన్స్ు, చేషటలు ఉన్న దొ డడ మనిషి శ్రు
స్ుబాబరావు గారు. అనినటా న్ొంబర్ వాన్ గా ఉొండ్ాలనే త్లొంపు వారిది. అలానే చేసి నిల బటేటవారు. డ్ి. యి. ఒ. గా
పని చేసిన్కాలొం లల ఏదన
ై ా అభివృదిధకి, సెైన్స ఫెయిర్ నిరాహణకు, స్లహాలు న్న్ున అడ్ిగి తీస్ుక ని చరిచొంచి
అొందులల పనికి వచిచన్ వాటిని అమలు జరిపిన్ విదాూభి వృదిధ అధికారి స్ుబాబ రావు గారు.
సెన్
ై స ఫెయిరూ
ో –ఆటల కబయరూ
ో
పామరుు సెైన్స లాబ్ చాలా పెదాది. కాోస్ులు అకొడ్ే తీస్ుక నే వాడ్ిని. న్న్ున చూసి
సీనియ్ర్ సెన్
ై స మేస్టర్ న్ొందిపాటి వీరారడ్ిాగారు కూడ్ా అకొడ్ే తీస్ుక నే వాడు. నేచురల్
సెైన్స కు కేశవరావు గారికి పెదాహాలే ఉొంది అొందులలనే కాోస్ులు చపపపవాడు. మిగత్ావారికి
అొంత్గా లాబ్ పరిచయ్ాలు త్కుొవ. న్రస్య్ూ గారికి అస్లీ గకడవే పటేటదికాడు. వాళ్ు
అమామయిల చదువు ఫీజులు వడ్ీడ డబయబ లెకొలే త్పప చదువు చపపప ధయ రణన లేనే లేదు.
హాయిగా ఒక పావుగొంట పుస్ా కొం చదివేసి అయిొందనిపిొంచి త్న్ ఉత్ా రాలు వాూస్ొంగొం లల
మయనిగిపర యిేవాడు.
ఫిజికల్ సెన్
ై స కు క త్ా గా ధన్ుొంజయ్ రావు అనే కురాుడు వచాచడు. చలాకీ మనిషి స్బజ క్ట
మీద మొంచి అవగాహన్ ఉన్న వాడు. పాోకిటకల్ నాలెడ్జ ి బాగా ఉొంది. కన్ుక నాకు మొంచి
స్పర ర్ట దొ రికిొంది. దానిత్ో జిలాో సెన్
ై స ఫెయిర్ ఎకొడ జరిగినా పామరుు హెై స్ూొల్ న్ుొండ్ి
పోదరశన్కు వళళువాళ్ుొం. అత్ని క త్ా ఆలలచన్లకు స్పర ర్ట చేసి డబయబలు కావాలొంటే మేమే
పెటట ుక ని ఎకీస బట్స త్య్ారు చేసి చేయిొంచి పిలోలత్ో వళళువాళ్ుొం. ఏదయ ఒక బహుమతి
మా స్ూొల్ కు వచేచది ఇనననవేటవ్
ి గా ఆత్న్ు చేసపవాడు. ఏది చేసినా వరిొొంగ్ మోడల్ గా
ఉొండ్ాలని మా ఇదా రి ఆలలచన్. అలా ఆలలచిొంచి త్య్ారు చేసపవాళ్ుొం. అొందుకని ఫస్ట
సెకొండ్ లలల ఒకటి మాకు ఖాయ్ొం గా ఉొండ్ేది. బజవాడ బొందరు గయడ్ివాడ మొవా
ఉయ్యూరు ఆర్ కేొం స్ూొల్ కాటలరు హెస్
ై ూొల్ లకు సెైన్స ఫెయిర్ లకు రగయూలర్ గా వళ్ో
బహుమత్రలు స్ాధిొంచేవాళ్ుొం. సెైన్స లల కిాజ్ లల పిలోలకు శిక్షణ నిచేచవాళ్ుొం కన్ుక
అొందులలన్ూ గణనీయ్ మైన్ గయరిాొంపు వచేచది.
ఆ రనజులలో సెన్
ై స ఫెయిర్ అొంటే అొందరికి పొండగే పొండగ. మయడు రనజులు భోజనాలు టిఫన్
ి ోు
బహుమత్రలు భలే స్రదాగా ఉొండ్ేది. మోవాలాొంటి స్ూొల్ లల లలకల్ స్పర ర్ట బాగా
ఉొండ్ేది. కన్ుక షడోస్ర పపత్ భోజన్ొం పెటట వ
ే ారు అలాగే కాటలరు, ఆరేొయ్ొం స్ూొల్ లల
కూడ్ా. మా అబాబయిలు హెైస్ూొల్ లల చదివే రనజులలో వాళ్ునీ వీటిలల పాలలొనేటో ు చేయ్టొం
లేక తీస్ుక ని వళ్ో చూపిొంచటొం చేసపవాడ్ిని.
పామరుు హెైస్ూొల్ కు పటమట న్ుొంచి కోనేరు లలకేశార రావు గారు బదిలీ పెై వచిచ
చేరారు. అదే పపరున్న ఒక గకపప కాొంటాోకటర్ కూడ్ా ఉొండ్ేవారు. హెడ్ గారిది కూచిపూడ్ి దగొ ర
పలెో టలరు. పపరు జాాపకొం లేదు. కమమ వారేకాని ఆరనగూ రీత్ాూ పూరీా శాకా హారి. పచిచ కూరల
రస్ొం త్ాగేవారు. మమమలీన త్ాగమని పర ో త్సహిొంచేవారు. న్లో గా భారీ పరసనాల్నటి. నేత్ పొంచ
చకకాొ త్లో వి కటేటవారు. పెైన్ ఉత్ా రీయ్ొం ఉొండ్ేది. వామ భావాలున్నమనిషి. పి శ్రురామ
మయరిాగారి వరొ ొం. మనిషి మొంచి స్ొందడ్ి మనిషి. గలగలా మాటాోడత్ారు. సెైకిల్ త్ొకుొ
కుొంటల వచేచ వారు. స్బజ క్ట లల ఏమీ పపరున్న వారు కాదని అనిపిొంచిొంది. ఇొంగీోష్ లల కూడ్ా
అొంత్ొంత్ మాత్ోమ. ఎకొడ పని చేసిన్ ఆ స్ూొలు డబయబ అొంత్ామటుమాయ్ొం చేస్ా ారని కీరా ి,
ఆయ్న్కొంటే మయొందే వచిచ చేరిొంది అొందరికి. రిటెైర్ మొంట్ కూడ్ా దగొ రలల ఉొంది. కన్ుక ఇక
ఇషట మే ఇషట ొం. నాత్ొ చాలా మరాూదగా ఉొండ్ేవారు. అనినటిని నాత్ొ స్ొంపోదిొంచే వారు. కూడ్ా
ఆలలపమేమీ లేదు. మాటకారి. ఒక రకొం గా ఈజీ గనయిొంగ్. స్రే ఆయ్న్ ఎలా ఉనాన మా
డూూటీ మాకు త్పపదు. ఇొంక ొంచొం కషట పడ్ిచదువు చపపపవాడ్ిని.
టెైొం టేబయల్స వేయ్టొం, వర్ొ అలాట్ మొంట్, ఏక్ స్ాటా వర్ొ వేయ్టొం మొదలెన్
ై
వనీన ఫస్ట అసిస్టొంట్ గా వీరారడ్ిడ చూసపవారు. ఇలాొంటి పన్ులు ఆయ్న్కు క టిటన్ పిొండ్ి.
కాని కాోస్ు బో ధన్ విషయ్ొం లల అొంత్ సీన్ు ఉొండ్ేదికాదు. వీరారడ్ిడ గారి జేబయలల బస్ాాలకు
బస్ాాలు (య్ాభై గాుమయల )కేున్ వకొ పొ డ్ి ఉొండ్ేది. పావుగొంటకోస్ారి వకొపొ డ్ి వేస్ుక ని
న్మలొంది ఉొండ్ే వారు కాదు. దగొ ర ఉొంటె ఎవరికైనా ఆఫర్ చేసి తిని పిొంచేవారు. నాకు చాలా
ఆతీమయ్ మిత్రోడు. కురచగా లావుగా కుది మటట ొం గా ఉొండ్ి పాొంట్ స్ాోక్ త్ో ఉొండ్ేవారు.
పామరుులల మొంచి సిా తిపరులలో ఒకరుగా గయరిాొంపు పొ ొందారు. కాని మనిషి భలషజొం హలూ
ో
పెళ్ో ళ లేని వారు. మహా స్రదాగా మాటాోడ్ేవారు. ఆయ్న్ ఎనిన జోకులు చపపపవారన యిెొంత్
పెదాగా న్విాొంచేవారన త్లచుక ొంటే ఆశచరూ మేస్ా ుొంది. పామరుు న్ుొండ్ి హెడ్ మాస్ట ర్ గా
పోమోషన్ పొ ొంది కాటలరు హెైస్ూొల్ లల చేరి అకొడ్ే రిటెైర్ అయ్ాూరు. త్రచూ కలుస్ుక నే
వాళ్ుొం. ఆ వడలుప న్వుామొహొం మరిచపర లేనిది. పెదిమల చివర వాకొ పొ డ్ి చార ఇొంకా
గయరుాొందినాకు. రిటెైర్ అయిన్ మయడు నాలుగేళ్ుకు చనిపర య్ారు. అొంజిరడ్ిడ అనే ఆఫీస్
అసిస్టొంట్, ఆయ్నా మామా అలుోళ్ు వరుస్ స్రదాగా జోకులేస్ుకోనేవారు.
కాుఫ్టట మాస్ాటరు బ ఎస్ పోకాశ రావు త్ాడొంకి వాడు. రనజూ ఇకొడ్ికి వచేచవాడు. భారూ
ఎల్నమొంటరిలలనన హెల్ా డ్ిపార్ట మొంట్ లలనన ఉదయ ూగొం. స్రదా మనిషి. పొ టిటగా గలగలా
న్వుాత్ూ మాటేో డ్ేవాడు. కాొంగుస్ స్ాన్ుభయతిపరుడు. అత్నినే స్ాటఫ్ సపకేుటరిని చేశాొం.
అొందరిత్ో మొంచిగా ఉొండ్ేవాడు. కనిానిసొంగ్ నేచర్ ఉన్న వాడు. కబాడ్ీ స్ాఫ్టట బాల్ పపో య్ర్
కూడ్ా.. క డ్ాల్న న్ుొంచి ఒక లెకొల మేషట ారు వొంకటేశార రావు వచేచవాడు. ఎపుపడూ లేటే.
అకొడ ఎరువుల వాూపారొం ఉొండ్ేది. కాోస్ుకు వళ్ో పాఠొం చపపటొం పరమ బదధ కొం.
పొ దుాటలరు న్ుొంచి జి వొంకటేశార రావు అనే లెకొల మేషట ారు రనజూ సెైకిల్ మీద వచేచవాడు.
నిరుాషట మైన్ మనిషి. బో ధనా టాప్ గా ఉొండ్ేది. మాత్ో పాటు హెడ్ మాస్ట ర్ అయి పొ ో దుా
ెై అయ్ాూడు. వర్ొ హాల్నక్ అని చపపచుచ. కాని కూపీ మనిషి.
టలరులల పని చేసి రిటర్
బయ్టికి కనిపిొంచడు. యిెన్ ఏ టి శాసిా ి అనే లెకొల మేస్ట ారు గకడవరుు న్ుొంచి రనజూ
వచేచవాడు. స్బజ క్ట లల నిధి. స్రీాస్ రూల్స లల దిటట. ఆయ్న్ మాటాోడుత్రొంటే ఆయ్న్కే త్పప
మన్కు వినిపిొంచదు. చాలా స్రో . బ యి డ్ిఅస్ర సియిష
ే న్ లల, లెకచరర్ గా పోమోషన్ పొ ొందే
స్ూొల్ అసిస్టొంట్అస్ర సియిేషన్ లల శాసిా ి మహా బజీ. ఎపుపడూ స్భలూ స్మావేశాలూత్ో
ఖాళ్ళ ఉొండ్ేదికాదు. పొ టిట శాసిా ి అనేవారొందరూ.. అొందరికి ఆపుాడు. డబయబ మనిషి కాదు
స్రీాస్ మోటోఉన్న పెదామనిషి. నాకు చాలా మిత్రోడు. అలాగే జగదీశ్ అనే కురాుడు లెకొలలో
ఎొం ఏ చదువుత్ూ పస్ుమరుు న్ుొండ్ి వచేచవాడు. ఒరిజినాల్నటీ ఉన్న వాడు. న్వుాత్ూ
ై . చాలా చలాకీ గా ఉొండ్ేవాడు. క త్ా గా మారిన్ లెకొ పుస్ా కొం లల లెకొల
పలకరిొంచే టెప్
మేస్ట్రోకు వచేచ అన్ుమానాలనీన తీరేచవాడు అతి స్ునాయ్ాస్ొం గా. కన్ుక పెన్
ై చపిపన్
లెకొల మేస్ట్రోొందరూ ఖాళ్ళ ఉన్నపుపడలాో లెకొలలో చరచలు చేస్ా ూ క త్ా విషయ్ాలు
గుహిస్ా ూఉొండ్ే వారు. అొంత్ స్బజ క్ట నాలెడ్జ ి జగదీశ్ కు ఉొండ్ేది నాకు ఆతీమమయ్యడు.
చొంచారావు కు బొంధువు. అత్నిభారూ పస్ుమరుులల టీచర్. ఎొం ఏ పాసెై త్రాాత్
పోభయత్ాకాలేజిలల లెకచరర్ గా పోమోషన్ పొ ొంది రిటెైర్ అయ్ాూడు.
క మరవోలు శివరామ కృషణ శరమ గారు అనే స్ర షల్ మేషట ారు పెదమదాాల్న న్ుొండ్ి రనజూ
వచేచవారు పొంచ కటుట వలేో వాటు త్ో బారుగా చామన్ చాయ్గా ఉొండ్ేవారు. ఇొంగీోష్ స్ర షల్
లలల పటుటన్నవారు. క త్ా గా మారిన్ ఇొంగీోష్ పుస్ా కొం లల పాఠాలపెై మాలల మేమయ డ్ిస్ొస్
చేసపవాళ్ుొం. కోల్డ కు కూల్ కు ఉన్న అరధ భలదానిన చరిచొంచిన్ గయరుానాకు ఇొంకా ఉొంది.
న్వుాత్ూ పలకరిొంచేవారు. పెదామనిషి వూకిాత్ాొం. స్ర షల్ మేస్టరు రాళ్ు బొండ్ి
స్ాొంబశివరావు మాటల మనిషి. కాని స్బజ క్ట లలత్ర లేనివాడు. య్దా న్ పూడ్ి స్ులలచనా
రాణనకి చదువు చపాపన్ని డ్ాబయ పోదరిశొంచేవాడు. దేనికీ బయ్ట పడ్ేవాడు కాదు కాని నాత్ొ
బాగానే ఉొండ్ేవాడు. రామ శాస్ుాాలు అనే ఆయ్న్ స్ర షల్ కు భారూ సెకొండరీ గేుడ్ గా పని
చేసపవారు.. గనపాల కృషణ కూడ్ా స్ర షలే. ఆఫీస్ు వర్ొ య్మ వేగొం గా చేసపవాడు. ఆయ్నా
నేన్ూ, కూరుచని బల్స ఇొంకిుమొంట్ లు, ఫికసే షన్ు
ో దాదాపు ఎన్భై మొంది స్ాటఫ్ కు
చేసపవాళ్ుొం. ఆయ్న్ భారూ సెకొండరీ టీచర్. గనపాల కృషణ గారు అమరికా వళ్ో అకొడ
అమామయో అబాబయో దగొ ర ఉొంటునానడు రిటర్
ెై అయి. అలాగే మొగయడూ పెళాుొం స్ర షల్
టీచర్స ఉొండ్ేవారు పపరు గనవరధన్ రావు. దురాొ రావు అనే లెకొలు భారూ కన్క దురొ ?లేక
విజయ్ లక్షిమ ?అనిజాాపకొం సెైన్స. రావి శోభనాదిగ
ో ారి బొంధువులు. సెైన్స లల నాకు డ్ిస్ొస్
చేయ్టానికి ఎవరూ లేకపర వటొం ఇబబొంది గా ఉొండ్ేది. ఉొంటె మహా బాగా ఉొండ్ేది. త్లుగయ
గాొంధీ గారు స్ాానిక బలొం ఉన్న వాడు. స్ూొలు లలకేశార రావు గారి ఆధారూొం లల స్ాదా
సీదా గా న్డుస్రా ొంది. గయరుాొంచుకోదగిన్ స్ొంఘటన్లు లేన్టేో .
లెకొల మేషట ారు ఆచారుూలు గారు నాత్ొ పాటే భయజబల పటనొం దగొ ర ఉొండ్ే హెస్
ై ూొల్
న్ుొండ్ి బదిలీపెై వచాచరు. ఉయ్యూరు దగొ ర కపిలేశార పురానికి చొందినా స్ాయిబయ
గారుకూడ్ా లేకొల టీచర్. ఇొంకో ఆత్న్ు వొంక టేశారుోకూడ్ా ఉొండ్ేవాడు. మొంచి వాడు.
బాోహమణయడు రనజూ బలజా వాడ న్ుొండ్ి వచేచవాడు.. స్ర షల్ మేస్టర్ లలల ఎవరూ గయరుాలేరు.
త్లుగయకు ఒక శాసిా ి గారుపొంచ చకకాొ, పిలకా త్ో ఉొండ్ేవారు. భారాూ విధేయ్యడని పపరు.
కలత్ల కాపురొం అని చపుపకునే వారు. పిొంగళ్ లక్షమణ రావు అనే త్లుగయ ఏొం. ఏ.
జూనియ్ర్ త్లుగయ పొండ్ిట్. కాకాని న్రసిొంహా రావు, దాస్ుగారు, స్ుొందరీ గేుడ్ టీచరుో. దాస్
గారు జిలాో లల పపరుమోసిన్ బాడ్ిమొంటన్ పపో య్ర్. వాలీ బాల్ ఆటగాడు కూడ్ా. కాుఫ్టట మేషట ారు
వొంకటేశార రావు న్లో గా బారుగా ఉొండ్ేవాడు. డబయబ వడ్ీడ లు తిపపపవాడు. మేస్టరోకు అపుప
ల్నచిచ ఒకటో త్ేదీ జీత్ాల రనజున్ కాబయలీ వాలా లాగా అయిదు రూపాయ్ల వడ్ీడ త్ో గనళ్లు
ఊడ క టిట లాకుొనే వాడని అన్ుక నే వారు. గారేాన్ర్ గా భరా చనిపర యిన్ ఒక అమామయి
ఉొండ్ేది. ఆమకు కాుఫ్టట కూ’’ ఏదయ ఉొందని ‘’గయస్గయస్లునేావి. డ్ిోల్ మేషట ారు గా కాకాని
రొంగయ్ూ గారు చాలా వృదుధలు. పొంచ చకకాొ త్ో ఉొండ్ేవారు. లలకల్ కాొంగుస్ లీడర్. గనపయ్ూ
గారనే పెదా ాయ్న్ డ్ాోయిొంగ్ ?టీచర్ గా ఉొండ్ేవాడు. ఈయ్న్దీ పొంచ కటేట. మామిడ్ి
వొంకటేశార రావు డ్ిోల్ మేషట ారు కురాుడు మొంచిపపో య్ర్. త్మిరిస్ న్ుొంచి వొంకటేశార రావు
అనే వడలుప మయఖొం ఉన్న ఒక కురాుడు చవుల పర గయలత్ో గకలో త్న్ు లాబ్ అసిస్టొంట్ గా
ఉొండ్ేవాడు. ఇకొడ్ికి వచిచ ఎదేనిమిదేళ్ుయిొందని చపపపవాడు. అలాగే ఆకొడ్ి న్ుొంచే
వచిచన్ ఒక కాుఫ్టట మేషట ారు మొంచి ఆొంజనేయ్ భకుాడు. ఏ రనజుకా రనజు మళ్ళు వళ్ుపర త్ా న్ని
చపపపవాడు ‘’ఇన్ ఫ్ుో ఎొంషియ్ల్ పెరసన్ ‘’ లా ఉొండ్ేవాడు. నాకూ అదే కోరిక ఉొండ్ేది. ఆయ్న్
ఎకుొవ కాలొం ఉొండ కుొండ్ానే టాోన్స ఫర్ చేయిొంచుక ని వళ్ుపర య్ాడు.
మయిన్ రనడ్ లలనే రనడుడమీదనే శ్రులక్షీమ తిరుపత్మమ గయడ్ికి వళళుదారిలల గయడ్ికి స్ుమారు
ణ భొటో శాసిా ి గారిలో ుొంది. వారిని ఊరిలల అొందరూ గ్రవొం గా
రొండు ఫరాోొంగయల దూరొం విషర
‘’బాబయ గారు ‘’అొంటారు. కన్ుక పపరుకొంటే బాబయ గారనే పపరుత్ోనే అొందరూ పిలుస్ాారు.
అపపటికే ఎన్భై ఏళ్ు ‘’వృదధ వేదపొండు’’. ఎరుగా కుది మటట ొం గా పొంచ త్ో విభయతి
రేఖలత్ో కనిపస్ాారు. స్ాధారణొం గా చనకాొ వేస్ుకోరు. డబాబ పొండు వొంటి మై ఛాయ్. భారూ
మహా లక్షీమ దేవిలాగా పొ డుగాొ కాళ్ుకు కడ్ియ్ాలు న్ుదుట పెదా కుొంకుమ బొ టుట, మేడలల
బొంగారు ఆభరణాలు, చేత్రలకు బొంగారు గాజులత్ో అపర అన్నపూరాణ దేవిగా కనిపిస్ా ారు.
మాటలల ఆతీమయ్త్ా, ఆపాూయ్త్ా మయరీాభవిొంచి ఉొంటారు. న్న్ున ఇదా రూ ‘’మాస్ాటరు గారు
‘’అనే పిల్నచే వారు. అలాొంటి వారిొంటోో బయ్ట ఒక చిన్న గది నాకు అదేాకిచాచరు. ఉయ్యూరు
న్ుొంచి నా మడత్ మొంచొం త్చుచక్ొండ్ా వారిదే ఒక మొంచొం నాకిచాచరు. పకొ బటట లు దిొండు
మాత్ోొం త్చుచక నానన్ు ఉమాావ్ స్ట వ్ కిరనసిన్ వొంట పాత్ోలు, కొంచొం, గాోస్ లత్ో దిగాన్ు.
పొ దుానేన పాలు పొ యిొంచుకుని కాఫీ డ్ికాషన్ వేసి పాలు వేడ్ి చేసి కాఫీ కలుపుక ని
త్ాగేవాడ్ిని. దొ డ్యో స్ానన్ొం చేసి స్ొంధాూ వొందన్ొం చేస్ుక ని వొంట మొదలు పెటట వ
ే ాడ్ిని . నా
అవస్ా చూసి మామమ గారు వాళ్ు ఇొంటోో నే ఒకోొ స్ారి కాఫీ ఇచేచవారు. నేన్ు
త్ోమిమదిన్నరకలాో భోజన్ొం చేసి స్ూొల్ కు బయ్లేారేవాడ్ిని. ఇొంటి కి బడ్ి స్ుమారు కిలల
మీటరు ఉొంది. న్డ్ిచే వళళువాడ్ిని.
మధాూహనొం మిగిల్నన్ స్ాటఫ్ మొంబర్ లత్ో కల్నసి దగొ రలల ఉన్న ఒక త్ాటాకు పాక
హో టల్ లల ఇడ్ీో , లేక బజీజ బొ ొండ్ా ఏదయ ఒకటి తిని టీ త్ాగే వాడ్ిని. పలీో చటీన చాలా
బాగయొండ్ేది. ఆకొడ్ి న్ుొండ్ి మళ్ళు స్ూొలు కు వళళువాడ్ిని. మళ్ళు రకటీన్ వర్ొ స్ాయ్ొంత్ోొం
దాకా. త్రాాత్ ఆటలాడుక నే వాళ్ుొం. ఇది అయిన్ త్రాాత్ ఇొంటికి వచేచ వాడ్ిని.
ఆచారుూలుగారు నేన్ూ సెైన్స అటేన్ారూ కల్నసి, అమమవారి గయడ్ికి, శ్రు యోగాన్ొంద లక్షీమ
న్రసిొంహ స్ాామిగయడ్ికీ మధూలల ఉన్న శివాలయ్ానికి వళ్ో , దగొ రలల ఉన్న చరువు దాకా
న్డ్ిచి వళ్ో కాసపపు అకొడ ఊరుచని చీకటి పడ్ిన్ త్రాాత్ ఇొంటికి చేరుక నే వాళ్ుొం. మళ్ళు
రాతిో వొంట. స్ొంధాూ వొందన్ొం. త్రాాత్ భోజన్ొం. బాబయ గారిొంటోో మధాూహన భోజన్ొం ఆలస్ూొం
అయిేూది కారణొం ఆయ్న్ నిత్ూొం అన్ుషాటన్ొం చాలా సపపు చేసవ
ప ారు. అది పూరీా అయిత్ే కాని
భోజన్ొం చేసపవారు కాదు. మామమ గారు నాకోస్ొం మధాూహనొం చేసన్
ి
కూరలు పచచళ్లు జాగుత్ చేసి నాకు తిన్మని ఇచేచ వారు. న్న్ున వారిొంటిలల ఒక
స్భయూనిగా భావిొంచి ఆదరిొంచారు. మయపాపళ్ు లల భొండ్ారు స్ుబాబరావు గారు, భారూ
సీత్ారావమమ గారు చూపిొంచిన్ ఆతీమయ్త్న్ు మళ్ళు ఇకొడ బాబయ గారు బామమ గారి
దొంపత్రల న్ుొండ్ి పొ ొందాన్ు. మొంచి స్ొంస్ాొర వొంత్రలు దొంపత్రలు. న్న్ున రనజూ ఏమి
వొండుకోనానరని అడ్ిగి, తినేవి లేవని త్లుస్ుక ని వారిొంటోో ఊరగాయ్ అపపడొం వడ్ియ్ాలు
నాకు వేయిొంచి ఇచేచవారు. ఆ ఆదరానిన జీవిత్ొం లల మరువ లేన్ు. బాబయ బహు గుొంధ కరా .
స్ామరా ొం లల దిటట. ఆ చుటల
ట పోకొలే కాక స్ుదూర పాోొంత్ాలలల వారి పపరు పోఖాూత్రలు
వాూపిొంచాయి. మొంచి జోూతిష్ పొండ్ిత్రలు. మయహూరాాలలస్ొం నిత్ూొం చాలా మొంది
వచేచవారు. మొంచి చడు చపపపవారు. ఈ దొంపత్రలకు పిలోలు లేక పర వటమే పెదా వల్నతి.
వీరిొంటి పోకొనే బాబయ గారి త్మయమడుగారిలో ు ఉొంది. త్మయమడు చనిపర య్ాడు. మరదలు
ఉొంది వారికి పిలోలునానరు. మామమ గారి త్మయమడు వాళ్లు వన్క బజారు లల స్ాొంత్ ఇొంటోో
ఉొంటారు. వాళ్ు పిలోలు ఎపుపడూ వస్ూ
ా స్ొందడ్ి చేసపవారు. త్మయమడ్ి కూత్రరికో మన్వ
రాల్నకో లెకొలు చపిపన్ జాాపకొం.
లెకొల మేషట ారు ఆచారుూలు గారు మా వన్క బజారులల ఒక గది అదా కు తీస్ుక ని
ఉొండ్ేవారు. నాలానే వొంట చేస్ుక నే వారు. చాలా స్హృదయ్యడు. నామొం పెటట ు క నే వారు.
చామన్ ఛాయ్.దేహొం న్వుా మయఖొం గకపప స్హాయ్ ఆరి. పిలోలన్ు లేఅలకు మోటివట్
ే
చేయ్టొం లల చాలా శుమ పడ్ేవారు. మొంచి మారుొలు వచేచటు
ో చేసపవారు. అొంత్టి కృషి
చేసిన్ వారు అకొడ్ేవారూ లేరు. ఇది మరువ రాని విషయ్ొం. ఏదయ పర టీలుపెటట ి పెన్ునలు
వగైరా క ని త్చిచ బహుమత్రల్నచేచవారు. పిలోలకు ఆయ్న్ అొంటే మహా గ్రవొం చన్ువు
ఉొండ్ేవి. త్లుగయ శాసిా ి గారిొంటికీ అపుపడపుపడు వళళువాళ్ుొం భోజన్మయ చేసవ
ప ాళ్ుొం.
ఆచారుూల గారిని ఆయ్న్ వచిచన్ ఊరివారు చైరమన్ పెై ఒతిా డ్ి త్చిచ మళ్ళు వాళ్ు ఓరీ టాోన్స
ఫర్ చేయిన్ుచకోనానరు. స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ లల కనిపిొంచేవారు ఆ త్రాాత్.
బదిలీకో ఉపాయ్ొం
ఆ రనజులలో టాోన్స ఫర్ కావాలొంటే జిలాో పరిషత్ ఉ వళ్ో దానికి స్ొంబొంధిొంచిన్ గయమాస్ాాకు
మయొందే మయటట చపాపల్నసని మయటట చపిప కమయూటేడ్ లీవ్ ఆయ్న్ స్లహాపెై రొండు నలలు పెటట ి
ఇొంటోో కూరనచవాల్న. పది హీన్ు రనజులు దాటగానే మళ్ళు వొంటపడ్ి ఆరనగూొం బాగానే ఉొందని
మీడ్ియ్ాల్ స్రిాఫికేట్ స్ొంపాదిొంచి అొంట దూరొం లల పని చేయ్ లేన్ని స్ాగాుమొం దగొ రకు
బదిలీ చేయ్మని రికాస్ట లెటర్ పెటట ాల్న. గయమాస్ాాన్ు మయొందే మయిొంటేన్ చేసపా వొంటనే
అనిసదర్ చేసి ఖాళ్ళ ఎకొడుొందయ చపిప వీలయిత్ే రాజీయ్ పోయ్త్నొం చేయ్మని చపిప , ఆ
హాలీలల ఎవరినీ నిమపకుమా
డ చూసి మన్కు దకొటు
ో చేస్ా ారు. అలాగే మ బ ఇ డ్ి గయమాస్ాా
‘’రాజు గారిని ‘’పోస్న్నొం చేస్ుక ని, రాజీయ్ పోయ్త్ానలత్ో బాటు, కృషాణజిలాోటీచర్స గిల్డ
నాయ్కులన్ు ఇొంఫ్ుోఎొంస్ చేశాన్ు. అపుపడుగిల్డ పెోసడ్
ి ొంట్ గా ఉన్న గన్నవరొం
హిొందీపొండ్ిట్ శ్రు త్ోటకూర అపపరాయ్ వరమ(త్ానా అధూక్షుడుగా పనిచేసన్
ి పోస్ాద్
త్ోటకూర గారి త్ొండ్ిో )న్య్య క లూ
ో రి త్రాాత్ మయఖూమన్
ై ఆతీమయ్యలు. ఆయ్న్ున అల్నసి
చపాపన్ు ఆయ్న్కు నేన్ొంటే గకపప అభిమాన్ొం. అన్ుడఅని త్పపక త్న్ వొంత్ర స్ాయ్ొం
చేస్ా ాన్నానరు. ఆయ్న్ు జిలాో పరిషత్ చైరమన్ గారి దగొ ర మొంచి చన్ువు గ్రవాలునానయి
ఆయ్న్ మాటు విలువ నిచేచవారు చైరమన్ గారు. అది నాకు ఒక రకొం గా కల్నస్ర చిచొంది.
నేన్ు నా పోయ్త్ాననినగటిటగానే చేశాన్ు. ఉయ్యూరు న్ుొంచి పెన్ుగాొంచి పర ో లుకు రావాలొంటే
ఉదయ్ాన్ నాలుగిొంటికే లేచి పోభావతి అన్నొం వొండ్ి టిఫిన్ చేసి కూరా నారా చేసి కారియ్రనో
స్రిా ఇసపా బస్ లల బయ్లేారి బలజా వాడ చేరి అకడ్ి న్ుొండ్ి న్ొందిగామ బస్ కో దొ రకొ పొ త్ే
జగొ య్ూ పపట బస్ర స ఎకిొ చిలో కలుో దిగి, అకొడ్ి న్ుొండ్ి పెన్ుగొంచిపర ో లు షటిల్
ఎకిొ వళళువాడ్ిని. చాలా రిస్ొ అయిన్ పోయ్ాణొం. ఓపిగొ ా చేసపవాడ్ిని.పోభావతి పడ్ిన్ శుమ
అొంత్ా ఇొంత్ా కాదు.
వీరిది జగొ య్ూ పపట కు మయత్ాూల దాటినా త్రాాత్ ‘’శోభ నాదిోగయడ్ొం అగుహారొం ‘’ఆకొడ్ా
స్ాొంత్ ఇలుో మటాట, మాగాణన పొ లాలు వేల క లదిల ఎకరాలునానయి. అగుహారొం అొంత్ా
వలమకనిన వారిదే. స్ాొంత్ వూవస్ాయ్ొం నౌకరుో, చాకరుో పాలేళ్లు గకడుో గనదా బో లెడు
లొంపటొం ఉొంది. శోభనాదిో మామమ, మా మామమ స్ాయ్ానా ఆ కొచలెో ళ్లు. అొంటే మేమయ
అకొ చలెో ళ్ు మన్ుమలొం అన్న మాట. మా మామమ చలెో లు స్ూరి స్ౌభాగూమమఅొంటే మా
బయల్నో మామమ గారిది ఉయ్యూరు. ఆమ చిన్న క డుకే స్ూరి లక్షమణస్ాామి
బాబాయి. ఆయ్న్ున వలమకనిన వారికి పెొంపుడు ఇచిచొంది మామమ. ఆయ్న్ భారూ
స్త్ూవతి పినిన. బాగా సిాతి పరుదవటొం వలన్ దాయ్ాదులు అస్హన్ొం త్ో లక్షమణ స్ాామి
బాబాయికి ఒక కూత్రరు శారదకొయ్ూ, ఇదా రు క డుకులు శోభనాదిో, రామయడు పుటిటన్
త్రాాత్ ఉదయ్ాన్ బహిరూుమికి వళ్ో వస్ుాొంటే త్రపాకి త్ో కాల్నచ చొంపపశారు ఆయ్న్ూ
లసపన్టి త్రపాకీ ఉొండ్ేదట. ఆ రనజు పొ రబాటున్ తీస్ుకు వళ్ుటొం మరిచిపర య్ాడట. అదే
అదున్ుగా దాయ్ాదులు కిరాయి మనిషి త్ో ఆల్నచ చొంపిొంచారు. ఈ మయగయొరు పిలోలూ చిన్న
వారే. వారిని పర షిొంచుక ొంటల వూవహారాలన్ు చూస్ూ
ా వూవస్ాయ్ొం చేయిస్ూ
ా కోరుట
లలల వాూజాూలు గలుస్ూ
ా స్త్ూ వతి పినిన పడ్ిన్ కస్ాటలు అొంత్రలేనివి. ఒొంటి చేతిమీద
ఇనిన వూవహారాలన్ు చకొ పెటట ొంి ది పినిన. శారదకొయ్ూన్ుబజవాడలల పోఖాూత్ లాయ్ర్
చరుకుపల్నో పటాటభి రామయ్ూ గారి పెదా క డుకు లా చదివిన్ రామ చొందో మయరిాకచి
ి చ
వివాహొం చేసిొంది పినిన. ఈ శారదా రామచొందో మయరిా అకొయ్ాూ బావ లనే ఈ నల త్ొమిమదయ
త్ేదీ మేమయ హెైదరాబాద్ లల తిరుమల గిరి లలని వాళ్ుబాబయి లక్షమణ స్ాామి స్ాొంత్ ఇొంటోో
కల్నసి వచాచొం. ఆయ్న్కు త్ొొంభై, అకొయ్ూకు ఎన్భై అయిదేళ్లు. ఇదా రూ మొంచి ఆరనగూొం
గానే ఉనానరు. త్ల్నదొండుోలన్ు కొంటికి రపపలాగా చూస్ు క ొంటల అొండగా ఉనానడు
లక్షమణ్. శోభనాదిో, రామయడు నాకు బజ వాడలల ఇొంటర్ లల కాోస్స మేట్స. రామయడ్ి పెళ్ుకి
శోభనాదిో గయడ్ొం మొదటి స్ారి వళాోన్ు మా మామయ్ాూ గారబాబయి పదమనాభొం త్ో..
శోభనాదిో గయడ్ొం లల ఉన్న పొ లాలు పుల్న చిొంత్ల పాోజక్ట కోస్ొం పోభయత్ాొం తీస్ుక ని గకపప
పరిహారొం ఇచిచొంది అయిదేళ్ు రకిత్
ు ొం శోభనాదిో హార్ట ఎటాక్ వచిచ
చనిపర య్ాడు రామయడ్ికి మయొందే వచిచనా డ్ాకటర్ రమేష్ చేసన్
ి ఆపరేషన్ వలన్ ఆరనగూొం
పొ ొందాడు . వాడ్ి పెదాక డుకు శోభనాదిోపురొం లల పర స్ట మాస్ట ర్ గా ఉొంటల, కుటుొంబొం
త్ో ఉొండ్ి వూవస్ాయ్ొం చేయిస్ుానానడు. రొండు మయడులలల ఒకడు లాయ్ర్ గా తిరుమల
గిరిలల ఉనానడు. మయడ్య వాడు హెైదరాబాద్ లల మొంచి ఉదయ ూగి. రామయడు జగొ య్ూ పపట
సీత్ారామ పురొం లల స్ాొంత్ ఇలుో కటుటక ని ఉొంటునానడు. శోభానాదిోకి మయగయొరూ ఆడపిలోలే.
పెళ్ుళ్లు చేసిన్ త్రాాత్ే చనిపర య్ాడు. భారూ న్ొందిగామ లల ఉొంటోొంది. శోభనాదిో గయడ్ొం
లల వరి త్కుొ వ గా పొండ్ేది. వేరు సెన్గ, పొ గాకు, పతిా పొంటలు పుషొలొం. మిరిచ బాగా
పొండ్ేది. శోభనాదిో మా ఉయ్యూరుకు వచిచ ఎొండు గడ్ిడ క న్ుక ొని లారీల మీద త్ోలుకు
వళళువాడు.
ఆత్ూొరు కు బదిలీ
నేన్ు పెటట న్
ి కమయము టెడ్ లీవ్ న్ు శాొంక్షన్ చేసి సెలవలల ఉన్న న్న్ున గన్నవరొం దగొ రున్న
ఆత్ూొరు హెై స్ూొల్ కు టాోన్స ఫర్ చేశారు. అది ఒక మటరినటీ లీవోో వళ్ున్ ఒకావిడ
పర స్ట . అొందులల వేశారు. నేన్ు పెన్ుగొంచిపర ో లులల గటిటగా పని చేసిొంది నాలుగయ నలలే .
సెలవలు ఒక ఇరవై అయిదు రనజులు. సెలవలలలనే వచిచ పెన్ుగొంచిపర ో లులల 11-2-86న్
రిలీవ్ అయ్ాూన్ు ఒక రనజు టాోనిసట్ వాడుక ని. 13-2-86 ఉదయ్ొం ఆత్ూొరు హెైస్ూొల్
లల చేరాన్ు. హెడ్ మాస్ాటరు శ్రు ఆళ్ు కోటేశార రావు గారు. ఇదీ మయడు నాళ్ు మయచచటే
అయిొంది. ఒక రకొం గా ణా పని పెన్ొం లలొంచి పొ యిూలల పడడ చొందొం అయిొంది . ఆ వివరాలు
త్రువాత్ త్ల్నయ్ జేస్ా ాన్ు.
ఆత్ూొరు కు వళాు లొంటే ఉయ్యూరు న్ుొంచి కొంకిపాడు వళ్ో ఆకొడగన్నవరొం షటిల్ బస్
లల గన్నవరొం చేరి, అకొడ్ి న్ుొండ్ి హన్ుమాన్ జొంక్షన్ మీదుగా వళళు ఏలూరు బస్ ఎకిొ
ఆత్ూొరు దగొ ర దిగి అకొడ్ి న్ుొండ్ి స్ుమారుకిలల మీటరు న్డ్ిచి స్ూొల్ కు చేరుకోవాల్న.
అదీ త్ొమిమదిన్నర కి అకొడ ఉొండ్ాల్న. కొంకి పాడు లల బస్ అొందుకోవటొం, అకొడ జొంక్షన్
బస్ పటుటకోవటొం చాలా ఇబబొందిగా ఉొండ్ేది. ఇొంటి దగొ ర స్ుమారు ఏడున్నరే బయ్లేారాల్నస
వచేచది. అపపటీ పోభావతి అన్నొం వగైరా వొండ్ి రడ్ీ చేసపా ఇొంత్’’కతికి ‘’ఆదరా బాదరా
మయకూొ ననటా కుకుొక ని వళళు వాడ్ిని. వీలయిత్ే టిఫన్
ి కూడ్ా మధాూహాననికి త్య్ారు
చేసిచేచది. ఆకొడ పని చేసిన్ొంత్ కాలొం ఉరుకులూ, పరుగయల జీవిత్మే అయిొంది.
స్ాయ్ొంత్ోొం నాలుగయన్నరు స్ూొ ల్ అయిపర గానే అకొడ్ి న్ుొంచి న్డ్ిచి సెొంటర్ కు
వచిచ గన్నవరొం వళళు బస్ పటుటక ని, అకొడ్ి న్ుొంచి కొంకి పాడు బస్ుసఎకిొ అకొడ దిగి
ఉయ్యూరు వళళు బస్ అొందు కోవాల్న. ఇపుపడున్నొంత్ బస్ ఫీోకేానీస ఆ రనజులలో ఉొండ్ేవి
కావు. చాల ఇబబొందులు పడ్ాల్నస వచేచది. మయఖూొం గా గన్నవరొం న్ుొండ్ి బయ్టొం పడటొం
మహా ఇబబొంది గా ఉొండ్ేది. బస్ లు దొ రక పొ త్ే గన్నవరొం దగొ ర యిెరు మటిట లారీలు
లేక కొంకర లారీలు ఎకిొ రావాల్నస వచేచది. కాబన్ లల ఖాళ్ళ లేక పొ త్ే పెన్
ై కూరనచవాల్నస
వచేచది. బటట లనీన యిెరు దుమయమత్ో నిొండ్ిపర యిేవి ఇొంటిక చేచస్రికి. ఇదీ ఆత్ూొరు ఉదయ ూగొం
‘’స్ౌఢభూొం ‘’
సెన్
ై స మేషట ారు హన్ుమొంత్ రావు ఏలూరు వర్ొ షాప్ లల చాలా ఏళ్ు కిుత్ొం
ై ా వాడు. లాబ్ ఇొంచార్జ . లాబ్ కూడ్ా పెదాదే. హార్ట పపషెొంట్ అనిజాాపకొం. మొంచి
పరిచయ్మన
సపనహిత్రడు. లొంచ్ టెైొం లల ఇొంటికి స్ూొటర్ మీద తీస్ుకోని వళ్ో భారూ త్ో టిఫిన్ చేయిొంచి
టీ త్ో స్హా ఇచేచవాడు. ఆవిడ్ా చాలా స్ొంస్ాొరొం త్ో అన్నయ్ూగారూ అొంటల ఆపాూయ్ొం గా
పలకరిొంచేది. ఇదా రు పిలోలని గయరుా. వాళ్ళు స్రదాగా ఉొండ్ేవారు. అలాగే ఒక జూనియ్ర్
త్లుగయ పొండ్ిట్ విజయ్ లక్షిమ అని గయరుా. స్ూొల్ లల ఖాళ్ళ పీరియ్డ్స లల చాలా
ఆతీమయ్ొంగా మాటాోడ్ేది. వాళ్ు ఆయ్న్ అకొడ పర స్ట మాస్ాటరు. ఆమ కూడ్ా
ే ి. స్ూొల్ కు కాఫీ ఫ్ాోస్
అపుపడపుపడు వాళ్ు ఇొంటికి ఆహాానిొంచి టిఫిన్ చేసి పెటట ద
తీస్ుక చిచ నాకు కూడ్ా కాఫీ ఇచేచది. ఇలాొంటి ఆతీమయ్యలు ఇకొడ లభిొంచటొం నా
అదృషట ొం. అలాగే వాలేశార రావు గారనే సెకొండరీ గేుడ్ టీచర్ న్లో గా లావుగా త్లో టి నేత్
పొంచ చకకాొ ఉత్ా రీయ్ొం త్ో ఉొండ్ేవారు. గకపపకవి. మా ఇదా రికీ ఖాళ్ళ దొ రికిత్ే స్ాహిత్ూొం త్ో
కాలక్షేపొం చేసపవాళ్ుొం. ఆయ్న్ రాసిన్ పదాూలు వినిపిొంచేవారు. చాలా ధారా శుదిధత్ో పదూ
రచన్ చేశారు. విశానాధ వారి శిషరూలు కూడ్ా. విశానాధ అొంటే వీరాభిమాన్ొం ఆయ్న్కు.
నాకూ అొంత్ే కన్ుక మా స్ానినహిత్ూొం మరీ ఎకుొవైొంది. అయ్న్ రిటెైర్ అయి బజవాడ దగొ ర
మయత్ాూలొంపాడు లల ఉొండ్ేవారు. ఒక స్ారి ఉయ్యూరు వచిచమా ఇొంటికి వచాచరు. అపుపడు
మా శ్రుమతి ఊరనో లేదు. నేనే వొండు కుొంటు నానన్ు. కన్ుక ఆతిధూొం ఇవాలేకపర య్ాన్ు
కాని ఉయ్యూరులల శివాలయ్ అరచకుడు రాఫ్టట మేషట ారు నా శిషరూడు మామిళ్ు పల్నో
స్ర మేశార రాకు బొంధువులు ఆయ్న్. వాళ్ు ఇొంటికే వచాచన్ని అకొడ్ే భోజన్ొం చేస్ా ాన్ని
చపాపరు. ఉయ్యూరు లల స్ాహితీ మొండల్నని మా గయరువుగారు స్ారీొయ్ లొంకా బస్వా చారి
మేషట ారు మా అొందరిత్ో కల్నపి పాోరొంభిొంచిన్ రొండు మయడ్ేళ్ు త్రాాత్ జరిపిన్ కవి
స్మేమళ్నాలలల వాలేశార రావు గారిని వచిచ పాలగొన్ మని కోరేవాళ్ుొం. వచిచ చకొని చికని
కవిత్ాొం రాసి వినిపిొంచేవారు. త్న్ు రాసిన్ పదాూల పుస్ా కాలు అొందరికీ ఇచేచవారు.
ఆత్ూొరు లల గబబట వారునానరు. ఒక స్రి వారిొంటికి వళాోన్ు. ఎపుపడ్య త్రాలు
విడ్ిపర యిన్ వారు. కూరాడలల బొందరనో ఆత్ూొరులల ఉొండ్ే వీరిని ఆ ఊరి గబబట వారుగా
పపరకొొంటారు. స్ూొల్ లల అటెొండరు పాలు త్చిచ ఆఫీ డ్ికా షన్ వేసి ఇొంటరాల్ లల
కల్నపిొందరికి ఇచేచవాడు నేల అవగానే లెకొ చూసి అొందరికీ డబయబ స్మాన్ొం గా వేసి
వస్ూలు చేసవ
ప ాడు. ఇొంకో లెకొల మేషట ారు వొంకటేశార రావు దీనిన పరూ వేక్షిొంచేవాడు
ఈయ్నా చాల మొంచివాడు త్రాాత్ అకొడ్ే హెడ్ మాస్ట ర్ గా పని చేశాడు.
స్ూొల్ లల ఇదా రు సెకొండరీ గేుడ్ టీచరుో నాత్ొ చాలా కోో జ్ గా ఉొండ్ేవారు. వాళ్ు ఇొంటికి
తీస్ుకుని వళ్ో ఆతిధూొం ఇచేచవారు. చాలా స్రదా మన్ుషరలు. స్ూొల్ దగొ ర ఒక మామిడ్ి
త్ోట ఉొండ్ేది. అొందులల పన్స్ చటు
ో విరగ కాసపవి. నాకు ఆ కాయ్లు త్పిపొంచి ఇచేచవారు.
ఇొంటికి తీస్ుకోచేచవాడ్ిని. డ్ిోల్ మాస్ాటరు జగననమహన్ రావు. ఆ ఊరివాడ్ే. పొంచ కటుటత్ో
స్ర డ్ా బయడ్ిడ కళ్ు అదాాలత్ో ఉొండ్ేవాడు. హెడ్ గారి టెైల్. లెకొల మేషట ారు న్లో గా వడలుప
మయఖొం త్ో స్ఫారీ బటట లత్ో ఉొండ్ే జగననమహన్ రావు. ఈయ్న్ రుదోపాక హెడ్ మాస్ాటరు
ఈడుపు గొంటి వొంకటేశార రావు గారి త్మయమడూ, డ్ిోల్ మేస్ట ారూ అయిన్ రత్ా య్ూ గారి
అలుోడు. అపుపడపుపడు వచిచ కనిపిొంచి వళళు వాడు రత్ా య్ూ గారు. ఆయ్న్ మన్వడు
నైొంత్ కాోస్ ఇకడ్ే స్ూొల్ లల చదువుత్రనానడు. మొంచి బోల్నయ్ొంట్. అనినటా ఫస్ట గా
ఉొండ్ేవాడు. ఆ త్రాాత్ ఆత్న్ు బ టెక్ పాసెై మొంచి ఉదయ ూగొం స్ాధిొంచాడని రత్ా య్ూ
గారేపుపడ్య కనిపిొంచి చపాపరు. రత్ా య్ూ గారు త్ాడ్ిగడప లల సెటిల్ అయ్ాూరు. మా రొండవ
కోడలు శ్రుమతి ఇొందిరా వాళ్ు త్ాత్య్ూది అదే వూరు. ఒక స్ారి ఆవూరు వళ్ున్పుపడు
రత్ా య్ూ కనిపిొంచి ఏొంత్ో ఆతీమయ్త్ చూపారు. నేన్ు అడ్ాడడ హెడ్ మాస్ాటరు గా పని
చేసిన్పుపడు అకొడ పని చేసి రిటెైర్ అయిన్ రత్ా య్ూగారిని ఒక ఉపాధాూయ్ దిననత్సవొం
నాడు స్నామనిొంచాొం.
ఆత్ూొరు లల నే రిటర్
ెై అయిన్ అరుజన్ రావు గారు అనే ఫిజికల్ సెన్
ై స టీచర్ గారి పపరు
విన్టమే కాని ఎపుపడూ చూడలేదు. ఆయ్నే ఒక స్ారి స్ూొలుొ వచిచ న్న్ున పరిచయ్ొం
చేస్ుక ని నా బో ధనా విధానానిన చాలా మచుచఒనానరు. ఆయ్నే చాలా గకపప టీచర్
అలాొంటి వారు న్న్ున మచుచ కో వటొం నా అదృషట ొం.. త్ొమిమదయ త్రగతి కి రత్ా య్ూ గారి
మన్వడున్న స్క్షన్ కు నేన్ు ఇొంగీోష్ చపపపవాడ్ిని. టెన్ా నైొంత్ లు ఫిజికల్ సెైన్స
బో ధిొంచేవాడ్ిని. నా టీచిొంగ్ విధాన్ొం గయరిొంచి ఎపుపడూ కామొంట్ చేయ్లేదు హెడ్ గారు.
ఆయ్న్ బాగా గమనిొంచేవారు. పోతివారిత్ోన్ూ బల్ అొండ్ బల్ గా వూవహ రిొంచే
వారు ఆయ్న్ న్వాగా నేనపుపడూ చూసిన్ పాపాన్ పర లేదు నా విధి నిరాహణా బల్
ి ర యిొంది. ఒకోొ స్ారి ఇొంటికి వచేచస్రికి రాతిో ఎనిమిదయిేూది.
అొండ్ బల్ గా నే జరిగప
అొందుకే ఆత్ూొరు రావటొం ఒక రకొం గా ఇొంటి న్ుొండ్ి రావటమే అయిణనా ఈ పోయ్ాణొం
ో నాపని పెన్ొం మీద న్ుొంచి పొ యిూలల పడ్ిన్టో యిొంది.
వగైరా చూసెా మయొందే చపిపన్టు
అలాగే లాగిస్ా ునానన్ు యిెొంత్ పని చేసన
ి ా హుషారు ఉొండటొం లేదు. సపాచచ
ఉన్నటో నిపిొంచటొం లేదు అొంత్ రిజరేాడ్ వాత్ావరణొం లల పని చేయ్టొం నా స్ాభావానికి
పూరిాగా విరుదధ ొం. ఇకొడ ఉొండ్ాలనే కోరికా లేదు. ఎకొడ్ికి వళాులల త్ల్నయ్ని సిా తి.
వారిికయ్ా పరీక్షలెై పర యి పపపరుో దిదా ి మారరుొల ల్నస్ుట లు హాననావర్ చేశాన్ు.నిశిచొంత్గా
ఉనాన మన్స్ులల ఏదయ అొందయ ళ్న్. ఏపిోల్ ఇరవై మయడ్య త్ేదీ త్ో స్ూొల్ వరిొొంగ్ డ్ేస్
అయిపర యిొంది. ఆత్ూొరు లల మటరినటీ లీవ్ పెటట న్
ి ఆవిడ జాయిొంగ్ పెరిమషన్
కోరిొందట ఆమన్ు ఆత్ూొరులల నాపర స్ట లల మళ్ళు వేసి న్న్ున జగొ య్ూ పపట దగొ రున్న
గొండ్ాోయి హెైస్ూొల్ కు అకొడ జిలాోలలనే జూనియ్ర్ మోస్ట గా పని చేస్ా ున్న ఒక లేడ్ీ సెైన్స
అసిస్టొంట్ న్ు హూస్ట చేసి న్న్ున అొందులల వేశారు. కన్ు ఆత్ూొరు హెడ్ామస్ాటరుకార్డాి
దాారా నాకు త్ల్నయ్ జేసి న్న్ున ఏపిోల్ ఇరవై నాలుగయ ఉదయ్మే రిలేవ్ చేసపశారు. వేస్వి
సెలవలు కన్ుక టాోనిసట్ వాడుక ని గొండ్ాోయి లల చేరాల్న.
ఆత్ూొరు లల రిలీవిొంగ్ ఆరడ ర్ త్ేస్ుక వటానికి వళాోన్ు. హెడ్ మాస్ాటరు కోటేశార రావు
గారు చాలా స్ాదరొం గా ఆహాానిొంచి టిఫిన్ కాఫీ త్పిపొంచి ఇపిపొంచారు. సినిసయ్ారిటీని
బో ధన్న్ు మచుచత్ూ మాటాోడ్ారు. అకొడ్ ఉన్న ఆఫీస్ అసిస్టొంట్ గా ఉన్న కురు గయమాస్ాా
ఇది చూసి బో లుడ ఆశచరూ పర యి, నేన్ు హెడ్ దగొ ర వీడ్య లు తీస్ుక ని బయ్టివస్ుాొంటే
‘’మాస్ాటరు –నేన్ు చాల ఏళ్లుగా ఇకొడ్ే పని చేస్ా ునానన్ు హెడ్ గారి శిషరూడ్ినికూడ్ా. కాని
నాకు త్ల్నసి న్ొంత్వరకు ఆయ్న్ ఏ టీచర్ కూ స్ాయ్ొం గా కాఫీ ఇవాగా,మచుచకాగా నేన్ు
చూడలేదు. మీరు చాలా అదృషట వొంత్రలు ఆయ్న్ుకు మమీ పెైన్ ఉన్న గ్రవానికి, మీ
టీచిొంగ్ స్ామరాధునికి నిదరశన్ొం ‘’అని ఏొంత్ో స్ొంబర పడ్ాడడు. ఆత్న్ు ఈ ఊరికి
దగొ రలలనే ఏలూరు దారిలల ఉన్న ఊరివాడు చాలా మొంచివాడు. అలా ఆళ్ు కోటేశార రావు
గారి అభిమానానిన పొ ొందాన్ు.
గొండ్ాోయి హెస్
ై ూొల్ లల చేరిక
హెడ్ గారు చాలా మరాూదస్ుాలు బాోహమణయలు. జగొ య్ూ పపటలల స్ాొంత్ ఇొంటోోనే ఉొండ్ి
రనజూ గొండ్ాోయికి అప్ అొండ్ డ్ౌన్ బస్ లల చేస్ా ారు. మయఖొం క ొంచొం స్ర పటకొం
పర సిన్టు
ో ొంటుొంది న్వుామయఖొం. బయ
ో కలర్ లేక ఖాకీ కలర్ పాొంటు ఖదా రు ఫుల్ చేత్రల షర్ట
ధరిస్ా ారు. అకొడ వారు చపిపన్ దానినబటిట జగొ య్ూ పపటలల వారికి లెకొల టీచర్ గా మొంచి
పపరుొంది. ఆయ్న్ శిషరూలు ఆయ్న్మీద ఉన్న గ్రవొం భకిాకి నిదరశన్ొం గా ఒక డ్ాబా ఇలుో
కటిటొంచి కాన్ుకగా ఇచాచరు. చుటుటపోకొల హెడ్ మాస్ట రోలల త్లలల నాలుకగా ఉొంటారు.
రూల్స అనీన ధరన.ఇకొడ టెన్ా కాోస్ కు ఇొంగీోష్ బో ధిస్ా ునానరు ఈ స్ూొల్ లల అనీన సిొంగిల్
సపక్షనేో . సెా ొంి గ్ా మయడు వొందల లలపప. ఒక లెకొల మేస్ట ారు ఒక సెన్
ై ుస ఒక స్ర షల్,
హిొందీపొండ్ిట్ త్లుగయపొండ్ిట్, డ్ాోయిొంగయ డ్ిోలో ు కాుఫ్టట మేషట ారు ఇదా రు సపకొండరీగేుడ్ మాస్ట రో ు
ఉనానరు. ఒక గయమాస్ాా. ఇదీ స్ాటఫ్. కాుఫ్టట మేస్ట ారు వొంకటేశార రావు స్ాటఫ్ సెకుటరి లెబ
ై ోరీ
ఇొంచారిజ కూడ్ా. ఒక చిన్న లాబరేటరి ఉొంది. దానిన వాడ్ిన్ పాపాన్ పర యిన్టు
ో
అనిపిొంచలేదు. స్ూొలు రనడుడ మీదే ఉొంది. కాొంపౌొండ్ వాల్ లేదు. మొంచిపెో గ్ుొండ్ ఉొంది కాని
మయళ్ుమయ్ొం. రూమయలనీన రేకుల షెడ్ లే అని గయరుా. స్రే ఇక చేరామయకన్ుక ఉొండటానికి
ఎలా అనే ఆలలచన్. ఇొంత్లల ఆ వూరి మాజీ పెస
ో ిడ్ొంట్ కన్ుపరిా ఆయ్న్ , స్ూొలుకు
చాలాకావలసిన్ వాడు అయిన్ ఒకాయ్న్ వచాచడు. మలుో పొంచే లుొంగీత్ో పరిచయ్ొం
చేస్ుక నానడు. ఇకొడ అొంత్ా బాగా ఉొంటుొందని పిలోలకు టలూషన్ చపపప వారు లేరని
ఇకొడ్ే ఉొంటె పిలోలకు బాగా ఉపయోగొం గా ఉొంటుొందని అనానరు ఆయ్న్ున అొందరూ
‘’మాజీ గారు ‘’అొంటారు ఆలలచన్లల పడ్ాడన్ు స్ర షల్ లెకొల మేషటరో ూ హెడ్ మాస్ాటరు
జగొ య్ూపపట న్ుొంచి వస్ాారు. కన్ుక పిలోలకు పెవ
ైి ట్
ే చపపపవారు లేరు. నాకు ఇకొడ్ి
వాత్ావరణొం అొంత్ా క త్ా గా ఉొంది. మొంచినీరు దొ రకదు. వేడ్ిపోదేశొం కాకిరాయికి గొండ్ాోయి
బాగా పోసిదధ ి అని వినానన్ు చదివాన్ు. ఫామిలీ పెటట ె ఆలలచన్ ఎలానన లేదు. ఏొం చేయ్ాల్న ?
రిఒపెనిొంగ్ రనజున్ వస్ాాన్ని చపిప అొందరి దగొ ర సెలవు తీస్ుక ని ఉయ్యూరు బయ్లేారా.
ఇపపటికే నేన్ు హెడ్ మాస్ట ర్ అక్ొంట్ టెస్ట ఒకొ పపపర్ మిన్హా అనీన పాసెై ఉనానన్ు అదీ
రాశాన్ు రిజల్ట రావటొం దాదాపుగా స్ొంవత్సర ఆలస్ూొం. అయిొంది మధూలల స్మమలు
హడ్ావిడ్ి త్ో అొంత్ా అన్ుకోని డ్ిలే. ఏ నలలలనైనా రిజల్ట రావచుచ. వసపా హెడ్ మాస్ట ర్ గా
పోమోషన్ వస్ుాొంది. కన్ుక గొండ్ాోయి న్ుొంచి మళ్ళు ఉయ్యూరు వప
ై ుకు టాోన్స ఫర్ కోస్ొం
పోయ్త్ానలకు ఫుల్ స్ాటప్ పెటట ాన్ు. లేకపర త్ పోతిస్ారీ లాగా జిలాో పరిషత్ వాళ్లు టాోన్స ఫర్
చేయ్టొం నేన్ు మళ్ళు పోయ్త్నొంచటొం అకొడ్ి న్ుొండ్ి బయ్ట పడటొం ఇొంత్దాకా
జరుగయత్ోొంది. స్రే ఇదీ ఒకొందుకు మొంచిదే. ఫల్నత్ాల కోస్ొం ఎదురు చూస్ూ
ా జిలాో పరిషత్ర
ా
వారు పానల్ తీసప లలపు రిజల్ట వసపా వారికి త్ల్నయ్ జేసపా పానల్ లల చేరచి పోమోషన్ ఇస్ాారు.
లేక పొ త్ే మళ్ళు స్ొంవత్సరొం దాకా ఆగాల్నస ఉొంటుొంది. రనటోో త్లపెటట ాొం ఎదురు చూడక
త్పపదు.ఇపపటిదాకా హెడ్ మాస్ట ర్ పోమోషన్ మన్కొందుకులే అన్ుకోని అశుదధ చేసి పరీక్ష
రాయ్లేదు. ఇనానళ్ుకు కుచచళ్లో స్వరిొంచి రాసపా రిజల్ట ఆలస్ూొం. స్రాొం కాలాదీన్ొం
అనానరు అొందుకే అనిపిస్ా ుొంది.
ఇొంటికి చేరి గొండ్ాోయి విశేషాలనీన చపాపన్ు. జగొ య్ూపపట న్ుొంచి అరగొంటకు ఒక బస్
వలో భికి ఉొంటుొంది. అది ఖమమొం కు దగొ రఖమమొం జిలాోలలని ఊరు. గొండ్ాోయి మీదగా
వడుత్రొంది ఖమమొం పోయ్ాణీకులు వలో భి దిగి అకొడ్ిన్ుొంచి వడత్ారు. కన్ుక ఈ బస్ కు
గిరాకీ ఎకుొవే. జన్ రదీా బాగా ఉొంటుొంది. షపర్ మహమమద్ పపట బజవాడ హెైదరాబాద్ రూట్
లల చిలో కలుోకు స్ుమారు ఎనిమిది కిలలమీటరో లల జగొ య్ూపపటకు ఆరు కిలల మీటార్
లలల మయిన్ రనడ్ మీదనే ఉొంది. అకొడ్ి న్ుొంచి కుడ్ి వప
ై ు రనడుడ గొండ్ాోయికి వడుత్రొంది.
కన్ుక షపర్ మొహమమద్ పపటలల దిగి అకొడ్ిన్ుొండ్ి వలో భి బస్ పటుటక ని గొండ్ాోయి వళాుల్న
ఉదయ ూగొం చేయ్ాల్న అొంటే ఇనిన తిపపలు పడ్ాల్న.
స్ూొల్ త్రిచే రనజుకు జగొ య్ూ పపటకు వొంట స్ామాన్ు మడత్మొంచొం మా త్మయమడు
ఇొంగాోొండ్ న్ుొంచి త్చిచన్అలారొం కొం రేడ్ియో వగైరా స్రొంజామాత్ో శోభనాదిో వాళ్ుొంటికి
చేరాన్ు. వాళ్లు నాకోస్ొం భోజన్ొం రడ్ీ చేసి ఉొంచారు తిని బస్ ఎకిొ స్ూొల్ స్మయ్ానికి
గొండ్ాోయి చేరాన్ు. రనజూ అసెొంబీో ఉొండ్ేది. హెడ్ మాస్ాటరు స్మయ్ానికే వచేచవారు.
అొంత్ాఅయిన్ త్రాాత్ పిలోలు కాోస్ులకు వళళువారు. నేన్ు లాబ్ న్ు స్ుబాబరావు గారనే
సెకొండరీ గేడ్
ు మాస్ాటరి న్ుొంచి హా౦ డ్య వర్ చేస్ుక నానన్ు సెైన్స కాోస్ులు అకొడ్ే
నిరాహిొంచేవాడ్ిని. చిన్న బలుబ త్పప ఏ స్ౌకరూమయ లేదు. ఏ కాోస్ వాళ్ుకూ లెైటో ు లేవు.
వరిొం వచిచనా చీకటిపడ్ినా కళ్లు కనిపిొంచేవికవు. అలానే గడుపుకోస్ుానానరు. ఇదొంత్ా
చూడటానికి నాకు చాలా ఇబబొందిగా ఉొండ్ేది. వర్ొ అలాట్ మొంట్ చేసి టెైొం టేబయల్ వేసి
ఇచాచరు. నేన్ు ఎనిమిదయ కాోస్ కు ఇొంగీోషర, ఎనిమిది న్ునిచపదయ కాోస్ వరకు ఫిజికల్
నేచురల్ సెైన్ూస చపాపల్న. కుమొంగా అలవాటుపడ్ాడన్ు ఈ వాత్ావరణానికి.
వారొం రనజులు జగొ య్ూ పపట న్ుొంచే వచేచవాడ్ిని. ఉదయ్ొం కాఫీ వేళ్కు భోజన్ొం ఏరాపటు
చేసిొంది స్త్ూవతిపినిన న్న్ున చాలా ఆపాూయ్ొం గా చూసపది అలానే కోడళ్ళు క డుకులూ
మన్వలూ మన్వరాళ్లు కూడ్ా. ఎకొడ్య దూరొంగా ఇొంటికి దూరొంగా ఉనానన్నే భావొం నాలల
న్ుొంచి పర గనటాటరొందరూ. స్ాయ్ొంత్ోొం రాగానే టీ త్ాతిో భోజన్ొం అనీన య్దా పోకారొం గా ఉొండ్ేవి
వీళ్ుకు శోభనాదిో గయడ్ొం న్ుొండ్ి రనజూ బస్ లల బస్ స్ాటొండ్ కు స్ాొంత్ గేదల పాల కాన్
వచేచది. దానిన ఎవరక ఒకరు వళ్ో ఇొంటికి త్చుచక నే వారు. ఇొంటోో ఫిజ్
ో కూడ్ా లేదు.
కన్పరిా పోస్ాద్ అనే కురాుడు త్ొమిమది చదువుత్రనానడు. వాడు వాళ్ు ఇొంటోో ఒక రూమ్
ఉొందని అది ఇస్ాారని పూరాొం పోస్ాద్ అనే సెన్
ై స మేషట ారు అకొడ్ే ఉొండ్ి టలూషన్ చపపపవారని
చపిప ఇొంటికి తీస్ుక ని వళాుడు. అకొడ అత్ని త్ొండ్ిోగారు పిచచయ్ూ గారు అమమగారు
భారత్మమ గారు న్న్ున ఏొంత్ో ఆపాూయ్ొం గా పలకరిొంచి ఆహాానిొంచారు కాఫీ ఇచాచరు.
టిఫిన్ పెటట ారు. వాళ్ు ఇొంటోో ఉొండటానికి ఏ విధమన్
ై అభూొంత్రొం లేదని హాయిగా పెవ
ైి ేట్
చపుపకోవచచని అనానరు. ఏ స్హాయ్ొం కావాలనాన త్ామయ చేయ్టానికి సిదధొం అనానరు.
నేన్ు ఒకడ్ినే ఉొంటాన్ని ఫామిలీని తీస్ుక ని రాన్ని వొంట చేస్ుక ొంటాన్ని పోతివారొం
ఉయ్యూరు వడత్ాన్ని నా రికారుడ పెటట ాన్ు. న్విా అలాగే అనానరు. వాళ్ు అబాబయి పోస్ాద్
చదువులల బాగా వన్క పడ్ిఉనానడని పోత్ూక శుదధ తీస్ుకోవాలని కోరారు అలాగేన్నానన్ు.
వాళ్లు ఉొంటున్న డ్ాబా లల వాకిల్న వైపున్న కుడ్ివైపు గది చూపిొంచారు. బాగానే ఉొంది నాకు
స్రిపర త్రొంది. లలపలా బయ్టా వరొండ్ాలల టలూషన్ చపపచుచ. న్చిచొందని చపాపన్ు. అదా
య్ాభై అనిజాాపకొం.
స్ుమారు వారొం త్రాాత్ పిచచయ్ూ గారిొంటోో చేరాన్ు. వొంట చేస్ుక నే వాడ్ిని. మయొందుగా
మాజీ గారి అమామయి త్ారకేశారి అనే త్ార అనే అమామయి ఆ అమామయిత్ో పాటు
క ొందరమామయిలు టెన్ా కాోస్ చదివే వాళ్లు చేరారు. కుమొంగా బాయిస్ కూడ్ా వచాచరు.
దాదాపు ఇరవై మొంది చేరారు. పోస్ాద్ త్ొమిమది చదువుత్రనానడుకన్ుక అత్నికోస్ొం
త్ొమిమది వాళ్ున్ూ చేరుచకోవాల్నస వచిచొంది. స్ూొల్ లల టీచిొంగ్ చూసి ఎనిమిది
వాళ్ళు వచాచరు. స్ొందడ్ే స్ొందడ్ి. దీనికి కారణొం ఆ మారిచలల పదవ త్రగతి పరీక్ష్
ఫల్నత్ాలు దారుణొం గా ఉనానయి అొంత్ా కల్నపి పదహారుశాత్ొం మాత్ోమ పాస్ అయ్ాూరు.
అొందుకని త్ల్నదొండుోలు పిలోలలో బాగా చదవాలని చదివిొంచాలని కోరిక కల్నగిొంది. టలూషన్
చపపప వారు ఇనానళ్ుకు దొ రికి న్ొందుకు వారి స్ొంత్ృపిా కి హదుా లేకుొండ్ా పర యిొంది .
అొందుకని చాలామొంది చేరుత్రనానరు. అదీ అస్లు విషయ్ొం. టెన్ా వాళ్ో కు స్ొంవత్సరానికి
రొండు వొందల య్ాభై రూపాయ్లు ఫీజు పెటట ాన్ు. రొండు వాయిదాలలల ఇవాాల్న. చేరిన్ నల
లలపు మొదటి వాయిదా చల్నో ొంచాల్న. త్ోమిమదివారికి రొండు వొందలు ఎనిమిదివారికి
న్ూటయ్ాభై తీస్ుక న్న జాాపకొం. పిలోలు పెరిగే స్రికి పిచచయ్ూగారికి క ొంత్ ఇబబొంది గా
ఉొండ్ేది. అయ్న్ బాగా త్లుగయ దేశొం రాజకీయ్ొం మనిషి. ఎపుపడూ ఇలుో పెదా స్త్ోొం లా
జన్ొం త్ో కిట కిటలాడ్ేది. అొందుకని నారూమ్ న్ు డ్ాబా పెన్
ై ఉన్న ఉన్న గదిలలకి
మారాచరు గది కూడ్ా విశాలమైన్దే బయ్ట ఖాళ్ళ చాలా ఉొంది గాల్న వలుత్రరూ కు
ఢయ కాలేదు. పిచచయ్ూ గారి ఇొంటి వన్కే వలో భి వళళు బస్ స్ాటప్ ఉొంది చాలా దగొ ర . ఇకొడ్ే
దిగి ఇొంటోోకి రావచుచ.
పిచచయ్ూ గారికి వూవస్ాయ్ొం ఉొంది. ఎడుో బొండ్ీ పాలేరో ు ఆవులు గేదలు ఉనానయి
వీటిత్ోపాటు మేకలూ గకరులూ ఉొండ్ేవి. నారాయ్ణ అనే పాలేరు న్లో గా ఉొండ్ేవాడు. లుొంగీత్ో
ఉొండ్ేవాడు స్ాోక్ వేసవ
ప ాడు. వారిొంటోో అనినపన్ులు చేసవ
ప ాడు. త్లో వారగానే భారత్మమగారు
అత్నిత్ో కపూప స్ాస్రు త్ోకాఫీ పొంపపవారు. వారిొంటోో ఇడ్ీో లు చేసపా టిఫన్
ి పొంపపవారు ఇొంటోో
ఎవరైనా బొంధువులు కాని పారీట వాళ్లు కాని వసపా వారి త్ో బాటు నాకూ మళ్ళు కాఫీ వచేచది .
మధాూహనొం స్ూొల్ న్ుొండ్ి ఇొంటికి వసపా టీ పొంపపవారు. ఉదయ్ొం త్ోమిమదినిాకోస్ారి కాఫీ
వచేచది. స్ాయ్ొంత్ోొం మళ్ళు ఇటికి రాగానే టీ పొంపపవారు. నేన్ు పాలు క నేవాడ్ిని కాదు అొంటే
క న్ నివాలేదు నాకుకావలసిన్ పాలు అరలీటరు వారే పొంపపవారు నేన్ు కూడ్ా కాఫీ
పెటట ుక ని కావా ల్నసన్పుపడు త్ాగేవాడ్ిని. పొ దుానా రాతిో గడడ పెరుగయ పొంపపవారు. నాకు ఏ
లలటు లేకుొండ్ా స్ాొంత్ పిలో ాడ్ిలాగా చూస్ుక నానరు. ఆ దొంపత్రలు వారిదారి మాటలూ
క ొంత్ పడమటి య్ాస్ త్ో ఉొండ్ేది. మాస్ట రు గారూ అని ఆపాూయ్ొం గా ఇదా రూ పిల్నచేవారు.
ఇొంటిక చిచన్ వారొందరికీ న్న్ున పరిచయ్ొం చేసవ
ప ారు వారి స్ాొంత్ మనిషిగా
చూస్ుక నానరు. ఇొంత్టి ఆపాూయ్త్ నాకు మహాశచరూొం గా ఉొండ్ేది. మేస్ట ారు అొంటే
వారికున్న గ్రవొం అది.
కన్పరిా శేషగిరిరావు గారనే ఆయ్న్ కాొంగుస్ పారీట వారు. ఆయ్న్ మొండలాధూక్షునిగా పని
చేశారు. పిచచయ్ూగారికి కజిన్. పారీటలు వేరైనా మొంచి స్ొంబొంధ బాొంధవాూలు ఉొండ్ేవి.
రొండుకుటుొంబాల మధూ. ఏదయ ఒక ఫొంక్షన్ కు శేషగిరిరావు గారిొంటికి వళ్ున్ జాాపకొం.
ఇొంటిమయొందే ఇొంకో రాజకీయ్ నాయ్కుడు ఉొండ్ేవాడు. పపచీకోరు మనిషిగా ఉొండ్ేవాడు
కుకొన్ు పెొంచేవాడు. పిచచయ్ూగారికే పెొంపుడుకుకొ ఉొండ్ేది. ఇొంటోో బో ర్ వేసి నీటిగకటాటల
దాారా స్రఫరా పెటట ుక నానరు ఇలా ఉన్న ఇళ్లు ఒకటో రొండ్య ఉనానయి గొండ్ాోయిలల.
సెపట క్
ి లెటిోన్ కూడ్ా ఉొం. అదీ పిచచయ్ూగారిపోత్ూే కత్. త్లో పాల్నస్ట ర్ పొంచన్ు లుొంగీ గా కటిట
పెైన్ స్ాోక్ త్ొడ్ిగి ఉొండ్ే వారేపుపడు. ఎరుగా కుదిమటట ొం గా న్వుా మయఖొం త్ో కనిపిొంచేవారు.
భారత్మమ గారు క ొంచొం పొ డగరి. నేత్చీరే త్ో పెదా బొ టుట త్ో మహా లక్షిమగా కనిపిొంచేవారు.
మేడలల మొంగళ్ స్ూత్ోొం త్పప ఏ ఆభరణాలు పెటట ుకోగా నేన్ు చూడలేదు. వాకిటో ో పిచచయ్ూ
గారి స్ారీొయ్ త్ల్నదొండుోల పెదా ఫర టోలునానయి. వాటికి వాడని పూల దొండలు ఉొండ్ేవి
ి ౦డ్ేవి.
బొ టుట పెటట ఉ కోళ్లు ఎపుపడూ మేస్ా ూ తిరుగయత్ూ ఉొండ్ేవి. బొంధువులు
వచిచన్పుపడు వాటిపని గనవిొందా. గొంపల కిొంద కోళ్లు ఉొండ్ేవి త్లో వారుజాోమయనే
కోడ్ికూత్లత్ో హడ్ావిడ్ి మొదలయిేూది.
గొండ్ాోయి సెపషల్
క నిన మయఖూమన్
ై కారూకుమాలు గొండ్ాోయి హెైస్ూొల్ లలన్ు, టలూషన్ లల చేసి అొందరికి
అభిమాన్ుడ్ిన్య్ాూన్ు. డ్ాోయిొంగ్ మేస్ట ారు పోస్ాద్ బజవాడ వాడ్ే. అకొలు అకొడ
ఉదయ ూగొం. వారానికి ఒకస్ారి బజవాడ వళ్ో వచేచవాడు. కురాుడు మొంచివాడ్ే క ొంచొం ఈగన
ఉొండ్ేది. ఎరుగా వడలుప మయఖొం త్ో ఉొండ్ేవాడు. చిటికలల కోపొం వచేచది. నేన్ు మాటాోడ్ి
శాొంత్పరచేవాడ్ిని. డ్ాోయిొంగ్ లల మొంచి నప
ై ుణూొం ఉన్నవాడు. బాగా నేరిపొంచేవాడు.
చకొగా బొ మమలు వేస్ా ాడు నాకు బాగా దగొ రయ్ాూడు. అత్నిత్ో నేచురల్ సెైన్స బొ మమలు
రొంగయల చాక్ పీస్ులత్ో బో రుడ మీద వేయిొంచే వాడ్ిని. అది నాకు పాఠాలు చపపటానికి బాగా
త్ోడపడ్ేది. ఏది అడ్ిగినా చాలా ఇషట ొం గా అదుుత్ొం గా వేసపవాడు. స్ుధాకర రావు అనే
త్లుగయ మేషట ారు బొందరు దగొ ర వడో మనానడు వాడు. త్ల్నదొండుోలు అకొడ్ే ఉొండ్ేవారు
భారూ, పిలో ాడ్ిత్ో ఇకొడ్ికి వచాచడు. మేమయన్న బజారులలనే ఒక కమమవారి ఇొంటోో పెై
అొంత్స్ుాలల ఉొండ్ి ఆరు ఏడు కాోస్ులకు పెవ
ైి ట్
ే చపపపవాడు. స్ాహిత్ూ జాాన్ొం బాగానే ఉొంది
చాకు లాొంటికురాుడు. పదూొం బాగా పాడ్ేవాడు. న్వుామయఖొం స్రదాగా మాటాోడ్ేవాడు
పిలోలత్ో మొంచి అన్ుబొంధొం పెొంచుక నానడు. నా టలూషన్ పిలోలకు అపుపడపుపడు
పిల్నపిొంచి త్లుగయ చపిపొంచేవాడ్ిని. నేన్ు ఎలాగయ అనిన స్బజ క్ట్ చపపపవాడ్ిని . అత్ని భారూ
కూడ్ా చాలా కలుపుగనలు త్న్ొం గా ఉొండ్ి మాటాోడ్ేది. స్ాయ్ొంత్ాోలు స్ుధాకర్
నేన్ు డ్ాోయిొంగయ ఆయ్నా కల్నసి స్రదాగా షికారు వళ్ో త్ోటలలో తిరిగి పోకుుతి అొందాలు చూసి
ా ౦డ్ేవాళ్ుొం. స్ుధాకర్ ఇొంటికి వడ్ిత్ే టిఫిన్ కాఫీ త్పపక ఉొండ్ేది. పోస్ాద్ ఒక కమామరి
వస్ూ
కుటుొంబొం ఉన్న ఒక గదిలల ఉొండ్ేవాడు. వాళ్లు అత్నిన బాగా చూస్ుక నే వారు. స్ూొల్
కు దగొ రా రనడుడమీదే అత్ని నివాస్ొం.
స్ూొల్ కు మయొందున్న కాొంపౌొండ్ వాల్ త్పప అట స్ా లానికి ఫెనిసొంగ్ లేదు. అనీన మయలో
పొ దలే. కాలు పెటట టానికి వీలునేాదికాడు. డ్ిల్
ో మేషట ారు జనారాన్ రావు అని జాాపకొం.
న్ొందిగామ దగొ ర ఏటలరు న్ుొంచి రనజూ వచేచవాడు. బయగొ న్ ఎపుపడూ జారదా కిళ్ళు ఉొండ్ేది.
మొంచి ఆటగాడు. డ్ిల్
ో బాగా చేయిొంచేవాడు. పిలోలకు బాగా దగొ రయ్ాూడు. ఆయ్న్
నేన్ు,డ్ాోయిొంగ్ పోస్ాద్ కల్నసి హెడ్ మాస్ాటరు త్ో చపిప కొంచే వేయ్టానికి సీమ త్రమమ
విత్ా నాలు త్పిపొంచి పిలోలత్ో స్ాయ్ొంత్ోొం డ్ిోల్ పీరియ్డ్ లలల గ్ుొండ్ చుటల
ట పలుగయత్ో
కనానలు వేయిొంచి విత్ా నాలు వేయిొంచి నీరు పర యిొంచా౦. అవి నమమదిగా మొలకతిా
అలుోక ని కొంచే లాగా ఆరు నేలలయిేూస్రికి పెరిగిపర యి అొందరికి ఆశచరూొం వేసిొంది
ఇకొడ్వరూ ఊహిొంచని విషయ్ొం అొందరి పోశొంస్లు అొందుకోనానొం టీొం లీడర్ నేనే.
మొలవని విత్ా నాల స్ాానాలు గయరిాొంచి అకొడ మళ్ళు విత్ా నాలు నాటిొంచి దటట ొం చేశాొం. కన్ుక
స్ూొల్ కు క ొంత్ వరకు రక్షణ కల్నపొంచామన్న మాట గకడుో లలపల్న రావటానికి ఇక
కుదరకుొండ్ా చేశాొం. ఇదీ ఒక మయొందడుగే.
ఇొంత్ వరకు స్ూొల్ విదాూరుధలు, ఉపాధాూయ్యలు పోతి ఏడ్ాది జరిగే గిుగ్ ఆటల పర టీలలల
పాలగొనే వారు కాదు కారణొం స్ూొలుకు సెపషల్ ఫీజు ల వలో వచేచ ఆదాయ్ొం చాలా త్కుొవ.
ఇకొడొంత్ా బ. సి. లు ఎసి., ఎస్. టి. విదాూరుధలే అవటొం వలన్ ఫీజు కు ఎకేసొం పి న్ ఉొండటొం
త్ో ఆదాయ్ొం రాదు. అదే పోతిస్ూొలు పరిసతి.
ిా కాని ఆలలచన్ వసపా అదేదయ వచిచన్టు
ో
ఆటలూ ఆడ్ిొంచ వచుచ. మేమొంత్ా కల్నసి బాగా ఆడ్ే పిలోలన్ు ఎొంపిక చేసి ఆటలు ఆడ్ిొంచి
త్రీైదు చేశాొం బాడ్ిమొంటన్ వాలీ బాల్ లల బాగా నైపుణూొం చూపారు. పిలోలనే డబయబలు
కటుటకోమని ఆడటానికి వళ్ుటానికి ఖరుచలు కూడ్ా వాళ్ునే పెటట ుకోమని చపిప
మొదటిస్ారిగా గిుగ్ పర టీలలల స్ూొలు పాలలొనేటో ు చేసి విదాూరుధలలల కీడ
ు ల పటో ఆస్కిా
పెొంచటానికి త్ోడపడ్ాాొం.అదయ ‘’త్రతిా ’’(త్ృపిా ).మేస్ారో ొం కూడ్ా డబయబలు వేస్ుక ని ఎొంటీో ఫీజు
కటిట రనజూ బాడ్ిమొంటన్, వాలీబాల్ స్ూొలు కాొంపౌొండ్ –రనడుడ మధూ ఉన్న ఖాళ్ళ స్ా లొం లల
నట్ కటిట పాోకీటస్ చేసి న్ొందిగామ స్బ్ జోన్ కు వళ్ో ఆడ్ాొం. ఇదొ క రికారేడ ఇకొడ.
గొండ్ాోయిలల ఎస్. సి. పిలోలకు హాస్ట ల్ వుొంది. వాళ్ో కు హాస్ట లో ల చదువు చపపపవారు లేరు.
ఆ విదాూరుధలు కూడ్ా టలూషన్ కు వస్ాామొంటే చేరుచక ని వాళ్ో కు సెపషల్ గా త్రీైదు
ఇచాచన్ు. దగొ ర ఊరు న్ుొంచి అకొడ హెైస్ూొల్ లల చదివే ఆడ్ామగా విదాూరుధలు కూడ్ా
నాదగొ ర చదవటానికి సెక
ై ిళ్ుమీద వచేచవారు. ఆడపిలోలు రాతిో ఇొంటికి వళ్ుపర యిేవారు.
మగ పిలోలు ఇకొడ్ే పడుక నేవారు. అొంత్ కేజ్
ు వచిచొంది టలూషన్ మీద బాగా కస్ట పడ్ి
బో ధిసపా ఆరాధన్ ఉొంటుొంది అన్నదానికిది నిదరశన్ొం. డబయబ ఇవాలేమయ అన్నవారికి ఉచిత్ొం
గా నే చపపపవాడ్ిని. కాకాని గనపయ్ూ అనేమయస్ల్న జవాన్ు ఉొండ్ేవాడు. హాయిగా స్ూొల్ కు
వచిచ నిదోపర యిేవాడు. లేక పొ త్ే పపపరు చదువుక ొంటల కూచునే వాడు. పీరయ్
ి డ్ అవగానే
బలుో క టేటవాడుకాడు. అత్నికి చపపలేక హెడ్ మాస్ాటరే గొంట క టేట వారు. ఇది చూసి నాకు
మొంటగా ఉొండ్ేది. అయిదారు స్ారుో చూసి హెడ్ మాస్ాటరి దగొ రకు వళ్ో ‘’మీరు ఇలా గొంట
క టట డొం బాగా లేదొండ్ీ. అత్నిత్ో క టిటొంచాల్న. లేకపర త్ య్ాక్షన్ తీస్ుకోవాల్న ‘’అనానన్ు
అయ్న్ దానిన త్ేల్నగాొ తీసపస్ుక ని అత్నికి చపపపవారుకాదు. పరిసతి ిా య్దా త్దొం. అలాగే
హెడ్ గారు టెన్ా ఇొంగీోష్ చబయత్రొంటే వినానరన లేదయ చూసపవారు కాదు. స్గొం పిలోలు నిదోలల
జోగయత్ూ ఉొండ్ేవారు. ఇదీ పటిటొంచుక నే వారుకాదాయ్న్. అలస్త్ాొం యిెొంత్
దాకా ఈడుస్ుాొందయ రొండూ ఉదాహరణలే. కాని ఏమన
ై ా మారుప త్ేవాల్న అని
నిశచయిొంచుక నానన్ు. అటెొండర్ గనపయ్ూ త్ో ఒొంటరిగా మాటాోడ్ి ఆత్న్ు చేస్ా ున్నపని బాగా
లేదని డూూటీ స్కుమొం గా చేయ్కపర త్ే ఎవరైనా కొంపెో ొంట్
ట చేసపా చాలా చికుొలలో పడ్ాల్నస
వస్ుాొందని నమమదిగా చపాప. మొదటోో స్సపమిరా అనాన త్రాాత్ మత్ా బడ్ాడడు. ఇక న్ుొంచి
స్కుమొంగా డూూటీ చేస్ా ాన్ని మాట ఇచిచ నిల బటుటక నానడు. దానికి బదులుగా అత్ని
కూత్రరు టెన్ా చదివే ఉమకు టలూషన్ ఫీో గా చపాప. అత్ని కళ్ులల కృత్జా త్ మరుపులా
మరవటొం చూసి స్ొంత్ృపిా చొందాన్ు. అపపటి న్ుొంచి నేన్ొంటే ఆరాధన్ గ్రవొం అత్నికి
ఎకుొవైనాయి. డూూటీ లల మరపుపడూ అలస్త్ాొం చూపలేదు. బలుో ఖచిచత్ొంగా టెైొం కు
క టేటవాడు.
టెన్ా కాోస్ పిలోలకు నేన్ు కాోస్ కు వళ్ున్పుపడు హెడ్ మాస్ాటరి కాోస్ులల నిదో పర వదా ని మళ్ళు
నిదో పర త్రొండగా చూసెా క్షమిొంచన్ని హెచచరిొంచా. అపపటి న్ుొండ్ి పిలోలు చాలా జాగుత్ాగా
ఉనానరు. ఈ రొండు మారుపలూ గాుమస్ుాలు ఊహిొంచనిమారుపలు. మొంచి జరిగిన్ొందుకు
అొందరికీ ఆన్ొందొం గా ఉొంది ఇది చాలు. పెవ
ైి ట్
ే చదివే టెన్ా కాోస్ నైొంత్ కాోస్ పిలోలన్ు ఒక
ఆదివారొం గొండ్ాోయి లల మా ఉయ్యూరుకు చొందిన్ వారణాసి స్దాశివరావు గారి పెదా భారూ
గారి కుమారుడు ఆర్ ఏొం పి గా ఇకొడ చాలా ఏళ్లుగా సిార నివాస్ొం గా ఉొంటున్న డ్ాకటర్
మయరిా గారి మామిడ్ి త్ోటలలకి పికినక్ తీస్ుక ని వళాోన్ు. పిలోలు ఇొంటి దగొ ర
చేయిన్ుచకోచిచన్ పదారాధలన్ు అొందరొం కల్నసి తినానొం. గకపప అన్ుభవొం కల్నగిొంచా. అపుపడ్ే
ఇొండ్ియ్ా ఆసపటల్న
ా య్ా లు మదాోస్ చేపాక్ గ్ుొండ్ లల కిుకట్ టెస్ట లల టెై చేసి చరిత్ో స్ృషిటొంచారు
దానిపెై ‘’చేపాక్ టెై ‘’పపర కవిత్ రాసి వాళ్ో కు అకొడ వినిపిొంచా. అొందరూ స్ొంత్ోషొం పొ ొందారు.
స్ూొల్ నైట్ వాచమన్ పపరు జాాపకొం లేదుకాని చాలా మొంచివాడు చాకల్న కులొం అనిజాాపకొం.
అత్ని క డుకు త్ొమిమది చదువుత్రనానడు. వాడు రనజూ నా దగొ రక చిచ అొంటు
ో త్ోమి
బటట లుతికే వాడు గది ఊడ్ేచవాడు. అత్నికి టలూషన్ ఫీో గా చపాపన్ు. ఇనిన అన్ుభవాలు
గొందాోయిత్ో పెన్ వేస్ుక ని ఉనానయి ఇవనీన నాకు మధురాన్ుభావాలే అన్ుభయత్రలే .
నాకు మొంచి శిషరూలు దొ రికారు గొండ్ాోయి లల. పిచచయ్ూగారి అబాబయి పోస్ాద్ చాలా
అణకువ గా ఉొండ్ేవాడు ఎపుపడూ చేత్రలు కటుటక ని త్ల వన్ుచక నే మాటాోడ్ేవాడు. బాబీజ
అనే కురాుడు పిచచయ్ూగారి ఇొంటికి క దిా దూరొం లల ఉొండ్ేవాడు. వాళ్ునాన్న ఏదయ వాూపారొం
చేసపవాడు. ఎనిమిదీ త్ొమిమదీ బాబీజ నా దగొ ర టలూషన్ చదివేవాడు. చాలా మొంచికురాుడు.
లీడరిిప్ లక్షణాలున్నవాడు.టెన్ా పాసెై డ్ిగీు చదివి, బజవాడ నారాయ్ణ లల ఫిజిక్స లెకచరర్
అయి, ఇపుపడు ఈడుపుగలుో లల గాయ్తిో జూనియ్ర్ కాలేజీ పిోనిసపాల్ గా ఉనానడు. ఆ
నాటి అభిమాన్ొం, గ్రవొం ఇపపటికీ చూపిస్ా ాడు ఫర న్ు
ో చేస్ా ుొంటాడు. గృహ పోవేశానికి కూడ్ా
పిల్నసపా వళ్ో వచాచొం. నా దగొ ర చదివిని మిగిల్నన్ పిలోల న్ొందరీన కలుపుక ని ఉయ్యూరు వచిచ
చూసి వళాాడు. అత్ని భారూ బజవాడలల టీచర్. అత్ని త్ొండ్ిోకూడ్ా ఏొంత్ోఆపాూయ్ొం గా
ఉొంటాడు. అత్ని త్ల్నో గొండ్ాోయి స్రపొంచ్ గా పని చేసిొంది. బాబీజ సపనహిత్రలన్ు అొందరీన
కలుపుక ని గొండ్ాోయి స్ూొల్ లల అయిదేళ్ు కిుత్ొం స్ాాత్ొంత్ో దిననత్సవొం జరిపాడు.
విదాూరుధలు బహుమత్రలు అొందిొంచారు ఈ సపనహ బృొందొం. న్న్ున గస్ట గా ఆహాానిసపట
వళాోన్ు. నాకు స్త్ాొరొం చేయిొంచారు హెడ్ మాస్ాటరిత్ో.. అపుపడు నేన్ు ఆ ఏడ్ాది టెన్ా
పబో క్ లల స్ూొల్ ఫస్ట వచిచన్ విదాూరిధకి 500 రూపాయ్లు పారిత్ోషికొం అొందజేసి పోతి
ఏడ్ాది ఇస్ాాన్ని పోకటిొంచి, అలా చేస్ా ూనే ఉనానన్ు. ఒక వేళ్ హెడ్ మాస్ాటరు
నాకు మయొందుగా త్ల్నయ్ జేయ్క పొ త్ే, బాబీజ త్ో డబయబ స్రుా బాటు చేయిొంచి నేన్ు త్రాాత్
అత్నికి మని ఆరడ ర్ పొంపుత్ాన్ు. అలాొంటి కతిా లాొంటి శిషరూడు బాబజ . స్ూొల్
స్ారననత్సవానికి మళ్ళు ఆహాానిొంచి అకొడ పని చేసిన్ వారొందరినీ స్త్ొరిొంచారు నాత్ొ
స్హా. హెడ్ స్ుబోహమణూొం గారు రొండు స్ారూ
ో రాలేదు రాఘవులు వచాచడు. మళ్ళు పాత్
శిషరూలన్ు కల్నసప అవకాశొం వచిచొంది. జగొ య్ూ పపటలల రామయడూ వాళ్ుొంటికి వళ్ో చూసి
వచాచన్ు. గొందాోయిలల పిచచయ్ూగారిొంటికీ వళ్ో మాటాోడ్ాన్ు. పాత్ రనజులనీన గయరుా
చేస్ుకోనానొం. ఆ నాటి ఆపాూయ్త్ే ఆ దొంపత్రలు చూపారు.
మిగిల్నన్ శిషరూలు
మారిన్ గనపయ్ూనే కాోస్ లీడర్ చేసి బాధూత్ అపపగిొంచా. అొంటే దొ ొంగకు త్ాళ్ొం చవి
అపపగిొంచాన్న్నమాట. అొంత్ే-అలో రీ గిలోరీ ఏమైపర య్ాయో త్లీదు. మహా బయదిధ
మొంత్రడుగా ఉనానడు. ఏ స్బజ క్ట లలన్ు వాడ్ికి పర ో గుస్ లేదు. వాడ్ికోస్ొం పది
లెైన్ోఇొంగీోష్ స్రట రీని అయిదు లెైన్ోకి కుదిొంచి పోత్ేూకొం గా వాడ్ి ననటు పుస్ా కొం మీద నేనే రాసి
చదివినేచవాడ్ిని. రొండూ మయడు లెైన్ో షార్ట ఆన్సర్ న్ు లెైన్ున్నరకి కుదిొంచి అనిపిొంచి
రాయిొంచి అపపగిొంచుక ని వచేచటు
ో చేశా. అకొడ అొందరూ బ సి ఎసి ఎస్ టి లే కన్ుక అస్లే
త్కుొవలలనే ననట్స ఇచేచవాడ్ిని. వీడ్ికోస్ొం ఇొంక ొంచొం కుదిొంపు. నాపదధ త్రలనీన అలువాటు
పడ్ి కస్ట పడ్ి చదివి కుమొంగా హాఫ్ యియ్రీో పరీక్షలకు క దిాగా ఇొంపూ
ి వ్ మొంట్ చూపిొంచాడు.
య్ాన్ునువాల్ పరీక్షలలో బాగా పికప్ అయ్ాూడు. నేన్ొంటే వాడ్ికి దేవుడ్ే అయ్ాూన్ు. నాకు
అనిన పన్ులు చేసి పెటట వ
ే ాడు. ఇొంత్ గణనీయ్ మైన్ మారుప గనపయ్ూలల రావటొం నాకు
ఏొంత్ో ఆన్ొందొం గా ఉొండ్ేది. గరాొం గా ఉొండ్ేద.ి వాడ్ిలల కృత్జా త్ా భావొం అడుగడుగయనా
కనిపొంచేది. నాకొందుకో వాడ్ి కళ్ులలో వలుగయ మయఖొం లల వరచస్ుస కనిపిొంచేవి. అవే న్న్ున
వాడ్ికి దగొ రకు చేరాచయి. స్ాభావొం వాడ్ికి న్చిచొంది. య్కొడ ఉయ్యూరు ఎకొడ గొండ్ాోయి
?ఎకొడ్ిదీ అన్ుబొంధొం?త్లచుక ొంటే ఆశచరూొం కల్నగిస్ా ాయి. గనపయ్ూలల వచిచన్ మారుపకు
విదాూరుధలు మేస్ట ారుో త్ల్నదొండుోలు చూసి మహదాన్ొంద పడ్ాడరు.
ఎనిమిది పాసెై త్ొమిమదికి వచాచడు గనపయ్ూ. మళ్ళు నాదగొ రే టలూషన్. ఇొంకా జాగుత్ాగా
ఉనానడు. అొంత్ేజాగుత్ా నేన్ూ వాడ్ివిషయ్ొం లల తీస్ుక నానన్ు. ఎనానళ్ో న్ుొంచన ఎదురు
చూస్ుాన్న హెడ్ మాస్ట ర్ పోమోషన్ నాకు వచిచొంది. ఆ వివరాలు త్రాాత్ రాస్ాాన్ు.
వత్సవాయి హెడ్ మాస్ట ర్ గా ఆరడ ర్ వచిచొంది. ఇక గనపయ్ూ ఏడుపుకి అొంత్ర లేదు న్న్ున
వేలోదా ొంటాడు ఇకొడ్ే ఉొండ్ిపర మమొంటాడు ఉొండటొం కుదరదు అొంటే విన్డు. నాత్ొ
వత్సవాయి వచిచ అకొడ్ే స్ూొల్ లల చేరత్ాన్ొంటాడు. న్న్ున మాత్ోొం వదలన్నానడు. ఆ
భకీా ఏమిటో ఆ న్మమకొం ఏమిటో నాకు ఇపపటికీ ఆశచరూమే ఇొంత్వరకు అలాొంటి శిషరూడు
నాకు త్టస్ా పడలేదు. వాడ్ికి న్చచచేబయత్ూ ‘’ఒరే! నేన్ు ఇకొడ ఉొండ్ి వత్స వాయి
రనజూ వళ్ో ఉదయ ూగొం చయ్ూకూడదు అకొడ్ే ఉొండ్ాల్న. నేన్ు లేన్ని న్ువుా చదువుమానేసపా
ణీ జీవిత్ొం బాగయ పడదు ఎవరు ఉనాన లేకునాన నీ చదువు మీద న్ువుా దృషిటపెటట ి
చదువుకోవాల్న. ఎవరూ ఎపుపడూ వొంట ఉొండరు. నిన్ున న్ువేా తీరిచదిదా ుకోవాల్న. న్ువుా
నాత్ొ బాటు వస్ాాన్నాన నేన్ు తీస్ుకుకు వళ్ున్ు నీ భవిషూత్ర
ా నాకు మయఖూొం ‘’అని చపిప
ఒపిపొంచాన్ు. ఆ త్రాాత్ అగనపయ్ూ టెన్ా పాస్వటొం ఇొంటర్ డ్ిగీు చదివి డ్ిగీు స్ాధిొంచటొం
బజవాడలల రాషట ా పోభయత్ా ఉదయ ూగొం స్ాధిొంచటొం వరుస్గా జరిగిపర య్ాయి. ఈ విషయ్ాలనీన
బాబీజ వాళ్లు మొదటి స్ారి గొండ్ాోయి స్ూొలు లల స్ాాత్ొంత్ో దిననత్సవొం చేసన్
ి పుడు నేన్ు
వడ్ిత్ే త్ల్నసిొంది. అపుపడ్ే మళ్ళు నేన్ు గనపయ్ూన్ు చూడటొం త్టసిా ొంచిొంది. ఇపుపడు గేజేటడ్
ే
హో దా కూడ్ా వచిచఉొంటుొంది. బాబీజ బృొందొం త్ోకల్నసి ఉయ్యూరు మా ఇొంటికి వచాచడు నిజొం
గా నా ఆన్ొందానికి అొంత్ేలేదు గనపయ్ూన్ు చూసి గరాపడత్ాన్ు. గనపయ్ాూనే మయడ్ి స్రుకు
వజోొం గా మారిొంది ఆ గలహొంత్ నాదే అయినా ఆటన్ు ఆ ఒరిపడ్
ి ికి త్టుటక ని నిలబడ్ి త్ానేమిటో
రుజువు చేస్ుక నానడు
అమలెన్
ై నా స్ూచన్ -మయటలనరి స్ాహితీ దరాబర్
మామయ్ూ మరణొం
నా సెన్
ై స టీచరే మా గజటెడ్ ఇనసెకటర్
వత్సవాయి హెస్
ై ూొల్ లల టెన్ా పరీక్షల పోహస్న్ొం
1987 మార్చ టెన్ా కాోస్ పరీక్షలకు న్న్ున డ్ిపార్ట మొంట్ ఆఫీస్ర్ గా, త్లుగయ మేషట ారు
స్ుధాకరరావు ఇనిాజిలేటర్ గా వత్సవాయి హెస్
ై ూొల్ కు నియ్మిొంచారు. రనజూ గొండ్ాోయి
న్ుొండ్ే వళ్ో వచేచ వాళ్ుొం. అకొడ హెడ్ మాస్ాటరు ల్నొంగొం వొంకటేశారరావు గయడ్ివాడ పాోొంత్ొం
వాడు. కాని విపరీత్మన్
ై కాపీలు చేసపవారుపిలోలు. ఎకొడ్ేకొడ్ి న్ుొంచన సిో పుపలు గైడో ు
వచిచపడ్ేవి. కాపలా కాయ్టొం చాలా కషట ొం గా ఉొండ్ేది. ఇొంవిజిలేషన్ కు వచిచన్ టీచర్స
కూడ్ా కాపీకి స్ాయ్ొం చేసపవారు. అకొడ చదువు అొంత్ొంత్ మాత్ోమే. నేన్ు స్హిొంచలేక
పర య్ాన్ు. పరీక్ష హాల్ లలకి వచిచన్ పిలోల్నన మయొందే చే చేయిొంచి నేన్ూ చేసి ఆడపిలోలన్ు
లేడ్ీ టీచర్స చేత్ చక్ చేయిొంచి లలపల్న పొంపపవాడ్ిని. రొండున్నర గొంటల పరీక్ష లల ఒకొ క్షణొం
కూడ్ా కూరుచనే వాడ్ిని కాన్ు. భయ్ొం వేసి కుమొంగా రొండ్య రనజున్ుొంచి కాపీలు త్గిొ కొంటోోల్
లలకి వచిచొంది సెొంటర్. స్ుధాకరరావు కూడ్ా బాగా స్హకరిొంచాడు. ఇదా రొం కల్నపి మయత్క
భాషలల చపాపలొంటే ‘’రేకాడ్ిొంచాొం ‘’.స్ర షల్ పపపర్ ఎకొడ్య లీక్ అయి ఆ పరీక్ష వాయిదా
పడ్ిొంది. దానికోస్ొం మళ్ళు రావాల్నస వచిచొంది పదిహేన్ు ఇరవై రనజుల త్రాాత్. అలాొంటి
స్ూొల్ కు నేన్ు త్రాాత్ హెడ్ మాస్ాటరు గా పోమోషన్ మీద వచాచన్ు. చాలా విచిత్ోొం గా
ఉొంది. ఈ అన్ుభవొం.
నాకు స్ూొల్ లల వీడ్య ొలు విొందు ఇచాచరు. అొందరూ అభిమాన్ొం చూపారు. పిలోల
మొహాలలో ఏడుపప త్కుొవ. నామీది అభిమానాని రాఘవులు స్హిొంచలేక వారి ఎమోషన్
కు అడడ కటట వేసన్ ో కనిపిొంచిొంది. అొందరికీ వీడ్య ొలు పల్నకి 16 వ త్ేదీ టాోనిసట్ వాడుక ని
ి టు
వత్సవాయి హెస్
ై ూొల్ లల 17-9-87ఉదయ్ొం హెడ్ మాస్ట ర్ గా జాయిన్ అయ్ాన్ు.
ఇపపటికి 15 టాోన్స ఫరుో రుచి చూశాన్ు. ఇది పదహారవ బదిలీ కొం పోమోషన్. వత్సవాయి
చిలో కలుో –బో న్కాల్ రనడుడమీద ఉొంది. చిలో కలుో న్ుొంచి తిరుమలగిరక
ి ొండ దూరొం గా
కనిపిస్ా ుొంది. అడ్ిదాటిత్ే కననవీడు వస్ుాొంది త్రాాత్ మకొ పపట . ఇకొడ్ిన్ుొంచి త్ూరుపకు
వడ్ిత్ే పెన్ుగొంచిపర ో లు. మకొపపటన్ుొండ్ి మయనేరు దాటి త్ే వత్సవాయి వస్ుాొంది.
వత్సవాయి న్ుొండ్ి బో న్కల్ రైలేా సపటషన్ అయిదు కిలల మీటరుో . అది హెైదరాబాద్ –విజయ్
వాడ రైలేా లెైన్ లల ఉొంది. శాత్వాహన్ గనలగొొండ లాొంటి ఎకసెోస్ టెయి
ో న్ు
ో ఈ సపటషన్ లల
ఆగయత్ాయి. అొందుకని ఉదయ ూగస్ుాలు ఈ టెయి
ో న్ లల అప్ అొండ్ డ్ౌన్ చేస్ా ారు. వత్సవాయి
హెైస్ూొల్ గ్ుొండ్ లల పెదా వాటర్ టాొంక్ దాదాపు రొండు కిలలమీటరో దూరొం న్ుొండ్ే
కనిపిస్ా ుొంది. ఊరొందరికీ నీటి స్పె్లై ఇకొడ్ి న్ుొంచే.
వత్సవాయి హెైస్ూొల్ హెడ్ మాస్ాటర్ ల్నొంగొం వొంకటేశార రావు గారు లాొంగ్ లీవ్ పెడ్ిత్ే
న్న్ున పోమోషన్ మీద ఇకొడ్ికి వేశారు. పెదా స్ూొలే అనీన డబల్ సపక్షనేో . అొందరూ
వన్కబడ్ిన్, ఎస్ టి విదాూరుధలే. కోమటల
ో ఎకుొవే. వత్సవాయి న్ుొంచి ఎనిమిదికిలలమీటరో
దూరొం లల పొ లొం పల్నో ఉొంది. ఇకొడ ల్నఫ్టట ఇరిగేషన్ ఉొంది. ఇకొడ్ి హెస్
ై ూొల్ హెడ్ామస్ట ర్
విలసన్ గారు ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల నా ఎస్ ఎస్ ఎల్ సి కాోమేట్ చొందాో నిరమల భరా
గారే. ఆమ అకొడ్ే త్లుగయ పొండ్ిట్. క ొండూరు అనే ఇొంక క ఊరు కూడ్ా ఎనిమిది
కిలలమీటరో దూరొం లల ఉొంది. ఇకొడ్ా క త్ా గా హెైస్ూొల్ పెటట ారు. బాోహమణూొం ఎకుొవ.
స్ూొల్ కమిటీ వారి అధీన్ొం లలనే ఉొంది. ఆపపస
ో ిడ్ొంట్ట మయన్స్బయగారుకూడ్ా అనిజాాపకొం.
క త్ా వొరవడ్ి
సెకొండరీ గేుడ్ మాస్ాటరు బోహామన్ొందొం, హిొందీ శొంకరరావు గారో చకరవ త్ో కారీాక వన్భోజన్ొం
ఒక మామిడ్ి త్ోటలల ఏరాపటు చేయిొంచాన్ు. స్ాటఫ్ అొందరూ వచాచరు. ఏరాపటో నీన
బోహామన్ొందొం దగొ రుొండ్ి స్ాయ్ొం గా చూశాడు. ఆ స్ూొల్ చరిత్ోలల ఇది రికార్డ .
టెన్ా పరీక్షలు
టెన్ా కాోస్ పరీక్షలకు వత్సవాయి హెైస్ూొల్ కేొందోొం గా ఉొంది. ఆ స్ొంవత్సరొం లలనే కేాసిచన్
పపపరో న్ు పర లీస్ు సపటషన్ లల ఇన్ప పెటట ల
ె ల భదోొం చేసి , ఏ రనజుకారనజు త్చుచ స్ూొల్ కు
త్చుచక ని పరీక్ష నిరాహిొంచాల్న. విపరీత్ొం గా పపపరుో మయొందే లీక్ అవుత్రనానయ్ని సెొంటర్
హెడ్ మాస్ట రో ‘’లీకు వీరులు’’ అని ి పకడబొందీ ఏరాపటు ఇది. ఆ
భావిొంచి చేసన్
స్ొంవత్సరమే పర లీస్ సపటషన్ వత్సవాయికి వచిచొంది . అదీ స్ూొలుకు ఎదురుగానే. కన్ుక
ఇబబొంది లేదు. అలాగే పపపరుో త్చిచ పరీక్షలు జరిపాొం. చాలా పకడబొందీ గా పరీక్షలు
నిరాహిొంచాొం కాపీలు క టట నివాలేదు.
ఇనసెక్షన్
కాొంగుస్ మొంతిో జానారడ్ిడ మేన్లుోడు శ్రు వీరభదాో రడ్ిడ విజయ్వాడ డ్ివిజన్ గజటెడ్ ఇనసెకటర్
గా వచాచరు. చాలా సిటక్
ా ట అని వళ్ున్ స్ూొల్ లల అరుపులు కేకలత్ో భయ్పెడుత్రనానరని
నిరనమహ మాటొం గా ఉొంటునానరని పుకారుో షికారుో చేశాయి. ఆయ్న్ పెన్ుగొంచిపర ో లులల
ఇనసెక్షన్ కు వచాచరని త్ల్నసి నేన్ు సెైన్స మాస్ట ర్ అపాపరావు కల్నసి ఆయ్న్ స్ూొటర్ మీద
పెన్ుగొంచి పర ో లుకు వళ్ో కల్నసి మా స్ూొల్ కు కూడ్ా త్ారలల ఇనసెక్షన్ కు రమమని
ఆహాానిొంచాన్ు. ఆయ్న్ ఆశచరూ పడ్ాడరు నా చకరవకి. పపన్ల్ ఇనసెక్షన్ జరపటొం అనేది
అపపటి అలవాటు. అొంటే అనిన స్బజ కటులు ఇనసెకటర్ చూడలేడు కన్ుక దగొ ర స్ూొల్స న్ుొంచి
స్బజ క్ట లల సీనియ్ర్ టీచర్ లన్ు పపన్ల్ ఇనసెక్షన్ కు ఆహాానిొంచి ఇనసెకటర్ త్న్కిషటమైన్
ఏదయ ఒక స్బజ క్ట న్ు హెడ్ మాస్ాటరు చపెపకాోస్ున్ు ఇనసెక్ట చేయ్టమే పీన్ల్ ఇనసెక్షన్. పెదా
స్ూొలు కన్ుక రొండు రనజుల పెైనే పడుత్రొంది. ఆయ్న్ రొండు స్ారుో డ్ేట్ ఇచిచ రాలేదు.
మయడ్య స్ారి నేనే నేన్ు పిల్నచిన్ స్బజ క్ట టీచర్స చేత్ పీన్ల్ ఇనసెక్షన్ పూరీా చేయిొంచి, ఆయ్న్
కోస్ొం ఎదురు చూశాన్ు. ఆయ్న్ గయమాస్ాాత్ో వచిచ స్ూొలువాత్ావరణొం, నిరాహణ చాలా
బాగా ఉొందనిమచుచక నానరు. మొంచి భోజన్ొం ఏరాపటు చేశాొం స్ాటఫ్ త్రఫున్.
ఆయ్న్ గయమాస్ాా పీన్ల్ టీచరూ
ో మా స్ాటఫ్ అొందరు కల్నసి విొందు చేశాొం. రిమారుొలు
కూడ్ా చాలా ఫపవరబయల్ గా రాశారాయ్న్. ’’ఉగు వీరభదోొం ‘’గా రొంక లేస్ా ాడ్ేమో అన్ుక ొంటే
అదేదయ సినిమాలల రేలొంగి లా ‘’ఒటిటవీరబదోొం ‘’లా శాొంత్ొంగా త్నిఖీ జరిపి అొందరిని ఆశచరూ
పరచారు. స్ూొల్ పెన
ై ా నాపెైనా గయడ్ ఇొంపెోషన్ కల్నగి ఉొండటొం మొదటి స్ారిగా నేన్ు హెడ్
మాస్ట ర్ అయి పొ ొందిన్ పోశొంస్ నాకు పర ో త్ాసహానినచిచొంది. ఆయ్నా చాలా స్ూొళ్ుకు
చపపకుొండ్ా వళ్ో అకొడ పరిసత్రల్నన
ిా చూసి వీరొంగొం వేసప వాడట. ఆ సీన్ కు అవకాశొం
లేకుొండ్ా చేశాొం. ఇది స్ాటఫ్ స్మషిట స్హకారమే నా గకపపకాదు. అొందరీన కలుపుకు
పర వటమే ఈ విజయ్ానికి హేత్రవు. ఇనసెక్షన్ జరిగినా స్ూొల్ కు రామయ అని
భీషిమన్ుచక న్న త్లుగయ మేస్టరిన, భారూ స్ర షల్ టీచరిన స్ాటఫ్ సెకట
ు రీ త్ో ఇొంటికి పొంపిొంచి
న్చచ చపిపొంచి వారినీ హాజరయిేూటు
ో చేయ్గల్నగాన్ు. అపుపడు అరధొం చేస్ుక నానరు
వాళ్ుదా రూ వారికి ఇది యిెొంత్ మేలు చేసిొందయ . వారి ఆరనగూ విషయ్ొం మయొందే ఇనసెకటర్
గారికి చపిప, ఆయ్న్కాకుొండ్ా పపన్ల్ టీచరో త్ో వారిదారికీ త్నిఖీ చేయిొంచి వాళ్ున్ు బయ్ట
పడ్ేశాన్ు.
ఏడవ త్రగతి పరీక్షలు కూడ్ా హెడ్ మాస్ాటరి ఆధారూొం లల జరపాల్న. అవి వారిిక పరీక్షలకొంటే
మయొందే జరుగయత్ాయి పపపరుో జగొ య్ూ పపట హెస్
ై ూొల్ న్ుొంచి త్చుచకోవాల్న. లెకొల మేషట ారు
రమణయ్ూ త్ో పపపరుో త్పిపొంచి, నిరాహిొంచాన్ు వీటినీ పకడబొందీగా నే జరిపాన్ు. మా
స్ూొల్ త్ో పాటు రొండు మయడు అపపర్ పిోమరీస్ూొల్ పిలోలూ మా సెొంటరనో రాస్ాారు.
వారొందరి నామిన్ల్ రనల్స నాలుగయకాపీలు త్య్ారు చేయిొంచటొం త్పిపొంచటొం డ్ి ఇ వొ
ఆఫీస్ లల అొందజేయ్టొం జరగాల్న అనీన య్దా పోకారొం చేశాన్ు.
వారిిక పరీక్షలు కూడ్ా పదధ తిపోకారమే జరిపాన్ు. స్బజ క్ట లల ఫస్ట సెకొండ్ థర్డ వచిచన్ వారి
పపరోన్ు త్య్ారు చేయిొంచి వారొందరికీ బహుమత్రలు ఇపిపొంచాన్ు. వాూస్రచన్ వకా ృత్ాొం
పర టీలు జరిపి బహుమత్రల్నచాచొం. స్ూొల్ బస్ట స్ూ
ట డ్ొంట్ పెై త్రగత్రలలల ఒకరిని కిొంది
త్రగత్రలలల ఒకరిని ఎొంపిక చేసి పర ో త్ాసహక బహుమత్రల్నచాచొం.
సినిమాలు
వత్సవాయి మయిన్ రనడుడ మీద ఒక డ్ాకటర్ గారు ఉొండ్ే వారు. కిోనిక్ కూడ్ా ఉొండ్ేది.
అయ్న్ త్ొండ్ిోకూడ్ాడ్ాకటరు. ఈయ్న్త్ో బాగా మొంచి పరిచయ్ొం ఆచారుూల గారి వలన్
కల్నగిొంది. త్రచుగా వారిొంటికి స్ాయ్ొంకాలొం వళ్ో కబయరుో చపుపక నే వాళ్ుొం. చాలా
స్హు
ు దయ్యలాయ్న్ పపరు మరిచపర య్ాన్ు. నేన్ూ కాుఫ్టట మాస్ాటరు ఆచారుూలు బో న్కాల్ వళ్ో
సినిమాలు చూసి వచేచవాళ్ుొం. సెైకిల్ మీద వళ్ో వచేచవాళ్ుొం. ఈపాోొంత్ొం అొంత్ా పెస్ర పొంట
బాగా పొండ్ేది. రనడుడమీదే వేసి న్ూరేచవారు. ఆ వాస్న్ బలే త్మాషాగా ఉొండ్ేది.
ఆటలు
గ్ుొండ్ లల పలేో రుకాయ్లు బాగా ఉొండ్ేవి. వాటిన్నినటిని పిలోలత్ో తీయిొంచి శుభోొం చేసి
బాడ్ిమ౦ టన్ వాలీ బాల కోరుట లు వేయిొంచి ఆదడ్ినేచవాళ్ుొం. స్ాటఫ్ త్ో నేన్ూ ఆదేవాడ్ిని .
కాుఫ్టట మాస్ాటరు ‘’పురు చయిూ వాటొం ‘’బాగా ఆడ్ేవాడు కట్స బాగా క టేటవాడు. పొంచ కటిట మరీ
ఆడ్ేవాడు. కటుట పెైకి ఎగదీసి కటేటవాడు. వాలీబాల్ లల న్ు మొంచి నైపుణూొం చూపపవాడు
మొంచి స్రీాస్ హాొండ్ కూడ్ా’ గిన్ొరుో తిరిగేటో ు బాల్ స్రీాస్ చేసపవాడు. ఆచారుూలు, సెైన్స
అపాపరావు, నేన్ు, లెకొల రమణయ్ూ, బోహామన్ొందొం బాగా అడ్ే బాచ్. చీకటి పడ్ేదాకా ఆడ్ి
ఇొంటికి వళళువాళ్ుొం. ఇదొ క గకపప రికిుయిష
ే న్.
గాుమ పొంచాయితీ ఎనినకలు అపుపడ్ే వచిచన్ జాాపకొం. నాకు క ొండూరు డూూటీ వేశారు.
అకొడ కారణొం కొం పెోసడ్
ి ొంట్ అయిన్ బాోహమణయల ఇొంటోోనే ఉనానన్ు. ఎవరూ అభూొంత్ర
ో గయరుా.
పెటటలేదు. అొంత్టి మొంచిపపరున్న మనిషి ఆయ్న్. ఆయ్న్ మన్ుషరలే ఎనినకైన్టు
స్ాధారణొం గా అప్ లాొండ్ అన్బడ్ే పశిచమ కృషాణలల పని చేసప మేస్ట ారుో ఉదయ ూగయలు శనివారొం
నాడు ఒక గొంటా అరగొంటా మయొందే స్ాొంత్ ఊళ్ో కు వళ్ుటానికి హెడ్ మాస్ాారినన పెై అధికారినన
పరిమషన్ అడ్ిగి లేక రాత్ పూరాకొం గా కాగిత్ొం రాసిచిచ సిదధమై లాస్ట పీరియ్డ్ లల
‘’చకేొస్ాారు ‘’నేన్ూ అొందుకు మిన్హాయిొంపు కాదు. గొండ్ాోయిలల ఉొండగా మరీ. మా హెడ్
గారు మా కొంటే ఆయ్నే త్ొొందర పెటట ి ‘’మేస్ట ారూ !మీరు చాలా దూరొం వళాుల్న కదా.
ి డ్ లలకాోస్ులుొంటే ఎవరికో ఒకరికి అడజ స్ట చేస్ా ా. మీరు వళ్ురొండ్ి ‘’అనే వారు అది
చివరిపీరయ్
బాగా అడ్ాాొంటేజ్ గా తీస్ుక ని వాడుకోనానమయ నేన్ూ అకొడ్ి డ్ాోయిొంగ్ పోస్ాద్. ఇపుపడు
నేన్ు హెడ్ మాస్ాటరిన కదా వత్సవాయిలల. వళళు టీచరో కు పరిమషన్ ఇచిచ
పొంపపవాడ్ిని.వాళ్ో కు చివరిపిరియ్ాద్ కాోస్ులుొంటే నేనన లేక ఇొంకవరన తీస్ుక నే వాళ్ుొం. ఈ
వళళు బాచ్ లల కాుఫ్టట వొంకటేశార రావు, నేనే ఉొండ్ేవాళ్ుొం. అకొడ నాలుగయన్నర దాకా ఉొండ్ి
బయ్లేారిత్ే ఉయ్యూరు అొంచలొంచల మీద చేరే స్రికి రాతిో ఎనిమిది దాటేది అొందుకని
మయడుమయమపాపవు కే బయ్లేారేవాళ్ుొం. ఇొంచార్జ కి స్ూొల్ అపపగిొంచి వళళువాడ్ిని. అదీ
మొత్ా ొం మీద చాలా క దిా స్ారేో వాడుక నానన్ు. లారీలమీడ్ా ఎకసెోస్ బస్ుసలలో, చిన్నకారో లల
ఏది దొ రికిత్ే వాటిలల పోయ్ాణొం చేయ్ాల్నస వచేచది . కననవీడు హెైస్ూొల్ కు వళ్ో వాలీబాల్
బాద్ మిొంటన్ ఫెోొండ్ీో మాచేస్ ఆడ్ి వచేచవాళ్ుొం అకొడ్ిహేడ్ మాస్ాటరు కపిలేశార పురొం లల
పని చేసిన్ చలపతిరావుగారే మొంచివాడు నిదాన్స్ుాడు
ఒక శనివారొం కాుఫ్టట మేషట ారు నేన్ూ చివరి పిరియ్డ్ లల చేకేొసప ఏరాపటులల ఉనానొం.
ఇొంత్లల డ్ి ఇ వొ గారు అకస్ామత్ర
ా గా స్ూొల్ విజిట్ కు వచాచరు. గయొండ్ేలాగిపర య్ాయి.
గబగబా ఆయ్న్కు స్ాాగత్ొం చపిప, అడ్ిగన్
ి రికార్డ లనీన చూపిొంచామయ. అొంత్ాపరైక్ట గా
ఉొందని స్ొంత్ోషిొంచి స్ొంత్ృపిా చొందారు. పోతికాోస్ుకూ తీస్ుక ని వళ్ో చూపిొంచాన్ు. అనీన
బాగా అబసర్ా చేశారు. స్ూొల్ పెరైక్ట లెైన్ లలనే న్డుస్రా ొంది అనే ఇొంపెోషన్ వచిచొంది
ఆయ్న్కు. మొంచి రిమార్ొ విజిట్ బయక్ లల రాసి వళాురు. ఆయ్న్ వళళుదాకా లాొంగ్ బల్
క టట లేదు అయిదిొంటి దాకా ఉొండ్ి వళాురు అపుపడు బల్ క టిట పిలోల్నన పొంపామయ. చివరి
పీరియ్డ్ కు పది నిమిషాలమయొందు పోతి రనజూలాగే అసెొంబీో ఏరాపటు చేసి ఆయ్న్త్ో
మాటాోడ్ిొంచి జన్గణమన్ పాడ్ిొంచి పొంపామయ. మేమయ మయొందే వళ్ో ఉొంటె మా పరిసతి
ిా
ఏమిటో భగవొంత్రడ్ికే ఎరిక ఇలా మొదటి హేడ్ామస్ాటరి అన్ుభవొం రుచి చూశాన్ు. దేవుడు
నా యిెడల ఉనానడనిపిొంచిొంది లేకపర త్ అభాస్ుపాలయిేూవాడ్ిని .
నేన్ు వత్సవాయి హెడ్ మాస్ాటరుగా ఉొండగానే క త్ా వేత్న్ స్వరణ స్ొంఘొం సిఫారుసలు
అమలులలకి వచాచయి. అొందరికి ఆపి న్ో ు కోరుకోవటొం దానిపోకారొం సెొల్ లల ఫికేసషన్
చేయ్టొం బకాయిాలన్ు త్య్ారు చేయ్టొం చాలా పెదాపనే. మా గయమాస్ాా లగడపాటి కృషణ
మయరిా బాగా స్రీాస్ ఉన్నవాడ్ేకాని ఎొందుకో ఫికేసషన్ చేయ్టానికి క ొంత్ జొంకాడు. దానిన
పర గకటట టానికి నేన్ూ ఆయ్న్ గొండ్ాోయి వళాోొం. అకొడ హేడ్ామస్ాటర్ శ్రు పి వి స్ుబోహమణూొం
గారికి ఇవనీన న్లేో రుపెై బొండ్ిన్డక.ఆయ్న్ దగొ ర కూరుచని విధాన్ొం అొంత్ా ఇదా రొం
త్లుస్ుక నానొం. అపుపడు కృషణ మయరిా ‘’స్ార్ –ఇొంత్ేనా అయిత్ే ఇొంక ఎవరి స్హాయ్ొం స్లహా
మన్కు వదుా మన్మే చేసపదా ాొం ‘’అనానడు తిరిగి వత్సవాయి వచిచ అొందరి ఫికేసషన్ు
ో పూరీా
చేసి జిలాోపరిషత్ కు పొంపొం వొంటనే స్ాొంక్షన్ అయి వచాచయి ఎరియ్ర్ లు కూడ్ా బాగా
మయటాటయి. ఇొందులల క ొంత్ వస్ూలు చేసి జిలాోపరిషత్ గయమాస్ాాలకు ‘,ఆడ్ిట్ వాళ్ో కు’’
ఆమాూమాూ’’ స్మరిపొంచాల్న మేమయ అలానే చేశాొం. ’’భయత్ త్ృపిా ’’ అన్నమాట. నాఫికేసషన్
గొండ్ాోయిలలనే హెడ్ మాస్ాటరు చేసి పొంపారు. మేమయ ఇకొడ నాన్ దాోయ్ల్ స్రిటఫికేట్ రాసి
జిలాో పరిషద్ కు పొంపి స్ాొంక్షన్ చేయిన్ుచకోనానొం. నాకు అన్ుకోకుొండ్ా ఒక సపటజ్ బనిఫిట్
వచిచ జీత్ొం బాగా పెరిగొంి ది.
ఉయ్యూరులల శ్రు ఆొంజనేయ్ స్ాామి దేవాలయ్ొం పన్ులకు గాన్ు రొండు స్ారుో హాఫ్ పప లీవ్
పెటట ాన్ు. హెడ్ మాస్ాటరి లీవ్ జిలాో పరిషత్ పి ఇ వొ గారు స్ాొంక్షన్ చేయ్ాల్న. 15-6-88న్ుొండ్ి
26-6-88 వరకు సెలవుపెటట ాన్ు మొదటిస్ారి. ఆలయ్ పున్ః పోతిషట చేశామయ. ఇక గొండ్ాోయి
లల ఉొండ్ాలని పిొంచలేదు ఇదివరకే రాసిన్టు
ో లాొంగ్ లీవ్ పెటట ి పోయ్త్నొం చేయ్ాల్న అొందుకని
5-8-88 న్ుొండ్ి 34 రనజులు 7-9-88 వరకు లీవ్ పెటట ాన్ు. జిలాో పరిషద్ చైరమన్ న్ు
వీలెన్
ై పుపడలాో కలుస్ూ
ా నే ఉనానన్ు. వత్సవాయి లల అనిన పర స్ట లన్ు నేన్ు చైరమన్ కోటేశార
రావు గారి దృషిటకి తీస్ుక ని వళ్ో భరీా చేయిొంచాన్ు ఇది ఒక రికార్డ . ఎవరూ పటిటొంచుకోని
స్ూొల్ న్ు నేన్ు పటిటొంచుకోని నేన్ు వచేచనాటికి ఒకొ ఖాళ్ళ కూడ్ా లేకుొండ్ా ఫిలప్ చేయి౦చ
గాల్నగాన్ు. నా గకపపత్న్ొం కొంటే చైరమన్ కోటేశార రావు గారి చకరవ బాగా కల్నస్ొ చిచొంది.
’’మేస్ట ారూ !మీరకొడ ఉొండ్ాలని లేదొంటలనే పర స్ట భరీా గయరిొంచి మీకొందుకు అొంట ఆరాటొం
?’’అనానరకకస్ారి అపుపడు నేన్ు ‘’స్ార్ ! అస్లే దూరపు పాోొంత్ొం మన్ పాోొంత్ొం న్ుొండ్ి
వళ్ున్ వాళ్లు అకొడ్వరూ ఉొండటొం లేదు. పర స్ుటలు ఉొంటె ఉొండ్ాలన్న త్పన్ ఉొంటుొంది
‘’అొంటే న్విా అనీన భరీా చేశారు అదినాకు గకపప స్ొంత్ృపిా నిచిచొంది.
స్ాపట్ వాలుూ ఏషన్ కు బొందర్ వేసెా హాయిగా ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి వళ్ో వచేచవాడ్ిని .
అపుపడు ఆఫీస్ులలచైరమన్ గారుొంటే కల్నసి అరీజ ఇచిచ బదిలీ కోరేవాడ్ిని. ఒక స్ారి నేన్ూ
అడ్ాడడ హెడ్ామస్ాటరు శ్రు వై. దేవేొందో రావు పెదమయత్ేా వి హెడ్ శ్రు కోస్ూరి ఆదినారాయ్ణ
జమమవరొం హెచ్ ఏొం శ్రు పి ఆొంజనేయ్ శాసిా ,ి మొదలెైన్ వాళ్ుొం చైరమన్ గారిని కల్నశాొం నేన్ు
నా టాోన్స ఫర్ స్ొంగతి చపాప. ఎకొడ్ా ఖాళ్ళలు లేవు. మొంగళాపురొం ఖాళ్ళ అవుత్ోొంది
అకొడ్ికి వయ్ూమొంటే వేస్ా ాన్నానరు. స్రే దూరొం త్గయొత్రొంది కదా అని ఓకే చపిప గయమాస్ాా
శేషగిరి రాకు త్ల్నయ్ జేసి ‘’చేపాల్నసొంది ‘’చేపి లాొంగ్ లీవ్ 13-7-89-1-9-89 వరకు 51
రనజులు పెటట ా. అపుపడు పి ఇ వొ పరమ హొం(హిొం)స్ గారు. పెైకి సిటక్
ా ట, లలన్ లగటారొం. న్న్ున
చలో పల్నో దగొ ర మొంగళాపురొం. హెైస్ూొల్ కు అకొడ్ి హెడ్ామస్ాటరు శ్రు జోశుూలు గారు రిటెైర్
అయిత్ే అొందులల వేశారు. పెన్ొం మీదన్ుొంచి పొ యిూలలకి కాకపర యినా పొ యిూ రాళ్ుమీద
పడ్ిన్టో యిొంది నా పరిసతి.
ిా ఆరడ ర్ వచేచదాకా ఎవరికీ చపపలేదు. బొందరు వళ్ో తీస్ుక ని
మొంగళాపురొం హెైస్ూొల్ లల చేరాన్ు ఈ రికార్డ అొంత్ా స్రీాస్ రిజిస్ట ర్ లల జిలాోపరిషత్
మయిొంటేన్ చేస్ా ుొంది. అొందులల నేన్ు వత్సవాయిలల రిలీవ్ అయిన్ త్ేది మొంగళాపురొం లల
చేరిన్ త్ేదీ వాళళు న్మోదు చేస్ా ారు. నాదగొ ర ఆ వివరాలు లేవు. గయరుాకూడ్ాలేదు.
నా దారి తీరు -93
స్ాటఫ్ పరిచయ్ొం
మొంగళాపురొం కు ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి రావాలొంటే అవనిగడడ బస్ ఎకిొ చలో పల్నో లల దిగి
అకొడ పెవ
ైి ట్
ే బస్ ఎకిొ రావాల్న ఈ బస్ుస చలో పల్నో లల బయ్లేారి లక్షీమ పురొం మీదుగా
మొంగళా పురొం వచిచ అకొడ్ిన్ుొండ్ి పెదకళ్ళు పల్నో వడుత్రొంది . ఇరుకు దారి చిన్న
వొంత్న్లు. బస్ ఎపుపడూ రదీా. కలేో పల్నో లల ఒరిఎొంటల్ హెైస్ూొల్ ఉొంది. హెడ్ామస్ాటరు సెన్
ై స
మేస్ట ారే నాకు పరిచయ్ొం ఉొంది ఎపుపడూ మయకుొపొ డ్ి పీలుస్ూ
ా పొంచ అొంత్ా మయకుొపొ డ్ి
త్ో కనిపిస్ా ారు. రామభాదాోచారుూలు ఇొంగీోష్ లల నిధి అ త్రాాత్ చాలా పోమోషన్ు
ో పొ ొంది
హెైదరాబాద్ లల సెటిల్ అయ్ాూరు ఇొంగీోష్ఓరి ఎొంటేషనారైస్ులు చపపపవారు టీచర్స కు.
చలో పల్నో లల బస్ుస ఒకోొస్ారి స్మయ్ానికి బయ్లేారదు. ఇది లేకపర త్ చలో పల్నో లల బొందరు
బస్ ఎకిొ లక్షీమ పురొం దిగి అకొడ ఆత్ోలేక రిక్ష్ ఎకిొ మొంగళా పురొం రావాల్న. చలో పల్నో
న్ుొండ్ి ఇకొడ్ికి రావటొం చాలా పోయ్ాస్ త్ో కూడ్ి ఉొండ్ేది స్మయ్ానికి ఏవీ అొందేవికావు.
నేన్ు లక్షీమపురొం ఏదయ రకొం గా చేరి అకొడ అటెొండర్ వొంకటేశార రావు ఇొంటికి వళళువాడ్ిని
వాళ్ు ఇొంటోో కఫీకాని మజిజ గ కాని ఇచేచవారు త్ాగి అత్ని సెైకిల్ మీద మొంగళాపురొం
చేరేవాడ్ిని. ఉదయ్ొం త్ోమిమదిన్నరకలాో స్ూొల్ లల ఉొండటొం నాధేూయ్ొం. అసెొంబీో జరిపిొంచి
పిలోల్నన కాోస్ులకు పొంపటొం అలవాటు. దానికే ఇబబొందీ రాకుొండ్ా జాగుత్ా పడ్ేవాడ్ిని.
మేస్ట ారుో కూడ్ా స్మయ్ానికే వచేచవారు. వేస్వికాలొం లల ఒొంటిపూట బడులలల మరీ
ఇబబొందిపడ్ాల్నస వచేచది. ఉయ్యూరులల త్లో వారుజామయన్ మయడ్ిొంటికే లేచి పోభావతి
అన్నొం వొండ్ి కూరలు చేసి కారేజి స్రిా ఇసపా తీస్ుక ని హెైదరాబాద్ అవనిగడడ బస్ ఉదయ్ొం
నాలుగయన్నరకే ఉయ్యూరులల ఎకిొ అయిదున్నరకు చలో పల్నో చేరి అకొడ్ిన్ుొండ్ి పెవ
ైి ేట్ బస్
కోస్ొం ఎదురు చూపులు చూడటొం స్రిపర యిేది. విస్ుగకచేచది ఎొందుకు అడ్ిగానాో బాబయ
మొంగలపురొం అన్ుక నే వాడ్ిని.
మామయలు రనజులలో స్ూొల్ అవగానే కళళుపల్నో బస్ స్ాయ్ొంత్ోొం అయిదిొంటికి వచేచది. అది
ఎకిొ చలో పల్నో సెొంటర్ లల దిగి బజవాడ బస్ ఎకిొ ఉయ్యూరు చేరవ
ే ాడ్ిని ఒకోొస్ారి రాతిో
ఏడున్నర దాటేది. ఎొందుకైనా మొంచిదని అరుజన్ుడ్ిత్ో దగొ రలల ఎకొడ్న
ై ా మొంచి రూమయ
దొ రుకు త్రొందేమో చూడమనానన్ు. చూశాడు మైన్ొం పాటి వేణయగనపాల రావు గారిలో ు
స్ూొల్ కు అతి దగొ ర. అకొడ ఒక రూమ్ నాకు ఇస్ాామనానరు. వళ్ో చూశాన్ు. వేణయ భారూ
విజయ్ అత్ని త్ొండ్ిో ఇదా రు పిలోలు ఉన్న కుటుొంబొం చాలా మొంచిగా ఉనానరు. నేన్ు వాళ్ు
ఇొంటోో ఉొండటొం ఏొంత్ో గకపప అన్ుక నానరు. నలకు య్ాభై లేక అరవై రూపాయ్ల అదా .
ై గది. సెపట క్
పాల్నష్ రాయి. విశాలమన్ ి లెటిోన్ బాత్ రూమ్. వరొండ్ా. చాలాబాగా న్చిచొంది.
వొంట స్ామాన్ు త్చుచక ని దిగాన్ు. నాకు ఉదయ్మే కాఫీ, పెరుగయ, మధాూహనొం టీ
స్ాయ్ొంత్ోొం టీ వాళ్ు ఇొంటోో ఏ టిఫన్
ి చేస్ుక ొంటే నాకు అది త్చిచపెటటటొం దొ డ్యో పొండ్ిన్
ో చూసిొంది. అొందుకే విజయ్న్ు’’
కూరలు ఇవాటొం విజయ్ న్న్ున కన్న త్ొండ్ిో ని చూసిన్టు
మా అమామయి ‘’అనే అొందరికీ చపపపవాడ్ిని చాలా మరాూదగల వాళ్లు భారాూ భరా లు ఏొంత్ో
ఆపాూయ్త్న్ు చూపారు. వేణయ త్ొండ్ిోగారు కూడ్ా ఏొంత్ో మరాూదగా ఉొండ్ేవారు. వూవస్ాయ్ొం
పాడ్ి అనీన ఉొండ్ేవి. వీరి ఇొంటికి అటల ఇటల కజిన్ బోదర్స ఇళ్లునాలుగయ ఒకే మోడల్ గా
ఉొండ్ేవి. వారూ నేన్ొంటే ఆతీమయ్త్ పోదరిశొంచేవారు. ఒకాయ్న్ స్ొంజీవరావు లక్షీమపురొం
షరగర్ ఫాకటరీలల ఉదయ ూగొం. ఇొంత్ అన్నొం స్ట వ్ మీద ఒొండుక ొంటే చాలు అనీన అమరిపర యిేవి.
అరుజన్ుడు పొ దుాన్న స్ాయ్ొంత్ోొం వచిచ ఇలుో ఊడ్ిచ అొంటు
ో త్ోమి వళళువాడు. స్ాొంత్ ఇొంటోో
ఉనానన్న్న ఫీల్నొంగ్ నాకు ఇకొడ ఉొండ్ేది. వత్సవాయిలల పులో య్ూ నాయ్యడు, ఇలుో
పెన్ుగొంచిపర ో లులల బాబయగారిలో ు, మయపాపళ్ులల సీత్ారావమమగారిలో ు, గొండ్ాోయి లల
భారత్మమగారిలో ు, ఇపుపడ్ికొడ ‘’మా అమామయి ఇలుో’’ నాపాల్నటి గకపప ఆశుయ్ాలవటొం
నా అదృషట ొం కొంటే వారి స్ౌజన్ూొం అనే నేన్ు భావిస్ాాన్ు.
ఈ ఫాకటరీ ఉయ్యూరు కే సిపి వారి అధీన్ొం లలనే న్డుస్రా ొంది . ఫాకటరీ లక్షీమపురొం లల ఉొంది.
చిన్నదే. ఒకపుపడు చలో పల్నో రాజా శ్రుమొంత్ర రాజా య్ారో గడడ శివరాొం పోస్ాద్ బహదూ
ా ర్
గారిది. వేలాది ఎకరాలలల చరుకు పొండ్ిొంచేవారు. త్రాాత్ ఉయ్యూరు షరగర్ ఫాకట రీకి
అమేమశారు. శివగొంగ అనే చలో పల్నో బొందరు రనడుడలల బొందరుకు దగొ ర గకపప శివాలయ్ొం
రాజావారిదే. శివరాతిో ఉత్సవాలు వైభవొం గా జరిపపవారు. రాజావారు ఏన్ుగయ అొంబారీపెై
ఊరేగేవారు. గకపప రాజ ఠీవి దరాజ ఉన్నవారాయ్న్ జిలాో బో ర్డ పెస
ో ిడ్ొంట్ గా కూడ్ా పని
చేశారు. రాషట ా పోభయత్ాొం లల ఆరనగూ శాఖా మాత్రూలుగా సపవలొందిొంచారు. గకపప విత్రణ శ్రల్న.
ఆయ్న్ దగొ ర పని చేసి బాగయపడని కుటుొంబమే లేదు. తిరుపతి వేొంకటకవులు ఇకొడ్ికి
వచిచ రాజాగారి స్నామనాలు అొందుకోనేవారు. గరికపాటి కోటయ్ూ, వగైరా స్ొంగీత్
విదాాొంస్ులకు నలవు చలో పల్నో కోట. కలేో పల్నో శ్రు దురాొ నాగేశార స్ాామి ఆలయ్ొం
మహిమానిాత్మైన్ది. కృషాణన్ది ఒడుడనే ఉొంటుొంది. ఉత్సవాలు చాలాఘన్ొం గా
నిరాహిస్ా ారు కదళ్ళ వన్మే కళళు పల్నో అయిొంది. వేటలరి పోభాకర శాసిా గ
ి ారిది, స్ొంగీత్
విదాాొంస్ులు పారుపల్నో వారిది సినీ స్ొంగీత్ దరశకుడు స్ుస్రో దక్షిణా మయరిాగారిది ఈ ఊరే.
దీని దగొ రలలనే ఉన్న టేకు పల్నో లల స్ుస్ారాల హేల ఘొంటస్ాల వొంకటేశార రావు
జనిమొంచారు. ఆయ్న్ శిలా విగుహానిన బాల స్ుబోహమణూొం ఆవిషొరిొంచాడు. వేటలరి స్ుొందర
రామ మయరిాగారిడ్ీ ఈ ఊరేన్ొండ్య య్.
ఆ త్రాాత్ ఒకటి రొండు స్ారుో మా స్ూల్ మీద హొంస్గారి నిఘా కన్పడ్ిొంది. ఒకస్ారి
ఏదయ స్ొందరుొం గా సెలవు పోకటిొంచాన్ు. అది ఆయ్న్ దృషిట కి వళ్ో ననటస్
ీ పొంపటొం జరిగిొంది.
నేన్ు మయొందే పరిమషన్ కోస్ొం ఆయ్న్కు రాశాన్ు కాబటిట స్రిపర యిొంది. పోయ్ర్ పరిమషన్
లేకుొండ్ా సెలవు డ్ికో ర్
ే చేయ్కూడదని ఒక స్లహా పారేశాడు. స్రేన్నాన.పాల్ గారికేస్ు
రొండు నలల దాకా న్లుగయత్ూనే ఉొంది. చివరికి ఏదయ క ొంత్ చేత్రలు త్డ్ిపి పాల్ బయ్ట
పడడ జాాపకొం.
మా వివాహ రజత్ోత్సవొం
అపపటికే న్న్ున టెన్ా పిలోలు అకొడ్ే ఉొండ్ి టలూషన్ చపపమని వొతిా డ్ి చేశారు.
ఎలాగయ గది తీస్ుక నానన్ు కన్ుక ఉన్న స్మయ్ొం లల చబయత్ాన్ని చపిప పాోరొంభిొంచా.
చొండో ఉమా, చొండో శిరీష, మాలెొంపాటి వొంకటేశారరావు, లు చేరారు అొందులల ఉమా చాలా
చురుకైన్ త్ల్నవైన్ పిళ్ు. వొంకటేశారరావు మా అమామయికి దగొ ర బొంధువు మొంచికురాుడు.
ఒక త్ొమిమదయ త్రగతి అమామయి కూడ్ా చేరిొంది. డబయబలేమి తీస్ుక నాననన జాాపకొం
లేదుకాని ఏదయ కాలక్షేపొం గా స్ాగయత్ోొంది. స్ాయ్ొంత్ోొం అరున్నరన్ుొంది రాతిో త్ోమిమదివరకు
ఉదయ్ొం ఆరున్నర న్ుొండ్ి త్ొమిమది వరకు నేన్ు ఉొండ్ే రనజులలో చపపపవాడ్ిని .
లెకొలు,ఫిజికల్ స్సిన్స ఇొంగీోష్ పెై ఎకుొవ శుదధ చూపపవాడ్ిని. ఒకస్ారి ఏదయ పనిమీద
బొందరు వళ్ో మాజీ హెడ్ మాస్ాటరు జోశుూల గారిొంటికి వళ్ో పలకరిొంచాన్ు. దొంపత్రల్నదా రూ
న్న్ున గ్రవొం గా ఆదరిొంచారు. అకొడ్ిన్ుొంచి మా పిచాచలకొయ్ూ వాళ్ుొంటికి అొంటే
వారణాసి వారిొంటికి వళ్ో చూసి వచాచన్ు. స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ కు కాని పదవ త్రగతి
పరీక్షలకు డ్ిపార్ట మొంటల్ ఆఫీస్ర్ గా కాని వేసెా పిచాచలకొయ్ూ వాళ్ుొంటోోనే ఉొండ్ేవాడ్ిని.
స్ాొంత్ త్మయమడ్ిలాగా ఆదరిొంచేది అకొయ్ూ బావగారు కూడ్ా అదే స్ౌజన్ూొం చూపపవారు.
పిచాచలకొయ్ూ అొంటే మా రేపలెో బాబాయి రాయ్పర ో లు శివరామ దీక్షిత్రలుగారి
పెదామామయి. మా రొండ్య అకొయ్ూ దురొ కు స్హాధాూయి. ఉయ్యూరులల మా ఇళ్ులల కారూ
కరామత్రలకు ఎపుపడూ వస్ూ
ా ొండ్ేవారు. పిచాచలు, బాల,సీత్ అకొ చలెో ళ్లు, బాల, సీత్
గయొంటలరు లల ఉొంటారు. అన్నయ్ాూ అన్నయ్ాూ అొంటల మహా ఆపాూయ్ొం గా ఉొండ్ేవారు.
స్ూొల్ వారిికోత్సవొం
డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు పా౦డు రొంగాచారుూలు గారు ఉత్ా మయలు. గకపప స్హాయ్ కారి.
సపకేుటరిగా స్మరధొం గా పని చేశారు అొందరి త్ోన్ూ స్ొంపోదిొంచి చకొని నిరణయ్ాలు చేసవ
ప ారు.
ఒకే కుటుొంబ భావన్ కల్నగిొంచారు. ఆయ్న్ పదవీ విరమణ అొందరికి బాధ కల్నగిొంచిొంది ఘన్
స్నామన్ొంవీడ్య ొలూ చేశాొం నేన్ు ఆయ్న్ మీద ఒక కవిత్ రాసి చదివాన్ుకూడ్ా. త్లుగయ
మేషట ారు కూడ్ా పదాూలు రాశారు ఆయ్నా అొంత్ే గకపపగా ఇొంటి దగొ రే అనీన వొండ్ిొంచుక ని
వచిచ గకపప పారీట ఇచాచరు. ఒకటి రొండుస్ారుో స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్ అవగానే త్న్త్ో
పెదకలెో పల్నో కి వాళ్ు ఇొంటికి తీస్ుక ని వళ్ో భారూ చేత్ గారలు వొండ్ిొంచి టిఫిన్ పెటట ొంి చేవారు
అకొడ్ిన్ుొండ్ి దేవాలయ్ానికి తీస్ుక ని వళ్ో దరశన్ొం చేయ్ొంచి బజవాడ బస్ ఎకిొొంచేవారు.
చాలా గ్రవొం, మరాూదా ఉన్న పెదామనిషి. రిటెైర్ అయిన్ రొండ్ేళ్ు లలపప చనిపర య్ారని
త్ల్నసి విచారిొంచాన్ు.
త్లుగయ మేషట ారు మయదిగకొండ మల్నో కారుజన్ రావు ఆరాధుూలు. ఒక స్ారి స్ాహితీ
మొండల్న స్మావేశొం మా స్ువరచలాన్జ నయ్
ే స్ాామి దేవాలయ్ొం లల జరిగిత్ే వచిచ మొంచి
స్ాహిత్ోూపనాూస్మిచాచరు. ఆయ్న్ పాొండ్ిత్ాూనికి అొందరొం అబయబరపదాాొం. ఆయ్ాస్ొం త్ోనే
అత్గనపపగా మాటాోడ్ారు. ఇన్ షర్ట వేసపవాడ్ేపుపడూ. వేస్వికాలొం లల గయొంటలరు వళ్ో అకొడ్ే
అకస్ామత్ర ో త్ల్నసిొంది.
ా గా చనిపర యిన్టు
రొంగా య్ాజిటేషన్
వొంగవీటి మోహన్ రొంగా నిరాహార దీక్ష బజవాడలల చేస్ా ుొంటే ఏొంటి రామారావు
మయఖూమొంతిోగా ఉొండ్ి పర లీస్ులత్ో దీక్ష భగనొం చేయిొంచాడని, రొంగా మరణొం త్ో
అటుటడ్ికిపర యిన్ కాపులు కోపావేశొం త్ో కమమవారి ఆస్ుాలనీన ధాొంస్ొం చేయ్టొం దానికి
పోతిగా కాపుల ఆస్ుాల్నన వీరు ధాొంస్ొం చేయ్టొం రాషట ొంా లల మయఖూొం గా కృషాణ జిలాోలల గకపప
విపత్ొర పరిసిాతిని త్చిచొంది. స్ూొళ్లు కాలేజీలు మయత్ పడ్ాడయి. సెలవులు పొ డ్ిగిొంచారు.
కమయూనికేషన్ కూడ్ా లేదు. ఒక స్ారి రివోపెనిొంగ్ కు బస్ుసలు లేక నేన్ు నా లూనా మీద
ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి మొంగళాపురొం వళాోన్ు. పపపర్ చూసిన్ వారొందరూ వచాచరు. కాని ఎన్
డ్ి ఎస్ అరుజన్రావు మాత్ోొం హెైదరాబాద్ లల చికుొకు పర యి రాలేదు. మరానడు బడ్ికి
వచాచడు. ఇపుపడు ఏొం చేయ్ాల్న ?అన్నది పెదా స్మస్ూ రివోపెనిొంగ్ రనజున్ రాకపర త్ే
సెలవులనీన జీత్న్స్ట మై జీత్ొం రాదు, ఆయ్న్ వచిచ బకొ మొహొం త్ో కూరుచనానడు.
స్ొంత్కొం పెటట నివాలేదు. డ్ియి వొ న్ుొంచి పరిమషన్ త్చుచక ొంటేనే హాజరు లల స్ొంత్కొం
చేయ్ాల్న. అొందరొం త్లలు పటుటకు కూరుచనానొం. డ్ియి వొ ఆఫీస్ు కూదాకాల్న
బయదిదయిొంది. రికారుడలు ఏవీలేవు ఆధారానికి. దీనో నొంచి ఎలా బయ్టపడ్ాల్న. స్ాటఫ్ మీటిొంగ్
వేసి అొందరీన స్ొంపోదిొంచాన్ు. ఒకరిదారు ఆయ్న్కు వూతిరేకొం గా మాటాోడ్ారు. ఆ ఇదా రినీ
విడ్ిగా పిల్నచి నేన్ు వారిత్ో మాటాోడ్ాన్ు ‘’ఇపపటిదాకా స్ూొల్ లల మొంచి ఐకూత్
కాపాడుకోనానొం. మన్ొం అొందరొం ఒకటిగా ఉొంటె ఎవరూ మన్ల్నన ఏమీ చయ్ూలేరు. ఆయ్న్
ఏడుస్ుానానడు. ఆయ్న్ది గవరనమొంట్ ఉదయ ూగొం. లీవ్ అదీ స్ాొంక్షన్ కావాలొంటే ఎొంత్ోకాలొం
పడుత్రొంది.రికారుడలే త్గలబడ్ాడయి. జీత్ొం రాకపర త్ే ఎవరికైనా ఇబబొందేకదా మీరుకూడ్ా
స్రే న్ొంటే నిన్ననే ఆయ్న్ మన్త్ో బాటు స్ూొల్ కు వచిచన్టు
ో స్ొంత్కొం పెటట స్
ి ా ాన్ు ‘’అని
న్చచ చపాపన్ు వాళ్ుదా రూ కూడ్ా మత్ా బడ్ి చివరికి ఆయ్న్త్ో స్ొంత్కొం చేయిొంచటానికి
అొంగీకరిొంచారు. అొందరి స్మక్షొం లల అరుజన్ రావు త్ో ఆ కిొందటి రనజు స్ొంత్కొం చేయిొంచాన్ు.
అొందరూ కిమినానసిా . న్న్ున అొందరూ అభిన్ొందిొంచారు. అరుజన్ రావు నాకాళ్ుమీద
పడ్ేొంత్గా కృత్జా త్ మాటలలో చేత్లలో చూపిొంచాడు. హమమయ్ూ మళ్ళు ఒక గొండొం గడ్ిచి
పిొండొం బయ్ట పడ్ిొందని స్ొంత్ృపిా చొందాొం. హెడ్ మాస్ాటరికి క ొంత్ చాకచకూొం, కలుపుకు
పర యిే త్త్ా ాొం ఉొండ్ాలని త్ల్నసిొంది. నావిజయ్ రహస్ూొం అదేన్ని పిస్ా ుొంది.
బదిలీ పోహస్న్ొం
మోస్ొం గయరన
ఒక రనజు నేన్ు ఇదా రు పోభాకర రావు లు, ఉయ్యూరు స్మితి మాజీ అధూక్షుడు మొవాా
మోహన్రావు అొందరొం కారు లల రుదోపాక వళ్ో చైరమన్ కోటేశార రావు గారిని కల్నశాొం.
వాళ్ుొందరూ న్న్ున పెన్మకూరు కు టాోన్స ఫర్ చేయ్మని అడ్ిగారు. త్పపకుొండ్ా చేదా ాొం.
మేస్ట ారిని మయొందు లాొంగ్ లీవ్ పెటటమన్ొండ్ి. ఒక నల త్రాాత్ జాయినిొంగ్ పరిమషన్
ే మన్ొండ్ి. నా పని త్ేల్నకవుత్రొంది. ’’అనానరు. స్రే అని చపిప అటున్ుొంచి అటు
అపెైలైచయ్
బొందరు జిలాో పరిషత్ ఆఫీస్ కు వళ్ో పరిషత్ ఎడుూకేషన్ ఆఫీస్ర్ న్ు కూడ్ా అొందరొం కల్నసి
, నేన్ు లీవ్ పెటటబో త్రన్నటు
ో చపిప గయమాస్ాా శేషగిరి రావు గారికీ చవిలల వేసి ‘’పోస్న్నొం
‘’చేస్ుక ని, అొందరొం హో టల్ కళ్ు ఫుల్ గా ‘’మకిొ ‘’స్ాయ్ొంత్ాోనికి ఉయ్యూరు చేరుక నానొం.
దీనికి నాకు అయిన్ ఖరుచ ఆనాడ్ే రొండు వేల రూపాయ్లు. ఇొంత్ భారీగా నేనపుపడూ
టాోన్సఫర్ కోస్ొం ఖరుచ చేసి ఉొండలేదు. గయొండ్ గయభలల్ మొంది. చేత్రలు అపపటికే
కాలుచకోనానన్ు. ఇక ఆకులవలన్ లాభొం లేదని మన్స్ులల అనిపిొంచిొంది . నేన్ు
మొంగళాపురొం వళ్ో లాొంగ్ లీవ్ కు అపెైలై చేశా.
ఇకొడ్ి న్ుొంచి కదొం అడడ ొం గా తిరిగిొంది. పెన్మకూరు కమమ టలరు. రిటెైర్ అయిొంది కమమ
హెడ్ మాస్ాటరు. కమిటీ పెస
ో ిడ్ొంట్ వొంకట నారాయ్ణ గారు అదే కులొం. అడుస్ుమిల్నో
స్ూరూనారాయ్ణ కాొంగుస్ వాడు ఆయ్న్దీ అదే కులొం. అలాొంటిది మన్కు చపపకుొండ్ా
ఒక బాపననడు పెన్మకూరు రావటమా ?అని వీళ్ుొంత్ా కూడ్ా బలుకోొనానరని త్ల్నసిొంది.
రనజూ జిలాోపరిషత్ కు వళ్ో కాొంప్ ఆఫీస్ర్ న్ు గయమాస్ాాలన్ు చైరమన్ గారినికల్నసప ‘’నాయ్యడు
‘’అనే కమమ త్లుగయ మేషట ారు ఇకొడ కిొంగ్ మేకర్. పెన్మకూరులల పని చేస్ా ునానడు.
ఆయ్న్కు త్లీకుొండ్ా ఈ పాోొంత్ొం లల ఏ టాోన్స ఫరూ జరగదు. అత్నే వళ్ో ఆరడ ర్ త్చేచొంత్
చకరవ ఉన్నవాడు. ఉయ్యూరులల ఫెన
ై ాన్స న్డపటొం చైరమన్ గారి గయడ్ివాడ చిట్ ఫొండ్
వూవహారాలూ చూడటొం వలన్ అత్నికి ఇొంఫ్ుోఎన్స ఎకుొవ. అత్ని చుటల
ట ఎపుపడూ
అరడజన్ు మొంది మేస్ట ారుో పరి వేషట ొంి చి ఉొంటాడు. నాయ్యడు నాకూ మిత్రోడ్ే. అత్నిభారూ
జి రొంగయ్ూ గారు అని గరికపరుు కు చొందిన్ ఉయ్యూరులల మాత్ో పాటు పని చేసిన్ ఆయ్న్
గారి కూత్రరే. ఆ అమామయి నా స్ూ
ట డ్ొంట్ కూడ్ా. నేన్ు పెన్మకూరు పెోసడ్
ి ొంట్ న్ుకాని,
స్ూొల్ కమిటీ పెస
ో ిడ్ొంట్ న్ు కాని అస్లు కలవనే లేదు అకొడ్ికి రావాలని ఉొందని వాళ్ో కు
త్ల్నయ్ జేయ్లేదు. అది ఒక రకొం గా వాళ్ో కు అవమాన్ొం అని పిొంచవచుచ. అొంత్కు
మయొందు కూడ్ా సెన్
ై స మాస్ాటరిగా నేన్ు కమిటీ వారికి త్ల్నయ్కుొండ్ా విస్సన్న పపటన్ుొండ్ి
మయడు నలలలోనే బయ్టపడ్ి పెన్మకూరు వచాచన్ు. అది వాళ్ున్ు కలక వేస్ా ూనే ఉొండ్ి
ఉొండచుచ. కన్ుక నేన్ు అకొడ్ికి రాకుొండ్ా ఉొండటానికి అనిన రకాల పావులు కదిపారు.
నేన్ు ఈ పోభాకరరావు బృొందానిన చలపాయి బామమరిాని న్మయమకోనానన్ు.
ప ేమీ లేదు. రనటోో త్లపెటట ాన్ు రనకటి పర టుకు వరవాల్నసన్ పనేమయొంది . అొంత్ా మోస్ొం
చేసద
గయరన అనిపిొంచిొంది పోభాకరాువులు కాడ్ి పారేశారు. మన్ స్ొ మయమత్ో స్ర కు చేస్ుక నే వాళ్లు
వీళ్లు. త్పుప మన్దే కన్ుక ఏదత్
ై ే అది అయిొందని వాళ్ు దగొ రకు వళ్ుటొం మానేశాన్ు.
ఆరడ ర్ కోస్ొం ఎదురు చూస్ుానానన్ు. చివరికి నా లీవ్ మొంజూరై జాయినిగ్ పరిమషన్ మైలవరొం
దగొ ర ఉన్న ‘’చిలుకూరి వారి గయడ్ొం ‘’కు టాోన్స ఫర్ చేస్ా ూ ఆరడ ర్ వచిచొందని త్ల్నసి జిలాో
పరిషత్ కు వళ్ో ఆరడ ర్ త్చుచక నానన్ు. అొందరూ నా మీద స్ాన్ుభయతి చూపిొంచారు.. అది
భరిొంచటొం కషట మైొంది. మొదటిస్ారిగా కాటా దబబ పీటీ దబబ తినానన్ు. బయదిధ వచిచొంది
లేమపలేస్ుకోనానన్ు. రాచకీయ్ నాయ్కుల్నన న్మమటొం యిెొంత్ త్పర ప త్ల్నసిొంది. త్ల్నసి
కూడ్ా అడుస్ులల కాలు వేస్ా ాొం ఒక ొకొపుపడు అదే జరిగిొంది నాకు. చిలుకూరి వారి గయడ్ొం
ఎకొడుొందయ త్లీదు. అస్లు అలాొంటి పపరుత్ొ ఒక ఊరు ఉొందని త్ల్నయ్దు. కాని
స్ుబాబరావు అనే తిరువూరు ఏొం ఇ వొ ఒక స్ారేకొడ్య కల్నసి మైలవరొం దగొ రుొందని, చాలా
బాగా ఉొంటుొందని చాలా మొంచి స్ూొలు అని చపాపరు. అకొడ అపపటిదాకా పని చేసన్
ి
హన్ుమొంత్ రావు నాకు రాజమొండ్ిో టెోయిొంగ్ మేట్. అత్నిన కాజ హెైస్ూొల్ కు
మారిచ న్న్ున అకొడ్ికి వేశారన్నమాట. ఒక మొంచి రనజు అకొడ్ికి జాయిన్ అవటానికి
బయ్లేారి వళాోన్ు. ఆవివరాలు త్రువాత్ త్ల్నయ్ జేస్ా ాన్ు. ఇదీ ‘’మోస్ొం గయరన
కద’’.ఇొంత్మోస్ానికి నేనపుపడూ గయరికాలేదు. ఒక రకొం గా భగవొంత్రడు బయదిధ చపాపడ్ేమో
అనిపిొంచిొంది. ఉన్న చనట ఉొండక ఈ తిపపలెొందుకు ?అని పిొంచిొంది. కాని ఊరుకోనిస్ుా౦దా
బయదిధ ?
పులూ
ో రు అనే చిలుకూరి వారి గయడ్ొం లల చేరటొం
ఉయ్యూరు న్ుొంచి భోజన్ొం చేసి బస్ లల బయ్లేారి మైలవరొం చేరి అకొడ్ి న్ుొండ్ి తిరువూరు
ో రు చేరాన్ు. మధాూహనొం వరజుొం ఉొంది. కాసపపు అకొడ హో టలలో కాలక్షేపొం
బస్ ఎకిొ పులూ
చేసి వరజుొం వళ్ుగానే హెస్
ై ూొల్ లలకి అడుగయ పెటట ాన్ు. పోశాొంత్ వాత్ావరణొం. రనడుడ పోకొనే
స్ూొలు. కాొంపౌొండ్ వాల్ ఉొంది బల్నడ ొంగయో ఉనానయి. హెడ్ మాస్ాటరు బదిలీ అయి వళాురు
కన్ుక సెన్
ై స టీచర్ విజయ్ లక్షిమ గారు సీనియ్ర్ అవటొం వలన్ ఇొంచారిజ గా ఉనానరు. ఏొం
పురుషర త్ా మాచారి అనే లెకొలమేస్ట ారు, వీరు భొటో శేషగిరి రావు అనే సెకొండరీ టీచరు
వొంటనే పరిచయ్మయ్ాూరు. ఇదా రూ మొంచి వాళ్లుగా కనిపిొంచారు. ఆఫీస్ు వూవహారాలనీన
ఆచారిగారికి కరత్లామలకొం. గయమాస్ాా పర స్ట ఖాళ్ళ గా ఉొంది. డ్ిోల్ మాస్ాటరు గయరు పోస్ాద్.
సీనియ్ర్ మోస్ట . మొంచి ఆటగాడు. డ్ిోల్ మాస్ాటరుగా ఉొంటలనే బఎడ్ చేసి త్ట యి
ా ొంగ్ పూరిాచస
ే ి
స్ర షల్ మాస్ాటరుగా ఇకొడ పని చేస్ా ునానడు. చలమా రడ్ిడ విన్ుక ొండ వాడు యిెన్ డ్ి ఎస్
గా ఉనానడు. న్రసిొంహా రావు గారనే త్లో పొంచకటుట ఆయ్న్ ఏ క ొండూరు న్ుొండ్ి రనజూ
ో అని గయరుా. లాబ్ పెదాగా ఏమీలేదు.
వచేచవాడు. టెన్ా త్పప హామిగిల్నన్వి రొండ్ేసి సెక్షన్ు
దాస్ు అని అటెొండర్ చురుకుగా ఉొండ్ేవాడు. త్లుగయ మేషట ారు కృషర
ణ డు కురాుడ్ే. మైలవరొం
న్ుొండ్ి వచేచవాడు. పిలోలు డ్ిసప
ి న్ ిో గా ఉన్నటేో కనిపిొంచారు. విజయ్ లక్షిమ గారి దగొ ర చారిజ
హాొండ్ ఓవర్ చేస్ుక నానన్ు. ఆచారి గారు టిఫిన్ కాఫీ ఇొంటి న్ుొండ్ి త్పిపొంచారు. తినానన్ు.
ఉొండటానికి బాగానే ఉొంది. అయిత్ే నా దారిలలకి త్చుచకోవాల్న. ఎకుొవ రనజులు ఉొండ్ాలనీ
లేదు. కన్ుక బయ్ట రూమ్ మాటాోడకొర లేదని చపాపన్ు హెడ్ మాస్ాార్ రూమ్ లలనే
వన్క ఖాళ్ళలల వొంట చేస్ుక ొంటల కాల క్షేపొం చేయ్వచచని భావిొంచాన్ు.. నాకు ఏ రకమైన్
ఇబబొందీ ఉొండదని త్ామయ అొందరూ కని పెటట ు క ని ఉొంటామని అచారిగారు శేషగిరిరావు
గారు హామీ ఇచాచరు స్రేన్నానన్ు. ఆచారిగారు ఇొంటికి తీస్ుక ని వళ్ో వాలో మమగారికీ
భారూకూ పరిచయ్ొం చేశారు మహా దొ డడ ఇలాోళ్లు వారు ఇొంటివారూ రడుో చాలా మొంచివారు.
మళ్ళు రాతిోకి బయ్లేారి అొంచలొంచలుగా ఉయ్యూరు చేరాన్ు.
స్ూొల్ కు గారడ న్ లేదు. కన్ుక టీచరో త్ో స్ొంపోదిొంచిఖాళ్ళ పోదేశొం లల ఒకోొ సెక్షన్ కు క ొంత్
స్ా లొం కేత్ా ఇొంచామయ అొందులల పిలోలు మొకొలు పెటట ి పర షిొంచాల్న. ఎవరి త్ోటబాగా ఉొంటే
వారికి బహుమతి ఇస్ాామని పోకటిొంచాొం. వారికిచిచన్ స్ా లొం బాగయ చేస్ుక ని మొంచి
పూలమొకొలు, కాయ్ గయరలమొకొలు నాటి పొండ్ిొంచేవారు. మొంచి హుషారుగా పని
చేసపవాళ్లు. డ్ిోల్ మాస్ాటరుో కాోస్ టీచరుో పరూ వేక్షిొంచేవారు. ఇకొడవిదాూరుధలకు సెపషల్ ఫి
llaకనసషన్ ఇవాకుొండ్ా ఫీజులు దానిత్ో బాటు కిొంది కాోస్ు వాళ్ో దగొ ర న్ూటయ్ాభై పెైకో ాస్
వారు రొండు వొందలువస్ూలు చేసి కామన్ గయడ్ ఫొండ్ కిొంద ఉొంచేవాళ్ుొంఇదొంత్ా కమిటీ
వారి అన్ుమతిత్ోనే జరిగేది. ఈ లెకొలనీన లేకొలమేస్ట ారి అధీన్ొం లల ఉొండ్ేవి. పోతిదీ
చకొగా అక్ొంట్ ఫర్ చేసపవాడు. ఈ డబయబత్ో చాక్ పీస్ పెటట ల
ె ు పరీక్ష కాగిత్ాలు, ఆట
వస్ుావులు, సెైన్ుసస్ామాన్ు
ో మొంచి నీటి ఏరాపటు, సెన్
ై స చారుటలు, మేస్ట ారో లీవ్ అపిో కేషన్ు
ో
క ని అొందజేసపవాళ్ుొం. స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ లల ఆచారిగారు జామా ఖరుచలు చపపపవారు. అొందరికి
స్ొంత్ృపిా గా ఉొండ్ేది. నేన్ు ఉయ్యూరు న్ుొంచి అరటి పిలకలు త్చిచ స్ూొలు మయొందు
నాటిొంచాన్ు. బోహామొండొంగా పెరిగి కాయ్లు కాశాయి. స్ూొలుకు కల వచిచొంది.
నా దారి తీరు 97
క్షేత్ో దరశన్ొం, విహార య్ాత్ో ఎనినకలు వగైరా
చిన్నపపటి న్ుొంచి జమలాపురొం కేశవరావు గారి గయరిొంచి, వారి సపవానిరతి గయరిొంచి విొంటలనే
ఉనానన్ు. ఆచారో గారు శేషగిరిరావుగారు న్న్ున ఒక స్ారి జమలాపురొం తీస్ుకు వళాురు.
శ్రు వొంకటేశార స్ాామి దేవాలయ్ొం చాలా పోసిదధమైన్ది. లెకొలమేస్ట ారికి అకొడ్ి పూజారులు
అొందరూ బాగా పరిచయ్మే. కన్ుక స్రాస్రి దరశనానికి వళాోొం. అకొడ వివాహాలు
చేస్ుక ొంటారు పుటుట వొంటుోకలు అక్షరాభాూస్ొం అన్నపాోస్న్లు లెకేొ లేదు. అొందరికీ పోస్ాద
విత్రణ ఉొంది. స్ాామి విగుహొం న్య్న్ మననహరొంగా ఉొంటుొంది. కళాూణోత్సవాలు పెదా
ఎత్ర
ా న్ జరుగయత్ాయి. ఇది దాటిత్ే మధిర వస్ుాొంది మధిర న్ుొండ్ి బస్ స్రీాస్ ఫీోకాొంసి బాగా
ఉొంది
నమల్న శ్రు వేణయగనపాల స్ాామి దరశన్ొం
ఒకశనివార౦ పులూ
ో రులలనే ఉొండ్ిపర యి, మరానడు ఆదివారొం ఉదయ్ొం నేన్ు
లెకొలమేస్ట ారు కల్నసి, రామచొందాోపురొం త్ోటపల్నో గొంపలగయడ్ొం మీదుగా నమల్న వళాోొం.
నమల్న లల శ్రు వేణయగనపాలస్ాామి పోత్ుక ేా ఆకరిణ ఉన్న దవ
ై ొం. కోరికలు తీరటానికి ఇకొడ
రాతిో నిదో చేసి ఉదయ్ొం స్ాామి దరశన్ొం చేస్ా ారు. వొంటలు చేస్ుక నే వీలు, గదులు
ఉనానయి. నీత్టి స్ౌకరూొం లేని ఆతిమటట పాోొంత్ొం. జిలాో పరిషత్ స్ూొళ్ులల నమల్న పనిష్
మొంట్ ఏరియ్ా గా భావిొంచేవాళ్ుొం. దగొ రలలనే ఊటు కూరు లల కూడ్ా హెై స్ూొల్ ఉొంది. శ్రు
క లూ
ో రి కోటేశారరావు గారి శాస్న్మొండల్న ఎనినక స్మయ్ొం లల ఆయ్న్త్ో పాటు ఈ
పాోొంత్ాలనీన కారులల తిరిగి పోచారొం చేశాొం. స్ాామి న్లో రాతి వూత్ూస్ా పాదార విొంద విగుహ
రూపుడు. గకపప కళ్ కనిపిస్ా ుొంది. ఇకొడ్ి స్ాామి వారి కలాూణానికి అనేక పాోొంత్ాలన్ుొండ్ి
భకా జన్ స్ొందయ హొం వస్ుాొంది. అరచకులు ఉయ్యూరు వేదా౦త్ొంవారికి బొంధువులే. మా
రచకులు వేదాొంత్ొం రామాచారుూలగారి క డుకు దయ్ాకర్ కు ఈ ఆలయ్ అరచకస్ాామి
కుమారా నే ఇచిచ వివాహొం చేశారు. స్ాామి దరశనాన్ొందొం త్ో మధాూహాననికి పులూ
ో రు తిరిగి
ి గయరుా .
వచిచ ఆచారుూల గారిొంట భోజన్ొం చేసన్
ఇకొడ పని చేస్ా ుొండగానే ఎనినకలు జరిగిన్ జాాపకొం. ఒక చనట రిటరినొంగ్ ఆఫీస్ర్ గా పని
చేస్ా ున్నపుపడు మొదటి స్ారిగా శ్రుబో ళ్ు బయల్నో రామయ్ూ, శ్రు గొంటి మోహన్ చొందో బాల యోగి
గారుో బయత్ పరిశ్రలన్కు రాగా చూసిన్ గయరుా.
పొందాోగస్ట వేడుకలు
కోదాడకు దగొ ర ఏటి ఒడుడన్ బస్ ఆపి కాల కృత్ాూలు తీరుచక నే అవకాశమిచిచ కోదాడ
హో టల్ లల టిఫిన్ చేయిొంచి మళ్ళు బయ్ాలేారాొం. స్ాయ్ొంత్ాోనికి నాగారుజన్ స్ాగర్ చేరాొం రాతిో
అకొడ ఒక స్ూొలలో బస్ మయొందే ఏరాపటు చేస్ుక ని వారడ న్ గారు వొండ్ిొంచిన్ భోజన్ొం చేసి
రాతిో విశుమిొంచాొం. ఉదయ్ొం కారూకుమాలు కానిచిచ వారడ న్ గారి టిఫన్
ి తిని కాఫీ త్ాగి స్ాగర్
డ్ాొం అొంత్ా కాల్నన్డక న్ తిరిగి పోతి విషయ్ానిన అరధమయిేటో ు వివరిొంచి చపిప
ఈపరూటన్ స్ఫలొం చేశాొం. త్రాాత్ విజయ్పురి గస్ట హౌస్ మయూజియ్ొం వగైరాలు
చూపిొంచి రాతిో భోజనాలు చేసి బయ్లేారి మరానడు ఉదయ్ొం 10 గొంటలకు చిలుకూరి వారి
గయడ్ొం చేరాొం. విదాూరుధలన్ు త్మ అన్ుభవాలన్ు త్ల్నయ్ జేయ్వలసిన్దిగా అసెొంబీో లల కోరి
చపిపొంచాొం చాలా స్ొంత్ృపిా చొందారు అొందరూ. దీని విజయ్ానికి మయఖూ కారకులు లెకొల
మాస్ాటరు పురుషర త్ా మా చారిగారే న్ని స్గరాొంగా త్ల్నయ్ జేస్ా ాన్ు ఇచిచన్ బాధూత్ా అ౦త్
పకడబొందీ గా నిరా హిొంచే స్ామరధుొం ఆయ్న్ది.
వారిిక త్నిఖీ
విజయ్వాడ జోన్ లల ఈ స్ూొల్ ఉొంది కన్ుక అకొడ్ి ఉపవిదాూ శాఖాధి కారి గారుశ్రు స్ుగయణ
భయషణ రావు గారు ? స్ూొల్ న్ు త్నిఖీ చేయ్టానికి వచాచరు. ఆయ్న్ త్ూరుప గనదావరి
జిలాోవారు.. చలాకీ మనిషి. స్ూొల్ లలనే వారికి వస్తి స్ౌకరాూలు కలగజేసి, కాఫీ టిఫన్
ి ోు
నాకూ వారికీ లెకొల మాస్ాటరి ఇొంటి న్ుొంచే త్పిపొంచే ఏరాపటు చేశాొం. ఆచారి గారి భారూ
గారు త్ల్నో గారు ఈ బాధూత్ తీస్ుకోవటొం లల పరమాన్౦ద పడ్ాడరు. స్ూొల్ రికార్డ లనీన
పకడబొందీ గానే ఉనానయి కన్ుక ఇబబొంది లేదు. అనిన కాోస్ుల, అనిన స్బజ క్ట ల త్నిఖీకి
చుటుట పోకొల స్ూొళ్ు సీనియ్ర్ ఉపాధాూయ్యలన్ు పానల్ ఇనసెకటరో ు గా ఆహాానిొంచామయ.
ఏరాపటో నీన ఘన్ొంగా చేశాొం. గొంటకో స్ారి కాఫీ లేక టీ. త్నిఖీకి మయొందు టిఫిన్ ఏరాపటు
అనీన పెళ్ో త్ొంత్ర లాగా న్డ్ిపాొం. ఆఫీస్ర్ గారు, గయమాస్ాా ఖుషీ ఖుషీ. వారిదారికీ’’
త్ాొంబయలాలు’’ఇచిచ మరాూదా చేశాొం. త్నిఖీ రొండు రనజులు చేశారు. రొండు రనజులూ ఇదే
విధాన్ొం. మొదటి రనజు మధాూహనొం లొంచ్, రొండవ రనజు స్ాయ్ొంత్ోొం డ్ిన్నర్ షడోస్ర పపత్ొంగా
ఆచారిగారి ఇొంటి న్ుొండ్ే కమ కమమగా వొండ్ి పొంపారు. లగటట లేస్ుక ొంటల అొందరొం తినానొం.
స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ లల ఉపవిదాూశాఖాదికారిగారు న్న్ూన స్ూొల్ న్ు స్ాటఫ్ న్ు బాగా
మచుచక నానరు. విదాూరుధల పోవరా న్కు మయగయధలయ్ాూరు. చాలామొంచి రిమార్ొ లు రాశారు.
లాగ్ బయక్ లల విజిట్ బయక్ లల ఘన్ొంగా పొ గిడ్ారు. మా స్ూొలు అొందరికీ అనిన విషయ్ాలలల
ఆదరశొంగా ఉొందనానరు. త్ాన్ు చాల చాలా స్ొంత్ృపిా చొందాన్ని చపాపరు.. ఈ ఇనసెక్షన్
స్కసస్ కావటానికి స్ాటఫ్ నాకిచిచన్ త్ోడ్ాపటు, విదాూరుధల పోవరా న్ యిెొంత్ మయఖూమైన్విగా
ఉనానయో ఆచారుూల గారిొంటి ఆతిధూొం అొంత్కొంటే గకపపగా ఉొంది చపపక త్పపదు.లెకొల
మాస్ాటరు ఈ ఖరుచ అొంత్ా త్ానే భరిస్ా ాన్ని మయొందే నాకు చపాపరు. అలాకుదరాదని మొత్ా ొం
ఖరుచ ఎొంత్ో లెకొరాయ్మని చపిప, జీత్ొం పోకారొం వాటా వేసి మొత్ా ొం వస్ూలు చేయిొంచి
ఆచారిగారికి ఇపిపొంచా. ఆయ్న్ కూడ్ా కాదన్ లేక పర య్ారు. నేన్ు అకొడ్ి న్ుొంచి వచాచక
లేకొలమేస్ట ారు ఆయ్న్త్ో స్ానినహిత్ాూనిన బాగా పెొంచుక నానరు. త్రాాత్ ఈ అదికారిగారు
బొందరులల స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ లల అసిస్టొంట్ కాొంప్ ఆఫీస్ర్ గా ఉొండ్ాగా కల్నశాన్ు. ఆ
రనజుల్నన బాగా గయరుాకు త్చుచక నానరు.
ఇదికాక నేన్ు త్లో వారు జామయనే లేచి కాలకృత్ాూలు తీరుచక ని స్ొంధూ, పూజ ‘’చదువు’’క ని
ఎనిమిదిొంటికలాో సిదధొంగా ఉొండ్ేవాడ్ిని. ఒక వప
ై ు స్ట వ్ మీద వొంట చేస్ా ూ టెన్ా పిలోలకు
లెకొలు కూడ్ా చపపపవాడ్ిని. మోడల్ లెకొలు చేయిొంచి బట్ లత్ో స్హా సిదధొం చేసపవాడ్ిని .
అొంటే మయడు మయఖూమైన్ స్బజ క్ట లు చపపపవాడ్ిన్న్నమాట. కమిటీ పెోసడ్
ి ొంట్ వచిచ
అభిన్ొందిొంచేవారు. ఒకస్ారి శాస్న్ స్భయూలు శ్రు కోమటి భాస్ొర రావు గారిొంటికి తీస్ుక ని
వళ్ో నా గయరిొంచి బాగా చపపపవారు. కాని నేన్ు కాొంగుస్ అభిమాని కాదని త్లుగయ దేశొం
వాడ్ిన్ని త్లుస్ుక నానరు. నేనేమీ పోచారొం చేయ్లేదు మాటవసపా అభిమాన్ొం చాటే వాడ్ిని
అొంత్ే.రాతిోళ్లు హాస్ట ల్ విదాూరుధలన్ు చదివి౦చేవాడ్ిని. హిొందీత్ో స్హా యిే స్బజ క్ట లల
అన్ుమాన్ొం వచిచనా తీరేచవాడ్ిని. అది వాళ్ో కు పో స్ పాయిొంట్ అయిొంది.
టెన్ా కాోస్ పరీక్షలు మైలవరొం లల రాయ్ాల్న ఈ స్ూొలు పిలోలు. గవరనమొంట్ హెై స్ూొల్ కు
న్న్ున డ్ిపార్ట మొంటల్ ఆఫీస్ర్ గా వేశారు. చీఫ్ స్ూపరిొంత్ొండ్ నాకు పూరా పరిచయ్ొం
ఉన్న బజవాడ ఆయ్నే. ఇకొడ కాపీలు బాగా జరుగయత్ాయ్ని పోచారొం బాగా ఉొండ్ేది. నేన్ు
ా ట గా ఉొండ్ేవాడ్ిని. ఎవారి దగొ రా సిో ప్ లు లేకుొండ్ా మయొందే త్నిఖీ చేయిొంచి పరీక్ష
చాలా సిటక్
హాల్ లలకి పొంపపవాడ్ిని. పాపొం అొందరికి ఇది కొంటకొంగా ఉొండ్ేది. పోకొనే బస్ స్ాటొండ్. లలపల్న
రావటానికి కాపీలు అొందజేయ్టానికి అవకాశాలు ఎకుొవ. అనీన జరాగకుొండ్ా
చేయ్గల్నగాన్ు. ఒక పర లీస్ స్రిొల్ ఇనసెకటర్ గారమామయి పరీక్ష రాస్రా ొందని క ొంచొం చూసీ
చూడన్టు
ో పొ త్ే మొంచిదని చీఫ్ నాకు చపాపరు. నా నిఘా మరీ పెొంచాన్ు ఆయ్న్
నిరుత్ా రుడ్న
ై ాడు. ఆ అమామయి ఏమీ రాయ్లేక పర యిొంది. పరీక్షలల త్పిపన్టు
ో త్రాాత్
త్ల్నసిొంది. మా స్ూొల్ పిలోలు గర్ో ్ స్ూొల్ లల పరీక్షలు రాసిన్ గయరుా . టెన్ా రిజల్ట ్ మాకు
బాగా పర ో త్స్హకొంగా ఉనానయి ఎొంత్ో ఇపుపడు జాాపకొం లేదు శేషగిరి రావు గారబాబయి
స్ూొల్ ఫస్ట వచాచడు. అయిదు వొందల టోటల్ దాటిన్టు
ో జాాపకొం ఇొంగీోష్ సెైన్స లలల 80
లకు పెైగా మారుొ లలచాచయి. బట్
ైి స్ూ
ట డ్ొంట్ కు త్గొ మారుొలవి. నాకొంటే అత్డ్ి కృషి
గకపపది. శేషగిరిరావు గారు వారిొంటోో గకపప విొందు స్ాటఫ్ కు ఇచాచరు.
చిలుకూరు వారి గయడ్ొం లల చాలాకాలొం ఎల్నమొంటరీ సెక్షన్ లల పని చేసి అపుపడు మదుాల
పరా స్ూొల్ లల స్ర షల్ మాస్ాటరుగా పని చేస్ా ున్న గబబట స్ుబోహమణూ శాసిటో ర గారు ఒక స్ారి
మా స్ూొల్ కు వచిచ పరిచయ్ొం చేస్ుక నానరు. అయ్న్ మానిక ొండ దగొ ర మానేడు మాక
గాుమొం వాడు. నేన్ు మానిక ొండలల సెన్
ై స మేస్టర్ గా పని చేస్ా ున్నపుపడు, ఆ ఊరివాడు
గబబట దురాొ పోస్ాద్ అనే నా పపరున్నవాడు మానిక ొండ హెై స్ూొల్ లల త్ోమిమదయ కాోస్
చదివాడు. వాడు నా దగొ ర టలూషన్ కూడ్ా చదివాడు. వాడ్ిత్ో మిగత్ా టలూషన్
పిలోలత్ోరమణారావు రాసిన్ ‘’భరా మారొొండ్ేయ్ ‘’నాటకొం పాోకీటస్ చేయిొంఛి వారిశకోత్సవొం
లల వేయిొంచా. ఆ దురాొ పోస్ాద్ ఈ శాసిా ి గారి త్మయమడ్ే. ఈ శాసిా గ
ి ారికి ఒక స్ారి ఆకిసడ్ొంట్
జరిగి బజవాడ పోభయత్ా ఆస్ుపతిోలల చికిత్సలల ఉొంటె నేన్ూ ఆచారిగారు వళ్ో పలకరిొంచాొం.
మామిడ్ి కాయ్లు
స్ూొల్ బో ర్డ లు
స్ూొల్ కు డ్ిస్ పపో బో ర్డ లు ఉొండ్ాల్న అవేవీ లేవు ఇనసెక్షన్ కు మయొందే వివరాలనీన
సపకరిొంచి మయొందుగా ‘’గలాకీస ఆఫ్ హెడ్ మాస్ట ర్స ‘’బో ర్డ త్య్ారు చేయిొంచాన్ు. అొంటే
స్ూొల్ పుటిటన్ దగొ రన్ుొంచి ఇపపటివరకు యిేయిే హెడ్ మాస్ట రో ు ఎొంత్ కాలొం పని చేశారన
వివరాలు అన్నమాట. త్రాాత్ టెొంత్ కాోస్ రిజల్ట బో ర్డ . యిే స్ొంవత్సరొం యిెొంత్ రిజల్ట
వచిచొంది, స్ూొల్ ఫస్ట ఎవరు వివరాలన్నమాట. త్రాాత్ 7 వ త్రగతి జిలాో కామన్
పరీక్షలలల ఉతీా రణత్ా శాత్ొం స్ూొల్ ఫస్ట విదాూరిధ వివరాలు. ఆ త్రాాత్ స్ాటఫ్ పరిటకుూలర్స.
హెడ్ మాస్ట ర్ త్ో పాోరొంభిొంచి సీనియ్ారిటీ పోకారొంబ ఎడ్ అసిస్టొంటులై సెకొండరి గేరేడ్ లు, ,
త్లుగయ హిొందీ డ్ిోల్ డ్ాోయిొంగ్ అటెొండర్ నట్
ై వాచమన్ త్ో స్హా వివరాల బో ర్డ కూడ్ా త్య్ారు
చేయిొంచాన్ు. ఇవి రాయ్టానికి పెయిొంటిొంగ్ చేయ్టానికి డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు లేదు కన్ుక
పెవ
ైి ేట్ ఆరిటస్ట త్ో డబయబ ల్నచిచకామన్ గయడ్ ఫొండ్ న్ుొంచి ఖరుచ చేసి రాయిొంచాన్ు. వీటిత్ో
స్ూొల్ కు స్మగుత్ః ఏరపడ్ిొంది అొందమయ వచిచొంది. ఇనిన పో స్ పాయిొంటు
ో
ఉనానయికన్ుకనే ఇనసెక్షన్ లల మొంచి రిమార్ొ లు పొ ొందగాల్నగాొం. గారడ న్ వర్ొ చా లా
పర ో త్ాసహకొంగా ఉొండ్ేది. కూరగాయ్ల వలన్ రాబడ్ీ వచేచది. కన్ుక ఎొందుకు ఈ ఊరు
వదలాల్న అని మన్స్ు పీకేది. నేన్ు వళ్ుటొం ఎవరూ హరిిొంచే విషయ్మయ కాదు కూడ్ా.
శ్రు వి. హన్ుమొంత్ రావు గారి రికమొండ్ేషన్ లెటర్ – మేడూరు కు టాోన్స ఫర్
హెైదరాబద్ బ. డ్ి. ఎల్. లల పని చేసప మా త్మయమడు మోహన్ ఒక స్ారి ఉత్ా రొం రాస్ూ
ా
కాొంగుస్ పెోసిడ్ొంట్ చేసన్
ి శ్రు వి. హన్ుమొంత్ రావు గారి బామమరిా త్న్ దగొ ర పని చేస్ా ునానడని
రనజూ ‘’స్ార్ !మీరు నాకు ఉదయ ూగొం ఇచిచ చాలాహేల్ప చేశారు. మాబావగారి దాారా ఏదైనా
పనికావాలొంటే ఇటేటచయి
ే ొంచి పెడత్ాన్ు ‘’అనే వాడట ఈవిషయ్ొంనాకు రాసి ఉయ్యూరు
చుటల
ట పకొలకు చేరాలొంటే ఇదే మొంచి అవకాశొం అనానడు. స్రే పోయ్త్నొం
చేయ్మనానన్ు. బామమరిా బావకు ఏొం చపాపడ్య త్ల్నయ్దు కాని పది రనజులలో శ్రు
హన్ుమొంత్రాగారు కృషాణ జిలాో పరిషత్ చైరమన్ శ్రు పిన్నమ నేని కోటేశార రావు గారికి న్న్ున
ఉయ్యూరు లేక దానికి అతి దగొ రలల ఉన్న స్ూొల్ కు టాోన్స ఫర్ చేయ్మని రికమొండ్ేషన్
లెటర్ రాసి ఇచాచరు. దానిన బామమరిా మా వాడ్ికిసపా వాడు నాకు పర స్ట లల వొంటనే
పొంపపశాడు. ఈవిషయ్ొం ఎవరికీ చపపలేదు చాలా రహస్ూొంగా నే ఉొంచాన్ు. మా ఆవిడకూ
చపపలేదు. ఒక శని వారొం ఉయ్యూరు వళ్ో ఆ సీల్డ రికమొండ్ేషన్ లెటర్ న్ు చైరమన్ శ్రు
కోటేశార రావు గారిని జిలాో పరిషత్ ఆఫీస్ లలకల్నసి అొందజేశాన్ు. అయ్న్ ఆశచరూొంగా ఒక
స్ారి త్లపెైకతిా నా వప
ై ు చూసి న్వుాత్ూ కాొంప్ కో ర్ొ కిచిచ అరజొంట్ గా ఈపని
పూరిాచయ్
ే మని చపాపరు. నేన్ు త్రాాత్ చిలుకూరివారి గయడ్ొం వచిచ నా పన్ులు నేన్ు
చేస్ుకు పర త్ూనే ఉనానన్ు. లెకొల మేస్ట ారికి శేషగిరి రావు గారికి కూడ్ా రహస్ూొం
చపపలేదు. ఒక రనజు టపాలల నా టాోన్స ఫర్ ఆరడ ర్ వచిచొంది న్న్ున మేడూరుకు టాోన్స ఫర్
చేసి ఇకొడ నా పర స్ట లల మైలవరొం నేటవ్
ి నాలాగానే సెన్
ై స మేస్టర్, నాకు రాజమొండ్ిో
టెోయినిొంగ్ కాలేజి లల స్హాధాూయి న్లో గా ఎత్ర
ా గా త్లో బటట లత్ో ఉొండ్ే రామా రావు న్ు
వేశారు. నేన్ు ఇకొడ్ికోచిచన్పుపడుకూడ్ా నా టెోయినిొంగ్ మేట్ జి. హెచ్. హన్ుమొంత్రావు
న్ు ఇకొడ్ిన్ుొండ్ి కాజ కు టాోన్స ఫర్ చేసి, న్న్ున చిలుకూరివారి గయడ్ొం హెడ్ మాస్ాటరుగా
వేశారు. నేన్ు రిలీవ్ చేసిన్వాడు న్న్ున రిలీవ్ చేసిన్ వాడూ నా స్హాధాూయ్య లవటొం
త్మాషా గా ఉొంది. స్ాటఫ్ అొంత్ా షాక్ తినానరు. చపపకుొండ్ా ఎొందుకు చేశారీపని అని కమిటీ
పెోసిడ్ొంట్ రడ్ిడ గారు వచిచ గనల చేశారు. శేషగిరిరావు గారిమయఖాన్ నత్ర
ా టి బొ టుట లేదు.
దిగాలు పడ్ిపర య్ారు.. ఏదయ అొందరికి స్రిా చపాపన్ు. మొంచి టీపారీు్ సెొండ్ాఫ్ పారీట ఇచాచరు.
ఒక ఆలాై స్ూట్ కేస్ న్ు బహుమతిగా అొందజేశారు దానిన చాలా ఏళ్లు వాడ్ాన్ు.
పిలోలొందరూ బార హృదయ్ొం త్ో వీడ్య ొలు చపాపరు. పోయ్ాణొం భారొం త్పిపొందికదా అని
నేన్ు స్ొంత్ోషిొంచాన్ు.
నా దారి తీరు -100
లెకొల మాస్ాటరు ఏొం. పురుషర త్ా మా చారి గారి త్ో సపనహొం అస్లెన్నటికీ మరుపు రాదు
ఆయ్న్ కుటుొంబొం త్ో న్ూ అొంత్ే. ఇదకొడ్ి బొంధమో ఆశచరూమేస్ా ుొంది. ఆచారి గారి త్ల్నో గారి
ఆరనగూొం బాగా ఉొండ్ేదక
ి ాదు భారూ చాలా స్న్నగా అనారనగూొంగా నే ఉొండ్ేవారు. కాని
ఆదరణకు సపనహానికి వాళ్ునే చపుపకోవాల్న ఆడపిలో మగ పిలో ాడు చిన్నకాోస్ులు
చదువుత్రనానరు. దాదాపు 8 ఏళ్ుకిుత్ొం ఆచారి గారు చనిపర య్ారని వాళ్ుబాబయి ఫర న్
చేశాడు. వళ్ులేక పర య్ాన్ు. త్రాాత్ వాళ్ు అమామయి వివాహొం మైలవరొం లల
చేస్ా ునానమని శుభలేఖ పొంపి వాళ్ుబాబయి ఫర న్ చేసి చపాపడు. అదే మయహూరాానికి
బజవాడలల మలాోది వొంకటేశారుో కూత్రరు వివాహొం. వివాహొం చూసి అక్షొంత్లు వేసి దీనికి
హాజరైన్ దొంటు వారబాబయి, వొంపటి శరమగారబాబయిలన్ు చాలా రనజుల త్రాాత్ చూశాొం.
అకొడ్ికి మమమల్ననదా రన
ీ చూడటానికి వచిచన్ఆతీమయ్యలు కవి కధకులు శ్రు గొంధొం
వేొంకాస్ాామి శరమ గారిని చూశాొం అపపటికే 85 ఏళ్ు వృదుా ఆయ్న్. ’’ఎొందుకొండ్ీ శుమ పడ్ి
వచాచరు ?మేమే మిమమల్నన చూడటానికి వచేచవాళ్ుొం కదా ‘’అనానన్ు. ఆయ్న్ న్విా ‘’మీ
ఇదా రీన చూసపా పారాతీ పరమేశారులని పిస్ా ుొంది అొందుకే దరశన్ొం కోస్ొం వచాచన్ు ‘’అన్న
పపోమాభిమాన్ మయరిా వారు. ఇదే వారిని చూసిన్ చివరి స్ారి. ఆ త్రాాత్ మేమయ అమరికా
వళ్ుటొం అకొడ మేమయ ఉొండగానే వొంకాస్ాామి శరమగారు చనిపర వటొం జరిగిొంది
మేడూరు ఉయ్యూరుకు దగొ రే. స్ుమారు 15 కిలలమీటరుో కాని రనడుడ బాగయొండదు బస్
ఫీోకాొంసి లేదు. ఏదయ రకొంగా వీరొంకి లాకు చేరిత్ే అకొడ్ిన్ుొండ్ి వళాులొంటే ‘’టొంగయ’’ త్గేది .
ఏదయ త్ొంటాలుపడ్ి పమిడ్ిమయకొల చేరిత్ే అకొడ్ి న్ుొండ్ి స్ూొల్ పిలోల సెైకిల్ మీద ఎకిొ
వళాుల్న లేక పర త్ే లెఫ్టట అొండ్ రైట్ రొండుకిలలమీటరుో అలాగే స్ాయ్ొంకాలొం 5 గొంటలకే
మేడూరు న్ుొంచి విజయ్వాడ బస్. అది మిస్ అయిత్ే ఆరున్నరకో ఏడుక కాని మళ్ళు బస్
లేదు. ఇొంటికి చేరేస్రికి ఎనిమిది దాటేది. ఒక రకొంగా నాపని’’ పెన్ొం మీొంచి పొ యిూలలకి
ో అయిొందేమో అనిపిొంచిొంది.
‘’అన్నటు
స్ాయ్ొంకాలొం బస్ కోస్ొం స్ూొల్ దగొ రే ఉన్న య్లమొంచిల్న వొంకటేశారరావు గారు అనే
రిటెైర్డ సెకొండరీ గేుడ్ మాస్ాటరి అరుగయలపెై ఆయ్న్త్ో కబయరుో చపుపకోవటొం ఆయ్న్ శ్రు పి
శ్రురామ మయరిా గారి మనిషి. కబయరుో బాగానే చపపపవారు ఎననన పాత్ విషయ్ాలు త్వుాక ని
మాటాోడుక నేవాళ్ుొం అలాగే ఆ ఊళళోనే రిటెైర్ అయిన్ ఒక హిొందీ మాస్ాటరు కూడ్ా ఉనానరు
ఆయ్నా వొంకటేశార రావే ఆయ్న్ ఇకొడ టలూషన్ కిొంగ్.
నేన్ు సెైన్స డ్ిగీు పొ ొంది బీఎడ్ చేసి మోపిదేవిజిలాోపరిషత్ హెై స్ూొల్ లల సెన్
ై స మాస్ట ర్ గా
1963 లల చేరి, రొండ్ేళ్ో ల పనిచేసి ఉయ్యూరు కు వచాచన్ు . నా అపాయిొంట్ మొంట్ ఆరడ ర్
బొందరు జిలాో పరిషత్ ఆఫీస్ న్ుొంచి త్చిచ నాకు ఇచిచ 19-8-1963న్ అమావాస్ూ
అయినా చేరమని లేక పొ త్ే సీనియ్ారిటీ దబబతిొంటుొందని హిత్వు చపిపొంది మా సెన్
ై స
మాస్ాటరు శరమగారే. అలాగే చేరి క నిన అడడ ొంకులెదురకొనాన విజయ్వొంత్ొంగా సెైన్స మాస్ట ర్
గా, హెడ్ మాస్ట ర్ గా వారి చలువ, దీవన్ల వలెనే నా స్రీాస్ పూరిా చేశాన్ు. నేన్ు డ్ిగీు
మొదటి స్ొంవత్సరొం లల ఉొండగా, మా అన్నగారు లక్షీమ న్రసిొంహ శరమ హాసెపట రల
ై ేా సపటషన్
మాస్ట ర్ గా పని చేస్ా ూ హఠాత్ర
ా గా హార్ట ఎటాక్ వచిచ చనిపర య్ారు. రైలేా వారికి అపిో కేషన్ు
ో
పెటట ొంి చటొం వారివాాల్నసన్ బకాయిలనీన త్పిపొంచటొం లల మా నాన్నగారికి శరమ గారు చేసిన్
స్ాయ్ొం మరువ లేనిది. అొందుకనే వారు మా కుటుొంబ మిత్రోలయ్ాూరు.
బొందరు హిొందూ కాలేజీ లల నేన్ు ఫిజిక్స డ్ిమాన్ సపటట
ా ర్ గా పని చేస్ా ూ , నేన్ూ, డ్ిగీు ఫెైన్ల్
ఇయ్ర్ లల ఉన్న మా అత్మయమడు మోహన్ ఒక అదా ఇొంటోో ఉొంటె మేమయ పగలు కాలేజీకి
వళ్ున్పుపడు దొ ొంగలు పడ్ి మా టోొంక్ పెటట ె దయ చుకు వడ్ిత్ే అొందులల ఉన్న నా ఎస్ ఎస్
ఎలీస బయక్ పర యిొంది. మాస్ాటరుగారికి చబత్ే వొంటనే డూపిో కేట్ స్రిటఫక
ి ట్ కు నాత్ో అపెైలై
చేయిొంచి మయడు నలలలల హెద
ై రాబాద్ లలని బో రుడ ఆఫీస్ న్ుొంచి త్పిపొంచి నాకు అొంద
జేశారు. వారి ఋణొం మరువ లేనిది.
చదువుక న్న చనటే మాస్ాటరిత్ో కల్నసి పని చేసప అదృషట ొం
మోపిదవి
ే న్ుొండ్ి ఉయ్యూరు హెై స్ూొల్ కు 1965 లల బదిలీ అయి వచాచన్ు. గయరు
శిషరూలొం ఇపుపడు స్హ ఉదయ ూగయలమయ్ాూమయ. నాకు లెకొలు, సెైన్స కాోస్ులు వచేచటు
ో
టెైొం టేబల్ వారే త్య్ారు చేశారు నామీద ఉన్న అభిమాన్ొం త్ో. స్మరధొంగా బో ధిొంచి అొందరి
అభిమాన్ొం పొ ొందటానికి ఇదే కారణమయిూొంది . మాస్ాటరు చేసిన్ మరకక మహో పకారొం
ఉొంది. .నేన్ు బ ఎస్ సి ఫిజిక్స మయిన్ వాడ్ిని మాథ్సస కమిసీట ా స్బసడ్ియ్రి. డ్ిగీులల
మాకు మొదటి ఏడ్ాది ఇొంగిోష్ ఉొండ్ేది. ఒకొటే పపపర్. కన్ుక బ ఎస్ డ్ిగీు ఉన్నవాళ్లో హెై
స్ూొల్ లల పెై త్రగత్రలకు ఇొంగిోష్ బో ధన్కు అన్రుోలు. అొందుకని మాస్ాటరుగారు న్న్ున
బ ఏ ఇొంగిోష్ చేయ్మనానరు.అొంటే ఇొంగిోష్ స్బజ క్ట మాత్ోొం రొండు పర ో జులు రొండు
నాొండ్ీటెైల్స, రొండు డ్ాోమాలు చదివి రొండ్ేళ్ో ల వరుస్గా పరీక్ష రాసి పాసెత్
ై ే బఎ ల్నటరేచర్ డ్ిగీు
వస్ుాొంది అని హిత్వు చపిప న్న్ున పరీక్ష రాయిొంచారు. నాత్ోపాటు మానిక ొండ హెై స్ూొల్
లల సెకొండరీ గేుడ్ టీచర్ గా పని చేసిన్ శ్రు అలూ
ో రి సీత్ా రామ రాజుగారికి నేన్ు చపిప ఆయ్న్
కడత్ాన్ు అొంటే పరీక్షకు కటాాొం. బజవాడ లయోలా కాలేజీ సెొంటర్. బజవాడ ఆర్ ఎస్ ఎస్
ఆఫీస్ లల పరీక్షల స్మయ్ొం లల మేమిదా రొం ఒక రూమ్ లల ఉొండ్ి పరీక్ష రాస్ాొం. నేన్ు
పాస్యి బఎ డ్ిగీు పొ ొంది ఇొంగిోష్ టీచిొంగ్ కు అరోత్ పొ ొందగల్నగాన్ు మాస్ాటరి స్లహా దయ్
ఆశ్రస్ుసవలన్. రాజు గారు మాత్ోొం పాస్ కాలేకపర య్ారు. ఆత్రాాత్ వైరొండు మయడు స్ారుో
రాసినా పాస్ కాలేదాయ్న్. కానీ ఆయ్న్ చనిపర యిే దాకా మా ఇదా రి మధూ మొంచి
మిత్ోత్ాొం న్డ్ిచిొంది మేమయ మానిక ొండకు వళ్ుటొం వారు ఉయ్యూరు వచిచ మా ఇొంటోో మా
చిన్ననాటి గయరువుగారు స్ారీొయ్ వణయకూరు గరుడ్ా చలొం మేషట ారిఇొంటికీ రావటొం
చాలాకాలొం జరిగిొంది. ఇపుపడు వారిదారూ స్ారొ స్ా ులు మానిక ొండలలనే అటెొండర్
రాఘవరావు మాకు మయగయొరికి అత్ూొంత్ స్నినహిత్రడు. ఆత్న్ు కూడ్ా రాజుగారిత్ో పాటు
వచేచవాడు . ఇపుపడు రాఘవరావూ స్ారొ స్ా ుడ్ే.
ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల సెైన్స ఫపర్ అొండ్ ఎకిస బషన్
నేన్ూ మాస్ాటరూ కల్నసి ఉయ్యూరు హెై స్ూొల్ లల సెైన్స అొండ్ మాథ్సస ఫపర్ ఎకిసబషన్
నిరాహిొంచాలని నిరణయిొంచాొం. మాస్ాటరు న్న్ున’’పోస్ాదూ ‘’ అని పిల్నచేవారు ‘’పోస్ాదూ
ఇొందులల నాకేమీ త్ల్నయ్దు. న్ువేా దగొ రుొండ్ి అనిన చూడు నీకు ఏ రకమైన్ స్హాయ్ొం
కావాలనాన నేన్ునానన్ు ‘’అని బాధూత్ అొంత్ా నామీదే పెటట శ
ే ారు. హెడ్ మాస్ాటరు శ్రు క విఎస్
ఎల్ న్రసిొంహారావుగారు నేన్ు 8 చదువుత్రన్నపుపడు ఆయ్నే హెడ్ామస్ట ర్. నాకు బాగా
చన్ువు. నా దగొ ర త్ల్నవైన్ టలూషన్ పిలోలు య్దా న్పూడ్ి స్ాొంబశివరావు, వొంటోపోగడ
ఉమామహేశారరావు మొదలెన్
ై వాళ్లు ఉొండ్ేవారు. స్ాొంబ బజవాడ పోభయత్ా ఆస్పతిోలల
కొంటి డ్ాకటరై మొంచి పపరు పొ ొందాడు. ఉమా మా ఇొంటిమయొందువాడు. వాళ్ునాన్న
స్ాొంబయ్ూగారు చనిపర య్ాక కుటుొంబ బాధూత్ తీస్ుక ని ఐదారేళ్ోకత్
ిు ొం చనిపర య్ాడు.
వీళ్ో కు ఇనననవేషన్ బాగా ఉొండ్ేది. నాకు పాోకిటకల్ నాలెడ్జ ఉొండటొం త్ో వీరొందరి స్హకారొం
త్ో మేషట ారి ఆధారూొం లల సెైన్స మాూథ్సస స్ర షల్ ఎకిసబషన్ పెదా ఎత్ర
ా న్ రొండు పెదా పాకలలల
విదాూరుాలకు వివరిొంచి చపపటానికి టెోయినిొంగ్ ఇచిచ పెటట ాొం. అపుపడు శ్రు కాకాని
వొంకటరత్నొం గారు వూవస్ాయ్ శాఖా మాత్రూలు. వారిని ఆహాానిొంచి వారిత్ో పోదరశన్
పాోరొంభిొంప జేశామయ. ఊళళు వాళ్లు చుటుటపోకొల స్ూొల్ వాళ్లు, పెదాలూ పిన్నలూ
అత్రూత్ాసహొంగా వచిచ చూసి మమమల్నన మచుచ క నానరు. ఎసిొమో జీవిత్ొం అని స్ర షల్
విభాగొం లల దూదిత్ో ఇగయో ఇలుో సెో డ్జ బొండ్ి కుకొలు ఏరాపటు చే స్ాొం సెైన్స లల పిపట్
ె ల
ఆధారొం గా ఫౌొంటెన్ దానిపెై పిొంగ్ పాొంగ్ బాల్స ఎగరటొం ఏరాపటు చేసపా అొందరూ
ఆశచరూపర య్ారు . అపపటికి ఏ జిలాోపరిషత్ హెై స్ూొల్ లల ఇలాొంటి పోదరశన్ ఎవారూ
నిరాహిొంచలేదని అనేవారు. ఈ స్ూొల్ లల మళ్ళు ఎపుపడూ ఏ సెైన్స మాస్ాటరూ ఇలాొంటి
పోదరశన్కు న్డుొం కటట లేదు. ఆ రనజులు వేరు ఆ ఆలలచన్లు వేరు. నేన్ూ ఇకొడ ఆత్రాాత్
రొండు స్ారుో పనిచేశా కానీ మళ్ళు అపోయ్త్నొం నేన్ూ చేయ్లేదు. ఇది నా జీవిత్ొం లల ఒక
హెై లెైట్ గా నిల్నచిొంది. మాస్ాటరి పర ో త్ాసహొం వలో నే ఇది విజయ్వొంత్ొం అయిొంది
నా గైడ్ అొండ్ ఫిలాస్ఫర్
శరమ మాస్ాటరు నా గైడ్ అొండ్ ఫిలాస్ఫర్. నాకు ఎపుపడు టాోన్స ఫర్ వచిచనా ఆయ్న్ పని
చేస్ా ున్న కొంకిపాడుదగొ రున్న గకడవరుుకో లేక కాజ కో, లేక బొందరు కో వళ్ో స్లహా తీస్ుక నే
వాడ్ిని. 1987 లల నేన్ు హెడ్ మాస్ాటర్ అయ్ాూక కూడ్ా మా గయరు శిషూ స్ొంబొంధొం
అవిచిచన్నొంగా క న్స్ాగిొంది. మాస్ాటరు ఉయ్యూరు వసపా మా ఇొంటికి రాకుొండ్ా వళళోవారు
కాదు ఎననన స్ొంగత్రలు గయరుా చేస్ుక నే వాళ్ుొం హెైదరాబాద్ లల వారున్నపుపడూ మా
దొంపత్రలొం వళ్ో చూస్ాొం. వారిమేన్కోడలు ఉయ్యూరులల ఆ మధూ మా ఇొంటి లల
అదా కునానరు ఆమ భరా టెల్నఫర న్ ఎక్స చొంజి ఉదయ ూగి. ఇలా మళ్ళు మేషట ారిత్ో
అన్ుబొంధమేరపడ్ిొంది. ఆవిడ్ా మా ఆవిడ్ా కల
ై ాస్ గ్రీ ననమయ చేస్ుక నానరు. చాలా
స్హాయ్కారిగా ఉొండ్ేవారు ఆవిడ త్ల్నదొండుోలు -అొంటే మాస్ాటరి చలెో లు, భరా గారు. ఈ
చలెో లున్ు చూసపా అచచొంగా మాషాటరు గయరుాకోచేవారు. వారి స్హకారొం వలన్నే ననమయ చాలా
బోహాొండొంగా జరిగిొంది. మాస్ాటరి త్మయమడు కూడ్ా వచాచడు. . జాాపకాల త్ేగలపాత్ర
త్ోవుాక నానొం. మాస్ాటరు కూచిపూడ్ి దగొ ర చిన్మయత్ేా వి లల పని చేశారు.
ఈ విధొంగా న్న్ున తీరిచ దిగిన్ మా గయరు వరేణయూలు శ్రు జ వి ఎస్ పోస్ాద శరమగారు
స్ుమారు పదేళ్ోకత్
ిు ొం అకస్ామత్ర
ా గా చనిపర య్ారు. మాస్ాటరు గకపప హో మియో పతి
వైదుూలు. ఎొందరికో ఎననన వాూధులు న్య్ొం చేసన్
ి భిషగారేణయూలు. ఈ నాడు ఉపాధాూయ్
దిననత్సవొం నాడు మా గయరువరేణయూలన్ు ఈ రకొంగా స్ొంస్మరిొంచగలగటొం నా అదృషట ొం.
ఇవాళళ నాకూ మా మైనేనిగారికి స్ుమారు 70 ఏళ్ు కిుత్ొం పాోధమిక విదూ నేరిపన్ మా
గయరు వరేణయూలు కీశే కోట స్ూరూనారాయ్ణ శాసిా ి గారి గయరుపూజోత్సవొం
కూడ్ాఉయ్యూరులల స్రస్భారతి త్రఫున్ స్ాానిక అమరవాణీ విదాూలయ్ొం త్ో స్ొంయ్యకా ొంగా
నిరాహిొంచి శ్రు మైనేని గనపాలకృషణ య్ూ శ్రుమతి స్త్ూవతి (అమరికా )దొంపత్రలు ఏరాపటు
చేసిన్ స్ారీొయ్శ్రు కోట స్ూరూనారాయ్ణ శాసిా ి శ్రుమతి కోట సీత్మమ దొంపత్రల స్ామరక
న్గదు బహుమతి 10 వేల రూపాయ్లు పదవ త్రగతి చదువుత్రన్న పపద
పోతిభగలవిదాూరిాకి, మరకక 10 వేల రూపాయ్ల న్గదు బహుమతిని ఒక విదాూరిానికి
స్రస్భారతి త్రఫున్ అొంద జేశామయ. మా గయరుపుత్రోలు శ్రు కోట చొందో శేఖర శాసిా ,ి శ్రు కోట
గాయ్తిో పోస్ాద్, శ్రు కోట సీత్ారామాొంజనేయ్యలు గారుో త్మ త్ల్నదొండుోల స్ామరక న్గదు
బహుమతిగా ఏరాపటు చేసిన్ 10 వేల రూపాయ్లు డ్ిగీు చదువుత్రన్న పపద పోతిభగల
విదాూరిాకి వారి చేత్రలమీదుగా ఇపిపొంచాొం. శ్రు వారణాసి స్దాశివరావు త్మ త్ల్నో గారు
స్ారీొయ్ శ్రుమతి దురొ గారి స్మృత్ూరాొం అొందజేసన్
ి 5 వేల రూపాయ్లు మరకక పపద పోతిభ
ఉన్న విదాూరిాకి అొందిొంచామయ.
ఉపాధాూయ్ దిననత్సవ స్ొందరుొం గా ఏరాపటు చేసిన్ శ్రు కోట మాస్ాటరి గయరు పూజోత్సవ0
నాడు 10 మొంది ఉపాధాూయినీ ఉపాధాూయ్యలకు స్రస్భారతి త్రఫున్ స్నామన్ొం చేస్ాొం.
నేన్ు ఉయ్యూరులల లేకపర యినా ఈ కారూకుమానినమా అబాబయి, స్రస్భారతి కోశాధికారి
గబబట వొంకట రమణ, అమరవాణన పిోనిసపాల్ శ్రు పి వి నాగరాజు స్మరధ వొంత్ొంగా
నిరాహిొంచగా స్రస్భారతి గ్రవాధూక్షులు శ్రుమతి జోశుూల శాూమలాదేవి, కారూదరిశ శ్రుమతి
మాదిరాజు శివ లక్షిమ గారుో స్భానిరాహణ స్మరధ వొంత్ొం గా చేశారు.
మరకక మారొ దరిశ
నేన్ు 1987 లల గొండ్ాోయి జిలాోపరిషత్ హెై స్ూొల్ సెైన్స మాస్ట ర్ పర స్ట న్ుొంచి వత్సవాయి
హెడ్ మాస్ట ర్ పర స్ట కు పోమోట్ అయ్ాూన్ు . అపుపడు మా హెడ్ామస్ాటరు శ్రు
పివి స్ుబోహమణూొంగారు. మొంచికి, సినిసయ్ారిటీకి, చదువు కుమశిక్షణలకు మారుపపరు.
క ొంచొం స్పటకొం మచచలత్ో దాదాపుగా కాఖీ పాొంట్ త్లో ఖదా రు షర్ట త్ో ఉొండ్ేవారు. నేన్ు
ఎననన విషయ్ాలు ఆయ్న్ వదా నేరుచకునానన్ు. నాకు పోమోషన్ ఆరడ ర్ రాగానే ఆయ్న్
‘’పోస్ాద్ గారూ -హెడ్ మాస్ట ర్ అొంటే Early to come, late to go ‘’అనే ‘’తిరుమొంత్ోొం ‘’
త్లుస్ుక ొంటే స్కసస్ అవుత్ారు అని బో ధిొంచారు.నేన్ు అక్షరాలా ఆయ్న్ లా న్డ్ిచాన్ు.
ఒక రకొంగా నాకు మొంటార్ వారు. ఆఫీస్ వర్ొ అొంత్ా కరత్లామలకొం వారికి. జగొ య్ూపపట
లల ఉొండ్ి గొండ్ాోయి కి బస్ లల వచేచవారు. ఏనాడూ ఒకొ నిమిషొం కూడ్ా ఆలస్ూొం గా
వచేచవారుకాదు. ఏ పనీ పెొండ్ిొంగ్ ఉొండ్ేదికాదు. ఇొంకిుమొంట్ వొంటివి అడగాల్నసన్ అవస్రొం
ఉొండ్ేదికాదు. లెకొలు ఇొంగిోష్ బాగా బో ధిొంచేవారు . జగొ య్ూపపట చుటల
ట పోకొల అలాొంటి
హెడ్ మాస్ట ర్ లేరు అని చపపపవారు. నేన్ు హెడ్ మాస్ాటరుగా వత్సవాయి లల చేరాక పి ఆర్
సి అమలు జరిగిొంది. బల్స ఎరియ్ర్ బల్స చేయ్టానికి మా గయమాస్ాా శ్రు లగడపాటి
వొంకటరత్నొం త్ాన్ు బాగా నిషాణత్రడ్ే అయినా ‘’స్ుబోహమణూొం గారి దగొ రకు మన్ొం వడ్ిత్ే
మీకూ విషయ్ాలు త్లుస్ాాయ్ని’’ చబత్ే వళ్ో స్లహాలు పొ ొందాొం. మొంచి గైడ్ స్ుబోహమణూొం
గారు . ఉపాధాూయ్ దిననత్సవొం నాడు శ్రు పివి స్ుబోహమణూొంగారిని జాాపకొం చేస్ుకోవటొం నా
పూరాజన్మ స్ుకృత్ొం. వీరు జగొ య్ూపపట లల ఆరనగూొంగా నే ఉనానరు.
క స్మరుపు -.నేనేదయ మా మాస్ట రోన్ు గయరుా చేస్ుక నాననాని కాలర్ ఎగ రేస్ా ుొంటే -’’త్గయొ
బాలయ్ాూ త్గయొ త్గయొ ‘’అన్నటు
ో గా 19 96-97 లల నేన్ు కృషాణజిలాో పామరుు దగొ రున్న
అడ్ాడడహెై స్ూొల్ హెడ్ మాస్ట ర్ గా పని చేసిన్పుపడు 9, 10 త్రగత్రలు చదివి ఫస్ట కాోస్
లల పాసెై అనిన స్ాొంస్ొృతిక కారూకుమాలలల మయొందు ఉొంటల విదాూరిా నేత్గా స్మరధత్న్ు
చూపుత్ూ నా అభిమాన్ొం పొ ొందిన్ విదాూరిాని శ్రుమతి కోడూరు పావని చదువులు పూరిా చేసి
12 ఏళ్ున్ుొండ్ి అమరికాలల భరాా పిలోలత్ో ఉొంటల అపుపడపుపడు ఫర న్ చేస్ా ూ, ఆగస్ుట 21
న్ ఒహాయో రాషాటానికి కుటుొంబొం త్ో మారి ఇవాళ్ సెపట ొంె బర్ 5 ఉపాధాూయ్ దిననత్సవొం నాడు
ి భిన్ొందన్లు త్ల్నపి త్న్ గయరు భకిాని చాటిొంది. పావని మన్ బాోగ్ కు
ఇపుపడ్ే ఫర న్ చేసఅ
వీరాభిమాని అనీన చదువుత్ాన్ని చబయత్రొంది. శుభాశ్రస్ులమామ పావని నీకూ నీ
కుటుొంబానికీ !-
ఉపాధాూయ్ దిననత్సవ శుభాకాొంక్షలత్ో
నా దారి తీరు-108
అడ్ాడడ హెడ్ మాస్ట ర్ గిరీ
నేన్ు మేడూరు లల విధి నిరాహణ న్ుొండ్ి విడుదలెై 1991 ఆగస్ుట 14 స్ాయ్ొంత్ోొం అడ్ాడడ
హెై స్ూొల్ హెడ్ మాస్ట ర్ గా చేరాన్ు. అకొడ నాకు గయమాస్ాా అొంజిరడ్ిడ త్లుస్ు. ఇదా రొం
పామరుులల ఇదివరకుకల్నసి పని చేయ్టొం, వాళ్ు అమామయిల్నదా రూ, అబాబయి అకొడ
చదవటొం అత్ని పెదామామయిని ఉయ్యూరు దగొ ర య్ాకమయరు లల ఉొంటున్న నా శిషరూడ్ికి
చిచ వివాహొం చేయ్టొం జాాపకొం వచాచయి. లాబ్ అసిసట ొంె ట్ శ్రు బాలకృషణ ఎరుగా త్లో గాోస్ర ొ
పొంచకటుట చకకాొత్ో న్వుాత్ూ పలకరిొంచాడు. స్ూొల్ లల కరొంట్ పర యి చాలాకాలమైొంది.
పాత్ హెడ్ మాస్ట ర్ మన్ొం వళ్ో పర త్రనానొం కదా అని పటిటొంచుకోలేదు. మరి రేపు ఆగస్ుట
15 జొండ్ావొందన్ొం స్ాాత్ొంత్ో దిననత్సవొం జరిపప ఏరాపటు
ో చేశారా అని అడ్ిగిత్ బలో ొం క టిటన్
రాయి లాగా ఎవరూ మాటాోడలేదు. ననటస్
ీ పొంపారా అొంటే ఇొంచారిజ హెచ్ ఏొం, సెన్
ై స మాస్ట ర్
క వొంకటేశారరావు పొంపిొంచారని అనానరు. అస్లు జొండ్ా ఉొందా అని అడ్ిగిత్ చినిగి
పర యిొంది అనానడు రడ్ిడ. నా త్పన్ గయరిాొంచిన్ బాలకృషణ ‘’స్ార్ !ఈ రాతిోకి ఎలకీటాషయ్
ి న్ న్ు
పటుటక ని రేపు పొ దుాన్న కలాో కరొంట్ వచేచటు
ో చేస్ా ాన్ు ఖరుచ నేనే పెడత్ాన్ు జొండ్ా రడ్ిడ త్ో
త్పిపొంచటొం మిగిల్నన్ ఏరాపటు
ో నేనే బాధూత్గా చేస్ా ాన్ు ‘’అనానడు. హమమయ్ూ అన్ుక నాన.
అొంటే ఇకొడ అనీన మొదటి న్ుొంచి పాోరొంభిొంచాలన్నమాట. కమిటీ పెస
ో ిడ్ొంట్ శ్రు
అడుస్ుమిల్నో రామ బోహమొం గారిని ఊరిలలని పెదాలన్ూ కూడ్ా ఆహాానిొంచామని చపాపన్ు.
స్రే దిగిత్ేకాని లలత్ర లలటు త్ల్నయ్న్టు
ో ఇక కారూకుమొం, పోక్ష్ళ్న్ పాోరొంభిొంచాలని
స్ొంకల్నపొంచా. ఏ శుభ మయహూరా ొం లల ఈ స్ొంకలపొం వచిచొందయ త్ల్నయ్దు కానీ, నేన్ు1998
జూన్ 31 అొంటే స్ుమారు 7 ఏళ్లు ఇకొడ పని చేసిన్ కాలొం లల నాకు ఎలాొంటి ఇబబొందులూ
ఎదురవాలేదు. నేన్ు అన్ుక న్న అనిన పన్ులు చేసి గయడ్ివాడ డ్ివిజన్ లల అడ్ాడడ మోడల్
హెై స్ూొల్ అనే పపరు త్ే గల్నగాన్ు. విదాూశాఖ, జిలాోపరిషత్ర
ా , అొందరూ ఏదైనా
నేరుచకోవాలొంటే అడ్ాడడ హెై స్ూొల్ కు వళ్ో నేరుచకోొండ్ి. అని చపపపవారు. కావాలని ఇకొడ్ికి
వచిచన్ొందుకు నాకూ, పాఠశాలకు గకపప గయరిాొంపు వచిచొంది.
అడ్ాడడలల మొదటి స్ాాత్ొంత్ో దిననత్సవొం
15-8-1991 జొండ్ా పొండుగనాడు ఉదయ్ొం ఉయ్యూరులల బయ్లేారి రొండు బస్ుసలు మారి
9 గొంటలకే అడ్ాడడ చేరాన్ు. స్ాటఫ్ అొందరూ వచాచరు. రామ బోహమొం గారు వచిచ
పలకరిొంచారు. కరొంట్ వచిచొంది క త్ా జొండ్ా వచిచొంది. పత్ాకావిషొరణ చేశాన్ు. విదాూరుాలు
వొందేమాత్రొం జాతీయ్గీత్ాలు పాడ్ారు. పిలోలొందరికీ బాలకృషణ క న్న బస్ొటు
ో చాకోలెటో ు
పొంచిపెటట ాొం. త్రాాత్ స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పెటట ి అొందరికి టీ బసెొట్స ఇపిపొంచాన్ు. ఇకొడ నాకు
పామరుులల నాత్ోపాటు పనిచేసన్
ి సెకొండరీగేుడ్ మాస్ట ర్ శ్రు డ్ి వీరభదోరావు ఉొండటొం క ొంత్
బలానినచిచొంది మొంచివాడు స్మరుధడు, విలువలు కోరేవాడు. న్న్ున నేన్ు అొందరికి
పరిచయ్ొం చేస్ుక ని స్ాటఫ్ మొంబరో న్ు ఒక ొకొరినీ ఎవరి పరిచయ్ొం వారు చపపమని వారి
గయరిొంచి త్లుస్ుకునానన్ు. నేచురల్ సెన్
ై స బో ధిొంచే డ్ి ఏొం విజయ్లక్షిమ ఇొంగిోష్ ఏొం ఏ
ై స టీచర్. యిెన్. సీత్ారామరాజు లెకొల మే స్ట ర్. శ్రు
కూడ్ా. వొంకటేశారరావు ఫిజికల్ సెన్
టి. ఎల్. కాొంత్ారావు గేుడ్ వన్ త్లుగయపొండ్ిట్. గేుడ్ 2 త్లుగయపొండ్ిట్ లేడ్ీ శ్రుమతి
పారాతీదేవి . స్మరుధరాలెైన్ టీచర్. పోశాొంత్త్, పవిత్ోత్ మయఖొం లల స్పషట ొంగా
కనిపిొంచేవి. స్ర షల్ మాస్ాటరు శ్రు సి హెచ్ వొంకటేశారరావు మొంచి దైవ భకిా ఉన్నవారు,
ఆదరశపాోయ్యడ్న్
ై టీచర్ ఆరనగూొం త్కుొవే అయినా చాలా కషట పడ్ి పని చేసప త్త్ా ాొం అరవిొంద
శిషరూలు. కాుఫ్టట మాస్ట ర్ క మల్నో కారుజన్రావు కాుఫ్టట పని ఏమీలేక గారడ న్ పని చూసపవాడు.
ఎస్ స్ుజాత్ః మరకక సెకొండరీ గేుడ్ టీచర్. బ ఏ బ ఎడ్. లెైబలోరయ్
ి న్ కూడ్ా అపపటికి
బాలకృషణ యిే. త్రాాత్ రాజా రావు వచిచ చేరాడు . ఘొంటస్ాలలాగా పాడగలడు. త్రాాత్
డ్ిోల్ మాస్ట ర్ గా శ్రు త్రరో పాటి జగననమహన్రావు గారు. ’’అొంత్ా భగవదన్ుగుహొం ‘’అొంటల
న్వుా మయఖొం త్ో పలకరిొంచేవారు. అటెొండర్ గయరవయ్ూ నట్
ై వాచ్ మన్ పోస్ాద్. ఈ
ఇదా రూ కురాుళళో. విన్య్ొంగా ఉొండ్ేవారు. అొంజిరడ్ిడ గయమాస్ాా. పోస్ా ుత్ొం వీరే స్ాటఫ్ మొంబరుో.
స్ాటఫ్ సెకుటరీ లేడు.
నేన్ు అడ్ాడడరావాలొంటే ఉయ్యూరు న్ుొంచి పామరుు వచిచ, అకొడ గయడ్ివాడ వళళో బస్
ఎకిొ అడ్ాడడ లల దిగాల్న. రనడుడకు బడ్ి చాలాదగొ రే. ఫెనిసొంగ్ లేదు. అొందరూ స్ూొల్ న్ుొంచే
రాకపర కలు. రిటెైర్డ నట్
ై వాచ్ మన్ అబోహాొం బడ్ికి దగొ రలల ఉొండ్ేవాడు. ఎపుపడూ ‘’ఫుల్
డ్య స్’’ లల ఉొండ్ేవాడు. అపుపడపుపడు వచిచ పలకరిొంచేవారు. అత్ని భారాూ కూత్రరు కూడ్ా
ా ఉొండ్ేవారు . మొదటి స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పెటట ి, స్ాటఫ్ సెకుటరీని ఏరాపటు చేస్ుకోమని
వస్ూ
చపాపన్ు అొందరూ ఏకగీువొంగా ఫిజిలా సెైన్స మాస్ట ర్ వొంకటేశారరావు పపరే చపాపరు
ఆయ్నేన చేస్ాొం, అసిసట ొంె ట్ గా వీరభదోరావు ఉొంటె బాగయొంటుొంది అనానరు ఒకే చేశా. ‘’నేన్ు
పొ డ్ిచస్
ే ా ా చిొంపపస్ా ా అని చపపన్ు. మన్ొం అొందరొం కషట పడ్ి పని చేదా ాొం బడ్ికి మొంచి
గయరిాొంపు స్ాధిదా ామ్. పదవత్రగతి సెొంటర్ ఒకపుపడు ఇకొడ ఉొండ్ేది. త్రాాత్ తీసపశారు.
మన్ొం అొందరొం తీవో పోయ్త్నొం చేసి సెొంటర్ త్పిపదాాొం. కుమశిక్షణ చాలామయఖూొం. టెస్ట
పరీక్షలత్ో స్హా అనిన పరీక్షలూ సిటక్స గా నిరాహిదా ాొం. కాపీలన్ు అన్ుమతిొంచవదుా. అనిన
జాతీయ్ పొండగలు చేదా ాొం. పిలోలత్ో స్ృజన్ శకిాని పెొంచటానికి పోతి 15 రనజులక కస్ారి డ్ిబట్
ల ,
వాూస్రచన్ కిాజ్ పర ో గాుమ్స నిరాహిదా ాొం. బహుమత్రలు ఇదాాొం. అపుపడు వాళ్ో లల క ొంత్
కదల్నక వస్ుాొంది ‘స్ూొల్ అసెొంబీో యిే స్మాయ్ానికి అొందరొం హాజరవుదాొం కాోస్ టీచరుో కాోస్
వన్కాల ఉొండ్ాల్న జాతీయ్ గీత్ాలు బాగా పాోకీట స్ చేయిొంచాల్న . అటెొండ్న్స బాగా ఉొండ్ేటో ు
చూడొండ్ి. పరీక్ష పెటట న్
ి నాలుగైదు రనజులలో పపపరుో దిదా ి మారుొలు ఇవాొండ్ి. పిలోలకు రాసిన్
ఆన్సర్ షీటో ు ఇచిచ త్పొ పపుపలు త్ల్నయ్ జేయ్ొండ్ి. మారుొల రిజిస్ట ర్ లల కాోస్ టీచర్
మారుొలు పర సిటొంగ్ చేయ్ొండ్ి. కనాసల్నడ్ేటెడ్ ఆటేొండ్న్స రిజిస్ట ర్ లల పపరో ు రాసి పోతినలా
హాజరు న్మోదు చేయ్ొండ్ి. పర ో గుస్ రిపర ర్ట లు త్య్ారు చేసి మారుొలు త్గిొన్ చనటో రడ్ ఇన్ొ
త్ో స్ునాన చుటిట, నాకు చూపి నా స్ొంత్కొం అయ్ాూక పపరొంట్ స్ొంత్కాలు పెటట ొంి చి కలెక్ట
చేయ్ొండ్ి . లెబ
ై ోరీ పుస్ా కాలు చదివిొంచొండ్ి. ఆటలు ఆడ్ిొంచొండ్ి డ్ిోల్ కాోస్ విధిగా జరగాల్న
వారానిక కస్ారి మాస్ డ్ిోల్ ఉొండ్ాల్న. టెైొం టేబయల్ కూడ్ా ఈ పోకారొం ఉొండ్ాల్న ‘’అని చపిప
వొంకటేశారరావు రాజు గారో కు టెైొం టేబయల్ బాధూత్ అపపగిొంచి నేన్ు ఇొంగిోష్ పర ో జ్ అొండ్
పొ యిటీో, నాొండ్ీటెైల్డ త్ో స్హా తీస్ుక నానన్ు.
ఇది ఆరిధకొంగా బాగా వన్కపడ్ిన్ ఊరు. ఎకుొవమొంది ఎస్ సి, బ సి విదాూరుాలు. హాస్ట ల్
లల ఉొంటారు. కన్ుక చదువు చాలాత్కుొవ. ఎొంత్ో రుదిాత్ే పోత్ేూక శుదధ తీస్ుక ొంటే త్పప
చదువు రాదు. పదవత్రగతి ఉతీా రణత్ా శాత్ొం 25 మాత్ోమే. కన్ుక నాకు ఒక స్వాల్ గా
మారిొంది. కుమొంగా న్రుకుొ రావాల్న.
6-9-17 న్ అమరికా లలని షారో ట్ న్ుొంచి రాసిన్ ఈ ఆరిటకల్ , చాలాకాలొం అొంటే స్ుమారు
7 నలలు అయిన్ొందున్ విషయ్ాలు గయరుా చేయ్టానికి మళ్ళు ఒకస్ారి మీకు అొందిొంచాన్ు
-దురాొపోస్ాద్
ఇకొడ ఉపాధాూయ్ దిననత్సవొం చేయ్టొం అనేది లేదు. అొందుకని మొదటి స్ారిగా డ్ా
స్రేాపల్నో రాధాకృషణ న్ జన్మదిననత్సవొం సెపట ొంె బర్ 5 న్ ఉపాధాూయ్ దిననత్సవొం
జరిపి విదాూరుాలచేత్ త్మ ఉపాధాూయ్యలొందరికీ పుషపగయచాచలు ఇపిపొంచి, పదవ త్రగతి
విదాూరుాలచేత్ పాధాూయ్యలకు బసెొటు
ో టీలు ఏరాపటు చేయిొంచాన్ు. రాదా కృషణ న్ పటానిన
క నిపిొంచి పూలమాల వేయిొంచాన్ు. అొంత్కు మయొందే స్ాటఫ్ త్ో చపిప, అదాాడ లల పని చేసి
ఇటీవలే రిటెైర్ అయిన్ ఉపాధాూయ్యలు, స్మరుధలెన్
ై ఇదా రికీ స్నామన్ొం చేదా ాొం అని చపాపన్ు
అొందరూ చాలా స్ొంత్ో షిొంచారు. అలాొంటి వారిలల ఇకొడ అొందరి హృదయ్ాలన్ూ
ఆకరిిొంచిన్వారు ఇదా రునానరని చపాపరు. వారు శ్రు రత్ా య్ూ-ఈడుపుగొంటి వొంకట
ో మాస్ట ర్, శ్రు కే. స్ుబాబరావు అనే సపకొండరీ గేుడ్ టీచర్(త్ాడొంకి వాస్ా వుూలు
రత్నొం అనే డ్ిల్
). రత్ా య్ూ గారు రుదోపాక హెడ్ మాస్ట ర్ శ్రు ఈడుపుగొంటి వొంకటేశారరావు (ఈ వి ఆర్
)స్ర దరుడు. వీళ్ో దారత్
ి ో నేన్ు మానిక ొండ హెై స్ూొల్ లల సెైన్స మాస్ట ర్ గా
పనిచేసన్
ి పుపడు మా స్ాటఫ్ మొంబరో ొం మా హెడ్ మాస్ాటరు ఏొం వొంకటేశారరావు గారి
ఆధారూొం లల రుదోపాక వళ్ో జిలాోపరిషత్ చైరమన్ శ్రు పిన్నమనేని కోటేశారరావు గారిొంట
ఆతిధూొం పొ ొంది ఫెోొండ్ీో మాచేస్ గా వాలీ బాల్, బాడ్ మిొంటన్ రొండు రనజులు స్రదాగా ఆడ్ిన్
విషయ్ొం గయరుాకు కోస్రా ొంది. చైరమన్ గారి ఆతిధూొం ఆతీమయ్త్, ఆయ్న్ అన్నగారి
మన్నన్ ఈ వి ఆర్ గారి స్హృదయ్త్ మరువలేనివి. స్ుబాబరావు గారు త్ాడొంకి లల
ఉొండ్ేవారుకన్ుక ఆయ్న్త్ో క ొంత్ పరిచయ్మయ ఉన్నది. ఇదా రూ న్లో ని వారే అయినా,
త్లో ని పొంచ కటుట, త్లో చకకాొ, ఖొండువాలత్ో త్లుగయదన్ొం మయరీాభవిొంచి న్టు
ో ఉొండ్ేవారు.
ఉపాధాూయ్ దిననత్సవొం నాడు స్ుబాబరావు, రత్ా య్ూ గారో న్ు ఆహాానిొంచి వారిత్ో
విదాూరుధలకు స్ొందేశొం ఇపిపొంచి విదాూరుాలనాారి స్మక్షొం లల వారిదారికీ శాలువాలు కపిప ,
పూలదొండలు వేసి స్త్ొరిొంచాొం. ఆ ఇదా రు ఇొంత్టి అపూరా స్నామనానికి
పులకిొంచిపర య్ారు. ఎొంత్ో కృత్జా త్ పోకటిొంచారు. ఇదే ఈ స్ూొల్ లల స్నామనాలకు నాొంది
అయి, త్రాాత్ ఏడ్ేళ్లు అపోతిహత్ొంగా స్ాగి, అొందరికీ మొంచి పపరు త్చిచొంది. పెదాలన్ు
స్నామనిొంచాల్న అనే స్ొంపోదాయ్ానికి వరవడ్ి పెటటగల్నగాన్ు. దీనికి స్ాటఫ్ న్ు, విదాూరుధలన్ు
పూరిాగా అభిన్ొందిొంచాల్న. అొందరి స్హకారొం లేనిదే ఇవి కారూరూపొం దాల్నచ ఫలవొంత్ొం కావు.
అొందరిలల న్ూత్న్ ఉత్ాసహొం పరవళ్లు త్ొకిొొంది. ఏపని అయినా స్మరావొంత్ొం గా
చేయ్గలొం అనే భరనస్ా వచిచొంది.
విదాూ బో ధన్
పదవ త్రగతి విదాూ బో ధన్ పెై దృషిట పెటట ాన్ు. త్రచుగా కాోస్ులకు వళ్ో బో ధనా తీరు ఎలా
ఉొందొ పరిశ్రల్నొంచి మళ్కువలు చపపపవాడ్ిని. అవస్రమైత్ే ఎలా బో ధిొంచాలల వివరిొంచేవాడ్ిని.
ఏడవత్రగతి బో ధన్ విషయ్ొం లల కూడ్ా ఇదే అన్ుస్రిొంచాన్ు. చత్
ై న్ూొం త్చిచ మయొందుకు
న్డ్ిపిొంచాలన్నది నా ధేూయ్ొం. టెన్ా లల త్ారకరామయడు అనే విదాూరిధ మిగిల్నన్ వాళ్ో కొంటే
త్ల్నవిగా ఉొండ్ేవాడు. వాడ్ికి అనిన స్బజ క్ట లలలన్ూ అత్ూధిక మారుొలు రావటానికి పోత్ూక
కృషి చేశాన్ు. మధాూహనొం ఇొంటరాల్ లల ఇొంగీోష్ గాుమర్ చపపపవాడ్ిని. స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్
త్రాాత్ ఒక గొంట సపపు ఉొంచి లెకొలు ఫిజిక్స లలల బట్స పెై డ్ిోల్నోొంగ్ ఇచేచవాడ్ిని . షార్ట
ఆన్సర్ లన్ు బాగా బటీట పటిటొంచి రాయి౦చేవాడ్ిని. రనజూ ఉదయ్ొం నా కాోస్ లల ఇొంగిోష్ హో మ్
వర్ొ చూసపవాడ్ిని. పోశనలకు ఆన్సరుో అొందరి చేత్ా చపిపొంచేవాడ్ిని. ఇలా ఎొంత్ో శుమపడ్ిత్ే
కాని వాళ్లు దారికి రాలేక పర యిేవారు. పోతి స్ూొల్ లల త్లుగయ గయరిొంచి పెదాగా ఇబబొంది
ఉొండ్ేదికాదు. కాని ఇకొడ మాత్ోొం కాొంత్ారావు గారి కాోస్ చేపల మారొట్ గా ఉొండ్ేది. పావు
గొంటలల పాఠొం అయిొందనిపిొంచి ఆత్రాాత్ వాళ్లు ఏొం చేస్ా ునాన పటిటొంచుక నే వాడుకాదు.
కన్ుక నిరొంత్రొం ఆయ్న్ కాోస్ పెై దృషిట పెటట ాల్నస వచేచది. ఎనిన స్ారుో ఆయ్న్కు చపిపనా
గనడకు చపిపన్టేో అయిేూది. ఇది చాలా ఇబబొంది గా ఉొండ్ేద.ి కన్ుక త్లుగయ స్బజ క్ట విషయ్ొం
లలన్ూ త్ల దూరాచల్నస వచిచొంది. ఛొందస్ుస స్రిగొ ా చపపపవాడుకాడు. వాటిపెై అవగాహన్
కల్నపొంచేవాడుకాదు . ఉపవాచక బో ధన్ మరీ దారుణొం.
త్రలశమమగారు అని హిొందీ పొండ్ిట్ ఉొండ్ేవారు. నేన్ు చేరిన్ నాలుగైదు నలలకే రిటెైర్
అయ్ాూరు. కన్ుక హిొందీ బో ధనా అొందులల రావాల్నసన్ కనీస్మారుొలు కూడ్ా వచేచ
అవకాశొం లేకపర యిొంది. అొందుకని ఆవిడ పదవీ విరమణ రనజున్ ఘన్ొం గా స్నామన్ొం
జరిపిొంచి ఆమ న్ు క త్ా టీచర్ వచేచదాకా వచిచ హిొందీ చపపమని కోరామయ. ఆమ అలాగే
చేసి నాూయ్ొం చేశారు. ఆమ భరా జగపతి రావు గారు కూడ్ా టీచరే.పెొంజ౦డో వాస్ులు వారు.
అకొడ అరవిొంద స్ూొల్ నిరాాహకులు కన్ుక డూూటీ విషయ్ొం లల వారికి ఎవరూ
చపపకొరలేదు కూడ్ా.
డ్ిోల్ మాస్ట ర్ జగననమహన్రావు గారు డ్ిోల్ కాోస్ లన్ు కాఖీ నికొర్, వట్
ై ఇన్ి ర్ట త్ో పకడబొందీ
గా నిరాహిొంచేవారు. వారానిక కస్ారి మాస్ డ్ిోల్ చేయిొంచి న్న్ున పిల్నచ చూడమనేవారు.
అొంత్ా బాగానే ఉొంది. మరి ఆడపిలోలు ఇకొడ ఆడరా అని అడ్ిగాన్ు. ’’వాళ్లు సిగొ య
పడుత్రనానరు స్ార్. దానిన ఎలా పర గకటాటల్న అని ఆలలచిస్ుానాన ‘’అనానరు. అన్ుకోకొండ్ా
గయడ్ివాడలల ఆడపిలోల గిుగ్ స్ర పర్ట్ జరిగాయి. ఆయ్న్ మా స్ూొల్ ఆడపిలోలన్ు అకొడ్ికి
తీస్ుకు వళ్ో చూపిస్ా ాన్నానరు. స్రే అనాన న్ు. బస్ లల గయడ్ివాడ స్ాొంత్ ఖరుచలత్ో
తీస్ుకు వళ్ో చూపిొంచారు. వాళ్ులల ఎొంత్ో ఉత్ాసహొం వచిచ త్పపకుొండ్ా కబాడ్ీ, ఖో-ఖో,
టెనినకాయిటో లల ఆడుత్ాొం అని చపాపరు. అకొడ త్న్కు త్ల్నసిన్ వస్ా ి వాూపారి కి ఈ
విషయ్ొం చపిప వాళ్ుొందరికీ బనీన్ు
ో ఇపిపెొంచారు జగననమహన్ రావు గారు. అపపటిన్ుొంచి
అడ్ాడడ ఆడపిలోలు ఆటలలల పాలలొన్టొం అనేక స్ారుో టోోఫీలు పొ ొందటొం పాోరొంభిొంచారు.
వారిికోత్సవానికి మయొందు వాూస్రచన్ వకా ృత్ాొం , ఆటలలల మగపిలోలత్ోపాటు ఆడపిలోలకూ
జూనియ్ర్ సీనియ్ర్స విడ్ివిడ్ిగా పర టీ లు పెటట ౦
ి చి, అలాగే త్రగతి పరీక్షలలల ఆవరేజ్
మారుొ లన్ు తీస్ుకుని వీరికీ బహుమత్రలు ఇపిపొంచామయ. క నినటిని టీచరుో స్ాపన్సర్
చేశారు. క నిన స్ూొల్ ఇచేచటు
ో చేశాొం.
బాూొంక్ లావాదేవీలు
అడా
డ డ హెైస్కూ ల్ లో నేనుచ్చసిన్ పరయోగాలు –సాధంచన్ సాఫల్లో లు -1
తా
ి గు న్నరు సరఫరా
మయొందే చపిపన్టు
ో ఏపనికైనా డబలబ పోధాన్ొం. ఇకొడ అది త్పప అనీన ఉనానయి. మరి
విదాూరుధలకు మొంచి బహుమత్రల్నవాాలనాన గేమ్స ఆరిటకల్స క నాలనాన లాబ్ కు
కావలసిన్ య్ాసిడ్స వగైరాలు క నాలనాన డబయబ కావాల్న. ఒక స్ారి స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ లల ఈ
విషయ్మై చరిచొంచాొం. ఒకపుపడు ఇది హయ్ూర్ సెకొండరీ స్ూొల్. గకపప లాబ్ ఉొంది. సెైన్స
రూమ్ లల ణే బో ధన్ చేయ్టానికి పోయోగాలు చేయ్టానికి అన్ువుగా బలో లు టేబయల్స,
వగైరా స్రొంజామా అొంత్ా ఉొంది. వాడకొం లలకి త్చేచ సిాతి మాత్ోొం లేదు. కారణొం
పోయోగాలు చేయ్టానికి కావలసిన్ కమికల్స వగైరా లేవు. జిలాోపరిషత్ ఏడ్ాదికో
రొండ్ేళ్ుకో యిేవో క నిన వాళ్ో కు లాభాలు డబయబ బాగా గిటట వి
ే క ని మొకుొబడ్ిగా మాకు
స్రఫరా చేసప వారు. అొందులల పనిక చేచవి త్కుొవే. అలాగే వాలీబాల్ బాడ్ మిొంటన్,
టేనినకాయిట్ బలస్ బాల్ వొంటి ఆటలకు కావలసిన్వి క న్త్ానికీ డబయబకావాల్న. కన్ుక
స్ూొల్ ఆ రిధకొంగా పరి పుషిట పొ ొందనిది ఏమీ చేయ్లేమయ అని అొందరొం నిరణయిొంచాొం.
డ్ిోల్ మాస్ాటరు జగననమహన్రావు గారు త్మిరిస్ బదిలీ అయ్ాూరు ఆయ్న్ స్ాాన్ొం లల శ్రు
దుగిొరాల నాగేశారరావు అనే అొంగలూరు నేటివ్, ఉత్ాసహవొంత్రడు య్యవకుడు వచిచ
చేరాడు. ఆటలు ఆడటొం ఆడ్ిొంచటొం త్రీైదు ఇవాటొం లల క్షణొం కూడ్ా తీరిక లేకుొండ్ా
ఉొండ్ేవాడు. మాొంచి న్మమకస్ుాడు గకపప ఆలలచనా పరుడు కారూ స్ాధకుడు. దీనిత్ో నాకు
క ొండొంత్ బలొం కల్నగిొంది. రనజూ లాస్ట పీరయ్
ి డ్ లల ఆ త్రాాత్ స్ాయ్ొంత్ోొం 6 వరకు
వాలీబాల్, బాడ్ మిొంటన్ ఆడ్ేవాళ్ుొం. పిలోలలల కూడ్ా ఆటలమీద బాగా శుదధ ఏరపడ్ిొంది
ఆడపిలోలత్ో స్హా. కోరుటలు వేయ్ాలనాన కబాడ్ీ కోరుటకు ఇస్ుక కావాలనాన స్ున్నొం
వేయ్ాలనాన, బాల్స క నాలనాన డబయబ కావాల్న కన్ుక అొందరొం వరి కోత్లు కోసి డబయబ
స్ొంపాదిొంచి కూడ బడదామనే స్ొంకలపొం అొందరిలల బలీయ్మైొంది. కన్ుక ఆటకైనా
చదువు కైనా డబయబ కావాలని గుహిొంపు కల్నగిొంది. ఇన్ుమయ వేడ్ిమీద ఉన్నపుపడ్ే
ఎలాకావాలొంటే అలా మలచుకోవచుచ కదా. అదే అమలు చేశాొం.
స్ూొల్ లల విలువైన్ పుస్ా కాలు మొంచి రిఫరన్స పుస్ా కాలు ఉనానయి ఇవి ఉనానయ్ని
చాలామొందికి త్ల్నయ్దు. అొందుకని ఒకస్ారి లెబ
ై ోరీ పుస్ా కాల పోదరశన్ రొండురనజులు
నిరాహిొంచాొం. మా విదాూరుాలేకాక పోకొ స్ూొళ్ు విదాూరుాలకూచూడటానికి అవకాశొం
కల్నపిొంచాొం. అలాగే మరకక స్ారి పోయోగ శాలలలని అరుదైన్ ఎకిాప్ మొంట్ న్ు అొంత్టినీ
లాబరేటరిలల పోదరశన్కు పెటట ి, గయడ్ివాడ త్ో స్హా చుటల
ట పోకొల పాఠశాలవిదాూరుధలకు
గాుమాల జనాలకు చూసప వీలు కల్నపొంచాొం. జన్ొం త్ొండ్య ప త్ొండ్ాలుగా వచిచ చూసి
ఆన్ొందిొంచి,అభిన్ొందిొంచి వళాురు. చాలాకాలొం ఈ రొండు పోదరశన్ ల గయరిొంచి బాగా
చపుపకునానరు.
ఇకొడున్నది అొందరూ వన్ుకబడ్ిన్ త్రగత్రల విదాూరుధలే. త్లుగయలల త్పుపలు లేకుొండ్ా ఒకొ వాకూొం కూడ్ా
చదవలేని వారే. అయిత్ే మటిట లల మాణనకాూలు దొ రకవా వతికిత్ే ?అని పిొంచిొంది. పోయ్తినసపా స్ాధూొంకానిది ఉొండదని
ఆరూవాకూొం కదా. కన్ుక లలటు మన్దగొ ర పెటట ుకుని పిలోలపెై నపొం వేయ్టొం నాూయ్మా అని విత్రిొ౦చుకునానన్ు.
పిలోలలల నైపుణూొం ఉన్నవారిని శోధిొంచి పటుటకునానన్ు. వీళ్లు అనీన త్ల్నసిన్ వాళళుమీ కాదు. స్ాన్బడ్ిత్ే రాటు దేలే
వాళ్లు. వివేకాన్ొందస్ాామి చికాగన లల చేసన్ ా న్ జరుగయత్ోొంది. మన్
ి పోస్ొంగానికి శత్జయ్ొంతి దేశమొంత్టా ఉవాత్ర
స్ూొల్ లల కూడ్ా ఆయ్న్ స్ూపరిా నిొంపాల్న అనే ఆలలచన్ వచిచొంది. దీనికోస్ొం సిరప్
ి ట త్య్ారు చేయ్ాల్న. పిలోలన్ు
ఎొంపిక చేసి వాళ్ో కు చదవటొం నేరపి ొంచాల్న. త్పుపలు దొ రోకుొండ్ా చూడ్ాల్న. ఎననన రిహారిసల్స చేసన పా ేకాని ఇది
స్ాధూమయిేూ పని కాదు. పిల్నో మడలల గొంట ఎవరుకటాటల్న ?ఆలలచన్ నాదే కన్ుక ఆచరణా నాదే. అనిన
వారాాపతిోఅకలలల మాస్ వార పతిోకలలల ని విషయ్ాలనీన సపకరిొంచి విదాూరుధల స్ాాయికి త్గిన్టు
ో వాళ్లు స్రదాగా
మాటాోడుకునే భాషలల ఒక రూపకొం త్య్ారు చేశా. చాలా బాగా వచిచొందని పిొంచిొంది. మగపిలోలకొంటే ఆడపిలోల
ఉచాచరణ బాగా ఉొందని పిొంచి మయగయొరు విదాూరిధన్ులన్ు ఎొంపిక చేసి మధాూహనొం ఇొంటర్ వల్ స్మయ్ొం లల వాళ్ుకూ
నాకూ ఖాళ్ళ ఉన్న పీరియ్డ్స లల లేకపర త్ స్ూొల్ అయ్ాూక ఒక అరగొంట పాోకీటస్ చేయిొంచి, సిరప్
ి ట చేతిలల నేఉొంచుకుని
చదివిొంచా. బాగా చదివారు. నా ఎక్స పెకటేషన్ కు త్గొ టట ు గా చదివారు. దీనిని టేప్ రికారడ ర్ పెై రికార్డ చేయిొంచి
మయొందుగా వాళ్ుకే వినిపిొంచా. వాళళు ఆశచరూపర య్ారు అొంత్బాగా త్ామయ చదివామా అని. త్రాాత్ మీటిొంగ్ హాల్
లల చికాగన స్భ శత్జయ్ొంతి ఘన్ొంగా చేశాొం. నేన్ు మాటాోడ్ి మిగిల్నన్ టీచర్స త్ో మాటాోడ్ిొంచి, ఒకరిదారు స్ూ
ట డ్ొంట్స
త్ోన్ూ దాని పాోధానాూనిన వివరి౦పజేసి చివరికి నేన్ు త్య్ారు చేసన్
ి రూపకానిన పోదరిశొంప జేయిొంచా. పిన్ డ్ాోప్
సెైలెన్స గా విదాూరుధలొందరూ శుదధగా వినానరు. వివేకాన్౦దుని పోస్ొంగొం చాలా స్ూపరిాదాయ్కొం గా చదివారు అొందులల.
చపపటు
ో మోగిపర య్ాయి నాన్ స్ాటప్ గా. పాలగొన్న విదాూరిాన్ుల పపరో ు నాకు గయరుా లేవు. కాని గాుొండ్ స్కసస్. ఇస్ుకలల
ై ొం తీయ్వచుచ న్నే ధీమా కల్నగిొంది. పిలోల త్పుప ఏమీ లేదు మన్ పోయ్త్న లలపమే అని అొందరికీ
కూడ్ా త్ల
త్ల్నసిొంది. ఊళళు వాళ్ో కు ఈ రూపకొం విషయ్ొం త్ల్నసి మమమల్నన బాగా అభిన్ొందిొంచారు. మా పోతి స్భలల స్ూొల్
కమిటీ పెస ి ొంట్ రామ బోహమొం గారు ఉొండ్ేటో ు చేసపవాడ్ిని. పిలోలలల ఆత్మ విశాాస్ొం పెరగ
ో డ్ ి ిొంది. అదే నాకు కావలసిొంది.
రనజులు బాగానే గడ్ిచిపర త్రనానయి. రనజూ ఉయ్యూరు న్ుొంచే వచిచ వడుత్రనానన్ు. మా దగొ ర పని చేస్ా ున్న స్ర షల్
మాస్ాటరు శ్రు చీల్న వొంకటేశారావు గారు పామరుు బదిలీ చేయిొంచుకునానరు. ఆయ్న్ స్ాాన్ొం లల మేడూరు లల ణా దగొ ర
పని చేసన్
ి పామరుు నేటవ్
ి మస్ాాన్ గారు వచాచరు. రావు గారు ఆయ్న్ చాలా కషట పడ్ి బో ధిొంచేవారు. పిలోలపెై గకపప
గిుప్ ఉొండటమేకాదు వాళ్ో అభిమానానిన బాగా పొ ొందారు. ఆయ్న్ మాట వేద వాకుొ గా ఉొండ్ేది వాళ్ో కు. నాకు
అత్ూొంత్ ఆపుాలు గా ఉొండ్ేవారు చిరున్వుా మయఖొంత్ో పోశాొంత్ొంగా ఉొండ్ేవారు. ఆయ్న్ ఒక రనజు వచిచ త్న్
ఒకొగానొకొ కూత్రరు నాగ లక్షిమ ఆరవ త్రగతి పోవశ
ే పరీక్ష అడ్ాడడలల రాసి జాయిన్ ఆవాలన్ు కుొంటో౦దని త్న్కూ,
ఆ ఆలలచన్ న్చిచొందని కన్ుక ఎొంటోన్స పరీక్ష నిరాహిొంచమని కోరారు. అపపటికి నేన్ు చేరి రొండ్ేళ్లు అయిొంది.
ఎవరూ ఇలా అడగలేదు. స్ాధారణొంగా పెదా హెైస్ూొల్స అొంటే పామరుు ఉయ్యూరు లాొంటి చనటో ఈ పరీక్షలు
నిరాహిస్ా ారు. ఇకొడ నాకు మొదటి అన్ుభవొం. పోశాన పత్ాోలు మా టీచర్స త్ోనే త్య్ారు చేయిొంచి దిదా ొంి చి
ఫల్నత్ాలు పోకటిొంచాల్న. స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పెటట ి స్ొంపోదిొంచాన్ు. మన్దగొ ర పని చేసన్
ి మాస్ాటరు కన్ుక ఆయ్న్ అభూరధన్
మనినొంచటొం నాూయ్ొం అనానరు. స్రే అని ఆ కారూకుమ షెడూూల్ పోకటిొంచి, పోశానపత్ాోలు త్య్ారు చేయిొంచి
పరీక్షలు నిరాహిొంచాొం. నాగ లక్షిమ ఒకొత్ే పరీక్ష రాసిొంది. ఆ చినానరి కోస్మే ఇొంత్ ఏరాపటు. పరీక్షలనీన బాగా
రాసిొంది. పపపరుో స్ూొల్ లలనే దిదా ొంి చి మారుొలత్ో స్హా ఫల్నత్ాలు పోకటిొంచి నాగలక్షిమ ఉతీా రణు రాలెైన్టు
ో పోకటిొంచి పెై
అధికారులకు వరా మాన్ొం పొంపాన్ు. నాగ లక్షిమ స్న్నగా చలాకీగా ఎరుగా చొందమామ లాొంటి వడలుప మయఖొంత్ో
ీ ొంగా ఉొండ్ేది. ఆరవ త్రగతి లల చేరి, నేన్ు ఇకొడ రిటెైర్ అయిేూ నాటికి అొంటే జూన్ 1998 కి పదవ త్రగతి
ఆకరిణయ్
స్ూొల్ ఫస్ట గా వచిచ పాసెొంై ది. ఆ అమామయి ఇకొడ చేరటొం త్ో మాకు ఆటలలల, పాటలలల, స్ాొంస్ొృతిక
కారూకుమాలలల గకపప స్హకారొం లభిొంచిొంది ఈ అయిదేళ్లు. అనిన స్బజ క్ట లలల ఫస్ట మారుొలు స్ాధిొంచేది. ఎపుపడూ
స్ూొల్ బస్ట ఆ అమామయిే. టెన్ా లల స్ూొల్ ఫస్ట వచిచన్ొందున్ నేన్ు రిటర
ెై యిన్ స్ొంవత్సరమే మా త్ల్నదొండుోల పపరట
ి
స్ూొల్ ఫస్ట విదాూరిధకి 500రూపాయ్లు న్గదు బహుమతి పోకటిొంచి మొదటి స్ారిగా నాగలక్షిమకి అొంద జేశాన్ు.
ఆత్రాాత్ నాలుగైదళ్
ే లు ఇకొడ్ి స్ూొల్ ఫస్ట విదాూరిధకి న్గదు బహుమతి అొందజేశాన్ు త్రాాత్ నా ఆరాటమే కాని
స్ూొల్ వాళ్ో కు ఎవరికీ పటట లేదు ఉత్ా రాలపెై ఉత్ా రాలు రాసి , విస్ుగయ చొంది వదిలేశాన్ు. నాగలక్షిమ మా అొందరి
మన్స్ులన్ు గల్నచిన్ చినానరి అయిొంది. డ్ిబట
ల ిొంగ్ లల వకా ృత్ాొం లల , పాటలలల వాూస్రచాన్లల కబాడ్ీలల , ఖో ఖో
ఆటలల, త్ోో బాల్,ఒకటేమిటి అనినటిలల త్న్ స్ృజన్, పోజా ా,పోతిభ చాటుకున్న విదాూరిధని నాగ లక్షిమ. మా
కారూకుమాలన్ు త్న్ ఇొంటోో ఉన్న ఫిల్నప్స టేప్ రికారడర్ పెై రికార్డ చేసి భదోపరచిన్ ఆలలచనా శ్రల్న అవి అనీన నాదగొ ర
క్షేమ౦గా ఉనానయి.
టెన్ా అవగానే ఆ అమామయి గయడ్ివాడలల చేరి ఇొంటర్ చదివి మొంచి మారుొలత్ో పాసెైొంది.బ టెక్ చదువుత్ాన్ని పటుట
బటిటొంది. త్ొండ్ిో నా దగొ రక చిచ స్లహా అడ్ిగారు. అొంత్ డబయబ పెటట ి చదివి౦చలేన్ు. ణా ఆరనగూమయ అొంత్ొంత్ మాత్ోొం
అనానరు. ’’మీ ఆలలచన్ స్రి అయిన్దికాదు ఆ అమామయికి ఇషట మన్
ై చదువు చదివిొంచాల్న. అొందులల చదివి
స్ాధిొంచగల త్ల్నవి త్ేటలున్న వాళ్ున్ు వన్కిొ లాగటొం భావూొం కాదు. మీకు ఆరిధకొంగా ఇబబొందే కాదన్లేన్ు ఆ
అమామయి స్ాొలర్ షిప్ లు త్చుచకుని మీకు ఆరిధక భారొం త్గిొస్ా ుొంది . నా మాట విని చదివిొంచొండ్ి ‘’అని స్లహా
చపాపన్ు. ’’మీరు చపాపరు కన్ుక మీ మాటనాకు శిరన దారూొం. ఎనిన కస్ాటలు పడ్ినా నాగలక్షిమని బ టెక్ చదివిస్ాాన్ు
‘’అనానరు అలాగే చదివిొంచారు. ఆ అమామయిా చకొగా చదివి మొంచి మారుొలత్ో పాసెై, త్ల్నదొండుోలు కుదిరచి న్
దుబాయ్ ఇొంజనీర్ కురాుడ్ిని పెళాుడ్ిొంది. వివాహానిన వొంకటేశారరావు గారు బజవాడలల మహా వభ
ై వొంగా చేశారు.
న్న్ున త్పపక రమమని శుభలేఖ పొంపటమేకాక ఫర న్ కూడ్ా చేశారు. వళ్ో ఆశ్రరా దిొంచి వచాచన్ు. పోతి జన్వరి ఫస్ట
కు ఆయ్న్ ఉయ్యూరు వచిచ మాకు సీాట్ పాకట్, పళ్లు ఇచిచ వళ్ుటొం ఆన్వాయితీగా చేసవ
ప ారు. అపపటిదాకా నేన్ు
దీనిన సీరయ్
ి స్ గా తీస్ుకోలేదు. అపపటిన్ుొంచి నేన్ూ సీాట్ పాకట్ క ని ఇొంటోో ఉొంచి జన్వరి ఫస్ట గీట
ు ిొంగ్స
త్ల్నపిన్వారికి సీాట్ ఇవాటొం అలవాటు చేస్ుకునానన్ు. దీనికి నాకు ఆదరశొం నాగలక్షిమ త్ొండ్ిగ
ో ారు వొంకటేశారరావు
గారే. అడ్ాడడలల నాగలక్షిమ పుటిటన్ రనజు పొండుగలు, ఆమ బొంతి అనీన చాలా వభ
ై వొం గా చేసి స్ాటఫ్ అొందరికీ భోజనాలు
పెటట వ
ే ారు. ఆతిధూొం ఇవాటొం లల ఆయ్న్ ఏ లలటల చేసవ
ప ారు కాదు. ఆయ్న్కు ఎలమరుు దేవాలయ్ొం లల
అరచకత్ామయ ఉొండ్ేది. అనీన య్ధావిధిగా చేసవ
ప ారు.
రొండ్ేళ్ుకిత్
ు ొం నాగలక్షిమ ఫర న్ న్ొంబర్ ఎవరన అడ్ాడడ కురాుడు ఇసపా వాటసప్ లల మాటాోడ్ా. మదాోస్ లల ఉొంటునానన్ని
త్న్ త్ొండ్ిో గారు చనిపర య్ారని త్ల్నపిొంది. మొంచిమన్స్ున్న ఆధాూతిమక పరులు వొంకటేశారావు గారు. అలాగే
కాటలరి ఆన్ొంద్ అనే కురాుడు, రల
ై ేా లల ఇొంజన్ డ్వ
ైి ర్ అయిన్ ఇొంకో కురాుడు బాగా జాాపకొం. వీళ్లు స్ాొంస్ొృతిక
కారూకుమాలలల నాకు బాగా స్హకరిొంచారు. వీరొందరికొంటే బళాురి న్ుొంచి ఇకొడ్ికి వచిచ 9, 10 త్రగత్రలు మాత్ోమ
చదివి, అొందరికీ త్లలల నాలుకగా మలగిన్ కోడూరు పావని గయరిొంచి, పదూనాటకొం లల న్టిొంచి నాకూ వాళ్ుకూ కీరా ి
గడ్ిొంచిపెటట న్
ి విదాూరుధల గయరిొంచి వచేచ వాూస్ొం లల త్ల్నయ్ జేస్ా ాన్ు.
పదూనాటక౦
ఒక స్ారి బజవాడ బయక్ ఎకిసబషన్ లల ఆచారూ దివాకరో వొంకటావధాని గారు రాసిన్ ‘’భారత్ావత్రణొం
‘’పదూనాటకొం పుస్ా కొం క౦టపడగానే క నేశా. చిన్నపుస్ా కమే. పది రూపాయ్లు మాత్ోమ. అది చదివాక
స్ూొల్ పిలోలత్ో దీనినవేయిసపా బాగయొంటుొంది అనిపిొంచిొంది. పిలోలకు చపిప వాళ్ో ఇషట ొం త్లుస్ుకునాన.
వాళ్ో కు బాగానే ఉొందనిపిొంచినా, ఆ మాటలు పలకగలమా, పదాూలు ననటికి వస్ాాయ్ా అనే స్ొందేహొం నాత్ొ
మాటు వాళ్ుకూ వచిచొంది. చిన్ననాటకొం. న్న్నయ్ూ, నారాయ్ణ భటుట, రాజరాజన్రేొందుోడు మయడ్ే
పాత్ోలత్ో నాటకొం అడ్ి౦చాలన్ుకునానొం . పాత్ోల సెలక్షన్ నేనేచేశా. ఆొందులలభయషణొం బాబయ అనే ఒక
కురాుడున్నటు
ో మేమయ కిొందటి ఏపిోల్ లల అమరికా వళ్ున్పుపడు, అపుపడపుపడు వాటాసఫ్ లల ఆత్న్ు
మాటాోడ్ిన్పుపడు గయరుా చేశాడు. త్ాన్ు, న్న్నయ్ వేశాన్ని అనానడు మిగిల్నన్ వాళ్లు నాకు గయరుాలేరు.
సిరిప్ట అొంత్ా సిదధొం చేసి ఎవరి పర రిన్ వాళ్ో కు చపిప రాయిొంచి, ఆపాత్ో చపాపల్నసన్ డ్ైలాగ్ కు మయొందు
ఏపాత్ో మాటాోడుత్ోొందయ అొందులల చివరివాకూొం ఏమిటో కూడ్ా రాయిొంచి పాోకీటస్ చేయిొంచా. బాధూత్ అొంత్ా
నేనే తీస్ుకునాన.నాకూ వాళ్ుకూ ఖాళ్ళ ఉన్న స్మయ్ాలలల కాుఫ్టట రూమ్ లల పాోకీటస్ చేయి౦చేవాడ్ిని.
చాలా కషట ొంగా ఉొండ్ేది వాళ్ో కు, నాకూొడ్ా. వాళ్లు స్రిగొ ా పలక లేకపర త్ చాలా చిరాకు పడ్ేవాడ్ిని. కాని
వాళ్లు ఎసిస, బ సి విదాూరుధలు. స్ాచచొంగా పలకటొం వాళ్ో కు అలవాటు లేనిపని. అొందులల పదాూలు క ొంత్
రాగ య్యకా ొంగా భావ య్యకా ొంగాపల్నకిత్ేనే దాని స్ాారస్ూొం త్లుస్ుాొంది. అొందుకని ఎకొడ లేని ఓపికా
త్చుచకుని, పోతి కురాుడ్ికీ పోత్ేూక శిక్షణ నిచిచ స్ుమారు నలలలపు వారిని నిషాణత్రలన్ు చేయ్గల్నగాన్ు.
నాగలక్షిమ చేత్ రికార్డ చేయిొంచి వాళ్ుకే వినిపిసపా మహా ఆశచరూ పర య్ారు వాళ్లు. త్రాాత్ స్ాటఫ్ అొందరీన
స్మావేశ పరచి పదూనాటకొం ఆడ్ిొంచా. పదూనాటకొం అొంటే డ్ోస్ లేమీ లేకుొండ్ానే అని గయరుాొంచుకోొండ్ి, స్ాటఫ్
మయొందు కూడ్ా న్దురూ బదురూ లేకుొండ్ా చకొగా స్ుశబా ొంగా స్ొంభాషణలు, పదాూలు పల్నకి వాళ్ుకూ
ఆశచరూొం కల్నగిొంచారు మా పిలోలు. ’’తివిరిఇస్ుమయన్ త్ైలొంబయ తీయ్వచుచ ‘’అన్నదానికి ఉదాహరణే ఈ
పదూనాటకొం. త్రాాత్ దీనిన ఒక వారిికోత్సవొం నాడు వాళ్ుత్ో పోదరిశొంప జేసిన్టు
ో జాాపకొం. త్ల్నదొండుోలూ
మయచచట పడ్ి బో లుడ ఆశచరూొం పోకటిొంచి మమమల్నన బాగా అభిన్ొందిొంచారు. ఇదొంత్ా పిలోల అమోఘ కృషి
మాత్ోమ, నాపోయ్త్నొం క ొంత్ త్ోడపడ్ిొంది. మొంచి పని చేయ్టానికి యిెొంత్ కషట పడ్ాలల ఈ నాటకొం
మాకొందరికీ నేరిపొంది. రాసిన్ దివాకరో వారికి ఎొంత్ైనా రుణపడ్ి ఉొంటాొం.
అలాగే డయ్ట్ పిోనిసపాల్ డ్ా. శ్రు చాగొంటి వొంకటేశారరావు కూడ్ా ఒకస్ారి వారిికోత్సవానికి విచేచసి మా
అొందరికీ పపోరణ కల్నగిొంచారు. అదుుత్మైన్ వాగాధటి ఆయ్న్ది. త్లుగయలగ. ఇొంగీోష్ లల ఆయ్న్ పోస్ొంగిస్ా ుొంటే
ననళ్లు త్రుచుకుని వినాల్నసొందే. గొంగా పోవాహమే. క నిన దేశాలుకూడ్ా తిరిగకచిచన్ అన్ుభవొం ఆయ్న్ది.
జిలాోలల ఆయ్న్ ఉన్నకాలొం బొంగారుకాలొంగా గయరుాొండ్ి పర యిొంది. ఆయ్న్ వలన్ విదాూరుధలకు అనేక
విధాలుగా పోయోజన్ొం కల్నగిొంది.
గణనత్ావధాన్ొం
ఉయ్యూరు హెై స్ూొల్ లల నాశిషరూడు మా స్ూొల్ డ్ాోయిొంగ్ మాషాటరు నాకు గయరువు,అదే స్ూొల్ లల
నాకు స్హ ఉపాధాూయ్యలుగా పనిచేసిన్ శ్రు త్ాడ్ినాటి శేషగిరిరావు గారబాబయి ఫణన రాజమోహన్
లెకొలలల దిటట. నాదగొ ర టలూషన్ చదివిన్వాడు. అనేక గణనత్ ఒల్నొంపియ్ాడ్ లల పాలగొని పెజు
ైి లు
అొందుకునానడు. జిలాో సెైన్స ఫెయిర్ లలల ఎపుపడూ ఉపాధాూయ్యడుగా, విదాూరుధలత్ో పాోజక్ట లు
చేయిొంచటొం లలన్ూ బహుమత్రలుొందుకున్న స్ృజన్ శ్రల్న. అత్నిత్ో మేమయ ఉయ్యూరులల మా స్ాహితీ
మొండల్న ఆధారూొం లల ఒక ఆదివారొం స్ాయ్ొంత్ోొం ‘’గణనత్ అషాటవధాన్ొం ‘’చేయిొంచి అరొంగేటోొం చేయిొంచాొం.
బాగా చేశాడు. పతిోకలనీన మొంచి కవరేజ్ ఇచాచయి. దీని పూనిక నాదే. స్ాపన్సరుోగా కసీపి కమిస్ట హాస్ూ,
నాటకరచయిత్ా కవీ స్ారీొయ్ శ్రా టి వి స్త్ూనారాయ్ణ, బీరువాల మీస్ాల రడ్ిడ గారు. అపపటిన్ుొంచి
చాలాస్ూొల్స లల ఆత్న్ు గణనత్ావధానాలు చేసి మొంచి పపరు త్చుచకున్న లెకొల మాస్ాటరు.
బొందరు స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ లల ఆయ్న్ ఒక గకపప అటాోక్షన్. త్లుగయ పపపరుో దిదా ేవారొంత్ా ఆయ్న్
నాయ్కత్ాొంలల గకపప స్భలాోొంటివి జరిపపవారు. ఆయ్న్త్ో పాటలు పదాూలు పాడ్ిొంచేవారు. అకొడ
ఆయ్న్న్ు కలవటొం మధురాన్ుభయతి నిచేచది. బో ళా మనిషి, కలాోకపటొం లేని వూకిా. వీటనినటినీ మిొంచిన్
మరకక విషయ్ొం ఉొంది.పిొంగళ్ స్ూరన్ రాసిన్ ‘’కళాపూరనణదయ్ొం ‘’పోబొంధొం ఆయ్న్కు పూరిాగా కొంఠత్ా
వచుచ. ఎకొడ ఏపదూొం చపపమనాన క్షణొం లల చపపగలరు. కానీ అొందులలని కథ గయరుాపెటట ుకోవట
చాలాకషట ొం. దానిన ఆయ్న్ కరత్లామలకొం చేస్ుకునానరు. ఎకొడ్ా ఎవరికీ విస్ుగయ రాకుొండ్ా మహా
నేరుపగా చపపపవారు. వీటిని చాలాస్ారుో రేడ్ియోలల ధారావాహికొంగా చపాపరు అవి అనేకస్ారుో పున్ః
పోస్ారిత్ాలెై ఆయ్న్ పోతిభకు గీటు రాళ్లుగా ఉొండ్ిపర య్ాయి. ఉయ్యూరు స్ాహితీమొందల్నలలన్ూ చపాపరు
బహుమయఖ శేమయషీ వైభవొం ఆయ్న్ది. పోమయఖ కవుల అషాటవధాన్ శత్ావధానాలలల పుిచచకులుగా,
అపోస్ా ుత్ పోస్ొంగ కరా గా పోశొంస్లు పొ ొందారు. ఇొంత్టి విదాాొంస్ుడు నాకు గకపప అభిమాని అవటొం నా
అదృషట ొం. ఆొందో దేశొం లల ఆనాటి స్మకాలీన్ పోమయఖ కవులొందరిత్ో ఆయ్న్కు పరిచయ్ొం ఉన్నది
శ్రు బస్వ ల్నొంగొం గారిని రొండు స్ారుో అడ్ాడడ హెైస్ూొల్ కు ఆహాానిొంచి, పిలోలకు పపోరణాత్మక
స్ొందేశాల్నపిపొంచి ఘన్ొంగా స్త్ొరిొంచాొం. ఆయ్నా నేన్ూ రిటెైర్ అయ్ాూకకూడ్ా మా స్ాహితీ బాొంధవూొం
చాలాకాలొం క న్స్ాగిొంది. ఆయ్న్ ఆత్రాాత్ ఎకొడ్య రొండు మయడు చనటో పెవ
ైి ేట్ కా లేజీలలల త్లుగయ
లెకచరర్ గా పని చేయ్టొంఅొంత్గా న్చచక ఉొండలేకపర వటొం నాకు త్లుస్ు. , వీలెైన్పుపడలాో మా
ఇదా రిమధాూ ఉత్ా ర పోత్రూత్ా రాలు జరగటొం ఉొండ్ేది. కుమ౦ గా త్న్ ఆరనగూొం దబబతిొంటున్నటు
ో రాసపవారు.
మరకకస్ారి పెన్ిన్ డబయబ అొంత్ా బళాోరిలల పొ లొం క ని వూవస్ాయ్ొం చేయ్లేక, చేసినా గిటట ుబాటు కాక
అయిన్కాడ్ికి అమేమసి త్గ న్షట పర యి ఉయ్యూరువసపా ఆయ్న్ మయఖొం లల కాొంతి, ఉత్ాసహొం కనిపిొంచలేదు.
ఇొంటివదా పరిసిాత్రలు కూడ్ా అన్ుకూలొంగాలేవని చపాపరు. చాలా కృశిొంచిపర య్ారు. కాని మాటలలో ఆ
హాస్ూొం మాత్ోొం త్గొ లేదు. ఆయ్న్ుొంటే స్ొందడ్ే స్ొందడ్ి. మళ్ళు ఎకొడ్య ఉదయ ూగొం లల చేరి చాలా విసిగివేస్ారి
పర యిన్టు
ో రాశారు. ఆత్రాాత్పుపడ్య ఆయ్న్ మరణవారా త్ల్నసిొంది. సపనహశ్రల్న స్హృదయ్యడు
మొంచిమనిషి, గకపపకవి, భావుకుడు, మహావకా గయణగుహణ పారీణయడు కావాూల న్ు లలత్రగా
పరిశ్రల్నొంచిన్వాడూ, కన్నడొం లలన్ూ చికొని కవిత్ాొం చపిపన్వాడు మయఖూొంగా ‘’కళాపూరనణదయ్౦ ‘’న్ు
ఔపర స్న్ పటిటన్’’చుళ్కీకృత్ స్కల కళాపూరనణదయ్యడు, అభిన్వ గాన్ గొంధరుాడు శ్రు న్లూ
ో రి బస్వల్నొంగొం
గారి మరణొం బాధాకరొం. ఒక మొంచి స్ాహితీ మిత్రోని కోలలపయ్ాన్ు.
నా దారి తీరు -113
క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా ఉతేమ పరధ్యనోప్పధ్యో య పురసాూ రం
శీర ప్పల్ంకి శీరరామ చందర మూరిి శీర కే సభా వంటి వారు కూడా బ్బల్సాహితో ం లో అదుు త క్ృ షి
చ్చశారు. తరావ త శీరమతి డి.సుజాతాదేవిని పేర్కూ నాల్ల. ఈమె ఉసామ నియాలో బ్బల్ సాహితో
శాఖ్లో ఉండేవారు. ఉయ్యో రు సాహితీమండల్ల కి ఈమెను ఆహావ నించ క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా
రచయితల్ సంఘం అధో కు
మ లు శీర గుతిేకొండ సుబ్బా రావు గారి ఆధవ రో ం లో ఒక్ న్డివేసవి
సాయంతిం సనామ నించ్చం. ముదునూరు వారిన్న అడా
డ డ హెై స్కూ ల్ కు ఆహావ నించ ఘన్
సతాూ రం చ్చశాం. సరసభారతి ఏరాా ట్ట చ్చశాక్ వారిని ఉయ్యో రు లో సనామ నించ్చం కూడా.
ఒక్ూ బ్బల్బందు గారినే అడా
డ డ హెై స్కూ ల్ లో సతూ రించలేక్ పోయిన్ దురదృ ష్ం మాది.
నాకు గా
ర యక్ం వచా న్ దగారనుండి బ్బల్బందు గారి గురించ వింటూ, చదువుతోనేఉనాె ను.
నేను ఉయ్యో రు హెై స్కూ ల్ లో సెైన్స్ మాస్ర్ గా పనిచ్చసు
ే న్ె పుా డు ఆయన్ను ఆహావ నించ,
పిల్ాల్కు ఆయన్చ్చత అదుు త పరసంగానిె వినిపించ గొపా పేరరణ క్ల్లగించ్చం. ఆయన్ సవ రం
బహు సునిె తంగా, ’’ఫెమిన్నైన్స కావ ల్లటీ ‘’తో ఉండటం పరతేో క్ం. ఆయన్ అభిన్యం బహు
విధ్యలుగా చూపరుల్కు ఆక్రమణీయంగా ఉండేది. మాటలు బహుమెతే గా ఉండేవి. ప్పటలు
బహుక్మమ గా ప్పడేవారు. ప్పడుతూ ఆయన్ చ్చస్త అభిన్యం చూస్తే హృ దయాలు
రసప్ప
ా వితమయేో వి. ఎనిె వేల్మంది ఉనాె ఆయన్ పరసంగం అమితంగా ఆక్రిమంచ్చది. నాటో ం
చ్చస్తే అప్ ర చ్చసిన్ట్ట
ా ఉండేది. సక్ల్ క్ళ్ళ వల్ాభుడు ఆయన్. ఆయన్తో మాట్ట
ా డటం ఒక్
ఎడుో కేషన్స అనిపించ్చది. ఉయ్యో రు స్కూ ల్ లో చూసిన్తరావ త మళ్ళళ ఆయనుె ఎక్ూ డా
క్లుసుకోలేదు. క్ల్లసి మాట్ట
ా డాల్ని లోపల్ కోరిక్ గాఢంగా ఉండేది.
అడా
డ డ లో చ్చరిన్ తరావ త బ్బల్బందుగారు గుడివాడలోనే నే విశా
ర ంత జీవితం
గడుపుతన్ె ట్ట
ా పేపరా దావ రా తెల్లసింది. మా సా
్ ఫ్ మెంబరు
ా ఒక్రిదెరిని వారి గురించ వాక్బ్బ
చ్చయమని చెప్పా ను. వారు వివరాలు స్తక్రించ చెప్పా రు. గుడివాడ మెయిన్స ర్లడ్ లో
రండసు
ే ల్ సవ ంత భవన్ం లో వారు ఉంట్టనాె రని వారబ్బా యి, లోక్ల్ స్కూ ల్ లోనో
జిల్ల
ా పరిషత్ స్కూ ల్ లోనో లక్ూ ల్ మేష్ట
్ రు అన్న తెల్లప్పరు. .బ్బల్బందు ను ఎల్లగ్రైనా క్ల్లసి
మాట్ట
ా డి వారిని అడా
డ కు ఆహావ నించ వారి చ్చత విదాో రు
ధ ల్కు పేరరణ క్ల్లగించ్చల్న్ె ది నా
తాపతియం. అందుకే ఇంత తపన్. డిరల్ మాస్ర్ నాగేశవ ర రావు ను వారింటికి వెళ్లా ఫల్లనా
ర్లజు మేము వారిని చూడట్టనికి వసు
ే నాె మని తెల్పమనాె ను. ఆయన్ అల్లగే వెళ్లా వారిని
క్ల్లసి అంగ్లకారం తీసుకునాె డు. ఒక్ ర్లజు సాయంతిం స్కూ ల్ అయాో క్ నేనూ నాగేశవ రావు,
స్తక్ండర్వగేరడ్ వీరభదర రావు క్ల్లసి గుడివాడ వెళ్లా న్రసింహా రావు గారింటికి వెళ్ళ
ా ం. ఆయన్
మమమ ల్లె సాదరంగా ఆహావ నించ్చరు. తేన్న రంగు దేహ చ్చా య వారిది. ముసల్లతన్ం లోనూ
బహు చల్లకీగా ఉనాె రు. ఉయాో ల్బల్ాపెై ఊగుతూ క్నిపించ్చరు. కాఫీ ఫల్హారాలు
ఇపిా ంచ్చరు. వారితో సంభాషణ సాగించ్చం. వారు తమకొచా న్ అవార్డ లు, జరిగిన్
సతాూ రాలు, రచంచన్ బ్బల్సాహితో పుసేకాలు చూపించ తమ పరతిభా సరవ సావ నిె
ఆవిషూ రించ్చరు. అపా టిదాకా వారి గురించ నాకు తెల్లసింది బహు సవ ల్ా ం అని పించంది వారి
శేముషీ వెైభవం సంప్పరిిగా ఇపుా డు అరధమయింది. వారితో మాట్ట
ా డుతూ ఉంట్ట కాల్మే
తెల్లయలేదు. అంత ఆన్ందంగా సమయం గడిచంది. మాకూ వారికీ అనుకూల్మె
ై న్ ర్లజున్
అడా
డ డ హెై స్కూ ల్ కు విచ్చా సి తమ బహుముఖ్ పరజా
ఞ ప్పటవాల్ను విదాో రు
ధ ల్కు తెల్లయజేసి
వారికి స్కా రిి క్ల్లగించ్చల్ని కోరాం.వారు మా ఆహావ న్ం తమకు ఎంతో సంతృ పిే క్ల్లగించందని
తపా క్ అతి తవ రలోనే వసా
ే న్ని, అది తన్ ధరమ ౦ అని అంగ్లకారం గా తెల్లప్పరు. చ్చల్ల
సంతోషించ్చం ముగు
ా రం. వారికీ క్ృ తజఞతలు తెల్లయజేసి ఇంటికి బయలేెరి వచ్చా శాం.
తెలుసుకొనాె క్ విదాో రు
ధ ల్కు కూడా అసెంబ్లాలో తెల్లయ బరిస్తే వాళ్ా ఆన్౦దానికి అవధులు
లేవని పించంది. అడా
డ డ కు అతో ంత సమీపం లో గుడివాడ లో ఇంత గొపా లజేండరి పర్ న్స
ఉన్ె ట్ట
ా చ్చల్ల మందికి తెల్లయదు. దీనిె సారధక్ం చ్చసి వారిని ఈ స్కూ ల్ విదాో రు
ధ ల్కు
పరిచయం చ్చసి దానివల్న్ వారికి స్కా రిి క్ల్లగించ్చల్ని ఎంతో ఆలోచంచ్చం. అందరికీ అతో ంత
ఇష్మె
ై న్ కారో క్రమంగా భావించ్చం . కాని మాకు వారిని ఆహావ నించ సనామ నించ్చ అదృ ష్ం
దక్ూ లేదు. మేము వారిని క్ల్లసి వచా న్ కొదిె ర్లజుల్లోనే వారు మరణించ్చరని తెల్లసి
హతాశుల్యాో ం వారి భౌతిక్ కాయానిె దరిశ ంచ నివాళ్ళ ల్రిా ంచ వచ్చా ం. అంతా మన్
చ్చతల్లో లేదు అంట్టరందుకే అనుకోవటమే మనిషిపని. అనుకున్ె వన్నె జరగవు కొనిె
అన్ె ప్పట ఈ వేదాంతం లోంచ వచా ందే.
క్ంకిప్పడు మండల్ం తెనేె రు లో శీర దేవినేని మధుస్కదన్రావు గారు ఉనాె రు. ఆయన్ కు
గన్ె వరం దగార పెద అవటపల్లాలో హెై ట్టక్ట పిరంట్్ సంసా ఉండేది. మంచ మోతబరి. అక్ూ డ
అమెరికా సెైల్ లో గొపా రాజప్ప
ర సాదం క్ట్ట
్ కునాె రు. ఆరా
ా నిక్ట వో వసాయం లోదిట్.
చ్చట్ట
్ పరక్ూ ల్ చ్చల్లగా
ర మాల్కు ఆయన్ ఆదరశ ం. క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా పరధ్యనోప్పధ్యో యుల్ సంఘానికి
వెనుె దనుె గా ఉండేవారు. డియివో గారు యేరాా ట్టచ్చస్త పరధ్యనోప్పధ్యో యుల్
సమావేశానికి ఆయన్ సాా న్్ ర్ గా ఉండేవారు. ఉదయం బ్బరక్ట ఫాస్్ మధ్యో హె భోజం
సాయంకాల్ం సాె క్ట్ అన్నె ఆయనే ఏరాా ట్ట చ్చస్తవారు. విదాో రంగం పెై అంత మకుూ వ
ఉండేది . సమావేశానికి ఎజండా తయారు చ్చయటం, దానికి పేపర్్ పిరపేర్ చ్చయటం అన్నె
ఆయన్ ఇంటి దగారే జరిగేట్ట
ా చూసి అందరిన్న సవ ంత బంధువులుల్లగా చూసుకోనేవారు. వారి
శీరమతి కూడా వారికి అనిె విధ్యల్ల చ్చద్యడు వాద్యడుగా ఉండేవారు. ఆతిధో ం ఇవవ టం అంట్ట
అంత సరదా వారిదెరికీ. శీరమతి పరమీల్లరాణి,నేను, రామ౦ గారు, ఆదినారాయణ, రాజు, విశవ ం
మొదలైన్ వారందరం ఆయన్కు బ్బగా సనిె హితల్ం. తరచూ ఫోన్స లో మాట్ట
ా డుకునేవాళ్ళ ం.
మేమందరం రిట్టైర్ అయినా విదాో సంబంధమె
ై న్ ఏద్య ఒక్ విషయం పెై వారింట్ల
ా సమావేశం
జరిపేవారం. మమమ ల్లె తీసుకువెళ్ాటం దింపటం అక్ూ డ సాప్పట్ట అంతా ఆయన్దే. ఒక్
బయటి వో కిి విదాో విషయాల్లో ఇంత ఆసకిి చూపటం, పరతిఫల్లపేక్ష లేకుండా పనిచ్చయటం
ఆశా రో క్ర విషయం.
పరపంచ పరసిదధ ఆరిెక్వేతే మా ఉయ్యో రుకు చెందిన్ కాల్లఫోరిె యా వాసి శీరఆరిగప్పడి పేర మ్
చ౦ద్ గారిని ఆహావ నించ 20 08 డిసెంబర్ లో ఉయ్యో రులో సాహితీ మండల్ల తరఫ్లన్ శీర
మె
ై నేని గోప్పల్క్ృ షణ గారి ప్పనిక్ సౌజన్ో సహాయ సహకారాల్తో సనామ ని౦చన్పుడు
దేవినేనిగారు విచ్చా సి మాట్ట
ా డారు. మె
ై నేనిగారితో దేవినేని గారికి గొపా అట్టచ్ మెంట్ ఉండేది.
దేవినేనిగారికి ఆంధరపరదేశ్ విదాో మంతిి సవ ర్వాయ దేవినేని రమణ గారితో ఎంతో సానిె హితో ం
ఉండేది. హెడామ స్ర్్ మీటింగ్ కు రమణ గారిని ఆహావ నించ జయపరదం చ్చయటమేకాదు దాని
సాా న్్ ర్ బ్బధో తకూడా ఆయనే తీసుకునాె రు . విదాో రంగం పెై అభిరుచ, ప్పధ్యో యుల్పెై
ఆయన్కున్ె గౌరవం వెల్క్ట్ లేనివి. మేమందరం రిట్టైర్ అయినా మాకు పేరరక్ శకిిగా ఆయన్
ఉనాె రు. ఇంకా విదాో రంగానికి ఏద్యచ్చయాల్న్ె తపన్ ఆయన్ది. ఇంత మకుూ వ ఉన్ె వారు
ఉండటం అరుద్దైన్ విషయం. మర్కక్ూ సారి బ్బల్బందును బ్బల్ల్కే కాదు సాహితో
పిరయుల్౦దరకు సనిె హితం చ్చసిన్ ఘన్త సాధంచన్ శీర దేవినేని మధుస్కదన్రావు గారికి
అభిన్ందన్ శతం.
అడా
డ డ హయో ర్ సెక్ండర్వ లో పనిచ్చసి ఇక్ూ డి విదాో రు
ధ ల్ అభుో న్ె తికెై అవిరళ్ క్ృ షి చ్చసి,
ఇంగ్లాష్ లో ఎం. ఏ. చ్చసి ఇంగ్లాష్ లక్ా రర్ గా స్తవల్ందించ రిట్టైరై నూజివీడు కేందరంగా లక్ూ లేన్నిె
స్తవాకారో క్రమాలు నిరవ హించ’’మహాతమ లు న్డచన్ బ్బటలో ‘’అనే ఆతమ క్థ ను విన్మర ంగా
రచంచన్ బ్బల్సాహితో ం లో యెన్లేని క్ృ షి చ్చసిన్ బహుముఖ్ పరజా
ఞ శాల్ల శీర ముదునూరు
వెంక్ట్టశవ రావు గారు. వారి పరభావానిె ఇపా టికీ అడా
డ డ జన్ం చెపుా కుంట్టరు. అల్లంటి
వారిని ఆహావ నించ స్కూ ల్ తరఫ్లన్ సతూ రిస్తే బ్బగుంట్టంది అని పించ౦దినాకు. సా
్ ఫ్ మీటింగ్
పెటి్ అందరి ఆమోదం కోరాను.తపా ని సరిగా చ్చయాల్ల్ ందే న్ని అభిప్ప
ర యం వెల్లబ్బచ్చా రు.
విదాో రు
ధ ల్కూ ఈ విషయానిె అసెంబ్లాలో తెల్లయ జేస్తే వాళ్ళళ అంగ్లక్రించ్చరు.
ఆయన్ నూజి వీడు లో ఉంట్టనాె రు. మా బ్బవమరది ఆన్ంద్ ఏలూరు స్త్ట్ బ్బంక్ట లో పని
చ్చసు
ే నాె డు. ఇదెరికీ మంచ అనుబంధం ఉన్ె ది. క్నుక్ ఆయనుె తీసుకు వచ్చా బ్బధో త మా
వాడి పెై పెట్ట
్ ను. సరే అనాె డు. అపుా డు మర్ల ఆలోచన్ నా మన్సులో మెదిల్లంది.వాడు
గొపా పెయింటర్ క్దా వాడి తో వాడు గ్లసిన్ చతా
ి ల్ ఆర్్ ఎకి్ బిషన్స ఏరాా ట్ట చ్చసి,
పెదెతరగతి పిల్ాలో డా
ర యింగ్ పెయింటింగ్ లో ఆసకిి క్ల్లగిస్తే అతని రాక్సారధక్మవుతంది క్దా
అని పించ అందరి అంగ్లకారం తీసుకుని ఈ కారో క్రమం అంతా ఒక్ సావ తంతిో దినోత్ వం నాడు
ఏరాా ట్ట చ్చశాం. ఏ సంవత్ రం అన్ె ది గురు
ి లేదు. వాళ్లళ దెరికీ ముందే తెల్లప్పం వారూ
బ్బగుందని అనాె రు
తరావ త సెైన్స్ రూమ్ లో మా వాడు వెంట తెచా న్ తాను పెయింట్ చ్చసిన్ చతా
ి ల్ పరదరశ న్
ఏరాా ట్ట చ్చయించ్చం. విదాో రు
ధ లు ఆసకిిగా అన్నె చూసి చతిలేఖ్న్ం పెై అభి రుచ
ఏరా రచ్చకునాె రు. ఆతరావ త అక్ూ డే అతనితో ఎంత తేల్లక్గా డా
ర యింగ్ గ్లయవచ్చా నో,
యెంత సుల్భంగా చతా
ి లు చతిి౦చవచ్చా నో బోర్డ మీద గ్లస్క
ే , పిల్ాల్ను పరశిె స్క
ే , అడిగిన్
వాటికి చక్ూ ని సమాధ్యనాలు చెబ్బతూ బ్బగా బోధంచ్చడు. పిల్ాల్ందరూ బ్బగా రిసీవ్
చ్చసుకునాె రు. ఏద్య మహా విదో నేరుా కునాె ం అనే ఆన్ందం వాళ్ా ముఖాల్లో పరసుా టంగా
క్నిపించంది. అందరూ మావాడిని అభిన్ందించ మెచ్చా కునాె రు. ఆసకిి ఉన్ె ఉప్పధ్యో యులూ
ప్పల్గ
ా ని సంతృ పిే చెందారు.
కారఫ్్ రూమ్ అనే కామన్స హాల్ లో మీటింగ్ ఏరాా ట్ట చ్చశాం. దీనిని విదాో రు
ధ లే ఉప్పధ్యో యుల్
స్కచన్ల్తో చక్ూ గా నిరవ హించ్చరు. శీర ముదునూరువారు ముందుగా తన్కు ఈ ప్పఠశాల్తో
ఉన్ె అనుబంధ్యనిె గురు
ి చ్చసుకుని, తరావ త భారత దేశం సావ తంతిం సాధంచట్టనికి పడిన్
ప్పట్ట
ా , పొందిన్ అవమానాలు, మొక్ూ వోని మహాతమ ని పేరరణ, నాయక్తవ ం తో సాధంచన్
విధ్యన్ం అంతా చ్చల్ల నాటకీయంగా సీవ య అనుభవానిె జోడించ పరసంగించ్చరు తరావ త
విదాో రు
ధ లు న్వభారత నిరామ ణం లో నిరవ హించ్చల్ల్ న్ ప్పతి గురించ వాళ్ాకు అరధమె
ై న్ భాషలో
పేరరణాతమ క్ంగా మాట్ట
ా డి విదాో రు
ధ ల్ హృ దయాల్ను ఆక్రిమంచ్చరు. ఆయన్ పరసంగం లో ప్పట,
పదో ం, గ్లతం, గేయం, నాటక్ం అనిె టిని సమప్పళ్ళ లో రంగరించ్చరు. పిల్ాలు మహా మురిసి
పోయారు. ఒక్రక్ంగా ‘’హి కాపి్వేట్టడ్ ది ఆడియెన్స్ ‘’.వారి పరసంగానికి ముందు కొందరు
విదాో రిధన్న విదాో రు
ధ లు, ఉప్పధ్యో యులూ మాట్ట
ా డారు. అంతకుముందు విదాో రిధన్న విదాో రు
ధ లు
దేశభకిి గ్లతాల్ను ఆల్పించ కారో క్రమానికి మంచ నేపధో ం క్ల్లగించటం తో ముదునూరు వారి
పరసంగానికి మారాం సుగమం అయింది. .
పిమమ ట ముదునూరు వారిని పరతేో క్ ఆసన్ం పెై కూర్లా బ్జటి్, అనిె తరగతల్ విదాో రిధ
నాయకుల్తో స్కూ ల్ ప్పో పిల్ లీడర్ ల్తో పుషా గుచ్చా లు ఇపిా ంచ్చం. తరావ త సా
్ ఫ్
సెకెరటరి, ఫస్్ అసిసె్ంట్ నేనూ, క్మిటీ పెరసిడంట్ శీర రామబరహమ ౦ గారి తో పుషా హారం
వేయించ, శాలువా క్పిా గంధం ప్పయించ పన్నె రు చల్లా కొంత న్గదు కూడా తాంబూల్ం లో
పెటి్ ఘన్ సతాూ రం చ్చశాం. అల్లగే మా బ్బవమరది ఆన్ంద్ ను కూడా సతూ రించ
గౌరవించ్చం.ఇదెరు పరమాన్ంద భరితల్యాో రు. తాను పని చ్చసిన్ స్కూ ల్ లో ఇంతటి ఘన్
సనామ న్ం తమకు జరిపించన్దుకు పరధ్యనొప్పధ్యో యుడి న్న, ఉప్పధ్యో య బృ ందానిె , విదాో రిధ
గణాన్నె అభిన్ందించ్చరు శీర వెంక్ట్టశవ రరావు గారు. ఇది చరసమ రణీయం అనాె రు. ఆన్ంద్
మాట్ట
ా డుతూ విదాో రు
ధ ల్కు డా
ర యింగ్ చతి లేఖ్న్ం ల్లో ఆసకిి క్ల్లగించ్చ ఆలోచన్ రావటం
దానినిఆచ్చరణలో పెట్టం దానిలో తన్ను భాగసావ మిని చ్చయటం మరువరాని విషయం అన్న
విదాో రు
ధ ల్ క్రమ శిక్షణ, వారు నిరవ హించన్ ప్పతి, నేరుా కోవట్టనికి చూపిన్ శరదా
ధ సకు
ి లు
మెచా దగిన్వని అనాె డు. ఇందుకు ఇక్ూ డి విదాో కుట్టంబం మొతా
ే నిె అభిన్౦దించ్చల్ల
అనాె డు.
నేను మాట్ట
ా డుతూ ఈ ప్పఠశాల్ లో ఏద్దైనా ఒక్ కారో క్రమం తల్బ్జడితే దానిె దిగివ జయం
చ్చయట్టనికి అందరూ బ్బగా క్ృ షి చ్చసా
ే రని చక్ూ ని సమన్వ యము ఉండటం వల్న్నే ఇల్లంటి
కారో క్రమాలు చ్చయగలుగుతనాె మని, అందరి సహకారం మరువలేనిదని ముఖ్ో ంగా లేడీ
టీచరు
ా బ్బగా ముందుకు వచా సహక్రిసు
ే నాె రని, క్మిటీ సహకారం కూడా గొపా గా
ఉంట్టందని అందరికీ ధన్ో వాదాలు తెల్లయ జేశాను.
తరావ త ఆన్ంద్, ముదునూరు వారు నూజి వీడు బయలేెరి వెళ్ళళ రు. మేమందరం ఇళ్ళ కు
చ్చరుకునాె ం.
ముందుగా శీర వెంక్ట్టశవ రావు గారిని అరా కుల్తో ఆల్య మరాో దతో సతూ రింప
జేశాం,తరావ త సరసభారతి చందన్ తాంబూల్లలు నూతన్ వసా
ే ి లు శాలువా పుషా హారం
న్గదు కానుక్ ల్తో ఘన్ంగా సతూ రించ్చం. అల్లగే ఆన్ంద్ కు కూడా చ్చశాం. ఇదెరూ
హెైదరాబ్బద్ నుంచ ఉదయమే వచ్చా రు. మా ఇంట్ల
ా భోజనాదికాలు ఏరాా ట్ట చ్చయించ్చం.
ముదునూరు వారు పొందిన్ ఆన్ందం వరణనాతీతం. తమ ఆన్ందాను భూతిని క్నుల్ చ్చమరుా
తో గొపా గా సా ందించ చెప్పా రు. మాకూ ఇదొక్ మధురసమ ృ తి గా మిగిల్లంది. రాతిికి ఇదెరూ
హెైదరాబ్బద్ వెళ్లా పోయారు. ఆతరావ త చ్చల్లకాల్ం వారితో ఫోన్స సంభాషణ చ్చశాను. వారి
పుసేకాలు నాకు పంపేవారు. సరసభారతి పుసేకాలు వారికి పంపేవాడిని.
‘’క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా ముదునూరు గా
ర మసు
ే లు, బ్బల్సాహితో ం లో దశాబ్బ
ె ల్ప్పట్ట క్ృ షి చ్చసి,
అంతలేని బ్బల్సాహితాో నిె సృ షి్ంచ,ఊరూరా ‘’బ్బల్భారతి ‘’సా
ా పించ, ఆకాశవాణి
బ్బల్కారో క్రమాల్ను రండు దశాబ్బ
ె లు నిరవ హించ, ఆంగా అధ్యో పకులుగా శాఖాధపతి గా
స్తవల్ందించ, ఆంగా –తెలుగు నిఘంట్టవును అసహాయ శూరులుగా తానొక్ూ రే నిరిమ ంచ, తన్
సీవ య చరితిను చ్చరితిిక్ నేపధో ంగా రచంచ, బహు గరంథ క్రిలుగా పరసిదిధ చెంది, సమాజ
స్తవలో ధనుో లైన్ ‘’బ్బల్ సాహితో చక్రవరిి ‘’బిరుదాంకితలు శీర ముదునూరు వెంక్ట్టశవ రరావు
గారు – 88 ఏళ్ళ వృ దు
ధ డు. వృ దా
ధ పో ం రండో బ్బల్ో ం అనాె రు క్దా. అందుక్ని బ్బలుడే.
అయితే, ఆయన్ నితో జీవితం కిరయా శీల్తవ ం, సామాజిక్ స్తవ, నిరంతర పఠన్ం, ర్లజుకు
క్న్నసం పన్నె ండు గంటల్ రచనా వాో సంగం, ఈ వృ దా
ధ పో ం లో,గమనిస్తే, ఆయన్ నితో
యౌవనుడు గా క్ని పిసా
ే రు. ముఖ్ం పెై ముడుతలు వచా నా, క్ళ్ళళ తెల్ాబడు
తనాె ,అందులో విజా
ఞ న్ జోో తి పరకాశించటం, పరసరించటం చూసా
ే ం. ఒక్ రాజకీయ
నాయకుడో, సంఘ సంసూ ర్ల
ి , సామాజిక్ కారో కార్ల
ి , ఉతేమ ఉప్పధ్యో యుడో,నిరవ హించ
వల్సిన్ కారో క్రమాల్ను అనిె టిన్న, తానొక్ూ డే, కొదిె మంది సహాయం తో,నిరవ హించన్ ,
అనుక్షణ కారో క్రి, .ఆ నిరవ హణ లో అలుపు లేదు, విశా
ర ంతి లేదు. అకుంఠిత దీక్ష, సమాజ
స్తవా తపన్ ఉతేమ బోధ న్ంది౦చ్చల్న్ె ఆరాటం, తన్ చ్చటూ
్ వున్ె సమాజం తన్ తో ప్పట్ట
అనిె రంగాలో
ా అగరగామి గాఉండాల్న్ె ఆకాంక్ష, సంప్పరణ వికాసం తో, జీవితాలు వెల్గా
ల్న్ె దృ ఢ సంక్ల్ా ం ఆయనుె , ఎనిె అవాంతరాలు వచా నా తట్ట
్ కొని నిల్బడేట్ట
ా చ్చసింది.
.సమాజం లో అనిె వరా
ా లు, కుల్లలు, ఆబ్బల్ వృ దు
ధ లు తన్ వాళ్ళళ అనే విశాల్ దృ క్ా ధం,
ఆయనుె అందరి క్ంట్ట అగేరసరుడిని చ్చసింది. ఆయన్ సాధంచన్ విజయాలు ఇనోె , అనోె
కావు. ఎక్ూ డ ఏ పరిసిాతల్లో సమాజానికి తాను అవసరమె
ై తే అక్ూ డ ఆయన్ పరతో క్షం.
న్నతికి, నిర్వు తికి,పేరుగా నిల్లచ,వో కిితవ ం తో, జీవితానిె పండించ్చకొని, ”బహుజన్ హితాయ
-బహుజన్ సుఖాయ ”గా జీవితం గడుపుతూ, అందరిని పేరమ, ఆప్పో యత, మమతాను
రాగాల్ తో, తన్ వాళ్ళ ను చ్చసు కోని, తన్ వాకేూ వేద వాకుూ గా అందరు భావించ్చ స్కఫ రిిని
క్లుగ జేసి సక్ల్ క్ళ్ళ రహసాో ల్ను అవగాహన్ చ్చసుకొని,ఇతరుల్కు తెల్లయ జపిా ,
పెదెన్ె గా గురిింప బడి, తాను చ్చసిన్ దేద్య, మహతాూ రో ం అన్న, సమాజ స్తవ అన్న భావించక్,
అదొక్ మాన్వ ధరమ ంగా, క్న్నస విధగా భావించ, తన్ మారా
ా న్ తాను న్డుస్క
ే , పేరరణ పొందిన్
వారిని తన్తో క్లుపు కొంట్ట, దేవ షం, అస్కయ, అహంకారం కోపతాప్పల్కు, అతీతం గా,
అజాత శత
ి తవ ం తో, వో వహరిస్క
ే , తాను న్మిమ న్ ”రాముని ”బంట్ట గా వో వహరిస్క
ే ,
కుట్టంబ్బనికీ, గా
ర మానికీ, పరిసర పరదేశాల్వారికీ, తల్లో నాలుక్ గా న్డుస్క
ే , పెదెరికానిె నిల్
బ్జట్ట
్ కుంటూ, ఆదరశ ం లో, ఏమాతిం అట్ట ఇట్ట లేక్ న్వో , సవో పథగామి గా వుంటూ, బ్బల్
సాహితో స్తవ లో ధనుో లై, యువకుల్కు ఉతాా హ ప్పత
ి లై, తోటి ఉప్పధ్యో యుల్కు ఆదరశ
మూరిి యె
ై , విశా
ర ంత ఉప్పధ్యో యులైనా, అవిశా
ర ంత క్ృ షి చ్చసు
ే న్ె వారు,క్రమ యోగి, కిరయా
శీల్ల, ”బ్బల్ సాహితో చక్ర వరిి, మానుో లు శీర ముదునూరు వెంక్ట్టశవ ర రావు.
శీర ముదునూరు వెంక్ట్టశవ ర రావు గారిది ఓకే పరతేో క్ స్కూ ల్ అఫ్ థాట్. ఆయన్ ఒక్ విశవ
విదాో ల్యం. knowledge pool. జా
ఞ న్ ఖ్ని. విశుదధ మన్సుూ లు. నిరామయ జీవి. నిర పేక్ష
కారో శూరుడు. ఆయన్జీవితానిె అరధం చ్చసు కోవ ట్టనికి,ఆయన్ వివిధ దశలో
ా చ్చబటి్న్
కారో క్రమాల్నుపరామరిశ ంచట్టనికి, , ఆదరశ శిఖ్రా ర్లహణ౦ చ్చయ ట్టనికీ ఆయన్
జీవితానిె అధో యన్ం చ్చయాల్ల్ ందే. ఆయన్ రచనా శైల్ల, నిరాడంబరం., మెతేని ప్పల్ మీద
న్డుసు
ే న్ె ట్ట
ా ంట్టంది. . ఏది చెపిా నా సుతి మెతే గా,స్కటిగా మన్సుకు తాకేట్ట
ా చెపా టం
ఆయన్ పరతేో క్త. పదాడంబరం వుండదు. ఎకుూ వ తకుూ వలుండవు. అతిశయోకు
ి ల్కు
దూరం. యదారధ వాది-కాని లోక్ విర్లధ మాతిం కాక్ పోవట౦ఆయన్ పరతేో క్త. అదే ఆయన్
విశిష్ వో కిితవ ం. ఆయన్ కారో క్రమాల్ను,,జీవితం తో అనుసంధ్యన్ం చ్చస్క
ే , వివిధ దశల్ లో
వింగడించ తెలుసు కొందాం’’
నాదారి తీరు -115 ఎపిస్ర డ్ బాలస్ాహిత్ూ చకువరిా శ్రు మయదున్ూరు వొంకటేశారరావు గారి
గయరిొంచి 2018 జూన్ 12 న్ రాశాన్ు. స్ుమారు 9నలలత్రాాత్ 116 త్ో మళ్ళు
క న్స్ాగిస్ా ునానన్ు.
శ్రు మతి ఇొందీవరొం గారి స్రా స్మరధత్ విని నేన్ు మేడూరు న్ుొంచి కావాలని గయడ్ివాడ
ై మిక్ పరసనాల్నటి. ఆమ
డ్ివిజన్ అడ్ాడడ కు వచాచన్ని ఇదివరకే రాశాన్ు. ఆవిడ చాలా డ్న్
పని చేసిన్ కాలొం గయడ్ివాడ జోన్ జిలాోలల అనిన జోన్ లకొంటే మయొందు ఉొండటమేకాదు
ఆదరశొంగా ఉొండ్ేది. అకొడ్ి హెడ్ మాస్ట రోత్ో స్నినహిత్ పరిచయ్ొం స్బజ క్ట టీచరో స్మరధత్
ఆమకు బాగా త్లుస్ు. వారిసపవలు విదాూ వాూపిా కి ఎలా విని యోగిొంచుకోవాలల బాగా
త్ల్నసిన్ ఆఫీస్ర్ ఆమ. ఫూ
ి ట్ ఫుల్ డ్ిస్ొషన్స త్ో ఆమ విజయ్ాలు స్ాధిొంచారు. పరీక్షల
నిరాహణ, స్ూొళ్ున్ు స్మరధవొంత్ొంగా పని చేయిొంచటొం, గకపప పరూవేక్షణ వారిిక త్నిఖీలు,
ా త్నిఖీలత్ో డ్ివిజన్ అొంత్ా ఎపుపడూ అపోమత్ా ొంగా ఉొండ్ేది . స్ూొల్ కాొంపెో క్స ల
అకస్ామత్ర
నిరాహణ బాగా ఉొండ్ేది. స్బజ క్ట టీచర్స కు ఓరిఎొంటేషన్ కాోస్ుల నిరాహణ
అరధవొంత్ొంగా ఉొండ్ేది. గయడ్ివాడ కాలేజీ లెకచరరో స్హాయ్ స్హకారాలత్ో స్బజ క్ట టీచర్స కు
మొంచి నైపుణూొం అొందిొంచేవారు. స్మరుధలెన్
ై హెడ్ మాస్ట రో ు శ్రు జోశుూల స్ూరూనారాయ్ణ
మయరిా గారు వొంటి వారి అన్ుభవానిన విదాూభి వృదిధకి చకొగా వినియోగిొంఛి గ్రవిొంచేవారు,
ై ఉపాధాూయ్యలు హెడ్ామస్ట ర్ . ఆయ్న్ పని చేసన్
మయరిాగారు ఇొంగిోష్ లల మహా నిపుణయలెన్ ి
అొంగలూరు హెై స్ూొల్ సెొంట్ పరసొంట్ రిజల్ట ్ త్ో జిలాోలలనే ఆదరశ పాఠశాలగా
గయరిాొంపబడ్ిొంది. ఒక రకొంగా ఆయ్న్త్ో మాటాోడటమే ఒక ఎడుూకేషన్. ఎననన
విషయ్ాలు మన్ొం గుహి౦చి రిఫష్
ెో అవుత్ాొం. అొందరిని ఆదరొంగా చూసి మరాూదగా
మాటాోడటొం ఆయ్న్ స్హజ స్ాభావొం. మయరీాభవిొంచిన్ స్ౌజన్ూ మయరిా మయరిాగారు. ఆయ్న్
త్ో నాకు మొంచి పరిచయ్మేరపడ్ిొంది. వారు నాకు స్నినహిత్రలయ్ాూరు . ఇది గయడ్ివాడ
డ్ివిజన్ కు నేన్ు రావటొం వలన్ మాత్ోమే జరిగిొంది.
ఇొందీవరొం గారిని మా అడ్ాడడ హెై స్ూొల్ వారిిక త్నిఖీకి ఆహాానిొంచాొం. పానల్ టీచర్స
న్ు నియ్మిొంచి ఆమ ఇనసెక్షన్ కు వచాచరు. అొంత్ా స్వూొంగా ఉొందని స్ొంత్ోషిొంచి
మచాచరు. అపపటిన్ుొంచి ఆమ నాపెై పోత్ేూక అభిమాన్ొం కన్పరచేవారు. నేన్ు ఎపుపడు
ఎకొడమాటాోడ్ినా ఇొందీవరొంగారి స్మరధత్ చూసప అడ్ాడడ వచాచన్ు అని
చపపపవాడ్ిని.గయడ్ివాడలల జరిగే డ్ివిజన్ హెడ్ మాస్ట రో స్మావేశొం లల సెైన్స ఇొంగీోష్ టీచర్స
స్మావేశొం లల నాత్ో మాటాోడ్ిొంచేవారు. నేన్ు పోతిదీ ననట్స రాస్ుకోనేవాడ్ిని. దానిన
ఆధారొంగా మాటాోడ్ే వాడ్ిని. కన్ుక స్మావేశొం లల ఎవరవరు ఏమి మాటాోడ్ిొంది మొత్ా ొం
మీద స్మావేశ మయఖూన్నిరణయ్ాలేమిటి అనీన పూస్ గయచిచన్టు
ో చపపపవాడ్ిని .
అపపటిన్ుొంచి నేన్ు రిటర్
ెై అయిేదాకా నాకే ఈ బాధూత్ఆమ ఆమత్రాత్ వచిచన్ ఉప విదాూ
శాఖాధికారులు కూడ్ా అపపగిొంచేవారు. అలాగే జిలాోపరిషత్ చైరమన్ గారి ఆధారూ౦ లల న్ూ
డ్ియివో గారి ఆధారూొం లల జరిగే పోధాననపాధాూయ్యల స్మావేశొం లలన్ూ నాత్ోనే అనిన
విషయ్ాలు చపిపొంచేవారు. అదొంత్ా నాకు చాలా ఆన్ొందొంగా హుషారుగా బాధూత్గా ఉొండ్ేది.
స్ాటి వారు న్న్ున అభిమాని౦చ టానికి, నాత్ో స్నినహిత్రలవటానికి కారణాలు కూడ్ా
అయ్ాూయి.
గయడ్ివాడ డ్ివిజన్ లల ఇొందీవరొం గారికి స్నినహిత్రలెన్
ై హెడ్ మాస్ట రో ు బలత్వోలు
హెడ్ామస్ట ర్ శ్రు పోభాకరరావు, టౌన్ హెై స్ూొల్ హెడ్ామస్ట ర్ శ్రు న్రాు వొంకటేశారరావు, శ్రు పొ టిట
శ్రురామయలు హెై స్ూొల్ హెడ్ మాస్ట ర్ జోశుూలమయరిాగారిత్ో పాటు ఉొండ్ేవారు.
పపెపట్ షర నిరాహిొంచే కాుఫ్టట మాస్ట ర్ శ్రు త్ాత్ా రమేష్ బాబయ న్ు పోత్ేూక శిక్షణ కోస్ొం
పొంపిొంచి అత్ని సపవలు అనిన స్ూొళ్ుకు అొందిొంచేటో ు షర లు ఏరాపటు చేయిొంచేవారు. ఇకొడ్ే
అత్నిత్ో పరిచయ్మై ఆత్రాాత్ ఉయ్యూరు స్ాహితీమొండల్నకి, స్రస్భారతి కారూ
కుమాలకు కవి స్మేమళ్ణాలకుఆహాానిసపా వచేచవాడు, కృషాణ జిలాో రచయిత్ల స్ొంఘానికి
కోశాధికారిగా ఉొండ్ేవాడు. జాతీయ్ స్భ, మొదటి పోపొంచ త్లుగయ రచయిత్లస్భ లకు
మేమిదా రొం కల్నసిపని చేశాొం కూడ్ా. విజయ్వాడ రేడ్ియో సపటషన్ డ్ైరకటర్ మాన్ూశ్రు మొంగళ్
గిరి ఆదిత్ూపోస్ాద్ గారిత్ో చాలా స్ానినహిత్ూొం ఉొండ్ేది. ఆయ్న్ జీవిత్ చరిత్ో అత్డు
రాస్ుాన్నటు
ో పోస్ాద్ గారే నాకు చపాపరు. ఉయ్యూరులల మా స్ువరచలాన్జ నయ్
ే స్ాామి
దేవాలయ్ొం లలజరిగిన్ స్రస్భారతి కారూకుమొం లల ఆదిత్ూపోస్ాద్ గారు రొండుగొంటలసపపు
త్లుగయపాట పుటుటక గయరిొంచి స్ర దాహరణొంగా వీన్ుల విొందన్
ై స్ొంగీత్౦ త్ో
మాటాోడ్ిన్పుపడు కూడ్ా అత్డు వచాచడు. చాలా కవిత్ా స్ొంపుటులు రాసి పోచురిొంచాడు.
రేడ్ియోలల చాలా పోస్ొంగాలు చేశాడు. నేన్ు రిటెైరయ్ాూక ఉయ్యూరు ఫ్రో రా స్ూొల్ లల
అడ్ిమనిసపటష
ా న్ ఆఫీస్ర్ గా 2000 న్ుొండ్ి 2002వరకు పని చేసన్
ి కాలొం లల అత్నిన
ఆహాానిొంచి పపెపట్ షర ఏరాపటు చేయిొంచాన్ు. కుటుొంబొంత్ో వచిచ చేసి మపుప పొ ొందాడు.
కేన్సర్ స్ర కి దానిత్ో పర రాటొం చేసి అొందరికీ పతిోకామయఖొంగా ధైరూొం చపిప స్ుమారు
మయడ్ేళ్ోకిుత్ొం మరణన౦చాడు. ఇలాొంటి మరికలాోొంటి వారి నొందరినన ఇొందీవరొం గారు
త్య్ారు చేశారు. ఈ విధొంగా గయడ్ివాడ డ్ివిజన్ ఇొందీవరొంగారి హయ్ాొం లల నిత్ూకళాూణొం
పచచత్ోరణొంగా అభి వృదిధ మయడు పూవులు ఆరుకాయ్లులాగా ఉొండ్ేది.
శ్రుమతి ఇొందీవరొంగారి గయడ్ివాడ డ్ివిజన్ లలని అడ్ాడడ హెై స్ూొల్ లల హెడ్ మాస్ట ర్ గా
పని చేస్ా ున్నొందుకు గరా కారణొం అయిొంది.ఆమ పోభావొం నాపెై చాలా ఉొంది. .
అడ్ాడడ హెస్
ై ూొల్ లల హెడ్ మాస్ట ర్ గా చేరి, 1998 జూన్ లల రిటెైరయిేూ దాకా పోతి స్ొంవత్సరొం
ఏదయ ఒక స్ూొల్ లల పదవత్రగతి మారిచ పబో క్ పరీక్షలకు, సెపట ొంె బర్ స్పిో మొంటరి
పరీక్షలకు డ్ిపారటమొంట్ ఆఫీస్ర్ గా డ్ి.యి.వో. ఆఫీస్ న్ుొంచి నియ్ామక ఉత్ా రుాలు రావటొం,
నేన్ు పని చేయ్టొం జరిగిొంది. ఎకుొవ స్ారుో గయడ్ివాడలలనే డూూటీ పడ్ిొంది. అొందులల టౌన్
హెై స్ూొల్ లల ఏలూరు రనడ్ లల ఉన్న మిషన్ హెైస్ూొల్ లల, మాొంటిస్ొ సరి ఇొంగిోష్
మీడ్ియ్ొం, ఆొంధోన్లొంద మయనిసిపల్ హెై స్ూొల్స లల చాలా స్ారుో , పామరుు అసిససి లల
ఒకటి రొండుస్ారుో ఉయ్యూరు విఆర్ కే ఎొం హెస్
ై ూొల్ లల ఒకస్ారి చేశాన్ు. చివరిస్ారిగా
1998 మారిచ పరీక్షలకు ఎలమరుు హెైస్ూొల్ లల చేశాన్ు. ఎకొడ చేసినా చాలా సిటక్
ా ట గా
పరీక్షలు నిరాహిొంచి డ్ిపార్ట మొంట్ నాపెై ఉొంచిన్ న్మమకానికి పూరిా నాూయ్ొం చేశాన్ు.
గయడ్ివాడ విశాభారతి లల అస్సలు డూూటీ పడలేదు. బహుశా పడకుొండ్ా వాళ్లు
మయిొంటెన్
ై చేసినా చేసి ఉొండచుచ. డ్ియివో ఆఫీస్ చుటల
ట తిరగటొం డూూటీ
వేయిొంచుకోవటొం క ొందరి పనిగా ఉొండ్ేది. అకేొడ్ేవరన గయమాస్ాాన్ు మొంచి చేస్ుక ొంటే
‘’ఆమాూయ్ాము’’ ఇసపా కావాల్నసన్ చనట డూూటీ పడ్ేది. నాకు అస్లు ఆ ధయ రణే లేదు. డూూటీ
పడ్ిత్ే స్ొంత్ోషొం పడకపర త్ే మరీ స్ొంత్ోషొం టెైపు నేన్ు. కన్ుక దానిన గయరిొంచి బొంగ ఎపుపడూ
లేదు. పడ్ిన్పుపడు నికొచిచగా చేయ్టమే నాపని. కన్ుక స్ూొల్ వాళ్లు భయ్పడ్ి నాకు
పడకుొండ్ా జాగుత్ా పడ్ిన్ స్ొందరాులుకూడ్ా ఉనానయి. అనీన చూస్ూ
ా లగొంగకుొండ్ా
స్మరధొంగా చేశాన్ు. అొందరినీ స్మాన్ొంగా చూడటొం, పోలలభాలకు లగొంగక పర వటొం నేన్ు
న్డ్ిచిన్దారి. అదే నాకు రహదారి అనిపిొంచిొంది. చివర స్ారిగా ఎలమరుు లల డూూటీ కతిా
మీద స్ామయ గానే ఉొంది. అది కాపీలకు పెదాపపరు. కన్ున కపిప మాయ్ చేసప వారకుొవ. హెడ్
మాస్ట ర్ కూడ్ా మొంచి రిజల్ట కోస్ొం కకుొరిా పడటొం అలవాటే న్ని చాలా కాలొంగా
విొంటునానన్ు. శ్రు హన్ుమొంత్రావు హెడ్ మాస్ట ర్ అని గయరుా. ఆయ్న్ ఎొం.ఇ. వో. చేసి
మళ్ళు హెచ్ ఎొం. ఏొం. గా వచాచడు. అకొడ్ే కాశ్ర విశావిదాూలయ్ొం లల స్ొంస్ొృత్ పొ ో ఫెస్ర్
గా ఉన్నడ్ా. శ్రు గబబత్ ఆొంజనేయ్ శాసిా గ
ి ారిలో ు హెడ్ామస్ట ర్ ఒక రనజు చూపిొంచిన్ జాాపకొం
అపపటికి ఆయ్న్ గయరిొంచి నాకు అస్సలు త్ల్నయ్దు. ఎకొడ డూూటీ పడ్ినా ఉయ్యూరు
న్ుొంచే వళ్ుటొం అలవాటు. పర లీస్ సపటషన్ న్ుొండ్ి పోశన పత్ాోలు హెడ్ామస్ట ర్ నేన్ూ జాయిొంట్
గా ఏ రనజు కా రనజు తీస్ుకోవాల్న. దానికో రిజిస్ట ర్ దానిలల స్ొంత్కాలు హడ్ావిడ్ి ఉొంటుొంది.
కాసిచన్ పపపరుో రొండు దఫాలుగా డ్ివివో ఆఫీస్ పొంపిణీ చేస్ా ుొంది. ఆ స్మయ్ానికి
డ్ిపారటమొంట్ ఆఫీస్ర్ హెడ్ మాస్ట ర్ వళ్ో రిసవ్
ీ చేస్ుక ని వరిఫెై చేస్ుక ని పెదా పెదా రేకు
పెటట ల
ె లల పెటట ి సీలు వేయ్ాల్న. ఏ రనజు పపపర్ ఆ రనజు ఒక గొంటమయొందు అొందులలొంచి
జాయిొంట్ గా తీస్ు పర లీస్ ఎస్ాొర్ట త్ో హెై స్ూొల్ కు తీస్ుకువళ్ు అకొడ ఇన్ుపబీరువాలల
భదోొం చేసి పరీక్ష పాోరొంభానికి పావుగొంట మయొందు ఇనిాజిలేటరో స్ొంత్కాలు పాకట్స పెై
పెటట ొంి చి రిజిస్ట ర్ మయిన్ టెన్
ై చేసి అపుపడు ఓపెన్ చేయ్ాల్న. ఏ రూమ్ కు ఎనిన పపపరుో
ఇవాాలల మయొందే త్లుస్ుా౦ది కన్ుక ఆపోకారొం పెటట ి మిగిల్నన్ పపపరుో కవర్ లల పెటట స
ే ి
అక్ొంట్ రాసి ఇదా రూ స్ొంత్కొం చేసి మళ్ళు బీరువాలల పెటట ాల్న. బట్ పపపర్ ఒక పావుగొంట
మయ౦దుమాత్ోమే ఓపెన్ చేసి రూమ్స కు డ్ిసట బ
ి ా యూట్ చేయ్ాల్న. వీటిపెై స్ూొల్ స్ాటొంప్
వేయిొంచాల్న. అలాగే ఆన్సర్ పపపర్స పెై స్ూొల్ స్ాటొంప్ ఇనిాజి లేటర్ స్ొంత్కొం ఉొండ్ాల్న. ఆ
రనజు స్బజ క్ట కు స్ొంబొంధిొంచిన్ కాసిచన్ పపపర్ ఇచాచమో లేదయ ఇదా రూ జాగుత్ాగా చూడ్ాల్న.
అొంత్పకడబొందీ గా పరీక్షలనిరాాహణ ఉొండ్ేది. దీనికి కారణొం ఉయ్యూరు మొదలెన్
ై చనటో
పపపరుో లీక్ అయ్ాూయ్ని బాగా బగి౦చేశారు. లేకపర త్ హెడ్ మాస్ట ర్ కే పపపరుో వచేచవి.
ఆయ్న్ అధీన్ొం లలనే పపపరుో ఉొండ్ేవి. ఆన్మమకొం పర వటొం త్ో ఇొంత్ తిరకాస్ు వచిచ పడ్ిొంది.
ఒకరినొకరు న్మమలేని సిాతి ఏరపడ్ిొంది. రిజల్ట కకూొరిాకోస్ొం ఇదొంత్ా మన్ొం చేజేత్రలా
చేస్ుక న్న అన్రధమే.
ఎలమరుు లల చాల సిటక్
ా ట గా పరీక్షలు జరిపిొంచాన్ు. ఇొంవిజిలేటర్స పెై కూడ్ా నిఘా ఉొంచాల్న.
వారిలల క ొందరు లలకల్ ఒతిా ళ్ో కు లగొంగిపర త్ారు. కనిపెటట ి జాగుత్ాపడ్ాల్న. అొందులలన్ూ చివరి
ైి రీ ఉపాధాూయ్యలన్ు కూడ్ా ఇొంవిజిలేటర్స గా నియ్మిొంచటొం జరిగేది.
రనజులలో అపపర్ పెమ
వాళ్లు చాలా ఈజీ గనయిొంగ్ గా ఉొండ్ేవారు. కన్ుక మరిొంత్ జాగుత్ా పడ్ాల్నస వచేచది. కాపీలు
ఉనానయిేమో న్ని అొందరీన మయొందే చక్ చేసి ఆడపిలోలన్ు లేడ్ీ టీచర్స చేత్ చక్ చేయిొంచి
అపుపడు రూమ్స లలకి పొంపపవాళ్ుొం. అొంటే కాపీలు లేవని మా భావన్. అయినా
‘’ఎకొడ్కొడ్య ‘’దాచి కన్ునకపపపవారు. శలూ పరీక్ష చేయ్ాల్నస వచేచది. నేన్ు యిెొంత్ సిటక్
ా ట గా
ఉనాన సిో పుపలు లాగేసి బయ్ట పారేసప వాడ్ినేకాని పరీక్ష న్ుొంచి బయ్టికి పొంపటొం
చేయ్లేదు. డ్ిపారటమొంట్ వాళ్లు స్ాొాడ్ లు ఏరాపటు
ో చేసి, ఆకసిమక త్నిఖీలు
నిరాహిొంచేవారు. అపుపడు పటుటబడ్ిత్త్పపక బయక్ చేసపవాళ్ుొం. ఇక ఆపరీక్ష ఖత్ొం అయిేూది.
చాలా స్ారుో వారినొంగ్ లు ఇచేచవాళ్ుొం. భయ్పెటట ే వాళ్ుొం. కాని మన్కొంటే మయదురుో
ఉొంటారు. పాపొం పటుటబడ్ిత్ే వాళ్ుగతి అొంత్ే.
ఒకపుపడు అడ్ాడడ హయ్ూర్ సెకొండరి స్ూొల్ గా పరీక్ష్ కేొందోొంగా ఉొండ్ేది. కానిదగొ రే రొండు
కిలల మీటరో దూరొం లల పెొంజొండో లల హెై స్ూొల్ వచిచొంది . అడ్ాడడ సెొంటర్ లల
పెొంజొండో వాళ్లు వచిచ పరీక్ష రాసపవారు. క ొంత్కాలానికి పెొంజొండో సెొంటర్
త్పిపొంచుక నానరు. పాస్ పరసొంటేజ్ పెొంచుకోవాలని రొండు స్ూొల్స వాళ్లు
పర టీపడ్ి కాపీలు చేయిొంచి ఆత్రాాత్ ఒకరిపెై ఒకరు ఫిరాూదులు పెటట ుకోవటొం డ్ిపార్ట
మొంట్ ఎొంకైారీ జరగటొం చివరికి రొండు స్ూొళ్ుకు సెొంటరుో లేకుొండ్ా జరిగిొందని
చపుపక నేవారు. నేన్ు అడ్ాడడలల చరేనాటికే సెొంటర్ పర యి మయడునాలుగేళ్లు అయిొంది.
మా స్ాటఫ్ అొంత్ా స్ూొల్ ఇపుపడు గాడ్ిలల పడ్ిొంది జిలాోలల మొంచి పపరు త్చుచకోన్నదికదా
మళ్ళు సెొంటర్ కోస్ొం పోయ్త్నొం చేసపా బాగయొంటుొంది అనే అభిపాోయ్ానికి వచాచరు. .స్ాటఫ్
మీటిొంగ్ లలకూడ్ా చరిచొంచి పోయ్తినదాామన్ుక నానొం డ్ిపార్ట మొంట్ కు హయ్ూర్
అఫీషయ్
ి ల్స కుఅఫీషయ్
ి ల్ గా లెటర్స పెటట ాొం. గయడ్ివాడ డ్ిపూూటీ ఎడుూకేషన్ల్ ఆఫీస్ర్
గారిని కల్నసి విషయ్ొం చపాపొం. ఆయ్న్ రికమొండ్ చేసనే ై కదులుాొంది. ఆయ్న్ త్న్కేమీ
పా ఫెల్
అభూొంత్రొం లేదని కాని సెొంటర్ ఇవాాలొంటే కనీస్ స్ొంఖూలల విదాూరుధలు
ఉొండ్ాల్నకన్ుక అడ్ాడడ త్ోపాటు జమీ గకలేాపల్నో , పెొంజేొండో, ఎలమరుు స్ూొల్స అడ్ాడడ
సెొంటర్ త్మకు అభూొంత్రొం లేదని స్రిటఫికేట్ ఇసపా త్ాన్ూ రికమొండ్ చేస్ా ాన్ని చపాపరు.
అపుపడు అధికారిగారు శ్రు రామ చొందోరావు గారని జాాపకొం. మయకుొ స్ూటి మనిషి
పోలలభాలకు లగొంగేవారుకాదు. అయినా మన్ పోయ్త్నొం మన్ొం చేయ్ాల్న కదా అని
పోయ్త్ానలు పాోరొంభిొంచాొం. .
ఒకస్ారి జిలాో విదాూశాఖాధికారి శ్రు హన్ుమారడ్ిడ గారు పామరుు జిలాోపరిష త్ హెై స్ూొల్
స్ొందరిశొంచిన్పుడు అడ్ాడడ హెడ్ మాస్ట ర్ గానేన్ు ఆయ్న్న్ు కల్నసి కామన్ బో ర్డ త్ొంత్ూ
త్మాషా అొంత్ా వివరిొంచి, ఆపదవిని మజారిటీ హెడ్ మాస్ట రో ు ఉన్న స్మరుధడ్న్
ై
జిలాోపరిషత్ హెడ్ మాస్ట ర్ కు అపపగిొంచి అవినీతి పొంకిలొం న్ుొంచి ఆపదవిని ఉదధ రిొంచాలని
చపాపన్ు. ఆయ్న్ పోశాొంత్ొంగా నేన్ు చపిపన్దొంత్ా వినానరు. ’’మొంచి ఆలలచన్ హెడ్
మాస్ాటరూ !త్పపకుొండ్ా దీనిన అనిన కోణాలలలన్ూ పరిశ్రల్నొంచి త్గిన్ నాూయ్మన్
ై నిరణయ్ొం
చేస్ా ాన్ు ‘’అనానరు. క ొంత్ ఊరట లభిొంచిొంది. కాలొం కూడ్ా కల్నసిరావాల్నకదా. అపుపడు
పామరుు హెడ్ మాస్ట ర్ శ్రు స్ుబాబరడ్ిడ గారని గయరుా
నాొందీబీజొం
కల్నస్ర చిచన్కాలొం
మళ్ళు ఒకస్ారి స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ సెొంటర్ లల బహుశా స్రిొల్ పపట దగొ రున్న మిషన్
హెైస్ూొల్ లల మేమొంత్ా ఈ సెొంటర్ లలనే జిలాో పోదాననపాధాూయ్ స్ొంఘ అధూక్ష కారూ
దరుశలన్ు ఎన్ునకోవాలనీ కామన్ యిెకాసమినేషన్ బో ర్డ కూడ్ా జిలాోపరిషత్ కు
స్ాధిొంచాలని నేన్ూ ఆదినారాయ్ణ మొదలెైన్ లెైక్ మైొండ్డ్ మిత్రోలొం నిరణయిొంచాొం.
అన్ుకోకుొండ్ా అపుపడ్ే క త్ా విదాూశాఖాధికారిగా శ్రు న్ూకల శ్రురామమయరిా గారు రావటొం మా
అదృషట ొంగా మారిొంది. ఆయ్న్ లలగడ పరిషత్ ఎడుూకేషన్ల్ ఆఫీస్ర్ గా స్మరధొంగా పని చేసిన్
ఆఫీస్ర్. మయకుొ స్ూటిమనిషి. జిలాోలల అొందరి స్ొంగతీ బాగా త్ల్నసిన్వారు. మా
రామొంగారికి చాలా ఇషట మైన్ ఆఫీస్ర్ కూడ్ా. ఇదా రి మధూ గకపప అననూన్ూత్ ఉొండ్ేది .
మయరిాగారు స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ సెొంటర్ బాధూత్లల ఉనానరు. పటమట హెైస్ూొల్
పోదాననపాధాూయిని శ్రుమతి పోమీలారాణన,గన్నవరొం గరల్స హెై స్ూొల్ హెడ్ మిసపటస్
ా గా
చాలామొంచి పపరు పొ ొందారు. నిరుాషట ొంగా ఉొంటారు. దేనికీ లగొంగని వూకిాత్ాొం. స్మరధత్ ఆమ
స్ుగయణొం. ’’లేడ్ీ లయ్న్ ‘’.ఆమ కూడ్ా ఈ స్ాపట్ లల మాత్ో ఉొండటొం ఇొంకా కల్నస్ొ చిచొంది .
ఒకరనజు స్ాపట్ లల ఆమన్ు నేన్ు ఆదినారాయ్ణ మొదలెైన్వాళ్ుొం కల్నసి మా పోపర జల్
చపాపమయ. ఆమ మయొందు వదా నాన మా పెైఉన్న అభిమాన్ొం త్ో అొంగీకరిొంచారు. కామన్
బో ర్డ కూడ్ా ఆమ తీస్ుకోవాలని కోరాొం. స్రే అనానరు.
ఈ విషయ్ొం వొంటనే లీకైొంది. క డ్ాల్న హెడ్ామస్ట ర్ శ్రు గనపాలరావు గారు నాదగొ రకు వచిచ
‘’పోస్ాద్ గారూ !న్రసిొంహారావు గారిని మారిచ సి.యి. బో ర్డ వేరవరికో ఇవాాలని మీరూ
క ొందరూ అన్ుక ొంటున్నటు
ో చపుపక ొంటునానరు. ఆయ్న్ున ఈ ఏడ్ాదికూడ్ా కొంటిన్ుూ చేసపా
బాగయొంటుొంది రిటెైరైపర త్ారు. న్న్ున మీత్ోమాటాోడమని పొంపిొంచారు. మీరు చబత్ే అొందరూ
విొంటారని కూడ్ా అొంటునానరు ‘’అనానరు. నేన్ు ‘’గనపాలరావు గారూ !ఇపపటికే
న్రసిొంహారావు గారి అవినీతి కొంపుక టిట భరిొంచారానిదిగా ఉొంది. ఇక ఒకొ క్షణొం ఆయ్న్ున
ఆపదవిలల ఉొంచటానికి మేమవారొం ఒపుపకోమయ. దయ్చేసి ఆపోపర జల్ మానేయ్ొండ్ి.
మాత్ో స్హకరిొంచొండ్ి ‘’అని నిరకమహమాటొంగా చపాపన్ు. ఆయ్న్ మొహొం కొందగడడ అయినా
మా మయొందు ఆయ్న్ బలహీన్ుడ్ై ఇక మాటాోడలేక వళ్ుపర య్ారు. కన్ుక మాకు లెైన్
కిోయ్ర్ అయిొంది.
స్ాయ్ొంత్ోొం స్ాపట్ పూరా య్ాూక శ్రు రామొం గారిని పిల్నపిొంచి మా పాోపర జల్ చపిప ఆయ్న్
అధూక్షత్గా మీటిొంగ్ పెటట ి పోమీలారాణనగారిని కృషాణజిలాో పోధాననపాధాూయ్ స్ొంఘొం
అధూక్షురాల్నగా, శ్రు కోస్ూరి ఆదినారాయ్ణరావు కారూదరిశగా నేన్ు ఉపాధూక్షుడ్ిగా క త్ా
బాడ్ీని ఏరాపటు చేస్ుకోనానమయ అొందరూ స్ొంత్ోషిొంచారు. క ొందరు ‘’ఆడది ఈ అని
స్మరధొంగా చేస్ా ుొందా ?/అని గనన్ుకుొన్నవాలూ
ో ఉనానరు. త్రాాత్ డ్ియివోగారిని కల్నసి ఈ
విషయ్ొం చపిప ఆయ్న్త్ో రామొంగారు మేమయ కామన్ బో ర్డ పదవికూడ్ా
పోమీలారాణనగారికిసపా మళ్ళు జిలాోపరిషత్ చేతిలలకి పదవి వచిచ మజారీట కి నాూయ్ొం
జరుగయత్రొందని ఈరొండు పదవులు ఒకరి చేతిలలనే ఉొంటె ఖరుచత్కుొవ సపవలు బాగా
స్మరధవొంత్ొంగా జరుగయత్ాయి అని చపాపమయ. ఆయ్నా మా పోపర జల్ అొంగీకరిొంచి ఆమకే
కామన్ ఎకాసమినేషణన్ బో ర్డ పదవికూడ్ా ఖాయ్ొం చేసి ఎనానళ్ున్ుొంచన ఉన్న మాకోరికి
తీరాచరు. ఇలా ‘’టు బర్డ ్ య్ట్ వాన్ షాట్ ‘’త్ో స్ాధిొంచామయ. మా స్ొంఘొం అత్ూొంత్
శకిావొంత్ొంగా జవజీవాలత్ో స్మరధవొంత్ొంగా పని చేసిొంది. మేమయ రిటెైర్ అయినా నా
శిషరూరాలు శ్రుమతి క ల్నో భారతీదేవి ని, త్రాాత్ కాజ హెడ్ామస్ట ర్ శ్రుశరమగారిని పెస
ో ిడ్ొంట్ చేశాొం.
మా స్ొంఘొం విదాూపోణాల్నక అమలు, పరీక్షపెపరో త్య్ారీ, కాసిచన్ బాొంక్, స్ర ర్స బయక్స
త్య్ారు పబో క్ పరీక్ష పపపరో లలని లలపాలు త్ొలగిొంచటొం, లెకొలు, ఫిజిక్స, ఇొంగిోష్
పుస్ా కాలలల కషట త్రమన్
ై విషయ్ాలన్ుత్ొలగి౦ప జేయ్టొం స్ూొళ్ున్ు స్మరధవొంత్ొంగా
న్డపటొం లల స్హాయ్ొం అొందిొంచటొం స్బజ క్ట టీచరుో లేకపర త్ ఆదినారాయ్ణ వొంటివాళ్లు వళ్ో
లెకొలు, ఇొంగీోష్ బో ధిొంచటొం లలల బాగా కృషి చేసి మపుపపొ ొందిొంది మా బాచ్ లల శ్రు రాజు,
శ్రు ఆ౦జనేయ్యలు, శ్రు విశాొం, శ్రుమతి స్ుగయణకుమారి శ్రుమతికస్ూ
ా రి శ్రు రాజేొందోపస్
ో ాద్
మయన్నగయ స్మరుాలేొందరన ఉనానరు . పాోతిఏదాది స్ొంఘ స్మావేశొం చాలా మొందిత్ో
కళ్కళ్లాడుత్ూ జరిగేది. రిటెైరయిన్వారిని ఘన్ొం గా స్త్ొరిొంచేవాళ్ుొం. అదొ క గనలెడ న్
పీరియ్డ్. త్రాాత్ స్ొంఘొం మా చేత్రలలోొంచి జారిపర యిొంది. అయినా కనీస్ొం పదిమొందిమి
త్రచూ కలుస్ాామయ. దీనికిత్నేనరుకు చొందిన్ శ్రు దేవినేని మధుస్ూదన్రావుగారు మాకు
ఆతీమయ్ స్హకారొం అొంది౦చారు. ఇపపటికీ ఇస్ుానానరు.
నా దారి తీరు -119
క్ృ aష్ట
ణ జిల్ల
ా పరధ్యనోప్పధ్యో యుల్ సంఘం సాధంచన్ విజయాలు
శీర రామం గారు ఎపుా డు సంఘం మీటింగ్ పెటి్నా హాజరైన్వారి సంఖ్ో 20లోపలే ఉండేది. ఇది
మంచదికాదని మేము తీవరంగా ఆలోచంచ మెంబరిమప్ డైి వ్ చ్చ బట్ట
్ ం. డివిజన్ా వారిగా హెడ్
మాస్ర్్ లో చ్చరుకెైన్ వారికి సభుో లుగా చ్చరేా బ్బధో త అపా గించ, రసీదు పుసేకాలు పిరంట్
చ్చయించ, పరతిన్నల్ల జీతం చెకుూ ల్ను క్లక్ట్ చ్చసుకొనే సెంటరాలో హెడ్ మాస్రా తో మాట్ట
ా డించ
సభుో లుగా చ్చరిా ంచ్చ ఏరాా ట్ట జరిపించ్చ.ఇల్ల గుడివాడ బందరు ఉయ్యో రు బ్జజవాడ
న్ందిగామ జగాయో పేట మె
ై ల్వరం నూజివీడు తిరువూరు కెైక్లూరు మొవవ మోపిదేవి
కోడూరు నాగాయల్ంక్ మొదలైన్ చెక్ట సెంటరాలో బల్మె
ై న్ కారో క్రిలైన్ హెడ్ మాస్రాకు
బ్బధో త అపా గించ్చం. వారంతా శకిి వంచన్ లేకుండా పని చ్చసి జిల్ల
ా పరధ్యనోప్పధ్యో య సంఘం
లో సభుో లుగా చ్చరిా ంచ్చరు. దీనితో సంఘబల్ం పెరిగింది. ఆరిధక్ పరి పుసి్క్ల్లగింది. ఏద్య రక్ం
గా స్తవ చ్చయాల్నే దృ క్ా ధమేరా డింది. పెైి వేట్ హెైస్కూ ల్్ , మునిసిప్పల్లటీ మొదలైన్
వాటిలో పని చ్చస్త హెచ్ ఏం లుకూడా సభుో లై సంఘ బల్లనిె మరింతపెంచ మాన్మమ కానికి
మదెత నిచ్చా రు. దీనితో మీటింగ్ లు కూడా వేరేవ రు డివిజన్స్ లో ఏరాా ట్ట చ్చసి వారికీ,
మిగిల్లన్వారికీ గొపా ఉతా్ హం, పేరరణా క్ల్లగించ్చం. ఎక్ూ డ మీటింగ్ జరిగినా
బిల్బిల్ల్లడుతూ హెడ్ మాస్రు
ా హాజరయేో వారు. సభలు క్ళ్క్ళ్ ల్లడేవి సంసాకు గొపా
జవజీవాలేరా డా
డ యి. సంఘబల్మే వో కిిబల్ం అని నిరూపించ్చం. మమమ ల్లె న్మిమ మా
అభిప్ప
ర యాల్తో ఏకీభవించ మాతో కాలుక్దిపి న్డిచన్ందుకు పరధ్యనోప్పధ్యో యుల్ను
ముఖ్ో ంగా అభిన్దించ్చల్ల. క్రేసాా నేడన్స్ , క్మూమ ో నికేషన్స బ్బధో త శీర ఆదినారాయణ
సమరెవంతం గా నిరవ హించ అందరికి తల్లో నాలుకెై గౌరవానిె పొందారు.
కొతే సిల్బస్ తో బరువెైన్ ప్పఠో పుసేకాలు వచ్చా యి. నా ల్లంటివాళ్ళళ డిగ్లరలోకూడా చదవని
అంశాలు ఫిజిక్ట్ లో ఉనాె యి. అల్లగే లక్ూ లు జీవశాసేి ం ఇంగ్లాష్ స్షల్ లోనూ ఉనాె యి
మేమె
ై తే ఎల్లగో అల్ల నేరుా కొని చెబ్బతాం. కాన్న విదాో రు
మ ల్కు అరధం చ్చసుకొనే సా
ా యి కూడా
ఉండాల్లక్దా . అందుక్ని ముందుగా జిల్ల
ా విదాో శాఖాదికారికీ, పెై అధకారుల్కు విన్ె ప్పలు
పంప్పం. సిల్బస్ పెై టీచరాకు ఓరిఎన్స ట్టషన్స కాాసులు చ్చల్ల ఇంట్టని్ వ్ గాఏరాా ట్ట చ్చసి సబ్జెక్ట్
విషయం లో అవగాహన్ క్ల్లా ంచమని కోరాం. చవరికి వారికీ తెల్లసివచా ముందు
జిల్ల
ా సా
ా యిలో తరావ త డివిజన్స సా
ా యిలో ఉప్పధ్యో యుల్కు కాలేజీ లక్ా రరా తో పున్శా రణ
తరగతలు నిరవ హి౦పజేసి సబ్జెక్ట్ ల్పెై ఆధపతో ం వచ్చా ట్ట
ా చ్చశారు. మాలో కొందరు రిస్ర్్
పెర్ న్స్ గా కూడా వో వహరించ సాయం చ్చశారు. ఇంత చ్చసినా కొనిె సబ్జెక్ట్ ల్లో కొనిె ట్టపిక్ట్
బోధంచటం చ్చల్లక్స్ంగా ఉండేది..సెమినారు
ా పెటి్ వాటిని సిల్బస్ నుంచ ఉపసంహరింప
చ్చయించ్చం.
పబిాక్ట ఇంగిాష్ పరశాె పతిం లో డైల్లగ్ రైటింగ్ ఉండేది. మూడునాలుగేళ్ళళ చూశాం. నూటికి
తొంభై మంది దానిె వదిలేస్తవారు. రాస్త పరయతె మే చ్చస్తవారుకాదు. క్నుక్ దీనిె
తొల్గించ్చల్ని కోరాం.తపా ని సరి అయి తొల్గించ్చశారు. అల్లగే లటర్ రైటింగ్ కూడా చ్చల్ల
ఆబ్బ్
్ ి క్ట్ గా ఉండేది. దానిలోనూ మారుా లు చ్చయించ్చం. మా అందరి ఉదేెశో ం ఒక్ూ ట్ట. సబ్జెక్ట్
బోధనా నిరు
ె ష్ంగా అరధవంతంగా జరగాల్ల. పరశాె పతా
ి లు విదాో రు
ధ ల్ అజా
ఞ నానిె
పర్వకిమంచ్చవికాకుండా వారికి ఏమి తెల్లసింద్య ఏది నేరుా కునాె ర్ల దానిపెై పర్వక్ష జరగాల్ని. ఇది
అమలుకావట్టనికి మా సంఘం తీవర క్ృ షి చ్చసింది. రాష్ి ం లో జిల్ల
ా కొక్ పరధ్యనోప్పధ్యో య
సంఘం ఉన్ె ది. కొనిె ట్ల
ా నామమాతిపు సభుో లే ఉండేవారు. కాని నాయకులు
బల్మె
ై న్వారు. ముఖ్ో ంగా రాయల్సీమ లో నాయక్తవ ం బలీయంగా ఉండేది. వాళ్ళళ డిసెైడింగ్
ఫాక్్ర్ గా ఉండేవాళ్ళళ . కాని క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా సంఘం బలీయమె
ై పోవటం వల్ా వాళ్ళ వాయిస్ తగిా
మాకు అవకాశాలు హెచ్చా యి. మామాట్ట అమలులోకి వచ్చా వి. క్నుక్ జిల్ల
ా సంఘబల్ం
ముందు రాసేి సంఘ బల్ం పేల్వమె
ై పోయింది. రాష్ి సంఘ సమావేశాల్కూ మేము
వెళ్ళళ వాళ్ళ ం. మా వాయిస్ వినిపించ అందరికీ నాో యం జరిగేట్ట
ా చ్చస్తవాళ్ళ ం. ఇందులో మా
నాయకులు శీర రామం గారే. మేమంతా ‘’శీరరామభకు
ి ల్ం ‘’ఆయన్మాటకే విలువ,గౌరవం
ఇచ్చా వాళ్ళ ం.ఆయన్ అతిమంచతన్ం సాఫ్్ కారె ర్ వల్న్ మా జిల్ల
ా సంఘానికి కొనిె సారు
ా క్ట
చ్చదు అనుభవాలు మిగిల్లయి. ఆయనుె మంచ చ్చసుకొని మాపెై మిగిల్లన్ జిల్ల
ా ల్వాళ్ళళ
పెతేన్ం చ్చయటం మొదలుపెట్ట
్ రు. తవ రలోనే గరహించ రామంగారికి అసలు విషయం తెల్లపి
మాతో సంపరదించకుండా ఏ నిరణయమూ చ్చయవదెన్న, బయటివారి పరభావం మన్పెై ఉండరాదని
న్చా చెపిా ఇబా ంది లేకుండా చ్చయగల్లగాము.
క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా కు చెందిన్ శీర దేవినేని వెంక్టరమణ విదాో శాఖ్ మంతిి అయాో రు. ఈయన్ మా
దేవినేని మధుస్కదన్రావుగారికి బ్బగా పరిచయం ఉన్ె వారు. అదే సమయం లో హెైదరాబ్బద్
లో రాష్ి పరధ్యనోప్పధ్యో యుల్ సదసు్ జరిగింది. మంతిిగారిని ఆహావ నించ్చరు. జిల్ల
ా తరఫ్లన్
రామంగారు ఆదినారాయణ పరమీల్ల రాణి, రాజుగారు విశవ ం నేనూ మొదలైన్వాళ్ళ ం తపా క్
వెళ్ళ
ా ల్ని ఆదినారాయణ హుక్ం. అందరికి సంఘమే ఖ్రుా పెడుత౦దని,లేక్పోతే తాన్న
సాా న్్ ర్ చ్చసా
ే న్ని ఫోను
ా చ్చశాడు. నేను వెంటనే సా ందించ ‘’ఎవరి డబ్బా వాళ్ళళ పెట్ట
్ కొని
వెడదాం.ఎవరిపెైనా భారం పడరాదు. మీరు పెట్ట
్ కొంట్టన్న్టం భావో ం కాదు. ఇల్ల ఎనిె సారు
ా
ఎనిె సభల్కు పెడతారు డబ్బా ?అది మంచ సంపరదాయం కాదు ‘’అని నిషూ రమగా చెప్పా ను.
ఆయన్ ‘’మీ మాట మాకు శిర్లధ్యరో ం ‘’అనాె రు. అల్ల ఎవరిఖ్రుా లు వారే భరించ వెళ్ళ
ా ం.
సభ బ్బగా జరిగింది. మంతిిగారు చ్చల్ల ఆదరశ ప్ప
ర యంగా మాట్ట
ా డారు. ఈయన్ ఉంట్ట
విదాో రంగం గొపా అభి వృ దిధ చెందుతంది అన్ె భావన్ మాకు క్ల్లగింది.
క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా సంఘబ్బదుో ల్ను మాట్ట
ా డమని మంతిిగారు కోరగా, అపా టికే ఏమేమి
మాట్ట
ా డాలో రిహారి్ ల్్ వేసుకోనాె ం క్నుక్ రామంగారిని, పరమీల్ల రాణి ఆదినారాయణ ల్ను
మాట్ట
ా డమనాె ం. ముఖ్ో ంగా మేము చెపిా ంది ‘’స్కూ ళ్ళళ మూస్తనాటికి, లేక్పోతె క్న్నసం
స్కూ ళ్ళళ తెరిచ్చనాటికి ప్పఠో పుసేకాలు స్కూ ళ్ళ కు చ్చరేట్ట
ా చరో లు తీసుకోవాల్ల. సుమారు పది
ఒక్ సెంటర్ స్కూ ల్ ను ఎంపిక్ చ్చసి పుసేకాలు జిల్ల
ా దికారులే అక్ూ డికి చ్చరిా ంచ్చల్ల అక్ూ డినుండి
స్కూ ళ్ళ కు తెచ్చా కోవటం తేల్లక్. ఖ్రుా ఉండదు ‘’అని చెప్పా ం ‘’వెర్వ వెర్వ గుడ్ సజషన్స.
తపా కుండా ఈ ఏడాది నుంచ్చ అమలు చ్చయిసా
ే ను ‘’అన్గానే హాల్ంతా హరమధ్యవ నాల్తో
మారు మోగింది. ఈ ఆలోచన్ ఏజిల్ల
ా వారికీ రాక్పోవటం క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా వారే స్కచంచటం
అమలు చ్చసా
ే న్ని మంతిిగారు హామీ ఇవవ టం మా జిల్ల
ా పరధ్యనోప్పధ్యో య సంఘ౦ సాధంచన్
అదుు తఘన్ విజయం.
తెనేె రుకు చెందిన్ శీర దేవినేని మధుస్కదన్రావుగారు విదాో వంతలు. గన్ె వరం దగార పెద
అవటపల్లా లో’’ హెై ట్టక్ట పిరంట్్ ‘’అనే సంసా ఉండేది. అక్ూ డ నాణో మె
ై న్ పేపర్ తయారయేో ది.
సరి్ఫికెట్్ , బ్బంక్ట ట్ట
ి నా్ క్షన్స పేపర్్ చెకుూ లు మొదలైన్వన్నె హెైకావ ల్లటితో పిరంట్ చ్చస్తవారు
పరభుతవ ం తో మంచ పరిచయాలు ఉండేవి. విదాో రంగానికి ఏద్య చ్చయాల్నే తపన్ ఆయన్లో
నిరంతరం జవ ల్లంచ్చది. శీర దేవినేని వెంక్టరమణ గారు విదాో మంతిి అయాో క్ ఈ తపన్ మరింత
పెరిగి క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా హెడ్ మాస్ర్్ అస్సియేషన్స తో బ్బగా పరిచయాలు పెంచ్చకొని మా
అందరితో సనిె హిత సంబంధ్యలు కూడా ఏరాా ట్ట చ్చసుకొనాె రు. డియివో ఏరాా ట్ట చ్చస్త
జిల్ల
ా పరధ్యనోప్పధ్యో య సంఘ సమావేశానికి ఆయనే సాా న్్ రయి అనిె ఏరాా ట్ట
ా
చ్చస్తవారు. ఖ్రుా ఎంతెైనా లక్ూ ఉండేదికాదు. సమావేశానికి కావల్సిన్ ఎజండా, దానికి పెరసెంట్
చ్చస్త పేపర్్ తయార్వ కోసం ఆయన్ ఇంటికే మమమ ల్లె ఆహావ నించ కారాలో తీసుకువెళ్లళ భోజన్
భాజనాదులు ఏరాా ట్ట చ్చస్తవారు. అందరిన్న అతో ంత గౌరవంగా చూస్తవారు ఆయన్ శీరమతీ
అంతే.వారిలు
ా మాకు అతిధ గృ హం కాదు సవ ంత ఇలు
ా అనిపించ్చది. పెదె లైబరర్వ ఆయన్ది
పుసేకాలు ఇతరుల్కివవ టం ఆయన్కు హాబ్ల . హెచ్ ఎమ్్ కాన్ఫ రన్స్ లో పుసేకాలు, ఫెైల్్ ,
లటర్ ప్పడ్్ నోట్ బ్బక్ట్ , మంచపెనుె లు అందరికి ఇచ్చా వారు. ఉదయం సుమారు
9గంటల్కు మేము వారింటికి వెడితే రాతిి 8గంటల్కు బయటపడేవాళ్ళ ం పరతి దానిలో
పెరఫ క్షన్స కోరేవారు. మేము తయారు చ్చస్త పేపర్్ కు సహాయం చ్చస్తవారు. ఆయన్తో
గడపటం ఒక్ ఎడుో కేషన్స గా ఉండేది.
ఒక్సారి పరధ్యనోప్పధ్యో య సమావేశానికి విదాో మంతిి శీర దేవినేని రమణ గారిని శీర శీర
చన్జియో ర్ సావ మీజీ ని ఆహావ నించ్చము. సావ మీజీని సభకు పరిచయం చ్చస్త బ్బధో త నాకు
అపా గించ్చరు. ఆమీటింగ్ గా
ర ండ్ సకె్ స్.
విదాో రు
ధ ల్కు అసెైన్నమ ంట్్ తయారు చ్చయించ్చరు. విదాో విషయాల్పెై మా అభిప్ప
ర యాల్ను
రాయమని పరభుతావ నికి పంపేవారు. అంట్ట మాకు పరభుతావ నికి లైజాన్స ఆఫీసర్ గా
వో వహరించ్చవారు. వారితో పని చ్చయటం మాకు చ్చల్ల సరదాగా ఇష్ంగా ఉండేది.
తన్తల్లాగారి పేర టిస్్ ఏరా రచ అనేక్ సతాూ రాో లు చ్చస్తవారు. పుసేకాలు అచ్చా వేసి అందరికీ
పంచ్చవారు. శీర రమణ రాసిన్ ‘’మిధున్ం ‘’ను బ్బపు సవ దస్క
ే రితో రాసిన్ పుసేకానిె అచ్చా
వేసి అందుబ్బట్టలోకి తెచ్చా రు. బ్బల్బందు శీర బివి న్రసింహారావు గారి సమగర సాహితాో నిె
ముదిరంచ అందరికి ఇచ్చా రు. క్ళ్ళపరప్పరణ శీర దువూవ రి వెంక్ట రమణశాసిేి గారి ‘’సీవ య చరితి
‘’ మొదలైన్వి మళ్ళళ ముదిరంచన్ సాహితాో భిమాని.
అదుకే మేమ౦దర౦ రిట్టైర్ అయి పదేళ్ళళ దాటినా మాతో అతో ంత అభిమాన్ స్తె హితనిల్ల
వో వహరిసా
ే రు. క్న్నసం ఆరున్న్నల్ల్కోసారి తెనేె రులో వారింట్ల
ా సమావేశమె
ై వారి ఆరా
ా నిక్ట
ఫ్లడ్ ఆసావ ది౦చక్పోతే ఊరుకోని మన్సేతవ ం ఆయన్ది. ’’మళ్ళళ ఎపుా డు క్లుదా
ె ం ?“’
అనేదే ఆయనుండి వచ్చా పరశె . ఇ౦తటి ఉదార హృ దయుడు, స్తె హ శీల్ల, విదాో రంగంపెై
అతో ౦త మకుూ వ ఉన్ె వారు, ఇంకా ఏద్య చ్చయాల్న్ె తపన్ ఉన్ె వారు మధుస్కదన్రావు
గారు మాకు స్కా రిి పేరరణ, ఆదరశ ం, మారాదరిశ .
జిల్ల
ా పరిషత్ హెడ్ మాస్రా వారిమక్ ఇంకిరమెంట్ శాంక్షన్స గుమాసా
ే కు ల్కీమమ పరసన్ె ం చ్చస్తేనే కాని
జరిగేదికాదు. అల్లగే ఎవరైనా హెడామ స్ర్ లీవ్ పెడితే, అది శాంక్షన్స అవట్టనికి, జాయినింగ్
పరిమ షన్స పెడితే దానిె ఆమోదించ విధుల్లో చ్చరమని ఆరడర్ ఇవవ ట్టనికీ కూడా ఇదే
‘’ఆమాో మాో ‘’తంత జరిగేది. బందరు దగారున్ె వాళ్ళళ ఈ పని తేల్లక్గా చ్చయి౦చ్చ
కొనేవాళ్ళళ . దూరంగా ఉన్ె వాళ్ళళ ఇక్ూ డికొచా గుమాసా
ే నుక్ల్లసి ‘’చ్చతల్కు తడి అంటించ
‘’వెడితే కాని ఇవేవీ గా
ర ంట్ అయేో వికావు. పరిషత్ విదాో శాఖాధ కారి అంట్ట పియివో
ఎవర్కచా నా దీనిె ఆపగల్లగేవారుకాదు. క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా గిల్డ, పి.ఆ.రి్,క్మూో నిస్్ ఆరాన్నైజేషన్స
నాయకులు కూడా ఏమీ చ్చయలేక్ వాళ్ావంత పరయతె ం చ్చస్తవారు. జరిగితే సరి
లేక్పోతెఖ్రమ అన్ె ట్ట
ా ఉండేది. ఏమాటకు ఆమాట్ట చెపుా కోవాల్ల శీర పి.వెంక్ట్టశవ రరావు అనే
లఫ్్ నాయకుడు ర్లజూ జిల్ల
ా పరిషత్, డియివోఆఫీసుల్ చ్చటూ
్ తిరిగి వాళ్ళ వాళ్ాకు దమిమ డీ
ఖ్రుా లేకుండా పనులు చ్చయించ్చవారు. ఆయన్ సహృ దయుడు మాటకారి సంసా వెనుె దనుె
బల్ంగా ఉన్ె వాడు. క్నుక్ ఆయన్ చెబితే చ్చయక్పోతే ధరాె నో నినాదాలో వీధ పోరాట్టల్కో
దిగుతాడని భయపడి ఆయన్ చెపిా న్ పనుల్న్నె ,అనిె కేడరా వారికీ దాదాపు చ్చస్తవారు.
ట్ట
ి న్స్ ఫర్్ విషయం లోనూ ఆయన్మాట చెలు
ా బడి అయేో ది. మిగిల్లన్వారికి ‘’పరసన్ె ం
‘’చ్చసుకోవటమే సొలూో షన్స గా ఉండేది. ఈ బ్బధలు తీరేా వారవరు అని మా సంఘం ఎదురు
చూస్తది.
అనుకోన్ె ట్టా మళ్ళళ మరాె డు ఆయన్ ఆఫీసుకు వెళ్లా కూరుా నాె ము. నిన్ె టి ఫెైల్్
కుపా ల్న్నె అల్లగే ఉనాె యి. కిందపెటి్న్ ఒక్ కుపా దగార తేలు కూడా క్నిపించంది. అంట్ట
ఫెైల్్ ఉనాె యని ఊడవటం కూడా చ్చయలేదన్ె మాట. మమమ ల్లె చూసి ఇక్ చక్చకా ఫెైల్్
చూడటం కిాయర్ చ్చయటం అనుమానాలోస్తే గుమాసా
ే ని పిల్వటం నివృ తిే చ్చసుకోవటం
సంతకాలు పెటి్ వెంటనే వాటికి ఎవరికి పంప్పలో అదేశాల్లవవ టం జరిగింది. రాతిి 9వరకు అల్ల
కూరుా నే ఉనాె ం. ఆయన్ మాతో ఏద్య హస్ూ కొడుతూనే ఉనాె రు. మధో లో నేను ‘’సార్
ఫెైల్ ‘’అంటూనే ఉనాె ను. ఇకాయన్కు సంతకాలు పెటీ్పెటీ్ చ్చతలు నొపెా టి్ ‘’అయాో
ఇవాల్ల్కి ఆపేదా
ె ం ‘’అనాె రు. బహుశా ఇల్ల నాలుగ్రైదు ర్లజులు ఎవర్ల ఒక్రం ఆయన్
ఆఫీసులో ఆయన్వదె కూరుా ని మొతేం ఫెైల్్ అన్నె కిాయర్ చ్చసి ఆయన్కు బ్బడ్ నేం రాకుండా
మాపరువు పోకుండా కాప్పడుకునాె ం. సమరధత ఉనాె ఆయన్ అల్సతవ ం వల్ా జరిగిన్ డిలే
ఇదంతా.
కార్డ కాంపెైన్స
నేను 1998 జూన్స లో పరధ్యనొప్పధ్యో యుడిగా పదవీ విరమణ చ్చస్తవరకు క్ృ ష్ట
ణ
జిల్ల
ా పరధ్యనోప్పధ్యో య సంఘం లో ఉప్పధో కు
మ డిగా ఉన్ె ట్ట
ా జా
ఞ పక్ం. రిట్టైర్ అయాో క్ కూడా
సంఘానికి శీర రామం గారితోప్పట్ట న్నుె సల్హా సంఘ సభుో డిని చ్చశారు. పదవిలో
ఉన్ె పుా డూ, రిట్టైర్ అయాో క్కూడా సంఘ కారో క్రమాల్కు తపా ని సరిగా హాజరై, నా అభి
ప్ప
ర యాల్ను స్కచన్లు తెల్లయ జేస్తవాడిని . కారో క్రమాల్ వివరాలు శీర
ఆదినారాయణఎపా టిక్పుా డు ముందుగా ఫోన్స చ్చసి లేక్ కార్డ రాసి తెల్లయజేసి న్నుె తపా క్
రమమ ని కోరేవారు. నేనూ అల్లనే వెళ్ళళ వాడిని. కారో క్రమాల్లో ఏద్దైనా మంచ జరిగితే దానిన్న
ఏద్దైనా సవో ంగా లేక్పోతె దానిన్న ఇంటికి వచా శీర ఆదినారాయణ కు ‘’కారు
డ ‘’మీద నా అభి
పరయాలు రాస్తవాడిని. కారు
డ లో మిలీామీటరు ఖాళ్ళ కూడా లేకుండా రాయటం నా అల్వాట్ట.
అవన్నె జాగరతేగా చదివి మరుసటి సమావేశం లో ఆదినారాయణగారు నేను రాసిన్
విషయాలు సభుో ల్కు తెల్లయ జేస్తవారు . తీసుకున్ె దిదు
ె బ్బట్ట చరో లు కూడా చెపేా వారు.
నేను ఇల్ల చ్చల్లఉతేరాలు ఆయన్కు సంఘ అభివృ దిధ, చ్చయాల్ల్ న్ కారో క్రమాలు
మరిా పోయిన్ మనుష్యలు, గురిి౦పు పొందని హెడ్ మాస్రు
ా ఇంకా పక్డా ందీగా సంఘం పని
చ్చయట్టనికి ఎంతనే పరిషూ రించట్టనికి మారా
ా లు స్కచన్లు హెడ్ మాస్రు
ా నాకు ఫోన్స
చ్చసికాని ఉతేరాల్దావ రాకాని తెల్లయజేసిన్వారి సమసో లు వాటిని సతవ రం
పరిషూ రించ్చల్ల్ న్ అవసరం, పే స్తూ ల్్ పెై సమావేశాలు, అమలు జరపట్టనికి మారా
ా లు ఇల్ల
ఒక్ట్టమిటి సమసే విషయాలు నేను సెకెరటరి శీర ఆదినారాయణ కు ‘’కార్డ కాంపెై న్స’ల్లగా కారు
డ
మీద మాతిమె రాశాను. దాదాపు ఒక్ యాభై దాక్ రాసి ఉంట్టను. ఆయన్ వీటిని అతి జాగరతేగా
భదర పరచ్చకొనాె రు. ఈ విషయం ఆయనే చ్చల్ల సారు
ా నాకు, సంఘానికి సమావేశాల్లో
తెల్లయ జేస్తవారు. అవన్నె ఆయన్కు ‘’ఒక్ ట్టిజర్ ‘’అని పొంగిపోయేవారు. గట్ట
్ న్ ఉండి
సల్హా లు ఇవవ టం తేల్లకే. కాని పని చ్చసి మెపిా ంచటం చ్చల్లక్ష్ం. అందరి బ్బధో తా సంకేమమం
తన్ది సంఘానిదీ అని ఆయన్ పడిన్ క్ష్ం శరమ తపన్ బదులు తీరుా కోలేనిది. జిల్ల
ా హెడ్
మాస్రు
ా అందరూ ఆయన్ స్తవకు రుణపడి ఉంట్టరు. సందేహం లేదు.
జిల్ల
ా పరిషత్, పెైి వేట్ మేనేజిమెంట్ ల్లో పని చ్చసు
ే న్ె బిఎడ్ ఉప్పధ్యో యుల్కు పరభుతవ
జూనియర్ కాలేజీల్లో లక్ా రర్ గా పరమోషను
ా , హెడ్ మాష్రాకు గేజేట్టడ్ హోదా, వారికి
డేప్పో టీ ఎడుో కేషన్ల్ ఆఫీసర్్ గా, D.I.E.T.లక్ా రరు
ా పిరని్ ప్పల్్ గా, పరమోషన్ాకోసం
దాదాపు ఇరవెై ఏళ్ళళ గా చ్చసిన్ పోరాటం ఫల్లంచ ఆ పరమోషను
ా ల్భించ్చయి. జిల్ల
ా పరిషత్ హెడ్
మాస్రు
ా అందరూ గేజేట్టడ్ హోదా దకిూ ంది. పచా సంతక్ం చ్చస్త అరహతల్భించంది. దీనికి అనిె
సంఘాలూ క్ృ షి చ్చసినా హెడ్ మాస్ర్్ అస్సియేషన్స క్ృ షి శా
ా ఘన్నయం. జిల్ల
ా పరిషత్ లో
సీనియర్ హెడ్ మాస్రు
ా పరిషత్ ఎడుో కేషన్ల్ ఆఫీసరు
ా గా పరమోషన్స పొందారు.
అల్లంటివారిలో శీి వెై విరాజు, శీర విశవ ం, శీర రమణారావు, శీరమతి సుగుణకుమారి
మొదలైన్వారునాె రు. గోదావరిజిల్ల
ా నుంచ మన్ జిల్ల
ా కు పరమోషన్స పెై వచా న్ హెడ్
మాస్రు
ా నాె రు. అల్లంటివారిలో మొవవ హెడ్ మాస్రా
ా వచా న్ రాజుగారు, క్ృ ష్ట
ణ
జిల్ల
ా పరిషత్ విదాో శాఖాధకారిగా వచా న్ స్కరో నారాయణ రాజు ?గారు ఉనాె రు. వీరందరికీ
హారిెక్ సావ గతం చెప్పా ము. పియివో రాజుగారు మహా నిక్ూ చా మనిషి. స్కటిగా న్డిచ్చ
మన్సేతవ ం. క్నుక్ జిల్ల
ా పరిషత్ లో పెైరవీలు సాగలేదు. అరు
హ ల్కు దకాూ ల్ల్ న్వన్నె దకాూ యి.
వాళ్లళ దెరూ రిట్టైర్ అయి వెళ్లళ పోయినా ఈ జిల్ల
ా తో, మాతో సనిె హిత సంబంధ్యలు
కొన్సాగిసు
ే నాె రు. బ్జజవాడ డివిజన్స విదాో శాఖాదికారిగా శీర వెైవి రాజు తన్ సమరధతను
ఒతిేడిలోనూ చ్చటి ఎల్లంటి పరలోభాల్కు లోనుకాకుండా తన్
వో కిితావ నిె నిల్బ్జట్ట
్ కొనాె రు. వచా న్ అరుద్దైన్ అవకాశం ఇది హెడ్ మాస్రాకు. దీనిె
అందరూ సదివ నియోగం చ్చసుకొనాె రు. వీరి పరమోషన్స ల్కు బదిలీల్కు పోసి్ంగ్ ల్కు మా
సంఘం చ్చసిన్ క్ృ షి అదివ తీయం హెైదరాబ్బద్ లవెల్ లోకూడా మాకు
సానుభోతిపరులుఆఫేసరు
ా ఉండటం బ్బగా క్ల్లసొచా ంది వీరి తరావ త వచా న్వారు అవిన్నతి
బంధు పీరతికి ప్పలై పరువు గంగలోక్ల్లప్పరని అనుకోనాె రుజన్ం. వీరి పరమోషన్స ల్కు.
నేను అడా
డ డ హెైస్కూ ల్ హెడ్ మాస్ర్ గా ఉండగా, గుడివాడ డివిజన్స డిప్పో టీ విదాో శాకాది
కారులు కొందరుమారి కొతేవారు వచ్చా రు. శీరమతి ఇందీవరం గారి తరావ త ఎవర్కచ్చా ర్ల
గురు
ి లేదుకాని శీర ఏసుప్పదం గారు రావటం బ్బగా జా
ఞ పక్ం. ఆయన్ రావటం తోనే
చ్చల్లహడివిడి చ్చసి మీటింగులు పెటి్ డివిజన్స లో ఏవేవో గొపా మారుా లు తేవాల్ని తీవర
పరయతె ం చ్చశారు. హెడ్ తల్లడిస్తే తోక్లూఊప్పల్ల్ న్దేక్ద.మేమూ తల్లడించ పనిచ్చశాం.
ఆయన్ ‘’గాడ్ ఫియర్ ‘’పర్ న్స గా క్నిపించ్చరు. అపుా డే కొతేగా పబిాక్ట పర్వక్షల్కు వెళ్ళళ
విదాో రు
ధ ల్కు క్రదీపిక్గా హాండ్ బ్బక్ట తయారు చ్చయటం ప్ప
ర రంభమె
ై న్దని జా
ఞ పక్ం. దీనికిగాను
సబ్జెక్ట్ లో కాసే పట్ట
్ ఉన్ె హెడ్ మాస్రు
ా అసిసె్ంట్ లు క్ల్లసి సబ్జెక్ట్ క్మిటీలుగా ఏరాా ట్టై
పరేక్షల్లో వచ్చా ముఖ్ో మె
ై న్ పరశె లు వాటి సమాధ్యనాల్తో ఏ సబ్జెక్ట్ కు ఆ సబ్జెక్ట్ కు
తయారు చ్చస్త పనిపట్ట
్ ం. నేను ఇంగ్లాష్, ఫిజిక్ల్ సెైన్స్ క్మిటీల్లో ఉనాె ను. ఇంగ్లాష్ లో నిధ
అంగలూరు హెడామ స్ర్ శీర జోశుో ల్ స్కరో నారాయణ మూరిిగారు మాకు ఇంగిాష్ క్మిటీ హెడ్.
ఫిజిక్ట్ కు నారాయణశరమ గారు అనే శీర కూచభొటా ల్కీమమ నారాయణ శరమ గారు హెడ్ అని గురు
ి .
వీరు నామిత
ి లు శీర పసుమరిి ఆంజనేయ శాసిేి గారికి తోడలు
ా డు. సబ్జెక్ట్ లో నిధ. అనిె
విషయాలు వేరళ్ళ మీద ఉండేవి. చెైన్స స్మ క్ర్ పెైి వేట్ కాలేజీలో ఫిజిక్ట్ లక్ా రర్ గా సాయం
కాల్లలో పని చ్చస్తవారు. ఆయన్ తెల్ాటి మలు
ా పంచ్చ తెల్ా హాఫ్ హాండ్్ షర్్ తో ఉండేవారు.
కొంచెం న్లుపురంగుగా ఉనాె చరున్వువ ముఖ్ం. చ్చల్ల సరదాగా మాట్ట
ా డేవారు. జోక్ట్
పేల్ా టం ఆయన్ హాబ్ల. ఆయన్ న్వువ కూడా విటగా ఉండేది. లోక్ల్ పెైి వేట్ హెై స్కూ ల్ లో
సెైన్స్ టీచర్. ఎవరికి ఏ సందేహమోచా నా తీరా గల్సతా
ే ఉన్ె వో కీి. నేను రిట్టైరయాో కే
ఆంజనేయ శాసిేి గారికి ఈ శరమ గారు తోడలు
ా డు అని తెల్లసింది. అంతటిదాకా
తెలీదు నేన్౦ట్ట పరమ ఆతీమ యంగా ఉండేవారు. మీటింగ్ ల్లో ఇదెరం పరక్ూ పరక్ూ నే కూరుా నే
వాళ్ళ ం. ఆయన్ పల్క్రింపు ఒక్ పుల్క్రి౦పే. రిట్టైరయాో క్కూడా ఫోన్స లో పల్క్రించ్చకొనే
వాళ్ళ ం. అతిగా సిగరట్ట
ా తాగటం వల్న్నో, ఏమోఆయన్ సుమారు పది,
పదిహేనేళ్ళ కిరతమే మరణించ్చరని వినాె ను.
నేను రిట్టైరవవ ట్టనికి ముందు గుడివాడ డిప్పో టీ ఎడుో కేషన్ల్ఆఫీసర్ గా శీర టి.
శీరరామమూరిిగారు వచ్చా రు . మితభాషి. సజావుగా చక్ూ గా పని చ్చసి అందరి మన్ె న్లు
అందుకొనాె రు. పరతిస్కూ ల్ కు విజిట్ట
ా , వారిమక్ తనిఖీలు పెండింగ్ లేకుండా చ్చసి విదాో
రంగానికి మారాదరశ న్ం చ్చశారు. పర్వక్షలు నిరు
ె ష్ంగా జరిపించ్చరు. మంచ మనిషిగా బ్బధో త
గల్ ఆఫీసర్ గా గురిింపు పొందారు. మా అడా
డ డ హెైస్కూ ల్ ఇన్న్ ా క్షన్స కూడా చ్చసి బ్బగా సంతృ పిే
చెందారు. మమమ ల్లె చూసి నేరుా కోవాల్ల్ ంది చ్చల్లఉందని మిగిల్లన్ స్కూ ల్్ లో
చెపేా వారు. నా రిట్టైరమ ంట్ ర్లజున్ మా ఆహావ న్ం పెై వచా , నా పి.ఎఫ్. (ప్ప
ర విడంట్ ఫండ్
)నుంచ రావాల్ల్ న్ 60 వేల్ రూప్పయల్ డబ్బా ను చెకుూ రూపంగా తెచా నా చ్చతిలో పెటి్
సరైా ి జ్ చ్చశారు. ఇల్లంటి ఆఫీసరు
ా ఉంట్ట పని చ్చస్తవారికి ఆన్ందం సంతృ పిే. మన్సులు
గ్రల్వటం అంట్ట ఇదే.
సా
్ ఫ్ మీటింగ్ ఏరాా ట్ట చ్చసి ఈ పరపోజల్ ను అందరి ముందు ఉంచ్చను. అందరూ
తపా కుండా మన్ం నిరవ హిదా
ె ం ఎల్లంటి సహాయ సహకారాల్కెైనా సిదధం అని ముక్ిక్ంఠం తో
చెప్పా రు. స్కూ ల్ క్మిటీ పెరసిడంట్ శీర అడుసుమిల్లా రామబరహమ ం గారిని పిల్లపించ విషయమ౦
చెప్పా ం. ’’మంచ ఆలోచన్ తపా కుండా చ్చదా
ె ౦ నా వంత క్ృ షి నేను చ్చసా
ే ను ‘’అని హామీ
ఇచ్చా రు. తరువాత స్కూ ల్ అసెంబ్లా లో విదాో రు
ధ ల్కు వివరించ చెప్పా ను. వాళ్ళళ
అందరూ ఏమాతిం సందేహించకుండా ‘’చ్చస్తదా
ె ం చ్చట్ట
్ పరక్ూ ల్ ఊళ్ాకు వెళ్లా పెదెవారందరిన్న
క్ల్లసి ఆరిధక్ సహాయం చ్చయమని మేమంతా అడుగుతాం మీతో క్ల్లసి న్డుసా
ే ం’’అని భర్లసా
ఇచ్చా రు. సరే వాతావరణం బ్బగానే ఉంది. క్నుక్ డియివో కాన్ఫ రన్స్ లో పరపోజల్ పెటి్ ఔను
అనిపించ్చకోవాల్ని నిరణయించ్చము. అయితే మా నాగేశవ రరావు ‘’సార్!మన్ం ఎవరికీ పోటీ
గా ఉండదు
ె అందరూ మన్కే ఇచ్చా ట్ట
ా తెరవెనుక్ నా పరయతె ం గా ఇతర డిరల్ మాస్ర్్ తో
నేను మాట్ట
ా డుతాను ‘’అనాె డు సరే అనాె ను. బహుశా 1996లో జన్వరి లో బ్బల్లక్ల్
ఆటల్పోటీలు అడా
డ డ హెైస్కూ ల్ నిరవ హిసు
ే ంది ‘’అని డియివో గారితో పరపోజల్ చ్చయించ్చం.
శుభం భూయాత్.
నిరవ హణ
ఆడపిల్ాల్ జిల్ల
ా సా
ా యి ఆటల్పోటీలు ను ‘’గర్ా్ మీట్’’అంట్టరు. ఇవి గిరగ్ మెమోరియల్
పోటీలు. పరతి ఏడాది జరుగుతాయి. మగపిల్ాల్కు వివిధ జోన్స ల్లో అంట్ట పటమట జోన్స
ఆకునూర్ జోన్స గుడివాడ కెైక్లూర్ నాగాయల్ంక్ ఉయ్యో రు న్ందిగామ, జగాయో పేట
బందరు మె
ై ల్వరం తిరువూరు మొదలైన్ చోటా బ్బయ్్ కు ఉప్పధ్యో యుల్కూ
జరుగుతాయి. ఫెైన్ల్్ మాతిం సెంటిల్ జోన్స లో బ్బయ్్ కు టీచర్్ కు జరుగుతాయి స్ా ర్్్
కూడా సెంటిల్ జోన్స లోనే.
ముందుగాసా
్ ఫ్ మెంబరు
ా అందరూ జీతం లో క్ట్ చ్చసుకొనే విధం గా తల్గక్ వెయిో
రూప్పయలు విరాళ్ంగా అందజేశారు. రసీదు పుసేకాలు పిరంట్ చ్చయించ రసీదుల్లచ్చా ం.
రామబరహమ ౦గారు, క్మిటీ మెంబరు
ా కూడా డబ్బా ఇచ్చా రు. డా శీర అప్పా రావు గారు అడా
డ డ
వారే ప్పమరు
ర లో హాసిా టల్ న్డుపుతనాె రు మంచ వితరణ శీల్ల ఆయనా విరాళ్ం
ఇచా అక్ూ డ క్ల్వాల్ల్ న్వారి పేరు
ా మాకు చెపిా క్ల్వమనాె రు అల్లగే క్ల్లశాం. అందరూ
ఉడతాభకిి సాయంచ్చశారు. స్కూ ల్ విదాో రు
ె ల్ంతా తల్గక్ పది రూప్పయలు వస్కలు చ్చసి
లీడరా దావ రా అందించ్చరు. పరతిర్లజూ సాయంతిం మూడున్ె రకు న్లుగురైదుగురు మేసా
్ రు
ా
నేను, విదాో రిధ విదాో రిధన్న నాయకులు సెైకిళ్ళ మీద చ్చట్ట
్ పరక్ూ ల్ పెంజేండర,కొమరవోలు
ఐన్ంప్పడి రిమమ న్ప్పడి. గొలేవ పల్లా, మొదలైన్ గా
ర మాల్కు వెళ్లా పెదెల్నుక్ల్లసి క్రపతా
ి లు
ఇచా విషయం చెపా టం వారు వెంటనే సా ందించ డబ్బా ఇవవ టం, లేక్ మరాె డు
విదాో రు
ధ ల్తో పంపించటం చ్చశారు. అపుా డు చదువుతో ప్పట్ట అనిె యాకి్విటీస్ లో న్ంబర్
వన్స,ఆడపిల్ాల్ లీడర్ మాతిమేకాక్ స్కూ ల్ లీడర్ కూడా అయిన్ కె.ప్పవని ఇచా న్ సహకారం
చ్చసిన్ స్తవ మరుపురానివి. ఇపుా డా అమామ యి అమెరికాలో ఉంట్లంది భరి ఇదెరుపిల్ాల్తో.
2017లో అమెరికాలో ఉన్ె పుా డు తరచ్చగా ఫోన్స లో మాట్ట
ా డేది. గొపా సంసాూ రం
ఉనాె మామ యి. అల్లగే చీల్ల నాగల్కిమమ స్షల్ మాస్ర్ శీర వెంక్ట్టశవ రరావుగారమామ యి.
ఆట్ట ప్పట్ట చదువు అనిె ట్ల
ా నూ దూసుకుపోయేది . మగపిల్ాల్ పేరు
ా పెదెగా గురు
ి లేవు
ఒక్రేమిటి అందరూ గొపా గా క్ృ షి చ్చశారు స్తవలు అందించ తాము చదుకున్ె
చదువుకొంట్టన్ె విదాో సంసా ఋణం తీరుా కొనాె రు. అడా
డ డ కు చెందిన్హార్్ సెా షల్లస్్
వియవాడ లో ఉనాె రని తెల్లసి సా
్ ఫ్లమ గు
ా రం వెళ్లా క్ల్లసి చెప్పా ం. వారూ గొపా గా
సా ందించ్చరు. అడా
డ డ డాక్్ర్ గారు ఖ్మమ ం లో ఉంట్ట లటర్ రాస్తే డబ్బా పంప్పరు ఆయన్
పరతిఎదాడీ సాూ ల్రిమప్ లు ఇసా
ే రుకూడా. రైస్ మిల్ యజమానులు డబ్జా కాకుండా నాణో మె
ై న్
బియో ం ఇచ్చా రు. కూరాగాయలు వచ్చా యి. ప్పడి పంటకు కొదవేలేదు. నాణో మె
ై న్ న్నయిో
కూడా వచా ంది . చ్చతిలో డబ్బా కు ఇబా ంది లేక్పోవటం తో అనిె పనులో
ా నూ
అతో న్ె తమె
ై న్ నాణో తే ల్క్షో ంగా పనిచ్చశాము.
బిల్లడంగ్ ల్కు వెన్క్ గాడిపొయిో తవివ ంచ క్ట్ట్లు స్తక్రించ గాస్ పొయిో గాస్ సిలండరు
ా
కూడా ఏరాా ట్ట చ్చయించ్చం. మా కారఫ్్ మాస్ర్ శీర కే మల్లాకారు
ె న్రావు వంటలో సెా షల్లస్్. వంట
వాళ్ళ నుపిల్ల పించటం వడిడంచటం, ఏ ప్పటకు ఆప్పట వెరిటీ మారా టం , సీవ ట్ట
ా హాట్ట
ా ,
గడడపెరుగు తాజాకూరలు అన్నె అదుర్్ గా ఏరాా ట్ట జరిగింది. వాల్ంటీరు
ా జగు
ా లు పట్ట
్ కొని
నిరంతరం కీరడాకారుల్కు అతిధుల్కు మంచ న్నళ్ళళ అందిస్క
ే రిఫర్వల్కు ఆరగాఆరగా కాఫీలు
అందిస్క
ే స్తవ చ్చశారు. వివిధ స్కూ ల్్ ను౦చ ఆటల్లో ప్పల్గ
ా న్ట్టనికి వచా న్ఆడపిల్ాల్కు
మా స్కూ ల్ పెై అంతసు
ే లో రూమ్ లు ఇచ్చా ం. సాె నాల్కు వేడిన్నరు సరఫరా చ్చశాం. ఏ
ఇబా ందీ లేకుండా చ్చశాం. అదన్పు లటిిన్స సౌక్రో ం క్లుగ జేశాం. ఎవవ రూ ఏ ఇబా ందీ
పడరాదని మా అభి ప్ప
ర య౦. అందరూ హోమి
ా గా ఫెల్ వావ ల్ని ఆరాటం. లేడీ టీచర్్ వంట
పన్న ఆటలు ఆడే ఆడపిల్ాల్ విషయం లో శరదధ బ్బగా క్న్పరచ్చరు. స్కూ ల్ అంతా ఒక్ య్యనిట్
గా సమె
ై క్ో తత తో పని చ్చశాం.
కోరు
్ లు వేసిన్ డిరల్ మాస్రాకు అన్నె దగారుండి నిరవ హించన్ వెంటిపరగడ యెన్స. డి. ఎస్. విష్య
ణ
అని అందరి నోళ్ళ లో నానే నిరంతర క్ృ షీవలుడు డిరల్ మాస్రాలో పెదెన్ె గా భావింపబడే శీర
విష్య
ణ వరధన్రావు సహకారం మరువలేనిది. అల్లగే గుడివాడ పెంజే౦ డర మొదలైన్ స్కూ ల్్
నుంచ వచా న్ ఆట రిఫర్వలైన్ సీేి పురుష్యల్ను అతో ంత గౌరవంగా చూశాం. చ్చట్ట
్ పరక్ూ ల్
ఉన్ె హెై స్కూ ల్్ పరదానోప్పధ్యో యుల్ సల్హాలు స్తవలు అందుకొని వారిన్న యధ్యశకిి
గౌరవినాా ం. ఆటలు చూడట్టనికి వచా న్వారికీ సంతృ పిేగా భోజనాలు పెట్ట
్ ం . మూడు
ర్లజుల్ ఆటలు తో స్కూ ల్ పండుగ వాతావరణం నే తల్పించంది. మూడు ర్లజులు మూడు
నిమిష్టల్ల
ా గా గడిచపోయిన్ట్ట
ా అందరూ అనుకొనాె రు. చవరి ర్లజు డియివో శీర హనుమంత
రడిడగారికి పరిషత్ చెైరమ న్స గారికీ ?ఘన్ సతాూ రం చ్చశాం ‘’ విష్య
ణ ’’గారికి విశిష్ సనామ న్ం
చ్చయాల్ని మా డిరల్ మాస్ర్ తో చెపిా డియివో గారి చ్చతల్మీదుగా చ్చయించ
మురిసిపోయాం ఆయన్ వదెనాె మేము విన్లేదు. ఆయన్కు నాపెై అతో ంత గౌరవం. ఆయన్
స్ా రిమ న్స సిా రిట్ అంట్ట నాకు మహా ఇష్ం. ఎక్ూ డ ఆటల్పోటీలు ఏరూపం లో జరిగినా విష్య
ణ
గారి ప్పతి లేకుండా ఉండదు. విష్య
ణ ఉంట్ట పరతిదీ పక్డా ందీ గా జరుగుతందని న్మమ క్ం. అదీ
ఆయన్ సెా ష్టల్లటి. డియివో గారు నాకు కూడా సనామ న్ం చ్చసిన్ట్ట
ా గురు
్ . మాసా
్ ఫ్ అంతటికీ
పరతేో క్ అభిందన్లు చెప్పా ము. విదాో రిధ వాల్ంటీరా స్తవల్ను గురిించ
పో
ర తా్ హకాల్లచా న్ట్ట
ా నాె ం. ఇంతమంది సమసి్ క్ృ షి తో జిల్ల
ా సా
ా యి బ్బల్లక్ల్ ఆటల్
పోటీల్ను రంగరంగ వెైభవంగా నిరవ హించ ‘’న్భూతో ‘’అనిపించ అడా
డ డ హెై స్కూ ల్ కీరిి కిర్వటం
లో అరుద్దైన్ మాణికాో నిె చ్చరాా ం.
సాహితీ మండల్ల
అడా
డ డ హెై స్కూ ల్ లో చ్చరట్టనికి ముందే 1987లో మాకు ఉయ్యో రు హెైస్కూ ల్ లో
గురువుగారు, నాకు ఎనిమిదవతరగతి కాాస్ టీచర్, ఆతరావ త నేను ఆ స్కూ ల్ లో పని
చ్చసిన్పుా డు నాతోప్పట్ట స్షల్ మాస్ర్ గా, ఇంచ్చరిె హెడ్ మాస్ర్ గా పనిచ్చసి రిట్టైర్ అయాో క్
పెన్మన్ర్్ అస్సియేషన్స ఏరాా ట్ట చ్చసి పెన్మన్ర్్ కోసం పరతెో క్ మాసపతిిక్ న్డిపిన్ నేన్౦ట్ట
అమిత ఆప్పో యత చూపించ్చ శీర ల్ంకా బసవాచ్చరి మాసా
్ రు గారు ఎందుకు ఎల్ల
ఆలోచంచ్చర్ల తెలీదుకాని ఒక్ ర్లజు మా ఇంటికి వచా ‘’పరసాదూ !మన్ం ఒక్ సాహితో సంసా
న్డప్పల్ల న్నల్లో పరతి మూడవ ఆదివారం సాయంతిం సభ జరప్పల్ల. న్నల్లంటి వారి సాయం
ఉంట్ట బ్బగుంట్టంది ‘’అనాె రు. ’’మంచ ఆలోచన్ మాసా
్ రూ !మీ నాయక్తవ ం లో క్ల్లసి పని
చ్చదా
ె ం.’’అనాె ను. ఆయనే ఊళ్ళళ అందరి ఇళ్ళ కు వెళ్లా చెపా టం, అందరం మూడవ
ఆదివారం సాయంతిం 4గంటల్కు ఉయ్యో రు విష్ట
ణ వ ల్యం లో ఆయన్ అధో క్షతన్ సమావేశం
జరపటం మొదలు పెట్ట
్ ము. సభ అరిగే ఆదివారం ఉదయం మళ్ళళ ఆయనే అందరిళ్ళ కు వెళ్లా
గురు
ి చ్చస్తవారు. అంత నిబదధత ఉండేది ఆయన్లో. ఇంత సాహితాో భిల్లష ఉందని
అపా టిదాకా తెలీదునాకు. అయితేనేమి ఒక్ సంసాకు బ్లజం నాట్టరు. అపుా డు నా సహాధ్యో యి
మా గురువుగారబ్బా యి శీర వేమూరి దురాయో నే దురా
ా పరసాద్, నేనూ, శీర తమోమ జు
రామల్క్షమ ణాచ్చరుో లు, శీర పీసప్పటి కోట్టశవ రరావు మేమందరం మున్సబ్బ గారుఅనిపిల్లచ్చ శీర
గూడప్పటి కోట్టశవ రావు, మా అన్ె యో గారి అబ్బా యి రామనాధబ్బబ్బ, శీర
అపా ల్లచ్చరుో లు, విష్ట
ణ వ ల్యం ప్పజారు
ా , కెసీపి ఉద్యో గులు, శీర స్కరపనేని రాధ్యక్ృ షణ,
వెంటిపరగడ స్దరులు, ఆంధ్య
ర బ్బంక్ట లో పని చ్చసిన్ ఆయన్, పరభుతవ ఆసుపతిి డాక్్ర్ శీర
దగు
ా బ్బటి శాో మసు౦దరరావు పరముఖ్ గాంధేయవాది సావ తంతిో సమరయోధుడు శీర
మల్ల
ా ది శివ రామ శాసిేి , అపా ల్ల చ్చరి తండిరగారు, మొదలైన్ సుమారు ఇరవెై మంది దాకా
హాజరయేో వాళ్ళ ం. కొనిె న్నల్లు మా మాసా
్ రు అందరికీ బిసెూ ట్ట
ా తెచా ఇచ్చా వారు.
వీల్యితే టీ కూడా. మొదట్ల
ా ఎవర్ల ఒక్రిని ఇష్మె
ై న్ విషయం మీద మాట్ట
ా డమనే
వారు సంఘానికి రండు మూడేళ్ళ దాకా పేరు కాని, సభో తవ రుసుముకాని కారో వరాం కాని
లేదు . రుసుం వస్కలు మాసా
్ రికి అసలు ఇష్మే ఉండేదికాదు. దానివల్న్
తగాదాల్గసా
ే యనేవారు. ఆయన్మాట మాకు సుగ్లరవాజఞ.ఒక్ కాగితం మీద సమావేశానికి
హాజరైన్ సభుో ల్ సంతకాలు తీసుకొనేవారు. అందరం అపా టికి ఒక్టి రండుసారు
ా మాట్ట
ా డే
ఉనాె ం. క్నుక్ దీనిె గాడిలో పెట్ట
్ ల్నే ఆలోచన్ నాకు వచా ంది.
మరికొ౦తకాల్ం తరావ త నాకే ఆలోచన్ వచా ‘’ఏద్య డైి గా కారో క్రమాలు జరుగుతనాె యి
క్, ప్పత సాహితో మేపెతేన్ం చ్చస్
ే ంది క్నుక్ మారుా రావాల్ల ‘’అని చెపిా శీర శీర ఆరుదర, తిల్క్ట
మొదలైన్ వారి క్వితావ ల్పెైనా క్రుణశీర, జాష్యవా, దేవుల్పల్లా మొదలైన్ వారి క్వితవ ం పెైనా
మాట్ట
ా డే ఏరాా ట్ట
ా చ్చశాం. రామక్ృ షణమాచ్చరుో లు ఆముక్ిమాల్ో ద, మను, వసు చరితిల్పెై
అధ్యరిటీ. ఆయన్ మాట్ట
ా డుతంట్ట కొతే లోక్ం లో విహరిసు
ే న్ె ట్ట
ా ఉండేది . ఆయన్ నా
అభిమాన్ సాహితీవేతే . మా తల్లదందు
ర ల్ పేరిటమొదటిపురసాూ రం ఆయన్కే అందించ్చను
పీసప్పటి న్నతి శతకాల్లో దిట్. గూడప్పటి కేమతియో పెై లోతెైన్ అవగాహన్ ఉన్ె వాడు,
రాధ్యక్ృ షణ పదో నాటకాల్పెై బ్బగా మాట్ట
ా డేవాడు. మల్ల
ా ది వారు తాము చ్చసిన్ అవధ్యనాలు
బ్జజవాడ క్న్క్డురామమ పెై రాసిన్ సుపరభాతం విని పించ్చవారు. డా శాో ం సుందర్ ఆర్లగో
విషయాల్పెై మంచ అవగాహన్ క్ల్లా ంచ్చవారు. ఆంధ్య
ర బ్బంక్ట ఆయన్ విశవ నాథకు అంతేవాసి.
క్ల్ా వృ క్షం పెై పరసంగించ్చవారు ఇల్ల అనిె రకాల్ సాహితో ం పరవళ్ళళ తొకిూ ంది. పరతిన్నల్ల
మూడవ ఆదివారం కారో క్రమాలు చ్చల్ ఉతా్ హవంతంగా జరుగుతనాె యి. ఎపుా డొసు
ే ందా
అని ఎదురు చూస్తవాళ్ళ ం
మళ్ళళ నాకే ఆలోచన్వచా ‘’సంకారంతికి, ఉగాదికి క్వి సమేమ ళ్న్ం ‘’నిరవ హిదా
ె ం
యువక్వుల్కు అవకాశం క్ల్లగిదా
ె ం ‘’అని చెప్పా ను. అల్లగే క్వి సమేమ ళ్నాలు జరిప్పం
మొదటి ఉగాది క్వి సమేమ ళ్న్ం మా ప్పత పెంకు టింట్ల
ా నే హాలు అంతా నిండిపోయిన్ క్వుల్తో
జరిగింది. హెైస్కూ లో
ా నాకు హెడ్ మాస్ర్, నేను సెైన్స్ మాస్ర్ అయిన్పుా డుకూడా హెడ్
మాస్ర్ అయిన్ శీర కేవిఎస్ ఎల్ న్రసింహారావు, ట్టల్లఫోన్స ఎకెా ంజిలోపని చ్చసిన్ ఒక్ ఆయన్
కుమారి, కెసీపి లో కెమిస్్ శీర టివి సతో నారాయణ మొదలైన్వారంతా విచ్చా సి క్వితవ ం చదివి
అందరికి ఆన్ందం పంచ్చరు. బొబా ట్ట
ా పుల్లహోర టీ ల్తో నేను ఆతిధో మిచ్చా ను. ఇల్ల
సాహితీమండల్ల జైతియాతి జరుగుతోంది. మళ్ళళ నేనే ‘’ఒక్ వా
ర త పతిిక్ ను అందరి రచన్ల్తో
తెస్తేబ్బగుంట్టంది ‘’అని స్కచంచ్చను. ఆబ్బధో త ఆచ్చరుో లు పీసప్పటి గారాకు అపా గించన్
జా
ఞ పక్ం. బ్బగానే తయారైంది. తరావ త మా గురువుగారు, మా మాసా
్ రు మా సారధ సచవులు
శీర బసవా చ్చరి గారు గుండ జబ్బా తో మరణించ్చరు. మాకు ఆశనిప్పతం అయింది. ఆయన్
దిన్వారాల్యాో క్ వారి సమ ృ తి నివాళ్లగా ఒక్ వా
ర త పరతి తెచ్చా బ్బధో త నాకు అపా గించ్చరు.
దాదాపు 70పేజీల్ పుసేక్ంగా ఫోట్లలు నివాళ్ల గ్లతాలు వాో సాలూ తో సహా మంచ పుసేక్ం
రూపొందించ్చను. దీనికి ఆచ్చరుో లు పీసప్పటి గొపా సహకారం అందించ్చరు. సాహితీ మండల్ల
కారో క్రమం లో ఎవరు ఏ విషయం పెై పరసంగిసా
ే ర్ల ముందే తెలుస్
ే ందిక్నుక్ నేను పరతి విషయం
పెైనా కొతేకోణాల్లో ఆధునిక్ విశేాషకుల్ అభిప్ప
ర యాల్ను స్తక్రించ క్న్నసం అరగంట అయినా
పరధ్యన్ వక్ి తరావ త మాట్ట
ా డేవాడిని. ఇదంతా నోట్్ గా నాదగార ఉండేది. మంచ వాో సాలూ
రాయట్టనికి ముడి సరుకుగా ఉపయోగపడేది. అంతేకాదు ఆనేల్లో అపా టిదాకా జరిగిన్
ముఖ్ో సాహితీ విశేష్టలు రచయితల్ పుటి్న్ర్లజులు మరనినిా న్విషయాలు వారిపరతిభా
నూతన్ పుసేకావిషూ రణలు అన్నె నోట్ చ్చసుకొని చెపేా వాడిని క్నుక్ ర్కటీన్స కు భిన్ె ంగా
నావేల్ల్ గా ఉండేది. మండల్ల లో పరసంగించన్ పరతివిషయం పెైనా నా దగార నా నోట్్ ఉండేది.
అంత క్ృ షి చ్చస్తవాడిని నూతన్తవ ం ఉండాల్ని నా తపన్.
మాసా
్ రుగారి మృ తికి ముందే శాో మసు౦దరరావు గారు కారం చ్చడు వెళ్లళ పోవటం
మిగిల్లన్వారు ట్ట
ి న్స్ ఫర్ అవటం తో న్నల్వార్వ సమావేశాల్కు హాజరు పల్చబడింది.
మర్లరండు సెా షల్ వా
ర తపరతలు తెచా న్ గురు
ి . ఒక్టి బ్లరువాల్ రడిడగారు అని పిలువబడే,
మంచ సాహితాో భి రుచ వేల్కొల్ది పుసేకాల్ సవ ంత గరంధ్యల్యం ఉన్ె శీర క్ట్ట
్ కోలు
సుబ్బా రడిడ రూపొందించ్చరు. పరతి ఏడాది మారిా లో శీర బసవాచ్చరి గారి సామ రక్ ఉపనాో సం
ఏరాా ట్ట చ్చయాల్ని చెపిా నా ఎవరి చెవికీ ఎక్ూ లేదు. హాజరు పెంచట్టనికి క్ృ షీ జరుగలేదు.
సభావేదిక్ కూడా విష్ట
ణ వ ల్యం నుంచ కొంతకాల్ం మా శీర సువరా ల్లన్ెనేయసామి గుడికి
అక్ూ డినుంచ ఉయ్యో రు హెై స్కూ ల్ కు, ఆతరావ త కాలేజీ గౌ
ర ండ్ కు చవరికి ఎసి లైబరర్వకి
మారింది. హెైస్కూ ల్ లో సభలు జరిపేటపుా డు హెడామ స్ర్ శీర పి.వెంక్ట్టశవ రరావు, కాలేజీలో
పిరని్ ప్పల్ శీరరాయుడుగారు మంచ సపోర్్ ఇచ్చా రు. మా శిష్యో డు, మా గురువుగారు డా
ర యింగ్
మాసా
్ రు శీర శేషగిరిరావు గారబ్బా యి ఫణి చ్చత గణిత అష్ట
్ వధ్యన్ంఅరంగేటిం చ్చయించ మంచ
పేరుపొందాం. దీనికి టివి, రడిడగారు
ా సాా న్్ రు
ా . శాసన్సభుో లు శీర అనేె బ్బబూరావుగారి
సమక్షం లో సరవ భాష్ట క్వి సమేమ ళ్న్ం నిరవ హించ్చము. సాహితీ మండల్ల అధో కు
మ లుగా
ఆచ్చరుో లుగారు, గూడప్పటి,రాదాక్ృ షణ , ఏ సాహితో పరిజా
ఞ న్మూ లేని కాటూరు నివాసి
మె
ై న్ర్ గారు అన్బడే శీర వేమూరి కోట్టశవ రావు చ్చల్లకాల్ం అధో కు
మ ల్యాో రు. . 2008లో
మూడవసారి అమెరికా వెళ్లళ న్పుా డు శీర మె
ై నేని గోప్పల్క్ృ షణగారి బ్బవగారు డా రాచకొండ
న్రసింహ శరమ గారు అమెరికాలో ఉనాె రు. తరచూ మాట్ట
ా డేవారు. సరసభారతికి 10వేల్
రూప్పయల్ చెకుూ నాకు అందజేశారు. రాగానేఆంధ్య
ర బ్బంక్ట లో అకంట్ తెరచ డిప్పజిట్ చ్చశాను
. నేను క్న్నవ న్ర్ గా శీర కాటిగడడ వెంక్ట్టశవ రరావు కారో దరిశ గా చ్చల్లమంచ కారో క్రమాలు
నిరవ హించ్చం. సాహితీమండల్ల 100వ సమావేశానిె అతో ంత వెైభవోపేతంగాజరిప్పం.
గుడివాడ కాలేజి సంసూ ృ త శాఖాధో కు
మ లు శీర చల్క్మరిి దురా
ా పరసాదరావు గారిని ఆహావ నించ
సనామ నించ విశవ నాధపెై మహతేర పరసంగం చ్చయించ్చం. 2008 డిసెంబర్ లో ఉయ్యో రు
వాసేవుో లు పరముఖ్ అంతరా
ె తీయ ఆరిధక్ శాసేి వేతే శీర ఆరిగప్పడి పేరమ్ చ౦ద్ గారిని
ఆహావ నించ పట్ట
్ బట్లు పెటి్ఘన్ సనామ న్ం చ్చశాం. దీనిఖ్రుా అంతా మా శీర మె
ై నేని
గోప్పల్క్ృ షణ గారిదే. ఇందులో మిగిల్లన్డబ్బా 20వేల్రూప్పయలు మచలీపటె ం లో కొతేగా
ఏరాా ట్టైన్ క్ృ ష్ట
ణ విశవ విదాో ల్యం తెలుగు శాఖ్ కు శీరమె
ై నేని గారి పేరిట విరాళ్ం అంద జేశాం.
క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా రచయితల్ సంఘం అధో కు
మ లు శీర గుతిేకొండ సుబ్బా రావు సాా న్్ ర్ చ్చసిన్ శీర
విహారి గారి ‘’సుందరకాండ ‘’ఆవిషూ రణ సభ నిరవ హించ్చం. డా మాదిరాజు రామల్లంగేశవ రరావు
గారు, డా గుమామ సాంబశివరావు, డా జివి ప్పరణచంద్ వంటి వారిని ఆహావ నించ ఆపుసేక్ం పెై
పరసంగాలు చ్చయించ్చము. ఆహావ ని౦పబబడిన్ ప్ప
ర సంగ్లకులైన్ అతిధుల్కు మా
తల్లదందు
ర ల్పేరర పురసాూ రం న్గదుకానుక్ నూతన్వసా
ే ి లు అందజేశాను ఇల్ల
పురాసాూ ర౦ అందుకొన్ె వారిలో శీరమతి వి శీర ఉమామహేశవ రి, శీర గంధం వెంకాసావ మి శరమ ,
శీర యాజా
ఞ వల్ూ ో శరమ , శీరమతి బ్జల్ాంకొండ శివకుమారి డా మడక్ సతో నారాయణ
మొదలైన్వారందర్ల ఉనాె రు
అపా టినుంచ లైబరర్వలో జరిగే పరతికారో క్రమమానిె నా సహకారం తో మిరవ హించ్చరు లేడీ
లైబ్బరరియన్స. శీరమతి సుజాతగారు రేడియో ఆరి్స్్ శీర ఎబి ఆన్ంద్, శీర గుతిేకొండ శీర ప్పరణచంద్, ,శీర
సామల్ రమేష్ బ్బబ్బ, శీర పువావ డ తిక్ూ న్ స్మయాజి, శీర కాటూరి రవీందర తిివిక్రం మొదలైన్
వారిని ఆహావ ని౦పజసి లైబరర్వ వార్లత్ వాలు ఘన్ంగా నిరవ హింప చ్చయించ్చను.
ఆరిెక్సాయమూ అందించ్చను.
క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా రచయితల్ సంఘం లో
క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా రచయితల్ సంఘం లో చ్చరుకుగా ప్పల్గ
ా నాె ను. వారు పరచ్చరించన్ అనిె
పుసేకాలో నా చ్చత విలువెైన్ ఆరి్క్ల్్ రాయించ్చరు శీర ప్పరణచంద్. అందులో ‘’క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా
సంసా
ా నాలు సాహితో స్తవ ‘’హెై లైట్. తరావ త ‘’తెలుగు మణిదీప్పలు ‘’లో ఘంటసాల్పెై
రాసిన్ సుమారు ఇరవెై పేజీల్ వాో సం ముఖ్ో మె
ై న్ది. జన్ం రావటం లేదుక్నుక్ మండల్ల
కారో క్రమాలు ఆపేదా
ె మని గూడప్పటి చ్చల్ల సారు
ా అంట్ట మంచ చరో లు తీసుకోవాల్లకాని
దుకాణం మూస్తస్తే ఎల్ల ?అని వాదించ్చవాడిని. చ్చల్ల సారు
ా చెపిా చూశా. సాహితో గంధం లేని
వాళ్ళళ పెరసిడంట్ స్తకేరటరిగా ఉంట్ట సంసా కు గౌరవంకాదని పిల్లచన్ అతిధకి క్న్నసం ఖ్రుా ల్కోసం
కొంతన్గదు ఇచా శాలువాక్పా టం క్న్నస ధరమ మని పోరాడాను. ఒంట్టత
ే పోక్డల్తో విసిగి
వేసారి వెళ్ళ టం క్రమగా తగిాంచ 2009న్వంబర్ 24’’సరసభారతి సాహితో సాంసూ ృ తిక్ సంసా
‘’ఏరాా ట్ట చ్చయటం ఆతరావ త దాని పరగతి మీకు తెల్లసిన్ విషయమే మరికొనిె విషయాలు
తరావ త తెలుసుకొందాం.
మరుసటి ఏడు వేదాంతం దీకిమతలు ప్పజారి. అతడు కూడా పరవచన్ం చెపా మని కోరాడు
భాగవతం పెై పరవచన్ం చ్చశాను. తరావ త మర్ల ఏడాది సుందరకాండ, ఇంకో ఏడు జైమిని
భారతం చెప్పా ను. మళ్ళళ రమణ వంత వచా చెపా మని కోరితే ‘’ఆముక్ిమాల్ో ద ‘’చెపిా
గోదా దేవి చరితిను ఉయ్యో రు లో మొట్మొదటిసారిగా ప్పరిి వివరాల్తో చెపిా రికార్డ
సృ షి్ంచ్చను. అపా టికే మా దేవాల్యం లో ధనురామ సం ఉదయాన్ శీరతిరుప్పా వెై
పఠించటంప్ప
ర రంభించ అపా టి నుంచ ఇపా టిదాకా ధనురామ సం న్నల్ర్లజులు తిరుప్పా వెై
కుల్శేఖ్ర ఆల్లవ ర్ రాసిన్ ముకుందమాల్ చదువుతూనే ఉనాె ను. ఇపా టికీ ధనురామ సం
న్నల్ర్లజులూ ఇవనిె టితోప్పట్ట సుందరకాండ ప్పరాయణ చ్చసు
ే నాె ను. ధనురామ సం న్నల్లో
క్న్నసం మూడు సారు
ా అయినా ప్పరాయణ చ్చసా
ే ను. ఇక్ూ డేకాదు అమెరికా వెళ్లళ నా ఈ మధో
అల్లగే చ్చసు
ే నాె ను. గడచన్ 2019ధనురామ సం తో సహా ఇపా టికి నేను సుందరకాండను
64సారు
ా ప్పరాయణ చ్చసిన్ట్ట
ా గురు
ి . భకు
ి లు కోరితే కొందరికి 9ర్లజులు కొందరికి 5ర్లజులు
ప్పరాయణ చ్చసి క్ల్లో ణం కూడా జరిపించ్చను. దాదాపు 2002వరకు విష్ట
ణ వ ల్యం
లో పురాణ పరవచన్ చ్చసిన్ట్ట
ా జా
ఞ పక్ం. ఆతరావ త అమెరికా వెళ్ళ టం,
ఇతరకారో క్రమాల్వల్న్ ఆపేశాను.
అల్లగే ఉయ్యో రు దగార పెద వోగిరాల్కు చెందిన్ శీర వోగిరాల్ వెంక్ట సుబరహమ ణో ం గారు
గన్ె వరం దగార పెదవుటపల్లా లో ఉండేవారు. ఆయన్ చంతల్ప్పటి స్దరులు దివి సీమలో
కోస్కరు మొవవ చల్ాపల్లా కూచప్పడి ల్లో భారతీయ సాహితో పరిషత్ ఆధవ రో ంలో
సాహితో కారో క్రమాలు జరుపుతూ న్నుె ఆహావ నించ్చవారు. ఒక్ సారిఅల్ల వెళ్లా వసు
ే ంట్ట
బసు్ లో సుబరహమ ణో ం గారితో పరిచయమేరా డి ఆయన్ మరణించ్చదాకా కొన్సాగింది .
ఆయన్ను మండల్లకి పరిచయం చ్చసి పురసాూ రమిచా గౌరవి౦చ్చ౦. .ఆయన్ రాసిన్
భకిిశతకాల్కు నాతొ ముందుమాటలు రాయించ్చవారు. ఒక్శతకానిె ఆనాటి శాసన్ సభుో లు
గద్దె రామమోహన్రావు గారు ఆ ఊళ్ళ
ా నే ఆవిషూ రించ్చరు. ఆసభకు న్నూె రమమ ంట్ట వెళ్లా
మాట్ట
ా డాను. ఒక్రక్ంగా ఆయన్ మాకు ఫామిలీ ఫెరండ్ అయాో రు. ఆయన్ భారో పిల్ాలు బ్బగా
పరిచయసు
ే ల్యాో రు. వారింట్ల
ా వివాహాల్కు మేము మా ఇంట్ల
ా పెళ్లాళ్ాకు గృ హపరవేశానికి
ఆయనా భారో పిల్ాలు హాజరవటం తపా ని సరి. నాక్ంట్ట పెదెవారైనా ఆయన్కు నేను
అంట్ట విశేషమె
ై న్ గౌరవం ఉండేది. మా ఇంటికి వస్తే జామపళ్ళళ రేగిపళ్ళళ తేకుండా
ఉండేవారుకాదు. వారి అబ్బా యిలూ అంతటి అభిమాన్ం గా ఉండేవారు. సుమారు పదేళ్ళ కిరతం
సుబరహమ ణో ం గారు మరణించ్చరు. తెల్ాపంచ్చ తెల్ాచొక్ూ ఖ్ండువా తెల్ాజుట్ట
్ , చ్చతిలో సంచ
ఆయన్ పరతేో క్త.
క్ృ ష్ట
ణ పుషూ రాలు
ఇదీ అడా
డ డలో పని చ్చసిన్పుా డే జరగటం తమాష్ట. చ్చల్సారు
ా మా చన్ె క్ూ యాో ,బ్బవా
కేదార్ నాథ బదర్వనాథ యాతిల్కు వెడదామన్టం ఆల్లగే అన్టం తో సరిపోయింది.
1998జూన్స న్నల్లఖ్రికి నా రిట్టైర్ మెంట్. క్నుక్ అందరం వేసవి లో
తపా క్ వెళ్ళళ ల్నుకొనాె ం. మేమిదెరం వాళ్లళ దెరూ. మా బ్బవే అన్నె క్నుకోూ వటం బ్బక్ట
చ్చయటం చ్చశారు’’ రావు ట్ట
ి వెల్్ ’’వాళ్ళళ బ్బగా చూపిసా
ే రని ఆయన్ తెలుసుకొని దానికి బ్బక్ట
చ్చశారు హెైదరాబ్బద్ నుంచ ఢిలీా మన్ం చ్చరితే పిక్ప్ చ్చ సుకోవటం దగారుె ంచ అన్నె చూపించ
మళ్ళళ ట్టియిన్స ఎకిూ 0చ్చదాకా వాళ్ళ దే బ్బధో త. యాతి మే న్నల్ మొదటివారం లో
ప్ప
ర రంభమ్పతంది. క్నుక్ మేము హెైదరాబ్బద్ కు ముందే ఆ అబ్బా యి శరామ వాళ్లళ ంటికి చ్చరాం.
కావల్సిన్వన్నె తీసుకొనాె ం చల్లను౦చ రక్షణకు ఏరాా ట్ట
ా చ్చసుకోనాె ం ఆంధర పరదేశ్ ఎక్ట్
పెరస్ లో బయలేెరాం. దారిలో తిన్ట్టనికి తిఫిన్ాకు అన్నె సిదధంగా ఉనాె ము. వేసవికాల్ం
కూల్లంగ్ వాటర్ కోసం మిల్్న్స వాటర్ ప్పట్ ఉంచ్చకోనాె ం. ఢిలీా చ్చరగానే రావు ట్ట
ి వెల్్ వాళ్ళళ
స్త్షన్స కొచా పిక్ప్ చ్చసుకొని ఒక్ బ్జంగాలీ డారేమ టరిలో ఉంచ్చరు. భోజన్ం కొనాె ం కాని
చ్చపల్క్ంపు ఉపుా డుబియో ం అవటం తో లోపల్ల పోలేదు. చప్పతీ ఇస్తే తినాె ం. రాతిి 9
గంటల్కు రావు ట్ట
ి వెల్్ వాళ్ళ వాన్స వచా ంది ఇందులోనే మా పరయాణం. వంట వడడన్
ఏరాా టాన్నె ఉనాె యి. రావుగారు మిల్లటరిలో పని చ్చసి రిట్టైరయాో క్ టూరిజం లో పరవేశించ
ఇల్ల టూర్్ న్డుపుతనాె రు. తెలుగువాడే మాతో చ్చల్లమరాో దగా మంచ తెలుగులో
మాట్ట
ా డారు. రాతిి 10గంటల్కు కొబా రికాయకొటి్ మా అందరికి సీవ ట్ట
ా పెటి్ హాపీ జర్వె చెపిా
మమమ ల్లె పంప్పరు. పరయాణీకుల్ం 13మందే ఉనాె ం. అనిె రకాల్ భాషల్వాళ్ళళ ఉనాె రు
తెల్ల
ా రేసరికి రుషీ కేశ్ చ్చరాం అక్ూ డగంగ ఒడు
డ ఆపి, టిఫిన్స కాఫీ తయారు చ్చసి ఇచ్చా రు
గంగాసాె న్ం చ్చసి దేవాల్యాలు నాకు చ్చల్ల ఇష్మె
ై న్ సావ మి శివాన్ంద ఆశరమం చూసి,
మధ్యో హె భోజన్ం పెడితే తిని సాయంతిం పరయాణం సాగించ, రాతిికి ఒక్ చోట డారేమ టరిలో
బస చ్చసి మళ్ళళ ఉదయమే అయిదింటికి బయలేెరి దారిలో పెటి్న్ కాఫీ టిఫిను
ా ల్లగిస్క
ే , అల్క్ట
న్ందా భాగ్లరధీ న్దుల్ సంగమ సా
ా న్ం దేవపరయాగ, దాటి దారిలో మాకు ప్పజలు చ్చయించ్చ
పండిట్ ను ఎకిూ ంచ్చకొని గౌర్వ కుండ్ చ్చరి పోన్నల్ను 600రూప్పయల్కు మాట్ట
ా డుకొని మంచ్చ
దారిలో ఇనుప సీట్టపెై ముడిడ మంట ఎత
ే తంట్ట,ఒరిగిపదడిపోతామనే భయంతో, గురా
ర ల్
జీను
ా పట్ట
్ కొని న్డుస్క
ే కాల్లన్డక్న్ వాటి యజమానులు చల్ చల్ మంటూ అదిల్లస్క
ే
14కిలోమీటరు
ా పరయాణం చ్చసి కేదార్ నాథ్ చ్చరాం. రాతిి ఒక్ హోటల్ లో మకాం. చల్లకి వణికి
పోతనాె ం. వెళ్ళ గానే క్మమ ని కాఫీ ఇచ్చా రు చ్చల్లబ్బగుంది. తాగితే కొంత అల్సట తగిాంది.
వెంటనే మంచ్చ దిబా ల్దారి లో కేదారనాధుని దరిశ ంచ అక్ూ డ గుడిలో నేను రండుగంటలు
మహానాో సం న్మక్ చమకాలు ఉపనిషత
ే లు చదువుతూ దేవుడి ఎదురుగా కూరుా నాె .
జన్ం బ్బగానే ఉనాె రు. హోటల్ రూమ్ కు వచా పడుకొనాె ను. రజాయిలు అన్నె
ఉనాె యి క్రంట్ ఇంకా సరిగా
ా లేదు చీక్టి. పళ్ళళ అదిరిపోతనాె యి చల్లకి.
మాతోప్పట్ట పండిట్ కూడా ఉనాె డు . నిదరలేదు. నాలు గింటికే లేచవేన్నె ళ్ళళ లేక్పోతె ఆ
చన్నె రే చలు
ా కొని సాె న్ం అయి౦దని పించ్చం. పండిట్ వచా అందరికీ దరశ నానికి ప్పజకు
డబ్బా లు క్టి్ంచ్చకొని దరశ న్ం అభిషేక్ం చ్చయించ పరసాదం ఇచా , మళ్ళళ మాతో
బయలేెరాడు.పోన్నల్వాళ్ళళ మమమ ల్లె గురు
ి పెట్ట
్ కొని వాళ్ళ పోన్నల్పెై కూర్లా పెట్ట
్ కొని
మధ్యో హె ం 12కు గౌర్వర్వకుండ్ చ్చరాా రు. బసు్ లు వాను
ా చ్చల్లదూరం లో ప్పర్ూ చ్చసి
ఉంచ్చతారు. అక్ూ డికి చ్చరి ఎకాూ ము వెళ్ళళ టపుా డు గౌర్వకుండ్ లోనే తిన్ట్టనికి అన్నె క్టి్ంచ
ఇచ్చా డు కుక్ట.కానే దేన్నె తిన్లేదు మేముమాతిం . మా బ్బవ గారుపోన్న ఎక్ూ కుండా న్డిచ
ఎకిూ న్డిచ దిగారు. గౌర్వకుండ్ లో హిమాల్య సౌందరో ం అదుు తం. పరవరుడు హిమాల్యం
వచా న్పుా డు పెదెన్గారు రాసిన్ ‘’అటజనికాంచె భూమిసురుడు ‘’పదో ం క్ళ్ళ కు క్డుతంది.
అతో న్ె త హిమ శృ ంగాలు జల్ప్పతాలు సెల్యేళ్ళళ మంచ్చ దారులు మన్తోప్పట్ట
పరవహిస్క
ే వచ్చా గంగాన్ది పరవ త సానువుల్పెై గోదుమపంట, అనేక్ రకాల్ వృ క్షజాతలు
ఫల్ పుషా జాతలు క్నువిందు చ్చసా
ే యి. దేవ భూమి అనే న్మమ క్ం నిశా యంగా
క్లుగుతంది. ఆక్ల్ల దాహమూ ఉండవు. ఇక్ూ దిగాల్ల చ్చలు అనిపిసు
ే ంది. అందుకే మహరు
మ లు
ఇక్ూ డ తపసు్ చ్చస్తవారు.
జైప్పర్ ఆగా
ర మధుర బృ ందావన్స సందరశ న్ం
1998 జూన్స 30కి నాకు 58 ఏళ్ళళ నిండుతాయి క్నుక్ జూన్స న్నల్లఖ్రుకు నా రిట్టైర్ మెంట్.
అపా టికే నా క్ంట్ట జూనియర్్ నాక్ంట్ట ఎకుూ వ జీతః తీసుకొంట్టన్ె ట్ట
ా తెల్లసి, ఆ
వివరాలుస్తక్రించ క్ంప్పరటివ్ స్త్ట్టమ ంట్ తయారు చ్చయించ వాళ్ళళ పొందుతన్ె
జీతాల్ ఆరడర్ కాపీలు సంప్పదించ వాటిన్క్ళ్ళళ జత చ్చసి జిల్ల
ా పరిషత్ కు పంప్పను.
దీనిక్ంతకూ మంచ సహకారం అందించ్చడు జూనియర్ అసిసె్ంట్ బ్బబ్బ. అతనే బందరు వెళ్లా
చెయాో ల్ల్ న్ పని అంతా చ్చసి సాంక్షన్స చ్చయించ్చడు. ఈ తేడా ల్కోసం బిల్ చ్చయట్టనికి నేను
పని చ్చసిన్ ఇతర స్కూ ళ్ళ నుండి నాన్స డా
ర యల్ సరి్ఫికెట్ట
ా పొందాల్ల. ఆ స్కూ ళ్ళ హెడ్
మాసా
్ రాకు అఫీషియల్ గా లటర్్ పంపించ తెపిా ంచ బిల్్ చ్చసి జిల్ల
ా పరిషత్ కు పంపి సాంక్షన్స
చ్చయించ్చము. పెంజేండర హెడామ స్ర్ శీర వి రఘురాములు అంతకు ముందు ప్పమరు
ర లో
మేమిదెరం అసిసె్ంట్్ గా పని చ్చసిన్పా టినుంచ పరిచయం. ఇపుా డు నాక్ంట్ట ఎకుూ వ జీతం
డా
ర చ్చసు
ే న్ె ట్ట
ా మాటల్ సందరు ంగా చెప్పా డు. తన్దగారున్ె సాంక్షన్స ఆరడర్్ నాకు పంపటం
తో ఇదంతా అమలు జరగట్టనికి వీలైంది.
అల్లగే కుట్టంబ నియంతిణ ఇన్న్ ంటివ్ ల్కోసమూ పని చ్చసిన్ అనిె స్కూ ళ్ళ నుండి
నా డా
ర యల్్ తెపిా ంచ్చల్ల ఆయా స్కూ ల్్ హెడ్ మాస్ర్్ సౌజన్ో ం వల్న్ అవీ సకాల్ం లో
రావటం బిల్్ చ్చసి సాంక్షన్స చ్చయించ్చకోవటం జరిగింది. 22ఏళ్ళ ఆట్లమాటిక్ట ఇంకిరమెంట్,
హెడ్ మాస్ర్్ స్తూ ల్ ఫికే్ షన్స, ఈ స్తూ ల్ లో రావాల్ల్ న్ చవరి ఇంకిరమెంట్ కూడా పరిషత్
విదాో శాఖాదికారి గారితో సకాల్ం లో మంజూరు చ్చయించ్చము. ఇక్ పెన్మన్స పేపర్్ తయారు
చ్చసి జిల్ల
ా పరిషత్ కు, డి.యి. వో. గారికి పంప్పల్ల . దీనికీ మా గుమాసా
ే చక్చకా ఫారాలు ప్పర్వి
చ్చయించ పంపించ్చశాడు. అపా టిదాకా పెన్మన్స ఫికే్ షన్స చవరి పదిన్నల్ల్ ఆవరేజ్ పే మీద
లకిూ ంచ ఇవవ టం ఉన్ె ది. అల్లగే పేపర్్ తయారు చ్చసి సబిమ ట్ చ్చశాం. పంపిన్ తరావ త
పరభుతవ ం తో ఉద్యో గ సంఘాల్ నిరంతర పోరాటం వల్న్ పెన్మన్స ను చవరిన్నల్ లో
తీసుకొన్ె బ్బసిక్ట పే పెైనే ఫిక్ట్ చ్చయాల్ల అని ఆరడర్ వచా ంది. మా గుమాసా
ే బ్బబ్బ అతో ంత
వేగంగా డియివో ఆఫీస్ కు వెడితే, నా పెన్మన్స పేపర్్ హెైదరాబ్బద్ పంపకుండా అక్ూ డే ఉన్ె ట్ట
ా
తెలుసుకొని, వాటిని తీసుకొచా ట్టన్స మంత్్ ఆవరేజ్ ను, ల్లస్్ మంత్ పే ఆధ్యరంగా మారిా
మళ్ళళ డియివోఆఫీసులో సబిమ ట్ చ్చసి వాళ్ళ చ్చతిలో మామూళ్ళళ పెటి్ ఇక్ ఆల్సో ం కాకుండా
హెైదరాబ్బద్ పంపేట్ట
ా చ్చశాడు. అతడు ఇంత సీా డ్ గా పని చ్చయటం వల్న్నే నాకు పెన్మన్స ల్లస్్
మంత్ పే మీద ఫిక్ట్ అయి వచా ంది. ఇల్ల చ్చయనివారికి మామూలుగా ట్టన్స మంత్ ఆవరేజ్ పే
మీద పెన్మన్స సాంక్షన్స అయింది. నామిత
ి డు శీర పి.ఆంజనేయ శాసిేి గారికిఇల్ల జరిగి, ఈమధో నే
అందరికీల్లస్్ మంత్ పే మీదనే ఇవావ ల్ని జి వో ఇస్తే ఇపుా డు ఎరియర్్ తో సహా పొందారు.
నాకుమాతిం నేను రిట్టైర్ అయిన్ ర్లజునుంచ్చ అమలైంది. ఇదంతా ఒక్ పెదె పరహసన్ం, ప్ప
ర సెస్.
పెన్మన్స పేపర్్ తయారు చ్చయట్టనికి డియివో ఆఫీసులోఒక్రిదెరు బ్జజవాడ బందరు
గుడివాడ ఉయ్యో రు మొదలైన్ చోటా కొందరు అనుభవజుఞలు ఉంట్టరు వీరి చ్చతిలో రండు
వందలుపెటి్ ఇన్ఫ రేమ షన్స అంతాఇస్తే, ఇక్మన్ం సంతకాలు పెట్టం తపా మరే పన్న ఉండదు.
చల్లమంది ఇల్లంటి వారి తోనే చ్చయిసా
ే రు. వీళ్ళళ చ్చస్తే డియివోఆఫీస్ లోకూడా ‘’కొర్వరలు’’
పడవు. వెంటనే సాంక్షన్స కోసం పెైకి పంపేసా
ే రు. లేక్పోతె ‘’వర్వరస్’’ తపా వు. క్న్క్వల్లా వాసి,
ఉయ్యో రు, పెన్మకూరు ల్లో నాతొ పని చ్చసిన్ తెలుగుమేసా
్ రు శీర వెంపటి శరమ గారికి
చ్చల్లకాల్ం పెన్మన్స సాంక్షన్స కాక్పొతే ఉప్పయం చెబితే, మొదట్ల
ా భీషిమ ౦చన్వాడు తరావ త
దారికొచా పెన్మన్స పొందగల్లగాడు .
మల్ల
ా ది మేసా
్ రి పెదెబ్బా యి శాసిేి ఏజీ ఆఫీసు లో ఆఫీసర్ గా ఉండటం, అతని దృ షి్కి నా
పెన్మన్స పేపరా సంగతి తీసుకు రావటం తో కాన్న ఖ్రుా లేకుండా ఏజీ ఆఫీసులో నా పెన్మన్స సాంక్షన్స
అయి అకో
్ బర్ నుండి చ్చతికి వచా ంది . క్ృ తజఞతా భావాల్కు ఇవన్నె పరాకాష్ లు.
మనుష్యల్మధో డబ్బా సంబంధంక్ంట్ట మాన్వీయ విలువల్ సంబంధం ఉంట్ట ఎనిె
అదుు తాలైనా జరుగుతాయి. కొనిె దశాబ్బ
ె ల్ కిరతం మా ఇంట్ల
ా న్నల్కు 6
రూప్పయల్కు అద్దెకున్ె కుట్టంబం లో అందరూ క్స్పడి పెైకొచా అందరికీ ఆదరశ ంగా
ఉనాె రు. లేమిలోంచ క్ల్లమిలోకి ఎదగటం అందునా హెైదరాబ్బద్ లో అసాధ్యో నిె సుసాధో ం
చ్చసి చూప్పరు. మా అమమ గారనాె , మేమనాె ఆకుట్టంబ్బనికి ఆరాధనా భావం. మాకు
వారంట్ట విపర్వతమె
ై న్ అభిమాన్ం. వారి సౌజన్ో ం మాకు ఆక్రమణ . మల్ల
ా ది వారి వంటి
కుట్టంబ్బలు అతో ంత అరుదుగా ఉంట్టయి.
అపుా డు నేను సెక్ండ్ బ్జల్ కూడా కొటి్ంచ గేట్ట బయటికి వెళ్లా స్కూ ల్ ప్ప
ర రంభమ్పతంది,
అసెంబ్లా జరప్పల్ల లోపల్ల రమమ ని చెప్పా ను. మొహాలు మొహాలు చూసుకునాె రుకాని ఎవరూ
లోపల్ల వచ్చా స్కచన్ క్నిపించలేదు. ఆడపిల్ాల్తో మీకేమీ భయం లేదు నేనునాె ను ధైరో ంగా
లోపల్ల రండి అని చెపా గా వచ్చా రు. అసెంబ్లా ప్పరిి చ్చసి యధ్య పరకారం స్కూ ల్
ప్ప
ర రంభించ టీచర్్ ను కాాసుల్కు పంపించ్చ . అట్టండన్స్ ను హాజరు పటీ్లోకాకుండా కాగితం
మీద తీసుకోమని చెప్పా . అల్లగే చ్చశారు వాళ్ళళ . డిరల్ మాస్ర్, వీరభదరరావు ల్ను నా
రూమ్ కు పిల్లపించ మాట్ట
ా డి విషయం అడిగా. వాళ్ళళ చెప్పా రు. ల్వ్ లటర్ రాసిన్ ఇదెర్వె
కొట్ట
్ మని చెప్పా రు. అందుకే బ్బయ్ కాట్ చ్చసు
ే నాె రని చెప్పా రు.
నేను కొందరు మగపిల్ాల్ను లోపల్కు రమమ న్మని అట్టండర్ తో క్బ్బరు చ్చయించ్చ. వాళ్ళళ
వచ్చా రు. వాళ్ళ నోటితోనే విషయం రాబట్ట
్ ను. ఆ ఇదెరు మేసా
్ రు
ా తమకు అప్పల్జీ
చెబితేనే స్కూ ల్ లో అడుగు పెడతాం అనాె రు. నేను టీచర్్ తో ఆపని చ్చయించలేను
చ్చయించనుకూడా.ఇది డిసిపిాన్స కు సంబంధంచన్ విషయం. ఇపా టిదాకా ఇనేె ళ్ళళ మిమమ ల్లె
ఎల్ల చూశామో ఏమేమి చ్చశామో మీకోసం మీకు తెలుసు. పబిాక్ట పర్వక్షలు దగారకొసు
ే నాె యి.
మీకు న్ంబరు
ా హాల్ టికెట్్ ఇస్తేనే పర్వక్షకు కూర్లా గల్రు లేక్పోతె ఇంతే సంగతలు. ఒక్వేళ్
మీరు పర్వక్ష ఏద్యరక్ంగా రాసినా టిసిలు ఇచ్చా టపుా డు కాండక్ట్ సరి్ఫికెట్ట
ా ఇచ్చా టపుా డు ఈ
ఉదంతం తో ఏద్దైనా చెడడగా నేను రాస్తే మీకు కాలేజిలో ఎవరూసీట్ ఇవవ రు. ఉద్యో గాల్లో
చ్చరుా కోరు. ఇపా టి దాకా స్కూ ల్ వాతావరణం చ్చల్లబ్బగుంది. ఇపుా డు దానిె చెడగొటి్
క్లుషితం చెయో వదు
ె .కావాల్ంట్ట మీ పెదెవాళ్ళ ను తీసుకు రండి మాట్ట
ా డతాను ‘’అని
అనున్యంగా చెప్పా ను. కొంత మన్సు మారిందని పించనా కాక్మీదునాె రు క్నుక్ ‘’లేదు
సార్! ఆ ఇదెరు టీచరు
ా మాకు క్షమాపణ చెప్పా ల్ల్ ందే ‘’అనాె రు. నేను మొండిగా ‘’వాళ్ళ తో
అప్పల్జీ చెపిా ంచ్చ సమస్తో లేదు. కావాల్ంట్ట నేనే వాళ్ళ తరఫ్లన్ క్షమాపణ చెబ్బతా. లేదు
కాదు కూడదు అంట్ట ఈక్షణ౦ లోనే నేను రాజీనామా చ్చసి వెళ్లా పోతా. మీ ఇష్ం అయినా మీ
పెదెల్కోసం క్బ్బరు పంప్పను వాళ్ళ సమక్షం లో నే తేలుసా
ే ‘’అనాె ను ‘’సార్!మీరు మాకు
దేవుడు ల్లంటివారు. మిమమ ల్లె అప్పల్జి చెపా మని అంట్ట మా మూరఖతవ ం. మీరు కొడతారు
తిడతారు అంతక్ంట్ట చ్చల్ల ఎకుూ వగా మా బ్బగు కోరి చదువు చెబ్బతారు. మీరు రిజైన్స చ్చస్తే,
మేమూ ఈ స్కూ ల్ లో చదవం కూడా ‘’అనాె రు.
కాస్తపటికి తల్లదండు
ర లు ఒక్ప్పతిక్మంది వచ్చా రు. మొదట్ల
ా వాళ్ళళ చ్చల్ల ఉదేరక్ంగా
మా టీచర్్ పెై మాట్ట
ా డారు. వాళ్ళళ క్షమాపణ చెప్పా ల్ల్ ందే అనాె రు. నేను ము౦దు గాసవ రం
తగిాంచ మాట్ట
ా డి విషయం చెపిా మా టీచర్్ క్షమాపణ చెపేా పరసకిి లేదు ఇది స్కూ ల్
డిగిె టీకి, టీచర్ పొ
ర ఫెషన్స కు. సంబందినిా న్విషయం ఇందులో రాజీ లేదు. కావాల్ంట్ట
వాళ్ళ తరఫ్లన్ నేను అప్పల్జీ చెబ్బతా. అదీ మీకు న్చా క్పోతే ఈ క్షణం లో రాజీనామా చ్చసి
వెళ్లళ పోతా ‘’అనాె ను. వాళ్ళళ అందరూ ముక్ి క్ంఠం గా ‘’హెడ్ మాసా
్ రూ!మీరు ఎంతక్స్పడి
పని చ్చసు
ే నాె ర్ల ఎన్నె నిె కారో క్రమాలు చ్చసు
ే నాె ర్ల మాకూ తెలుసు. పరతి విషయం లోనూ
మా సల్హా కోరుతనాె రు. మేమూ ఉడతాభకిి స్కూ ల్ అభి వృ దిధకి మా వంత క్ృ షి
చ్చసు
ే నాె ం. మీరు మా పిల్ాల్ బ్బగు కోరేవారు. మీరు మా పిల్ాల్లె తిట్ండి కొట్ండి న్రికి
చంపండి. మిమమ ల్లె ఏమీ అన్ం. మీరంట్ట మాకు అంత గౌరవం. కాని ఆ టీచర్్ అప్పల్జీ
చెప్పా ల్ల్ ందే ‘’అని మళ్ళళ మొదటికే వచ్చా రు . అపుా డు బ్లరువా తీయించ ఆ ఇదెరు కురా
ర ళ్ళ
మీద ఇదివరకున్ె క్ంపెైంట్ట
ా నేను ఇచా న్ వారిె ౦గులు, డిసిపిాన్స క్మిటీలో ఆ ఇదెరు టీచరు
ా
ఉండటం వారిచా న్ రిపోర్్ లు నేను ఆ పిల్ాల్తో రాయించతీసుకొని
భదరంగాఉంచన్ అప్పల్జీ లటర్్ అన్నె ఉన్ె ఫెైల్ తీసి అన్నె చదివి వినిపింఛి ‘’ఇపుా డు
చెపా ండి. మేము క్షమాపణ చెప్పా ల్ల ?’’అనాె ను. అందులో ఉన్ె సంజీవరావు గారనే
స్కూ ల్ క్మిటీ మెంబర్ పిల్ాల్తో ‘’దొంగ నాకొడుకుల్ల
ా రా బ్బగా చదువుకోమని స్కూ ల్ కు
పంపుతంట్ట ఈ ల్త
ే కోరు వేష్ట లేనా
్ ి . చీల్లా ప్పరేసా
ే ను ‘’అని ఆ ఇదెరుకురా
ర ళ్ళ ను అందరి
ఎదుట్ట నాలుగు పీకి ‘’సార్!మా వాళ్ళ దే తపుా . మేము సిగు
ా పడుతనాె ం ఇల్లంటి
దొంగనాకోడుకుల్లె క్న్ె ౦దు కు. మళ్ళళ ఇల్ల జరకుూ ండా మేము జాగరతే పడతాం. మీకు,
స్కూ ల్ కు ఏ చెడుపేరు రాకుండా చూసా
ే ం ‘’అనాె రు. హమమ యో అనుకోని తీవరంగా పటి్న్
మబ్బా యిట్ట్ విడిపోయిన్ందుకు అందరం సంతోషించ్చం. ఒక్ గంటతరావ త అందరూ స్కూ ల్
లోకి వచ్చా రు. యధ్యపరకారం స్కూ ల్ న్డిచంది. ఇక్ ఎవరిపెైనా ఎవరికీ కోపం దేవ షం లేవు.
అందరం క్ల్లసి పని చ్చశాం. సా
్ ఫ్ మీటింగ్ పెట్ట
్ ను. అంతాన్నుె సపోర్్ చ్చసి ఇన్స షి్ టూో షన్స
గౌరవం టీచరా మరాో దా కాప్పడిన్ందుకు పరతేో క్ంగా అభిన్ందన్లు చెప్పా రు. ఎవవ రిమీదా
ఏ రక్మె
ై న్ క్క్ష సాధంపు చరో లూ మేము తీసుకోలేదు. మరాె టి నుంచ విదాో రు
ధ ల్ంతా మా
టీచర్్ తోనూ చ్చల్ల గౌరవంగా ఉనాె రు. హెడ్ మాస్ర్ గా నా వో కిితవ ం ఇంతటి సంకో
మ భం
నుండి బయట పడేసిన్ందుకు భగవంతడికి క్ృ తజఞతలు చెపుా కొనాె ను. ఇల్ల
బయటపడక్పోతే రచా రచా అయి స్కూ ల్ పరువు మాపరువు ఇపా టిదాకా మేమంతా
క్స్పడి సాధంచన్ పేరు ఒక్ూ ద్దబా తో తడిచ పెట్ట
్ కు పోయేవి.
రిట్టైర్ మెంట్
1998 ఏపిరల్ మే న్నల్లో వేసవి సెల్వల్లో మేము కేదార్ బదీర మొదలైన్ యాతిలు చ్చసి
వచ్చా మని ము౦దేరాశాను. జూన్స 27నా పుటి్న్ర్లజు క్న్క్ రిట్టైర్ మెంట్ డేట్ కూడా అపుా డే
అవావ ల్ల. కొనేె ళ్ళ కిరతం అందరికీ రిట్టైర్ మెంట్ డేట్ ఆన్నల్ల్చవరి ర్లజునే అనే జివో రావటం
వల్న్ ఆన్నల్ జీతం ప్పరిిగా ఇచా చవరి ర్లజున్ సాగన్ంపటం జరుగుతోంది. వేసవి
సెల్వల్తరావ త జూన్స 13స్కూ ల్ రిఓపెనింగ్ జరిగింది. అపా టికే రికార్డ ల్న్నె సిదధం చ్చయటం,
కాష్ లక్ూ ల్న్నె తయారు చ్చసి ప్పస్ బ్బక్ట్ అప్ డేట్ చ్చయటం, లక్ూ లు, సెైన్స్ లైబరరి, డిరల్
మాసా
్ ర్ ల్ వదె ఉన్ె సా
్ క్ట అంతా అప్ డేట్ సా
్ క్ట రిజిస్రా లో వాళ్ళళ సంతకాలు చ్చశాక్ నేను
కొంతర్ సెైన్స చ్చయటం జరిగిపోయాయి. స్కూ ల్ సా
్ ఫ్ ఒక్ ర్లజు నాకు వీడోూ లు ప్పర్వ్ ఇచ్చా రు
నేను మర్ల ర్లజు వాళ్ాకు ప్పర్వ్ ఇచ్చా ను.
జూన్స 30న్ ల్లంచన్ంగా సా
్ ఫ్ విదాో రు
ధ ల్ సమక్షం లో రిట్టైర్ మెంట్ జరిగింది. క్మిటీ పెరసిడంట్
శీర రామబరహమ ంగారు, క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా హెడ్ మాస్ర్్ అస్సియేషన్స నుంచ శీరరాజుగారుశీర
ఆదినారాయణ గుడివాడి ఉపవిదాో శాఖాధకారి శీర టి శీరరామ మూరిిగారు ఆహావ నితలుగా
విచ్చా శారు. హెైదరాబ్బద్ నుంచ మా పెదెమేన్లు
ా డు ఛి వేలూరి అశ్రక్ట,ఉయ్యో రులోని మా
అన్ె యో గారబ్బా యి రామనాద్ మా పెదె, రండవ రండవ అబ్బా యిలు శాసిేి శరమ లు
కోడళ్ళళ సమత, ఇందిర,మామూడు నాలుగుఅబ్బా యిలు మూరిి రమణ ఉయ్యో రును౦చ
కారాలో అడా
డ డ వెళ్ళ
ా ం . కామన్స హాల్ లో మీటింగ్. సా
్ ఫ్ తరఫ్లన్ నూతన్వసా
ే ి లు ప్పల్దండ
శాలువా క్ప్పా రు. మా మేన్లు
ా డు నాకు బట్లుపెట్ట
్ డు. ఆదినారాయణ రాజుగారు
ా
శాలువాలు క్ప్పా రు. సా
్ ఫ్ అంతా చ్చల్ల బ్బగా మాట్ట
ా డారు. విదాో రిధన్న విదాో రు
ధ లూ తమ
అనుభవాల్ను బ్బగా పంచ్చకొనాె రు. డి.వెై. యి. వో గారు నాకు రావాల్ల్ న్ ప్ప
ర విడంట్
ఫండ్ 60 వేల్ రూప్పయల్ చెకుూ నాకు అందించ నాగురించ మంచమాటలు చెప్పా రు . ఒకా
ఆతీమ య సమావేశంగా కారో క్రమ౦ దాదాపు రండు గంటలు జరిగింది. మా తల్ల దండు
ర ల్ పేరిట
ఏట్ట ట్టన్సే లో స్కూ ల్ ఫస్్ వచా న్ విదాో రిధకి 500రూప్పయలు ఇసా
ే న్ని రిజల్్్ రాగానే
నాకు కార్డ రాస్తే పంపిసా
ే న్న్న చెపిా ఆ ఏడు 1998 మారిా లో స్కూ ల్ ఫస్్ గా, అనిె ట్ల
ా నూ
అదుు త ప్ప
ర వీణో ం చూపిన్ మా స్కూ ల్ లోనేను పని చ్చసు
ే న్ె పుా డు 6వ కాాస్ లోచ్చరి
పదవకాాసు దాకా చదివి ప్పసెై ఇంటర్ లో చ్చరిన్ మా అందరికి అతో ంత ఇష్మె
ై న్ ఆల్
రండర్ కుమారి చీల్ల నాగ ల్కిమమ కి మొదటి సారిగా అయిదువందల్ రూప్పయల్ న్గదు
ప్పరితోషిక్ం ఉపవిదాో శాఖాదికారి గారి చ్చతల్మీదుగా ఆఅమామ యి తండిరగారు శీర
వెంక్ట్టశవ రరావు(రిట్టైర్డ స్షల్ మాస్ర్ ) గారి సమక్షం లో ఇపిా ంచ్చను. తరావ త నాలుగ్రైదు
సంవత్ రాలు స్కూ ల్ ఫస్్ కు న్గదు బహుమతలు ఇచ్చా ను. ఆతరావ త నేనే చొరవ
తీసుకొని ఉతేరాలురాసి, ఫోను
ా చ్చసినా స్కూ ల్ నుంచ రసాా న్స్ రాక్పోతే ఇవవ టం ఆపేశాను.
ఆతరావ త నేను మేడూరు హెచ్ ఎంగా ఉన్ె పుా డు లేక్ూ ల్మేసా
్ ర్ అయిన్ శీర పరసాద్ హెడ్
మాస్ర్ అయి మా ఇంటికి వచా ఆహావ నిస్తే వెళ్లా అక్ూ డ స్కూ ల్ ట్టపర్ కి అయిదువందలు
ఇచా నాలుగేళ్ళళ క్ంటినుో చ్చశాను. తరావ త వాళ్ళళ నాకేమీ ఇన్ఫ రేమ షన్స ఇవవ క్పోవటం తో
ఆగిపోయింది. అల్లగే ముప్పా ళ్ళ లోని ఓల్డ స్క
్ డంట్ బ్బబ్లె అనే బ్జజవాడ ఫిజిక్ట్
లక్ా రర్ పరసు
ే తం పిరని్ ప్పల్ ఆగస్్ 15 జండా పండగ స్కూ ల్ లో తన్ బ్బచ్ విదాో రు
ధ ల్తో
చ్చయిస్క
ే న్నుె ఆహావ నిస్తే వెళ్లా ట్టన్సే ట్టపర్ కు అయిదువందల్ రూప్పయలు ఇచా
నాలుగేళ్ళళ ఆ హెడామ స్ర్ నాకు ఫోన్స చ్చసి చెపా గానే బ్బబ్లె తో డబ్బా పంపించ ఇపిా ంచ్చను.
తరావ త అదీ ఆగిపోయింది.
నా తరావ త స్కూ ల్ లో సీనియర్ అయిన్ లక్ూ ల్సా
్ రు శీర యెన్స. సీతారామ రాజుగారికి
బ్బధో తలు, స్కూ ల్ తాళ్ళలు అపా గించ్చను. అడా
డ డ విదాో రు
ధ లు అపుా డపుా డు బసు్ లో
ా
క్నిపిసు
ే ంట్టరు. వాళ్ళ ంతా గొపా అభిమాన్ం చూపిసా
ే రు. ప్పము సురేష్ ఫేస్ బ్బక్ట లో
పక్రిసు
ే నాె డు . మదా
ర స్ లో ఉన్ె నాగ ల్కిమమ మూడేళ్ాకిరతం ఫోన్స చ్చసి మాట్ట
ా డిని. అమెరికాలో
ఉన్ె కోడూరి ప్పవని రేగుో ల్రా ఫోన్స చ్చస్త మాట్ట
ా డేది నా సర్వవ స్ లో బ్బగా క్స్పడి, స్కూ ల్
కు నాకూ మంచ పేరు సాధంచన్ అడా
డ డ హెైస్కూ ల్ ను మరవటం క్ష్ం. అందుకే దీనిపెై
అంతఇష్ంగా 21 ఎపిస్డ్ లు రాసి సంతృ పిే చెందాను.
మా చన్ె క్ూ యో దురాను చరివాడ కు చెందిన్ , శతావధ్యని శీర వేలూరి శివరామ శాసిేి గారి
తముమ డు మిలు
ా క్ృ షణమూరిి గా పరసిదు
ధ లు అయిన్ శీర వేలూరి క్ృ షణమూరిిగారి
రండవకుమారుడు ఉయ్యో రు ప్పల్లట్టకిె క్ట లో ఎల్ సియి చదివిప్పసెైన్ శీర వేలూరి వివేకాన్ంద
గారికిచా వివాహం చ్చశారు. మా బ్బవగారు మొదటగా ఒరిసా్ లోని హీరాకుడ్ డాం వదె
స్కపరైవ జర్ గా చ్చరి క్రమంగా పరమోషన్స్ పొంది ప్పట్టె , జమా
ే రా, మొదలైన్ చోటా సెంటిల్
వాటర్ క్మిషన్స లో అసిసె్ంట్ ఇంజన్నర్, అయి హెైదరాబ్బద్ కు చ్చరి డివిజన్ల్ ఇంజన్నర్ గా
రిట్టైరయాో రు. వీరికి అశ్రక్ట పెదెకొడుకు. ఉయ్యో రులో మా ఇంట్ల
ా నే ఉండి ఒక్టవ కాాస్ ను౦ఛి
ఎస్ ఎస్ ఎల్ల్ వరకు చదివి బందరు గుంటూర్ ల్లో డిగ్లర పోస్్ గా
ర డుో యేషన్స చదివి స్త్ట్
బ్బంక్ట ఆఫ్ ఇండియా లో ఉద్యో గం పొంది, శీరమతి సందాో రాణి ని పెళ్ళళ డి సిదిెపేటలో
చ్చల్లకాల్ం పనిచ్చసి తరావ త హెైదరాబ్బద్ చ్చరి, ఓల్డ బోయిన్స పల్లా లో సవ ంత గృ హం
ఏరాా ట్ట చ్చసుకొనాె డు . వీళ్ళ అమామ యి భారావి ఏం ఏ. బి ఎడ్, ఏం ఎడ్. పెైి వేట్ స్కూ ల్
లో హెైదరాబ్బద్ లో పని చ్చస్
ే ంది. ఈమె భరి విశవ నాధ సతో నారాయణగారి తముమ దు
వెంక్ట్టశవ రు
ా గారి కుమారుడదు ఉయ్యో రులో నా శిష్యో డు అయిన్ శీరనివాస్ కుమారుడు
మురారి . వీరికి ఇదెరబ్బా యిలు. అశ్రక్ట కొడుకు పరతూో ష్ బిట్టక్ట చ్చసి వివాహమె
ై
పరసు
ే తం ఆస్త్ి ల్లయాలో ఇదెరు మగపిల్ాల్తో భారో తో కాపురమునాె డు.
మా చన్ె క్ూ యో వాళ్ళ చన్ె కొడుకు పేరు ఆనాన్ె గారిపెరేమృ తో ంజయ శాసిేి . ఇక్ూ డ
గా
ర డుో యేషన్స చ్చసి రిజర్వ బ్బంక్ట లో కొంతకాల్ం పని చ్చసి, శీరమతి విజయల్కిమమ ని పెళ్ళళ డి
స్తె హితల్ పో
ర తా్ హం సహకారం తో సుమారు 25ఏళ్ళ కిరతం అమెరికావెళ్లా మిచగాన్స
య్యనివరి్ టిలో చదివి సుమారు 20ఏళ్ళ నుంచ కాల్లఫోరిె యాలో ఫీరమాంట్ న్గరం లో
సెటిల్ అయి సవ ంత ఇలు
ా ఏరాా ట్ట చ్చసుకొనాె డు. విజయకూడా అక్ూ డ
ఉద్యో గాసు
ే రాలే. వీరికి క్ృ షణ, వీణ సంతాన్ం . క్ృ షణ చదువుప్పరిి చ్చసి మంచ క్ంపెన్నలో
ఉద్యో గిసు
ే నాె డు. వీణ న్ృ తో ం లో అరగేటిం కూడా చ్చసి గా
ర డుో యేట్ అయి ఉద్యో గం
చ్చస్
ే ంది.
మాతముమ డు క్ృ షణమోహన్స విజయవాడ బందర్ ల్లో డిగ్లర చదివి ప్పనా వెళ్లా కెమిసీ్ి లో
పెైి వేట్ గా ఏం ఎస్ సి చ్చసి, అక్ూ డ ఆరిడన్నన్స్ ఫాక్్ర్వలో చ్చరి శీరమతి సున్నతను పెళ్ళళ డి
ఆమెకూడా ఉద్యో గం చ్చస్క
ే సుమారు 15ఏళ్ళ కిరతం హెైదరాబ్బద్ చ్చరి ఇక్ూ డి డిఫెన్స్ క్ంపెన్నలో
పని చ్చసి రిట్టైర్ అయాో డు. క్రామ నా
ఘ ట్ లో ఒక్ ఇలు
ా , స్మాజీ గూడా లో ఒక్ ఫా
ా ట్
ఉనాె యి ఒక్ కూతరు అనూరాధ, కొడుకు రాజ శేఖ్ర్ . రాజు బికాం చదివి అమెరికా వెళ్లా
సెటిల్ కాలేక్ తిరిగొచా హెైదరాబ్బద్ లోనే ఉద్యో గం లో చ్చరి పరసు
ే తం అందరూ స్మాజీ
గూడాలోనే ఉనాె రు. వీడికి ఇదెరు అబ్బా యిలు. ఒక్డు ఏం బి బిఎస్ చదువు తనాె డు.
రండోవాడు మొన్ె నే ఇంటర్ ప్పసయాో డు.
సంతాన్ం
మా అమమ గారి చెలాలు మన్వరాలు (కూతరి కూతరు ) అంట్ట మా పదామ వతక్ూ యో , శీర
తూట్టపల్లా పరకాశ శాసిేి దంపతల్ కూతరు శీమతి పరభావతితో నా పెళ్లా 21-2-1964న్
నూజి వీడుదగార వేలుపు చరాలో జరిగింది. అపా టికి ఆవిడ చదువు 8వ తరగతి. మా
పెదెబ్బా యి పుట్గానే మా నాన్ె గారి పేరు మృ తో ంజయ శాసిేి పేరు పెట్ట
్ ం. ఉయ్యో రు
హెైస్కూ ల్ లో చదివి ట్టన్సే ట్టపర్ గా మండల్ం లో మొదటివాడుగా వచా , ఇంటర్ మా ఊళ్ళ
ా నే
చదివి, క్రూె ల్ సిల్వ ర్ జూబిల్కాలేజి లో సీట్ రావటం తో అక్ూ డ బిఎస్ సి చదివి
ప్పసయాో డు. .
తరావ త బ్బంక్ట పర్వక్షలో
ా ప్పసెై స్త్ట్ బ్బంక్ట లో ఉద్యో గం వచా నా చ్చరకుండా గుజరాత్ లోని
ఆన్ంద్ వెళ్లా ఇరామ లో (Institute Of Rural Manege ment )చదివి కొదిెకాల్ం అక్ూ డే
ఉద్యో గం చ్చసి, తరవాత ‘’టి. సి. ఎస్. ‘’ లో మదా
ర స్ లో ఉద్యో గించ, హెైదరాబ్బద్ బదిలీ
అయాో డు. ముల్గలేటి శివరామక్ృ షణ శరమ శీరమతి ఆదిల్కిమమ గారా ఏకెైక్ కుమారి బికాం చదివిన్
శీరమతి సమత తో వివాహం జరిపించ్చం.ఇంటికి పెదెకోడలుక్నుక్ ఒక్టికి రండు సారు
ా అందరం
చూసి ఆమెనే నిశా యించ్చం. తరావ త మా కోడలు బిఎడ్, తెలుగు ఏం ఏ
ప్పసెై పరసు
ే తంహెైదరాబ్బద్ లో ఢిలీా పబిాక్ట స్కూ ల్ లో తెలుగు టీచర్ గా పని చ్చస్
ే ంది.
మల్ల
ా ప్పర్ లో సవ ంత ఫా
ా ట్ కొనాె రు. మా పెదెమన్వడు సంక్ల్ా .అక్ూ డే చదివి, బిట్టక్ట
తంజావూర్ దగార శాసేి య్యని వరి్ టిలో చదివి, టిసిఎస్ లో జాబ్ సంప్పదించ ‘’గేట్’’కూడా
దూకి అమెరికాలో మా అమామ యి వాళ్ళళ ఉంట్టన్ె ష్టరాట్ లోని నార్ి క్ర్లల్లనాయ్యని
వరి్ టిలో ఏం ఎస్ చ్చసి 2017మేలో మేమిదెరం అక్ూ డ ఉండగా గా
ర డుో యేషన్స అయి, జూన్స
లో చకాగోలో ఉద్యో గం సంప్పదించ అక్ూ డే పని చ్చసు
ే నాె డు . రండవమన్వడు భువన్స సాయి
తేజ ఈ ఏడాదే ఇంటర్ ప్పసెై ఎం సెట్ లో క్ంప్పో టర్ కోర్్ కు కావల్సిన్ రాంక్ట సాధంచ
కని్ ల్లంగ్ కోసం ఎదురు చూసు
ే నాె డు. వీడిది మాం-----ఛి క్ంప్పో టర్ బ్జరయిన్స.
మా రండో అబ్బా యి శరమ కు మా అన్ె గారిపేరు ల్కీమమ న్రసింహ శరమ పెట్ట
్ ం. ఉయ్యో రులో
ట్టన్సే, ఇంటర్ ప్పసెై బ్జజవాడ ల్యోల్లకాలేజ్ లో బిఎస్ సి హాస్లో
ా ఉండి చదివి, ఎంఎస్ సి
సీట్ సంప్పదిసా
ే ను అంట్ట రండు వేలు ఇచా పంపితే ఉతేర భారతం అంతా తిరిగి హరాో నాలో
ని ‘’ర్కహ్ టక్ట ‘’ లో ఉన్ె మహరిమ దయాన్ంద య్యని వరి్ టి లో సీట్ సాధంచ
న్నల్ర్లజుల్తరావ త ఉతేరం రాశాడు. తరావ త ఉయ్యో రువచా , అన్నె తీసుకు వెళ్లా, అక్ూ డే
హాస్ల్ లో ఉండి చదివి మాస్ర్ డిగ్లర తీసుకొనాె డు. తరావ త ఉయ్యో రు విశవ శాంతిలో
కొనాె ళ్ళళ లక్ూ ల్మేసా
్ రుగా పని చ్చస్క
ే , ర్లజూ బ్జజవాడ వెళ్లా NI Tలో క్ంప్పో టర్ కోర్్
నేరిా భీమవరం కాలేజీలో, హార్వ్ా హిల్్ లో పని చ్చసి హెైదరాబ్బద్ చ్చరి రాజో ల్కిమమ మిల్్ లో
పని చ్చశాడు. బ్జజవాడకు చెందిన్ ఒరిసా్ లోని జైప్పర్ లో బల్ారా
మ పేపర్ మిల్్ లో పని
చ్చసు
ే న్ె శీర కోట రామల్లంగేశవ ర శాసిేి , శీరమతి భువనేశవ రి ద౦పతల్ ఏకెైక్
కుమారి ఎం.కాం.ప్పసెైన్ శీరమతి ఇందిరకు ఇచా శరమ పెళ్లా చ్చశాం
.ఈమె మాతామహుడు ‘’ఫెైవ్ పండిట్్ తెలుగు గ్రైడ్’’రాసిన్ శీరనోరి శీరనాధ
స్మయాజులుగారు. తెలుగుపండిట్ గా మేడూరు హెడ్ మాస్ర్ గా పనిచ్చసి, రిట్టైరయాో క్
బ్జజవాడ దగార తాడిగడప లో సెటిల్యాో రు. ఉపనిషత
ే ల్కు బరహమ స్కతా
ి ల్కు భగవదీాతకు
సరళ్మె
ై న్ వాో ఖాో న్ం తెలుగులో రాసిన్ జా
ఞ ని ఆయన్. తరావ త శరమ కు ఐ బి ఏం లో
పరమ న్నంట్ ఉద్యో గం రావటం రండేళ్ళళ బ్జంగుళ్ళరులో పని చ్చయటం మేము ఒక్న్నల్ అక్ూ డికి
వెళ్లా ఉండి మె
ై స్కర్, హలీబ్బడ్, శా
ర వణ బ్జలో
ా ల్ల,ఒక్పుా డు అంట్ట 50ఏళ్ళ కిరతం మేమున్ె
హిందూప్పర్ చూడటం నేను హోస్కర్ వెళ్లా అక్ూ డి డా వసంత్ మొదలైన్ తెలుగు పరిరక్షణ
సమితివారితో కొనిె గంటలు గడపటం జరిగింది. మా వాడు ఇపుా డు హెైదరాబ్బద్ లోనే
ఐబిఎం కు ఇంట్ల
ా నుంచ్చ పని చ్చసు
ే నాె డు. మా శరమ కు హరమ సాయి కొడుకు. హరిమతాంజని
కూతరు. మా మన్వడు హరమ ట్టన్సే కాాస్ లో ఉండగా ఒక్ స్తె హితడు ట్ట వీల్ ర్ ఎకిూ ౦చ్చ
కొని యాకి్ డంట్ చ్చయటం బ్జరయిన్స కి చ్చల్లతీవరగాయాల్వవ టం . వెంటనే హాసిా టల్ లో
చ్చరా టం మేజర్ సరెర్వజరిగి ప్ప
ర ణగండం తపా టం తరావ త ఏడాది ట్టన్సే రాసి ప్పసవటం ఈ
ఏడాది ఇంటర్ కూడా ప్పరివటం అంతా కూడా వండర్, మిరకిల్ . ఈ విషయాలు మీకు
తెలుసు. మన్వరాలు హరిమత ట్టన్సే ప్పసెై ఇపుా డు ఇంటర్ సెక్ండ్ యియర్ లో ఉంది.
మా మూడవ అబ్బా యి నాగ గోప్పల్ క్ృ షణ మూరిి. మా నాయన్మమ గారు నాగమమ గారి
పేరు క్ల్లసి వచ్చా ట్ట
ా పేరు పెట్ట
్ ం. ఉయ్యో రులో ట్టన్సే చదివిప్పసెై, బ్జజవాడ ఐ. టి.ఐ.లో చ్చరి
మిణక్లేక్ , ఒక్ హాసిా టల్ లో చ్చరి వెైదో ం నేరిా సవ యంగా R.M.P.అయి
, మె
ై ల్వరం దగార కొనేె ళ్ళళ పని చ్చశాడు. మంచప్ప
ర కీ్సు, పేరు ఉండేది. హెైదరాబ్బద్ బిహెహ్
యి ఎల్ లో పని చ్చసి రిట్టైర్ అయిన్ శీర బొమమ క్ంటి సుబరహమ ణో శాసిేి , శీరమతి దేవి దంపతల్
రండవ కుమారి శీరమతి రాణి నిచా వివాహం చ్చశాం. తరావ త వాళ్ళళ ఉయ్యో రులో సెటిల్
అయాో రు. పరసు
ే తం మా సాల్ం లో వాటర్ ప్ప
ా ంట్ పెటి్ న్డుపుతనాె రు. మామన్వాడు
గౌతమ్ శీరచరణ్ ఇక్ూ డే ట్టన్సే, నారాయణలో ఇంటర్ చదివి పరసు
ే తం పరిట్టల్లోని అమృ త
సాయి అట్టన్మస్ కా లేజిలో క్ంప్పో టర్ కోర్్ లో బిట్టక్ట సెక్ండ్ ఇయర్ చదువుతనాె డు
ర్లజూ ఉయ్యో రును౦చ కాలేజి బస్ లో వెళ్లా వసా
ే డు. వీడిదీ గొపా క్ంప్పో టర్ బ్జరయినే.
మన్వరాలు రమో ఈ ఏడే ట్టన్సే ప్పసయి నారాయణ కాలేజిలో ఇంటర్ లో చ్చరింది.
మా నాలుగవ అబ్బా యి వెంక్టరమణ. ట్టన్సే ప్పసెై, ఐటి ఐ లో చ్చరి మానేసి హెైదరాబ్బద్ వెళ్లా
మా అబ్బా యిలు శాసిేి శరమ ల్ దగార ఉంటూ అక్ూ డ కో ఆపరేటివ్ సంసాలో పని చ్చసి తిిఫ్్
సొసెైటీ న్డిపే విధ్యన్ం బ్బగా అవగతం
నూతన్ ఆల్యం నిరిమ ంచ్చల్ల అంట్ట ప్పతఆల్యానిె కూల్లా ల్ల. ఆసావ మిని వేర్కక్ చోట
తాతాూ ల్లక్ంగా పెటి్ నితో దూప దీప న్నైవేదాో లు క్ల్లగించ్చల్ల అని ప్పజారులు చెప్పా రు. సరే
అని ప్పజారి శీర వేదాంతం వాసుదేవాచ్చరుో లు గారి సల్హాతో మేము న్లుగురం బందరు వెళ్లా
ఆల్య శాసేి ంలో ఘనాప్పటి, ఆయురేవ ద వెైదో ం లో మేటి, ఇంట్ల
ా శీర హయగ్లరవ ఉప్పసన్తో
ఎందరందరికో జబ్బా లు న్యం చ్చసిన్ జోో తిష్ శాసేి వేతే, పంచ్చంగ క్రి శీరమాన్స వేదాంతం
అన్ంత పదమ నాభాచ్చరుో ల్వారిని దరిశ ంచ మంచ ముహూరిం పెట్మని కోరాం.వారు మేము
చెపిా న్దంతా ఆల్కించ, తాము ఒక్సారి ఆల్యం సందరిశ ంచ వచా ముహూరిం
పెడతాన్నాె రు. సరే అని వారికి కారు ఏరాా ట్ట చ్చసి రపిా ంచ ఆల్యం అంతా చూపించ్చం.
వారు కొల్తలుకొలుచ్చకొని వెళ్లా, ప్పత ఆల్యం తీస్తయట్టనికి, న్నైరుతిపెరగకుండా నూతన్
ఆల్య నిరామ ణానికి సుమూహురిం పెట్ట
్ రు వారిని యధ్యశకిి సతూ రించ ముహూరి పతా
ి లు
తెచ్చా కోనాె ము.
ఆల్య నిరామ ణ సమయం లో నేను జగాయో పేట దగార వత్ వాయి హెైస్కూ ల్ హెడ్ మాస్ర్
గా పరమోషన్స పొంది పని చ్చసు
ే నాె ను. పరతివారం ఉయ్యో రు రావటం నిరామ ణ వో వహారాల్ను
చూడటం, అవసరమె
ై న్ డబ్బా బ్బంక్ట నుంచ తీసి ఇవవ టం బండీల్మీద మేముముగు
ా రం
చందాల్కు తిరిగి పోగు చ్చయటం మళ్ళళ స్మవారం ఉదయం డూో టీకి వత్ వాయి వెళ్ళ టం
జరిగేది. నేను ఇక్ూ డ లేక్పోయినాప్పరిిబ్బధో త తీసుకొని సవ ర్వాయమండా
వీరభదరరావు సవ ర్వాయ ల్ంకా సంజీవరావు గారు పనుల్న్నె సక్రమంగా జరిగేట్ట
ా చ్చశారు.
ఆల్య నిరామ ణానికి సుమారు సంవత్ ర కాల్ం పటి్ంది. భకు
ి ల్ సంఖ్ో గణన్నయంగా పెరిగింది.
సావ మిపెై విశావ సం పది రట్ట
ా పెరిగింది. శీర వాగి చరా నాగేశవ రరావు గారు గరాు ల్యం లో
ఖ్ర్వద్దైన్ మంచ ట్టైల్్ వేయించ్చరు. బయట హాలులో మారుా ల్్ పరిపించ్చరుశీర బూరగడడ
క్ృ షణమోహన్స. శీర ఊర మోహన్రావు సావ మికి వెండి తొడుగు చ్చయించ్చరు. తరావ త
అరా కులు శీర వేదాంతం ల్క్షమ ణ దీకిమతల్ సహాయం తో ఉస్ి వాహనానిె తెనాల్ల
అక్ూ ల్వారితో చ్చయించ తెచ్చా ం. తమకోరిక్లు నేరవేరుసు
ే న్ె ందుకు సావ మివారాకు ఏద్య
ఓకే రక్మె
ై న్ ఆభారణమో,అవసరమె
ై న్ సీ్లు, వెండి సామగిరయో సమకూరుసు
ే నాె రు. ఎస్ టి
వో ఆఫీస్ లో పని చ్చస్త ఒక్ అట్టండర్ పంచ పట్ట
్ భి రామ సావ ముల్ సిమెంట్ విగరహాలు కొని
తెచా సమరిా ంచ్చడు. దీనితో శీరరామన్వమినాడు సీతారామ క్ల్లో ణం కూడా చ్చస్త
వీలుక్ల్లగింది. ఇవి కొంత ద్దబా తింట్ట బిట్టక్ట చదివి, ఉద్యో గిసు
ే న్ె అపా టికుమారి ఇపా టి
శీరమతి గురా
ర ల్ శీరదేవి నాలు గేళ్ళ కిరతం కొతే విగరహాలు కొని అందించంది. శీర కోనేరు చందర
శేఖ్రరావు గారు, ఆయన్ కుమారుడు క్ళ్ళో ణ్ కుట్టంబం చన్ె
వెండి ఆంజనేయసావ మిని తయారు చ్చయించ సమరిా ంచ్చరు. కుమారి బిందు దతేశీర
పరయాగలో భగవదీాతా పఠన్ం లో ప్పల్గ
ా ని స్తవ చ్చసిన్ందుకుశీర గణపతి సచా దాన్౦ద సావ మి
అనుగరహం తో బహూక్రించన్ వెండి శీర క్ృ షణ విగరహానిె తల్లదండు
ర లు శీరమాదిరాజు శీరనివాస
శరమ , శీరమతి శివ ల్కిమమ దంపతలు మన్ ఆల్యానికి భకిితో సమరిా ంచ్చరు. ఇల్ల ఎందర్ల
భకు
ి లు తమకానుక్ల్తోసావ మి అనుగరహం పొందుతనాె రు.
ఉయ్యో రు శీర సువరా ల్లంజనేయ సావ మి దేవాల్య నిరామ ణానికి అనిె క్ల్లపి సుమారు రండు
ల్క్షల్ రూప్పయలు ఖ్రా యి౦ది. పుసేక్ం లో చందాలు వేసి౦ది కాని, వస్కలైన్దికాని 30 వేల్
రూప్పయల్తో పనులు ప్ప
ర రంభించ్చం. తరావ త వచా న్ దబ్బా ఎపా టిక్పుా డు
జమాఖ్రుా లు రాస్క
ే ఖ్రుా చ్చశాం. మిగిల్లతే బ్బంకులో వేశాం.వాగా
ె నాలు చ్చసిన్వారు
వార౦తకు వారే వచా డబ్బా లు ఇచా వెడుతనాె రు. ఎవర్వె పెదెగా రండు మూడు సారు
ా
అడగాల్ల్ న్ అవసరం రాలేదు. క్నుక్నే ముందుకు సాగగల్లగాం. అయితే ఒక్ూ రు మాతిం దీనికి
భిన్ె ంగా ఉనాె రు. ఆయన్ వందల్ ఎక్రాల్ ఆసామీ.బ్బో ౦కుల్నిండా డబ్బా
మూలుగుతన్ె ధన్వంతడు. ఎన్నె నోె ఫాక్్ర్వల్లో వేల్లది షేరు
ా , మాఉయ్యో రు
కేసిపిలో నూ వేల్లది షేరు
ా ఉన్ె శీర వల్ాభనేని వీరభదరరావు గారు. ’’కాలువ అవతల్
వీరభదరరావు గారు ‘’గా అందరికి పరిచయం. పులేారుకాలువ అవతల్ల ఒడు
డ న్ మా బజారు కు
సరిగా
ా ఎదురుగా ఆయన్కు పెదె డాబ్బ, దాని చ్చటూ
్ ఎనోె ఎక్రాల్ సుకేమతి మాగాణి భూమి,
న్నక్రు
ా ప్పలేళ్ళళ బండీ, ఎడు
ా గొడు
ా , ప్పలు బ్బగా ఉన్ె వారు. మా రేవు దగార నుంచ్చంట్ట వారి
వెైభోగం అంతా క్నిపించ్చది. మా చన్ె పుా డు వారి నాన్ె గారు గోప్పల్రావు గారు వాకిట్ల
ా
కుర్వా లో కూచ్చండగా చ్చల్ల సారు
ా చూశాం. ఇంతటి సంపనుె డు వీరభదరరావు గారికి మా
నాన్ె గారు బ్బగా పరిచయమేకాక్ ఆయన్ంట్ట విపర్వతమె
ై న్ భకిి భావం తో క్నిపించ్చవారు.
తెల్ామలు
ా పంచె తెల్ా చొకాూ , పెైన్ తెల్ా ఉతేర్వయం తో పన్సపండు రంగు భార్వ శర్వరం తో
ఉండేవారు. చ్చతిలో ఇండియన్స ఎకె్ ా ి స్ ఫెైనానిమయల్ ఎకె్ ా ి స్ తపా క్ ఉండేవి. ఇంట్ల
ా కారు
ఉనాె సాధ్యరణంగా కాలువ అవతల్నుంచ ప్పత క్రరల్వంతెన్ మీదనుంచ న్డిచకాని, లేక్
ప్పత సెైకిల్ మీద కాని ఉయ్యో రు వచా పనులు చూసుకొని వెళ్ళళ వారు. ఎపుా డనాె
బజారులో క్నిపిస్తే న్మసాూ రం తో పల్క్రించ్చకొనే వారం. కాస్తపు ఆగిమాట్ట
ా డాల్ల్ వస్తే మా
నాన్ె గారి విదవ త్ గురింఛీ తమ స్తె హం గురించ చెపేా వారు. నాతొ ప్పట్ట ఊళ్ళళ అందరు
‘’ఉయ్యో రును ఉన్ె పళ్ంగా అమిమ తే కొన్గల్ సామరధో ం వీరభదరరావు గారికే ఉంది
‘’అనేఅభిప్ప
ర యం. అంట్ట అంతటి సంపన్ె గృ హసు
ే . కాన్న పిల్లాకి బిచా ం పెట్ట
్ డని అందరిమాట.
భారో ఉతేమా ఇల్ల
ా లు. ఇంటికి వెడితే ఆదరించ పంపేదని అనుకొనేవారు.
వీర భదర రావు గారు చందా డబ్బా ఇచ్చా రాని అందరికీ చెప్పా ం. అందరూ నోళ్ళళ వెళ్ళ బ్జటి్
‘’ఎనిమిద్య వింత ఇది మను ఉయ్యో రుకు ‘’అని బోలు
డ ఆశరో పోయారు. ఒక్సారి మాటల్
సందరు ం లో ఉయ్యో రు సరా ంచ్ శీర గ్రల్లా నాగమల్లాకారు
ె న్రావు కుమేము చెబితే. ’’నాకూ
ఆశా రో ంగానే ఉంది. బహుశా వంతెన్ నిరామ ణం కాంట్ట
ి క్ట్ లో మిగిల్లన్ డబ్బా ఇచా ఉంట్టడు’’
అని రహసో ం బయట పెట్ట
్ డు . మా గుడిబజారులో పులారుపెై కెసీపి, ఆయనా క్ల్లసి క్టి్న్
వంతెన్ కాంట్ట
ి క్ట్ ఆయన్కే ఇచా క్ట్మని చెప్పా రని, అందులో మిగిల్లన్ డబ్బా మా
దేవాల్యానికి చ౦దా గా ఇచ్చా రని తెల్లసింది. ఏ డబ్జైా తేనేమి చ్చరింది సావ మి సనిె ధ కేగా అని
సంతృ పిే చెందాం. .ఇంతవరకు ఆయన్ చ్చసిన్ డబ్బా వాగా
ె న్ం ఎపుా డూ తీరా లేదు క్నుక్ ఇది
‘’ఎయిత్ వండర్ ‘’అని మేము న్వువ కొంటూ చ్చల్లకాల్ం జా
ఞ పక్ం
చ్చసుకొనేవాళ్ళ ం. నిరామ ణ సమయం లో పదనిసలు
, ఊళ్ళళ ఇంతమంది ష్టవుకారాను కాదని ‘’ ఒక్ బ్బపనోడు ఒక్ ఠికాణా లేని కోమటి’’తో క్ల్లసి
ఆల్య నిరామ ణ క్మిటీ వేసి ఇంత పెదెకారో క్రమం చ్చయటమా ? అని మా ఊళ్ళళ కొందరికి మా
మీద గురు
ర గా ఉండేది. చందాల్కు వెడితే ముఖ్ం చ్చట్టస్తవారు. ఇందులో నా బ్బల్ో స్తె హితలు
ఇదెరు బడా వాో ప్పరసు
ే లు కూడా ఉనాె రు. ’’మొతేల్లవు అని చూసి వాళ్ళ చ్చతలో
ా
ఇరుకొూ ంట్ట అంతే పని ‘’అని నేను మొదటిె ంచీ ఆలోచంచ మండా వీరభదరరావు మీదనే
ఎకుూ వ ఆధ్యర పడా
డ ను. డబ్బా ఉంట్ట చ్చల్దు. తాో గగుణ౦ నిజాయితీ
ధరమ గుణం అంకితభావం ఉండాల్ల అవి వీరభదరరావు లో పుషూ ల్ం. అందుకే నేను ఎవరికీ
భయపడలేదు. మా పదధతిలో మేము సాగిపోయాం. పరజల్లో వచా న్ అనూహో సా ందన్
కు వాళ్ళ కే దిమమ తిరిగి మె
ై ండ్ బ్బ
ా క్ట అయి దారిలోకి వచా వాళ్ళ ంతట వాళ్ళళ డబ్బా ఇచ్చా రు.
అందులో ఒక్డైన్ నా స్తె హితడు ఇనుపకొట్ట
్ వాడు వాళ్ళ నాన్ె మా నాన్ె గారి శిష్యో డు.
ఇంటికి ఏ సామానుకావాల్నాె నాన్ె గారు ఆకోట్ల
ా నే తెచ్చా వారు. ఆయన్ తరావ త నేనూ
కొన్సాగించ్చ. అతడే ఒక్సారి పరతిస్ అయిన్ కొంతకాల్లనికి నా దగారకువచా ‘’పరసాద్ గారూ
!మా వాళ్ళళ చ్చల్ల మూరఖంగా పరవరిించ్చరు. నేనూ తపా ని సరి అయి వాళ్ళ తో క్ల్లసి
చన్ె నాటి స్తె హితలైన్ మీకు దూరమయాో ను. మన్ దేవుడు మహా మహిమానివ తడు.
’’ఆ పవర్ ‘’ముందు మా ‘’ఉడత ఊపులు ‘’పని చెయో లేదని గరహించ్చం. మా నిమితేం
లేకునాె పనుల్న్నె దిగివ జయంగా జరుగుతాయని మాకు అరధమె
ై ంది. మేము సహక్రించనా
సహక్రించ్చక్పోయినా కారో క్రమమం యదా పరకారం సాగిపోతంది తవ రలోనే వాళ్ళళ లైన్స
లోకి వసా
ే రు ‘చ్చల్లబ్బగా చ్చశారు పరతిష్ట
్ మహోత్ వం ‘’అని అభిన్ందించ, అసలు విషయం
చెప్పా డు .
జమాఖ్రుా లు
ఆల్య నిరామ ణం లో మాకు వచా న్ పరతి రూప్పయి, ఖ్రుా చ్చసిన్ పరతి రూప్పయి కి
మొదటినుంచీ నేనూ వీరభదరరావు ఎవరికి వాళ్ళ ం జమాఖ్రుా లు రాశాం. డబ్బా
జమాఖ్రుా లు రాయటం 1956లో బ్జజవాడలో ఇంటర్ చదువు తన్ె పా టి నుంచ అల్వాట్టై
ఈనాటికీ అవిచా న్ె ంగా జరుగుతోంది. మా నాన్ె గారికీ ఇదే అల్వాట్ట.ఆయనే ఆదరశ ం.
ఆయన్ జమాఖ్రుా పుసేకాలు రిఫరన్స్ గా దాచ్చకు నాె నుకూడా. వీరభదరరావు కు అనేక్
వాో పకాల్ వల్న్ ఫెైన్ల్ రూపం ఇవవ టం కొంత ఆల్సో మె
ై ంది. సంజీవరావుగారు మాపెై ఒతిేడి
తెసు
ే నాె రు. ఊళ్ళళ వాళ్ళళ అనేక్ రకాలుగా అనుకొంట్టనాె రని భయపెట్ట్వారు.డబ్బా మిస్
అప్ప
ర పిరఎట్ అయితే భయంకాని నిరు
ె ష్ంగా ఉంట్ట భయం దేనికి అనే వాళ్ళ ం మేమిదెరం.
మొతేం మీద పరతిష్ అయిన్ రండున్నల్ల్కు ఇదెరం కూరుా ని ఫెైన్ల్ జమారుా లు తయారు
చ్చసి ఒక్టికి రండుసారు
ా సరి చూసుకొని ల్లసు
్ లు ట్టైప్ చ్చయించ మేము ముగు
ా రం సంతకాలు
పెటి్, ఫల్లనా ర్లజున్ జమాఖ్రుా లు చెబ్బతామని గుడి మె
ై క్ట లో అన్నన్స్ చ్చయిస్క
ే
నోటీసుకూడా బోర్డ మీదా అంటించ, అందరిన్న రమమ నికోరి మేము ముగు
ా రం జమాఖ్రుా లు
చదివి వినిపించ్చం. తండోపతండాలుగా వసా
ే రని ఎదురు చూశాం. ఇదెరు ముగు
ా రుతపా
ఎవరూ రాలేదు. ఎవర్కచా నా రాకునాె కారో క్రమం జరప్పల్ల అని జరిపేసి ల్లసు
్ ను గుడిలో
బోర్డ మీద అంటించ చ్చతలు దులుపుకోనాె ం. హాయిగా ఊపిరి పీలుా కొనాె ం.
ఒక్ ర్లజు దాసుగారి నుంచ ఫోన్స వచా ంది. మరాె డే తెనాల్ల వెళ్లా ‘’అడితీ’’లో ధవ జసేంభం
ట్టకు క్రర కొని ఇపిా సా
ే ను తన్కారులో వెడదామని చెప్పా రు. అల్లగే వారికారులోనే మరాె డు
ఉదయమే అందరం క్ల్లసి తెనాల్ల వెళ్ళ
ా ం. కాలువ వడు
డ న్ అన్నె అడితీలే. ఆయన్ ఎపుా డూ
కొనే అడితీలో నాణో మె
ై న్ ట్టకు దూల్ం, మా ఆల్యానికి కావల్సిన్ ఎత
ే ఉన్ె సాఫీగా ఉన్ె
క్రర సెలక్ట్ చ్చశాం. ఆయనే డబ్బా చెల్లాంచ రసీదు తీసుకొని, అడితీ వారికే ఉయ్యో రు చ్చరేా
బ్బధో త అపా గించ్చరు. దానిె దీవాల్యం దగార బయట పడేస్తే చెదలు పటి్ ఒక్వేళ్ పరతిష్
ఆల్సో ం అయితే వాన్కు తడిసి ఎండకు ఎండి ద్దబా తింట్టందని ముందుగానే భావించ పెదె
వంతెన్ దగారున్ె రామకోటయో గారి అడితీ పరక్ూ నున్ె మర్ల అడితీలో వారిని సంపరదించ
అక్ూ డ ఉంచ్చతామని చెపా గా ఆయన్ గొపా భకు
ి డు, దాసుగారికి మంచ మిత
ి డు అవటం
తో ఒపుా కోగా అక్ూ డికే డైరేక్ట్ గా తోల్లంచ చ్చరా మని చెపా గా అల్లగే చ్చశారు. దాసుగారి
దాతృ తావ నికి జోహారు
ా .
ధవ జసేంభం క్రర వచా ంది. అది ప్పడుకాకుండా వరిగడిడ వెంట్ట
ా చ్చటి్ంచ భదరం చ్చశాము. ఇక్
ఇతేడి తొడుగు తయారు చ్చయించటం, పరతిష్ జరగాల్ల. మళ్ళళ మేమే పీటల్మీద
కూర్లా కుండా వేరవరికెైనా ఆసకిి ఉన్ె వారికి అపా చెబ్బదాం అని నా ఆలోచన్. మా
నాయన్మమ గారి తండిరగారుకూడా ఆల్య పరతిష్ ఆయన్ చ్చసి ధవ జపరతిస్, ఆయన్
చన్ె కుమారేి కుమారి శీరమతి స్కరి సౌభాగో మమ దంపతల్తో చ్చయించ్చరని మా అమమ గారు
చెపేా వారు. మా పరయతాె లు మేము చ్చస్క
ే నే ఉనాె ం. సహాయం కోసం క్రపతా
ి లు
వేసి పంపిణీ చ్చశాం. ఏమీ జరగకుండానే నాలుగేళ్ళళ యిట్ట్ గడిచపోయాయి. ఐద్య ఏడు
పరవేశించంది. ఏమె
ై నా సరే పరతిష్ జరప్పల్ల అని ప్పరిి నిరణయానికి వచ్చా ం. శైవులైన్ వడామాని
సిదా
ె ౦తిగారు సంజీవరావు గారికి బంధువులు. బ్బగా పరిచయం ఉన్ె వారు. ఆయనా విశవ
పరయతె ం చ్చశారు. సిదా
ధ ంతిగారిని ఒక్సారి ఆల్యానికి పిల్లచ మాట్ట
ా డాం. తవ రలోనే పరతిష్
జరుగుతంది అని అభయం ఇచ్చా రు. వారితోనే ముహూరిం పెటి్దా
ె మనుకొనాె ం. మరి
పరతిష్ చ్చస్తదేవర్ల తెల్లయాల్ల. వారి పేరు న్క్షతా
ి ల్కు కుదరాల్ల. అపుా డు అందరూ ‘’రతేయో
‘’అని పిల్లచ్చ, శీర దొడా
డ వెంక్టరతె ం మాతో తమదంపతలు కూరుా ని పరతిష్ చ్చసా
ే మని
ముందుకు వచ్చా రు. హమమ యో అనుకొని సిదా
ధ ంతి గారి చ్చత ముహూరిం పెటి్౦చ్చము .
ఒక్సారి ధవ జానిె ప్పతిపెడితే మళ్ళళ తీయటం కుదరదుక్నుక్ క్ష్మో నిస్క
్ రమో దానికి ఇతేడి
తొడుగు కూడా చ్చయించ పరతిష్ చ్చయాల్ని నిరణయించ్చం. ఇందులో నాకుకాని వీరభదరరావు
కుకాని అనుభవం లేదు. సంజీవరావు గారికే బ్బధో తా అపా గించ్చం. ఆయన్ అనిె చోట్ట
ా
విచ్చరించగుంటూరుజిల్ల
ా ఫిరంగిపురం లేక్ పిడుగురాళ్ళ సాయిబ్బలు బ్బగా చ్చసా
ే రని
తెలుసుకొని, మా దావ రా ఆ మేసీేి కి డబ్బా అడావ న్స్ ఇపిా ంచ్చరు.
సవ సిేశీర చ్చందరమాన్ శీర ముఖ్ నామ సంవత్ ర జేో ష్ బహుళ్ న్వమి 13-6-1993 ఆదివారం
ఉదయం 7-29గం.ల్కు ఉతేరాభాదర న్క్షతి యుక్ి మిధున్ ల్గె పుషూ రాంశ యందు ఇతేడి
తొడుగుతో సహా ధవ జసేంభ పరతిష్ట
్ మహోత్ వం అతో ంత వెైభవంగా అశేష జన్ సంద్యహం
జయజయ దావ నాల్మధో క్నుె ల్పండుగాల్లగా జరిగింది. సవ ర్వాయ శీర దొడా
డ వెంక్టరతె ం
దంపతలు, శీర పరాశరం రామక్ృ షణమాచ్చరుో ల్వారి ఆధవ రో ం లో ధవ జ పరతిష్ చ్చశారు.
సవ ర్వాయ మండా వీరభదరరావు, సవ ర్వాయ ల్ంకా సంజీవరావు గారల్ అవిశా
ర ంత క్ృ షి, అనుక్షణ
పరో వేక్షణ నాకు కొండంత బల్ంగా నిల్లచ్చయి. సావ మివారి క్రుణాక్ట్టక్షం చెపా న్ల్వికానిది.
ఈ పవితి కారాో నికీ చందాలు వరదల్ల ప్పరాయి. అంతా సదివ నియోగపరచ్చము. ఇతేడి
తొడుగు చ్చసిన్వారికి నూతన్ వసా
ే ి లు, మిగిల్లన్ డబ్బా ఇచా సంతృ పిే పరచ్చం. ఈ సారి నేనే
ఎపా టిక్పుా డు జమాఖ్రుా లు రాసి, వారిదెరికీ చూపించ ల్లసు
్ తయారు చ్చసి ముగు
ా రం
సంతకాలు పెటి్ జమాఖ్రుా లు తెల్లయ జేస్త తేదీ పరతిష్ జరిగిన్ మూడు ర్లజుల్కే పరక్టించ
వచా న్వారికి చదివి వినిపించ బోర్డ మీద అంటించ బ్బధో త తీరుా కొనాె ం. ఒక్మహతేర
యజె ంల్లగా విగరహ పరతిష్, ధవ జ పరతిష్ జరిగి మాకు అతో ంత ఆన్ందానిె క్ల్లగించ్చయి.
జీవితం లో ఈ రండూ మరచపోలేని మరువరాని పవితి ఘట్ట
్ లై మమమ ల్లె మా
కుట్టంబ్బన్నె తరి౦పజేశాయి.
భోగినాడు శాక్ంబరిప్పజ, శీర సువరా ల్లన్ెనేయ శీర గోదా రంగనాధ సావ ముల్ శాంతి క్ల్లో ణం
నిరవ హించ ఒంట్ట వాహన్ం పెై గా
ర మోత్ వం చ్చసా
ే ం. పరతి ఏడాది జన్వరి 1 నూతన్ ఆంగా
సంవత్ రం నాడు ఉదయానేె సావ ముల్కు ల్డూ
డ ల్తో పరతెో క్ ప్పజ చ్చసి పరసాదంగా
అందజేసా
ే ము. జన్వరి 10న్ ఆతీమ యులు శీర మె
ై నేని గోప్పల్ క్ృ షణ గారి జన్మ దినోత్ వ
సందరు ంగా అరిసెల్తో పరతెో క్ ప్పజ చ్చసి పరసాదంగా పెడతాము. సావ మికి గారల్దండ అంట్ట
వడమాల్ మామూలే. భకు
ి లు ఎపుా డూ చ్చయించ వేయిస్క
ే నే ఉంట్టరు. పరతిమంగళ్వారం
సావ మికి అతో ౦త పీరతిక్రమె
ై న్ అప్పా లు చ్చయించ న్నైవేదో ం పెటి్ భకు
ి ల్కు పరసాదంగా ఇసా
ే ం.
తల్సిమాల్లు నిమమ కాయమాల్లు, జిలేాడు వేరళ్ళ తో జిలాడుప్పల్తో, పుషా హారాల్తో
సావ మి దివో సు౦దర౦ గా, దేదీపో మాన్ంగా శ్రభిసా
ే డు, భాసిసా
ే డు. భజన్లు, కోల్లట్టలు
హనుమాన్స చ్చలీసా,ల్ల్లతా, విష్య
ణ సహసర ప్పరాయణాలు సామూహిక్ కుంకుమ, గంధ
సిందూరం ప్పజలు మా ఆల్యం పరతేో క్త.
సావ మి న్క్షతిం ప్పరావ భాదరనాడు మనుో స్కక్ిం తో పరతేో క్ అభిషేక్ం జరుపుతాం. వెైశాఖ్
బహుళ్ దశమి శీర హనుమ పుటి్న్ర్లజు నాడు శీర హనుమజెయంతి ని మూడుర్లజుల్
కారో క్రమంగా తియాహిె క్ంగా నిరవ హిసా
ే ము. మొదటి ర్లజు సావ మివారికి అష్
క్ల్శ సె పన్, మనుో స్కక్ిం తో అభిషేక్ం నూతన్ వసేి ధ్యరణా అన్౦తరం గంధ సిందూరం
మలాప్పల్తో, , రండవర్లజు రసం మామిడి పండాతో, మూడవర్లజు శీర హనుమత్
జయంతినాడు తమల్ప్పకుల్తో విశేష ప్పజ జరుపుతాము. తరువాత సావ మివారా శాంతి
క్ళ్ళో ణ మహోత్ వం నిరవ హిసా
ే ం. సాయంకాల్ం చ్చలీసా ప్పరాయణ, సావ మికి వడమాల్
ఉంట్టయి.
ఆల్య నిరామ ణం జరిగి 20ఏళ్ళళ దాటిన్ సందరు ంగా 11ర్లజల్ పరతేో క్కారో క్రమం జరిపిచ్చం.
పరతి ర్లజు ఉదయం మనుో స్కక్ింతో సావ మివారల్కు అభిషేక్ం హోమ౦,
సహసరనామారా న్, సాయంతిం మళ్ళళ హామ౦, సావ మి వారల్కు శాంతి క్ల్లో ణం జరిప్పం.
భకు
ి ల్ సా ందన్ అప్పరవ ం. గ్లతామందిరం అరా క్సావ ములు శీర సవ రణ నాగేశవ రరావు
గారిఆధవ రో ంలో ఈ కారో క్రమాల్ను ఏలూరుకు చెందిన్ వేదపండితలు అతో ంత
శరదా
ధ సకు
ి ల్తో పరమ న్నైసి్క్ంగా మహా వెైభవంగా మా దంపతల్తో నిరవ హింప జేశారు.
మా దంపతల్తోప్పట్ట సాయంతిం శాంతిక్ల్లో ణానికి 11ర్లజులు ఒక్రిదెరు దంపతలు
ప్పల్గ
ా ని మహదాు గో ం పొందారు
శీర సువరా ల్లంజ నేయ సావ మిపెై శతక్ం రాయి౦చ్చల్న్ె కోరిక్ నాకు ఉండేది. సావ మి
అనుగరహం తో శీర తమోమ జు రామల్క్షమ ణా చ్చరుో లు చ్చత ‘’శీర సువరా ల్ల సుందర వాయు
న్ందన్ శతక్ం ‘’,మధురక్వి శీరమతి ముదిగొండ సీతారామమమ గారిచ్చ ‘’శీర సువరా ల్ల వల్ాభ
శతక్ం ‘’శీర మంకు శీరనుగారిచ్చ ‘’శీర సువరా లేశవ ర శతక్ం ‘’రాయించ, సరసభారతి తరఫ్లన్
ముదిరంచ 2017 ఫిబరవరి 5వ తేదీ మాఘశుదధ న్వమి ఆదివారం ఉదయం ఆల్యం లో
సామూహిక్ ప్పలు పొంగింపుకారో క్రమం చ్చసి, 9 గంటల్కు సామూహిక్ సతో నారాయణ వరతం
జరిపి ఉదయం 11-30గంటల్కు పెై శతక్ తియానిె సావ మి సమక్షం లో శాసన్మండల్ల
సభుో డు శీర వెై విబి రాజేందర పరసాద్ తో ఆవిషూ రిమా జేసి,క్వుల్కు తల్గక్
10వేల్రూప్పయలు, పట్ట
్ బట్లు శాలువాల్తో సతూ రించ క్ృ తజఞత తెలుపుకునాె ం .
మొదటిశతక్ం లో నూటపదహారు రూప్పయలు ఆపెైన్ ఇచా న్ దాతల్ పేరు
ా గోతినామాల్తో
పరచ్చరించ్చం. రండవ శతక్ం శీర గోవిందరాజు శీరనివాస్ శీర వేణుమాధవ్ స్దరులు తమ తండిరగారు
సవ ర్వాయ గోవిందరాజు పరబరహామ న్ంద శరమ గారి జా
ఞ పకారధం సాా న్్ రు
ా గా ఉండట్టనికి
ముందుకు వచ్చా రు. మూడవదానిని మా దేవాల్యమే ముదిరంచంది. శతక్ తియానిె శీర
సువరా ల్లన్ెనేయసావ మి వారల్కే అ౦కితమిచ్చా ం. అందరికి క్మమ ని విందు భోజన్ం ఏరాా ట్ట
చ్చసి సంతృ పిే చెందాం. భకు
ి ల్ తోడాా ట్ట తో ఇనిె కారో క్రమాలు ఆల్యం లో
నిరవ హిసు
ే నాె ము. వీటనిె టికి శీర సువరా ల్లన్ెనేయసావ ముల్ సంప్పరణ క్రుణా క్ట్టకామలే
మాకు రక్ష.