FILIPINO SA PILING LARANG AKADEMIK

Ang Paglalagom naglalaman ng pinakabuod ng akademikong

papel. Ito ay kadalasang bahagi ng tesis o
Uri ng Lagom disertasyon na makikita sa unahang bahagi ng
• ABSTRAK pananaliksik pagkatatapos ng title page.
• SINTESIS (BUOD) ➢ ginagamit ito bilang buod ng akademikong
• BIONOTE sulatin na kadalasang makikita sa panimula o
introduksiyon ng pag-aaral.
SINTESIS O BUOD
➢ -Ito rin ay naglalaman ng kaligiran ng pag-aaral,
➢ Uri ng lagom na ginagamit sa mga teksto,
saklaw, pamamaraang ginamit, resulta, at
kuwento, sanaysay, nobela, dula, atbp.
kongklusyon (Koopman 1997).
➢ Isang talata, o higit pa, o maging ng ilang
pangungusap lamang ✓Mahalagang tandaan na sa pamamagitan ng
➢ Mula sa salitang Griyego na syntithenai na ibig abstrak, malalaman na ng mambabasa ang
sabihin sa Ingles ay put together o combine kabuoang nilalaman ng teksto. Kinakailangan
(Harper, 2016) lamang ang maingat ng pag- extract o pagkuha ng
mahahalagang impormasyon sa teksto upang
LAYUNIN NG SINTESIS O BUOD
makabuo ng buod na siyang magiging abstrak.
• Makatulong sa madaling pag-unawa sa diwa ng
binasa. MGA BAHAGI NG ABSTRAK AYON SA
• Maisulat ang pangunahing kaisipang taglay ng PAGKASUNOD-SUNOD
akda. ➢ I. Panimula
➢ II.Mga Layunin ng Pag-aaral
GABAY NA TANONG (SINTESIS O BUOD)
➢ III.Saklaw at Limitasyon
• Sino?
➢ IV.Pamamaraan ng Pananaliksik o
• Ano? Metodolohiya
• Paano? ➢ V.Buod ng Natuklan at Kongklusyon
• Bakit? ➢ VI.Rekomendasyon
• Saan?
• Kailan? Dalawang (2) Uri ng Abstrak

MGA DAPAT TANDAAN SA SINTESIS O BUOD 1. Deskriptibo

• Awtor ➢ inilalarawan nito sa mga mambabasa ang mga
• Pamagat pangunahing ideya ng teksto.
o Kaligiran
• Pinaggalingan
o Layunin
• Iwasan ang pagbibigay ng sariling pananaw
o Paksa ng papel (The University of
Bionote Adelaide 2014)
➢ Personal profile ng isang tao - Nauukol ang uring ito sa
➢ Autobiography kuwalitatibong pananaliksik at
➢ Biography karaniwang ginagamit sa mga
➢ Ngunit mas maikli lamang disiplinang agham panlipunan,
mga sanaysay sa sikolohiya, at
Sining ng Paglalahad humanidades.
➢ Ano-anong mga karanasan sa buhay ang hindi
mo malilimutan? Ano ang naging dulot nitong 2. Impormatibo
pagbabago sa iyo?
➢ ipinahahayag sa mga mambabasa ang
Abstrak mahahalagang punto ng teksto, nilalagom dito
➢ Salitang LATIN ang kaligiran, layunin, paksa, metodolohiya,
➢ Abstractus – drawn away o extract from resulta, at kongklusyong papel (The University
➢ Ang abstrak ay isang uri ng lagom na of Adelaide 2014).
karaniwang ginagamit sa pagsulat ng mga ➢ Karaniwan itong ginagamit sa larangan ng ulat
akademikong papel tulad ng tesis, papel na sa sikolohiya, at agham. Nauukol sa
siyentipiko at teknikal, lektyur, at mga report o kuwantitatibong pananaliksik.
 Narito ang ilang mga hakbang na dapat sundin
sa pagsulat ng isang abstrak.
1. Magtungo sa silid-aklatan o dili kaya’y manaliksik
sa internet ng mga papel-pananaliksik ayon sa
kinawiwilihan mong mga paksa.
2. Basahin nang may lubos na pag-unawa ang buong
papel.
3. Siyasatin kung ang lahat ng mga bahaging binanggit
ay nakaugnay sa tema ng paksa (pamagat) ng pag-
aaral.
4. Siyasatin din kung ang mga nakalagay na pangalan
sa bibliyograpiya ay nagamit sa pagpapatibay ng
mga pahayag.
5. Sa pagsulat ng abstrak ng papel-pananaliksik,
mahalagang lagumin lamang ang pinakapaksa nito
mula sa naging kahalagahan at naging implikasyon
ng pag-aaral.
6. Kailangan na ang abstrak na isusulat ay binubuo
lamang ng 200-500 salita.
7. Isunod sa proseso ng pagsulat ang paggawa ng
abstrak upang mapadali ang gawain.
Mga Hakbang sa Pagsulat ng Abstrak
1. Basahin at pag-aralang mabuti ang papel na
gagawan ng abstrak.
2. Hanapin at isulat ang mga pangunahing kaisipan o
ideya ng bawatbahagi ng sulatin mula sa
intorduksiyon hanggang sa huling bahagi.
3. Buoin ang mga pangunahing kaisipang taglay ng
bawat bahagi ng sulatin.Isulat ito ayon sa
pagkakasunod-sunod nito sa kabuuan ng papel.
4. Iwasang maglagay ng mga ilustrasyon, table at iba
pa maliban lamang kung ito’y sadyang
kinakailangan.
5. Basahin at suriing mabuti ang ginawang abstrak.
6. Kung nailagay na lahat ang mga kaisipang dapat
isama ay isulat na angpinal na sipi nito.
Replektibong Sanaysay
➢ Ang terminong “replektibo” ay tumutukoy sa
pangunahing pokus ng isang manunulat s isang
replektibong sanaysay, na kung saan ay suriin
ang sariling karanasan sa buhay.
➢ Ang replektibong sanaysay ay ang
mapagmuning sanaysay sa isang pagsasanay sa
pagbubulay-bulay.
➢ Ang layunin ng pagsulat ng isang replektibong
sanaysay ay bigyan ang may-akda ng
pagkakataon na magsalaysay ng isang tiyak na
karanasan sa buhay at pagnilayan kung paano
siya nagbago o natuto mula dito.
➢ …isa sa mga tiyak na uri ng sanaysay na may
kinalaman sa instrospeksiyon na pagsasanay.
Kinapapalooban ito ng pagbabahagi ng mga
bagay na naiisip, nararamdaman, pananaw, at
damdamin hinggil sa isang paksa at kung paano
ito nakalikha ng epekto sa taong sumusulat
nito.
Michael Stratford (isang guro at manunulat)
➢ …nagpapakita ng personal na paglago ng isang
tao mula sa isang mahalagang karanasan o
pangyayari.
Kori Morgan (Guro mula sa West Virginia
University at University of Akron)
Mga dapat isaalang-alang
1. Tiyak na paksa
2. Unang panauhan
3. Dapat magtaglay ng patunay
4. Pormal na salita
5. Malinaw at madaling maunawaan
6. Tamang estruktura at bahagi
7. Dapat lohikal at organisado
Mga Hakbang sa Paggawa
ng Replektibong Sanaysay
Ang replektibong sanaysay ay dapat na magtaglay
ng introduksiyon, katawan, at wakas o kongkluson
➢ Panimula
– Ano ang aking nararamdaman o pananaw
tungkol sa paksa?
– Paano ito makaapekto sa aking buhay?
– Bakit hindi ito makaaapekto sa aking
pagkatao?
➢ Katawan
– Dito inilalahad ang mga pantulong o
kaugnay na kaisipan tungkol sa paksa o
tesis na inilahad sa panimula
➢ Wakas o Kongklusyon
– Muling banggitin ang tesis o ang
pangunahing paksa ng sanaysay.
– Lagumin ito sa pamamagitang pagbanggit
kung paano mo magagamit ang iyong
mga natutuhan sa buhay sa hinaharap.
– Bilang pagwawakas, maaaring magbigay
ng hamon sa mga mambabasa na sila
man ay magnilay sa kanilang buhay
hinggil sa iyong natutuhan o kaya naman
ay mag-iwan ng tanong na maaari nilang
pag-isipan.
– Tandaang ang replektibong sanaysay ay
isang personal na pagtataya tungkol sa
ilang paksang maaaring makapagdulot ng
epekto o hind isa iyong buhay o sa mga
taong makababasa nito.
 Sining ng paglalahad: Tandaan . . .
Lakbay-sanaysay • Pumili ng paksa ayon sa iyong interes
➢ Travel essay o travelogue sa Ingles • Magsagawa ng pananaliksik sa iyong paksang
➢ Uri ng lathalain na naglalayong maitala ang gagawin
mga naging karanasan sa paglalakbay • Isasaalang-alang ang kawilihan at uri ng iyong
➢ Ito ay tinatawag na sanaylakbay na binubuo ng mambabasa
tatlong terminolohiyang, sanaysay, sanay, • Planuhing mabuti ang gagawing sanaysay
lakbay. – Nonon Carandang
➢ Ang isang mapanghikayat na lakbay-sanaysay Estruktura
ay dapat makapagdulot hindi lamang ng mga
impormasyon kundi matinding pagnanais na
maglakbay; – Patti Marxsen Dami ng Larawan Pagkakasunod-sunod
➢ Nangangailangan ang sulating ito ng malinaw ng mga larawan
na pagkuha at perspektiba tungkol sa
naranasan habang naglalakbay. – O’Neil, 2005 Information vs emotion shots

Tungkol saan o kanino ang lakbay-sanaysay? Katangian ng isang mahusay na Pictorial Essay
• Lugar 1. Malinaw na paksa
• Tungkol sa ibang tao 2. Pokus
3. Orinalidad
• Tungkol sa sarili
4. Kawili-wili
Mga Dahilan ng Pagsulat ng Lakbay-sanaysay 5. Mahusay na paggamit ng wika
(Dr. Lilia Antonio, et. Al., Malikhaing Sanaysay, 2013)
• Upang itaguyod ang isang lugar at kumite sa KONTEKSTO
pagsulat. − Naipakita ko ba nang maayos ang konteksto,
• Layunin nitong makalikha ng patnubay para sa tagpuan at sitwasyon?
mga posibleng manlalakbay. KARAKTER
• Para maitala ang pansariling kasaysayan sa − Sino-sino ang mga karakter ng aking kuwento?
paglalakbay tulad ng espiritwalidad, − Kapanapanabik ba sila?
pagpapahilom, o kaya’y pagtuklas sa sarili. − Bakit sila?
• Upang maidokumento ang kasaysayan,
kultura, at heograpiya ng lugar sa malikhaing TUNGGALIAN
pamamaraan. − May tunggalian ba?

Mga dapat tandan. . . BANGHAY

• Magkaroon ng kaisipang manlalakbay sa halip − Maayos ba ang pagkakasunod-sunod ng mga
na turista. pangyayari?
• Sumulat sa unang panauhang punto de-bista. TEMA
• Tukuyin ang pokus ng susulating lakbay- − Tungkol saan ang sanaysay?
sanaysay.
KATANGIAN NG MGA IMAHEN
Pictorial Essay − Paano ko gagamitin ang komposisyon, kulay at
➢ Sulatin na mas marami ang larawan kaysa sa mga ilaw upang magkaroon ng kaisahan ang
salita o panulat. aking kuwento?
➢ Layuning maglahad ng kuwento at pukawin
ang emosyon ng mga mambabasa. PROGRESSION/ORDER
− Ang pagkakasunod-sunod ba ng mga larawan
PHOTO ESSAY ay nakatutulong sa pagkukuwento?
thematic narrative
naglalahad ng isang nagkukuwento, JUXTAPOSITION
paksa o solusyon sa karaniwang nakaayos − Paano nakaapekto ang posisyon ng bawat
isang problema o isyu nang kronolohikal imahen?

NARRATION

− May nagsasalaysay ba?

 Maging maingat . . . 2. Katawan
• Misplaced focus − Lohikal na pagkakasunod-sunod ng mga
• Under/over exposure argumento at ebidensiya.
• Presentation − patunayan ang bawat argumento.
• Variety of shots
3. Kongklusyon/Wakas
• Visual Unity
− Ilahad muli ang argumento at talakayin ang
• The odd one out
implikasyon.
POSISYONG PAPEL
➢ Isang akademikong sulatin na nagsasaad ng
matitibay na katwiran ukol sa pinapanigang
isyu. Hinihikayat nito na maipaglaban at
paniwalaang tama ang ipinagmamakatuwid.
➢ Ang mga argumento ay ginagamitan ng
matitibay na ebidensiya mula sa mga
pinagkakatiwalaang datos. (pahayag mula sa
panayam, artikulo, balita, atbp.)
➢ May makatotohanan ang pinapanigang isyu
kung may tatlo o higit pang matitibay na
ebidensiya.

URI NG EBIDENSIYA SA PANGANGATWIRAN

(Constantino at Zafra, 1997)

1. Mga Katunayan (Facts)

− Nakabatay sa mga makatotohanang ideya
mula sa mga Nakita, narinig, naamoy,
nalasahan at nadama.
− Mga taong nakasaksi o nakaranas ng
pangyayari ngunit dapat ay makatotohanan
ang mga testimonya.

2. Mga Opinyon
− Nakabatay sa mga ideyang pinaniniwalaang
totoo o sariling pananaw. Hindi
makatotohanan dahil nakabatay lamang sa
personal na pagsusuri.
− Maaaring maging ebidensiya kung nanggaling
sa mga taong may awtoridad, iskolar,
propesyonal, politico at siyentipiko.

HAKBANG SA PAGSULAT
1. Pumili ng paksang malapit sa puso.
2. Magsagawa ng panimulang pananaliksik.
3. Bumuo ng thesis statement
4. Subukin ang katibayan o kalakasan ng thesis
statement.
5. Magpatuloy sa pangangalap ng ebidensiya.
6. Bumuo ng balangkas ng posisyong papel.

BALANGKAS NG POSISYONG PAPEL

1. Panimula
− Ilahad ang paksa at ang katwiran tungkol sa
pinapanigang isyu.