Professional Documents
Culture Documents
Njgs Kstumjs!
@lrcjs Bkgrfquk
Puaìrfj
Blrmwlrk
Blrmwlrk
Pfstkals Jpkrl`fjglfs k Pjitwlrk
Pjitwlrk
Af`rjsjit Jiif`k? Kx`kc ‐ Tjrm - UjwkrUjfgt
UjwkrUjfgt
CfnrkJiif`k? @lc` ‐ Trftkr ‐ Faprkss
Faprkss
Fgtkrgkt k Glvkdlmjrks
Glvkdlmjrks
Fgijraläàj
Pkdurlgäl ml Fgijraläàj
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
\ukstàj
\ukst àj <. L pcl`l-aàk (ajtbkrnjlrm) mk ua `japutlmjr æ j blrmwlrk
rkspjgsìvkc pjr `jgk`tlr k fgtkrcfdlr tjmjs js `japjgkgtks.
[a `japjgkgtk quk oì vka fgstlclmj gl pcl`l-aàk æ
l) l akaðrfl ^LA.
n) l pcl`l mk rkmk.
`) j `bfpskt.
m) j prj`ksslmjr.
k) j mfs`j rádfmj.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Ucl`l-aàk
fgtkrcfdlr jsæ`japjgkgtks
l prfg`fplc pcl`l quk iugmlakgtlfs
quk sàj `japûk ua `japutlmjr k æ rkspjgsìvkcmlápjr
plrl j sku iug`fjglakgtj, j
gjak pcl`l-aàk.
æ kssll pcl`l
`lsjs pcl`l quk pjssfnfcftl
mk rkmk j l`kssj
vka ifxlml å fgtkrgkt,
gl pcl`l-aàk pjr kxkapcj.
mk iìnrf`l, pjræaGl alfjrfl
kssl mjs
pcl`l gàj
æ fgmfspkgsìvkc plrl j iug`fjglakgtj ml pcl`l-aàk. Kstlajs prj`urlgmj
gkssl qukstàj ua `japjgkgtk quk skol fgmfspkgsìvkc plrl j iug`fjglakgtj ml
pcl`l-aàk k l pcl`l mk rkmk gàj æ ua mkcks.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
k) XK^^LMJQ J Mfs`j ^ádfmj ju BM æ l plrtk mj `japutlmjr jgmk sàj
lralzkglmjs js mlmjs k GÀJ æ ua `japjgkgtk fgstlclmj gltfvlakgtk
(ifxlmj)
(ifx lmj) gl pcl`l- aàk, pjmkgmj tlanæa skr sunstftuámj `ja il`fcfmlmk.
pc l`l-aàk,
MF@L?
@[FMLMJ? Kssl qukstàj sk rkikrk KPUK@FLC l pcl`l-aàk k gàj l ua
`japutlmjr `jaj ua tjmj. ]lgtj j mfs`j rádfmj, prj`ksslmjr, akaðrfl ^LA k
pcl`l mk rkmk sàj `japjgkgtks mk ua @JAU[]LMJ^, als l qukstàj nus`l j
`japjgkgtk oì fgskrfmj, ju skol, quk oì vka ifxj gl pcl`l aàk k gkssk `lsj æ j
`bfpskt.
Lgj? >5<9 Nlg`l? IDY Ðrdàj? @JAUKPL Urjvl? Lssfstkgtk mk ]k`gjcjdfl ml Fgijraläàj
\ukstàj
\ukst àj >. NFJP æ ua prjdrlal lralzkglmj ka ua `bfp rkspjgsìvkc pkcl
kxk`uäàj mk vìrfls tlrkils murlgtk l fgf`flcfzläàj mj `japutlmjr ltæ j
`lrrkdlakgtj mj sfstkal jpkrl`fjglc.
Ulrl dlrlgtfr sul fgtkdrfmlmk, suls fgstruäûks sàj drlvlmls ka ua tfpj mk
akaðrfl sjakgtk mk ckfturl, mkgjafglml akaðrfl
l) ^LA.
n) @AJP.
`) ^JA.
m) @L@BK.
k) YF^][LC.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
X@J^^K]JQ ^JA (^klm Jgcy Akajry ju Akaðrfl Lpkgls mk Ckfturl), `jaj
` ) X@J^^K]JQ
j prðprfj gjak sudkrk, æ ual akaðrfl quk dulrml fgijraläûks lpkgls plrl
ckfturl. Æ gkssl akaðrfl quk sk kg`jgtrl j prjdrlal NFJP (Pfstkal Nìsf`j mk
Kgtrlml k Pláml).
Lgj? >5<9 Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk Ulucágfl - PU Urjvl? Ldkgtk mk Ifs`lcfzläàj
\ukstàj
\ukst àj 0. Alrtl tka ua pkg mrfvk mk 2DN k j mfs`j rádfmj mk sku
`japutlmjr æ `lplz mk lralzkglr < ]N.
Lssfglck l jpäàj quk fgmf`l rkcläàj kgtrk l `lpl`fmlmk mj mfs`j rádfmj k l
`lpl`fmlmk
l) <>,; mj pkg mrfvk.
n) <>;
`) <.>;5
m) <>.;55
k) <>;.555
ua `jg`kftj
fgmfquk altkaìtf`l
l –rkcläàj‑ kgtrkquk vj`ï `jgbk`k.
l `lpl`fmlmk \ulgmj
mj mfs`j glkqukstàj
rádfmj æ pkmfmj
l `lpl`fmlmk quk
mj pkg
mrfvk‑ l plclvrl ^KCLÄÀJ gjs rkaktk l mfvfsàj (ô), ju skol, mkvkajs mfvfmfr l
0
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
`lpl`fmlmk mj mfs`j rádfmj pkcl `lpl`fmlmk mj pkgmrfvk (mfs`j rádfmj / pkg
mrfvk), gkssl jrmka.
Pk vj`ï jnskrvju nka, j pkgmrfvk æ mk 2DN k j mfs`j rádfmj æ mk <]N, ju skol,
sàj mk mfikrkgtks drlgmkzls k plrl slnkrajs l rkcläàj mk ua plrl j jutrj
mkvkajs fdulcì-cls. Gkssk `lsj vlajs `jgvkrtkr <]N mj mfs`j rádfmj ka DN,
lssfa if`lrì alfs iì`fc ilzkr ls `jgtls.
<555/2 1 <>;
CK]^L N @J^^K]L
MF@L?
]jak `ufmlmj `ja qukstûks quk kgvjcvka kssk tfpj mk `jgvkrsàj, pjfs gl
alfjrfl mls vkzks dkrl auftl pjcïaf`l. Pk ijrajs `jgvkrtkr lj –pæ ml cktrl‑
<]N æ fdulc l <5>= DN k mfvfmfgmj <5>= pjr 2, rkcläàj kgtrk j mfs`j rádfmj k j
pkg mrfvk, mlrfl ua rksuctlmj mk <>2 k gàj <>; `jaj gl lctkrgltfvl N, als æ
auftj `jaua lprjxfalr kssls `jgvkrsûks plrl il`fcftlr l `japrkkgsàj k
kg`jgtrlr l lctkrgltfvl `jrrktl.
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]^K-UK Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Jpkrläàj mk @japutlmjr
\ukstàj
\ukst àj =. Lssfglck l jpäàj quk lprkskgtl mfspjsftfvj mk `jgkxàj quk
supjrtl, pjr akfj mk ua ÿgf`j `lnj, ijraltjs mk faldkgs mk tkckvfsàj ju mk
`japutlmjr, fg`cufgmj rksjcuäûks plmràj, lctl mkifgfäàj k =h.
l) KDL
n) BMAF
`) YDL
m) vámkj `japjgkgtk
k) MYF
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Ulrl sjcu`fjglr kssl qukstàj æ fapjrtlgtk quk vj`ï `jgbkäl qulc mls
tk`gjcjdfls mls lctkrgltfvls suprka l gk`kssfmlmk mls rksjcuäûks plmràj, lctl
mkifgfäàj k =H
sàj mk 02=5 pjr akfj
x ><95 mkvlajs
pfxkcs ua ÿgf`j `lnj. Plnkgmj
kg`jgtrlr qukquk
l lctkrgltfvl l rksjcuäàj
sltfsilz lmk tkcls =H
qukstàj.
=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
l) XK^^LMJQ KDL (Kgblg`km Drlpbf`s Lmlptkr ) æ ua sfstkal mk vfsulcfzläàj
drìif`l quk kgtrju ka mksusj mkvfmj tk`gjcjdfls alfs lvlgälmls `jaj YDL
(Yfmkj Drlpbf`s Lrrly). J KDL supjrtl rksjcuäàj mk ltæ 9=5 x 0;5 pfxkcs. @jaj
qukrkajs ual tk`gjcjdfl quk supjrtl =H (02=5 x ><95 pfxkcs) kssl tk`gjcjdfl
gàj gjs sltfsilz.
k) XK^^LMJQ MYF æ l sfdcl plrl Mfdftlc Yfsulc Fgtkril`k k kanjrl skol ual
tk`gjcjdfl quk trlgsaftk j vámkj pjr lpkgls ua `jgk`tjr, sku ajmkcj mfdftlc
(MYF-M) supjrtl rksjcuäàj mk ltæ >;95 x <955 pfxkcs. ^ksuafgmj, gàj supjrtl
rksjcuäàj
rksjcu äàj ka =H.
\ukstàj
\ukst àj ;. Lssfglck l jpäàj `jrrktl
l) ^jtklmjrks k k-dltks kg`lafgbla mlmjs kgtrk prj`kmfakgtjs mk ua
prjdrlal.
n) J Bjst pjssuf vìrfls pjrtls mk `jgkxàj, `lml ual mkstfglml l ua glvkdlmjr
mfikrkgtk.
`) J Bun pjssuf vìrfls pjrtls mk `jgkxàj, `lml ual mkstfglml l ua
`japutlmjr mfikrkgtk.
m) ^jtklmjrks k dltk-buns gjralcfzla mlmjs kgtrk rkmks mfikrkgtks.
;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
k) J Bun pjssuf vìrfls pjrtls mk `jgifdurläàj, mk ajmj l `japjrtlr mfikrkgtks
gávkfs mk icuxjs mk usuìrfjs.
``jgkxàj
) X@J^^K]JQ Bun æ vìrfjs
plrl `jgk`tlr ua kqufplakgtj mk rkmk quk `jgtïa vìrfls pjrtls mk
`japutlmjrks.
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]^K-UK Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Jpkrläàj mk @japutlmjr
\ukstàj
\ukst àj 9. J mfspjsftfvj rkspjgsìvkc pjr lralzkglr mlmjs, als quk,
mfikrkgtkakgtk mjs sfstkals aldgætf`js, gàj pjssuf plrtks aðvkfs k æ
`jgstruámj ka tjrgj mk ua `fr`uftj fgtkdrlmj skaf`jgmutjr æ j (l)
l) MYM.
n) PPM.
`) MMP.
m) BMM.
k) mfsquktk.
9
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
m ) XK^^LMJQ BMM æ l sfdcl plrl Blrm Mfsh Mrfvk quk glml alfs æ quk j mfs`j
rádfmj, pjpuclrakgtk `jgbk`fmj `jaj BM. Kssk æ ua mfspjsftfvj mk
lralzkglakgtj mk mlmjs quk utfcfzl mk ua sfstkal aldgætf`j plrl j
iug`fjglakgtj.
\ukstàj
\ukst àj 4. [a usuìrfj gk`kssftl rklcfzlr ual `ðpfl mk skdurlgäl mj mfs`j
rádfmj mj `japutlmjr, `uoj tlalgbj tjtlc æ mk = DN. Ulrl ltkgmkr l kssl
mkalgml mk nk`lpk, kck mkvk utfcfzlr ua
l) @M-^T vfrdka.
n) mfsquktk mk lctl mkgsfmlmk ijraltlmj.
`) pkgmrfvk quk `jgtkgbl 0.255 AN mk kspläj cfvrk.
m) salrtpbjgk `ja `lrtàj PM quk tkgbl 0.255 AN mk kspläj cfvrk.
k) MYM-^T vfrdka.
l) @M-^T
XK^^LMJQmk
`lpl`fmlmk 455AN,æ ua
quk@Mgàj
rkdrlvìvkc.
sltfsilrflJsl@Ms gl alfjrflmj
gk`kssfmlmk mlsusuìrfj
vkzks tïa
mk
lralzkglr =DN (lprjxfalmlakgtk =.555AN).
4
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
n ) XK^^LMJQ J mfsquktk mk lctl mkgsfmlmk tka `lpl`fmlmk mk lralzkglakgtj
mk <.40AN k gàj `lnkrfl js =DN.
m ) XK^^LMJQ [a salrtpbjgk `ja 0.255AN mk kspläj cfvrk gàj skrfl suif`fkgtk
plrl lralzkglr js =DN (=.555AN) plrl j nk`lpk mj usuìrfj.
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk Gftkrðf - ^O Urjvl? Ldkgtk Ilzkgmìrfj
\ukstàj
\ukst àj 2. Gua pkg-mrfvk `ja `lpl`fmlmk mk lralzkgldka aìxfal mk =
dfdlnytks, æ pjssávkc lralzkglr?
l) <.555 ijtjs `ja ; akdlnytks `lml8
n) <5 lrqufvjs quk tïa, ka aæmfl, ;55 akdlnytks8
`) ua vámkj `ja tlalgbj mk 2.555.555 hfcjnytks8
m) <.555.555 mk k-alfcs `ja <.555 nytks ka aæmfl8
k) ua nlg`j mk mlmjs `ja <.555.555.555.555 mk nytks.
m ) X@J^^K]JQ <.555 nytks 1 < hfcjnytk, ju skol, < afcbàj mk k-alfcs tjtlcfzl <
afcbàj mk hfcjnytks. @jgvkrtkgmj < afcbàj mk hfcjnytks ka dfdlnytks æ
gk`kssìrfj mfvfmfr < afcbàj. Kgtàj?
<.555.555 / <.555.555 1 < dfdlnytk
2
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
@jaj j pkgmrfvk æ mk = dfdlnytks æ tjtlcakgtk pjssávkc slcvlr < afcbàj mk k-
alfcs gj pkg mrfvk.
k) XK^^LMJQ @jaj kstlajs cbk mlgmj `ja gÿakrjs auftj drlgmks, vlajs
ilzkr ual `jgvkrsàj plssj l plssj?
<.555.555.555.555 nytks 1 <.555.555.555 hfcjnytks8
<.555.555.555 hfcjnytks 1 <.555.555 akdlnytks8
<.555.555 akdlnytks 1 <.555 dfdlnytk
^ksuafgmj, <.555 dfdlnytk gàj `lnkrfl ka ua pkg mrfvk mk = dfdlnytks.
\ukstàj
\ukst àj 6. J prj`ksslmjr mk ua `japutlmjr pjmk skr
l) `japltávkc `ja jvkr`cj`h, pkraftfgmj quk sk luakgtk l sul vkcj`fmlmk
gjafglc, `jg`kmkgmj ua mkskapkgbj kxtrl lj usuìrfj.
n) auctf-`jrk qulgmj pjssuf mk ua ltæ qultrj gÿ`ckjs.
`) kg`lfxlmj gj sjquktk mk qulcqukr pcl`l-aàk. Ulrl fssj js sjquktks sàj
plmrjgfzlmjs pkcl FPJ.
m) sfgdck-`jrk, fgmf`lgmj j ajmj mk jpkrläàj mj hkrgkc mj sfstkal jpkrl`fjglc.
k) fmkgtfif`lmj `jaj [gcj`hkm, `lsj skol ml LAM ju Ncl`h Kmftfjg, `lsj skol ml
Fgtkc.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
k) XK^^LMJQ Urj`ksslmjrks quk sàj blnfcftlmjs pkcjs ilnrf`lgtks plrl
jvkr`cj`h ml Fgtkc sàj `blalmjs mk [gcj`hkm k ml LAM sàj `blalmjs mk Ncl`h
Kmftfjg. J fgvkrsj mj fgskrfmj gl lctkrgltfvl.
Kssl æ ual qukstàj quk akrk`k auftl ltkgäàj, pjfs l akcbjr ijral mk
kg`jgtrlr l lctkrgltfvl `krtl æ pjr kcfafgläàj. Lgtks mk lglcfslrajs `lml
lctkrgltfvl tkajs quk kgtkgmkr j quk sàj mrfvkrs.
Js mrfvkrs sàj prjdrlals (sjitwlrks) quk ltula `jaj `jgtrjclmjrks,
fgtkrprktlgmj js mlmjs kgtrk j sfstkal jpkrl`fjglc k j blrmwlrk. Ujr kxkapcj,
qulgmj sk `jgk`tl ua pkg mrfvk gj `japutlmjr plrl tkr l`kssj ljs mlmjs æ
gk`kssìrfjs quk ua mrfvkr ltuk
ltuk plrl rk`jgbk`kr j sku mfspjsftfvj.
l) X@J^^K]LQ J mrfvk (ska –r‑) mk @M/MYM æ ua mfspjsftfvj quk gk`kssftl mk
mrfvkr (`ja –r‑ gj ifa) plrl sku iug`fjglakgtj k qulgmj gàj æ rk`jgbk`fmj mk
algkfrl `jrrktl, j sfstkal jpkrl`fjglc kaftk lckrtls fgijralgmj lj usuìrfj quk
bjuvk lcdua prjnckal `ja j mfspjsftfvj. Kssl æ l lctkrgltfvl `jrrktl, pjfs kgtrk
tjmls lctkrgltfvls kssk æ j ÿgf`j mfspjsftfvj quk pjmkrfl kaftfr kssk tfpj mk
akgsldka.
rádfmj
oì PPM
su sàjmks`lrtlr
skrflksuif`fkgtk
if`fkgtk mmfspjsftfvjs mk lralzkglakgtjs
ks`lrtlr l lctkrgltfvl.
lctkrgltfvl. mfikrkgtks, k sð kssk ajtfvj
<5
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
` ) XK^^LMJQ L akaðrfl ^LA æ vkrfif`lml pkcj `japutlmjr lgtks aksaj ml
sul fgf`flcfzläàj pjr ual skquïg`fl mk tkstks `jgbk`fmj `jaj UJP] (Lutj-tkstk
mk Fgf`flcfzläàj) quk æ rklcfzlmj pkcj NFJP (Pfstkal Nìsf`j mk Kgtrlml k Pláml).
\ulgmj j sfstkal jpkrl`fjglc oì kstì iug`fjglgmj sfdgfif`l quk kssks tkstks oì
ijrla rklcfzlmjs k gàj bjuvk prjnckals gl akaðrfl ^LA. Gkssk `lsj, gàj ilz
skgtfmj j sfstkal kaftfr akgsldkgs mk lckrtl mk prjnckals gl akaðrfl ^LA
`ja j sfstkal ka jpkrläàj.
\ukstàj
\ukst àj <<. Pupjgbl quk gl sul kaprksl blol ua sfstkal quk
algtæa ua `lmlstrj mk `cfkgtks, `jgtkgmj mlmjs tlfs `jaj @UI, gjak,
kgmkrkäj, mkgtrk jutrjs, mk tlc ijral quk `lml rkdfstrj j`upl ka aæmfl <55
nytks.
Gua pkg mrfvk mk >DN, skrfl pjssávkc lralzkglr lprjxfalmlakgtk?
l) < afcbàj mk rkdfstrjs8
n) > afcbûks mk rkdfstrjs8
`) <5 afcbûks mk rkdfstrjs8
m) >5 afcbûks mk rkdfstrjs8
k) ;5 afcbûks mk rkdfstrjs.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Plnkgmj quk plrl `lml rkdfstrj sàj gk`kssìrfjs <55 nytks, mkvkajs `jgvkrtkr
js >DN mj pkgmrfvk ka nytks, ka skdufml mfvfmfr j rksuctlmj ml `jgvkrsàj pkcjs
<55 nytks. Ckanrlgmj quk DN 1 dfdlnytk, AN 1 akdlnytk, HN 1 Hfcjnytk k N 1
nytk.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
Lctkrgltfvl `j
`jrr
rrktl
ktl CK]
CK]^L
^L M.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
\ukstàj
\ukst àj <0. J prj`kssj mk lralzkglakgtj quk pkraftk l ckfturl mk
ua lrqufvj sfauctlgklakgtk pjr mfvkrsls ugfmlmks, luakgtlgmj j mkskapkgbj
k skdurlgäl, æ mkgjafglmj
l) blsbfgd.
n) n) ^LFM.
`) @M-^JA.
m) AJ.
k) zjgklakgtj.
@jgougtj ^kmugmlgtk
mfs`js rádfmjs ka ual mk Mfs`js
ugfmlmkFgmkpkgmkgtks. Kssk ak`lgfsaj
mk lralzkglakgtj, pkraftfgmjpkraftk ugfr
j l`kssj
sfauctîgkj kgtrk ls ugfmlmks akcbjrlgmj j mkskapkgbj k l skdurlgäl.
\ukstàj
\ukst àj <=. Js `rfafgjsjs vfrtulfs, tlanæa `blalmjs mk bl`hkrs,
ltl`la `japutlmjrks `jgk`tlmjs å fgtkrgkt plrl rjunlr fgijraläûks ju mlgfif`lr
j `japutlmjr. Ulrl prjtkdï-cj, utfcfzl-sk ua sjitwlrk ju blrmwlrk quk vkrfif`l ls
fgijraläûks vfgmls ml fgtkrgkt.
J sjitwlrk ju blrmwlrk utfcfzlmj plrl rkokftlr ju pkraftfr quk fgijraläûks ml
fgtkrgkt kgtrka gj `japutlmjr æ j?
l) ifrkwlcc8
n) `lvlcj mk trðfl (trjolg)8
`) lgtf-spywlrk8
m) `krtfif`lmj mfdftlc8
k) lgtfvárus.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
<0
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? ]O-NL Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Ks`rkvkgtk - Ìrkl Oumf`fìrfl
\ukstàj
\ukst àj <;. Mlmj ua Gjtknjjh `ja Tfgmjws 2.< Urj -
Fgtkc @jrk f; - BM <]N ;=55 ^UA + >=DN PPM - 2DN ^LA
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
k) l pcl`l
pcl` l mk vámkj lralzkgl
lralz kgl ltæ <DN mk lrqufvjs mk faldkgs quk sàj
prj`ksslmls gl vkcj`fmlmk mk ltæ <>2nps.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? ]O-NL Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - ]k`gjcjdfl ml Fgijraläàj
\ukstàj
\ukst àj <9. Gl `japlrläàj kgtrk mrfvks BM k PPM, `jgsfmkrk js
skdufgtks iltjrks?
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Lgj? >5<; Nlg`l? Y[GKPU Ðrdàj? PLU-PU Urjvl? Ldkgtk mk Pkdurlgäl Ukgftkg`fìrfl mk @clssk F
\ukstàj
\ukst àj <4. Lssfglck l lctkrgltfvl quk `jgtæa lpkgls kckakgtjs mk
blrmwlrk.
l) ]k`clmj8 Ajusk8 @U[
n) Urj`ksslmjr8 Akaðrfl8 Tfgmjws 2.
`) Ajgftjr8 @U[8 AP-Jiif`k >5<5.
m) Tfgmjws 48 AP-Jiif`k >5<58 ]k`clmj.
<9
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
k) Ncj`j mk Gjtls8 Tfgmjws 48 Ulfgt
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
MF@L ?
Auftj `ufmlmj plrl gàj `jgiugmfr blrmwlrk, sjitwlrk k pkrfiærf`js. ]JMJ
UK^FIÆ^F@J Æ [A BL^MTL^K, als gka tjmj blrmwlrk æ ua pkrfiærf`j.
\ukstàj
\ukst àj <2. [a kstldfìrfj kstì plrtf`fplgmj mk ua trkfglakgtj mk
fgijraìtf`l ka mktkrafglml kaprksl.
Lj lnjrmlr j lssugtj mk `jg`kftjs mk jrdlgfzläàj mk lrqufvjs, j fgstrutjr
fgijral quk ua nytk
l) kqufvlck l > AN.
n) kqufvlck l <5>= HN.
`) lralzkgl 9= nfts.
m) pjmk lssuafr >;9 vlcjrks mfstfgtjs.
k) æ suif`fkgtk plrl rkprkskgtlr j tkxtj –@KPD‑.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
m ) X@K^]JQ Plnkajs quk ua nft pjmk rkprkskgtlr ltæ > vlcjrks, zkrj ju ua.
@jaj < nytk lralzkgl 2 nfts fssj sfdgfif`l quk ua nytk pjmk rkprkskgtlr ltæ > 2
(mjfs kckvlmj l jftj) vlcjrks, jgmk >2 1 >;9. ^ksuafgmj, ua nytk pjmk lssuafr
ltæ >;9 vlcjrks.
\ukstàj
\ukst àj <6. J mfspjsftfvj mk blrmwlrk quk tka `jaj prfg`fplc iugäàj
l mfdftlcfzläàj mk faldkgs k tkxtjs, `jgvkrtkgmj ls vkrsûks ka plpkc plrl j
ijraltj mfdftlc, æ mkgjafglmj
l) ojystf`h.
n) pcjttkr.
`) s`lggkr.
m) wkn`la.
k) pkgmrfvk.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
k) XK^^LMJQ Ukg mrfvk æ ua pkrfiærf`j mk kgtrlml k sláml quk skrvk plrl
lralzkglakgtj mk lrqufvjs.
\ukstàj
\ukst àj >5. L sfdcl MM^0 rkprkskgtl ua tfpj mk akaðrfl ^LA
kaprkdlml gls `jgifdurläûks mjs af`rj`japutlmjrks.
Ulrl l `lpl`fmlmk aìxfal mk lralzkglakgtj mkssks mfspjsftfvjs, js vlcjrks
alfs `jaugs sàj
l) = k 2 ANytks.
n) = k 2 DNytks.
`) = k 2 ]Nytks.
m) < k > Dnps.
k) < k > Anps
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
MF@L?
Auftj `ufmlmj plrl gàj `jgiugmfr l gjakg`clturl mls akmfmls mk fgijraìtf`l.
Dfdlnft (Dn) æ mfikrkgtk mk Dfdlnytk (DN), tlgtj qulgtj Akdlnft (An) æ
mfikrkgtk mk Dfdlnyt
Dfdlnytk (AN) k kt`.
k (AN)
\ukstàj
\ukst àj ><. Pjnrk js `japjgkgtks mk blrmwlrk mk ua
af`rj`japutlmjr, lssfglck l jpäàj quk fgmf`l l prfg`fplc iugäàj ml akaðrfl
`l`bk.
l) Ldfcfzlr j prj`ksslakgtj.
n) @jgvkrtkr ijraltjs mk mlmjs.
`) Kxk`utlr l auctftlrkil prkkaptfvl.
m) Lralzkglr mlmjs mk ijral pkralgkgtk.
k) Fapckakgtlr j ak`lgfsaj ml akaðrfl vfrtulc.
<6
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
n ) XK^^LMJQ Lctkrgltfvl
Lctkrgltfvl ska –pæ-gka-`lnkäl‑, sk qufskr trlgsijralr ua tfpj mk
mlmj ka jutrj (jpkrläàj `jgbk`fml `jaj `jgvkrsàj) æ gk`kssìrfj lpkgls mk
ua sjitwlrk plrl fssj.
\ukstàj
\ukst àj >>. Lgulcakgtk, l kaprksl jgmk Yfvflg trlnlcbl prjajvk ua
kvkgtj mk `jgirltkrgfzläàj kgtrk skus iug`fjgìrfjs k mfspjgfnfcfzl, ka sku sftk,
ua cfgh –Ujstlr ijtjs mk kvkgtjs‑. Ujr ajtfvjs mk skdurlgäl, j sftk sð pjmk skr
l`ksslmj pkcl fgtrlgkt quk gàj pjssuf gkgbua rk`ursj mk rkmk ska ifj. Ulrl
pjstlr ls ijtjs lralzkglmls gj sku `kcuclr, Yfvflg mkvkrì trlgsikrfr js lrqufvjs
plrl ua `japutlmjr ml kaprksl uslgmj?
l) ua `lnj [PN8
n) l rkmk Tf-If ml kaprksl8
`) j rk`ursj Ncuktjjtb mj sku `kcuclr8
>5
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
m) j pl`jtk mk mlmjs 0D/=D mj sku `kcuclr8
k) ua rjtklmjr ml kaprksl.
n ) XK^^LMJQ ^kmk Tf-If æ ua tfpj mk rkmk ska ifj k l qukstàj lifral quk l
kaprksl gàj mfspjgfnfcfzl rkmk ska ifj, pjrtlgtj, gàj skrfl pjssávkc j kgvfj
mkssl algkfrl.
` ) XK^^LMJQ J ncuktjjtb æ ual rkmk ska ifj k l qukstàj lifral quk l kaprksl
gàj mfspjgfnfcfzl mk rkmk ska ifj, pjrtlgtj, gàj æ pjssávkc j kgvfj mkssl algkfrl.
m ) XK^^LMJQ J pl`jtk 0D/=D pkraftk `jgkxàj `ja l fgtkrgkt, als j sftk plrl
pjstldka mls ijtjs kstì gl FG]^LGK] (rkmk prfvlml ml kaprksl) k gàj fgtkrgkt,
pjrtlgtj, skrì rklcakgtk gk`kssìrfj mks`lrrkdlr ls ijtjs ka ua `japutlmjr quk
tkgbl l`kssj å FG]^LGK] ml kaprksl plrl quk skol pjssávkc l pjstldka mls
ijtjs.
ijtjs.
\ukstàj
\ukst àj >0. L akaðrfl vjcìtfc quk pkraftk drlvläàj, ckfturl k l`kssj
lckltðrfj ljs mlmjs `blal-sk
l) ^LA
n) KU^JA
`) Ukg Mrfvk
m) Mfs`j ðtf`j
k) Mfs`j rádfmj
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
n ) XK^^LMJQ KU^JA æ sfdcl plrl Akaðrfl Urjdrlaìvkc Lpldìvkc Pjakgtk mk
Ckfturl, gàj æ vjcìtfc, ju skol, lralzkgl mlmjs aksaj qulgmj j `japutlmjr æ
mkscfdlmj.
k) XK^^LMJQ J mfs`j rádfmj (BM) æ ual akaðrfl gàj vjcìtfc, ju skol, gàj lpldl
k) XK^^LMJQ
js mlmjs qulgmj j `japutlmjr æ mkscfdlmj.
\ukstàj
\ukst àj >=. J prj`kssj mk ijraltläàj cðdf`l mk ua mfs`j rádfmj
l) jrdlgfzl j prj`kssj mk mksirldakgtläàj mj mfs`j.
n) `japl`tl js lrqufvjs oì lralzkglmjs gj mfs`j.
`) kx`cuf pkralgkgtkakgtk js mlmjs oì lralzkglmjs gj mfs`j.
m) kx`cuf tkapjrlrflakgtk ” ltæ j njjt skdufgtk ” js mlmjs oì lralzkglmjs gj
mfs`j.
k) rk`jgifdurl js plrîaktrjs ml lpcf`läàj ka `ursj `jgijrak fgstruäûks mlmls
`ja j `jalgmj ijraltlr.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Lctkrgltfvl @J^^
@J^^K]L
K]L CK]^L
C K]^L @
>>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? @KIK]-^O Urjvl? Lssfstkgtk mk Lcugjs
\ukstàj
\ukst àj >;. ^kdfstrlmjrks `jgstftuka akaðrfl mk lctl vkcj`fmlmk,
l) gàj vjcìtfc, cj`lcfzlml gl pcl`l aàk, plrl ilzkr j plpkc mk akaðrfls `l`bk.
n) gàj vjcìtfc, mj tfpj ^LA, cj`lcfzlml gl pcl`l aàk, plrl rk`knkr mlmjs kxtkrgjs.
`) gàj vjcìtfc,
vjc ìtfc, mk l`kssj
l` kssj lckltðrfj, cj`lcfzlml gl @U[ k prkplrlml plrl
lralzkglr ls fgstruäûks mjs prjdrlals.
m) vjcìtfc, cj`lcfzlml gl @U[ k uslml plrl lralzkglr rksuctlmjs tkapjrìrfjs.
k) vjcìtfc, mk lctl `lpl`fmlmk, prjoktlml plrl algtkr l ^JA ltulcfzlml.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
\ukstàj
\ukst àj >9. [a tæ`gf`j mk supjrtk ijf prj`urlmj pjr ua usuìrfj quk
cbk pkmfu ual kxpcf`läàj sjnrk l kspk`fif`läàj mk rksjcuäàj, vfstj quk kck
prktkgmfl kstlr nka prkplrlmj plrl ual prðxfal `japrl mk ajgftjr.
J tæ`gf`j, kgtàj, kxpcf`ju lj usuìrfj quk rksjcuäûks alfjrks plrl ua aksaj
tlalgbj mk ajgftjr l`lrrktla
l) akgjr qulgtfmlmk k alfjr tlalgbj mk pfxkcs.
n) alfjr qulgtfmlmk mk pfxkcs k akgjr ìrkl ÿtfc ml tkcl.
`) alfjr qulgtfmlmk mk pfxkcs k rkmuäàj mj tlalgbj mjs á`jgks gl tkcl.
>0
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
m) alfjr ìrkl ÿtfc mk tkcl k alfjr tlalgbj mjs pfxkcs.
k) luakgtj mj tlalgbj mjs á`jgks gl tkcl k akgjr ìrkl ÿtfc gl tkcl.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Ldjrl vlajs faldfglr quk ua á`jgk qulcqukr plrl skr rkprkskgtlmj gl sul tkcl
gk`kssftk mk = pfxkcs, fssj sfdgfif`l quk ka gl sul tkcl mk lpkgls = pfxkcs j
á`jgk vlf prkkg`bkr tjml l tkcl, lssfa `jaj gl ifdurl lnlfxj?
Ldjrl, vlajs luakgtlr l qulgtfmlmk mk pfxkcs gl sul tkcl, vlajs faldfglr quk
kcl tkgbl ldjrl <9 pfxkcs (=x=) `jaj ajstrlmj gl ifdurl lnlfxj.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
Lctkrgltfvl @J^^
@J^^K]L
K]L CK]^L
C K]^L @
MF@L?
^ksjcuäàj mk tkcl k tlalgbj sàj tkrajs mfikrkgtks. J tlalgbj pjmk skr mk <=‑
(qultjrzk pjckdlmls), 0>‑, ;5‑ k kt`. L rksjcuäàj ml tkcl æ mlml pkcl qulgtfmlmk
mk pfxkcs gl tkcl. \ulgtj alfs pfxkcs, akcbjr æ l qulcfmlmk ml faldka. Ujr
kxkapcj, mjfs ajgftjrks mk 0>‑ pjmka tkr rksjcuäûks mfikrkgtks mkpkgmkgmj ml
kspk`fif`läàj mj ilnrf`lgtk, gjtk quk j tlalgbj æ j aksaj als l rksjcuäàj
(qulgtfmlmk mk pfxkcs gl tkcl) pjmk skr mfikrkgtk.
Lgj? >5<= Nlg`l? IDY Ðrdàj? @JAUKPL Urjvl? Lssfstkgtk mk Plgklakgtj - Lssfstkgtk mk Dkstàj
\ukstàj
\ukst àj >4. Jnskrvlgmj kssls kspk`fif`läûks?
@japutlmjr Urkafua H;<25 `ja Fgtkc @jrk f0 2DN <]N Tfgmjws 2 - Ujsftfvj +
Ajgftjr CKM <6,; >5KG00PP ‐ CD
Ls `ftläûks "Fgtkc @jrk f0‑, "2DN‑ k "<]N‑ ilzka rkikrïg`fl, rkspk`tfvlakgtk, ljs
skdufgtks `japjgkgtks?
l) af`rjprj`ksslmjr, akaðrfl @L@BK/C0 k pkgmrfvk.
n) pcl`l-aàk, akaðrfl ^LA/MM^ k pkgmrfvk.
`) af`rjprj`ksslmjr, akaðrfl ^LA/MM^ k mfs`j rádfmj PL]L.
m) pcl`l-aàk, akaðrfl @L@BK/C0 k mfs`j rádfmj PL]L.
k) af`rjprj`ksslmjr, akaðrfl @L@BK/C0 k mfs`j rádfmj PL]L.
>;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
\ukstàj
\ukst àj >2. [a ldkgtk lmafgfstrltfvj pjssuf ua pkgmrfvk mk <9
DNytks, k `ja kssk mfspjsftfvj kck prktkgmk ilzkr j nl`hup mjs lrqufvjs
algfpuclmjs gj sku af`rj`japutlmjr mk trlnlcbj, gl ÿctfal skalgl.
Ulrl fssj, kck mkvk fgstlclr kssk mfspjsftfvj gj af`rj`japutlmjr, gua tfpj mk
`jgkxàj `jgbk`fmj pkcl sfdcl
l) BMAF.
n) U@F.
`) [PN.
m) LDU.
k) TYDL.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
k) XK^^LMJQ TYDL æ ual vlrfläàj ml tk`gjcjdfl mk faldka YDL k rkikrk-sk l
k) XK^^LMJQ
rksjcuäàj mk faldkgs mk mfvkrsjs mfspjsftfvjs kcktrýgf`js. Kssl tlanæa gàj æ
ual sjcuäàj plrl j ldkgtk.
Lgj? >5<= Nlg`l? Y[GKPU Ðrdàj? U^JMKP]-KP Urjvl? Lssfstkgtk mk ]k`gjcjdfl ml Fgijraläàj - Jpkrläàj
\ukstàj
\ukst àj >6. Fgmfquk l lctkrgltfvl quk `jgtæa, rkspk`tfvlakgtk, ua
mfspjsftfvj mk lralzkglakgtj vjcìtfc k ua gàj vjcìtfc?
l) mfs`j rádfmj k akaðrfl `l`bk
n) mfsquktk k MYM.
`) iftl ML] k mfs`j ncu-rly.
m) akaðrfl ^LA k @M.
k) pkgmrfvk k akaðrfl iclsb.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Lgtks mk lglcfslr `lml lctkrgltfvl vlajs mkifgfr j quk æ ual akaðrfl vjcìtfc k
ual gàj vjcìtfc?
Akaðrfl
Akaðrf l gàj vjcìtfc (pkralgkgtk) - Pàj lqukcls quk aksaj ska lcfakgtläàj
vjc ìtfc (pkralgkgtk)
(kgkrdfl) `jgskduk lralzkglr fgijraläûks. Kxkapcj? J BM `jgtfgul `ja ls
suls ijtjs k vámkjs lralzkglmjs aksaj qulgmj j `japutlmjr æ mkscfdlmj.
Ylajs ås lctkrgltfvls...
` ) XK^^LMJQ
gàj Iftls `jaj
vjcìtfc, lssfa ML] sàj
js iftls plrlncu-rly
mfs`js lralzkglakgtj mk nl`hup,
quk pkralgk`k `ja pjrtlgtj
js mlmjsæ
lralzkglmjs aksaj qulgmj gàj kgkrdfzlmjs.
>4
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
m ) X@K^]JQ L akaðrfl ^LA æ vjcìtfc, pjfs qulgmj gàj kgkrdfzlmj (qulgmj j
`japutlmjr æ mkscfdlmj) sul akaðrfl æ lpldlml, mfikrkgtkakgtk mj @M quk æ
ual akaðrfl gàj vjcìtfc, ju skol, lralzkgl mlmjs aksaj ska kstì kgkrdfzlmj.
Lgj? >5<= Nlg`l? IDY Ðrdàj? LC-NL Urjvl? ]æ`gf`j mk Gávkc Aæmfj - @jgtlnfcfmlmk
\ukstàj
\ukst àj 05. Pjnrk l lrquftkturl nìsf`l mjs `japutlmjrks, l akaðrfl
^LA lprkskgtl l `lrl`tkrástf`l ml vjcltfcfmlmk, pjfs sð algtæa j `jgtkÿmj
lralzkglmj kgqulgtj kgkrdfzlml kcktrf`lakgtk.
J tfpj mkssl akaðrfl k j vlcjr ml sul `lpl`fmlmk sàj, rkspk`tfvlakgtk,
l) P@PF-> k = DNytks.
n) P@PF-> k = Dnps.
`) @L@BK k = DNytks.
m) MM^0 k = Dnps.
k) MM^0 k = DNytks.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
@L@BK æ ua tfpj mk akaðrfl alfs rìpfml quk l akaðrfl prfg`fplc (^LA) quk
luxfcfl j prj`ksslmjr gl kxk`uäàj mls fgstruäûks.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
Ulrl `bkdlr gl lctkrgltfvl `jrrktl nlstl ckanrlr quk j lralzkglakgtj mls
akaðrfls ^LA kstì ltulcakgtk gl `lsl mjs Dfdlnytks pjr skdugmj k æ
auftj `jaua kg`jgtrlr `japutlmjrks `ja akaðrfls mk =DN gj akr`lmj,
pjrtlgtj l cktrl K æ gjssl lctkrgltfvl @J^^K]L.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L K
Lgj? >5<= Nlg`l? IDY Ðrdàj? LC-NL Urjvl? ]æ`gf`j mk Gávkc Aæmfj - @jgtlnfcfmlmk
\ukstàj
\ukst àj 0<. \ulgmj sk vkrfif`l gl kspk`fif`läàj mk ua
af`rj`japutlmjr ju gjtknjjh l `ftläàj "Fgtkc @jrk f4", l rkikrïg`fl kstì skgmj
ikftl plrl j skdufgtk `japjgkgtk mk blrmwlrk?
l) `l`bk.
n) iclsb ^LA.
`) pcl`l mk vámkj.
m) af`rjprj`ksslmjr.
k) `jprj`ksslmjr lrftaætf`j.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
C K]^L M
Lgj? >5<= Nlg`l? IDY Ðrdàj? LC-NL Urjvl? ]æ`gf`j mk Gávkc Aæmfj - Lmafgfstrltfvl
\ukstàj
\ukst àj 0>. @ja rkcläàj ljs mrfvkrs fgstlclmjs ka ua
af`rj`japutlmjr, lglcfsk ls lifraltfvls l skdufr.
F) Pàj sjitwlrks mk tkr`kfrjs fgstlclmjs gl aìqufgl, quk prjtkdka l
fgtkdrfmlmk mj sfstkal fgstlclmj `jgtrl pjssávkfs tkgtltfvls mk l`kssj
fgmkskolmj.
FF) Pàj utfcftìrfjs quk vflnfcfzla j iug`fjglakgtj gjralc mjs mfspjsftfvjs mk
kgtrlml k sláml, tkgmj `jaj prfg`fplc `lrl`tkrástf`l l tjtlc fgmkpkgmïg`fl
mj sfstkal jpkrl`fjglc fgstlclmj gj `japutlmjr.
FFF) Pàj prjdrlals gk`kssìrfjs ljs `japjgkgtks mk blrmwlrk fgstlclmjs, quk
prjpf`fla j iug`fjglakgtj lmkqulmj, ska prjnckals mk mkskapkgbj k mk
>6
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
fg`japltfnfcfmlmk.
Lssfglck?
l) sk sjakgtk l lifraltfvl F kstfvkr `jrrktl.
n) sk sjakgtk l lifraltfvl FF kstfvkr `jrrktl.
`) sk sjakgtk l lifraltfvl FFF kstfvkr `jrrktl.
m) sk sjakgtk ls lifraltfvls F k FF kstfvkrka `jrrktls.
k) sk tjmls ls lifraltfvls kstfvkrka `jrrktls.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
alt f vl F) Js mrfvkrs sàj sjitwlrks plrl `jgtrjclr js mfspjsftfvjs quk vkgbla
Li f r altf
Lif
l sk `jgk`tlr lj `japutlmjr, `jaj pkgmrfvks k kt`. Js mrfvkrs GÀJ iug`fjgla
fgtkdrf mlmk mj sfstkal, fgvlcfmlgmj kssl lifraltfvl.
plrl prjtkdkr l fgtkdrfmlmk
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L @
\ukstàj
\ukst àj 00. Ojàj tka ual `jckäàj mk lprjxfalmlakgtk =.;55 ijtjs,
`ja tlalgbj aæmfj mk <.;55 HN pjr ijtj. Ulrl lralzkglr sku l`krvj, Ojàj
prktkgmk lmqufrfr ua Ukg Mrfvk dlstlgmj j aágfaj gk`kssìrfj. Gkssk `lsj, l
`lpl`fmlmk mk lralzkgldka mj Ukg Mrfvk quk Ojàj mkvk `japrlr æ mk?
l) < DN8
n) > DN8
`) = DN8
m) 2 DN8
k) <9 DN.
05
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Plnkgmj quk Ojàj tka =.;55 ijtjs `lml ual `ja tlalgbj mk <.;AN, quk
l`lnlajs mk `lc`uclr, mkvkajs auctfpcf`lr l qulgtfmlmk mk ijtjs pkcj tlalgbj
mk `lml ijtj plrl jntkr j kspläj gk`kssìrfj plrl lralzkglr tjmls ls ijtjs.
=.;55 x <.;AN 1 9.4;5AN
@jaj Ojàj qukr j pkgmrfvk quk `lfnla tjmls ls ijtjs `ja j akgjr `ustj
pjssávkc j pkgmrfvk mk 2DN skrfl suif`fkgtk plrl Ojàj, pjfs qulgtj alfjr l
`lpl`fmlmk mk lralzkglakgtj mj ua pkg mrfvk alfs `lrj `ustlrì k Ojàj nustl
lralzkglr tjmls ls ijtjs `ja j akgjr `ustj.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L M
0<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
Lgj? >5<= Nlg`l? Y[GKPU Ðrdàj? U@-PU Urjvl? ]æ`gf`j mk Clnjrltðrfj
\ukstàj
\ukst àj 0=. Lssfglck l lctkrgltfvl quk `jgtæa j gjak mk ua plmràj
quk pkraftk `jgk`tlr k mks`jgk`tlr alfs mk ua pkrfiærf`j? ual faprkssjrl, ua
pkgmrfvk k ua tk`clmj, pjr kxkapcj, ka ual ÿgf`l pjrtl, ska quk skol
gk`kssìrfj mkscfdlr j `japutlmjr.
l) Bfdb-Mkifgftfjg Auctfakmfl Fgtkril`k.
n) Yfmkj Drlpbf`s Lrrly.
`) [gfvkrslc Pkrflc Nus.
m) Fgtkdrltkm Mrfvk Kck`trjgf`s.
k) @kgtrlc Urj`kssfgd [gft.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
*
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
\ukstàj
\ukst àj 0;. L rkspkftj mk jrdlgfzläàj k mk dkrkg`flakgtj mk
fgijraläûks, lrqufvjs, plstls k prjdrlals, oucduk j ftka sunskqukgtk.
Ulrl lralzkglr ua ÿgf`j lrqufvj `ja tlalgbj mk 9;5 AN, pjmk-sk utfcfzlr ual
aámfl MYM, oì quk ua @M-^ `jgvkg`fjglc gàj supjrtl lrqufvjs `ja alfs mk 955
AN.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
\ukstàj K^^LML
\ukstàj
\ukst àj 09. Js mfikrkgtks tfpjs mk akaðrfls kg`jgtrlmjs gjs
`japutlmjrks ltulfs lprkskgtla `lrl`tkrástf`ls mfvkrsls ka rkcläàj l
tk`gjcjdfl, vkcj`fmlmk, `lpl`fmlmk k utfcfzläàj.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
n ) XK^^LMJQ L akaðrfl prfaìrfl æ akaðrfl ^LA, l akaðrfl sk`ugmìrfl æ j
mfs`j rádfmj (BM) k l akaðrfl tkr`fìrfl æ ua mfspjsftfvj quk mkpkgmka mk
jpkrläàj mk ajgtldka plrl iug`fjglr, `jaj js mfs`js ðptf`js (@Ms k MYMs),
pjr kxkapcj. K `jaj vj`ï oì mkvk faldfglr ls akaðrfls tkr`fìrfls gàj kstàj
mkgtrj mj prj`ksslmjr.
k) X@J^]JQ Ls akaðrfls `l`bk sàj vjcìtkfs k alfs rìpfmls quk ls akaðrfls
k)
gàj vjcìtkfs `jaj? BMs, pkgmrfvk k kt`. Ls akaðrfls `l`bk sàj uslmls plrl
luxfcflr j prj`ksslmjr l prj`ksslr fgstruäûks mk algkfrl alfs rìpfmls ska tkr
quk sjcf`ftlr mlmjs l akaðrfls alfs ckgtls `jaj ls akaðrfls ^LA k BMs.
Lgj? >5<9 Nlg`l? I@@ Ðrdàj? Urkikfturl mk ]krksfgl - UF Urjvl? Lumftjr Ifs`lc ml ^k`kftl Augf`fplc
\ukstàj
\ukst àj 04. Js gjtknjjhs uctrlifgjs (uctrlnjjhs) utfcfzla mrfvks mj tfpj
PPM (Pjcfm-Ptltk Mrfvk) lj fgvæs mk BMs pjr skrka gjralcakgtk alfs
sfckg`fjsjs, akgjrks, alfs rksfstkgtks k mk l`kssj alfs rìpfmj. Lssfa `jaj js
pkg mrfvks, js mfspjsftfvjs PPM utfcfzla
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
l) XK^^LMJQ L NFJP utfcfzl akaðrfl mj tfpj ^JA quk æ lpkgls mk ckfturl, gàj
l) XK^^LMJQ
pjmkgmj drlvlr fgijraläûks, pjrtlgtj, kssl gàj pjmk skr l lctkrgltfvl `jrrktl.
Lgj? >5<9 Nlg`l? I@@ Ðrdàj? Urkikfturl mk ]krksfgl - UF Urjvl? ]æ`gf`j mk Gávkc Pupkrfjr - Lmafgfstrlmjr
\ukstàj
\ukst àj 02. Gjs `japutlmjrks mk ual jrdlgfzläàj pkr`knku-sk quk
l fgf`flcfzläàj mj Tfgmjws kstì auftj ckgtl. Gjtju-sk quk `lml `japutlmjr ckvl,
ka aæmfl, >,; afgutjs gl fgf`flcfzläàj. Ulrl rksjcvkr j prjnckal, l kqufpk mk ]F
rksjcvku `jcj`lr muls ugfmlmks mk lralzkglakgtj ka `lml `japutlmjr? ual
ugfmlmk @ quk usl akaðrfl iclsb mk <>5 DN lpkgls plrl j Tfgmjws k ual
ugfmlmk mk mfs`j M mk >]N plrl lralzkglr lrqufvjs k sjitwlrks quk gàj
gk`kssftla mk drlgmk rlpfmkz gl fgf`flcfzläàj. Lpðs kstl aumlgäl j Tfgmjws
`jakäju l fgf`flcfzlr `kr`l mk <5 vkzks alfs rìpfmj.
@ja nlsk gkssls fgijraläûks, ls ugfmlmks @ k M sàj, rkspk`tfvlakgtk,
l) mjfs BMs PL]L.
n) BM PL]L k BM FMK.
`) PPM k BM.
m) pkg mrfvk k mfs`j rádfmj.
k) mjfs PPMs FMK.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
rkcläàj ljs BMs, tæ`gf`js kspk`flcfzlmjs sudkrka fgstlclr ua PPM, lpkgls plrl
j iug`fjglakgtj mj sfstkal jpkrl`fjglc, k ka ua BM plrl lralzkglr lrqufvjs k
prjdrlals. @jaj js PPMs sàj auftj `lrjs, l lctkrgltfvls plrl akcbjrlr l
pkrijralg`k mj sfstkal jpkrl`fjglc æ fgskrf-cj ka ua mfs`j PPM `ja
lralzkglakgtj suif`fkgtk plrl jpkrì-cj k ua BM plrl js mkalfs lrqufvjs mj
`japutlmjr.
L qukstàj lifral quk j tæ`gf`j usl ual akaðrfl iclsb plrl j sfstkal
jpkrl`fjglc k ua mfs`j plrl lrqufvjs, prjdrlals k kt`... Kgtàj, lglcfslrkajs ls
lctkrgltfvls?
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? UJCÁ@FL @FKG]ÁIF@L - UK Urjvl? Ukrftj @rfafglc - @fïg`fl ml @japutläàj
\ukstàj
\ukst àj 06. Ulrl `jgtrjclr js mfspjsftfvjs mk kgtrlml k(ju) sláml mk
ua `japutlmjr, l ifa mk quk skol pjssávkc fgtkrldfr `ja kcks, æ `jrrktj j usj mk
l) lcdjrftaj mk ks`lcjglakgtj mk prj`kssjs.
n) sjitwlrk mk ajgftjrlakgtj mk tlrkils.
`) sjitwlrk plrl dkrkg`flakgtj mk lrqufvjs.
m) mrfvkr mk mfspjsftfvj.
k) cfgduldka quk fgtkrprktl `jalgmjs mj sfstkal jpkrl`fjglc.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L M
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? UJCÁ@FL @FKG]ÁIF@L - UK Urjvl? Ukrftj @rfafglc - @fïg`fl ml @japutläàj
\ukstàj
\ukst àj =5. Ka ua `japutlmjr quk tkgbl ua prj`ksslmjr qulm`jrk
`ja j rk`ursj B] (bypkr-tbrklmfgd), j gÿakrj mk prj`ksslmjrks vfsulcfzlmj l
plrtfr mj sfstkal jpkrl`fjglc æ fdulc l
l) 2.
n) <>.
`) <9
m) =.
k) 9.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Urj`ksslmjrks qulm`jrk sàj lqukcks quk tka = gÿ`ckjs. –\ulm‑ sfdgfif`l qultrj
k –`jrk‑ sfdgfif`l gÿ`ckj . L tk`gjcjdfl mk prj`ksslmjrks Fgtkc B] (bypkr-
tbrklmfgd) sfaucl l kxfstïg`fl mk ua gjvj gÿ`ckj plrl `lml gÿ`ckj iásf`j
kxfstkgtk, `ja fssj bì ua dlgbj mk >5% mk pkrijralg`k ka rkcläàj ljs
prj`ksslmjrks quk gàj mktæa l tk`gjcjdfl bypkr-tbrklmfgd. @jaj j B] sfaucl
ua gjvj gÿ`ckj, j sfstkal
sfs tkal jpkrl`fjglc fgtkrprktl
fgt krprktl `jaj ua
u a gjvj gÿ`c
g ÿ`ckj rklc ,
kj rklc
04
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
ilzkgmj `ja quk ua prj`ksslmjr mk = gÿ`ckjs `ja tk`gjcjdfl B] skol
kgxkrdlmj `ja 2 gÿ`ckjs pkcj sfstkal jpkrl`fjglc.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
^kdfstrlmjrks (^kspjgsìvkc pjr lralzkglr pkqukgls qulgtfmlmks mk mlmjs).
\ukstàj
\ukst àj =>. [a af`rj`japutlmjr ijf mkscfdlmj mk ijral fgmkvfml,
mkvfmj l ual qukml mk kgkrdfl. Ka `jgskquïg`fl mfssj,
l) lrqufvjs fapjrtlgtks mj sfstkal jpkrl`fjglc pjmka tkr sfmj `jrrjapfmjs.
n) mkvk-sk kxk`utlr ua lgtfvárus fakmfltlakgtk qulgmj j af`rj`japutlmjr ijr
cfdlmj gjvlakgtk.
`) mkvk-sk kxk`utlr j utfcftìrfj Cfapkzl mk Mfs`j fakmfltlakgtk qulgmj j
af`rj`japutlmjr ijr cfdlmj gjvlakgtk.
m) tjrgl-sk gk`kssìrfj rklcfzlr l mksirldakgtläàj mj mfs`j rádfmj qulgmj j
af`rj`japutlmjr ijr cfdlmj gjvlakgtk.
k) tjmjs js lrqufvjs tkapjrìrfjs kxfstkgtks if`la pkrmfmjs gj mfs`j.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
Lgj? >5<; Nlg`l? Y[GKPU Ðrdàj? @îalrl Augf`fplc mk Mks`lcvlmj - PU
Urjvl? ]æ`gf`j ka Fgijraìtf`l
\ukstàj
\ukst àj ==. [a usuìrfj mk ua `japutlmjr pjrtìtfc (mj tfpj gjtknjjh),
jpkrlgmj lpkgls `ja l sul nltkrfl, k `ja j sfstkal jpkrl`fjglc Tfgmjws 4 (ka
sul `jgifdurläàj plmràj), kstlvl utfcfzlgmj ua kmftjr mk tkxtjs qulgmj rksjcvku
sk luskgtlr pjr lcdua tkapj, lpðs j qulc prktkgmfl `jgtfgulr kssl kmfäàj. Ulrl
tlgtj, ltfvju l jpäàj mk mkscfdlakgtj mj Tfgmjws mkgjafglml Puspkgmkr.
Gkssl sftuläàj,
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Puspkgmkr æ
æ kgtrlr gj ajmj mk nlfxj `jgsuaj mk kgkrdfl k tjmj j trlnlcbj quk
j usuìrfj kstlvl ilzkgmj gj gjtknjjh lgtkrfjrakgtk skrì dulrmlmj. \ulgmj j
usuìrfj j rkltfvlr, j sfstkal rlpfmlakgtk vjctl lj aksaj kstlmj mkfxlmj lgtks
mk suspkgmkr ls ltfvfmlmks. Ujræa, aksaj ka nlfxj dlstj kgkrdætf`j lfgml bì
`jgsuaj mk kgkrdfl ml nltkrfl mj gjtknjjh k sk j sfstkal pkr`knk quk l nltkrfl
gàj vlf ldukgtlr j ajmj mk suspkgsàj kck plssl mj ajmj Puspkgmkr plrl j
ajmj mk Bfnkrgläàj.
Bfnkrglr æ
æ ua ajmj alfs prjiugmj quk j Puspkgmkr. Lj fgvæs mk prkskrvlr tjmj
j kstlmj mj gjtknjjh ka nlfxj `jgsuaj kgkrdætf`j, kck frì slcvlr tjmls ls
ltfvfmlmks mkfxlmls pkcj usuìrfj gj BM k ka skdufml j gjtknjjh æ mkscfdlmj pjr
`japcktj, ska dlstjs kxtrls mk kgkrdfl. \ulgmj j usuìrfj rkcfdlr j gjtknjjh kck
frì rk`lrrkdlr tjmjs js mlmjs mkfxlmjs lgtkrfjrakgtk pkcj usuìrfj, als vlf
=<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
mkajrlr alfs tkapj plrl fgf`flcfzlr j `japutlmjr kxltlakgtk pkcj iltj mk
prk`fslr rk`lrrkdlr tumj gjvlakgtk.
gjvlakgtk j jgjtknjjh
`lrrkdlr tjmj frì `lrrkdlr gjvlakgtk
sfstkal jpkrl`fjglc lpkgls j sfstkal jpkrl`fjglc.
gl akaðrfl prfg`fplc,Ujr
kssktkrajmj
quk
mkajrl alfs quk j ajmj suspkgmkr.
Lgj? >5<; Nlg`l? I@@ Ðrdàj? ]^K-LU Urjvl? Lglcfstl Oumf`fìrfj - Lmafgfstrltfv
Lmafgfstrltfvll
\ukstàj
\ukst àj =;. Ulrl `japrlr ua `japutlmjr quk ltkgml suls
gk`kssfmlmks, ua Lglcfstl ikz ual pksqufsl gl Fgtkrgkt plrl `jgbk`kr ls
`jgifdurläûks mjs `japjgkgtks fgtkrgjs. Gkssl pksqufsl, `jg`cufu `jrrktlakgtk
quk
l) –BypkrR I[^V =DN <955ABz MM^0 @C<5 MFAA ^km Pkrfks
BR0<9@<5I^/=" rkikrk-sk å akaðrfl ^LA.
n) –DFDLNV]K Af`rj L]R p/ Fgtkc CDL <<;; DL-B9<A-P<" rkikrk-sk å pcl`l mk
vámkj.
=>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
`) –Pkldltk PL]L 0 ;55DN 4>55^UA 9.5 Dn/s P];55MA55>" rkikrk -sk lj
prj`ksslmjr.
m) –LAM L= 4055 Mulc @jrk 0.2 DBz (=.5 DBz Alx ]urnj) <AN IA>
LM4055JHBCNJR" rkikrk-sk lj mfs`j rádfmj.
k) –YDL Ujfgt ji Yfkw DkIjr`k D]R9;5 <DN DMM^; <>2 -Nfts - YDL-9;5-@<-
Urkstk ltkgäàj quk kssl qukstàj mkalgml ual lgìcfsk pjr kcfafgläàj, pjfs bì
mks`rfäûks gls lctkrgltfvls quk gàj sàj `jaugs plrl kstumlgtks mk fgijraìtf`l
nìsf`l plrl `jg`ursjs.
m ) XK^^LMJQ –LAM L= 4055 Mulc @jrk 0.2 DBz (=.5 DBz Alx ]urnj) <AN IA>
LM4055JHBCNJR‑ rkikrk-sk l ua prj`ksslmjr. LAM æ ual ilnrf`lgtk mk
prj`ksslmjrks k Mulc @jrk 0.2 DBz tlanæa rkijräl l rkikrïg`fl lj prj`ksslmjr.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
Lgj? >5<4 Nlg`l? FKPKP Ðrdàj? Urkikfturl mk Pàj Ojsæ mj @krrftj - P@
Urjvl? Ldkgtk Lmafgfstrltfvj FF
\ukstàj
\ukst àj =9. Pàj pkrfiærf`js mk sláml tjmjs js lprkskgtlmjs l skdufr,
KR@K]J?
l) Faprkssjrl.
n) P`lggkr.
`) Ajgftjr.
m) @lfxl mk Pja.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
\ukstàj
\ukst àj =4. [a ajgftjr Iucc BM (<9?6) trlnlcbl ka qulc rksjcuäàj
aìxfal:
l) <6>5 x <525 pfxkcs.
n) 9=5 x =25 pfxkcs.
`) <>25 x 4>5 pfxkcs.
m) 02=5 x ><95 pfxkcs.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
l) X@K^]JQ <6>5 x <525 pfxkcs sàj rksjcuäûks `jgbk`fmls `jaj Iucc BM quk
trlnlcbla gl prjpjräàj mk <9?6.
==
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
Lgj? >5<4 Nlg`l? \ulmrfx Ðrdàj? @^N 9ª ^kdfàj Urjvl? Luxfcflr Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj =2. @jgsfmkrlgmj l akaðrfl ^JA (^klm Jgcy Akajry)
sjakgtk ckfturl k l akaðrfl ^LA (^lgmja L``kss Akajry) ual akaðrfl `ja
pkrafssàj mk ckfturl k ks`rftl, qulc mls lctkrgltfvls l skdufr æ vkrmlmkfrl k
lpkgls lpcf`lml å akaðrfl ^LA:
l) Æ ua tfpj mk akaðrfl vjcìtfc.
n) Æ ual akaðrfl mk pkqukgj mkskapkgbj, ka rkcläàj lj tkapj mk l`kssj l
mlmjs `japlrlmj lj BM.
`) Ujssuf trfcbls k sktjrks plrl mkcfaftlr ls rkdfûks mk mlmjs.
m) Pku aætjmj mk drlvläàj sk mì pjr akfj aldgætf`j.
k) Ujmk-sk kxplgmfr `ja j usj mk MYM-^JA.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
k) XK^^LMJQ Lctkrgltfvl
Lctkrgltfvl –ska pæ gka `lnkäl‑. Gàj bì glml ka `jaua kgtrk
ua MYM-^JA k ual akaðrfl ^LA. ^LA.
=;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
Lgj? >5<4 Nlg`l? \ulmrfx Ðrdàj? @^N 9ª ^kdfàj Urjvl? Luxfcflr Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj =6. Ka ua af`rj`japutlmjr ltulc æ pjssávkc `jgk`tlr
mfvkrsjs pkrfiærf`js pjr akfj mk fgtkril`ks mk `jaugf`läàj (pjrtls mk
`jaugf`läàj). \ulc mls lctkrgltfvls l skdufr lprkskgtl l fgtkril`k alfs
mfgîaf`l, ju skol, quk sk mkstfgl l mfvkrsjs mfspjsftfvjs mfikrkgtks:
l) [PN. Ujrt.
n) Pkrflc
`) DL]K.
m) UL]L.
k) PFAA.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Lgj? >5<4 Nlg`l? \ulmrfx Ðrdàj? @^N 9ª ^kdfàj Urjvl? Luxfcflr Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àjiltjrks,
mk mfvkrsjs L utfcfzläàj
;5. `jaj, quk skuslmkqulml
rk`ursjs mk
mk ua af`rj`japutlmjr
blrmwlrk k sjitwlrks mkpkgmk
kstkola
ka pkrikftj iug`fjglakgtj. J kgtkgmfakgtj mk qulfs sàj js `japjgkgtks
nìsf`js mk ua af`rj`japutlmjr, nka `jaj js prjdrlals nìsf`js, sàj
=9
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5< ‐ Bl
Blrmw
rmw lrk
fapjrtlgtks plrl ua usuìrfj kxpkrfkgtk. Lssfglck l lctkrgltfvl quk rkprkskgtl ua
tfpj mk sjitwlrk.
l) BlrmMfsh.
n) Ujrtl mk `jaugf`läàj skrflc.
`) @japl`tlmjr mk lrqufvj.
m) Mfspjsftfvj
k) Pcjt mk kgtrlml k sláml.
mk af`rjprj`ksslmjr
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
=2
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj ;<. [a iug`fjgìrfj ml Lsskanckfl Ckdfscltfvl mj Kstlmj mk
Altj Drjssj mj Puc, usuìrfj mk ua `japutlmjr `ja sfstkal jpkrl`fjglc AP-
Tfgmjws, lralzkgju j lrqufvj algulc.mj`x gl plstl Mj`uakgtjs k mkskol `rflr
ua Ltlcbj plrl l`kssj lj lrqufvj gl Ìrkl mk ]rlnlcbj. Ulrl fssj, kck mkvk lnrfr
l plstl Mj`uakgtjs, skck`fjglr j lrqufvj algulc.mj`x,
l) lrrlstlr plrl l Ìrkl mk ]rlnlcbj k sjctlr prkssfjglgmj l tk`cl Lct.
n) prkssfjglr ls tk`cls @trc+`, pjsf`fjglr j pjgtkfrj mj ajusk gl Ìrkl mk
]rlnlcbj k prkssfjglr ls tk`cls @trc+v.
`) lrrlstlr plrl l Ìrkl mk ]rlnlcbj k sjctlr prkssfjglgmj l tk`cl @trc.
m) prkssfjglr ls tk`cls @trc+`, pjsf`fjglr j pjgtkfrj mj ajusk gl Ìrkl mk
]rlnlcbj k prkssfjglr ls tk`cls @trc+g.
k) lrrlstlr plrl l Ìrkl mk ]rlnlcbj k sjctlr prkssfjglgmj l tk`cl Pbfit.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
m ) XK^^LMJQ @trc+` `jpfl j lrqufvj k @trc+g (gjvl olgkcl) vlf lnrfr ual gjvl
olgkcl gj kxpcjrkr.
kxpcjrkr. Kssl skqu
skquïg`fl
ïg`fl mk `ja
`jalgmjs
lgmjs gàj pkraftfrì
pkraftfrì `rflr
`rflr ua ltlcbj gl
Ìrkl mk ]rlnlcbj.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj ;>. Gj sfstkal Jpkrl`fjglc Tfgmjws, `lsj j usuìrfj tkgbl
kx`cuámj lrqufvjs k vkgbl l sk lrrkpkgmkr, kstks ftkgs pjmkràj skr rkstlurlmjs
ml Cfxkfrl. Gl tkcl, nlstl `cf`lr gl Cfxkfrl k j `jgtkÿmj ml Cfxkfrl skrì kxfnfmj. J
usuìrfj mkvkrì
mkpjfs ka skck`fjglr
^kstlurlr, k jl ftka l skr rkstlurlmj,
rkstlurläàj kgtàj
skrì ikftl. `cf`lr gjrkstlurlmj
J lrqufvj akgu Lrqufvj
skrìk
mkvjcvfmj å (lj)?
l) Cj`lc mk Jrfdka.
n) Ulstl ^kstlurläàj.
`) Nlrrl mk ]lrkils.
m) Ìrkl mk ]rlnlcbj.
k) Ulstl Mj`uakgtjs.
*
* * * * *
^KPUJP]L * * * * *
Gj Tfgmjws js lrqufvjs lpldlmjs sàj ckvlmjs plrl l Cfxkfrl `ja j fgtuftj mk
kvftlr quk j usuìrfj lplduk pkralgkgtkakgtk js lrqufvjs pjr mks`ufmj. Gl
Cfxkfrl bì ual iugäàj mk rkstlurlr ua lrqufvj lpldlmj k ilz `ja quk js
lrqufvjs cì fgskrfmjs vjctka plrl js rkspk`tfvjs Cj`lfs mk
m k Jrfd ka.
Jrfdka
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @jr
@j r r ktl CK]^L
C K]^L L
\ukstàj
\ukst àj ;0. @ja rkcläàj lj sfstkal jpkrl`fjglc Tfgmjws k lj
lanfkgtk Af`rjsjit Jiif`k, oucduk j ftka l skdufr.
Ukcj Ulfgkc mk @jgtrjck mj Tfgmjws, æ pjssávkc l`ksslr alfs rlpfmlakgtk js
á`jgks mjs prjdrlals ifxlmjs pkcj usuìrfj ju mjs prjdrlals quk kstàj ka usj.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj K^^LML
\ukstàj
\ukst àj ;=. @ja rkcläàj lj sfstkal jpkrl`fjglc Tfgmjws k lj
lanfkgtk Af`rjsjit Jiif`k, oucduk j ftka l skdufr.
Gj Tfgmjws, lj sk `cf`lr l jpäàj Ksvlzflr Cfxkfrl, js lrqufvjs sàj kgvflmjs
plrl ual ìrkl mk trlgsikrïg`fl, jgmk pkralgk`kràj pjr tkapj mkifgfmj pkcj
usuìrfj, plrl quk pjssla skr rk`upkrlmjs ka `lsj mk gk`kssfmlmk.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
\ukstàj K^^LML
\ukstàj
\ukst àj ;;. @jgsfmkrk ual fgstlcläàj plmràj mj sfstkal Tfgmjws 2.<
Pfgdck Clgdulgdk (9= nfts) ka Ujrtuduïs plrl rkspjgmkr l qukstàj.
Lpðs lnrfr j Ulfgkc mk @jgtrjck, qulc ftka mkvk skr kxk`utlmj plrl quk sk pjssl,
ska tkr mk glvkdlr pjr ftkgs ju mfìcjdjs fgtkrakmfìrfjs, l`fjglr j mfìcjdj quk
`jgtæa fgijraläûks sjnrk j prj`ksslmjr ka usj, l qulgtfmlmk mk akaðrfl
prfg`fplc fgstlclml k sjnrk l kmfäàj mj Tfgmjws ka usj:
l) Ikrrlakgtls Lmafgfstrltfvls
n) Dkrkg`flmjr mk Mfspjsftfvjs
`) Ukrsjglcfzläàj
m) Urjdrlals k ^k`ursjs
k) Pfstkal
;<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? @U^A Urjvl? ]æ`gf`j ka Dkj`fïg`fls - Bfmrjcjdfl
\ukstàj
\ukst àj ;9. @ja rkcläàj ljs l`kssðrfjs mfspjgávkfs plrl usj gj
lanfkgtk Tfgmjws, lssfglck l jpäàj `jrrktl.
l) J Tfgmjws Ajvfk Alhkr pkraftk kmftlr k drlvlr aámfls k `japlrtfcbì-cls pjr
kalfc ju pkcl Fgtkrgkt.
n) J Ncj`j mk Gjtls, ikrrlakgtl skakcblgtk lj Af`rjsjit Tjrm, æ mkstfglmj å
kmfäàj lvlgälml mk tkxtjs k gàj prk`fsl skr fgstlclmj ougtj `ja j pl`jtk
`) Af`rjsjit
J Ulfgt, Jiif`k.
ikrrlakgtl nìsf`l utfcfzlml plrl `jcjrfr mkskgbjs, gàj supjrtl l
kmfäàj mk ijtjs.
;>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj ;4. @ja rkcläàj ås ikrrlakgtls k ås iug`fjglcfmlmks mj
lanfkgtk Tfgmjws, oucduk j ftka quk sk skduk.
Ìrkl mk ]rlnlcbj.
;0
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj @K^]L
\ukstàj
\ukst àj ;2. L rkspkftj mk sfstkals jpkrl`fjglfs k lpcf`ltfvjs plrl
kmfäàj mk tkxtjs, oucduk j ftka quk sk skduk.
Gj lanfkgtk Tfgmjws, js lrqufvjs `rflmjs pkcj usuìrfj gl prðprfl aìqufgl sàj
lutjaltf`lakgtk lralzkglmjs gl plstl Akus Mj`uakgtjs, kgqulgtj js
lrqufvjs nlfxlmjs ml Fgtkrgkt, ju skol, quk gàj sàj `rflmjs pkcj usuìrfj, if`la
lralzkglmjs gl plstl Mjwgcjlms.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk Gftkrðf - ^O Urjvl? Ifs`lc mk ]rfnutjs
\ukstàj
\ukst àj ;6. Tfgmjws k Cfgux tïa ka `jaua j iltj mk skrka
rkspjgsìvkfs, kgtrk jutrls iugäûks, pkcj dkrkg`flakgtj?
m) mj sfstkal
k) mls skgbls mk
mk lrqufvjs8
lpcf`ltfvjs.
;=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk Gftkrðf - ^O Urjvl? Ldkgtk Ilzkgmìrfj
\ukstàj
\ukst àj 95. \ulgmj sk rk`knk ua lrqufvj, skol pjr akfj mk ua
mjwgcjlm ml Fgtkrgkt ju lgkxj mk k-alfc, æ prk`fsj auftl ltkgäàj å sul kxtkgsàj
lgtks mk lnrf-cj. Gj îanftj mj AP Tfgmjws, ual kxtkgsàj mk lrqufvj
pjtkg`flcakgtk pkrfdjsl æ?
l) .MJ@
n) .KRK
`) .OUD
m) .TLY
k) .RCP
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
l)
l) XK^^LMJQ
tkxtj Lrqufvjs
k dkrlcakgtk `ja kxtkgsàj
gàj lprkskgtla .MJ@ sàj lrqufvjs mk mj`uakgtjs mk
pkrfdj.
;;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj 9<. Oucduk j ftka sunskqukgtk, l rkspkftj mk jrdlgfzläàj k
dkrkg`flakgtj mk lrqufvjs, plstls k prjdrlals, nka `jaj mk skdurlgäl ml
fgijraläàj.
Lj sk `rflr ua lrqufvj gjs sfstkals jpkrl`fjglfs Cfgux k Tfgmjws, æ gk`kssìrfj
fgijralr j gjak mj lrqufvj k l sul kxtkgsàj.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<; Nlg`l? Y[GKPU Ðrdàj? @îalrl Augf`fplc mk Mks`lcvlmj - PU Urjvl? ]æ`gf`j ka Fgijraìtf`l
\ukstàj
\ukst àj 9>. Mfvkrsls vkrsûks mj sfstkal jpkrl`fjglc Tfgmjws
pjssuka j Njtàj Fgf`flr, quk pjmk skr ltfvlmj mfrktlakgtk pkcl tk`cl mj
Tfgmjws (TFGHKV) prkskgtk ka auftjs tk`clmjs. Kssl tk`cl ilz l aksal
iugäàj ml skquïg`fl mk tk`cls
l) Pbfit +
n) Pbfit + Ks`.
Lct.
`) @trc + Pbfit.
m) @trc + Lct.
k) @trc + Ks`.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L K
Lgj? >5<; Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Nlg`j ml Lalzýgfl Urjvl? ]æ`gf`j @fkgtáif`j - Akmf`fgl mj ]rlnlcbj
\ukstàj
\ukst àj 90. Gl fgtkril`k mj Pfstkal Af`rjsjit Tfgmjws, `ja j ajusk
`jgifdurlmj gl ijral plmràj, j mupcj `cf`lr mj njtàj ksqukrmj mj ajusk ka ua
jnoktj tka mfikrkgtks sfdgfif`lmjs mkpkgmkgmj mj jnoktj `cf`lmj. Ujr kxkapcj, j
`cfquk mupcj sjnrk ua lrqufvj `ja kxtkgsàj .xcsx ilrì, pjr plmràj, `ja quk j
lpcf`ltfvj Af`rjsjit Kx`kc skol `blalmj l lprkskgtlr j lrqufvj `cf`lmj.
\ulgmj sk kiktul ua mupcj `cfquk sjnrk ual plstl, l läàj quk æ rklcfzlml, pjr
plmràj, æ l mk
l) rkajvkr l plstl k tjmj j sku `jgtkÿmj.
n) rkajvkr js lrqufvjs quk kstfvkrka gj fgtkrfjr ml plstl.
;4
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L @
\ukstàj
\ukst àj 9=. Oucduk j prðxfaj ftka , rkcltfvj l fgijraìtf`l.
J Tfgmjws æ ua sfstkal jpkrl`fjglc quk, lj skr fgstlclmj ka ual aìqufgl,
pkraftk quk lpkgls ua ÿgf`j usuìrfj ml aìqufgl `jgsfdl l`ksslr, `ja
skdurlgäl, skus lrqufvjs k plstls.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
\ukstàj K^^LML
;2
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj 9;. Oucduk j ftka quk sk skduk, rkikrkgtks l Fgtkrgkt k
skdurlgäl ml fgijraläàj.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? MUK-^J Urjvl? ]æ`gf`j ml Mkikgsjrfl Uÿncf`l - ]æ`gf`j Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj 99. ]bfldj prk`fsl rk`upkrlr ua lrqufvj, als gàj ckanrl ka
quk plstl kck sk kg`jgtrl. Ulrl tkgtlr cj`lcfzlr kssk lrqufvj pjr akfj mj rk`ursj
mk nus`l mj Tfgmjws, j quk GÀJ louml æ?
l) slnkr l mltl ml ÿctfal ajmfif`läàj sjirfml pkcj lrqufvj8
n) ckanrlr mk plrtk mj gjak mj lrqufvj8
`) slnkr sk j lrqufvj æ ual `ðpfl mk lcdua jutrj lrqufvj8
m) tkr ual fmkfl mj tlalgbj mj lrqufvj8
k) ckanrlr tkrajs k plclvrls `jgtfmjs gj lrqufvj.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<; Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]^K-DJ Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Ìrkl Lmafgfstrltfvl
\ukstàj
\ukst àj 94. Oucduk j ftka quk sk skduk, rkcltfvjs å jrdlgfzläàj k
dkrkg`flakgtj mk fgijraläûks, lrqufvjs, plstls k prjdrlals.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Ltkg
Lt àj ? Gàj sk lssustk, bì vìrfls algkfrls mk kg`jgtrlr krrjs gkssl qukstàj.
kgää àj?
<¿ Krrj? qulgmj sk qukr l`kssj skdurj ljs mj`uakgtjs, GÀJ sk lralzkgl
lrqufvjs ka /Tfgmjws/systka, `rfl-sk pkrafssàj mk l`kssj ls plstls k
lrqufvjs, plrl quk lpkgls usuìrfjs `ja l`kssj `jg`kmfmj pjssl uslr js
lrqufvjs.
Pk vj`ï sjunkssk lpkgls j mktlcbk mls nlrrls mj 0¿ krrj oì skrfl suif`fkgtk plrl
fmkgtfif`lr l qukstàj `jaj krrlml.
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<= Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk Jsls`j - PU Urjvl? Ldkgtk mk ]rîgsftj
\ukstàj
\ukst Alrfl tka ua pkg mrfvk `jgtkgmj mj`uakgtjs quk pjmka
àj 92. kanjrl
skr mks`lrtlmjs, lfgml skola kxtrkalakgtk sfdfcjsjs. @jaj qukr
kaprkstlr kssk pkg mrfvk plrl ua `jckdl gjvj gl kaprksl, k kstì `ja prkssl,
Alrfl `jgsuctl `fg`j `jckdls sjnrk `jaj prj`kmkr plrl dlrlgtfr j sfdfcj mjs
lrqufvjs mk ual ijral rìpfml. Gkssk `lsj, mls `fg`j sudkstûks rk`knfmls, l
alfs lmkqulml `ja rkcläàj lj sfdfcj æ?
l) lnrfr j pkg mrfvk gj Tfgmjws Kxpcjrkr k mkcktlr tjmjs js lrqufvjs, mlmj quk
lrqufvjs mj pkg mrfvk gàj vàj plrl l cfxkfrl mj Tfgmjws8
n) uslr j `jalgmj Koktlr, `cf`lgmj l plstl rlfz mj pkg mrfvk `ja j njtàj mfrkftj
mj ajusk gj Tfgmjws Kxpcjrkr8
`) uslr l ijraltläàj rìpfml mj Tfgmjws gj pkg mrfvk,
mrfvk, oì quk fssj æ ikftj `ja ua
ak`lgfsaj kspk`flc quk dlrlgtk skdurlgäl k rlpfmkz8
9<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<= Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk Jsls`j - PU Urjvl? Jif`flc Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj 96. Pfstkals jpkrl`fjglfs, tlfs `jaj j Tfgmjws, sàj ÿtkfs k
gk`kssìrfjs plrl dkrkg`flr `japutlmjrks. [al iugäàj quk GÀJ æ tápf`l mk ua
sfstkal jpkrl`fjglc æ?
l) `jgtrjck mk faprkssjrls8
n) kiktulr nus`ls gl Fgtkrgkt8
`) drlvläàj mk lrqufvjs drlvlmjs gua pkgmrfvk8
m) `jgtrjck mk `jgtls k skgbls mk usuìrfjs8
k) l`kssj k `jaugf`läàj `ja rkmks ska ifj.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Nlg`j ml Lalzýgfl Urjvl? ]æ`gf`j @fkgtáif`j - Akmf`fgl mj ]rlnlcbj
\ukstàj
\ukst àj 45. [a usuìrfj mj sfstkal Tfgmjws `rfju ua ltlcbj mk ual
plstl `ja mj`uakgtjs ka sul ìrkl mk trlnlcbj. L`fmkgtlcakgtk, lpðs
skck`fjglr kssk ltlcbj, kck prkssfjgju ls tk`cls PBFI]+MKC k mkpjfs rkspjgmku
–Pfa‑ å pkrdugtl quk surdfu gl tkcl, pkmfgmj l `jgifraläàj ml jpkrläàj .
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Nlg`j ml Lalzýgfl Urjvl? ]æ`gf`j @fkgtáif`j - Akmf`fgl mj ]rlnlcbj
\ukstàj
\ukst àj 4<. L ijral alfs `jrrktl k prumkgtk plrl sk mkscfdlr ual
aìqufgl quk usl j sfstkal jpkrl`fjglc Tfgmjws æ
Lgj? >5<9 Nlg`l? @jpkrvk - I[^D Ðrdàj? I[^D Urjvl? Lssfstkgtk ka Lmafgfstrläàj
\ukstàj
\ukst àj 4>. Lpjgtk l jpäàj ILCPL.
l) L suátk Af`rjsjit Jiif`k gàj pjssuf ual vkrsàj gltfvl plrl Cfgux.
n) J Cfgux skduk js prfg`ápfjs mj Pjitwlrk Cfvrk.
`) J Tfgmjws gàj skduk js prfg`ápfjs mj Pjitwlrk Cfvrk.
9;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Ltkg
Lt àj ? Jnskrvk quk mkvkajs kg`jgtrlr l lctkrgltfvl ILCPL!
kgää àj?
l) XK^^LMJQ L suátk Af`rjsjit Jiif`k gàj pjssuf ual vkrsàj jif`flc plrl j
sfstkal jpkrl`fjglc Cfgux.
n ) XK^^LMJQ J Cfgux skduk js prfg`ápfjs mj Pjitwlrk Cfvrk, fssj pkraftk quk kck
pjssl skr kxk`utlmj, `jpflmj, ajmfif`lmj k rkmfstrfnuámj pkcjs usuìrfjs.
Lgj? >5<9 Nlg`l? @jpkrvk - I[^D Ðrdàj? I[^D Urjvl? Lssfstkgtk ka Lmafgfstrläàj
\ukstàj
\ukst àj 40. L fgstlcläàj mk prjdrlals ltrlvæs mk ajmj drìif`j gj
Cfgux [nugtu æ ikftl?
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj 4=. Lssfglck l jpäàj `jrrktl `ja rkcläàj l sjitwlrk cfvrk.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
n ) XK^^LMJQ
als J sjitwlrk
tlanæa pjmk cfvrk pjmk
skr `jpflmj skrif`lmj
mfstrfnuámj
k ajmfif`lmj
ajmf pkcjs usuìrfjs
drltuftlak gtk.
dr ltuftlakgtk drltuftlakgtk,
94
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
k) XK^^LMJQ Pjitwlrk cfvrk ltul `ja l ual mls prfg`fplfs pcltlijrals plrl
mfvkrsjs prjoktjs gl `japutläàj `jaj j prðprfj prjoktj Cfgux, Lgmrjfm,
skrvfmjrks ml fgtkrgkt k kt`.
Lgj? >5<9 Nlg`l? @JAUK^YK Ðrdàj? Urkikfturl mk Gásfl Icjrkstl - ^G Urjvl? Ldkgtk Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj 4;. Js sfstkals jpkrl`fjglfs ajmkrgjs nlsklmjs ka Cfgux
sàj `jgbk`fmjs pjr
sul jrdlgfzläàj jikrk`kr
fgtkrgl. supjrtk
Mkgtrk ksskslijraltjs,
mfvkrsjs mkstl`l-sk
ijraltjs mkj lrqufvjs, qulgtj å
l) gti
n) kxt0
`) ilt
m) rla
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
lj krrj
pkcj pjr plrk`kr `ja l sfdcl G]IP quk æ j ijraltj mk lrqufvjs supjrtlmjs
Tfgmjws.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj 49. Auftls kaprksls kstàj jptlgmj pjr utfcfzlrka j Pfstkal
Jpkrl`fjglc Cfgux. L drlgmk vlgtldka mkssk Pfstkal æ quk gàj sk tka l
gk`kssfmlmk mk pldlakgtj mk cf`kgäl plrl utfcfzì-cj, mfikrkgtk mjs sfstkals
prjprfktìrfjs, ml Af`rjsjit, pjr kxkapcj, quk sk mkvk pldlr ual cf`kgäl plrl
utfcfzläàj. Ujr gàj tkr quk pldlr cf`kgäl, ls kaprksls k`jgjafzla k pjmka
fgvkstfr ka kqufplakgtjs, fgirlkstruturl, kgtrk jutrjs.
]rlnlcblr `ja Cfgux oì æ ual rklcfmlmk, k auftls läûks sàj ikftls utfcfzlgmj-sk
mj tkrafglc, ju skol, usla-sk js `jalgmjs pkcl cfgbl mk `jalgmj mj Cfgux.
Mfikrkgtk mj Tfgmjws, jgmk qulsk tumj æ ikftj ltrlvæs ml fgtkril`k drìif`l, gj
Cfgux js `jalgmjs pjmka skr uslmjs pkcl cfgbl mk `jalgmj k, ka lcduals
vkrsûks, ilzkgmj usj mk fgtkril`k drìif`l. –Pupjgbl quk sk kstkol kmftlgmj ua
lrqufvj gl cfgbl mk `jalgmjs mj Cfgux, als tkgbl sk ksquk`fmj j mfrktðrfj ka
quk sk kg`jgtrl. [a mkssks `jalgmjs pjmk skr uslmj plrl l vkrfif`läàj mk
qulc mfrktðrfj sk kg`jgtrl (fssj ka `lsj mj sku lvfsj mk `jalgmjs gàj ajstrlr
kssl fgijraläàj)‑. Lssfglck l lctkrgltfvl `jrrktl quk lprkskgtl kstk `jalgmj.
l) cs.
n) `m.
`) pwm.
m) ahmfr.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
l) XK^^LMJQ
mfrktðrfj. Kssk `jalgmj
cs æ ua `jalgmj plrlj cfstlr
gàj ajstrlrì tjmjs
mfrktðrfj js lrqufvjs k plstls mk ua
cj`lc.
m ) XK^^LMJQ ahmfr æ j `jalgmj plrl `rflr gjvj mfrktðrfj, als gàj ajstrl j
mfrktðrfj ltulc.
96
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj 44. Pjnrk `jalgmjs utfcfzlmjs ka Pfstkals Jpkrl`fjglfs
Cfgux, alrquk Y plrl ls lifraltfvls vkrmlmkfrls k I plrl ls ilcsls.
( ) J `jalgmj cs æ utfcfzlmj plrl cfstlr tjmjs js lrqufvjs mj mfrktðrfj.
( ) J `jalgmj lmmfr æ utfcfzlmj plrl `rflr ua gjvj mfrktðrfj.
( ) J `jalgmj `bajm ajmfif`l ls pkrafssûks mk ua lrqufvj ju mfrktðrfj.
( ) J `jalgmj mfr kxfnk j `lafgbj `japcktj mj mfrktðrfj ltulc.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L N
\ukstàj
\ukst àj 42. Ulrl likrfr j usj ml @U[ k ml akaðrfl mk ual kstläàj
mk trlnlcbj fgstlclml `ja Cfgux, mkvk(a) skr utfcfzlmj(s) j(s) `jalgmj(s)
l) tjp.
n) systka.
`) prj` k aka.
m) `pu k akajry.
45
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
\ukstàj
\ukst
KR@K]J?àj 46. Pàj `lrl`tkrástf`ls mj sfstkal jpkrl`fjglc Cfgux,
l) @jgk`tfvfmlmk `ja jutrjs tfpjs mk pcltlijrals `jaj? Tfgmjws, Lppck, MJP.
n) Gàj æ @lsk Pkgsftfvk.
`) Auctfusuìrfj.
m) Urkkaptfvj.
k) Urjtkäàj kgtrk prj`kssjs kxk`utlmjs gl akaðrfl ^LA.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Ltkg
Lt àj ? Mkvkajs kg`jgtrlr l lctkrgltfvl quk GÀJ æ `lrl`tkrástf`l mj Cfgux!
kgää àj?
XK^^LMJQ J Cfgux æ ua sfstkal quk pkraftk `jgk`tfvfmlmk `ja vìrfjs
l) XK^^LMJQ
sfstkals jpkrl`fjglfs.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj 25. Gj lanfkgtk Cfgux, j `jalgmj $ cs?
l) Ajstrl l qulgtfmlmk mk kspläj uslml gj mfs`j rádfmj.
n) Ajstrl j usj ml akaðrfl.
`) Cfstl tjmjs js
js lrqufvjs mj mfrktðrfj.
m) Lnrk ua lrqufvj.
k) Lnrk j kxpcjrlmjr mk fgijraläûks.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Lgj? >5<9 Nlg`l? HC@ Ðrdàj? Urkikfturl mk Lctj Ufqufrf - U^ Urjvl? Fgstrutjr mk Fgijraìtf`l
\ukstàj
\ukst àj 2<. [a Pfstkal Jpkrl`fjglc, lcæa mk jutrls jpkrläûks,
dkrkg`fl l `jaugf`läàj `ja j Blrmwlrk k jutrjs lpcf`ltfvjs (sjitwlrks).
Alrquk lnlfxj l lctkrgltfvl quk `jrrkspjgmk l ual skquïg`fl mk Pfstkals
Jpkrl`fjglfs kxfstkgtk gj akr`lmj.
l) Tfgmjws, [nugtu k Ifrkijx.
n) Tfgmjws, Js> k Ajzfcl.
`) Tfgmjws, [gfx k [nugtu.
4>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Lgj? >5<9 Nlg`l? AJ[^L AKCJ Ðrdàj? Urkikfturl mk @lolalr - PU Urjvl? Ldkgtk Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj 2>. J ^km Blt æ ua (l)?
l) Mfstrfnufäàj mj Cfgux.
n) ]fpj mk Ifrkwlcc mj Tfgmjws.
`) Urjdrlal mk algfpucläàj mk faldkgs.
m) Lpcf`läàj mj Tfgmjws Kxpcjrkr.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Kxfstka mfvkrsls mfstrfnufäûks mj Cfgux `jaj? [nugtu, Mknflg, Afgt, ^km Blt,
Ikmjrl k kt`. Ujpuclrakgtk `blalajs j Cfgux mk sfstkal jpkrl`fjglc k kstì
`jrrktj, pjræa Cfgux æ l nlsk, tlanæa `blalml mk Hkrgkc (gÿ`ckj) mk ua
sfstkal k æ pjr kssk ajtfvj quk kxfstka mfstrfnufäûks Cfgux, pjfs jutrls
`jaugfmlmks usla mkssl nlsk (hkrgkc) plrl mkskgvjcvkr gjvjs sfstkals
jpkrl`fjglfs. [a mkssks sfstkals nlsklmjs ka Cfgux æ j ^km Blt.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L L
40
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj 20. \ulc `jalgmj gj Cfgux, `rfl ju ltulcfzl j lrqufvj?
l) ajrk lrqufvj.
n) tju`b lrqufvj.
`) av lrqufvj.
m) cs lrqufvj.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Lgj? >5<9 Nlg`l? AJ[^L AKCJ Ðrdàj? Urkikfturl mk @lolalr - PU Urjvl? Ldkgtk Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj 2=. J ltlcbj lnlfxj, gj Cfgux, lpldl l cfgbl fgtkfrl mk ua
`jalgmj gj tkrafglc?
l) @]^C+^.
n) @]^C+F.
`) @]^C+[.
m) @]^C+@.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj 2;. Gj ajmj tkxtj ju gàj drìif`j, uslmj plrl kgtrlml mk
`jalgmjs gj Cfgux, j gjak mj usuìrfj quk kstì uslgmj j tkrafglc vka
prk`kmfmj mk quk sáanjcj:
l) #
n) %
`) $
m) E
k) ∗
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
mk usuìrfj
[nugtu, qukkælcdugs fgmf`ltfvjs
rkprkskgtlmj mj prfvfcædfj
ml skdufgtk mj usuìrfj, `jaj pjr kxkapcj gj
algkfrl?
bkgrfqukE
bkgrfq ukEunug
unugtu-Gjtknjjh?
tu-Gjtknjjh? ~$
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L M
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? Urkikfturl mk Pàj Ulucj - PU Urjvl? Lssfstkgtk mk Dkstàj mk Ujcátf`ls Uÿncf`ls
\ukstàj
\ukst àj 29. J mfrktðrfj /bjak, quk ilz plrtk ml kstruturl mj Cfgux,
mkifgfml gj ajakgtj ml fgstlcläàj mkssk sfstkal,
l) lralzkgl js lrqufvjs mjs mfspjsftfvjs mj sfstkal.
n) æ j mfrktðrfj mk trlnlcbj mj usuìrfj.
`) `jgtæa js lrqufvjs mk fgf`flcfzläàj mj sfstkal.
m) lralzkgl ls ikrrlakgtls mk lmafgfstrläàj mj sfstkal.
k) `jgtæa js lrqufvjs mk `jgifdurläàj mjs prfg`fplfs skrvfäjs.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
4;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj 24. Gj [nugtu <5.5=, gj akgu Cj`lfs, j usuìrfj tka l`kssj
ås skdufgtks plstls?
l) @jgifdurläàj8 Lmafgfstrläàj8 k, Ukrsjglcfzläàj mj PJ.
n) Ukssjlc8 Mkshtjp8 Mj`uakgtjs8 Aÿsf`l8 Faldkgs8 Yámkjs8 k, Mjwgcjlm.
`) Mrfvkrs mk Blrmwlrk8 Ikrrlakgtls mk ^kmk8 Bjrl k mltl8 Faprkssàj8 [suìrfjs8
k, Drupjs.
m) L`kssðrfjs8 Ks`rftðrfj8 Drìif`js8 k, Fgtkrgkt.
k) Mrfvkrs mk Blrmwlrk8 @jgifdurläàj8 L`kssðrfjs8 k, Ikrrlakgtls mk ^kmk.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
J akgu Cj`lfs mj [nugtu <5.5= æ kxfnf plrl j usuìrfj js prfg`fplfs cj`lfs quk j
usuìrfj pjmk tkr l`kssj rlpfmlakgtk, `jaj? plstl Ukssjlc, Mkshtjp,
Mj`uakgtjs, Aÿsf`l, Faldkgs, Yámkjs k Mjwgcjlms.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L N
49
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj 22. J sjitwlrk cfvrk sk `lrl`tkrfzl pjr?
l) Pkr tjtlcakgtk drltuftj.
n) ^kqukrkr cf`kgäl plrl usj k lutjrfzläàj plrl mfstrfnufäàj mj mkskgvjcvkmjr.
`) Ujssufr cfnkrmlmk mk `ðpfl, lctkrläàj k mfstrfnufäàj.
m) Pkr mj tfpj sblrkwlrk
k) Gàj pjmkr skr `jakr`flcfzlmj.
k) XK^^LMJQ Pfa, ua sjitwlrk cfvrk UJMK skr `jakr`flcfzlmj , mksmk quk gàj
fgirfgol ls ckfs nìsf`ls mk ua sjitwlrk cfvrk quk sàj? utfcfzlr, mfstrfnufr, l`kssj
tjtlc lj `ðmfdj-ijgtk
`ðmfd j-ijgtk k ajmfif`ì-cj.
ajmf if`ì-cj.
\ukstàj
\ukst àj 26. Lssfglck l lctkrgltfvl quk `jgtæa j `jalgmj mj Cfgux
quk lnrk j lpcf`ltfvj quk pkraftk kmftlr ju `rflr lrqufvjs pkcj usuìrfj.
l) cs
`) `m
m) ra
44
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
n ) XK^^LMJQ
XK^^LMJQ ` m æ j `jalgmj plrl aumlr mk mfrktðrfj.
`m
m ) X X@K^]
@K^]JQ vf æ ua `jalgmj plrl lnrfr lrqufvjs k kmftì-cjs.
JQ vf
\ukstàj
\ukst àj 65. [a mktkrafglmj usuìrfj lmafgfstrltfvj (supkrusuìrfj) mj
sfstkal jpkrl`fjglc Cfgux mfsplrju j skdufgtk `jalgmj ka ua R-tkrafglc gj
mfrktðrfj `jgbk`fmj `jaj rlfz ju nlrrl? ra L* . J rksuctlmj mkssk `jalgmj, lpðs
prkssfjglr l tk`cl Kgtkr mj tk`clmj, ijf
l) cfstlr js lrqufvjs mj mfrktðrfj quk fgf`fla `ja l cktrl L.
n) ilzkr ua nl`hup mjs lrqufvjs mj sfstkal.
`) rkajvkr tjmjs js lrqufvjs mj sfstkal.
m) lpldlr js mfrktðrfjs fgf`flgmj `ja l cktrl L.
k) lpldlr tjmjs js lrqufvjs fgf`flgmj `ja l cktrl L.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
k) X@K^]JQ Ulrl lpldlr tjmjs js lrqufvjs quk fgf`fla `ja l cktrl –L‑ ka ua
mfrktðrfj æ gk`kssìrfj j `jalgmj? ra L*.
\ukstàj
\ukst àj 6<. Lssfglck l jpäàj quk lprkskgtl j `jalgmj, gj sfstkal
jpkrl`fjglc Cfgux, quk mkvk skr utfcfzlmj plrl mktkrafglr qulgtj kspläj ka
mfs`j kstì skgmj j`uplmj pjr ua mfrktðrfj k skus sunmfrktðrfjs.
l)
n) pwm
ifck
`) mu
m) bklm
k) csbw
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
l) XK^^LMJQ J `jalgmj pw
pwmm kxfnk j `lafgbj mj cj`lc ltulc gj sfstkal.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj 6>. Lssfglck l jpäàj quk lprkskgtl j `jalgmj pjr akfj mj
qulc ua usuìrfj pjmkrì `rflr ua lrqufvj vlzfj `ja j gjak lrqufvj.txt gj sfstkal
jpkrl`fjglc Cfgux.
l) pwm 7 lrqufvj.txt
n) k`bj "jf augmj" 7 lrqufvj.txt
`) drkp 'rjjt' /kt`/plsswm 7 lrqufvj.txt
m) tju`b lrqufvj.txt
k) cs ‐cl /bjak 7 lrqufvj.txt
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
l) XK^^LMJQ J `jalgmj pw
pwmm æ uslmj plrl kxfnfr j mfrktðrfj ltulc.
\ukstàj
\ukst àj 60. @ja rkcläàj lj sfstkal jpkrl`fjglc Cfgux, lj kmftjr mk
tkxtj Af`rjsjit Jiif`k Tjrm >5<0 k lj prjdrlal mk glvkdläàj Af`rjsjit Fgtkrgkt
Kxpcjrkr <<, oucduk j prðxfaj ftka.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj K^^LML.
\ukstàj
\ukst àj 6=. Gj sfstkal jpkrl`fjglc Tfgmjws, qulc l ikrrlakgtl quk
pjssuf ual iugäàj `jrrkspjgmkgtk lj `jalgmj hfcc mj Cfgux:
l) Urjapt MJP.
n) Dkrkg`flakgtj mj @japutlmjr.
`) Dkrkg`flmjr mk ]lrkils.
m) Yfsulcfzlmjr mk Pkrvfäjs.
k) Ulfgkc mk @jgtrjck.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj 69. Lssfglck l lctkrgltfvl quk GÀJ lprkskgtl ua Pjitwlrk
Cfvrk.
l) Cfgux.
n) NrJii`k Trftk.
`) Af`rjsjit Tjrm.
m) CfnrkJiif`k.
k) Ajzfccl Ifrkijx.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Ltkg
Lt àj ? Mkvkajs nus`lr l lctkrgltfvl quk GÀJ sk nlskfl ka sjitwlrk cfvrk.
kgää àj?
\ukstàj
\ukst àj 64. Lssfglck l jpäàj `jrrktl gj quk sk rkikrk ljs sfstkals
jpkrl`fjglfs Tfgmjws k Cfgux
l) J `jalgmj <s~ mj Cfgux [nugtu ilz quk skola ajstrlmjs tjmjs js lrqufvjs
j`uctjs drlvlmjs gj mfrktðrfj `jrrkgtk
n) J Tfgmjws ^] æ prjoktlmj plrl skr uslmj ka trîgsftj, pjfs kxk`utl sjakgtk
lpcf`ltfvjs fgtkrgjs ju nlfxlmjs ml Tfgmjws Ptjrk, tkgmj sfmj jtfafzlmj plrl
U@s ckvks k mfgîaf`js.
20
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj 62. Gj dkrkg`flmjr mk lrqufvjs Glutfcus plrl usj ka sfstkal
jpkrl`fjglc Cfgux, plrl skck`fjglr mfvkrsjs lrqufvjs ka jrmka skqukg`flc gual
plstl ju mfrktðrfj, mkvk-sk prj`kmkr ml skdufgtk ijral?
• @cf`lr gj prfakfrj lrqufvj, pjr akfj mj pjgtkfrj mj ajusk, k algtkr ual tk`cl
prkssfjglml.
• @cf`lr gj ÿctfaj lrqufvj mkskolmj8 `ja fssj, tjmjs js lrqufvjs gj fgtkrvlcj
kstlràj skck`fjglmjs.
*
* * * * * ^KPUJP]L *****
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L @
\ukstàj
\ukst àj 66. Oucduk js ftkgs l skdufr, rkcltfvjs ljs sfstkals
jpkrl`fjglfs Cfgux k Tfgmjws.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj K^^LML
\ukstàj
\ukst àj <5
<55.
5. L`kr`l mk gjäûks mk fgijraìtf`l, oucduk j ftka l skdufr.
Ka `japutlmjrks `ja sfstkal jpkrl`fjglc Cfgux ju Tfgmjws, j luakgtj ml
akaðrfl vfrtulc pjssfnfcftl l rkmuäàj mj `jgsuaj mk akaðrfl ^LA ka usj, j
quk pkraftk kxk`utlr, mk ijral plrlckcl k mfstrfnuáml, gj `japutlmjr, ual
qulgtfmlmk alfjr mk prjdrlals.
* * * * *
* ^KPUJP]L *****
L akaðrfl vfrtulc æ ual plrtk mj mfs`j rádfmj quk sfaucl l akaðrfl ^LA k quk
kgtrl ka usj nlsf`lakgtk ka muls sftuläûks? \ulgmj l akaðrfl ^LA gàj
`jgskduk alfs skdurlr tjmjs js prjdrlals lnkrtjs ju qulgmj bì prjdrlals gl
akaðrfl ^LA quk gàj kstàj skgmj uslmjs bì ua tkapj k pjr fssj pjmka skr
rktfrlmjs ml akaðrfl.
pjfs j plpkc mkcl æ Ldulrmlr
a kaðr
kað r flfgijraläûks
vfr
vf r tulc
tu lc GÀJ(mkslijdlgmj
æ ual
u al s kdugm
kdu gml
ll aka
a kaðr
ðr f l ^LA,
akaðrfl) ^ LA,
quk
pjstkrfjra
pjs tkrfjrakgtk
kgtk vjctlràj plrl l akaðrfl ^LA.
^LA.
29
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`urs
@jg`urs js? 055
055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Yjctlgmj l qukstàj…
\ukstàj K^^LML
24
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
1PJALPK(fgtkrvlcj8`jgmfäàj)
Ujr kxkapcj, supjgbl quk vj`ï qukfrl sjalr js vlcjrks alfjrks quk `fg`j (7;)
mj fgtkrvlcj mk `æcucls mk N> l N>;. [slgmj l iugäàj PJALPK æ pjssávkc uslr l
skdufgtk iðraucl? 1PJALPK(N>?N>;8"7;‑). @ja fssj, `jg`cuáajs quk l iðraucl
PJALPK gk`kssftl mk ua fgtkrvlcj mk `æcucls k j `rftærfj plrl j iug`fjglakgtj
`jrrktj.
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
Lgj? >5<9 Nlg`l? IDY Ðrdàj? @JAUKPL Urjvl? Lssfstkgtk mk Plgklakgtj k Dkstàj
\ukstàj
\ukst àj <5>. Ojàj `rfju ual pclgfcbl gj AP Kx`kc `ja js vlcjrks
ajstrlmjs l skdufr.
Gl aksa
aksal
l pclg
pclgfcb
fcbl,
l, Ojà
Ojàj
j blnf
blnfcft
cftju
ju l ifctrl
ifctrldk
dka
a mk `æcucl
`æcucls,
s, pjr
pjr akfj
akfj mj
mj á`jg
á`jgkk
gls `jcugls –L‑, –N‑ k –@‑, k kstlnkck`ku `rftærfjs mk ifctrj plrl kssls `jcugls.
Gl `jcugl –L‑, Ojàj skck`fjgju lpkgls js vlcjrks >5 k 05. Gl `jcugl –N‑,
skck`fjgju –(Pkck`fjglr tumj)‑ k, gl `jcugl –@‑, skck`fjgju lpkgls j vlcjr @.
26
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
L ikrrla
ikrrlakg
kgtl
tl ifctr
ifctrj
j rkprk
rkprkskg
skgtlm
tlmj
j pkcj
pkcj á`jg
á`jgk
k skrvk
skrvk plr
plrl
l ilzkr
ilzkr nus`l
nus`lss rìpfm
rìpfmls
ls
gjs mlmjs mk ual pclgfcbl. Ylajs lglcfslr ltkgtlakgtk tjmjs js plssjs mlmj
pjr Ojàj plrl jntkr j rksuctlmj ml ifctrldka.
>. Ifctrj gl @jcugl N? L jpäàj –skck`fjglr tumj‑ gàj auml l kxfnfäàj ml
pclgfcbl, pjfs skck`fjglr tumj æ j aksaj quk gàj tkr ifctrj k tjmj `jgtkÿmj
pkralgk`krì ml aksal algkfrl quk l faldka l`fal.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
MF@L? Lfgml bì ual njl pkdlmfgbl gkssl qukstàj. Pk vj`ï jnskrvlr nka, l
pclgfcbl mk Ojàj ajstrl 9 cfgbls, jgmk l ÿctfal kstì vlzfl, j quk aumlrfl sul
rkspjstl mk 0 plrl = cfgbls j`uc tls, pjræa, qulgmj ua ifctrj æ lpcf`lmj ås cfgbls
cfgb ls j`uctls
vlzfls skdufgtks gàj skràj j`uctls, sàj frrkckvlgtks plrl j ifctrj, `jgifralmj quk
lpkgls 0 cfgbls ijrla j`uctls.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
l) 1PK(J[(^07$^$<48P07$^$<2)8"Gàj"8"Pfa")
n) 1PK(J[(^07^<48P07^<2)8"Pfa"8"Gàj")
`) 1PK(K(^07$^$<48P07$^$<2)8"Gàj"8"Pfa")
m) 1PK(K(^07$^$<48P07$^$<2)8"Pfa"8"Gàj")
k) 1PK(K($^$07^<48$P$07^<2)8"Pfa"8"Gàj")
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Jnskrvk quk j lssfstkgtk prk`fsju mk mjfs mlmjs nìsf`js plrl `rflr l pclgfcbl?
j slcìrfj mk `japlrläàj gj vlcjr mk >555 rklfs cj`lcfzlmj gl `æcucl ^<48 k j
tkapj mk skrvf äj quk æ mk >; lgjs k kstì gl `æcucl ^<2.
skrvfäj
Oì slnkajs quk prk`fslajs lglcfslr ual `jgmfäàj plrl quk j iug`fjgìrfj skol
skck`fjglmj k plrl fssj uslrkajs l jgmk, sk j rksuctlmj ijr
skck`fjglmj k plrl fssj uslrkajs l iugäàj PK, jgmk, sk j rksuctlmj ijr
vkrmlmkfrj rktjrglrì l plclvrl –Pfa‑, mj `jgtrìrfj, rktjrglrì l plclvrl –Gàj‑.
60
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
1PK(`jgmfäàj
1PK(`jgmfäàj 8‑Pfa‑8‑Gàj‑)
1K(^07^<488 P07^<2
1K(^07^<4 P07^<2))
Lfgml bì jutrj pjgtj fapjrtlgtk. @jaj j lssfstkgtk frì uslr kssl iðraucl gl
pclgfcbl fgtkfrl skrì gk`kssìrfj `jpfì-cl plrl ls jutrls `æcucls, k plrl fssj tkajs
quk IFRL^ ls vlrfìvkfs mk `japlrläàj, quk sàj? slcìrfj mk `japlrläàj
(`æcucl ^<4) k j tkapj mk skrvfäj (`æcucl ^<2), pjfs ka tjmjs js iug`fjgìrfjs
uslrkajs skaprk kssls `æcucls.
6=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
1PK(K(^07$
1PK(K(^07$^$<48P07$
<48P07$^$<2)8"Pfa"8"Gàj")
<2)8"Pfa"8"Gàj")
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK ]^L M.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk Gftkrðf - ^O Urjvl? Ldkgtk Ilzkgmìrfj
\ukstàj
\ukst àj`jgtltjs
mlmjs mjs <5;. rkdfstrlmjs
@lrcjs prktkgmk `lrrkdlr
ka sku k-alfc. gual
Mkpjfs pclgfcbl AP
mk fgvkstfdlr Kx`kc
`jaj jntkrjs
k
drlvlr kssks mlmjs gua lrqufvj, @lrcjs mks`jnrfu quk pjmkrfl jptlr pjr
6;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? UDK-^J Urjvl? ]æ`gf`j ml Urj`urlmjrfl - ]k`gjcjdfl ml Fgijraläàj
\ukstàj
\ukst àj <59. @jgsfmkrk ual pclgfcbl AP Kx`kc quk `jgtæa, gls `æcucls
L< ltæ L;, rkspk`tfvlakgtk, ls skdufgtks iðraucls?
F. 1sjal(L<?@<5)
FF. 1sjal(N>?@2)+sjal(N0?@<5)
FFF. 1sjal(N0?N0)
FY. 1rlfz(-<)
Y. 1sjal(aæmfl(N>?@=)8aæmfl(N0?@0))
L iðraucl quk `jgtæa ual –rkikrïg`fl `fr
`fr`uclr"
`uclr" æ sjakgtk?
69
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Ulrl quk ifquk `clrj, `lml ual mls iðraucls kstì kgtrk ls `æcucls L< å L; `jaj
l skdufr?
L< ↞1sjal(L<?@<5)
L> ↞1sjal(N>?@2)+sjal(N0?@<5)
L0 ↞1sjal(N0?N0)
L= ↞1rlfz(-<)
L; ↞1sjal(aæmfl(N>?@=)8aæmfl(N0?@0))
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L L
64
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
l)
n) 1N0*N<
1N0*$N<
`) 1$N0*N<
m) 1N$0*N<
k) 1N0*N$<
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Ourjs
Our js 1 Ylcjr
Ylcjr mkvfmj x tlxl mk ourjs
our js
Plnkajs quk l tlxl mk ourjs kstlrì skaprk gl `æcucl N<, kgtàj, l ijral `jrrktl
skrfl IFRL^ j vlcjr ml tlxl gl iðraucl, plrl quk gàj blol krrjs qulgmj ijrka
`jpflmjs gls jutrls `æcucls, gkssk `lsj mkvkajs uslr j $ (`firàj) plrl ifxlr j
vlcjr ml tlxl mk ourjs.
@ja js vlcjrks mjs ourjs tjmjs gl `jcugl @, j quk vlf lctkrlr qulgmj l iðraucl
ijr `jpflml sàj ls cfgbls, gkssk `lsj, mkvkajs ifxlr lpkgls l cfgbl ml `æcucl ml
tlxl mk ourjs, quk if`lrì ml skdufgtk ijral? N$<.
62
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L K
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
P0,
YlcjrP= k P;.
ltulc @lmlltulc
+ Ylcjr Ylcjr `ja mk
x ]lxl ourjs
ourjæ `lc`uclmj ltrlvæs mk Ylcjr `ja ourjs 1
66
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ulc æ l iðraucl quk mkvk skr clgälml pkcj iug`fjgìrfj gl `æcucl P> plrl `lc`uclr
`jrrktlakgtk j Ylcjr `ja ourjs, `jrrkspjgmkgtk lj Ylcjr ltulc mk ^$<55.555,55,
k quk pjmk skr `jpflml plrl ls `æcucls P0, P= k P;, uslgmj skaprk l aksal
tlxl mk ourj mk 5,=% (`jgtfml gl `æcucl \>):
l) 1^>+$\>$%*^>
n) 1^>+(\>%)+^>
`) 1^>+\>*^>
m) 1^>+$\$>*^>
k) 1^>+(<+$\$>)*^>
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
àj ? Jnskrvk nka quk aksaj tkgmj vìrfls tlxls mk ourjs l qukstàj pkmk j
Lt kgää àj?
Ltkg
vlcjr mjs ourjs ifxlmj ka 5,=.
Ylcjr
Ylcjr `ja ourjs
our js 1 Ylcjr
Ylcjr ltulc + Ylcjr
Ylcjr ltulc x ]lxl mk ourj
Ulrl `lc`uclr j vlcjr ml `æcucl P> ifxlgmj l tlxl mk ourjs mk 5,= plrl uslr
pjstkrfjrakgtk gls prðxfals `æcucls, prk`fslajs fgskrfr l skdufgtk iðraucl gl
`æcucl P>?
1^>+$\$>*^>
^>↞ @æcucl mj Ylcjr ltulc8
$\$>↞$\ kstì ifxlgmj l `jcugl, $> kstì if`lgmj l cfgbl, ju skol, kstlajs
ifxlgmj l tlxl mk ourjs plrl dlrlgtfr quk j vlcjr mjs ourjs skol skaprk j aksaj
gls `æcucls skdufgtks.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L M
<55
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Jnskrvk quk l `æcucl N0 mkpkgmk mk N< k N> plrl pjmkr skr `lc`uclml.
Pjalgmj rlpfmlakgtk
(N<*>)+(N>*>), kgtàj N01 (`bkdlajs ka quk
>5*>) + (9;*>), N<1 >5 ka
rksuctl k N01 9;, `jaj N01
N>1<45.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L K
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Uktrjnrls Urjvl? ]æ`gf`j(l) mk Lmafgfstrläàj k @jgtrjck Oÿgfjr
\ukstàj
\ukst àj <<<. [a iug`fjgìrfj mj Mkplrtlakgtj mk Alrhktfgd mk ual
kaprksl mkskol `rflr ual iðraucl gj Kx`kc >5<5 plrl quk mktkrafglml `æcucl
lprkskgtk l ougäàj mk tkxtjs mk muls jutrls `æcucls.
Ulrl ltfgdfr kssk jnoktfvj, l iugäàj mj Kx`kc >5<5 l skr utfcfzlml æ l skdufgtk?
l) MKP@
n) AÆMFL
<5<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Uktrjnrls Urjvl? ]æ`gf`j(l) mk @jakr`flcfzläàj k Cjdástf`l Oÿgfjr
\ukstàj
\ukst àj <<>. Lcduals vkrsûks mk pclgfcbls kcktrýgf`ls `lc`ucla ls
iugäûks aæmfl lrftaætf`l, ajml k akmflgl mk ual særfk mk gÿakrjs. [slgmj
ual
U<>, mkssls
U<0, U<=,pclgfcbls, ua U<4
U<;, U<9, prjikssjr
k U<2clgäju gjtls jutrls
k prkplrju mk skus lcugjs
`æcucls (glgls `æcucls
`jcugl \)
plrl `lc`uclr kssls akmfmls, `jgijrak ajstrl j \ulmrj lnlfxj.
Plnkgmj-sk quk js rksuctlmjs sàj trug`lmjs ka ual `lsl mk`falc, qulfs sàj,
<5>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
L akm
akmflg
flgl ;,;. Jrmkglgmj l skquïg`fl tkajs? 0 - 0 - ; - ;,; - 4 - 2 - 6,;. @jaj
l æ ;,;.
l qulgtfmlmk mk gÿakrjs ml skquïg`fl æ áaplr, kgtàj, l akmflgl æ j gÿakrj
`kgtrlc ml skquïg`fl jrmkglml, gkstk `lsj j gÿakrj ;,;.
L ajm
ajmll æ 0, pjfs æ j gÿakrj quk alfs sk rkpktk gl skquïg`fl.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L @
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Uktrjnrls Urjvl? ]æ`gf`j(l) mk Kxpcjrläàj mk Uktrðckj Oÿgfjr
\ukstàj
\ukst àj <<0. L `æcucl A9 mj trk`bj mk pclgfcbl Kx`kc (pjrtuduïs) lnlfxj
ijf prkkg`bfml `ja l kxprkssàj 1@JG].YLCJ^KP (C>?A=)
l) 0 n) = `) ; m) 9 k) 4
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
<5=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L M
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Uktrjnrls Urjvl? ]æ`gf`j(l) mk Kxpcjrläàj mk Uktrðckj Oÿgfjr
\ukstàj
\ukst àj <<=. L `æcucl A9 mj trk`bj mk pclgfcbl Kx`kc (pjrtuduïs) lnlfxj
ijf prkkg`bfml `ja l kxprkssàj
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L @
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Uktrjnrls Urjvl? ]æ`gf`j(l) mk Puprfakgtj mk Nkgs k Pkrvfäjs Oÿgfjr
\ukstàj
\ukst àj <<;. J mfrktjr ifglg`kfrj mk ual pkqukgl kaprksl sjcf`ftju j
vlcjr tjtlc mk dlstjs mjs >< prfakfrjs mfls mk lnrfc mk >5<=. J iug`fjgìrfj l quka
j mfrktjr mkckdju l tlrkil jnskrvju quk kssks dlstjs kstàj rkdfstrlmjs ka ual
pclgfcbl Kx`kc >550. Kssl pclgfcbl lralzkgl js dlstjs mfìrfjs mj aïs mk lnrfc gl
`jcugl L ml skdufgtk ijral? 5< mk lnrfc gl `æcucl L<, 5> mk lnrfc gl `æcucl L>, 50
mk lnrfc gl `æcucl L0, k lssfa pjr mflgtk.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<4 Nlg`l? I@@ Ðrdàj? ]^K-PU Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj ‐ Ìrkl Lmafgfstrltfvl
\ukstàj
\ukst
Af`rjsjitàj <<9.
@jgsfmkrk, pjr bfpðtksk, l pclgfcbl lnlfxj, mfdftlml gj
Kx`kc >5<0 ka pjrtuduïs.
Gl `æcucl N6, plrl sjalr j fgtkrvlcj mk `æcucls mk N> ltæ N2, ijf utfcfzlml l
iðraucl
l) 1PJAL]KAUJ(N>?N2)
n) 1PJAL](N>8N2)
`) 1PJAL]KAU(N>?N2)
1PJAL]KAU(N>?N2)
m) 1PJAL(N>?N2)
k) 1PJAL(]KAUJ(N>?N2))
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
m ) X@K^]JQ l iugäàj PJAL tlanæa pjmk skr uslml plrl sjalr tkapj k skrfl l
jpäàj `jrrktl plrl kssl qukstàj.
<54
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<4 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? PKMI Urjvl? ]æ`gf`j mk Dkstàj Kmu`l`fjglc - Lpjfj Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj <<4. Oucduk j prðxfaj ftka, rkcltfvj ljs lpcf`ltfvjs plrl kmfäàj
mk tkxtjs, pclgfcbls k lprkskgtläûks mj lanfkgtk Af`rjsjit Jiif`k >5<0.
Ka ual pclgfcbl mj Kx`kc >5<0, lj sk tkgtlr fgskrfr l iðraucl 1$l$0*(n0-`0),
j`jrrkrì krrj mk mfdftläàj, pjfs ls iðraucls mkvka skr mfdftlmls `ja cktrls
alfÿs`ucls.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<4 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? PKMI Urjvl? ]æ`gf`j mk Dkstàj Kmu`l`fjglc - Lpjfj Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj <<2. Oucduk j prðxfaj ftka, rkcltfvj ljs lpcf`ltfvjs plrl kmfäàj
mk tkxtjs, pclgfcbls k lprkskgtläûks mj lanfkgtk Af`rjsjit Jiif`k >5<0.
Gj `lgtj ksqukrmj supkrfjr ml olgkcl fgf`flc mj Kx`kc >5<0, `jgstl l fgijraläàj
l`kr`l mj ÿctfaj lrqufvj l`ksslmj nka `jaj mj cj`lc jgmk kck kstì
lralzkglmj.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
L tkcl fgf`flc mj Kx`kc >5<0 ajstrl ual tkcl `ja lcdugs tkapcltks mk pclgfcbls
sudkrfmls gj `kgtrj, js mj`uakgtjs rk`kgtkakgtk utfcfzlmjs if`la gl
ksqukrml `ja j gjak mj lrqufvj k j cj`lc jgmk kstì lralzkglmj . L
alr`läàj vkrakcbl ml faldka lnlfxj ajstrl kxltlakgtk l ìrkl mjs
mj`uakgtjs rk`kgtks `ja gjak k jgmk kstàj lralzkglmjs.
<52
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
Lgj? >5<4 Nlg`l? AP @JG@[^PJP Ðrdàj? Urkikfturl mk ]lgduì - ^O Urjvl? Ifs`lc mk ]rfnutjs
\ukstàj
\ukst àj <<6. Gj Af`rjsjit Jiif`k Kx`kc >5<9, uslgmj gjaks, vj`ï pjmk
il`fcftlr auftj j kgtkgmfakgtj k l algutkgäàj mls iðraucls. Æ pjssávkc mkifgfr ua
gjak plrl ua fgtkrvlcj mk `æcucls, ual iugäàj, ual `jgstlgtk ju ual tlnkcl.
Mkpjfs quk vj`ï lmjtlr l prìtf`l mk usj mk gjaks gl plstl mk trlnlcbj, pjmkrì
ltulcfzlr, lumftjrlr k dkrkg`flr il`fcakgtk kssks gjaks. Ls lctkrgltfvls lnlfxj
lprkskgtla lcduals jpäûks mfspjgávkfs plrl mkifgfr ua gjak, kx`ktj l
lctkrgltfvl?
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Ltkg
Lt àj ? Ckanrk-sk quk kstlajs nus`lgmj l lctkrgltfvl FG@J^^K]L!
kgää àj?
<56
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L @
Lgj? >5<9 Nlg`l? I@@ Ðrdàj? LC-AP Urjvl? Ldkgtk mk Lpjfj Ckdfscltfvj
\ukstàj
\ukst àj <>5. J usuìrfj mj AP-Tjrm, gl vkrsàj alfs rk`kgtk, kstì
kmftlgmj ua tkxtj k mkskol rklcfzlr l ijraltläàj mj plrìdrlij utfcfzlgmj j
rk`ursj ^ædul mj lpcf`ltfvj, lprkskgtlmj plr`flcakgtk gl ifdurl lnlfxj.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L N
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]@K-UL Urjvl? Luxfcflr ]æ`gf`j mk @jgtrjck Kxtkrgj - Ìrkl Fgijraìtf`l
\ukstàj
\ukst àj <>>. L`kr`l mj pl`jtk Af`rjsjit Jiif`k, oucduk j ftka l skdufr.
Gj Tjrm, plrl quk ls jrfkgtläûks mls pìdfgls mj mj`uakgtj sk lctkrgka kgtrk
rktrltj k plfsldka, æ gk`kssìrfj blvkr quknrls mk skäûks kgtrk `lml aumlgäl
mk jrfkgtläàj.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Gj Tjrm pjmka blvkr vìrfls skäûks mfikrkgtks k, `lml skäàj, pjr kxkapcj,
pjmk tkr sku prðprfj `lnkälcbj k rjmlpæ, jrfkgtläàj, ijraltläàj k
ksplälakgtj. Kssl æ l algkfrl `jrrktl mk `jgifdurlr mj`uakgtjs mk tkxtj.
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
<<>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? @U^A Urjvl? ]æ`gf`j ka Dkj`fïg`fls - Bfmrjcjdfl
\ukstàj
\ukst àj <>=. L rkspkftj mj Af`rjsjit Tjrm, lssfglck l jpäàj `jrrktl.
l) L jpäàj @lfxl mk ]kxtj, ml dufl Fgskrfr, pkraftk quk j usuìrfj fg`cul mkgtrj
mj tkxtj ka kmfäàj plrtks mk `jgtkÿmjs præ-ijraltlmjs k supckakgtjs
fgmkpkgmkgtks mj tkxtj jrfdfglc.
n) L iugäàj TjrmLrt, ml dufl Fgskrfr, pkraftk, plrl ifgs mk`jrltfvjs, kmftlr
faldkgs k mkskgbjs mkgtrj mj prðprfj mj`uakgtj quk kstì skgmj `rflmj.
`) J Af`rjsjit Tjrm æ ual ikrrlakgtl kx`cusfvl plrl l kmfäàj mk tkxtjs8 kck gàj
mfspûk mk rk`ursjs quk pkraftla kmftlr ju fgskrfr kquläûks ju sáanjcjs
altkaìtf`js.
m) Gl kmfäàj mk `lnkälcbjs k rjmlpæs, j tkxtj kmftlmj gj `lnkälcbj sk rkpktfrì
lutjaltf`lakgtk gj rjmlpæ, gàj blvkgmj l gk`kssfmlmk mk `jpfì-cj k `jcì-
cj.
k) Lj sk fgskrfr l jpäàj Gÿakrj mk Uìdfgl, ml dufl Fgskrfr, l guakrläàj skrì
cj`lcfzlml gj rjmlpæ ml pìdfgl, `kgtrlcfzlml k `ja tlalgbj kmftìvkc.
<<=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk Gftkrðf - ^O Urjvl? Ldkgtk Ilzkgmìrfj
\ukstàj
\ukst àj <>9. @jgsfmkrk ua mj`uakgtj AP Tjrm quk `jgtæa j tkxtj l
skdufr.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
ikrrlakgtl
sunstftuámjs Cj`lcfzlr
pjr >5<9. k Punstftufr dlrlgtfrfl quk tjmjs gÿakrjs >5<; skrfla
Ulrl sunstftufr l plclvrl nlstl fgskrfr ka plclvrl quk mkskol skr trj`lml ka
Cj`lcfzlr k ka Punstftufr fgskrfr l gjvl plclvrl.
L qukstàj ajstrl ual lctkrläàj ml plclvrl –vf‑ pjr –xxx‑. Lglcfslgmj j tkxtj æ
pjssávkc jnskrvlr quk tkajs trïs plclvrls –Yf‑ gls trïs prfakfrls cfgbls k ua
–vf‑ gl ÿctfal cfgbl gl plclvrl –vf ml‑, quk tlanæa skrfl sunstftuáml pkcl
ikrrlakgtl, aksaj ilzkgmj plrtk ml plclvrl –vfml‑. Ujrtlgtj, blvkrfla =
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L M
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L M
<<2
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk @uflnì - A] Urjvl? ]æ`gf`j ka Lmafgfstrläàj Ks`jclr
\ukstàj
\ukst àj <>6. Mlgfcj kstlvl prkplrlgmj ua mj`uakgtj gj AP Tjrm
qulgmj gjtju quk, tjml vkz quk mfdftlvl l sfdcl –jgs", fakmfltlakgtk surdfl gl
tkcl l plclvrl –gjs".
Fgtrfdlmj `ja fssj, Mlgfcj ikz ual pksqufsl gl tkcl mk louml k, l`krtlmlakgtk,
mks`jnrfu quk fssj j`jrrfl pjrquk j tkraj –jgs"
l) lplrk`fl gl cfstl mk jpäûks mk Lutj`jrrkäàj.
n) `jgstlvl ml cfstl mk Mf`fjgìrfj mk Pfgýgfajs.
`) gàj `jgstlvl mj mf`fjgìrfj mj fmfjal plmràj.
m) kstlvl alr`lmj `jaj ua tkraj l skr trlmuzfmj lutjaltf`lakgtk.
k) gàj `jgstlvl mj mf`fjgìrfj mk rkvfsàj mk tkxtj.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
l) X@K^]JQ L jpäàj mk Lu Lutt j @jr r käàj skrvk plrl `jrrfdfr krrjs jrtjdrìif`js mk
mfdftläàj, mk usj mk alfÿs`ucls, lcæa mk fgskrfr sáanjcjs k jutrls plrtks mk tkxtj
lutjaltf`lakgtk. Ujr plmràj, l Lutj@jrrkäàj usl ual cfstl plmrjgfzlml mk
sáanjcjs k plclvrls fg`jrrktls quk fg`cuka j tkraj –jgs‑ quk lutjaltf`lakgtk æ
`jrrfdfmj plrl –gðs‑.
<>5
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk @uflnì - A] Urjvl? ]æ`gf`j ka Lmafgfstrläàj Ks`jclr
\ukstàj
\ukst àj <05. ]bfldj rk`knku mk Iìnfj ua mj`uakgtj AP Tjrm `ja j
`jgtrjck mk lctkrläûks l`fjglmj. Murlgtk j trlnlcbj mk kmfäàj mkssk mj`uakgtj,
]bfldj ikz ls skdufgtks lctkrläûks?
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L K
<><
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
F. ]lnkcls
FF. Faldkgs
FFF. Ijrals dkjaætrf`ls
FY. Páanjcjs kspk`flfs
Y. Bfpkrcfghs
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L @
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? MUK-^J Urjvl? ]æ`gf`j ml Mkikgsjrfl Uuncf`l - ]æ`gf`j Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj <0>. ]bfldj kstì prkplrlgmj ua mj`uakgtj gj AP Tjrm quk
`jgtæa ual kspæ`fk mk `lckgmìrfj, prkkg`bfmj `ja fgijraläûks sjnrk l ks`lcl
mk ltkgmfakgtj ml sul kqufpk, `jaj ajstrlmj l skdufr.
P ] \ \ P P M
< > 0 = ; 9
4 2 ]bfldj <5 << ]bfldj <0
<= @lrcjs
>< <; <9
>0 @lrcjs
>= Ojàj
>; @lrcjs
>9 >5
>4
>2 >6 Alrfl Ojàj
<>>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Lgj? >5<; Nlg`l? Y[GKPU Ðrdàj? ]@K-PU Urjvl? Luxfcflr ml Ifs`lcfzläàj Ifglg`kfrl FF - Fgijraìtf`l
\ukstàj
\ukst àj <00. Gj AP-Tjrm >5<>, pjr akfj mj rk`ursj Fgf`flr Alcl
Mfrktl, l`kssávkc l plrtfr ml dufl @jrrkspjgmïg`fls, pjmk-sk `rflr ual alcl
mfrktl plrl?
l) @lrtls k Akgsldkgs mk Kalfc
n) Uclgfcbls mj Kx`kc k Nlg`js mk Mlmjs mj L``kss
`) Ktfquktls k Nlggkrs.
m) Kgvkcjpks k Uýstkrks mj UjwkrUjfgt.
k) Pcfmks mj UjwkrUjfgt k Uclgfcbls mj Kx`kc
<>0
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L L
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Uktrjnrls Urjvl? ]æ`gf`j(l) mk Lmafgfstrläàj k @jgtrjck Oÿgfjr
\ukstàj
\ukst àj <0=. L sk`rktìrfl mk ual ifral quk kstì kclnjrlgmj, gj
Af`rjsjit Tjrm, ua rkcltðrfj akgslc mk ltfvfmlmks jnskrvl quk 0 plrìdrlijs mk
ual pìdfgl kstàj `ja ijraltläûks mfikrkgtks.
Ulrl jntkr ual ÿgf`l ijraltläàj, kcl mkvkrì lpcf`lr, ka tjmjs js plrìdrlijs, j
skdufgtk rk`ursj?
l) Mksilzkr
n) _jja
`) Ufg`kc
m) Alr`l m‖ìdul
k) ^kikrïg`fl @ruzlml
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Uktrjnrls Urjvl? ]æ`gf`j(l) mk Kxpcjrläàj mk Uktrðckj
\ukstàj
\ukst àj <0;. Lj `japlrlr js mjfs tkxtjs lnlfxj, kmftlmjs ka Tjrm
(pjrtuduïs), ua rkvfsjr pkr`knku muls mfikrkgäls k mk`fmfu ilzkr ls `jrrkäûks
gk`kssìrfls gj skdugmj tkxtj, vfstj quk mkvkrfla skr pkrikftlakgtk fdulfs.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
<>;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<= Nlg`l? IDY Ðrdàj? @îalrl Augf`fplc mj ^k`fik-UK Urjvl? Lssfstkgtk Lmafgfstrltfvj Ckdfscltfvj
\ukstàj
\ukst àj <09. @lrcjs rk`knku l tlrkil mk ks`rkvkr ua algulc mk usj mk
ua lpcf`ltfvj quk æ uslmj ka sul kaprksl. Ulrl fcustrlr akcbjr suls
kxpcf`läûks, @lrcjs mk`fmfu rkprjmuzfr, gj mj`uakgtj AP Tjrm quk prkplrju,
lcduals mls tkcls quk j sfstkal prjmuz. Ulrl fgskrfr l faldka mk ual tkcl gua
trk`bj mj mj`uakgtj, @lrcjs sjcf`ftju louml mk skus `jckdls k, mls mf`ls quk
rk`knku l alfs prìtf`l, rìpfml k quk mku `krtj ijf?
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
XK^^LMJQ Ijtjdrlilr l tkcl `ja ual `îakrl mk njl rksjcuäàj gàj skrfl l
k) XK^^LMJQ
algkfrl alfs iì`fc, `jaj ijf sjcf`ftlml gl qukstàj, ual vkz quk æ pjssávkc
`lpturlr ls faldkgs ml tkcl pjr ua sfapcks `jalgmj mj sfstkal.
Lgj? >5<= Nlg`l? IDY Ðrdàj? @îalrl Augf`fplc mj ^k`fik-UK Urjvl? Lssfstkgtk Lmafgfstrltfvj Ckdfscltfvj
\ukstàj
\ukst àj <04. @lrcjs tka vìrfls `ðpfls faprkssls mk skus mj`uakgtjs,
als gàj `jgskduk slnkr kxltlakgtk qulgmj `lml ua mkcks ijf faprkssj. Lssfa,
kck prktkgmk fgskrfr gjs mj`uakgtjs AP Tjrm pjr kck prkplrlmjs ual cfgbl quk
fgmfquk l mltl k l bjrl ml faprkssàj. @lrcjs `jgsfmkrju ls skdufgtks jpäûks
plrl ilzkr fssj?
F. `jgik``fjglr ua al`rj quk iläl j skrvfäj skaprk quk j mj`uakgtj rk`knkr
ua `jalgmj mk faprkssàj8
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
<>4
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Ulrl jrmkglr l cfstl mk iug`fjgìrfjs pkcl mltl mk lgfvkrsìrfj, Ojàj mkvk uslr j
rk`ursj?
l) mfrkäàj mj ]kxtj8
n) `clssfif`lr8
`) pksqufslr8
pksqufslr8
m) guakrläàj8
k) ifctrlr.
<>2
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
<>6
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]@K-UL Urjvl? Luxfcflr ]æ`gf`j mk @jgtrjck Kxtkrgj
\ukstàj
\ukst àj <=5. L`kr`l mj pl`jtk Af`rjsjit Jiif`k, oucduk j ftka l skdufr.
Lrqufvjs mj UjwkrUjfgt slcvjs gj ijraltj mk lprkskgtläàj mk ksclfmks
(pps/ppsx) sàj, lutjaltf`lakgtk, lnkrtjs gj ajmj mk kxfnfäàj k, gkssl
`jgmfäàj, gàj pjmka skr kmftlmjs.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
<05
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Ltkg
Lt àj ? ksclfmk æ j aksaj quk scfmk.
kgää àj?
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? @U^A Urjvl? ]æ`gf`j ka Dkj`fïg`fls - Bfmrjcjdfl
\ukstàj
\ukst àj <=>. @ja rkcläàj lj Af`rjsjit UjwkrUjfgt, lssfglck l jpäàj
`jrrktl.
l) L fg`cusàj mk lutjijrals pkraftk
p kraftk quk j usuìrfj
usuìrf j `rfk lpkgls gjvjs mkskgbjs
mkskgb js
plrl skrka fgskrfmjs gl lprkskgtläàj mk algkfrl `ustjafzlml.
n) Lj fgskrfr ua gjvj ksclfmk ka ual lprkskgtläàj oì kxfstkgtk, j usuìrfj pjmkrì
skck`fjglr j tkal.
`) Lj sk
s k `rflr
`rfl r ual gjvl lprkskgtläàj,
lprks kgtläàj, j ckflutk mjs ksclfmks
ks clfmks mkvkrì
mk vkrì skr
prkvflakgtk ks`jcbfmj? gàj skrì pjssávkc lctkrì-cj mkpjfs mk slcvj.
m) L ikrrlakgtl Ufg`kc æ utfcfzlml plrl pfgtlr j `jgtkÿmj mk ual `lfxl mk tkxtj ju
mk faldka.
k) L ìrkl
ìr kl mk trlgsikrïg`fl æ utfc
utfcfzlml
fzlml plrl lralzkglr `jgtkÿmjs
` jgtkÿmjs quk ijrla
lpldlmjs mjs ksclfmks plrl usj pjstkrfjr, sk gk`kssìrfj.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Uktrjnrls Urjvl? ]æ`gf`j(l) mk @jakr`flcfzläàj k Cjdástf`l Oÿgfjr
\ukstàj
\ukst àj <==. @jgsfmkrk l vkrsàj mj Ujwkr Ujfgt >5<5. Bì tk`cls mk
iugäàj ju `janfgläàj mk tk`cls mk iugäàj quk rkpktka, qulgmj pjssávkc k
qulgmj l`fjglmls lmkqulmlakgtk, j ÿctfaj `jalgmj ju läàj utfcfzlmjs gl
`jgik`äàj mk ua scfmk.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
l) XK^^LMJQ L tk`cl mk ltlcbj kstì fgvkrtfml, gàj æ I0+PBFI], j `jrrktj skrfl
l)
PBFI]+I0, aksaj lssfa j ltlcbj PBFI]+I0 skrvk plrl lctkrlr kgtrk l prfakfrl
cktrl ml skgtkgäl ka alfÿs`ucl, afgÿs`ucl ju tjmls alfÿs`ucls.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Uktrjnrls Urjvl? ]æ`gf`j(l) mk Puprfakgtj mk Nkgs k Pkrvfäjs Oÿgfjr
\ukstàj
\ukst àj <=;. J mfrktjr mj Mkplrtlakgtj mk Alrhktfgd mk ual kaprksl
pkmfu l ua iug`fjgìrfj quk prkplrlssk, gj UjwkrUjfgt >550, ual lprkskgtläàj
sjnrk js rksuctlmjs mk >5<= mkssk Mkplrtlakgtj. J mfrktjr, lj vkr l prfakfrl
vkrsàj mj trlnlcbj prjmuzfmj, sjcf`ftju quk l lprkskgtläàj ijssk alfs vávfml,
ajstrlgmj lgfaläûks gl plssldka mk ua scfmk plrl j skdufgtk.
Ulrl l`rks`kgtlr kssls lgfaläûks, quk rk`ursj mj UjwkrUjfgt >550 mkvkrì skr
utfcfzlmj:
l) Drlvläàj gj Pblrkpjfgt
n) Kxpjrtläàj mk tkxtj OUKD
`) ]rlgsfäàj mk scfmks
m) Ijraltläàj mk tkxtj suncfgblmj
k) Ijraltläàj mk tkxtj ka ftìcf`j
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Ltkg
Lt àj ? Gjtk quk j mfrktjr pkmk –lgfaläûks gl plssldka mk ua scfmk plrl
kgää àj?
j skdufgtk‑, ju skol, pkmk quk l lprkskgtläàj ltkgbl ]^LGPFÄÛKP kgtrk
ksclfmks. Ckanrk-sk quk lgfaläàj æ mfikrkgtk mk trlgsfäàj , lquf j mfrktjr qukr
nlsf`lakgtk trlgsfäûks mk ksclfmks.
l) XK^^LMJQ Pblrkpjfgt æ ual sjcuäàj ml Af`rjsjit plrl lralzkglr lrqufvjs
ka ua cj`lc skdurj jgmk pjmk skr `japlrtfcblmj il`fcftlgmj l `jclnjrläàj mk
jutrjs usuìrfjs. Drlvlr l lprkskgtläàj gj Pblrkpjfgt gàj ilrì l kxfnfäàj ml
lprkskgtläàj alfs lgfalml.
<0;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
trlgsfäûks.
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Uktrjnrls Urjvl? ]æ`gf`j(l) mk Puprfakgtj mk Nkgs k Pkrvfäjs Oÿgfjr
\ukstàj
\ukst àj <=9. [a drupj rklcfzlrì ual plckstrl ka mktkrafglmj
`jgdrkssj, k, `jaj lpjfj, utfcfzlrì ual lprkskgtläàj kclnjrlml gj UjwkrUjfgt
>550. J `jgtkÿmj æ `japjstj pjr ;4 scfmks, k j drupj mkskol quk sjakgtk j
scfmk gÿakrj 2 gàj skol kxfnfmj murlgtk l lprkskgtläàj.
Ulrl ltfgdfr kssk jnoktfvj, quk rk`ursj mj UjwkrUjfgt >550 mkvkrì skr utfcfzlmj:
l) J`uctlr scfmk
n) Mupcf`lr scfmk
`) Fgskrfr `lnkälcbj
m) Aks`clr `æcucls
k) @rfptjdrlilr lprkskgtläàj
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
l) X@K^]JQ Ulrl quk gàj skol kxfnfmj scfmks mk ual lprkskgtläàj ska l
gk`kssfmlmk mk lpldì-cjs j UjwkrUjfgt jikrk`k j rk`ursj J`uctlr scfmk quk
j`uctl js scfmks skck`fjglmjs lpkgls gj ajakgtj ml lprkskgtläàj.
` ) XK^^LMJQ Fgskrfr `lnkälcbj gàj j`uctl scfmks, pjrtlgtj, gàj skrfl ual jpäàj
plrl j drupj mk plckstrlgtks.
k) XK^^LMJQ Gj Af`rjsjit Jiif`k, vj`ï pjmk uslr skgbls plrl loumlr l kvftlr
quk jutrls pkssjls lnrla ju ajmfifquka js skus mj`uakgtjs, ls suls plstls
mk trlnlcbj k ls suls lprkskgtläûks. Kssk rk`ursj gàj j`uctl j scfmk mkskolmj
pkcjs plckstrlgtks.
<09
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
XLMLU]LMJQ Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Uktrjnrls Urjvl? ]æ`gf`j mk Puprfakgtjs mk Nkgs k
Pkrvfäjs Oÿgfjr
\ukstàj
\ukst àj <=4. Gj Af`rjsjit UjwkrUjfgt >554, j ajmkcj mk clyjut mk
scfmk ajstrlmj lnlfxj, pjr plmràj, æ j mk ua clyjut mk
l) scfmk mk tátucj
n) tátucj k `jgtkÿmj
`) `japlrläàj
m) ka nrlg`j
k) sjakgtk tátucj
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Gl faldka lnlfxj kstàj js tfpjs mk clyjuts plmràj gj Tjrm >554, cjdj, vj`ï
vkrì `lml tfpj mk clyjut mls lctkrgltfvls k pjmkrì `japlrì-cls fmkgtfif`lgmj l
sjcf`ftlml gl qukstàj.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L N
<04
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
l) XK^^LMJQ ]LN+4 gàj æ ua ltlcbj vìcfmj plrl puclr mj scfmk << plrl j scfmk
<2.
<02
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
l) I< n) I= `) I; m) I4 k) I<>
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Lgj? >5<9 Nlg`l? AJ[^L AKCJ Ðrdàj? Urkikfturl mk @lolalr - PU Urjvl? Ldkgtk Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj <;5. Æ fg`jrrktj lifralr sjnrk j UjwkrUjfgt?
<06
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Ltkg
Lt àj ? Ckanrk-sk quk kstlajs ka nus`l ml lctkrgltfvl FG@J^^K]L!
kgää àj?
X@K^]JQ
l) X@K^]JQ
aksal Ltulcakgtk gàj æ pjssávkc afsturlr scfmks ka ^ktrltj k Ulfsldka gl
lprkskgtläàj.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
<=<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<4 Nlg`l? I@@ Ðrdàj? ]^K-PU Urjvl? Lglcfstl Oumf`fìrfj - Ìrkl Oumf`fìrfl
\ukstàj
\ukst àj <;<. @jgsfmkrk l pclgfcbl lnlfxj, mfdftlml gj CfnrkJiif`k @lc`
vkrsàj ;.<.;.> ka pjrtuduïs.
L pclgfcbl ajstrl j rksuctlmj mls kckfäûks ka ual `fmlmk, jgmk j tjtlc mk vjtjs
lplrk`k gl `æcucl @<0. Js vlcjrks quk lplrk`ka gls `æcucls ml `jcugl N sàj
rksuctlmj mk `ìc`ucjs quk utfcfzla js vlcjrks ml `jcugl @ plrl jntkr j pkr`kgtulc
mk vjtjs mk `lml `lgmfmltj. Gl `æcucl N> ijf mfdftlml ual iðraucl quk mkpjfs ijf
lrrlstlml ltæ l `æcucl N<0, rklcfzlgmj lutjaltf`lakgtk tjmjs js `ìc`ucjs mkssl
`jcugl. L iðraucl mfdftlml ijf
l) 1(@>*<55)/@<0
n)
`) 1UK^@KG](@>8@<0)
1UK^@KG](@>8
1(@>*<55)/@$<0@<0)
m) 1UK^@KG][LC(@>8@<0)
1UK^@KG][LC( @>8@<0)
k) 1YU(@>8@<0)
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
]jtlc mk vjtj 1 ;.426.26<8
`lgmfmltj L 1 0.52;.<248
Yjtjs jntfmjs mj `lgmfmltj
^KD^L MK 0 PFAUCKP
1(N>*<55)/@<0
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L @
<=0
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<9 Nlg`l? Y[GKPU Ðrdàj? Urkikfturl mk Dulrucbjs - PU Urjvl? Lssfstkgtk mk Dkstàj Ks`jclr
\ukstàj
\ukst àj <;>. L faldka l skdufr ajstrl ual pclgfcbl skgmj kmftlml pjr
akfj mj CfnrkJiif`k @lc` =.0, ka sul `jgifdurläàj plmràj k ka pjrtuduïs.
Lssfglck l lctkrgltfvl quk `jgtæa j vlcjr quk skrì kxfnfmj gl `æcucl L;, lpðs
kstl skr prkkg`bfml `ja l iðraucl 1AÆMFL(L<8N=)
l) < n) > `) 0 m) = k) ;
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Gjtk quk plrl il`fcftlr j kgtkgmfakgtj j sfglc mk pjgtj k várducl (8) pjmk skr
sunstftuámj pjr –k‑, jgmk if`lrálajs `ja L< k N=, jgmk l aæmfl æ tfrlml lpkgls
kgtrk kssks mjfs vlcjrks.
@lsj lj fgvæs mk utfcfzlr j pjgtj k várducl (8) ijssk uslmj j sfglc mk mjfs pjgtjs
(?) skrfla skck`fjglmjs tjmj j fgtkrvlcj mk `æcucls mk L< å N= k j rksuctlmj ml
aæmfl skrfl 0. Ujræa, ijf uslmj j sfglc mk pjgtj k várducl (8) kgtàj, l aæmfl
aæmf l æ <.
<.
Lctkr
Lc tkr g ltfv
ltf v l @J^^K]L CK]^L
C K]^L L
<==
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<9 Nlg`l? IDY Ðrdàj? @JAUKPL Urjvl? Lssfstkgtk mk Plgklakgtj k Dkstàj
\ukstàj
\ukst àj <;0. Lssfglck l jpäàj quk fgmf`l j `japjgkgtk mj CfnrkJiif`k
quk æ iug`fjglcakgtk kqufvlckgtk lj AP Kx`kc mj AP Jiif`k.
l) @lc`.
n) Faprkss.
`) Cjtus.
m) Altb.
k) RAC.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? FGPP Urjvl? Lglcfstl mj Pkdurj Pj`flc - Pkrvfäj Pj`flc
\ukstàj
\ukst àj <;=. L`kr`l mk lpcf`ltfvjs plrl kmfäàj mk tkxtjs k pclgfcbls k
mj Tfgmjws <5, oucduk j prðxfaj ftka.
<=;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
L iugäàj AKM gàj æ rkikrkgtk l aæmfl, als sfa, l akmflgl mk ual skquïg`fl
mk gÿakrjs, quk gkssk `lsj sàj js rkgmfakgtjs mj pkgsfjgfstl.
<=9
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]^K-UK Urjvl? @jgbk`fakgtjs Nìsf`js - ]jmjs js @lrdjs
Gj NrJiif`k @lc`, plrl sk kcfafglr `lsls mk`falfs mk ua
\ukstàj
\ukst
gÿakrj,àj <;;. kx`cusfvlakgtk, l iugäàj
utfcfzl-sk,
l) @JANFGL.
n) KRU.
`) ^LMFLGJP.
m) ]^[G@L^.
k) PJALPK.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<9 Nlg`l? Y[GKPU Ðrdàj? [GKPU Urjvl? Lssfstkgtk Lmafgfstrltfvj F
\ukstàj
\ukst àj <;9. Lglcfsk j trk`bj mk ual pclgfcbl `jgstruáml pjr ]bfldj gj
lanfkgtk CfnrkJiif`k @lc`, jgmk js prk`kmkgtks mk lcduals `æcucls ijrla
kxpcf`ftlmjs pjr akfj ml `janfgläàj mk akgu –Ikrrlakgtls/Mktktfvk".
–Ikrrlakgtls/Mktktfvk".
F. 1=55
FF. 1@>+<55
FFF. 1L9*>
FY. 1@<+<55
Kstì `jrrktj `jg`cufr quk ls iðraucls l`kftls pkcj @lc` ijrla sjakgtk?
l) F k FF8F F8
n) F k FFF8
`) F, FF k FFF8
m) FF, FFFFFF k FY8
k) FFF k FY.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
<=2
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
L iugäàj ^lstrklr Urk`kmkgtks fgmf`l ltrlvæs mk sktls mfrk`fjglfs ls `æcucls
quk sàj rkikrkg`flmjs pjr ual iðraucl ka jutrl `æcucl. Ujr kxkapcj, sk l `æcucl
M<5 `jgtfvkr l iðraucl1N;, l `æcucl N; æ ua prk`kmkgtk ml `æcucl M<5.
Oì l iugäàj ^lstrklr Mkpkgmkgtks fgmf`l ltrlvæs mk sktls mfrk`fjglfs `æcucls
quk ilzka
iðraucl 1N;,rkikrïg`fl l jutrls
l `æcucl M<5 `æcucls. Ujr ml
skrì mkpkgmkgtk kxkapcj, sk l `æcucl M<5 `jgtfvkr l
`æcucl N;.
]jml kssl kxpcf`läàj ijf mlml plrl quk vj`ï sjunkssk quk ls sktls gl pclgfcbl
ilzka plrtk mk ua rk`ursj mj prðprfj @lc`. Ldjrl, vlajs gjs ltkr ka rksjcvkr l
qukstàj.
L qukstàj fgijral quk ]bfldj lctkrju l pclgfcbl tkgtlgmj fgskrfr lcduals
iðraucls gl `æcucl L<. Ujræa, l qukstàj qukr slnkr LUKGLP qulfs mls
iðraucls
iðr aucls fgskrfmls
fg skrfmls ijrla
ijr la l`kftls,
l`kftls, ska prjnckals
prjn ckals plrl @lc` .
plrl j @lc`
Ulrl il`fcftlr, vlajs ilzkr ls aksals lctkrläûks gl pclgfcbl ikftls pjr ]bfldj
plrl fmkgtfif`lr j quk l`jgtk`k.
L< 1=55 ? Gàj bjuvkrla krrjs gl pclgfcbl k gka lctkrläàj gjs vlcjrks.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
1L9* >? L< rk`knku j vlcjr =55, ls `æcucls vjctlrla lj vlcjr jrfdfglc k gàj
L< 1L9*>?
bjuvkrla krrjs.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L @
<;5
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<; Nlg`l? I@@ Ðrdàj? MUK-^^ Urjvl? ]æ`gf`j ka Fgijraìtf`l
\ukstàj
\ukst àj <;4. @jgsfmkrk l pclgfcbl lnlfxj, `rflml gj CfnrkJiif`k @lc`
=.<, ka pjrtuduïs.
Gl `æcucl N4 ijf mfdftlml ual iðraucl quk ilz `ja quk, lj sk mfdftlr gl `æcucl L4
l sfdcl mk ua mjs ]rfnuglfs `jgstlgtks gls `æcucls L>, L0 ju L=, j gjak mj
]rfnuglc
ifglcfmlmk`jrrkspjgmkgtk
ijf lplrkäl gl `æcucl N4. L iðraucl uslml plrl kssl
l) 1U^J@B(L48L>?N=8>)
n) 1U^J@Y(L48L>?L=8>)
`) 1U^J@(L48L>?N=8>)
m) 1U^J@(L48L>?L=8>)
k) 1U^J@Y(L48L>?N=8>)
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Urfakfrj,
`lplzks mkvlajs
ilzkr. kgtkgmkr j quk ls iugäûks U^J@, U^J@Y, U^J@B sàj
U^J@? Ilz ual prj`url kgtrk ua vlcjr, ual cfstl mk pksqufsl k ual cfstl mk
rksuctlmj. Ujr kxkapcj, mfdlajs quk vj`ï slnk j gÿakrj mk fmkgtfif`läàj mk
ual pkäl lutjajtfvl, als gàj slnk j prkäj. Yj`ï pjmk uslr l iugäàj U^J@
plrl rktjrglr j prkäj ka ual `æcucl kspk`áif`l lj fgskrfr j gÿakrj ml pkäl gl
`æcucl mk pksqufsl. L kstruturl mkssl iðraucl æ?
<;<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
lqukck truquk mk `jcj`lr ua `ðmfdj ka lcdua cj`lc kspk`áif`j k kgtàj rktjrglr
lcdj `jrrkspjgmkgtk. L kstruturl mkssl iugäàj æ?
1U^J@Y(vlcjrZprj`urlmj8altrfzZtlnkcl8gÿaZfgmf`kZ`jcugl8prj`urlrZfgtkrvlcj)
l rklcfzlr Kssl
U^J@B? iugäàj
`jgsuctls tka ualvlcjrks
k cj`lcfzlr `lrl`tkrástf`l mk Urj`url
gl pclgfcbl Bjrfzjgtlc
nus`lgmj j vlcjr kkqufvlckgtk.
gjs luxfcfl
L kstruturl mkssl iðraucl æ?
1U^J@B(YlcjrZprj`urlmj8AltrfzZtlnkcl8GÿaZágmf`kZcfg8Urj`urlrZfgtkrvlcj)
n ) XK^^LMJQ L
L iðraucl 1U^J@Y(L48L>?L=8>) vlf dkrlr j Krrj ;5>, fssj fgmf`l
quk j lrduakgtj ml iugäàj æ fgvìcfmj, ju skol, bì fg`jkrïg`fl gl iðraucl.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<; Nlg`l? I@@ Ðrdàj? MUK-^^ Urjvl? ]æ`gf`j ka Fgijraìtf`l
\ukstàj
\ukst àj <;2. @jgsfmkrk l pclgfcbl lnlfxj, `rflml gj CfnrkJiif`k @lc`
=.<, ka pjrtuduïs.
L iðraucl `jrrktl quk mkvk skr mfdftlml gl `æcucl N2 plrl sjalr sjakgtk js
vlcjrks mjs ftkgs `ja stltus –Lprjvlmj" æ
l) 1PK(@>?@91"Lprjvlmj"8PJAL(N>?N9))
n) 1PJAL(@>?@91"Lprjvlmj"8N>?N9)
`) 1PJALPK(@>?@98"L prjvlmj"8N>?N9)
1PJALPK(@>?@98"Lprjvlmj"8N>?N9)
m) 1PJAL(@>?@98"Lprjvlmj"8N>?N9)
k) 1PK((@>?@9)1"Lprjvlmj"8sjalr(N>?N9))
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
` ) X@K^]JQ L iugäàj PJALPK æ fmklc plrl kssk `lsj. K plrl `lc`uclr j vlcjr mk
tjmjs js stltus lprjvlmjs l iðraucl `jrrktl æ?
1PJALPK(@>?@98"Lprjvlmj"8N>?N9).
<;0
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
L cfgbl quk `jgtæa ual mupcl mk iðraucls kqufvlckgtks, `lml ual vìcfml gj sku
rkspk`tfvj lpcf`ltfvj, æ?
l) F8
n) FF8
`) FFF8
m) FY8
k) Y.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Mfdlajs quk qukrjs sjalr j vlcjr ml `æcucl L< kg`jgtrlmj gl Uclgfcbl> alfs
<55, ju skol, L< (Uclgfcb l>) + <55.
(Uclgf cbl>)
Gj Kx`kc l algkfrl mk rkikrkg`flr ual `æcucl mk jutrl pclgfcbl mj aksaj
mj`uakgtj æ uslr l skdufgtk sfgtlxk? 1GjakZmlZUclgfcbl
GjakZmlZUclgfcbl!! `æcucl+<55, quk
`æcucl+<55
gkssk `lsj if`lrfl? 1Uclgfcbl>! L< +<55.
Uclgfcbl>! L<+<55.
<;=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Kx`kc ↞ 1R!L<5+>55
@lc` ↞ 1R.L<5+>55
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L @
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
<;;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
XK^^LMJQ Lssfa `jaj gl lctkrgltfvl L, mku plrl jnskrvlr quk js plrïgtksks
n ) XK^^LMJQ
ilzka tjml l mfikrkgäl gj rksuctlmj, gkssl lctkrgltfvl j mkgjafglmjr tlanæa
gàj tka js plrïgtksks ka tjmj j tkraj. Ckfl gjvlakgtk l rkspjstl ml
lctkrgltfvl L plrl fmkgtfif`lr j krrj drlvk mj mkgjafglmjr ml irläàj.
< /
<5
1 Ô <51 <5
Ckanrk-sk ml rkdrl ml mfvfsàj mk irläàj plrl kgtkgmkr j quk ijf ikftj l`fal.
@lsj qukfrl ks`clrk`kr lfgml alfs, kstlnkckäl vlcjrks plrl R k V k tkstk.
, ( ) ,
(
)
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
mk kstumlr altkaìtf`l. Yj`ï l`lnju mk vkr quk j `jgbk`fakgtj ml altkaìtf`l
nìsf`l pjmk skr iugmlakgtlc ka jutrls mfs`fpcfgls.
Lgj? >5<; Nlg`l? I@@ Ðrdàj? ]^K-UN Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Ìrkl Lpjfj Kspk`flcfzlmj
\ukstàj
\ukst àj <9<. L pclgfcbl lnlfxj ijf dkrlml gj CfnrkJiif`k @lc` ;.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<; Nlg`l? I@@ Ðrdàj? MUK-PU Urjvl? Lglcfstl mk Pupjrtk
\ukstàj
\ukst àj <9>. Jnskrvlgmj ls `jgifdurläûks mj @lc` nlsklmj gj
CfnrkJiif`k ;.5.>, ka pjrtuduïs, gj lanfkgtk Tfgmjws, ua Lglcfstl mk Pupjrtk
vkrfif`ju, `jrrktlakgtk, quk, pjr plmràj, bì trïs nlrrls mk ikrrlakgtls
cj`lcfzlmls
l) `ìc`ucjs, lnlfxj
l Nlrrlml
mkNlrrl mk akgus?
`jgvkrsûks l Nlrrl
k l Nlrrl mkmk
iðraucls.
n) ikrrlakgtls plmràj, l Nlrrl mk stltus k l Nlrrl mk `jgvkrsûks.
`) stltus, l Nlrrl mk ikrrlakgtls mk mkskgbj k l Nlrrl mk `ìc`ucjs
m) ikrrlakgtls plmràj, l Nlrrl mk ikrrlakgtls mk ijraltlä
ijraltläàj
àj k l Nlrrl mk
iðraucls.
k) ijraltläàj, l Nlrrl mk iðraucls k l Nlrrl mk dkrkg`flakgtj mk tlrkils.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Lnlfxj ml Nlrrl
Ikrrlakgtls mk Akgu, kkstàj?
mk Ijraltläàj l NlrrlNlrrl mk Ikrrlakgtls
mk Iðraucls. Jnskrvk lUlmràj,
faldkaNlrrl mk
l skdufr
plrl fmkgtfif`lr `lml ual mls nlrrls gj @lc`.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L M
<;2
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<; Nlg`l? Y[GKPU Ðrdàj? [GKPU Urjvl? Lssfstkgtk mk Pupjrtk L`lmïaf`j
\ukstàj
\ukst àj <90. Gj CfnrkJiif`k @lc` =.0.9.>, ka sul `jgifdurläàj plmràj,
tka-sk l skdufgtk tlnkcl?
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
]jml vkz quk ijr gk`kssìrfj tfrlr l aæmfl mk vlcjrks mkpkgmkgmj mk ual
`jgmfäàj, quk gkssk `lsj æ l mfs`fpcfgl mk quáaf`l, mkvkajs uslr l iugäàj
AÆMFLPK. L sfgtlxk mkssl iðraucl æ?
1AÆMFLPK(fgtkrvlcj,`rftærfjs, fgtkrvlcjZaæmfl)
`rftærfj? `jgmfäàj plrl jntkr l aæmfl, quk gkssk `lsj, æ l mfs`fpcfgl mk quáaf`l
(N<0).
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
L iðraucl `jrrktl plrl jntkr l aæmfl mjs lcugjs ml mfs`fpcfgl mk quáaf`l skrfl?
1AÆMFLPK(N>?N<58N<08@>?@<5)
X@K^]JQ L iugäàj alfs lmkqulml k sfapcks plrl tfrlr l aæmfl lpkgls mjs
m ) X@K^]JQ
lcugjs mk quáaf`l, skrfl? 1AÆMFLPK("1\uáaf`l"8@>?@<5).
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
lctkrlgmj j vlcjr mk L> lutjaltf`lakgtk lctkrl-sk N<. J aksaj l`jgtk`k `ja
N<, quk tka @< `jaj sul mkpkgmkgtk. ^ksuafgmj, lctkrlgmj L> lctkrla-sk N< k
@<, pjfs @< mkpkgmk mk N< quk mkpkgmk mk L>.
Ls c ktr
kt r ls L, mk
N< mkpkgmk N , L>
@ kkMka
kstàj
ksgkgbual
tàj lutj
lu tjal
alt
mlst f`
f`lakg
lakgtk
tk mkssls
iðraucls krr lmls , pjfs `jajbì
lm lslctkrgltfvls oì rkikrïg`fl
slnkajs,
mk L>. Gl iðraucl ml cktrl K bì rkikrïg`fl mk L>, pjrtlgtj æ l lctkrgltfvl `jrrktl.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L K
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Ylajs lglcfslr j quk `lml lpcf`ltfvj usl pjr plmràj gl kxtkgsàj mjs skus
lrqufvjs?
AP Tjrm >5<5? mj`x
AP Kx`kc >5<5? xcsx
CfnrkJiif`k @lc` =.>? jms
CfnrkJiif`k Trftkr =.>? jmt
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L @
<9<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? PPU-LA Urjvl? Lssfstkgtk Jpkrl`fjglc
\ukstàj
\ukst àj <99. Lglcfsk j trk`bj mk pclgfcbl CfnrkJiif`k @lc` =.> ajstrlmj
l skdufr.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
uslmls ka `lml cfgbl sàj bjajdïgkls , pjfs sk rkikrka ljs aksajs vlcjrks
rkcltfvjs , `jaj @= æ mkpkgmkgtk mk N=, kgtàj @0 mkpkgmk mk N0 k @>
mkpkgmk mk N>, pjrtlgtj, sfdgfif`l quk j –Ylcjr vkgml‑ tlanæa mkpkgmk mk
–@ltkdjrfl‑.
Plnkgmj-sk quk l `æcucl @< ijf skck`fjglml, `jpflml k `jclml sjnrk ls `æcucls
@> k @0, æ `jrrktj `jg`cufr quk l iðraucl ml `æcucl @< æ?
l) 1L<*N<
n) 1L$<*$N$<
`) 1L<*N$<
m) 1L$<*N<
k) 1L$<*N$<
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Urfakfrj mkvkajs lglcfslr qulc æ l cðdf`l pjr trìs mjs rksuctlmjs ml `jcugl @
plrl fmkgtfif`lr l iðraucl lpcf`lml l kssls `æcucls. Ujmkajs mfzkr quk l `æcucl
@< æ l auctfpcf`läàj kgtrk L < k N
L< N<<, pjfs <5 x > 1 >5, pjræa, kssl cðdf`l gàj sk
lpcf`l ls `æcucls @> k @0 , pjfs lprkskgtla rksuctlmjs mfikrkgtks ml
auctfpcf`läàj mls `æcucls `jrrkspjgmkgtks.
Lglcfslgmj mk jutrl algkfrl, pjmkajs fmkgtfif`lr quk auctfpcf`lgmj js vlcjrks ml
`jcugl N pjr <5 (vlcjr ml `æcucl L<) tkrkajs kxltlakgtk js aksajs rksuctlmjs
jntfmjs ka @<, @> k @0. Jutrj pjgtj quk `jgifral kssl fmkfl æ quk ka tjmjs js
<90
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
rksuctlmjs mls lctkrgltfvls lplrk`k L< mk lcdual algkfrl, ju skol, kstlajs gj
`lafgbj `krtj.
@jaj prk`fslajs quk j vlcjr ml `æcucl L< kstkol –`jgdkclmj‑, mkvkajs uslr j
`firàj ($)l skdufgtk
tkrkajs plrl ifxlriðraucl
j vlcjr
gl mk plrl1L
L< L<?
`æcucl tjmls
1L$$<*N<.ls `æcucls ml `jcugl @, kgtàj,
J `firàj lgtks ml cfgbl ml `æcucl fgmf`l kxltlakgtk quk qukrkajs quk kssl
cfgbl
cfg bl skol ifxlml plrl
plrl js mkal
m kalfs
fs vlcjrks lssfa quk ijrka
ijr ka `jpflmjs
`jpf lmjs plrl @>
@>
k @0.
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? ]O-NL Urjvl? Lglcfstl Oumf`fìrfj - @jgtlnfcfmlmk
\ukstàj
\ukst àj <92. @jgsfmkrk ual pclgfcbl mj CfnrkJiif`k @lc`, `jgtkgmj js
mlmjs sjnrk ua `lapkjgltj mk iutknjc, fcustrlml l skdufr.
<9=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Plnk-sk quk j prfakfrj `rftærfj mk `clssfif`läàj gl tlnkcl æ j gÿakrj mk pjgtjs,
k quk j gÿakrj mk vftðrfls æ ua `rftærfj mk mkskapltk, mj alfjr plrl j akgjr
gjs mjfs `lsjs.
Ulrl ajstrlr js tfaks mj prfakfrj plrl j ÿctfaj `clssfif`lmj, mk `fal plrl nlfxj,
mkvk-sk, gj @lc`, skck`fjglr
–Mlmjs @clssfif`lr‑ k, gl tkcll quk
rkdfàj L> ltæ
mktlcbl @4, uslr l `janfgläàj
l jrmkgläàj, mk akgus
uslr `jaj @blvks mk
@clssfif`läàj <, > k 0, rkspk`tfvlakgtk?
l) @jcugl N (mk`rks`kgtk), @jcugl @ (`rks`kgtk), (fgmkifgfmj)8
n) (fgmkifgfmj)8 @jcugl N (mk`rks`kgtk), @jcugl @ (mk`rks`kgtk)8
`) @jcugl N (mk`rks`kgtk), @jcugl @ (mk`rks`kgtk), (fgmkifgfmj)8
m) @jcugl N (`rks`kgtk), @jcugl @ (mk`rks`kgtk), (fgmkifgfmj)8
k) (fgmkifgfmj)8 @jcugl @ (mk`rks`kgtk), @jcugl N (mk`rks`kgtk).
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<; Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]^K-DJ Urjvl? Lglcfstl Oumf`fìrfj
\ukstàj
\ukst àj <96. Oucduk j prðxfaj ftka, l`kr`l ml kmfäàj mk tkxtjs k
pclgfcbls.
Gj NrJiif`k @lc` 0, l jpäàj Ltfgdfr Aktls mj akgu Ikrrlakgtls pkraftk ijraltlr
mk algkfrl vlcjr
mktkrafglmj `jgmf`fjglc l `jr mk ual `æcucl (iugmj k ijgtks), lj sk ltfgdfr
ju aktl.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
J rk`ursj Lt df r a ktl mj CfnrkJiif`k @lc` skrvk plrl mks`jnrfrajs ua vlcjr mk
Ltff g dfr
ual vlrfìvkc ka ual iðraucl, l plrtfr mk ua rksuctlmj ifglc quk qukrkajs jntkr.
Ujr kxkapcj, vlajs faldfglr quk gl `æcucl L> tka l iðraucl 1L<+; k qukrkajs
mks`jnrfr qulc j skrì j vlcjr mk L< sk qufskrajs jntkr j vlcjr ifglc <55. [slgmj
i fglc <55
jmkskolmj.
Ltff gdf
Lt gd f r aktl
akt l skrì
@clrj quk fgmf`lmj j vlcjr
kssl `jgtl kxltj kmkssl
æ sfapcks vlrfìvkc
slnkajs –mk plrl jntkrL<
`lnkäl‑. j vlcjr
mkvk <55
skr
6; plrl jntkrajs <55 `jaj rksuctlmj, als, faldfgk uslr kssk rk`ursj ka
iðraucls alfs `japckxls quk pjmka cbk loumlr l prkvkr k tkstlr vlcjrks mk
iðraucls.
\ukstàj FG@J^^K]L.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
1AÆMFL(ALFJ^(L<?@08>)88 AKGJ^(L<?@08>))
1AÆMFL(ALFJ^(L<?@08>) AKGJ^(L<?@08>)) ⇞ 1AÆMFL(
1AÆMFL(228 >)
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L @
Lgj? >5<4 Nlg`l? I@@ Ðrdàj? ]^K-PU Urjvl? Lglcfstl Oumf`fìrfj - Lgìcfsk mk Pfstkals
\ukstàj
\ukst àj <4<. [a Lglcfstl ka ]F, utfcfzlgmj j CfnrkJiif`k Trftkr vkrsàj
;.<.;.> ka pjrtuduïs, fgskrfu l guakrläàj mk pìdfgls gj `lnkälcbj mj
mj`uakgtj k mfdftju muls pìdfgls mk tkxtj. Gl tkr`kfrl pìdfgl, mkskol rk`jakälr
l guakrläàj ka <. Ulrl l`ksslr ual olgkcl quk `jgtæa jpäûks plrl fssj, `ja
j `ursjr lpðs j ifglc mj tkxtj ml skdugml pìdfgl, kck mkvkrì `cf`lr gj akgu
l) Ijraltlr k gl jpäàj Gÿakrj ml pìdfgl.
n) Ikrrlakgtls k gl jpäàj Guakrläàj mk pìdfgls.
<92
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
`) Fgskrfr k gl jpäàj \uknrl algulc.
m) ^kikrïg`fls k gl jpäàj Guakrlr pìdfgls.
k) Fgskrfr k gl jpäàj Guakrläàj mk pìdfgls.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
l) XK^^LMJQ Lcæa mk gàj skr j `jalgmj lmkqulmj plrl j quk ijf sjcf`ftlmj gl
qukstàj, l jpäàj –Guakrläàj mk Uìdfgl‑ gàj kstì gl dufl Ijraltlr.
n ) XK^^LMJQ Lcæa mk gàj skr j `jalgmj lmkqulmj plrl j quk ijf sjcf`ftlmj gl
qukstàj, l jpäàj –Guakrläàj mk Uìdfgl‑ gàj kstì gl dufl Ikrrlakgtls.
Lgj? >5<9 Nlg`l? Y[GKPU Ðrdàj? Urkikfturl mk Dulrucbjs - PU Urjvl? Lssfstkgtk mk Dkstàj Ks`jclr
\ukstàj
\ukst àj <4>. [a Lssfstkgtk, murlgtk sku trlnlcbj mk ijraltläàj mk
mj`uakgtjs pjr akfj mj CfnrkJiif`k Trftkr =.0, ka sul `jgifdurläàj plmràj k
ka pjrtuduïs, pjmk ilzkr usj mj á`jgk kxfnfmj l skdufr.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Lgj? >5<9 Nlg`l? IDY Ðrdàj? @JAUKPL Urjvl? Lssfstkgtk mk Plgklakgtj - ]æ`gf`j ka Pkdurlgäl mj
]rlnlcbj
\ukstàj
\ukst àj <40. Gj CfnrkJiif`k Trftkr, j –Ufg`kc mk ijraltläàj‑ pkraftk
rkpcf`lr ls jpäûks mk ijraltläàj mk ua trk`bj plrl jutrj. Gkssk `jgtkxtj,
`jgsfmkrk ls jpäûks mk ijraltläàj l skdufr.
F. @jr ml ijgtk.
FF. @jr mk rklc`k.
FFF. Ijgtk suncfgblml.
FY. Ijgtk ka gkdrftj.
Lssfglck l jpäàj quk fgmf`l ls jpäûks mk ijraltläàj quk sàj rkpcf`lmls qulgmj
j –Ufg`kc mk ijraltläàj‑ æ l`fjglmj.
l) F k FF, sjakgtk.
n)
`) FFF, kFF FFF,
k FFF, sjakgtk.
sjakgtk.
m) FF, FFF k FY, sjakgtk.
k) F, FF, FFF k FY.
<45
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
L `jr ml ijgtk, `jr mk rklc`k (`jr mk iugmj mj tkxtj), ijgtk suncfgblml k ijgtk ka
gkdrftj sàj ijraltläûks rkpcf`lmls pkcl ikrrlakgtl Ufg`kc mk ijraltläàj ,
pjrtlgtj, tjmls ls jpäûks kstàj `jrrktls.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L K
l) gj
L`ksslr
`lapjj ^k`ujs
akgu Kmftlr, skck`fjglr l jpäàj ]kxtj k fgskrfr js vlcjrks mkskolmjs
k Ksplälakgtj
n) L`ksslr j akgu Ijraltlr,
Ijraltl r, skck`fjglr l jpäàj Ulrìdrlij
U lrìdrlij k fgskrfr
f gskrfr js vlcjrks
mkskolmjs gj `lapj ^k`ujs k Ksplälakgtj.
`) L`ksslr j akgu Ijraltlr,
I jraltlr, skck`fjglr l jpäàj ]kxtj k fgskrfr js vlcjrks
mkskolmjs gj `lapj Ksplälakgtj.
m) L`ksslr j akgu Kmftlr, skck`fjglr l jpäàj jpäà j ^k`ujs
^k` ujs k fgskrfr js vlcjrks
vlcjr ks
mkskolmjs gj `lapj ^k`ujs k Ksplälakgtj.
k) Urkssfjglr, gj fgá`fj ml prfakfrl cfgbl, l tk`cl ]ln k, ka skdufml, l tk`cl Kgtkr
muls vkzks lpðs j prfakfrj plrìdrlij mj tkxtj skck`fjglmj. Lssfa, j Trftkr
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? FGPP Urjvl? Lglcfstl mj Pkdurj Pj`flc - Pkrvfäj Pj`flc
\ukstàj
\ukst àj <4;. L`kr`l mk lpcf`ltfvjs plrl kmfäàj mk tkxtjs k pclgfcbls k
mj Tfgmjws <5, oucduk j prðxfaj ftka.
Pftuläàj bfpjtætf`l? Kcfsl rk`knku l tlrkil mk rkmfdfr ual afgutl mk tkxtj l skr
kgvflml plrl sul `bkifl supkrfjr, `ja l `jgmfäàj mk quk tjmjs js skrvfmjrks mj
sktjr pumksska `jclnjrlr `ja l rkmläàj ml afgutl, if`lgmj Kcfsl kg`lrrkdlml
mk `jgsjcfmlr j mj`uakgtj ifglc. Lpðs mfdftlr l prfakfrl vkrsàj mj mj`uakgtj,
Kcfsl `japlrtfcbju j rkspk`tfvj lrqufvj, l plrtfr mk sul kstläàj mk trlnlcbj.
]jmjs rklcfzlrla l kmfäàj mj tkxtj gj aksaj lrqufvj pjr akfj mj CfnrkJiif`k
Trftkr `ja l iugäàj Drlvlr lctkrläûks ltfvlml.
Ls s krtf
Lss vl? Gkssl sftuläàj, qulgmj ml rkvfsàj ifglc mj tkxtj, Kcfsl tkrì l`kssj l
kr tfvl?
mfvkrsls fgijraläûks, tlfs `jaj? tfpj mk lctkrläàj, mltl k bjrl ml lctkrläàj k
lutjr ml lctkrläàj.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
*
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? FGPP Urjvl? ]æ`gf`j mj Pkdurj Pj`flc
\ukstàj
\ukst àj <49. @ja rkcläàj l fgijraìtf`l, oucduk j ftka quk sk skduk.
<4>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
*
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? Urkikfturl mk Pàj Ulucj - PU Urjvl? Lssfstkgtk mk Dkstàj mk Ujcátf`ls Uÿncf`ls
\ukstàj
\ukst àj <44.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
*
l) XK^^LMJQ L jpäàj mk Plcvlr `jaj gàj trìs l jpäàj mk slcvlr ka UMI.
Kssl jpäàj kstì tlanæa gl dufl Lr
Lrq uf vj,, als gl jpäàj Kxpjr tlr ka UMI.
q ufvj UMI.
<40
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
n ) XK^^LMJQ L pclgfcbl gàj skrì lnkrtl mkgtrj mj Trftkr, skrì lnkrtj ua gjvj
mj`uakgtj mj @lc`.
k) XK^^LMJQ Kssl æ l ikrrlakgtl ^klc`k, quk skrvk plrl fgskrfr `jr gj iugmj mj
tkxtj, gàj gl ijgtk.
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? UDK-^J Urjvl? Lglcfstl ml Urj`urlmjrfl - ^kcläûks Uÿncf`ls
\ukstàj
\ukst
mk tkxtjàj <42.
`jaj J `jgtrjck
j AP Tjrm mk lctkrläûks,
k j CfnrkJiif`k Trftk,ikrrlakgtl prkskgtk
mkgtrk jutrjs, ka kmftjrks
æ kxtrkalakgtk
ÿtfc gj `lsj ka quk ua mj`uakgtj?
l) æ mfstrfnuámj plrl ua guakrjsj drupj mk pkssjls gj ijraltj UMI8
n) æ prjmuzfmj pjr muls ju alfs pkssjls
pkss jls k ls `jgtrfnufäûks
` jgtrfnufäûks mk `lml
` lml ua plssla
plss la
pjr ua prj`kssj mk rkvfsàj8
`) æ `jgstlgtkakgtk lctkrlmj k æ prk`fsj algtkr ua rfdjrjsj `jgtrjck mk vkrsàj
mls `ðpfls quk vàj skgmj `rflmls l `lml lctkrläàj8
m) `jgtæa fgijraläûks sfdfcjsls8
k) ifquk prjtkdfmj mk lctkrläûks kiktulmls pjr usuìrfjs gàj lutjrfzlmjs.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
*
<4=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
m ) XK^^LMJQ Ulrl fgijraläûks sfdfcjsls æ prfajrmflc lmf`fjglr skgbls ljs
lrqufvjs.
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? UDK-^J Urjvl? ]æ`gf`j ml Urj`urlmjrfl - ]k`gjcjdfl ml Fgijraläàj
\ukstàj
\ukst àj <46. Ojàj kstì prkplrlgmj ua tkxtj quk `jgtæa ual tlnkcl ]
`uoj ckflutk kxfdk quk `krtls `æcucls `jgtkgbla jutrls tlnkcls.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
*
l) XK^^LMJQ J Af`rjsjit Jiif`k pkraftk fgskrfr ual tlnkcl mkgtrj mk jutrl `æcucl
mk jutrl tlnkcl.
XK^^LMJQ ]lgtj j Trftk qulgtj j Tjrm pkraftk fgskrfr ual tlnkcl mkgtrj mk
` ) XK^^LMJQ
jutrl `æcucl mk jutrl tlnkcl.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? UDK-^J Urjvl? ]æ`gf`j ml Urj`urlmjrfl - ]k`gjcjdfl ml Fgijraläàj
\ukstàj
\ukst àj <25. Js qulmrjs l skdufr sàj mj tfpj quk æ kxfnfmj pkcj
CfnrkJiif`k =.> Trftkr qulgmj mj l`fjglakgtj mj `jalgmj mk ijraltläàj mk
plrìdrlijs.
Mk l`jrmj `ja l skdugml ifdurl, kstì `jrrktj `jg`cufr quk, mls `janfgläûks mk
ijraltläàj mk plrìdrlij mfspjgávkfs ka rkcläàj lj kstlmj ml prfakfrl ifdurl, ls
lctkrläûks kiktulmls rksuafrla-sk sjakgtk l?
l) ^k`uj/Lgtks mj tkxtj8
n) Ksplälakgtj/Kanlfxj mj plrìdrlij8
`) Kgtrk cfgbls/Mupcj8
m) ^k`uj/Urfakfrl
k) ^k`uj/Lgtks mj cfgbl
tkxtjkkKgtrk cfgbls/Mupcj8
Ksplälakgtj/Kanlfxj mj plrìdrlij.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
*
ifdurl l skdufr?
n ) XK^^LMJQ Ksplälak
Ksplälakgtj
gtj kanlfxj mj p lrìdrlij lprkskgtl ua ksplälakgtj
plrìdrlij
alfjr gj prðxfaj plrìdrlij lssfa `ja ifdurl l skdufr?
<49
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
` ) XK^^LMJQ Ksplälakgtj mk cfgbl mupcj lprkskgtl ual kstruturl mk l`jrmj
XK^^LMJQ J ^k
k) XK^^LMJQ `uj lgtks mj tkxtj k Kspläl
^k`uj Ksplälakgtj m j plrìdrlij
akgtj kanlfxj mj
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * * *
m ) XK^^LMJQ
XK^^LMJQ Ik
Ikrr lakgtls æ ua dufl mj CfnrkJiif`k Trftkr.
rrlakgtls
k) XK^^LMJQ Gàj bì l jpäàj @jgifdurläûks gl olgkcl F
Faprf
aprfafr.
afr.
<44
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<; Nlg`l? I@@ Ðrdàj? MUK-^^ Urjvl? ]æ`gf`j ka Fgijraìtf`l
\ukstàj
\ukst àj <2>. [a ]æ`gf`j ka Fgijraìtf`l, utfcfzlgmj j CfnrkJiif`k Trftkr
=.< ka pjrtuduïs, mkskol guakrlr ls pìdfgls gj rjmlpæ mk ua mj`uakgtj l
plrtfr ml tkr`kfrl pìdfgl, fgf`flgmj l guakrläàj l plrtfr mj gÿakrj 0. Ulrl fssj,
`cf`ju gj ..F....FFF..
skck`fjgju , `cf`ju
, gj gj akguKstfcj
`lapj Fgskrfrks`jcbku
k gl jpäàj ..FF.. . Ágmf`k,
l jpäàj Gl olgkcl quk sk
alr`ju lnrfu,
l jpäàj
Lctkrlr gÿakrj ml pìdfgl, mfdftju j gÿakrj 0 gj `lapj quk fgmf`l j fgá`fj ml
guakrläàj, k `cf`ju gj njtàj Jh. Ka skdufml, `cf`ju gj akgu Fgskrfr, gl jpäàj
^jmlpæ k ks`jcbku l jpäàj Ágmf`k. Mkpjfs, `cf`ju gj akgu Fgskrfr, gl jpäàj
@lapjs k ka Gÿakrj ml pìdfgl.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
*
@cf`lr gj ifglc ml pìdfgl >, `cf`lr gj akgu Fgskrfr k gl jpäàj \uknrl algulc .
Gl prðxfal
jpäàj Ágmf`k,olgkcl skck`fjglr
alr`lr l jpäàj \uknrl mk pìdfgl
Lctkrlr gÿakrj 8 gj `lapj
ml pìdfgl, mfdftlrKstfcj ks`jcbkr
j gÿakrj 0 gjl
`lapj quk fgmf`l j fgá`fj ml guakrläàj, k `cf`lr gj njtàj Jh.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L M
<42
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<; Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]@K-^G Urjvl? @jgbk`fakgtjs Nìsf`js
\ukstàj
\ukst àj <20. L`kr`l mj sfstkal jpkrl`fjglc Tfgmjws 2.<, mj kmftjr mk
tkxtj NrJiif`k Trftkr k mj prjdrlal mk glvkdläàj Fgtkrgkt Kxpcjrkr <<, oucduk j
ftka l skdufr.
Ujr akfj mkutfcfzlgmj-sk
`japckxjs rk`ursjs mfspjgávkfs gj NrJiif`k
iugäûks quk pjmka skrTrftkr, æ pjssávkc
fgskrfmls rklcfzlr `ìc`ucjs
gjs `lapjs mk ual
tlnkcl.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * * *
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
*
Ltkg
Lt àj ? NrJiif`k æ ual vkrsàj alfs lgtfdl mj ltulc CfnrkJiif`k.
kgää àj?
\ukstàj K^^LML
<46
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<; Nlg`l? I@@ Ðrdàj? MUK-PU Urjvl? Lglcfstl mk Pupjrtk
\ukstàj
\ukst àj <2;. [a Lglcfstl mk Pupjrtk mkskol `jgifdurlr l fapjrtläàj k
kxpjrtläàj mk mj`uakgtjs mj Af`rjsjit Jiif`k gj CfnrkJiif`k ;.5.>, ka
pjrtuduïs, gj lanfkgtk Tfgmjws. L skäàj Jnoktjs fg`jrpjrlmjs kspk`fif`l j
aætjmj
vkrfif`ju,mk fapjrtläàj quk
`jrrktlakgtk, k kxpjrtläàj
plrl ilzkr mjs
fssj jnoktjs JCK ks`jcbkr?
æ gk`kssìrfj mj Af`rjsjit
Jiif`k. Kck
l) Ikrrlakgtls ∞ Jpäûks ∞ CfnrkJiif`k Trftkr ∞ ^k`ursjs mk
l)Ikrrlakgtls
Fapjrtläàj/Kxpjrtläàj.
n) Ikrrlakgtls ∞ Jpäûks ∞ @lrrkdlr/Plcvlr ∞ Af`rjsjit Jiif`k.
n)Ikrrlakgtls
`) Ijraltlr ∞ Kstfcjs k Ijraltläàj ∞ @lrrkdlr/Plcvlr ∞ Af`rjsjit Jiif`k.
Jiif`k.
m) Lr q
qufvj
ufvj ∞ Jpäûks ∞ CfnrkJiif`k Trftkr ∞ ^k`ursjs mk Fapjrtläàj/Kxpjrtläàj.
k) Ijraltlr ∞ Jpäûks ∞ @lrrkdlr/Plcvlr ∞ ^k`ursjs mk Fapjrtläàj/Kxpjrtläàj.
k)Ijraltlr Fapjrtläàj/Kxpjrtläàj.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
*
Yìrfjs prjdrlals jikrk`ka supjrtk lj JCK, quk æ uslmj plrl tjrglr j `jgtkÿmj
`rflmj ka ua prjdrlal, mfspjgávkc ka jutrj prjdrlal. Ujr kxkapcj, vj`ï pjmk
fgskrfr ua mj`uakgtj mj Tjrm ka ual plstl mk trlnlcbj mj Kx`kc.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L N
<25
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<; Nlg`l? Y[GKPU Ðrdàj? [GKPU Urjvl? Lssfstkgtk mk Pupjrtk L`lmïaf`j F
\ukstàj
\ukst àj <29. Ka ua mj`uakgtj mj CfnrkJiif`k Trftkr =.0.9.>, ka sul
`jgifdurläàj plmràj, lssfglck l lctkrgltfvl quk fgmf`l l läàj kxk`utlml pkcj
usuìrfj l plrtfr ml faldka <, quk prjmuzfu j rksuctlmj lprkskgtlmj gl faldka
>.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
*
l) XK^^LMJQ
l)
ml XK^^LMJQ
ijgtk. Yfsfvkcakgtk æ pjssávkc pkr`knkr quk gàj ijf lctkrlmj j tlalgbj
m ) XK^^LMJQ Gl faldka > æ pjssávkc jnskrvlr quk l ijgtk pkralgk`k l aksal
ml faldka <.
k) XK^^LMJQ L quknrl mk pìdfgl ckvlrfl `lml cfgbl plrl ual pìdfgl mfikrkgtk.
k) XK^^LMJQ
<2<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<; Nlg`l? I@@ Ðrdàj? ]^K-LU Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Jpkrläàj mk @japutlmjrks
\ukstàj
\ukst àj <24. Ijf sjcf`ftlmj l ua ]æ`gf`j kmftlr j tkxtj lnlfxj gj
CfnrkJiif`k Trftkr =.=, ka pjrtuduïs, ijraltlgmj-j, mkpjfs mk kmftlmj, ka >
`jcugls.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * * *
Ulrl ijraltlr j tkxtj ka muls `jcugls æ gk`kssìrfj `cf`lr gj akgu Ijraltlr ,
ka skdufml `cf`lr ka @jcugls k ks`jcbkr ual mls jpäûks mk `jcugls ml olgkcl.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L L
<2>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<; Nlg`l? I@@ Ðrdàj? ]^] - =ª ^KDFÀJ (^P)Urjvl? Lglcfstl Oumf`fìrfj - Ìrkl Oumf`fìrfl
\ukstàj
\ukst àj <22. [a lglcfstl skck`fjgju ua tkxtj mk ual pìdfgl ml
Fgtkrgkt quk pjssuf ua `jgougtj mk ijraltläûks mk ijgtk, pjræa, mkskol `jclr
kstk tkxtj ka ua mj`uakgtj ska kstls ijraltläûks. Ulrl fssj, prkssfjgju l
`janfgläàj mkCfnrkJiif`k
mj`uakgtj mj tk`cls @]^C k @ vkrsàj
Trftkr gj tkxtj=.<.<.>,
skck`fjglmj
ml pìdfgl ml Fgtkrgkt k, gj
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * * *
<20
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
*
Ltkg
Lt àj ? NrJiif`k Trftkr æ ual vkrsàj lgtfdl mj CfnrkJiif`k Trftkr.
kgää àj?
Ajmkcj mk tkxtj (tkapcltk) æ ual kstruturl mk tkxtj, jgmk oì kstàj præ mkifgfmjs
ijgtks, ksplälakgtjs, `lnkälcbj, plrìdrlijs k kt`. Kssk ajmkcj skrvk plrl
il`fcftlr l `rfläàj mk jutrjs mj`uakgtjs quk prk`fsla tkr skaprk l aksal
kstruturl mk tkxtj. L kxtkgsàj uslml gkssk tfpj mk lrqufvj æ j J]]. Kxtkgsûks
JMI sàj uslmls ka lrqufvjs mk mj`uakgtjs mk tkxtj , gàj ka ajmkcjs mk
tkxtj.
\ukstàj K^^LML
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * * *
Ltkg
Lt àj ? NrJiif`k Trftkr æ ual vkrsàj lgtfdl mj CfnrkJiif`k Trftkr.
kgää àj?
Kssl æ ual mlqukcls qukstûks quk lutjaltf`lakgtk tk fgmuz lj krrj. Fgskrfr
njrmls ka ua mj`uakgtj gàj kstì gj akgu Fgskrfr , aksaj quk fssj pjssl
plrk`kr auftj cðdf`j. Gl rklcfmlmk, fgskrfr njrmls æ ua prj`kssj mk ijraltläàj
mj mj`uakgtj k æ kg`jgtrlmj gj akgu Ijraltlr.
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<9 Nlg`l? @jpkrvk - I[^D Ðrdàj? I[^D Urjvl? Lssfstkgtk ka Lmafgfstrläàj
\ukstàj
\ukst àj <6<. Fmkgtfifquk l lctkrgltfvl quk `jgtæa js gjaks mjs
sjitwlrks mk `rfläàj mk tkxtjs, mk kmftjrläàj mk pclgfcbls, k mk `rfläàj mk
lprkskgtläûks ml suátk CfnrkJiif`k.
<2=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
l) Tjrm, Kx`kc, Ujwkr Ujfgt
n) Trftkr, @lc`, Faprkss
`) Tjrm, @lc`, Urkskgtltjr
m) Tfrtkr, Kx`kc, Ujwkr Ujfgt
k) Tjrm, @lc`, Faprkss
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
*
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<9 Nlg`l? Y[GKPU Ðrdàj? Urkikfturl mk Dulrucbjs - PU Urjvl? Lssfstkgtk mk Dkstàj Ks`jclr
\ukstàj
\ukst àj <6>. Jnskrvk l faldka l skdufr, quk ajstrl l olgkcl mk
prjprfkmlmks mk ual `lfxl mk tkxtj prkvflakgtk skck`fjglml gj CfnrkJiif`k
Faprkss =.0, ka sul `jgifdurläàj plmràj k ka pjrtuduïs.
<29
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? FGPP Urjvl? ]æ`gf`j mj Pkdurj Pj`flc
\ukstàj
\ukst àj <60. @ja rkcläàj l fgijraìtf`l, oucduk j ftka quk sk skduk.
Ka ua tkxtj ju faldka `jgtfmj ka ksclfmk quk kstkol ka kmfäàj gj prjdrlal
Cfnrk Jiif`k Faprkss, æ pjssávkc, pjr akfj ml jpäàj Bypkrcfgh, `rflr ua cfgh quk
pkraftl j l`kssj l ual pìdfgl wkn.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
*
Ltkg
Lt àj ? ksclfmk æ j aksaj quk scfmk!
kgää àj?
Gj Faprkss æ pkraftfmj fgskrfr cfgh mk l`kssj å wkn pjr akfj ml jpäàj Bypkrcfgh
vfg`uclgmj j cfgh tlgtj lj tkxtj qulgtj ka faldkgs.
MF@L? Æ `jaua uslr tlgtj Bf pkrcfgh qulgtj By pkrcfgh , ls muls algkfrls kstàj
`jrrktls.
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
Lgj? >5<9 Nlg`l? I[G^FJ Ðrdàj? FI-NL Urjvl? ]æ`gf`j mk ]k`gjcjdfl ml Fgijraläàj
\ukstàj
\ukst àj <6=. Ulrl fgf`flr ual lprkskgtläàj, l plrtfr mj scfmk ltulc,
utfcfzlgmj j Faprkss mj CfnrkJiif`k vkrsàj =.=.<.> mkvk-sk prkssfjglr
l) ls tk`cls @trc k C (@trc+C).
n) l tk`cl I<>.
`) l tk`cl I;.
m) ls tk`cls Pbfit k I> (Pbfit+I<>).
k) ls tk`cls Pbfit k I; (Pbfit+I;).
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
*
<24
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
n ) XK^^LMJQ Gàj bì `jalgmj lssj`flmj l tk`cl I<>.
Lgj? >5<; Nlg`l? I[GFYK^PL Ðrdàj? Pk`rktlrfl ml @rflgäl - MI Urjvl? Kspk`flcfstl Pj`fjkmu`ltfvj
\ukstàj
\ukst àj <6;. Gl qukstàj, `jgsfmkrk quk tjmjs js prjdrlals
akg`fjglmjs kstàj ka `jgifdurläàj-plmràj, ka pjrtuduïs, k quk j ajusk kstì
`jgifdurlmj plrl pkssjls mkstrls. Lssfa, l akgjs quk skol kxpcf`ftlakgtk
fgijralmj
rkikrka-sk jl `jgtrìrfj,
`cfquks `jakxprkssûks `jaj `cf`lr,
j njtàj ksqukrmj `cfquk @jgsfmkrk
mj ajusk. sfapcks k tlanæa
`cfquk mupcj
quk
gàj bì rkstrfäûks mk prjtkäàj k mk usj ka rkcläàj l prjdrlals, lrqufvjs,
mfrktðrfjs k blrmwlrk utfcfzlmjs.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Ltrlvæs mkstk rk`ursj vj`ï pjmk mkifgfr ìrkls ka ual faldka quk pjssufràj
cfghs plrl ua mktkrafglmj kgmkrkäj. Ujmkajs kg`jgtrlr kssl jpäàj ka?
Kmftlr ‐ Alpl mk Faldka .
Lgj? >5<; Nlg`l? Urkikfturl mj ^fj mk Olgkfrj - ^O Ðrdàj? @îalrl Augf`fplc mj ^fj mk Olgkfrj Urjvl? Lssfstkgtk
]æ`gf`j Ckdfscltfvj
\ukstàj
\ukst àj <69. [a wkn mksfdgkr `rfju ual lprkskgtläàj mk =5 scfmks gj
sjitwlrk Faprkss mj pl`jtk CfnrkJiif`k v=.0.;.> ka ua af`rj`japutlmjr `ja
sfstkal jpkrl`fjglc [nugtu Cfgux k, gkstk ajakgtj, kstì `ja j scfmk mk gÿakrj
6 gj ajmj mk kmfäàj. Ulrl ilzkr l kxfnfäàj l plrtfr mj scfmk mk gÿakrj 6, kck
mkvk kxk`utlr j skdufgtk ltlcbj mk tk`clmj?
l) 3Pbfit7 + I;
n) 3Pupkr7 + I;
`) 3Pbfit7 + I<
m) 3Pupkr7 + I<
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * * *
<26
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
Lgj? >5<; Nlg`l? FNI@ Ðrdàj? @KU >2 Urjvl? Lssfstkgtk Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj <64. \ulgtj lj Af`rjsjit Jiif`k k j NrJiif`k, lglcfsk ls
lifraltfvls lnlfxj, mï vlcjrks Ykrmlmkfrj (Y) ju Ilcsj (I) k lssfglck l lctkrgltfvl
quk lprkskgtl l skquïg`fl `jrrktl (mk `fal plrl nlfxj)?
l) Y -Y
n) Y ‐I
`) I ‐Y
m) I -I
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * * *
Ltkg
Lt àj ? NrJiif`k æ ual vkrsàj lgtfdl mj CfnrkJiif`k.
kgää àj?
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L N
Lgj? >5<; Nlg`l? I@@ Ðrdàj? ]^K-^^ Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Jpkrläàj mk @japutlmjrks
\ukstàj
\ukst àj <62. [a usuìrfj mk `japutlmjr `rfju ual lprkskgtläàj ka
Af`rjsjit UjwkrUjfgt >5<5, `jgtkgmj lgfaläûks quk lctkrla `jrks, kikftjs
kspk`flfs `ja sjgs gl trlgsfäàj mk scfmks k jnoktjs TjrmLrt. Kck drlvju l
lprkskgtläàj ka ijralmj mk lprkskgtläàj UU]R (jrfdfglc mj UjwkrUjfgt) k ka
JMU (Jpkg Mj`uakgt), kstl ÿctfal plrl pjmkr kgvfì-cl plrl jutrj usuìrfj quk
pjssuf NrJiif`k k prk`fsl vkr l lprkskgtläàj. J usuìrfj pkr`knkrì, lj `japlrlr
l lprkskgtläàj ka JMU `ja l lprkskgtläàj ka UU]R, quk
<65
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
`) sjakgtk ls lgfaläûks quk lctkrla `jrks
` jrks mkfxla mk iug`fjglr
iug`f jglr gj ijraltj
ijr altj
JMU.
m) tjmls ls iug`fjglcfmlmks ml lprkskgtläàj sàj algtfmls gj ijraltj JMU, `ja
kx`käàj mjs tkxtjs ka TjrmLrt, js qulfs skràj `jgvkrtfmjs ka @lfxls mk
]kxtj ska l ijraltläàj lrtástf`l.
k) sjgs gl trlgsfäàj mk scfmks, ki
kikftjs
kftjs lrtástf`js
lrtást f`js ka tkxtj TjrmLrt
Tjr mLrt k lgfaläûks
lgfalä ûks
`ja aumlgäls mk `jrks sàj rk`ursjs pkrmfmjs gl `jgvkrsàj mk ijraltjs.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * * *
Ltkg
Lt àj ? NrJiif`k æ ual vkrsàj lgtfdl mj CfnrkJiif`k.
kgää àj?
m) Trftkr.
k) Lprkskgtltfjg.
<6<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
*
Lgj? >5<= Nlg`l? IKUKPK Ðrdàj? AUK-P@ Urjvl? ]æ`gf`j ka @jgtls Uÿncf`ls
\ukstàj
\ukst àj >55. J lpcf`ltfvj Faprkss (NrJi`k.jrd / CfnrkJi`k) vkrsàj
=.5.=.> ka pjrtuduïs pkraftk slcvlr lprkskgtläûks plrl l`kssj vfl nrjwskr.
<6>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@lpátucj #5= ‐ Cfn
CfnrkJ
rkJiif`
iif`k?
k? @lc`
@lc` ‐ Trftkr ‐ F
Fapr
aprkss
kss
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
*
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L M
<60
<6=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Fgtrlgkt trltl-sk mk ual rkmk prfvlml mkgtrj mk ual jrdlgfzläàj quk kstì mk
l`jrmj `ja js aksajs plmrûks ml Fgtkrgkt, l`kssávkc lpkgls pjr akanrjs ml
jrdlgfzläàj, kaprkdlmjs ju tkr`kfrjs `ja lutjrfzläàj mk l`kssj.
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
Lgj? >5<4 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? PKMI Urjvl? ]æ`gf`j mk Dkstàj Kmu`l`fjglc - Lpjfj Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj >5>. @ja rkcläàj ljs `jg`kftjs nìsf`js k ajmjs mk utfcfzläàj
mk tk`gjcjdfls, ikrrlakgtls, lpcf`ltfvjs k prj`kmfakgtjs lssj`flmjs å Fgtkrgkt k
å fgtrlgkt, oucduk j prðxfaj ftka.
@jjhfks sàj lrqufvjs kgvflmjs pjr lcdugs sátfjs ml Fgtkrgkt ljs `japutlmjrks
mjs usuìrfjs `ja j jnoktfvj mk jntkr fgijraläûks sjnrk ls vfsftls l kssks sátfjs8
gj kgtlgtj, j usuìrfj pjmk fapkmfr quk js `jjhfks skola lralzkglmjs ka sku
`japutlmjr.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<4 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? PKMI Urjvl? ]æ`gf`j mk Dkstàj Kmu`l`fjglc - Lpjfj Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj >50.
mk tk`gjcjdfls,
@ja rkcläàj ljs `jg`kftjs nìsf`js k ajmjs mk utfcfzläàj
ikrrlakgtls, lpcf`ltfvjs k prj`kmfakgtjs lssj`flmjs å Fgtkrgkt k
å fgtrlgkt, oucduk j prðxfaj ftka.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
]kjrf`lakgtk gàj bì
cfaftläàj kstì auftj alfscfaftläûks
ltrkclml lplrl ua dkrkg`flmjr
qulgtfmlmk mk mjwgcjlms
mk lralzkglakgtj , l
quk j sku
`japutlmjr pjmk supjrtlr. Ujr kxkapcj, sk j sku `japutlmjr tka ua kspläj
cfvrk mk <5DN, kgtàj, sku lrqufvj nlfxlmj pkcj dkrkg`flmjr gàj pjmkrì plsslr
mkssk tlalgbj, pjfs <5DN æ j cfaftk aìxfaj supjrtlmj pkcj sku `japutlmjr.
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<4 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? PKMI Urjvl? ]æ`gf`j mk Dkstàj Kmu`l`fjglc - Lpjfj Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj >5=. @ja rkcläàj ljs `jg`kftjs nìsf`js k ajmjs mk utfcfzläàj
mk tk`gjcjdfls, ikrrlakgtls, lpcf`ltfvjs k prj`kmfakgtjs lssj`flmjs å Fgtkrgkt,
oucduk j prðxfaj ftka.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
J Djjdck Mj`s æ ua skrvfäj mfspjgfnfcfzlmj pkcj Djjdck plrl lralzkglr k
`japlrtfcblr lrqufvjs k mj`uakgtjs mk algkfrl sfapcks. Gj Djjdck Mj`s pjmka
skr fgskrfmjs vìrfjs `jclnjrlmjrks ka ua ÿgf`j lrqufvj, jgmk tjmjs pjmka
<69
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
J bfstðrf`j mk glvkdläàj æ j rkdfstrj mjs sftks l`ksslmjs pkcj usuìrfj. \ulgmj
sk kx`cuf j bfstðrf`j mk glvkdläàj, sfdgfif`l quk js rkdfstrjs mjs sftks
lralzkgl
lralz kglmjs
mjs gj glvkdlmjr
glvkdlmjr ijrla lpldlmjs . Lpldlr j bfstðrf`j mk glvkdläàj
ijr la lpldlmjs
gàj lpldl
lpldl tjmjs js lrqufvj
lrq ufvjss lralzkgl
lralzkglmjs
mjs gj
g j `japutlmjr.
`jap utlmjr.
\ukstàj K^^LML
\ukstàj
\ukst àj >59. L`kr`l mj usj mk ikrrlakgtls plrl l`kssj å Fgtkrgkt,
oucduk js
js ftkgs l skdufr.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
\ulgmj sk vfsftl ua sftk pkcl prfakfrl vkz, kstk kgvfl ua @jjhfk `jaj rkspjstl
plrl j sku glvkdlmjr, `jgtkgmj ls suls prkikrïg`fls. Kstk lrqufvj if`lrì
lralzkglmj ka sku `japutlmjr ltæ quk pkr`l sul vlcfmlmk, pjrtlgtj, js
<64
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj K^^LML
k) PuppcfkrGkt.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
<62
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
k) X@K^]JQ ^PP æ l sfdcl ka fgdcïs plrl ^f`b Pftk Puaalry ju ^klccy Pfapck
Pygmf`ltfjg, ju skol, ual ijral sfapcfif`lml mk lprkskgtlr j `jgtkÿmj mk ua
sftk, dkrlcakgtk js usuìrfjs utfcfzla j prjtj`jcj plrl rkugfr ls pjstldkgs k
gjtá`fls mj sftks ilvjrftjs ska l gk`kssfmlmk mk vfsftlr `lml sftk.
<66
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj @K^]L
>55
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
m) æ pjssávkc
pjss ávkc
aksaj l`ksslr
l`ks slr
sfstkal j skrvfmjrmjlpkgls
jpkrl`fjglc mk `jaj
skrvfmjr, mfspjsftfvjs quk salrtpbjgks
mkshtjps, kstko
kstkola
la `ja juj
tlnckts `jgk`tlmjs å rkmk.
>5<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
YUG (Yfrtulc Urfvltk Gktwjrh) æ ual rkmk prfvlml vfrtulc quk ldk gl kstruturl
iásf`l ml rkmk pÿncf`l, `jaj l Fgtkrgkt, pjr kxkapcj. @jaj fssj l YUG utfcfzl l
fgirlkstruturl ml fgtkrgkt plrl `jgk`tlr rkmks mfstlgtks k rkajtls.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
XK^^LMJQ CLG æ ual ìrkl mk rkmk cj`lc rkstrftj l ua lanfkgtk iásf`j, `jaj
n ) XK^^LMJQ
ka ual `lsl, ks`jcl, ks`rftðrfj k kt`.
` ) X@K^]JQ YUG æ ual rkmk vfrtulc prfvlml quk utfcfzl l rkmk pÿncf`l plrl kgvflr
mlmjs mk algkfrl skdurl, trlnlcblgmj `jaj ual kspæ`fk mk tÿgkc . [slgmj l
YUG j usuìrfj ml ugfvkrsfmlmk pjmkrfl, ml sul prðprfl rksfmïg`fl, l`ksslr l
fgtrlgkt ml fgstftufäàj.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk Ulucágfl - PU Urjvl? Ldkgtk mk Ifs`lcfzläàj
\ukstàj
\ukst àj ><0. @jgsfmkrk ual pìdfgl gl Fgtkrgkt quk `jgtkgbl j
skdufgtk trk`bj?
–@blrcks Cutwfmdk Mjmdsjg, alfs `jgbk`fmj pkcj sku pskumýgfaj Ckwfs @lrrjcc,
ijf ua rjalg`fstl, `jgtfstl, ilnucfstl, pjktl, mkskgbfstl, ijtðdrlij, altkaìtf`j k
rkvkrkgmj lgdcf`lgj nrftîgf`j. Æ lutjr mj `cìssf`j cfvrj Lcf`k gj Ulás mls
Alrlvfcbls‑.
Lssfglck j tkxtj mk nus`l quk, utfcfzlmj gj Djjdck, gàj fg`cufrfl kssl pìdfgl gj
rksuctlmj ml nus`l.
l) "rjalg`fstl `jgtfstl"
n) "rjalg`fstl, `jgtfstl"
`) +Ckwfs - (@lrrjcc)
m) @blrcks Cutwfmdk -Mjmdsjg
k) Cutwf Mjmdsjg @blrcks
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Ltkg
Lt àj ? Ckanrk-sk quk l qukstàj pkmk l nus`l quk GÀJ fg`c
kgää àj? fg`cufrf
ufrfl
l gl pìdfgl
pìdfgl
mk rksuctlmjs .
l) XK^^LMJQ Uksqufslgmj pkcl plclvrl-`blvk? "rjalg`fstl `jgtfstl" , `ja
lspls mupcls, j rksuctlmj fg`cufrfl l pìdfgl ml qukstàj, pjfs aksaj
kspk`fif`lgmj plrl j Djjdck l skquïg`fl kxltl ml pksqufsl, gl pìdfgl bì j
trk`bj? –ijf ua rjalg`fstl, `jgtfstl, ilnucfstl‑, ju skol, aksaj blvkgmj l
várducl kgtrk ls plclvrls rjalg`fstl k `jcugfstl j Djjdck, lfgml lssfa, fg`cufrfl
gl pìdfgl mk rksuctlmjs.
n ) XK^^LMJQ Uksqufslgmj pkcl plclvrl-`blvk? rjalg`fstl, `jgtfstl , skrfl
fg`cuáml l pìdfgl gj rksuctlmj, pjfs bì kxltlakgtk kssk trk`bj gj tkxtj.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? FGPP Urjvl? ]æ`gf`j mj Pkdurj Pj`flc
\ukstàj
\ukst àj ><=. @ja rkcläàj l fgijraìtf`l, oucduk j ftka quk sk skduk.
Gl Fgtkrgkt, js kgmkrkäjs FU (Fgtkrgkt Urjtj`jc) `jgstftuka rk`ursjs quk pjmka
skr utfcfzlmjs plrl fmkgtfif`läàj mk af`rj`japutlmjrks quk l`kssla l rkmk.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
>5;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
n) ual8
`) muls8
m) trïs8
k) qultrj.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
FF. XK^^LMJQ [al [^C pjmk kstlr lssj`flmj l alfs mk ua FU. Ujr kxkapcj, j
sftk ml Dcjnj rkikrkgtk ås [^C‖s www.dcjnj.`ja
www.dcjnj.`ja k www.dcjnj.`ja.nr
lpjgtla plrl j aksaj kgmkrkäj mk FU <29.<6>.65.;, ju skol, pjmka blvkr
alfs mk ual [^C lssj`flmj lj aksaj FU.
^fj
quk mk Olgkfrj,æ plrl
rklcakgtk tkr kxfstkgtk.
ua sftk `krtkzl nlstl l`kssì-cl gj glvkdlmjr k `krtfif`l-sk
>59
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst
skdufr. àj ><9. L rkspkftj ml Fgtkrgkt k suls ikrrlakgtls, oucduk j ftka l
J ]@U/FU, `jgougtj mk prjtj`jcjs `rflmjs gj fgá`fj mj mkskgvjcvfakgtj ml
Fgtkrgkt, ijf sunstftuámj pjr prjtj`jcjs ajmkrgjs, `jaj j TfIf, quk pkraftka l
trlgsafssàj mk mlmjs pjr akfj mk rkmks ska ifj.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Gkssk kxltj ajakgtj vj`ï pjmk kstlr `ja j sku salrtpbjgk `jgk`tlmj å
fgtkrgkt pjr akfj mj TfIf ml sul rkmk mjaæstf`l, als l `jaugf`läàj `ja l
fgtkrgkt mj sku `kcuclr k mk tjml rkmk ml sul `lsl, sð kstì skgmj pjssávkc mkvfmj
js prjtj`jcjs ]@U/FU, pjrtlgtj, j TfIf k ]@U/FU sàj `jfsls mfstfgtls.
\ukstàj K^^LML
\ukstàj
\ukst àj ><4. Oucduk j ftka l skdufr l rkspkftj mk `jg`kftjs mk
fgijraìtf`l.
Mkkp Tkn æ j `jgougtj mk `jgtkÿmjs ml Fgtkrgkt gàj l`kssávkc mfrktlakgtk pjr
sátfjs mk nus`l, j quk fg`cuf, pjr kxkapcj, mj`uakgtjs bjspkmlmjs ka sátfjs quk
kxfdka cjdfg k skgbl. L jrfdka k l prjpjstl jrfdfglc ml Mkkp Tkn sàj ckdátfals,
lifglc gka tjmj altkrflc mkvk skr l`ksslmj pjr qulcqukr usuìrfj. J prjnckal æ
quk, cjgdk ml vfdfcîg`fl pÿncf`l, kssl kgjrak ìrkl sk`rktl ijf tjalml pkcj
mksrkdrlakgtj, k kstì rkpcktl mk ltfvfmlmks fckdlfs.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Mkkp Tkn æ ual kxprkssàj ka fgdcïs quk qukr mfzkr "Fgtkrgkt Urjiugml". Kssl æ
ual zjgl ml fgtkrgkt `jgstftuáml pjr ua `jgougtj mk sftks, iðrugs k `jaugfmlmks
quk gàj pjmka skr nus`lmjs pkcjs trlmf`fjglfs sftks mk nus`ls, `jaj j Djjdck
>54
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk Gftkrðf - ^O Urjvl? Ldkgtk Ilzkgmìrfj
\ukstàj
\ukst àj ><2. J Djjdck pkraftk j kaprkdj mk kxprkssûks quk rkifgla j
prj`kssj mk nus`l. Lglcfsk, gl ifdurl lnlfxj, l prfakfrl plrtk mj rksuctlmj mk
ual nus`l rklcfzlml pkcj Djjdck.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<; Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]^K-A] Urjvl? @jgbk`fakgtjs Dkrlfs plrl j @lrdj 9
\ukstàj
\ukst àj ><6. Lssfglck l jpäàj quk lprkskgtl ual ijral lmkqulml k
kspk`áif`l mk nus`lr gj Djjdck pjr lrqufvjs pmi rkcl`fjglmjs lj NrJiif`k.
l) ifcktypk?pmi nrjiif`k
n) rkcltkm?pmi nrjiif`k
`) cfgh?pmi nrjiif`k
m) cfgh nrjiif`k
k) typk?ifck nrjiif`k
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
tfpj kspk`áif`j
NrJiif`k, mk uslr
pjmkajs lrqufvj. @jaj pksqufsl?
l skdufgtk qukrkajsifcktypk
kg`jgtrlr
?pmiua
ifcktypk?pmi nrjilrqufvj
if`k. ka UMI mj
nrjiif`k
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L L
>56
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Dufls sàj lnls plrl l`kssj ås pìdfgls ml fgtkrgkt. @ja j Fgtkrgkt Kxpcjrkr
lnkrtj pjmk-sk lnrfr vìrfls dufls (lnls) plrl l`ksslr sftks mfikrkgtks sk
gk`kssìrfj.
J Ujp-up æ ual olgkcl kxfnfml gj glvkdlmjr qulgmj ual pìdfgl æ l`ksslml.
Dkrlcakgtk kssks pjp-ups kxfnka lgÿg`fjs ju sjcf`ftl j `lmlstrj mj usuìrfj pjr
k-alfc. Js pjp-ups pjmka skr dkrkg`flmjs pkcj usuìrfj, pkraftfgmj, ju gàj, l
kxfnfäàj mkssls olgkcls plrl sftks kspk`áif`js, als GÀJ ncjqukfl
ncj qukfl l lnkrt
lnkrturl
url mk
gjvls dufls.
duf ls.
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<9 Nlg`l? Y[GKPU Ðrdàj? Urkikfturl mk Dulrucbjs - PU Urjvl? Lssfstkgtk mk Dkstàj Ks`jclr
\ukstàj
\ukst àj >><. [a Lssfstkgtk mk Dkstàj Ks`jclr, pjr akfj mj Djjdck
@brjak, vkrsàj =5, ka sul `jgifdurläàj plmràj, l`kssl ua sftk ldulrmlgmj l
puncf`läàj mk ua kmftlc quk pjmk skr ikftl l qulcqukr ajakgtj. Lj `jgstltlr quk
j kmftlc lfgml gàj kstì mfspjgávkc, j lssfstkgtk, pjr akfj mk ltlcbj mj tk`clmj,
mk`fmk ltulcfzlr l pìdfgl quk kstì skgmj kxfnfml gj glvkdlmjr.
n) I;
`) I=
m) I>
k) Pbfit + I>
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
><5
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? I@@ Ðrdàj? LC-AP Urjvl? Ldkgtk mk Lpjfj Ckdfscltfvj
\ukstàj
\ukst àj >>>. L ifdurl lnlfxj lprkskgtl plrtk mk ual olgkcl mj
glvkdlmjr mk fgtkrgkt Djjdck @brjak.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Gj `lsj ml faldka ml qukstàj l kstrkcl kstì vlzlml, fgmf`lgmj quk j sftk gàj
sk kg`jgtrl kgtrk js ilvjrftjs.
@cf`lgmj
gjs gl kstrkcl j usuìrfj pjmkrì fgskrfr j sftk mj bttps?//www.djjdck.`ja.nr
ilvjrftjs.
><<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj >>0. Gj quk mfz rkspkftj ljs lanfkgtks k lpcf`ltfvjs mk l`kssj
l Fgtkrgkt, oucduk j prðxfaj ftka.
Gj Fgtkrgkt Kxpcjrkr, ual pìdfgl lmf`fjglml å nlrrl mk ilvjrftjs sk tjrglrì l
bjakpldk mj usuìrfj qulgmj j glvkdlmjr ijr lnkrtj.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Js ilvjrftjs æ ual cfstl mk sftks skck`fjglmjs pkcj usuìrfj plrl tjrglr j l`kssj
alfs rìpfmjs, ska l gk`kssfmlmk mk tkr quk mfdftlr j kgmkrkäj gj glvkdlmjr ju
ilzkr nus`ls. Ulrl quk ua sftk sk tjrgk l bjakpldk mj glvkdlmjr æ gk`kssìrfj
quk j usuìrfj
glvkdlmjr j `jgifdurk
ijr lnkrtj ka? @jgifdurläûks
j sftk skck`fjglmj -7 Fgf`flcfzläàj
skrì l`ksslmj , mlá, qulgmj j
lutjaltf`lakgtk.
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]@K-UL Urjvl? Luxfcflr ]æ`gf`j mk @jgtrjck Kxtkrgj - Ìrkl Fgijraìtf`l
\ukstàj
\ukst àj >>=. L rkspkftj mjs `jg`kftjs nìsf`js mk Fgtkrgkt k fgtrlgkt,
prjtj`jcjs, ikrrlakgtls k lpcf`ltfvjs, oucduk js ftkgs skdufgtks.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj >>;. [a usuìrfj mj Djjdck @brjak ka pjrtuduïs mkskol
ltfvlr j rk`ursj plrl loumlr l `japcktlr pksqufsls k [^Cs mfdftlmjs gl nlrrl mk
kgmkrkäjs mj glvkdlmjr. Ulrl fssj kck mkvk l`ksslr j njtàj –Ukrsjglcfzlr k
@jgtrjclr j Djjdck @brjak‑, `cf`lr gl jpäàj –@jgifdurläûks‑, gl jpäàj –Ajstrlr
`jgifdurläûks lvlgälmls...‑ k `cf`lr gj qulmrlmj quk blnfcftl kstk rk`ursj quk sk
kg`jgtrl ka
l) –@jgtkÿmj ml wkn‑.
n) –Kxtkgsûks‑.
`) –Uksqufslr‑.
m) –^kmk‑.
k) –Urfvl`fmlmk‑.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
Lgj? >5<9 Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk Ulucágfl - PU Urjvl? Ldkgtk mk Ifs`lcfzläàj
\ukstàj
\ukst àj >>9. Pjnrk ls jpkrläûks mk mjwgcjlm mk lrqufvjs gj
glvkdlmjr @brjak, lssfglck l lifraltfvl `jrrktl.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
l) XK^^LMJQ L plclvrl –PKAU^K‑ gkssl lctkrgltfvl kstì fg`jrrktl, pjfs kxfstk
l)
ual jpäàj gj @brjak quk pkraftk pkrdugtlr lj usuìrfj qulc j cj`lc mk drlvläàj
mkskol drlvlr.
n ) XK^^LMJQ Js lrqufvjs pjmka skr fgskrfmjs ka mfvkrsjs cudlrks, nlstl quk j
usuìrfj `jgifdurk j cj`lc mk mks`lrrkdlakgtj mkskolmj.
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? @U^A Urjvl? ]æ`gf`j ka Dkj`fïg`fls - Bfmrjcjdfl
\ukstàj
\ukst àj >>4. Lssfglck l jpäàj `jrrktl l`kr`l mk ikrrlakgtls mk
glvkdläàj gl Fgtkrgkt.
l) J Fgtkrgkt Kxpcjrkr pkraftk quk j usuìrfj lctkrk
lct krk l ijral mk vfsulcfzläàj
vfsulcfzlä àj mls
pìdfgls, `jaj, pjr kxkapcj, l pjsfäàj mk tkxtjs k mk faldkgs.
n) Gj Fgtkrgkt Kxpcjrkr, j akgu Ilvjrftjs pkraftk j lralzkglakgtj mk
kgmkrkäjs mk sátfjs prkikrfmjs, mk ajmj l il`fcftlr gjvjs l`kssjs `ja ua
><=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
><;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
l) X
l) X@K^] JQ [a glvkdlmjr æ ua lpcf`ltfvj sjcf`ftlmj pkcj usuìrfj plrl l`ksslr k
@K^]JQ
kxfnfr pìdfgls wkn.
Lssfglck?
l) sk sjakgtk l lifraltfvl F kstfvkr `jrrktl.
n) sk sjakgtk l lifraltfvl FF kstfvkr `jrrktl.
><9
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
F. X@K^]JQ Ulrl blnfcftlr j ajmj mk tkcl `bkfl gj Fgtkrgkt Kxpcjrkr nlstl
prkssfjglr l tk`cl mk iugäàj I<<.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L M
Lgj? >5<9 Nlg`l? IDY Ðrdàj? @JMKN LUrjvl? ]æ`gf`j Ujrtuìrfj - Lpjfj Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj >05. L ifdurl l skdufr fcustrl j `ursjr mj ajusk pjsf`fjglmj å
ksqukrml gl olgkcl mk mfìcjdj mj Djjdck, gl tkcl mj nrjwskr Ifrkijx Ajzfccl.
l) X@K^]JQ Ls tk`cls mk ltlcbj plrl skck`fjglr l nlrrl mk kgmkrkäj sàj? I9,
l)
Lct+M, @trc+C.
><4
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
fgijraläûks.
m ) XK^^LMJQ Kssk gàj æ ua tkraj uslmj ka fgijraìtf`l.
><2
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
><6
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj K^^LML
\ukstàj K^^LML
>>5
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
\ukstàj @K^]L
rkspjstl
ckfturl mjpjsftfvl,
`jgtkÿmjjumlskol, sk lk pìdfgl
pìdfgl ijrplrl
ajstrl-j kg`jgtrlml, kgtàj j glvkdlmjr ilz l
j usuìrfj.
n) J ]bugmkrnfrm æ j glvkdlmjr cámkr mk akr`lmj k `jg`jrrkgtk mfrktj mj Fgtkrgkt
Kxpcjrkr, `ja fgtkril`k sfapcks k jnoktfvl quk il`fcftl l glvkdläàj
prfg`fplcakgtk ka pìdfgls skdurls.
`) L ks`jcbl mj glvkdlmjr mkpkgmk gk`ksslrflakgtk
gk` ksslrflakgtk mj tfpj
tfp j mj sfstkal
jpkrl`fjglc fgstlclmj gj `japutlmjr. Ujr kxkapcj, j Fgtkrgkt Kxpcjrkr <<
pkraftk alfjr vkcj`fmlmk quk j @brjak qulgmj fgstlclmj ka `japutlmjrks
`ja j Tfgmjws 4 ju supkrfjr.
m) J Ajzfccl Ifrkijx æ ua glvkdlmjr fmklc plrl sk trlnlcblr `ja sjitwlrks cfvrks,
k) pjfs pjssufvlgtldka
L drlgmk `ðmfdj lnkrtj.
mj Djjdck @brjak æ l pjssfnfcfmlmk mk, `ja kck, sk pjmkr
nus`lr fgijraläûks rìpfmls mk mfvkrsjs lssugtjs, pjfs l pìdfgl fgf`flc æ ua
sátfj mk nus`l.
>><
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
>>>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Pjnrk js `jalgmjs k jpäûks mfspjgávkfs gkssl tkcl, kstì `jrrktj lifralr quk?
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
l) XK^^LMJQ J `jalgmj –Nus`lr‑ kxfnk ual `lfxl mk pksqufsl plrl kg`jgtrlr
ual plclvrl ju irlsk gl pìdfgl ltulc.
n ) XK^^LMJQ J á`jgk –_jja‑ æ rkprkskgtlmj pkcl faldka l skdufr?
Kssk á`jgk blnfcftl j ajmj mk tkcl `bkfl mj glvkdlmjr.
>>0
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
m ) X@K^]JQ @trc+] lnrf ual gjvl dufl, pjræa sk `cf`lr gj á`jgk cj`lcfzlmj gj
`lgtj supkrfjr mfrkftj k ka skdufml prkssfjglr ls tk`cls @trc+], gàj lnrfrì ual
gjvl dufl.
k) XK^^LMJQ –Gjvl olgkcl‑ fgf`fl ual gjvl olgkcl pkraftfgmj fgf`flr vìrfls dufls,
oì l –Gjvl dufl‑ pkraftk `rflr ual gjvl lnl mk glvkdläàj ka ual aksal
olgkcl.
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk @uflnì - A] Urjvl? ]æ`gf`j ka Lmafgfstrläàj Ks`jclr
\ukstàj
\ukst àj >02. Lglcfsk l cfstl mk lpcf`ltfvjs l skdufr.
F. Djjdck @brjak
FF. Ajzfccl Ifrkijx
FFF. Fgtkrgkt Kxpcjrkr
FY. Tfgmjws Kxpcjrkr
Y. Tfgmjws Akmfl Uclykr
Lssfglck l jpäàj quk fgmf`l js lpcf`ltfvjs quk pjmka skr utfcfzlmjs `jaj
glvkdlmjrks (nrjwskrs) gl Fgtkrgkt.
l) F k FY, lpkgls.
n) F k FF, lpkgls.
`) F, FF k FFF, lpkgls.
m) F, FF, FFF k FY, lpkgls.
k) F, FF, FFF, FY k Y.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
>>=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj >06.
kcktrýgf`j uslgmj
[a usuìrfj prkplrju ual akgsldka mk `jrrkfj
j Af`rjsjit Jutcjjh >5<5, ka sul `jgifdurläàj plmràj, k
kgvfju plrl j mkstfgltìrfj. Ujræa, lcdua tkapj mkpjfs, pkr`knku quk ksquk`ku
mk lgkxlr ua lrqufvj. Kssk aksaj usuìrfj prkplrju, kgtàj, ual gjvl
akgsldka `ja j aksaj lssugtj, k kgvfju plrl j aksaj mkstfgltìrfj, ldjrl
`ja j lgkxj.
l) XK^^LMJQ Fgmkpkgmkgtk mj prfakfrj k-alfc tkr lgkxj kck ijf kgvflmj plrl j
l) XK^^LMJQ
mkstfgltìrfj.
>>;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? Y[GKPU Ðrdàj? Urkikfturl mk Dulrucbjs - PU Urjvl? Lssfstkgtk mk Dkstàj Ks`jclr
\ukstàj
\ukst àj >=5. Lssfglck l lctkrgltfvl quk prkkg`bk, `jrrktl k
rkspk`tfvlakgtk, ls cl`ugls mj kgug`flmj.
Gl faldka l skdufr, quk ajstrl ua k-alfc skgmj prkplrlmj plrl kgvfj, pjmk-sk
pkr`knkr quk kxfstka ZZZZZ lrqufvjs lgkxlmjs, ZZZZZ kgmkrkäj(s) mk k-alfc mk
rkaktkgtk(s) k ZZZZZ kgmkrkäj(s) mk k-alfc mk mkstfgltìrfj(s).
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Ylajs `japcktlr ls cl`ugls ml qukstàj lglcfslgmj ls alr`läûks ml faldka l
skdufr?
>>9
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L N
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]@K-UL Urjvl? Luxfcflr ]æ`gf`j mk @jgtrjck Kxtkrgj
\ukstàj
\ukst àj >=<. L`kr`l mj pl`jtk Af`rjsjit Jiif`k, oucduk j ftka l skdufr.
Gj Jutcjjh, sk l jpäàj @ja `ðpfl j`uctl (@`j) kstfvkr ltfvlml murlgtk l `rfläàj
mk ual gjvl akgsldka mk kalfc, pjmkrì skr kiktulml l fgskräàj mk ua ju alfs
kgmkrkäjs `jaj mkstfgltìrfjs, quk rk`knkràj `ðpfls mj kalfc `ja j `jgtkÿmj
j`uctlmj.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
alfc
pjræa,l sk`rktìrfl
l sk`rktìrfjk gàj
mkskol quk quk
slnkrì j `bkik kstkol
j `bkik `fkgtkual
rk`knku quk`ðpfl
kcl rk`knku
mj k-alfc.j k-alfc,
L qukstàj lifral quk j `jgtkÿmj mj k-alfc if`lrì j`uctj, j quk gàj æ vkrmlmk,
if`lràj j`uctjs js `jgtltjs (k-alfcs) fgskrfmjs gj `lapj @`j.
>>4
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? IDY Ðrdàj? @JAUKPL Urjvl? Lssfstkgtk mk Plgklakgtj k Dkstàj
\ukstàj
\ukst àj >=>. Gj Af`rjsjit Jutcjjh >5<5, plrl gjtfif`lr jutrls pkssjls
sjnrk lusïg`fls tkapjrìrfls, `jaj pkrájmj mk iærfls, plrl quk ls pkssjls quk
kgvflrla j k-alfc slfnla quk vj`ï gàj rkspjgmkrì ås suls akgsldkgs
fakmfltlakgtk, æ gk`kssìrfj `jgifdurlr
l) Pj`flc @jggk`tjr.
n) @lckgmìrfj.
`) Lmf`fjglr Ckanrktk.
m) ^kspjstls Lutjaìtf`ls.
k) @japrjafssj.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
l) XK^^LMJQ Pj`flc @jggk`tjr æ ual rkmk sj`flc mj Jutcjjh jgmk vj`ï pjmk
if`lr ltulcfzlmj sjnrk j stltus k ls ltfvfmlmks mk skus `jgtltjs, skola kcks ml
rkmk ml sul jrdlgfzläàj, skola mk sftks mk rkmks sj`flfs gl Fgtkrgkt.
k) XK^^LMJQ
k) XK^^LMJQ
k quk @japrjafssjs
gàj kgvjcvka `jgvftks lsàj ltfvfmlmks
jutrls quk
pkssjls vj`ï
gka ldkgml
rkskrvl gj sku `lckgmìrfj
mk rk`ursjs.
>>2
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lssfglck l jpäàj quk fgmf`l j tkraj pkcj qulc kssk tfpj mk k-alfc æ rkikrfmj.
l) Lgtfvárus.
n) @lvlcj mk ]rjfl.
`) Alcwlrk.
m) Ppla.
k) Yárus.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
>>6
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
l) X@K^]JQ FALU æ ua prjtj`jcj jgcfgk, jgmk æ gk`kssìrfj ua sjitwlrk
dkrkg`flmjr mk k-alfc `jaj j Jutcjjh, pjr kxkapcj, plrl `jgk`tlr-sk lj skrvfmjr
k sfg`rjgfzlr js k-alfcs ml `jgtl j usuìrfj. Lssfa, tjmls ls lctkrläûks skràj
sfg`rjgfzlmls ougtj lj skrvfmjr mk k-alfc.
>05
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
>0<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Mk? dufcbkrakEvugksp.`ja.nr
Ulrl? dustlvjEvugksp.`ja.nr
@/@? altkusEvugksp.`ja.nr
Lssugtj? ^ksjcuäàj mk Ukgmïg`fls
Lgkxj? UKGMKG@FLP.]R]
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
l) X@K^]JQ
qulgmj J lrqufvj
j usuìrfj ka lgkxj UKGMKG@FLP.]R] æ algtfmj gl akgsldka
j kg`lafgblr.
>0>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
l) Af`rjsjit k Lalzjg.
n) [nkr k TbltsLpp.
`) Cfgux k Af`rjsjit.
m) Af`rjsjit k Tlcalrt.
k) Lppck k Il`knjjh.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
l) X@K^]JQ L Af`rjsjit jikrk`k j skrvfäj Jgk Mrfvk mk `japutläàj gl guvka,
kgqulgtj l Lalzjg jikrk`k j skrvfäj Lalzjg @cjum. Jgk Mrfvk k Lalzjg @cjum
kstàj kgtrk js prfg`fplfs skrvfäjs mk guvka gj augmj.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
l) XK^^LMJQ J Il`knjjh æ ual rkmk sj`flc quk pkraftk `jgvkrslr `ja lafdjs
k `japlrtfcblr akgsldkgs, cfghs, vámkjs, ijtjdrlifls, ilzkr trlgsafssûks lj vfvj
jgcfgk k kt`.
X @K^]JQQ J CfghkmFg æ ual rkmk sj`flc vjctlml plrl gkdð`fjs jgmk æ pjssávkc
m ) X@K^]J
`rflr ua pkrifc prjifssfjglc kspk`flcfzlmj ka rkcl`fjglakgtj prjifssfjglc.
Lgj? >5<4 Nlg`l? I@@ Ðrdàj? ]^K-PU Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj ‐ Ìrkl Lmafgfstrltfvl
\ukstàj
\ukst àj >=6. [a ]æ`gf`j Oumf`fìrfj prk`fsl aumlr j gjak k l skgbl ml
rkmk wfrkckss mj ks`rftðrfj jgmk trlnlcbl, pjfs mks`jgifl quk kcl kstì skgmj
utfcfzlml pjr pkssjls gàj lutjrfzlmls. Ulrl fssj, kck mkvk kgtrlr gl ìrkl mk
`jgifdurläàj mj ajmka quk rk`knk l fgtkrgkt k quk tlanæa æ rjtklmjr. Ulrl
l`ksslr kssl ìrkl, gj `japutlmjr cfdlmj lj ajmka rjtklmjr, mkvk lnrfr j
glvkdlmjr wkn k, gl cfgbl mk kgmkrkäj, mfdftlr j
l) `jalgmj bttp?//fp`jgifd.
n) kgmkrkäj mk akaðrfl mj rjtklmjr.
`) `jalgmj bttp?//sktup.
>0=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
F) B]]U
FF) B]]UP
FFF) KY PPC
FY) @jjhfks
>0;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
(KY PPC ) @krtfif`lmj quk fg`cuf l vkrfif`läàj mk quk l kaprksl ijf ckdlcakgtk
rkdfstrlml, kg`jgtrl-sk ltfvl k quk mktæa j rkdfstrj mj mjaágfj plrl j qulc j
`krtfif`lmj skrì kaftfmj.
MF@L? Ulrl rksjcvkr kssl qukstàj, nlstl slnkr lpkgls j quk sàj `jjhfks k vj`ï
kg`jgtrlrì l lctkrgltfvl `jrrktl.
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]
@J^^K]L
L CK]^L
C K]^L N
>09
>04
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
>02
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
>06
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? I@@ Ðrdàj? @jpkrdìs - UK Urjvl? ]æ`gf`j Jpkrl`fjglc Ak`îgf`j
\ukstàj
\ukst àj >;0. Pkaprk quk ua l`kssj kgvjcvkr l trlgsafssàj mk
fgijraläûks sfdfcjsls, æ fapjrtlgtk quk ua iug`fjgìrfj ml @JUK^DÌP sk
`krtfifquk mj usj mk `jgkxûks skdurls. Fgmf`l ual `jgkxàj skdurl qulgmj
l) j kgmkrkäj mj sftk `jakäl `ja bttp?//.
n) j kgmkrkäj mj sftk gàj `jakäl ``ja ja www. Fssj
F ssj fgmf`l
fgmf `l quk j prjtj`jcj
p rjtj`jcj mk
skdurlgäl ijf jaftfmj pjr sk trltlr mk ual `jgkxàj skdurl.
`) ua sáanjcj mj sftk (cjdjtfpj) æ lprkskgtlmj prðxfaj å nlrrl mk kgmkrkäj k, lj
plsslr j ajusk sjnrk kck, gàj bì mktlcbks ml fmkgtfmlmk mj sftk, pjfs l
`jgkxàj æ skdurl.
m) sjnrk
lpkglskck,
j mkskgbj
j gjak mk ual `blvk
vkrmlmkfrj mjæsftk
ajstrlmj gl nlrrl
æ kxfnfmj, mk kgmkrkäj
fgmf`lgmj k, lj
sk trltlr mk `cf`lr
ual
`jgkxàj skdurl.
k) l nlrrl mk kgmkrkäj/rk`jrtk sàj lprkskgtlmjs gl `jr vkrmk k bì j gjak mj
prjprfktìrfj mj sftk, fgmf`lgmj sk trltlr mk `jgkxàj `ja KY PPC, auftj skdurl,
`jaj tlanæa æ j bttps.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
l) XK^^LMJQ bttp æ j prjtj`jcj uslmj plrl l`ksslr l wkn, als plrl l`ksslr mk
mk ajmj skdurj æ uslmj j bttp s (`ja –s‑), quk fgmf`l quk j sftk l`ksslmj æ
skdurj.
n ) XK^^LMJQ –www‑ sfdgfif`l Tjrcm Tfmk Tkn quk ka trlmuäàj cftkrlc skrfl –tkfl
mj tlalgbj mj augmj‑. J –www‑ gàj fgmf`l quk j sftk æ skdurj, fgmf`l quk æ
lpkgls ua sftk gl fgtkrgkt.
>=5
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? I@@ Ðrdàj? KCK]^JN^LP-KCK]^JP[C Urjvl? ]æ`gf`j mk Pkdurlgäl mj ]rlnlcbj
\ukstàj
\ukst àj >;=. @jgsfmkrk, pjr bfpðtksk, quk l Kcktrjsuc mkskol luakgtlr
l skdurlgäl mls fgijraläûks utfcfzlgmj rkdfstrjs mls ltfvfmlmks mk skus
`jclnjrlmjrks. L plrtfr ml lgìcfsk mkstks rkdfstrjs lralzkglmjs ka lrqufvj ju
ka nlsk mk mlmjs, l kaprksl pjmk skr `lplz mk?
>=<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
àj ? Gjtk quk l qukstàj nus`l pjr ual sjcuäàj quk pjssl ilzkr rkdfstrj
Lt kgää àj?
Ltkg
mls ltfvfmlmks mjs `jclnjrlmjrks ml kaprksl.
k) XK^^LMJQ –ifrkwlcc‑ æ ual sjcuäàj mk skdurlgäl quk pjmk skr nlsklmj tlgtj
ka blrmwlrk (mfspjsftfvj kcktrýgf`j) ju ka sjitwlrk, quk ajgftjrl l kgtrlml k
sláml mk trìikdj, pjmkgmj ncjqukì-cl `lsj oucduk fgskdurj plrl j sfstkal.
kaprksl. [a kxkapcj
prjmuz prjdrlal tápf`j`lplz
alcf`fjsj æ j prjdrlalmjr `japktkgtk,
mk prjpldlr-sk als alupkcl
lutjaltf`lakgtk `lrìtkr,
rkmkquk
mk
`japutlmjrks ml kaprksl ka quk trlnlcbl, pjr akfj mk `ðpfls mk `japutlmjr
plrl `japutlmjr, prjvj`lgmj, pjr kxkapcj, ckgtfmàj gl rkmk, mkslplrk`fakgtj
mk lrqufvjs, kt`. Js alcks quk kssk tfpj mk prjdrlal prjmuz lfgml skrfla alfs
>=>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
>=0
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? IDY Ðrdàj? Urkikfturl mk Ulucágfl - PU Urjvl? Ldkgtk mk Ifs`lcfzläàj
\ukstàj
\ukst àj >;9. \ulgmj lnkrtjs fglmvkrtfmlakgtk, lrqufvjs lgkxlmjs l
ua k-alfc pjmka `jgstftufr særfks lakläls å skdurlgäl mk ua `japutlmjr.
Lssfglck l jpäàj quk fgmf`l l kxtkgsàj mk lrqufvj quk `lrl`tkrfzl lrqufvjs
pkrfdjsjs.
l) .kxk
n) .opd
`) .ppt
m) .txt
k) .xac
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
>==
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? FGPP Urjvl? ]æ`gf`j mj Pkdurj Pj`flc
\ukstàj
\ukst àj >;4. @ja rkcläàj l fgijraìtf`l, oucduk j ftka quk sk skduk.
L fgik`äàj mk ua `japutlmjr pjr várus kgvflmj vfl `jrrkfj kcktrýgf`j pjmk sk mlr
qulgmj sk lnrk lrqufvj fgik`tlmj quk pjrvkgturl kstkol lgkxlmj å akgsldka
kcktrýgf`l rk`knfml.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? Urkikfturl mk Pàj Ulucj - PU Urjvl? Lssfstkgtk mk Dkstàj mk Ujcátf`ls Uÿncf`ls F
\ukstàj
\ukst àj >;2. Æ prj`kmfakgtj `jrrktj mk skdurlgäl ml fgijraläàj
l) rklcfzlr trlgsläûks nlg`ìrfls uslgmj `japutlmjrks
` japutlmjrks mfikrkgtks, läàj quk
mfif`uctl j alpklakgtj mjs `japutlmjrks pkcjs `rl`hkrs.
n) mksltfvlr l ltulcfzläàj mk prjdrlals `jaj Olvl k js mkalfs pcud-fgs.
`) gàj l`ksslr sátfjs `uojs kgmkrkäjs sk fgf`fka `ja bttps.
m) ncjquklr, pjr akfj mk ak`lgfsajs
ak` lgfsajs mk `jgtrjck gj `japutlmjr, j l`kssj l
gjtá`fls rkcl`fjglmls å skdurlgäl ml Fgtkrgkt.
k) uslr sjcuäûks mk skdurlgäl `jaj lgtfvárus k ifrkwlccs.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
l) XK^^LMJQ L`ksslr l `jgtl nlg`ìrfj mk vìrfjs `japutlmjrks pjmk skr ua
rfs`j, pjfs gàj sk slnk qulfs `japutlmjrks kstàj rklcakgtk fgik`tlmjs k quk
pjmka `lpturlr l sul `jgtl nlg`ìrfl, pjr kxkapcj.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? LGU Urjvl? ]æ`gf`j ka ^kducläàj mk Uktrðckj k Mkrfvlmjs
\ukstàj
\ukst àj >;6.
skus usuìrfjs, j DalfcUlrl
gàj prkvkgfr
pkraftk quk
quk várus
skolaskkgvflmjs
fgstlcka ju
gjsrk`knfmjs
`japutlmjrks mk
lrqufvjs
kxk`utìvkfs.
@jaj `jgskquïg`fl mkssl pjcátf`l, mkgtrk js lrqufvjs cfstlmjs lnlfxj, j ÿgf`j
quk pjmkrfl skr kgvflmj pjr k-alfc ltrlvæs mj Dalfc æ
l) lrqZl.pfi
n) lrqZn.kxk
`) lrqZ`.nlt
m) lrqZm.olr
k) lrqZk.txt
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Dalfc æ skrvfäj mk k-alfc pjpuclr mj Djjdck. Ujr skr trltlr mk ua mjs alfs
`jgbk`fmjs skrvfäjs mk k-alfc mj augmj trlgsftlgmj afcblrks mk kalfcs pjr mfl, j
>=9
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Ylajs lglcfslr kgtrk ls lctkrgltfvls qulc j lrqufvj UJMK PK^ KGYFLMJ pjr k-
alfc?
X@K^]JQ ]R] æ l kxtkgsàj utfcfzlml plrl lrqufvjs mk tkxtj sfapcks. Ujr skr
k) X@K^]JQ
lpkgls lrqufvjs mk tkxtjs k gàj kgvjcvkr kxk`uäàj mk prjdrlals, lrqufvjs `ja
kxtkgsàj ]R] pjmka skr kgvflmjs k rk`knfmjs uslgmj j skrvfäj mk kalfc mj
Dalfc.
Lgj? >5<9 Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? LGU Urjvl? ]æ`gf`j ka ^kducläàj mk Uktrðckj k Mkrfvlmjs
\ukstàj
\ukst àj >95. [al bl`hkr lakläju mfvucdlr gl Tkn fgijraläûks
sfdfcjsls mk ual kaprksl lpðs tkr `jgskdufmj l`kssj l skus sfstkals mk
fgijraläàj. Ulrl `jgskdufr j l`kssj, kcl tkckijgju plrl ual mls sk`rktìrfls ml
mfrktjrfl, plsslgmj-sk pjr kspjsl mk ua mjs mfrktjrks. Ka skdufml, kcl mfssk å
sk`rktìrfl quk sku alrfmj tfgbl sjirfmj ua l`fmkgtk k kstlvl bjspftlcfzlmj.
Ujræa, lgtks mk if`lr fg`jgs`fkgtk, j mfrktjr cbk blvfl pkmfmj quk kgtrlssk ka
`jgtltj `ja l kaprksl l ifa mk quk ual mk suls sk`rktìrfls sjcf`ftlssk l
aumlgäl
l`fmkgtk kmj sku quk
tkafl cjdfglcduæa
k ml sul skgbl,
pumkssk pjfs js
fgvlmfr kcksfstkals
blvfl pkrmfmj sul ldkgml
ml kaprksl, gj
ual vkz
quk kssks mlmjs, pjr mks`ufmj sku, kstlvla lgjtlmjs gl ldkgml pkrmfml. Ka
skdufml, l supjstl kspjsl ijrgk`ku js gjvjs cjdfg k skgbl å sk`rktìrfl.
>=4
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
m ) XK^^LMJQ
XK^^LMJQ Muapstkr ]rlsbfgd æ ua tfpj mk ltlquk jgmk j bl`hkr
Muapstkr Mfvfgd ju ]rlsbfgd
vls`ucbl j cfxj mk ual kaprksl ju ua lcvj pkssjlc l ifa mk jntkr fgijraläûks
fapjrtlgtks quk sfrvla plrl j pclgkolakgtj mj ltlquk. Kssl gàj ijf j `lsj ml
gjssl bl`hkr ml qukstàj.
k) XK^^LMJQ Æ il`fcakgtk pkr`kptávkc quk gàj bjuvk ua ltlquk iásf`j plrl l
lctkrläàj mj cjdfg k skgbl mj kaprksìrfj.
>=2
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
l) XK^^LMJQ Pwft`b æ ua blrmwlrk quk pkraftk `jgk`tlr vìrfjs `japutlmjrks
ka rkmk. Fgstlclr ua gjvj swft`b gàj frì prkvkgfr j `japutlmjr mj ltlquk
mks`rftj gl qukstàj.
`jgk`tlr l fgtkrgkt,
plrl kcfafglr pjr kxkapcj.
js spywlrks Aumlr mk Fpv=
gjs `japutlmjrks ml plrl
rkmk.Fpv9 gàj skrfl ual sjcuäàj
>=6
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
`) `japrjaktkr l sul
Gug`l gjtfif`lr prfvl`fmlmk.
ltftumks `jgsfmkrlmls lnusfvls, plrl gàj `japrjaktkr l
`rkmfnfcfmlmk ml Mkikgsjrfl.
m) Urj`urlr ilzkr j mjwgcjlm k kxk`utlr sfauctlgklakgtk mfikrkgtks prjdrlals
lgtfalcwlrk plrl luakgtlr l skdurlgäl ka sku `japutlmjr.
k) Ncjquklr skaprk js `jjhfks mj glvkdlmjr mk Fgtkrgkt, pjfs tjmjs js `jjhfks
fgstlcla alcwlrks quk pjmka mkfxlr ls fgijraläûks ml Mkikgsjrfl
vucgkrìvkfs.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
>;5
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<; Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]^K-A] Urjvl? @jgbk`fakgtjs Dkrlfs plrl j @lrdj 9
\ukstàj
\ukst àj >90. L iugäàj prfg`fplc mk ual ikrrlakgtl mk skdurlgäl mj
tfpj lgtfvárus æ
l) ajgftjrlr j trìikdj ml rkmk k fmkgtfif`lr pjssávkfs ltlquks mk fgvlsàj.
n) vkrfif`lr lrqufvjs quk `jgtkgbla `ðmfdjs alcf`fjsjs.
`) ilzkr nk`lpk mk skdurlgäl mjs lrqufvjs lrq ufvjs `jgsfmkrlmjs `rátf`js plrl j
iug`fjglakgtj mj `japutlmjr.
m) ncjquklr
k) kvftlr j sátfjs mk prjpldlgmls
rk`knfakgtj akgl
mk akgsldkgs Fgtkrgkt.fgmkskolmls mk kalfc,
gsldkgs k alfc, tlfs `jaj
akgsldkgs mj tfpj splas.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
k) , quk Ulrl
XK^^LMJQ
lgtfspla æ uancjquklr akgsldkgs fgmkskolmls
skrvfäj kspk`flcfzlmj tfpj spla
plrl ncjquklr spla,gl
æ gk`kssìrfj ua
`lfxl k k-alfc.
Lcdugs lgtfvfrus tka j rk`ursj mk lgtfspla, pjræa, kssk gàj l U^FG@FULC
iugäàj mj lgtfvárus.
>;<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
qukstàj kstkol
sjcuäàj plrl ilclgmjmjmk
j `cfkgtk skdurlgäl gl fgtkrgkt, j `krtfif`lmj mfdftlc gàj æ l
nlg`j.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<; Nlg`l? I@@ Ðrdàj? ]^K-UN Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Ìrkl Lmafgfstrltfvl
\ukstàj
\ukst àj >9;. Ltulcakgtk, l ijral alfs utfcfzlml plrl l mfsskafgläàj
mk várus æ pjr akfj mk akgsldkgs mk k-alfcs `ja lgkxjs rk`knfmjs pkcl
fgtkrgkt. Ulrl quk j várus skol ltfvlmj?
l) æ gk`kssìrfl l trlgsikrïg`fl mj lgkxj plrl l Ìrkl mk trlnlcbj mj `japutlmjr.
n) æ gk`kssìrfj quk j lgkxj `jgtlafglmj skol lnkrtj ju kxk`utlmj.
`) nlstl rklcfzlr l lnkrturl ml akgsldka plrl l sul ckfturl.
m) æ suif`fkgtk
s uif`fkgtk j mjwgcjlm ml akgsldka
akgs ldka mj skrvfmjr mk k-alfc
k -alfc plrl j
`japutlmjr.
k) æ gk`kssìrfj
gk`kss ìrfj quk, ual vkz lnkrtl l akgsldka,
akgsld ka, blol ual `jgkxàj `ja l
fgtkrgkt.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
l) XK^^LMJQ Ulrl quk j várus skol ltfvj, nlstl quk skol kxk`utlmj,
fgmkpkgmkgtk mj cj`lc jgmk kstkol lralzkglmj.
` ) XK^^LMJQ
`japutlmjr Ulrl
k ka j várus
skdufml skr ltfvlmj æ gk`kssìrfj quk skol nlfxlmj gj
kxk`utlmj.
m ) XK^^LMJQ Nlfxlr æ lpkgls j prfakfrj plssj, plrl quk j várus skol rklcakgtk
ltfvlmj æ gk`kssìrfj kxk`utì-cj.
>;0
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<; Nlg`l? I@@ Ðrdàj? MUK-PU Urjvl? Jif`flc mk Mkikgsjrfl Uÿncf`l
\ukstàj
\ukst àj >99. Alr`js Ulucj ikz ua nl`hup fg`rkakgtlc mk skus
lrqufvjs. Kck lpcf`ju ual iugäàj quk `jpfl
l) sjakgtk js lrqufvjs ``rflmjs
rflmjs ju lctkrlmjs
lct krlmjs mksmk j ÿctfaj nl`
nl`hup
hup gjralc ju
fg`rkakgtlc k js alr`l `jaj lrqufvjs quk plsslrla pjr nl`hup (j ltrfnutj mk
lrqufvj æ mksalr`lmj).
n) tjmjs js lrqufvjs skck`fjglmjs k js alr`l `jaj lrqufvjs quk plsslrla pjr
nl`hup (ju skol, j ltrfnutj mk lrqufvj æ mksalr`lmj).
`) tjmjs js lrqufvjs skck`fjglmjs quk ijrla ajmfif`lmjs gj mfl mk kxk`uäàj mj
m) nl`hup
tjmjs jsmfìrfj.
lrqufvjs skck`fjglmjs, als gàj js alr`lalr` l `jaj lrqufvjs quk
plsslrla pjr nl`hup (ju skol, j ltrfnutj mk lrqufvj gàj æ mksalr`lmj).
k) lrqufvjs `rflmjs ju lctkrlmjs mksmk j ÿctfaj nl`hup gjralc ju fg`rkakgtlc.
Gàj alr`l js lrqufvjs `jaj lrqufvjs quk plsslrla pjr nl`hup (j ltrfnutj mk
lrqufvj gàj æ mksalr`lmj).
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Ltkg
Lt kgää àj?
àj ? Ckanr k-s k quk plrl kikftj mk lprkgmfzldka mfzkajs quk js
Cka nr k-sk
lrqufvjs
sfstkal, `jpflmjs plrl j js
æ j `jgtrìrfj, nl`hup sàj alr`lmjs
lrqufvjs `jpflmjs (ltrfnutj alr`lmj), als
sàj MKPalr`lmjs plrl j
(ltrfnutj
mksalr`lmj). Gl lctkrgltfvl jgmk kg`jgtrlajs? –j ltrfnutj mk lrqufvj æ
mksalr`lmj‑, rkikrk-sk å alr`läàj mk ltrfnutj mjs lrqufvjs plrl j sfstkal, quk
sk kg`jgtrla mksalr`lmjs.
>;=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<; Nlg`l? I@@ Ðrdàj? ]^K-LU Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Lmafgfstrltfvl
\ukstàj
\ukst àj >94. [a usuìrfj mk `japutlmjr jnskrvju quk, lj `jgk`tlr ua
pkgmrfvk gj `japutlmjr, js lrqufvjs mj pkgmrfvk ijrla trlgsijralmjs ka
ltlcbjs, gàj `jgskdufgmj l`ksslr js lrqufvjs jrfdfglcakgtk lralzkglmjs. Kssk
sfgtjal æ `lrl`tkrástf`j mk ua alcwlrk mj tfpj
l) Ppywlrk.
n) Hkycjddkr.
`) Tjra.
m) Yárus.
k) Lmwlrk.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
>;;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<; Nlg`l? I@@ Ðrdàj? ]^K-PK Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Ìrkl Lmafgfstrltfvl
\ukstàj
\ukst àj >92. Kxfstk ual særfk mk rk`jakgmläûks plrl ilzkr usj
skdurj mj wknalfc, `jaj l `rfläàj mk ual skgbl mk l`kssj lmkqulml, l gàj
lnkrturl mk cfghs suspkftjs k l utfcfzläàj mk `jgkxûks mk l`kssj lj wknalfc
skdurls. [al `jgkxàj æ `jgsfmkrlml skdurl sk j kgmkrkäj ml pìdfgl mj
prjvkmjr mk wknalfc, utfcfzlml gj l`kssj lj k-alfc, ijr fgf`flml pjr
l)
n) B]]UP.
]@UP.
`) I]UP.
m) PGAU.
k) B]]U.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
>;9
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Kck `japcktju sul kxpclgläàj mfzkgmj quk kssk tfpj mk `ðmfdj alcf`fjsj æ
`blalmj mk
l) várus
n) trjolg `cf`hkr
`) spywlrk
m) njtgkt
k) trjolg nl`hmjjr
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<; Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Nlg`j ml Lalzýgfl Urjvl? ]æ`gf`j Nlg`ìrfj
\ukstàj
\ukst àj >45. [a usuìrfj mkskol prjtkdkr sku `japutlmjr, mk ajmj l
fapkmfr quk ua bl`hkr utfcfzk pjrtls mk prjtj`jcj plrl fgvlmfr kssk `japutlmjr.
[al ijral mk pkraftfr kssl prjtkäàj æ ltrlvæs ml
l) `rfläàj mk ua mfs`j mk rkstlurläàj mj sfstkal
n) `jgifdurläàj mj glvkdlmjr plrl trlnlcblr ka ajmj lgýgfaj
`) fgstlcläàj mk ua sjitwlrk mk ifrkwlcc
m) `rfläàj mk skgbl plrl k-alfc
k) `ðpfl mk lrqufvjs mj sfstkal plrl ual plstl prjtkdfml
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
jpkrl`fjglc
`jaugs mj qulgmj
sfstkal, bjuvkr
`ja j lcdua mlgj
mfs`j mk drlvk l pjgtj
rkstlurläàj fgtkrrjapkr
j sfstkal rjtfgls
pjmk vjctlr l
iug`fjglr `jrrktlakgtk. @rflr ua mfs`j mk rkstlurläàj mk sfstkal gàj æ ual
ijral mk prkvkgfr ua pjssávkc ltlquk lj `japutlmjr.
>;2
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<; Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Nlg`j ml Lalzýgfl Urjvl? ]æ`gf`j Nlg`ìrfj
\ukstàj
\ukst àj >4<. @jaj æ `clssfif`lmj j `ðmfdj alcf`fjsj quk fgstlcl ua
skrvfmjr mk prjxy, mk ajmj l pkraftfr quk ua `japutlmjr skol utfcfzlmj plrl
glvkdläàj lgýgfal k kgvfj mk spla:
l) Ppywlrk
n) @lvlcj mk trjfl
`) Tjra
m) Njt
k) Nl`hmjjr
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
alcf`fjsls
j ]rjolg ska quk
Urjxy j usuìrfj
quk fgstlclpkr`knl. Kxfstkamk
ua skrvfmjr vìrfjs tfpjs pjssfnfcftlgmj
prjxy, mk trjolg, ua mkcks
quk æj
`japutlmjr skol utfcfzlmj plrl glvkdläàj lgýgfal k plrl kgvfj mk spla.
>;6
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
\ukstàj K^^LML
\ukstàj
\ukst àj >40. Ka rkcläàj lj usj ml Fgtkrgkt k skus rk`ursjs, oucduk j
ftka l skdufr.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
J `krtfif`lmj mfdftlc dlrlgtk l lutkgtf`fmlmk mk ual lssfglturl mfdftlc , GÀJ ual
lssfglturl drìif`l.
\ukstàj K^^LML
>95
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? @îalrl Augf`fplc mk @lrulru - UK Urjvl? ]æ`gf`j Ckdfscltfvj
\ukstàj
\ukst àj >4;. Gj quk mfz rkspkftj å skdurlgäl ml fgijraläàj, j ifrkwlcc
æ
l) ua lpcf`ltfvj
lpcf` ltfvj quk tka pjr jnoktfvj a
akcbjrlr
kcbjrlr j mkskapkgbj
mks kapkgbj ml @U[ mk ua
af`rj`japutlmjr.
n) ua rk`ursj quk nus`l fapkmfr
fapkmf r j l`kssj fgmkskolmj mk bl`hkrs ås rkmks mk
`japutlmjrks.
`) ua prjdrlal lgtfvárus quk vfsl l prjtkdkr js af`rj`japutlmjrks mk prldls
vfrtulfs.
m) ual tæ`gf`l mk lutkgtf`läàj kaprkdlml gj l`kssj mjs usuìrfjs ås rkmks mk
`japutlmjrks.
k) ua várus `fnkrgætf`j quk ltul gl `jcktl mk skgbls mk fgtkrglutls quk l`kssla
sftks mk nlg`js.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
J ifrkwlcc pjmk skr tlgtj ua mfspjsftfvj kcktrýgf`j (blrmwlrk) qulgtj ua ua
sfstkal (sjitwlrk) plrl `jgtrjclr j l`kssj ås rkmks mk `japutlmjrks,
mkskgvjcvfmj plrl kvftlr l`kssjs gàj lutjrfzlmjs ka ual rkmk cj`lc ju rkmk
prfvlml, mkssl algkfrl æ pjssávkc ncjquklr fgvlsûks ltrlvæs ml rkmk.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
@JAU^LP^LUFMJ ‐ U^JAJÄÀJ
Urkzlmj Lafdj, vj`ï l`lnl mk skr `jgtkapclmj(l) gl prjajäàj @japrl
Urkaflml @JAU^LP^LUFMJ k dlgbju ^$ <.555,55 (Afc ^klfs) ka vlck
`japrls ka qulcqukr kstlnkck`fakgtj quk tkgbl ls aìqufgls
@JAU^LP^LUFMJ.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
m ) XK^^LMJQ [al mls pfjrks mk`fsûks quk j dkrkgtk pjmkrfl tjalr skrfl j
`japlrtfcblakgtj ml akgsldka, pjfs lcæa mkck prðprfj sjirkr drlvks mlgjs
`lsj `cf`lssk gj njtàj –@LMLP]^K-PK‑, j dkrkgtk luakgtlrfl ls `blg`ks mk
jutrls pkssjls lnrfrka j k-alfc k `cf`lr gj njtàj sudkrfmj pkcj supjstj `cfkgtk.
Lgj? >5<; Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Uktrjnrls Urjvl? ]æ`gf`j mk Lmafgfstrläàj k @jgtrjck Oÿgfjr
\ukstàj
\ukst àj >44. [a drupj mk tjr`kmjrks, fgsltfsikftjs `ja j rksuctlmj mj
ojdj ka quk sku tfak sjirku ual djcklml, pclgkoju
pclgkoju fgvlmfr l rkmk mk
`japutlmjrks
ojdj. mjkskstìmfj
Js tjr`kmjrks
tjr`kmjr jgmka j`jrrku
cj`lcfzlrla
cj`lcfzlrl l rkmk, lpjræa,
mfsputl plrll tkgtlr
kgtrk lctkrlr kj lpcl`lr
rkmk fgtkrgl mj
kxtkrgl,
kg`jgtrlrla ual nlrrkfrl quk usju tk`gjcjdfl mk ifctrldka mjs pl`jtks quk kcks
kstlvla tkgtlgmj kgvflr.
>90
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
>9=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lssfglck?
l) sk sjakgtk l lifraltfvl F kstfvkr `jrrktl.
n) sk sjakgtk l lifraltfvl FF kstfvkr `jrrktl.
`) sk sjakgtk l lifraltfvl FFF kstfvkr `jrrktl.
m) sk sjakgtk ls lifraltfvls F k FF kstfvkrka `jrrktls.
k) sk sjakgtk ls lifraltfvls FF k FFF kstfvkrka `jrrktls.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
FFF. ÿtfc J
X@K^]JQ
prjdrlal @lvlcj
plrl mk ]rðfl
tlanæa ju ]rjolg
kxk`utlr iugäûksæ alcf`fjsls
ua sjitwlrk qukj sk
ska mfsilräl mk ua
`jgskgtfakgtj mj
usuìrfj.
Lctkr
Lc tkr g ltfvl
ltf vl @J^^K]L CK]^L
CK]^ L @
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
>99
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]
@J^^K]L C K]^L L.
L CK]^L
\ukstàj K^^LML
>94
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<; Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]^K-DJ Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Ìrkl Lmafgfstrltfvl
\ukstàj
\ukst àj >2>. Oucduk j ftka sunsk`utfvj, l`kr`l mk prj`kmfakgtjs mk
skdurlgäl k kmu`läàj l mfstîg`fl (KLM).
@jgvæa quk tjmj j trìikdj ml rkmk plssk pjr ifrkwlcc, ual vkz quk l kif`ì`fl ml
skdurlgäl prjpjr`fjglml pjr kssk mfspjsftfvj skrì `japrjaktfml `lsj kxfstla
rjtls lctkrgltfvls plrl l`kssj lj fgtkrfjr ml rkikrfml rkmk.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
\ukstàj @K^]L
>92
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<; Nlg`l? IDY Ðrdàj? ]O-NL Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Ks`rkvkgtk - Ìrkl Oumf`fìrfl
\ukstàj
\ukst àj >20. L `rfptjdrlifl æ ua mjs prfg`fplfs ak`lgfsajs mk
skdurlgäl utfcfzlmj plrl prjtkdkr l trlgsafssàj mk fgijraläûks gl Fgtkrgkt pjr
akfj mk `jmfif`läàj quk trlgsijral ua tkxtj `clrj ka ua tkxtj `firlmj, `jgijrak
fcustrlmj gl ifdurl l skdufr.
Mkgtrk
usuìrfjs.jutrls
Ulrlifglcfmlmks, l `rfptjdrlifl
fssj, j `ðmfdj uslmj æplrl
uslml`japrjvlr
plrl lutkgtf`lr l fmkgtfmlmkk mkl
l lutkgtf`fmlmk
fgtkdrfmlmk mk ual fgijraläàj, ju skol, quk kcl ijf rklcakgtk dkrlml pjr quka
mfz tkr ikftj k quk kcl gàj ijf lctkrlml, æ?
l) lutjrfmlmk `krtfif`lmjrl8
n) lssfglturl mfdftlc8
`) `krtfif`lmj mfdftlc8
m) `blvk akstrl8
k) `blvk sfaætrf`l.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
l) XK^^LMJQ Lutjrfmlmk `krtfif`lmjrl æ l kgtfmlmk rkspjgsìvkc pjr kaftfr k
dkrkg`flr
dkrk ` krtfif`lmjs mfdftlfs, quk pjmka skr kaftfmjs plrl mfvkrsjs tfpjs mk
g`flr `k
kgtfmlmks, tlfs `jaj? pkssjls, fgstftufäûks k kt`.
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPD^LG^FJ Ðrdàj? Uktrjnrls Urjvl? ]æ`gf`j(l) mk Lmafgfstrläàj k @jgtrjck Oÿgfjr
\ukstàj
\ukst àj >2=. L supkrvfsjrl mk `japrls mk ual pkqukgl kaprksl
rk`knk ual sjcf`ftläàj plrl l `japrl mk ua ifrkwlcc.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
l) XK^^LMJQ Lctkrgltfvl
Lctkrgltfvl –ska pæ gka `lnkäl‑, l iugäàj mj ifrkwlcc æ dlrlgtfr l
skdurlgäl ml rkmk k gàj kstì rkcl`fjglmj l l`kckrläàj mk `ìc`ucjs mk pclgfcbls.
m ) XK^^LMJQ Lctkrgltfvl
Lctkrgltfvl –ska pæ gka
g ka `lnkäl‑, l iugäàj mj ifrkwlcc æ dlrlgtfr l
skdurlgäl ml rkmk k gàj kstì rkcl`fjglmj lj lralzkglakgtj mk kalfcs.
k) X@K^]JQ J ifrkwlcc tka j plpkc mk `jgtrjclr j trìikdj ml rkmk, fapkmfgmj quk
j`jrrl fgvlsàj ljs `japutlmjrks, `jgskqukgtkakgtk luakgtlgmj l skdurlgäl.
>45
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Ulrl kvftlr j l`kssj fgmkvfmj lj `jgtkÿmj mkssk lrqufvj, æ gk`kssìrfj quk kssk
iug`fjgìrfj
l) rkgjakfk j lrqufvj plrl j ijraltj UMI.
n) utfcfzk `rfptjdrlifl sfaætrf`l `ja skgbl ijrtk.
`) dkrk ua lrqufvj lmf`fjglc `jgtkgmj j blsb mj lrqufvj .txt
m) trjquk j mfs`j fgtkrgj mj kqufplakgtj pjr ua `ja sfstkal IL]0>
k) ajvl j lrqufvj ml ìrkl mk trlnlcbj plrl j mfrktðrfj `?Stap.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
m ) XK^^LMJQ ]rj`lr j mfs`j fgtkrgj, ska quk blol gkgbual skdurlgäl plrl tkr
l`kssj ljs mlmjs sfdfcjsjs mj lrqufvj mk tkxtj, gàj dlrlgtk quk jutrl pkssjl
tkgbl l`kssj k usk kssks mlmjs mk algkfrl alcf`fjsl.
>4<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj >29. Mjfs lafdjs kstàj `jgvkrslgmj sjnrk gjvfmlmks mk
fgijraìtf`l. [a mkcks `jakgtl quk j nl`hup mjs mlmjs mk sku `japutlmjr
pkssjlc kstì gl guvka (`cjum).
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
>4>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
>40
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]O-PK Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Ìrkl Oumf`fìrfl
\ukstàj
\ukst àj >22. L`kr`l mjs `jg`kftjs mk skdurlgäl ml fgijraläàj k mk
rkmks mk `japutlmjrks, oucduk js prðxfajs ftkgs.
Kanjrl ls rkmks sj`flfs jikrkäla auftls il`fcfmlmks mk `jaugf`läàj, æ
faprks`fgmávkc quk skus usuìrfjs lmjtka bìnftjs mk skdurlgäl, `jaj, pjr
kxkapcj, j mk algtkr, ka skus `japutlmjrks, lgtfvárus ltulcfzlmj, plrl kvftlr
`jgtlafgläûks.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Ujr akmfml mk skdurlgäl æ rk`jakgmlmj quk js usuìrfjs skaprk ltulcfzka js
prjdrlals mk lgtfvárus, pjfs sàj `ja kssls ltulcfzläûks quk js lgtfvárus pjmka
mktk`tlr gjvjs tfpjs mk lakläls quk lgtkrfjrakgtk gàj skrfla kg`jgtrlmls.
Lssfa `jaj js várus bualgjs, js várus mk `japutlmjr k mk jutrjs mfspjsftfvjs
autla-sk il`fcakgtk, pjmkgmj ltæ aksaj uslr nrk`bls mjs prðprfjs lgtfvárus
plrl rklcfzlrka ual läàj alcf`fjsl. K plrl kvftlr lfgml alfs `jgtlafgläûks æ
fapjrtlgtk algtkr js lgtfvárus skaprk ltulcfzlmjs.
Ckanrk-sk
kxltlakgtkquk
pkcjgàj bì mk
iltj lgtfvárus quk afcblrks
kxfstfrka dlrlgtk <55% mk skdurlgäl
mk tfpjs k ijrals ljs usuìrfjs,
mkrfvlmls mk
alcwlrks quk lfgml gàj ijrla mktk`tlmjs k fg`jrpjrlmjs gl cfstl mk `lpturl mjs
lgtfvárus.
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
>4=
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Js várus pjmka tjalr ijrals quk gka aksaj js lgtfvárus sàj `lplzks mk
mktk`tlr ka `urtj prlzj. Kxfstka várus quk `jgskduka l`ksslr l plstl
`japl`tlml k sk fgstlclr gjs lrqufvjs k prjdrlals mkgtrj ml plstl, pjmkgmj
`jgtlafglr j usuìrfj `lsj js lrqufvjs ml plstl skola kxk`utlmjs. Ujrtlgtj, l
`japl`tläàj mk lrqufvjs gàj æ suif`fkgtk plrl kvftlr l `jgtlafgläàj pjr várus.
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]O-PK Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Ìrkl Oumf`fìrfl
\ukstàj
\ukst àj >65. L`kr`l mjs `jg`kftjs mk skdurlgäl ml fgijraläàj k mk
rkmks mk `japutlmjrks, oucduk js prðxfajs ftkgs.
J ifrkwlcc æ ua mfspjsftfvj quk `jgk`tl j `japutlmjr pkssjlc å rkmk augmflc
`ja dlrlgtfl mk skdurlgäl.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
\ukstàj K^^LML
>4;
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L
>49
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Kstl skrfl ual njl lctkrgltfvl plrl js `lgmfmltjs quk kstumlrla js njts k
njtgkts, pjræa, ual mls prfg`fplfs `lrl`tkrástf`ls mkssks alcwlrks æ tkr
`jgtrjck
`jgtrjc k rkajtj
rkajtj sjn js `japutlmjrks fgik`tl mjs k kssl `lrl`tkrástf`l gàj ijf
fgik`tlmjs
`ftlml gl qukstàj.
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? ]@-MI Urjvl? ]æ`gf`j mk Lmafgfstrläàj Uÿncf`l
\ukstàj
\ukst àj >60. Oucduk js ftkgs skdufgtks, l`kr`l mk Fgtkrgkt,
glvkdlmjrks k skdurlgäl ml fgijraläàj.
J `jgtrjck mk l`kssj nfjaætrf`j æ ual mls ijrals mk luakgtlr l skdurlgäl gj
l`kssj å rkmk pjr akfj mj usj mk plclvrls-`blvk quk fmkgtfif`la `lrl`tkrástf`ls
nfjcðdf`ls mj usuìrfj plrl l ijraläàj mk skgbls lcilguaærf`ls skdurls.
>44
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj K^^LML
m) oustfäl
Gl prìtf`l,
plrl js `krtfif`lmjs
`japrjvlr
`japrjv mfdftlfs
lr l lutjrfl,
lutjr gàj
fl, pjr pjmka
kxkapcj,
kxkap skrua
cj, mk utfcfzlmjs pjrkcktrýgf`j
prj`kssj
prj`kssj kcua trfnuglc
ktrýgf`j.. mk
k) [a `krtfif`lmj mfdftlc pjmk skr kaftfmj tlgtj plrl ual pkssjl qulgtj plrl ua
`japutlmjr.
* * * * ** ^KPUJP]L * * * * *
l) XK^^LMJQ Js lpcf`ltfvjs mk kalfc pjssuka rk`ursjs quk pjssfnfcftla quk j
usuìrfj lssfgk ua k-alfc mfdftlcakgtk, als plrl fssj æ sk ilz gk`kssìrfj l
`jgifdurläàj mk ua `krtfif`lmj mfdftlc gl `jgtl mk k-alfc plrl vlcfmlr l
>42
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
k) X@K^]JQ [a `krtfif`lmj mfdftlc pjmk skr kaftfmj tlgtj plrl ual pkssjl qulgtj
plrl ua `japutlmjr, ual kgtfmlmk, ual kaprksl k kt`.
* * * * *
* ^KPUJP]L * * * * *
Kxfstka vìrfls ijrals mk mktk`äàj mk várus utfcfzlmj pkcjs lgtfvárus, ual mkcls æ
l mktk`äàj pjr lssfglturl, jgmk, qulgmj j lgtfvárus kg`jgtrl fgtkgäàj
alcf`fjsl æ tfrlmj ual fmkgtfif`läàj ÿgf`l (blsb) mkssk várus k lmf`fjgl ka
ual cfstl mk mkifgfäàj tlanæa `jgbk`fmj `jaj –nlg`j mk vl`fgls‑. Lssfa,
qulgmj bjuvkr ual gjvl vlrrkmurl `ja js `jgtkÿmjs mjs lrqufvjs mj
`japutlmjr skràj `ruzlmjs `ja ls –lssfglturls mk `ðmfdj‑ pkrtkg`kgtks l
várus `jgbk`fmjs, il`fcftlgmj l mktk`äàj.
lssfa
pjfs l ijr lctkrlmj æj ÿgf`l
lssfglturl gjak kplrl
l kxtkgsàj,
j aksajaksaj m klssfa
tf pj mk
tfpj várus.j. lgtfvárus frì fmkgtfif`ì-cj,
várus
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<= Nlg`l? I@@ Ðrdàj? ]^] - <9ª ^KDFÀJ (AL)Urjvl? ]æ`gf`j Oumf`fìrfj - Lmafgfstrltfvl
\ukstàj
\ukst àj >69. J rk`ursj mk `rfptjdrlifl æ lapclakgtk utfcfzlmj gjs
skrvfäjs mk `jaugf`läàj ml fgtkrgkt plrl lsskdurlr l `jgifmkg`flcfmlmk ml
fgijraläàj trlgsaftfml. J l`kssj ås pìdfgls Tkn quk rkqukrka l fmkgtfif`läàj
pjr usuìrfj k skgbl, æ ikftj pjr akfj mj prjtj`jcj B]]UP, quk utfcfzl j ksqukal
mk `rfptjdrlifl mk `blvks
l) kcáptf`ls.
n) `japlrtfcblmls.
`) bánrfmls.
m) jrtjdjglfs.
k) pÿncf`ls.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
` ) XK^^LMJQ
XK^^LMJQ
tlgtj Gàj kxfstk
`blvk sfaætrf`l uall `blvk
qulgmj `blvk lssfaætrf`l.
bánrfml, kxfstk `rfptjdrlifl bánrfml quk usl
>25
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
Lgj? >5<4 Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? PKMI Urjvl? ]æ`gf`j mk Dkstàj Kmu`l`fjglc - Lpjfj Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj >64. @jgsfmkrk j tkxtj lnlfxj.
@ja kikftj, gkssk tfpj kspk`áif`j mk mkcftj, j ldkgtk jntæa, plrl kck ju jutrka,
vlgtldka fcá`ftl (guakrìrfj suntrlámj mk `jgtl nlg`ìrfl), ka prkouázj mk lcduæa
(l vátfal, `cfkgtk mk nlg`j) akmflgtk j kaprkdj mj lrtfiá`fj ml `jgstruäàj mk
ual pìdfgl kcktrýgf`l ilcsl ju kgvfj mk akgsldka kcktrýgf`l (k-alfc) mk
`jgtkÿmj irlumuckgtj. Gàj blvkrfl, `jaj sk mfssk, qulcqukr mfif`ucmlmk mk
kgqulmrlakgtj mj prltf`lgtk mj –ltj fcá`ftj‑ gj lrt. <4< mj @U@, fapjgmj -cbk ls
slgäûks prkvfstls gkssk mfspjsftfvj (rk`cusàj, mk ua l `fg`j lgjs, k auctl).
Lcæa mj alfs, qulgmj j `rfafgjsj fapckakgtl j ÿctfaj kstìdfj ml kxk`uäàj
fcá`ftl, quk æ l suntrläàj gàj lutjrfzlml mjs iugmjs kxfstkgtks gl `jgtl ml vátfal,
l ourfsprumïg`fl tka kgtkgmfmj quk lá kstì `lrl`tkrfzlmj j `rfak mk iurtj
qulcfif`lmj, prkvfstj gj lrt. <;;, § =µ , FF.
(Lmlptlmj mk? ^KFGLCMJ IFCBJ, Mkaj`rftj. Mfspjgávkc ka?
bttp?//www.tkck`j.`ja.nr/pmis/tutjrflcfgtnlgh.pmi)
>2<
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
l) XK^^LMJQ Fmkgtfty tbkit ju rjunj mk fmkgtfmlmk, æ j ltj pkcj qulc ual pkssjl
l) XK^^LMJQ
tkgtl sk plsslr pjr jutrl, ltrfnufgmj-sk ual ilcsl fmkgtfmlmk. Kssl gàj æ ual
mls `lrl`tkrástf`ls `ftlmls gl qukstàj.
>2>
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
Js várus pjmka fgik`tlr qulcqukr lrqufvj ju prjdrlal, nlstl quk plrl fssj kck
kxpcjrk suls vucgkrlnfcfmlmks. Ltæ aksaj lgtfvárus pjmka skr uslmjs pkcjs
várus plrl kxkr`kr sul ltfvfmlmk alcf`fjsl, pjfs kcks pjmka lmqufrfr vìrfls ijrals
`ja il`fcfmlmk k rlpfmkz lgtks aksaj quk js lgtfvárus mktk`tka. Fssj gàj
sfdgfif`l quksðj gàj
jpkrl`fjglc, lgtfvárus æ mksprkzávkc,
pjmkajs lifralr quk kck
ua æ`japutlmjr
iugmlakgtlc
qukka ua lgtfvárus
tkgbl sfstkal
olalfs skrì fgik`tlmj.
fgik`tlmj.
\ukstàj K^^LML
Lgj? >5<= Nlg`l? @KPUK Ðrdàj? Ujcá`fl Ikmkrlc Urjvl? Ldkgtk Lmafgfstrltfvj
\ukstàj
\ukst àj >66. L`kr`l mjs `jg`kftjs mk jrdlgfzläàj, dkrkg`flakgtj mk
lrqufvjs k skdurlgäl ml fgijraläàj, oucduk js ftkgs l skdufr.
[a mjs jnoktfvjs ml skdurlgäl ml fgijraläàj æ algtkr l fgtkdrfmlmk mjs mlmjs,
kvftlgmj-sk quk kcks skola lpldlmjs ju lctkrlmjs ska lutjrfzläàj mk sku
prjprfktìrfj.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
>20
Mjafglgmj Fgijraìtf`l Ulrl @jg`ursjs
@jg`ursjs ? 055 \ukstûks
\ukstûks @jakgtlmls
@jakgtlmls mjs Lssugtjs alfs @jnrlmjs ka Urjvls
\ukstàj
\ukst àj 055. @ja
lrqufvjs k å skdurlgäl
rkikrïg`fl å jrdlgfzläàj k dkrkg`flakgtj mk
ml fgijraläàj, oucduk js ftkgs sunsk`utfvjs.
Js lgtfvárus, lcæa ml sul ifglcfmlmk mk mktk`tlr k kxtkrafglr várus mk
`japutlmjrks, lcduals vkzks pjmka skr uslmjs gj `janltk l spywlrks.
* ^KPUJP]L * * * * *
* * * * *
\ukstàj
\ukst àj @J^^K]L
@J^^K]L