1) Mary Shelley was born on August 30th, 1797 in London.

She is considered one of the

founders of the science fiction genre. She was an English poet and writer, creating in the
era of romanticism. Her parents were popular intellectuals among the English elite. The
actions and views of her late mother had a huge impact on Mary's character and
consciousness. Both tried to raise sensitive and uncomfortable topics in the literature.
They fought for the fair treatment of women. At the age of 16 she met Percy Bysshe
Shelley who was in unhappily marriage that time. When Mary's father found out that his
daughter was in love with Percy, he forbade her from seeing him. Mary escaped with
Shelley to France, then went on a journey with him around Europe. In 1816, they got
married because Percy's first wife had committed suicide. At that time, Mary's most
famous work was created - "Frankenstein".

Mary Shelley urodziła się 30 sierpnia 1797 roku w Londynie. Uważana jest za jedną z
założycielek gatunku science fiction. Była angielską poetką i pisarką, tworzącą w dobie
romantyzmu. Jej rodzice byli popularnymi intelektualistami wśród angielskiej elity.
Działania i poglądy jej zmarłej matki miały ogromny wpływ na charakter i świadomość
Maryi. Obaj starali się poruszyć w literaturze tematy drażliwe i niewygodne. Walczyły o
sprawiedliwe traktowanie kobiet. W wieku 16 lat poznała Percy’ego Bysshe Shelley, który
był wtedy w nieszczęśliwym małżeństwie. Kiedy ojciec Mary dowiedział się, że jego córka
jest zakochana w Percym, zabronił jej widywać się z nim. Mary uciekła z Shelleyem do
Francji, a następnie udała się z nim w podróż po Europie. W 1816 roku pobrali się,
ponieważ pierwsza żona Percy'ego popełniła samobójstwo. W tym czasie powstało
najsłynniejsze dzieło Maryi - „Frankenstein”.

The writer gave birth to three children, but only the youngest survived to adulthood. In
1822, Percy drowned in a storm. A year later, Mary returned to England with her only
surviving child, son Percy, and for the rest of her life she never left her homeland. She
devoted herself primarily to writing. She died at the age of 54 in 1851. She is considered
the precursor of science fiction novels.

Pisarka urodziła troje dzieci, ale tylko najmłodsze dożyło dorosłości. W 1822 Percy utonął
podczas burzy. Rok później Mary wróciła do Anglii ze swoim jedynym ocalałym
dzieckiem, synem Percym, i do końca życia nigdy nie opuściła swojej ojczyzny. Poświęciła
się przede wszystkim pisaniu. Zmarła w wieku 54 lat w 1851 roku. Uważana jest za
prekursorkę powieści science fiction.

2) Mary Wollstonecraft Godwin was born on August 30, 1797, in London, of prime
literary stock. Her mother, Mary Wollstonecraft, was the author of „A Vindication of the
Rights of Woman”, a feminist tract encouraging women to think and act for themselves.
Wollstonecraft died giving birth to Mary, leaving her daughter in the care of her husband,
William Godwin, a member of a circle of radical thinkers in England that counted
Thomas Paine and William Blake among its ranks. Mary’s upbringing in this rarefied
atmosphere exposed her at an early age to avant-garde intellectual ideas, and it allowed
her to forge useful connections to such notables as Lord Byron.

Mary Wollstonecraft Godwin urodziła się 30 sierpnia 1797 r. w Londynie,

w pierwszorzędnym rodzie literackim. Jej matka, Mary Wollstonecraft, była autorką
„Obrony praw kobiety”, feministycznego traktatu zachęcającego kobiety do
samodzielnego myślenia i działania. Wollstonecraft zmarł, rodząc Mary, pozostawiając
córkę pod opieką męża, Williama Godwina, członka kręgu radykalnych myślicieli w
Anglii, który w swoich szeregach liczył Thomasa Paine'a i Williama Blake'a. Wychowanie
Mary w tej rzadkiej/elitarnej atmosferze naraziło ją w młodym wieku na awangardowe
idee intelektualne i pozwoliło jej nawiązać przydatne kontakty z takimi osobistościami,
jak Lord Byron.
 Frankenstein
Genesis:
1) Frankenstein was Mary Shelley's writing debut. The author came up with the idea of
writing the book while traveling around Switzerland, where she and her husband were
spending evenings in the company of Lord Byron, telling each other stories about ghosts.

Frankenstein był pisarskim debiutem Mary Shelley. Na pomysł napisania książki autorka
wpadła podczas podróży po Szwajcarii, gdzie wraz z mężem spędzała wieczory w
towarzystwie Lorda Byrona, opowiadając sobie nawzajem historie o duchach.

2) Mary Shelley made her debut in 1818 with the novel Frankenstein, or the Modern
Prometheus. The idea for the novel arose in 1816 during the writer's journey with her
husband, when accompanied by Lord Byron, they diversified their evenings by telling the
stories about ghosts.

Zadebiutowała w 1818 roku powieścią Frankenstein, czyli współczesny Prometeusz.

Pomysł na powieść zrodził się w 1816 roku podczas podróży pisarki z mężem, kiedy
w towarzystwie Lorda Byrona urozmaicali sobie wieczory opowiadaniem historii o
duchach.

The message:
The story of Frankenstein is an appeal for understanding and greater social tolerance -
people find it easy to judge others without understanding the
circumstances(serkymstansys) that guide their behavior. Another important theme in the
novel is the issue of an attempt to violate(vajalejt) the laws of nature (the scientific thread
of Victor Frankenstein). People should not decide on life or death because this area
belongs to the divine order.

Przesłanie:
Historia Frankensteina jest w pewnym sensie apelem o zrozumienie i większą tolerancję
społeczną – ludziom łatwo jest osądzać innych bez zrozumienia okoliczności, które
kierują ich zachowaniem. Innym ważnym wątkiem powieści jest kwestia próby
naruszenia praw natury (wątek naukowy Victora Frankensteina). Ludzie nie powinni
decydować o życiu lub śmierci, ponieważ ten obszar należy do boskiego porządku.

Problematyka:
Social intolerance
Mary Shelley's novel touches on two important threads. One of them is social intolerance,
when others are judged superficially, without even trying to get to know the
circumstances of events or the motivation of others' actions. The monster created by
Victor Frankenstein experienced such intolerance. Rejection by an intimidated society
eventually leads to numerous tragedies. Mary Shelley tries to tell us the truth that a
person who is different, distorted, and differs in appearance or behavior from social and
moral norms, is denied the right to peace and happiness.

Nietolerancja społeczna
Powieść Mary Shelley porusza dwa ważne wątki. Jednym z nich jest nietolerancja
społeczna, w dobie gdy innych ocenia się powierzchownie, nie próbując nawet poznać
okoliczności zdarzeń lub motywacji działania innych. Takiej nietolerancji doświadczył
właśnie stworzony przez Wiktora Frankensteina potwór. Odrzucenie przez zastraszone
społeczeństwo doprowadza w końcu do licznych tragedii. Mary Shelley próbuje przekazać
nam prawdę o tym, że człowiekowi odmiennemu, zniekształconemu, odbiegającemu
wyglądem czy zachowaniem od norm społecznych i obyczajowych odmawia się prawa do
spokoju i szczęścia.
Man-creator
The second main theme of Mary Shelley's book is the pride and self-confidence shown by
Victor Frankenstein driven by a desire to control the rules of life and death. The existing
order of the world belongs to the divine sphere, and life and death are the following
sequence of things that applies to every existence and is inevitable. In this case, the
attempt to interfere with nature ends tragically.

Człowiek-stwórca
Drugim zasadniczym tematem książki Mary Shelley jest pycha i pewność siebie jaką
wykazuje Viktor Frankenstein wiedziony pragnieniem zapanowania nad zasadami
rządzącymi życiem i śmiercią. Zastany porządek świata należy do sfery boskiej, a życie i
śmierć są następującą koleją rzeczy, która dotyczy każdego istnienia i jest nieunikniona.
W tym przypadku ingerencja w przyrodę kończy się tragicznie.

Themes:
Ambition
Frankenstein suggests that ambition is dangerous because it has the potential to become
evil. Frankenstein’s ambition motivates him to create the Monster, and he compares his
own ambition to a list of other destructive ambitions:“If no man allowed any pursuit
whatsoever to interfere with the tranquility of his domestic affections,
Greece had not been enslaved; Caesar would have spared his country;
America would have been discovered more gradually; and the empires of
Mexico and Peru had not been destroyed.”The fact that Frankenstein compares his
own work to the destruction of entire civilizations underscores just how huge his
ambition is. His suggestion that his ambition makes him like Satan, “the archangel who
aspired to omnipotence,” also points to the grandiosity of Frankenstein’s ideas.
Frankenstein imagines himself as nothing less than the devil incarnate. However, the
novel also suggests that ambition alone is not enough to cause evil and suffering. Walton
is introduced as a character every bit as ambitious as Frankenstein, but Walton chooses
to abandon his ambition out of duty to his crew. Frankenstein’s real mistake (and crime)
is that he places his ambition above his responsibilities to other people.

Ambicja:

Frankenstein sugeruje, że ambicja jest niebezpieczna, ponieważ może być zła. Ambicja
Frankensteina motywuje go do stworzenia Potwora, a on porównuje własne ambicje z
listą innych destrukcyjnych ambicji: „Gdyby nikt nie pozwalał, by jakakolwiek
pogoń zaburzała spokój jego uczuć rodzinnych, Grecja nie popadłaby w
niewolę, Cezar oszczędziłby swój kraj, Amerykę zaś odkryto by bardziej
rozważnie, nie niszcząc imperiów Meksyku i Peru” Fakt, że Frankenstein
porównuje swoją własną pracę do niszczenia całych cywilizacji, podkreśla, jak wielkie są
jego ambicje. Jego sugestia, że jego ambicja czyni go podobnym do Szatana, „archanioł,
który dążył do wszechmocy”, wskazuje również na wielkość idei Frankensteina.
Frankenstein wyobraża sobie siebie jedynie jako ucieleśnieniem diabła. Jednak powieść
sugeruje również, że sama ambicja nie wystarczy, aby spowodować zło i cierpienie.
Walton jest przedstawiany jako postać tak ambitna jak Frankenstein, ale Walton
postanawia porzucić swoje ambicje z obowiązku dla swojej załogi. Prawdziwym błędem (i
zbrodnią) Frankensteina jest to, że przedkłada swoją ambicję ponad obowiązki wobec
innych ludzi.
Symbolika:Light And Fire
“What could not be expected in the country of eternal light?” asks Walton, displaying a
faith in, and optimism about, science. In Frankenstein, light symbolizes knowledge,
discovery, and enlightenment. The natural world is a place of dark secrets, hidden
passages, and unknown mechanisms; the goal of the scientist is then to reach light. The
dangerous and more powerful cousin of light is fire. The monster’s first experience with a
still-smoldering flame reveals the dual nature of fire: he discovers excitedly that it creates
light in the darkness of the night, but also that it harms him when he touches it. The
presence of fire in the text also brings to mind the full title of Shelley’s
novel, Frankenstein: or, The Modern Prometheus. The Greek god Prometheus gave the
knowledge of fire to humanity and was then severely punished for it. Victor, attempting
to become a modern Prometheus, is certainly punished, but unlike fire, his “gift” to
humanity—knowledge of the secret of life—remains a secret.