Professional Documents
Culture Documents
IV
.
Omówione zagadnienia:
STATUS PRAWNY
Najwyższa Izba Kontroli (NIK) to naczelny i niezależny organ kontroli państwowej z misją strażnika grosza publicznego.
Od 100 lat NIK ocenia funkcjonowanie państwa i gospodarowanie środkami publicznymi. Najwyższa Izba Kontroli jest
naczelnym organem kontroli państwowej. Działa w oparciu o Konstytucję RP, Ustawę o NIK, Statut i Zarządzenia Prezesa
Izby. Regulacje zawarte w przepisach prawa określają m.in. pozycję ustrojową Izby, jej zadania, tryb i zakres działania oraz
wewnętrzną organizację.
Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. sytuuje NIK jako czołowy, wyodrębniony funkcjonalnie, fachowy organ kontroli
państwowej. Ustawa zasadnicza daje Izbie konstytucyjną gwarancję niezależności od władzy wykonawczej, reguluje
zakres uprawnień kontrolnych NIK, wymienia obowiązki Izby wobec Sejmu oraz określa pozycję jej Prezesa.
Rozdział IX
Art. 202.
ART. 203.
1. Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób
prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności.
2. Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych
komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności.
3. Najwyższa Izba Kontroli może również kontrolować z punktu widzenia legalności i gospodarności działalność innych jednostek
organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz
wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa.
ART. 204.
ART. 205.
1. Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 6 lat i może być ponownie powołany tylko raz.
2. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani
wykonywać innych zajęć zawodowych.
3. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie
dającej się pogodzić z godnością jego urzędu.
ART. 206.
Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony
wolności. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku
przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie
powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.
ART. 207.
Ustawa określa organizację i tryb działania Izby. Reguluje proces postępowania kontrolnego, ustala obowiązki pracowników
oraz przysługujące im prawa. Wskazuje organy, które mogą zlecić Izbie przeprowadzenie kontroli lub wystąpić z tego rodzaju
wnioskiem.
1. Statut nadany w drodze zarządzenia przez Marszałka Sejmu oraz Zarządzenie Prezesa NIK z dnia 29 sierpnia 2011 r.
wraz z późniejszymi zmianami. Drugi dokument, oprócz szczegółowej organizacji wewnętrznej Izby, określa
właściwości poszczególnych departamentów, delegatur NIK i biur.
2. Zarządzenie Prezesa NIK z dnia 19 marca 2018 r. uregulowało kwestie związane z zasadami i trybem naboru
kandydatów do pracy na stanowiska kontrolerów w NIK. Z dokumentu dowiemy się m.in., jak wygląda rekrutacja
do Izby oraz w jaki sposób sprawdzana jest wiedza i kwalifikacje kandydatów do pracy.
Najważniejszy cel działalności NIK to opisywanie stanu państwa. Izba bada wszystkie obszary, w których wydawane są
publiczne pieniądze. Sprawdza czy zadania określone przez Sejm w ustawach są dobrze wykonywane. Wyniki badań
przekazuje parlamentowi oraz organom odpowiedzialnym za prawidłowe funkcjonowanie kontrolowanych obszarów.
Najwyższa Izba Kontroli szczególną wagę przywiązuje do rozpoznawania i diagnozowania w realizowanych kontrolach
nieprawidłowości mogących sprzyjać korupcji.
Jak zapewnia NIK, zadanie to jest traktowane priorytetowo. Kluczowe znaczenie w podejściu Izby do problematyki korupcji ma
ujawnianie mechanizmów korupcjogennych.
Podkreślenia wymaga fakt, że Najwyższa Izba Kontroli nie będąc organem ścigania, nie ma także uprawnień śledczych.
Działania NIK w zakresie przeciwdziałania korupcji mają więc charakter przede wszystkim prewencyjny, znajdujący
odzwierciedlenie w prowadzonych kontrolach.
Opublikowane przez NIK w najnowszym sprawozdaniu z działalności Izby ustalenia wskazują na istnienie czterech głównych
obszarów, w których ryzyko korupcji jest szczególnie wysokie, tj.:
Wyniki prowadzonych dotychczas przez Izbę kontroli i analiz wskazują, że szczególny wpływ na powstawanie i zwiększanie
ryzyka korupcji mają cztery główne, następujące mechanizmy korupcjogenne:
konflikt interesów,
Uchwalony przez Kolegium NIK projekt budżetu przedkładany jest Sejmowi, a następnie rozpatrywany przez Komisję do
Spraw Kontroli Państwowej oraz Komisję Finansów Publicznych. Po ewentualnych poprawkach, wniesionych przez te
komisje, projekt budżetu Izby, zgodnie z ustawą o NIK, jest włączany przez ministra właściwego ds. budżetu do
całościowego projektu budżetu państwa. Na posiedzeniu plenarnym Sejm dokonuje głosowania nad projektem ustawy
budżetowej na dany rok. Uchwalenie przez Sejm RP ustawy budżetowej stanowi jednocześnie zatwierdzenie planu
finansowego NIK.
Prezesowi NIK w zakresie wykonywania budżetu Najwyższej Izby Kontroli przysługują uprawnienia ministra właściwego
ds. budżetu. Sejm otrzymuje sprawozdanie z wykonania budżetu NIK. Jest ono, zgodnie z regulaminem Sejmu,
opiniowane przez Komisję do Spraw Kontroli Państwowej, a następnie przez Komisję Finansów Publicznych; po
uzyskaniu opinii Komisji przekazywane jest Prezydium Sejmu. Następnie staje się przedmiotem obrad na posiedzeniu
plenarnym Sejmu.
KONTROLA
Głównym celem każdej kontroli NIK jest ustalenie stanu faktycznego w danym obszarze, jego rzetelne
udokumentowanie i dokonanie oceny. Ocena opiera się na sprecyzowanych przez Konstytucję RP i Ustawę o NIK
kryteriach kontroli - legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Nie wszystkie kryteria są brane pod uwagę
w przypadku kontroli jednostek samorządowych lub innych, zwykle niepublicznych. Działalność organów
samorządowych kontrolerzy mogą weryfikować pod kątem legalności, gospodarności i rzetelności. Podmioty
niepubliczne w świetle legalności i gospodarności. Wszystkie cztery kryteria obowiązują przy kontroli podmiotów
państwowych, np. organów administracji państwowej.
LEGALNOŚĆ
Na co zwracają uwagę inspektorzy, weryfikując kontrolowaną działalność pod kątem legalności? Przede wszystkim, czy jest
ona prowadzona zgodnie z przepisami obowiązującego prawa. Zarówno tego powszechnego (Konstytucja, ustawy itd.), jak
i wewnętrznego (np. określającego zadania i kompetencje zatrudnionych pracowników).
W przypadku kryterium legalności kontrolerzy oceniają więc, czy prawo jest przestrzegane. Jeśli nie, ustalają przyczyny takiego
stanu rzeczy oraz przedstawiają wnioski naprawcze.
GOSPODARNOŚĆ
Analiza kontrolowanej działalności pod kątem gospodarności ma wskazać, czy pieniądze wykorzystywane były oszczędnie
i wydajnie, a nakłady były proporcjonalne do uzyskanych efektów. W razie stwierdzenia szkód kontrolerzy sprawdzają, czy
zostały wykorzystane wszelkie możliwości, aby im zapobiec lub ograniczyć ich wielkość.
RZETELNOŚĆ
CELOWOŚĆ
Kryterium to stosowane jest tylko w przypadku kontroli jednostek państwowych. Celowość to ocena, czy działania
prowadzone przez kontrolowaną jednostkę mieściły się w celach określonych dla niej przez przepisy prawa. Ważne jest także,
czy do osiągnięcia założonych celów zastosowano optymalne metody i środki oraz, przede wszystkim, czy założone cele
zostały osiągnięte.
STRUKTURA NIK
Marian Banaś - Prezes NIK powoływany jest przez Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy co najmniej 35 posłów.
Kadencja prezesa NIK trwa 6 lat. Może być wybrany na kolejną kadencję tylko raz.
Tadeusz Ziuba / Małgorzata Motylow– Wiceprezesi NIK powoływani i odwoływani są przez Marszałka Sejmu, po zasięgnięciu opinii właściwej
komisji sejmowej, na wniosek prezesa NIK.
Dyrektor generalny NIK powoływany i odwoływany jest przez prezesa NIK za zgodą Marszałka Sejmu.
Czas pełnienia funkcji przez dyrektora generalnego NIK nie jest określony.
2. WYDATKI
Plan finansowy wydatków NIK po zmianach został określony w wysokości 298 277 tys. zł. Wydatki zrealizo-
wano w kwocie 298 274 tys. zł, co stanowi 100% planu. W odniesieniu do wydatków poniesionych w roku
poprzednim wydatki 2020 r. były wyższe o 10 882 tys. zł tj. o 3,8%.
2020
1 2 3 4 5 6 7
4010 Wynagrodzenia osobowe pracowników 186 659 198 073 195 855 195 855 100,0
4090 Honoraria 1 1 0 0 -
265
Wykonanie
1 2 3 4 5 6 7
6050 Wydatki inwestycyjne jednostek budżetowych 6 451 10 763 2 391 2 391 100,0
Razem 287 392 303 949 298 277 298 274 100,0
§ 4110 Składki na ubezpieczenia społeczne o kwotę 488 tys. zł, niezbędną do sfinansowania wydatków
przewidzianych do realizacji w 2020 r.;
§ 4000 Grupa wydatków bieżących jednostki o kwotę 3097 tys. zł, brakującą do sfinansowania
zwiększonych potrzeb do realizacji w 2020 r. Kwota zwiększenia dotyczyła m.in. planów finansowych Biur:
Biura Informatyki w związku z koniecznością uzupełnienia środków niezbędnych do zapewnienia 12-
miesięcznej subskrypcji oprogramowania Microsoft Office oraz zakupu komputerów przenośnych, a także
Biura Gospodarczego, w związku z koniecznością zakupu wyposażenia i usług związanych z
zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Ponadto w trakcie roku budżetowego
zwiększono plany finansowe Delegatur: Delegatury NIK w Opolu z przeznaczeniem na wymianę
umeblowania w remontowanych pokojach oraz Delegatury NIK w Olsztynie z przeznaczeniem na remont
dachu budynku zabytkowego;
§ 6060 Wydatki na zakupy inwestycyjne jednostek budżetowych o kwotę 8543 tys. zł. Wzrost planu
wydatków w tym paragrafie wynikał przede wszystkim ze zmiany klasyfikacji zadania „Zakup siedziby na
potrzeby Dele- gatury NIK w Kielcach”. Zadanie pierwotnie zakwalifikowane w § 6050 Wydatki inwestycyjne
„Dostawa urządzeń Access Point (AP), „Dostawa serwera NAS”, „Migracja technologiczna ZSZ – licencje narzę-
dziowe”, „Dostawa i upgrade licencji bazodanowych” oraz „Zakup samochodów osobowych”. Plan na sfinansowanie
nowych zadań kwalifikowanych do realizacji w § 6060 był wprowadzany kosztem rezygnacji z realizacji zadań
planowanych w pozostałych paragrafach z grupy wydatków majątkowych, tj. § 6050 oraz § 6580.
266
(w tys. zł) struktury (w tys. zł) 2020 (w tys. zł) struktury (7:3)
(w %) (w tys. zł) (w %)
1 2 3 4 5 6 7 8 9
2 Wydatki bieżące 276 734 96,3 288 622 283 511 283 508 95,1 102,5
2.1 Wynagrodzenia osobowe 186 659 65,0 198 073 195 855 195 855 65,7 104,9
2.2 Dodatkowe wynagrodzenie roczne 12 422 4,3 13 650 12 811 12 811 4,3 103,1
2.5 Pochodne od wynagrodzeń 33 363 11,6 35 122 35 373 35 373 11,9 106,0
Razem: poz. 2.1–2.5 232 444 80,9 246 845 244 169 244 169 81,9 105,0
2.6 Podróże służbowe krajowe i zagraniczne 5 746 2,0 5 888 3406 3 406 1,1 59,3
2.7 Grupa wydatków bieżących jednostki 27 311 9,5 22 554 25 651 25 648 8,6 93,9
2.8 Pozostałe wydatki bieżące 11 233 3,9 13 335 10 284 10 284 3,5 91,6
Ogółem 287 392 100,0 303 949 298 277 298 274 100,0 103,8
Ukształtowana struktura wydatków jest pochodną realizowanej przez NIK funkcji państwa, co zostało
omówione w części opisowej realizacji budżetu w układzie zadaniowym. W konstrukcji wydatków 2020 r.
dominowały zatem wydatki osobowe wraz ze składnikami pochodnymi od wynagrodzeń, stanowiąc 81,9%
zrealizowanych wydatków. Grupa wydatków bieżących jednostki, obejmująca wydatki związane z
zapewnieniem bieżącego funkcjonowania NIK, stanowiła 8,6% kwoty wydatków ogółem, pozostałe wydatki
bieżące 3,5%, wydatki majątkowe 4,8%, podróże służbowe krajowe i zagraniczne 1,1%, świadczenia 0,1%.
8,6%
Grupa wydatków bieżących jednostki
Wydatki majątkowe
4,8%
0,1% Świadczenia
267
VI
ROZDZIAŁ
WYNAGRODZENIA
Wydatki na wynagrodzenia osobowe pracowników określone w ustawie budżetowej w kwocie 198 073 tys. zł
zostały zrealizowane w wysokości 195 855 tys. zł, tj. w 100% planu po zmianach. Zmniejszenie planu wyna-
grodzeń wynika przede wszystkim ze zmniejszenia na mocy decyzji Ministra Finansów, Funduszy i Polityki
Regionalnej z dnia 25 grudnia 2020 r. w sprawie zmian w budżecie państwa na rok 2020, oraz z przeniesienia
środków na podstawie decyzji Prezesa NIK, na § 4140 Wpłaty na PFRON.
w tys. zł
1 2 3 4 5 6
1. Wynagrodzenia osobowe pracowników 186 659 195 855 195 855 100,0
W łącznej kwocie 195 855 tys. zł wydatkowanej na wynagrodzenia osobowe pracowników 84,4% stanowiły
wynagrodzenia ze stosunku pracy. Pozostałe składniki wynagrodzeń to nagrody jubileuszowe (2,1%), odprawy
emerytalne (1,8%) i nagrody uznaniowe wypłacone w 2020 r. (11,7%).
Średnie miesięczne wynagrodzenie z umów o pracę w przeliczeniu na jeden etat wynosiło w 2020 r. 9096 zł
i w stosunku do roku poprzedniego było wyższe o 420 zł.
Stan zatrudnienia w 2020 r., rozumiany zgodnie ze sprawozdaniem RB-705 jako przeciętne wykonanie w
okresie sprawozdawczym, zmniejszył się w stosunku do 2019 r. o trzy osoby nieobjęte mnożnikowymi
systemami wyna- grodzeń, a zwiększył się o jednego funkcjonariusza.
Zgodnie z rozporządzeniem Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 31 sierpnia 2011 r. w sprawie
wynagradzania pracowników, Najwyższa Izba Kontroli przeznacza corocznie 3% planowanych wynagro-
dzeń osobowych na nagrody dla pracowników za osiągnięcia w pracy zawodowej. Sposób podziału nagród
Poza wypłatami środków pochodzących z budżetu NIK, pracownikom wypłacono także świadczenia finanso-
wane ze środków Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w wysokości 3702 tys. zł, z tytułu nieobecności w pracy
usprawiedliwionej zwolnieniami lekarskimi oraz zasiłków chorobowych, opiekuńczych i macierzyńskich.
3
Sprawozdanie o zatrudnieniu i wynagrodzeniach w jednostkach budżetowych, sporządzane zgodnie z Rozporządzeniem
Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 9 stycznia 2018 r. (Dz. U. z 2020 poz. 1564, ze zm.)
268
Dla celów prezentacji średnich wynagrodzeń według grup stanowiskowych dokonano wyliczeń w systemie
pozaksięgowym, przyjmując uproszczenia i założenia statystyczne 6.
1 2 3 4=kol.3/kol.2 5=kol.4/12
Jednoosobowe stanowiska
(p.o. Audytora wewnętrznego,
Stanowiska kierownicze
administracyjne (doradca dyrektora
biura, radca prawny, kierownicy
47 6 057 912 128 892 10 741
wydziałów)
Średnie nagrody wypłacone pracownikom NIK w 2020 r., w przeliczeniu statystycznie na jeden miesiąc, przed-
stawiono w tabeli 87.
4
Zaprezentowane dane są danymi szacunkowymi, wyliczonymi w wyniku przetworzenia bazy rzeczywistych danych za
pomocą programu Excel, przez co są obarczone ryzykiem niedokładności. Dla potrzeb wyliczeń przyjęto zatrudnienie
według stanu na 31 grudnia 2020 r. (bez osób zajmujących kierownicze stanowiska oraz osób przebywających na
wieloletnich urlopach bezpłatnych). Skalkulowana kwota wynagrodzeń obejmuje kwotę wynagrodzeń zasadniczych oraz
dodatku stażowego według angażu (tj. bez uwzględnienia skutków absencji chorobowej). Kwalifikacji pracowników i
wynagrodzeń do poszczególnych kategorii stanowisk dokonano według stanowiska zajmowanego na dzień 31 grudnia
2020 r., tj. niezależnie od zajmowanych stanowisk w trakcie roku.
5
Zaprezentowane dane są danymi szacunkowymi, wyliczonymi w wyniku przetworzenia bazy rzeczywistych danych za pomocą
programu Excel, przez co są obarczone ryzykiem niedokładności. Dla potrzeb wyliczeń przyjęto zatrudnienie według
stanu na 31 grudnia 2020 r. (bez osób zajmujących kierownicze stanowiska oraz osób przebywających na wieloletnich
urlopach bezpłatnych). Kwalifikacji pracowników i nagród do poszczególnych kategorii stanowisk dokonano według
stanowiska zajmowanego na dzień 31 grudnia 2020 r., tj. niezależnie od zajmowanych stanowisk w trakcie roku.
269
Zatrudnienie
Średnia nagroda
(wg stanu na
dzień Kwota
Kategoria stanowiska w przeliczeniu na jeden
31.12.2020) wypłaconych nagród miesiąc
Doradcy
Pozostali kontrolerzy
Administracja
POCHODNE OD WYNAGRODZEŃ
Podstawę do naliczenia składek z tytułu ubezpieczeń społecznych, zgodnie z przepisami ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych, stanowiły wydatki z tytułu: wynagrodzeń osobowych (z wyłączeniem nagród jubi-
leuszowych i odpraw emerytalnych), dodatkowego wynagrodzenia rocznego oraz wynagrodzeń wypłacanych
z tytułu umów-zleceń i umów o dzieło.
270
Plan wg Plan
ustawy (w Wykonanie (w Wskaźnik % Wskaźnik %
tys. zł) tys. zł) (5:3) (5:4)
Lp. Wyszczególnienie po zmianach
(w tys. zł)
1 2 3 4 5 6 7
Składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy oraz Fundusz Solidarnościowy były naliczane zgodnie
z obowiązującymi przepisami, a ich równowartość odprowadzano na rachunek Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych.
Wydatki z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne stanowiły 10,7% wydatków budżetowych i były wyższe
od wydatków określonych w ustawie o 488 tys. zł, a ustawowo ustalone stawki na ubezpieczenia społeczne
w wysokości 17,19% podstawy wymiaru zostały wykonane w wysokości 15,86%. Zgodnie z ustawą z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych9 roczna podstawa wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej
trzydziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok
kalendarzowy. Osoby, które przekroczyły kwotę trzydziestokrotności, nie muszą odprowadzać składek na
ubezpieczenia społeczne, co skut- kuje zmniejszeniem wykonania wskaźnika wymiaru składki.
Wydatki na Fundusz Pracy oraz Fundusz Solidarnościowy stanowiły zaś 1,2% wydatków budżetowych i w odnie-
sieniu do wielkości przyjętej w ustawie budżetowej były niższe o 237 tys. zł. Wskaźnik opłacenia składki
na Fundusz Pracy obowiązujący w wysokości 2,45% został wykonany w wysokości 1,73%, co wynikało ze zwięk-
szonego udziału w strukturze zatrudnienia osób w wieku uprawniającym do zwolnienia z opłacania składek
VI
ROZDZIAŁ
oraz wyłączenia obowiązku opłacania składek za zatrudnionych pracowników powracających z urlopu macie-
rzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego
w okresie 36 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z tego urlopu.
2019 2020
1 2 3 4 5 6 7 8
Wydatki na podróże służbowe w stosunku do poprzedniego roku zmniejszyły się o 2340 tys. zł, tj. o 40,7%.
271
Zrealizowane wydatki na podróże służbowe zagraniczne w kwocie 78 tys. zł były niższe od założonych
w ustawie budżetowej o 808 tys. zł. Planowane przez NIK czynności kontrolne poza granicami RP nie doszły
do skutku w związku z sytuacją pandemiczną COVID-19 na świecie, spowodowaną dynamicznym narastaniem
liczby zakażeń i zachorowań wywołanych wirusem SARS-CoV-2. Wyjazdy zagraniczne pracowników NIK ogra-
niczono tylko do koniecznych.
Kontrola kosztów podróży zagranicznych odbyła się ze szczególną uwagą w stosunku do zasadności i liczeb-
ności poszczególnych delegacji zagranicznych. Każdorazowo rozważana była możliwość skrócenia czasu
wyjazdu do niezbędnego minimum, co często skutkowało zmniejszeniem liczby noclegów i innych wydatków.
Ponadto dyrektorzy jednostek organizacyjnych Najwyższej Izby Kontroli zostali zobowiązani do oszczędnego
i efektywnego gospodarowania środkami finansowymi oraz planowania wyjazdów zagranicznych.
W § 4000 Grupa wydatków bieżących jednostki planuje się środki, które są klasyfikowane w toku dokony-
wania wydatków w paragrafach przedstawionych w tabeli 11.
Tabela 11. Struktura Grupy wydatków bieżących jednostki zrealizowanych w latach 2019–2020
1 2 3 4 5 6 7 8 9
-konserwatorskich dotyczących
obiektów zabytkowych
będących w użytkowaniu
jednostek budżetowych
6. 4340 14 0,1 531 2,1
272
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Opłaty za administrowanie
Grupa wydatków bieżących jednostki 27 311 100,0 22 554 25 651 25 648 100,0
4000
Największy udział w Grupie wydatków bieżących jednostki w 2020 r. miały nakłady na zakup usług
pozostałych, m.in. usług informatycznych oraz usług komunalnych, pralniczych, dezynfekcji i sprzątania, w
wysokości 13 132 tys. zł (51,2%). Drugą pod względem wielkości pozycję stanowiły zakupy materiałów i
wyposażenia (6977 tys. zł, tj. 27,2%). Kolejnymi pozycjami w tej grupie były: zakup energii (11,1%), opłaty z
tytułu zakupu usług telekomunikacyjnych (5,8%). Pozostałe pozycje wydatków stanowią w strukturze udział od
0,1% do 2,1%.
na PFRON, wynagrodzenia bezosobowe, zakup usług remontowych, różne opłaty i składki, odpisy na Zakła-
dowy Fundusz Świadczeń Socjalnych, podatek od nieruchomości, pozostałe podatki na rzecz budżetów
jednostek samorządu terytorialnego, opłaty na rzecz budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego,
składki do organizacji międzynarodowych, koszty postępowania sądowego i prokuratorskiego, szkolenia
pracowników. Wydatki określone w ustawie budżetowej w wysokości 13 335 tys. zł zostały wykonane w
kwocie 10 284 tys. zł i stanowiły 3,5% budżetu NIK.
W tej grupie wydatków w § 4700 Szkolenia pracowników niebędących członkami służby cywilnej – plan finan-
sowy według ustawy budżetowej na 2020 r. określony w wysokości 1784 tys. zł w trakcie roku budżetowego
został zmniejszony o 1231 tys. zł. Ograniczenie wydatków w stosunku do pierwotnie planowanych nastąpiło
w związku z wprowadzonym stanem epidemii na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Zakaz organizowania
zgromadzeń spowodował konieczność rezygnacji ze szkoleń stacjonarnych. Szkolenia były prowadzone
w okrojonym zakresie, w ramach dostępności w formie zdalnej. Taka forma szkoleń eliminuje koszty dojazdów,
zakwaterowania i wyżywienia związane ze szkoleniami pracowników.
Największy udział w pozostałych wydatkach bieżących w 2020 r. miały nakłady na usługi remontowe .
273
Kwota Struktura
Lp. Wyszczególnienie
(w tys. zł) (w %)
1 2 3 4
Znaczący udział w wydatkach na zakup usług remontowych miały prace remontowe w budynku Delegatury NIK
w Łodzi o łącznej wartości 658 tys. zł, tj. 15,7% kwoty środków wydatkowanych w ramach robót remontowo-
-budowlanych. Na remont ogrodzenia w OS NIK w Goławicach przeznaczono 588 tys. zł, tj. 14% środków
wydatkowanych w ramach robót remontowo-budowlanych. Kolejną pozycją był remont pomieszczeń
biurowych w budynku NIK w Warszawie, na który wydatkowano kwotę 475 tys. zł, tj. 11,3% ogólnej kwoty
środków przeznaczonych na zakup usług remontowych w NIK. Dodatkowo wykonano szereg prac remon-
towych w terenowych jednostkach organizacyjnych NIK, tj. w Delegaturze NIK w Bydgoszczy, Katowicach,
Lublinie, Gdańsku. Wszelkie nakłady poniesione na prace remontowe miały na celu poprawę warunków pracy
i infrastruktury technicznej budynków oraz utrzymanie w należytym stanie majątku Skarbu Państwa.
274
2019 2020
(w tys. zł)
2906 2649
WYDATKI MAJĄTKOWE
Środki planowane na wydatki majątkowe w wysokości 14 443 tys. zł wykorzystano w 100%. Na zakup
gotowych składników majątkowych wydatkowano kwotę 12 010 tys. zł, tj. 83,2% ogółu wydatków mająt-
kowych, z czego 50,3% środków przeznaczono na zakup siedziby na potrzeby delegatury NIK w Kielcach,
a 12,7% na zakup sprzętu komputerowego. Kwotę 2433 tys. zł, tj. 16,8% wydatków, przeznaczono na sfinan-
sowanie prac adaptacyjno-modernizacyjnych obiektów NIK m.in. w Opolu, Wrocławiu, Katowicach, Gdańsku,
Warszawie.
Wydatki Struktura
Lp. Wyszczególnienie
(w tys. zł) (w %)
VI
ROZDZIAŁ
3.5 Dostawa i montaż systemu zdalnego pomiaru temperatury ciała ludzkiego 30 0,2
275
5. Wyposażenie 61 0,4
UWAGI KOŃCOWE
W 2020 r. realizacja budżetu była poddawana bieżącej analizie i weryfikacji pod kątem zdyscyplinowania
wydatków przez wszystkie jednostki organizacyjne Najwyższej Izby Kontroli. Finansowanie zadań przebiegało
na podstawie harmonogramu wydatków budżetowych. Na wniosek jednostek organizacyjnych dokonywane
były przesunięcia środków, co pozwoliło na zachowanie płynności finansowej i na bieżące regulowanie płat-
ności. W toku wykonywania budżetu przestrzegano ustawowych zasad gospodarowania środkami publicznymi.
Wydatki dokonywane były z zastosowaniem ustawy – Prawo zamówień publicznych, w sposób racjonalny,
oszczędny i celowy.
Zrealizowane dochody budżetowe były przekazywane na rachunek budżetu państwa zgodnie z obowiązują-
cymi przepisami prawa.
276
W 2020 r. Najwyższa Izba Kontroli udzielała zamówień publicznych powyżej wyrażonej w złotych równowar-
tości kwoty 30 000 euro zgodnie z ustawą z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych 10.
W 2020 r. udzielono 32 zamówień publicznych na łączną wartość 24 226 245,11 zł, w tym: 13 zamówień publicz-
nych na dostawy o łącznej wartości 8 470 815,19 zł, 11 zamówień publicznych na usługi o łącznej wartości
10 964 532,54 zł oraz 8 zamówień publicznych na roboty budowlane o łącznej wartości 4 790 897,38 zł.
Największe pod względem wartości zawartych umów zamówienia publiczne w 2020 r. prezentuje tabela 14.
Wartość umowy
Lp. Przedmiot zamówienia Rodzaj Tryb
(zł brutto)
3. Dostawa energii elektrycznej do obiektów NIK Dostawa Przetarg nieograniczony 2 035 146,00
5. Modernizacja układów zasilania budynków A i B Robota budowlana Przetarg nieograniczony 1 749 060,00
8. Remont budynku Delegatury NIK w Łodzi Robota budowlana Przetarg nieograniczony 650 424,00
VI
ROZDZIAŁ
produktów Oracle
Tabela 15. Udzielone w 2020 r. zamówienia publiczne, których wartość nie przekroczyła progów unijnych, tj.
139 000 euro dla dostaw i usług oraz 5 350 000 euro dla robót budowlanych
Tryb udzielenia
zamówienia Liczba Wartość umów Liczba Wartość umów Liczba Wartość umów
zamówień (zł brutto) zamówień (zł brutto) zamówień (zł brutto)
Przetarg
10 3 541 362,87 7 3 034 754,72 8 4 790 897,38
nieograniczony
Zamówienie
– – 1 198 471,82 – –
na usługi społeczne
277
Dostawy Usługi
Budżet zadaniowy jest skonsolidowanym planem wydatków na rok budżetowy i dwa kolejne lata państwo-
wych jednostek budżetowych, państwowych funduszy celowych, agencji wykonawczych, instytucji gospodarki
budżetowej oraz państwowych osób prawnych.
Budżet zadaniowy sporządzany jest w układzie funkcji, zadań i podzadań, wraz z wykazem działań na pierwszy
rok realizacji tego planu. Funkcje państwa tworzą główną jednostkę klasyfikacji zadaniowej i grupują wydatki
jednego obszaru działalności państwa. NIK została zaliczona do grupy podmiotów realizujących funkcję zarzą-
dzania państwem. Zadania tworzą drugi szczebel klasyfikacji zadaniowej i grupują wydatki według celów.
Przypisane zostały do nich środki finansowe przeznaczone na realizację celów funkcji państwa, w ramach
której zadania te zostały zdefiniowane. Niższym, trzecim szczeblem klasyfikacji zadaniowej, posiadającym
charakter operacyjny, są podzadania. Przypisane zostały do nich wydatki służące realizacji celów zadania, w
ramach którego podzadania te zostały wyodrębnione. W celu uniknięcia nadmiernej szczegółowości podzadań
i osiągnięcia przejrzystości budżetu zadaniowego utworzono najniższy szczebel klasyfikacji zadaniowej –
działania. Obej- mują one wszystkie najważniejsze elementy procesu osiągania celów podzadania oraz celów
szczegółowych zadań. Dla każdego zadania, podzadania i działania określa się nazwę, jego cel, miernik realizacji
założonego celu i wysokość planowanych wydatków. Mierniki definiuje się w sposób umożliwiający ciągłość ich
pomiaru w wieloletniej perspektywie. Przyjęto, że liczba mierników dla jednego zadania nie powinna
przekraczać dwóch (dla podzadania i działania wyznacza się jeden miernik).
W 2020 r. Najwyższa Izba Kontroli realizowała zadanie 1.7: Ocena działalności organów administracji
publicznej, Narodowego Banku Polskiego oraz jednostek organizacyjnych wydatkujących środki publiczne z
punktu widzenia ustawowych kryteriów NIK, które zostało przypisane do Funkcji 1 ,,Zarządzanie państwem”,
obejmu- jącej następujące podzadania:
Pierwsze dwa podzadania Funkcji 1 dotyczą działalności NIK wykonywanej na zewnątrz, a także aplikacji
kontro- lerskiej i szkoleń kontrolerów. Trzecie podzadanie związane jest ze współpracą międzynarodową i
wzmocnieniem systemu kontroli w państwie.
278
1.7.
(w tys. zł)
303 949
Plan po zmianach
298 277
Wykonanie
298 274
(0,2%)
(1,7%)
W 2020 r. wykonano wszystkie zadania zgodnie z planem budżetu w układzie zadaniowym. Proces
finansowania poszczególnych działań przebiegał zgodnie z założeniami. Na korektę wydatków miała wpływ
zmiana liczby kontrolowanych jednostek, pracochłonność w ramach poszczególnych kontroli oraz
przeprowadzanie kontroli doraźnych (skargowe, sprawdzające, rozpoznawcze), których ilość na etapie
planowania nie była możliwa do okre- ślenia, a także wprowadzone obostrzenia związane z epidemią COVID-19.
Niektóre zaplanowane kontrole w 2020 r. są kontynuowane w 2021 r. Istotny wpływ na zmianę struktury
wydatków, mają także zdarzenia związane z działal- nością kontrolną Najwyższej Izby Kontroli, co do których
zapadają decyzje w ciągu roku.
W przypadku działania 1.7.1.3. mniejsza wartość zrealizowanego miernika od założonego planu spowodo-
wana jest ograniczeniami w podejmowaniu kontroli doraźnych oraz przesunięciami ich terminów rozpoczęcia
i zakończenia, spowodowanymi sytuacją epidemiczną w kraju oraz koniecznością zrealizowania w
utrudnionych warunkach już wcześniej zaplanowanych kontroli planowych. Natomiast niższa niż zakładano
wartość miernika w działaniu 1.7.3.2. wynika z mniejszej liczby zaproszeń do udziału w komisjach i
podkomisjach, które wpłynęły do NIK. W działaniu 1.7.3.4. niższa od zakładanej wartość miernika wynika ze
zmniejszonej, na skutek panującej w kraju sytuacji epidemiologicznej, liczby organizowanych konferencji i
wydarzeń, podczas których pracownicy NIK w latach poprzednich prezentowali referaty.
279
Nazwa funkcji/zadania/
zadaniowej
Plan Wykonanie
Kod
2020
1.7.
Ocena działalności organów Wspieranie działań Procent wydatków ≥18% 21%
administracji publicznej, wpływających na sprawne publicznych poddanych
Narodowego Banku Polskiego funkcjonowanie badaniu w danym roku
oraz jednostek organizacyjnych w ramach kontroli
wydatkujących środki publiczne państwa i pozytywne wykonania budżetu
z punktu widzenia ustawowych oddziaływanie państwa
kryteriów NIK
na skuteczność
wykonywania zadań
finansowanych
ze środków publicznych
zadania publiczne
lub korzystających
ze środków publicznych
1.7.1.2. Prze
prow
adza
nie
kont
1.7.1.3. roli
plan
owyc
h
oraz zgłoszonych do
NIK uwag, wniosków i
skarg
≥250
280
klasyfikacji
Nazwa funkcji/zadania/
zadaniowej
Plan Wykonanie
Kod
2020
1.7.1.4. ji
Centralne Osiągnięci
niezbędnych
wspomaganie procesu e
1.7.2.1. kontroli Opracowywanie należyteg
analizy wykonania do efektywnego
o
budżetu państwa i wykonywania
poziomu
założeń polityki czynności kontrolnych
jakości
pieniężnej rezultató
w Przekazanie Sejmowi
czynności wiarygodnych
kontrolny informacji i opinii
ch niezbędnych przy
poprzez debacie na temat
merytoryc absolutorium
zne
wspomag dla Rady Ministrów
anie
procesów oraz informacji o
kontrolny wynikach
Opracowanie i ch w przeprowadzonych
przedstawienie aspekcie
1.7.1.5. 1.7.2.2. Planowanie kontroli
raportów dotyczących
strategiczne i funkcjonowania prawnym i
zarządzanie państwa metodyczny Dokonanie analizy
procesami m (opinie,
kontrolnymi w określonych recenzje) i syntezy rezultatów
sektorach, kontroli wykonania
przygotowanych Planowani budżetu państwa
e oraz dokonanie
z wykorzystaniem strategicz oceny wykonania
1.7.1.6. wyników kontroli ne i założeń polityki
operacyjn pieniężnej państwa
Podnoszenie e
kwalifikacji Dokonanie i
zawodowych oraz przedstawienie w
kontrolerów koordyno dokumencie
wanie
procesów analitycznym,
kontrolny syntezy wyników
ch
Wykonywanie przeprowadzonyc
niekontrolnych funkcji h kontroli
naczelnego organu zawartych w
1.7.3. kontroli państwowej Planie pracy NIK,
Podnies
ienie bądź syntez w
1.7.2.
poziom obszarach istotnych dla
Przygotowanie analizy u funkcjonowania
wykonania budżetu wiedzy, Państwa
państwa i założeń umiejęt
polityki pieniężnej oraz ności
Współpraca Zwiększenie wpływu
innych raportów
międzynarodowa NIK, jako naczelnego
dotyczących i organu kontroli
funkcjonowania państwa
państwowej
k
1.7.3.1. o na system kontroli
m w państwie
p
e
t
e
n
c
z działalności NIK
Liczba dokumentów
przedstawionych Sejmowi (Analiza >90% 91%
wykonania budżetu państwa i
założeń polityki pieniężnej,
informacje o wynikach
przeprowadzonych kontroli, inne >150
opracowania)
Terminowość przygotowania
Analizy wykonania budżetu
państwa i założeń polityki
pieniężnej
≥190 213
Liczba informacji
o wynikach kontroli
w terminie w terminie
Liczba informacji
i wzmianek w mediach
13538 162
281
VI
ROZDZIAŁ