Bài Gi NG Chương Đ I Cương Hóa H U Cơ

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
Email: quangthai25022002hsgstin1@gmail.com
KHÁI QUÁT VỀ HÓA HỌC HỮU CƠ

I. Hợp chất hữu cơ và hóa học hữu cơ
1. Khái niệm
- Hợp chất hữu cơ là các hợp chất của C trừ oxit của C, muối cacbua, muối cacbonat, muối
xianua.
- Hoá học hữu cơ là ngành hóa học chuyên nghiên cứu các hợp chất hữu cơ.
2. Phân loại hợp chất hữu cơ.
Hợp chất hữu cơ được chia thành hidrocacbon và dẫn xuất hidrocacbon.
a/ Hidrcacbon là loại hợp chất hữu cơ đơn giản nhất, trong thành phần phân tử chỉ chứa hai
nguyên tố là cacbon và hidro.
- Hidrocacbon mạch hở:
+ Hidrocacbon no: Ankan CH4
+ Hidrocacbon không no có một nối đôi: Anken C2H4
+ Hidrcacbon không no có hai nối đôi: Ankadien
- Hidrocacbon mạch vòng:
+ Hidrocacbon no: xicloankan
+ Hidrocacbon mạch vòng: Aren
b/ Dẫn xuất của hidrocacbon là những hợp chất mà trong phân tử ngoài C, H ra còn có một số
hay nhiều nguyên tố khác như O, N, S, halogen...
- Dẫn xuất halogen: R – X (R là gốc hidrocacbon)
- Hợp chất chứa nhóm chức:
- OH - : ancol; - O - : ete; - COOH: axit......
Khi ta cố gắng thì vận may luôn ở bên ta !

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
3/ Đặc điểm chung
- Hợp chất hữu cơ nhất thiết phải chứa C, hay có H thường gặp O ngoài ra còn có halogen, N,
P...
- Liên kết chủ yếu trong hợp chất hữu cơ là liên kết cộng hóa trị.
- Các hợp chất hữu cơ thường dễ bay hơi, dễ cháy, kém bền nhiệt.
- Các phản ứng trong hoá học hữu cơ thường chậm, không hoàn toàn, xảy ra theo nhiều hướng
thường phải đun nóng và có xúc tác.
4/ Các phương pháp tinh chế hợp chất hữu cơ
- Chưng cất: để tách các chất lỏng có nhiệt độ sôi khác nhau nhiều.

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
- Chiết: để tách hai chất lỏng không trộn lẫn vào nhau.
- Kết tinh lại: để tách các chất rắn có độ tan khác nhau theo nhiệt độ.

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
II. Phân tích nguyên tố

Để xác định công thức phân tử hợp chất hữu cơ người ta phải xác định :
- Thành phần định tính nguyên tố.
- Thành phần định lượng nguyên tố.
- Xác định khối lượng phân tử.
1. Phân tích định tính nguyên tố.
- Phân tích định tính nguyên tố để xác định thành phần các nguyên tố hóa học chứa trong
một chất.
- Muốn xác định thành phần các nguyên tố , người ta chuyển các nguyên tồ trong hợp chất
hữu cơ thành các hợp chất vô cơ đơn giản rồi nhận ra các sản phẩm đó.
a. Xác định cacbon và hidro.
- Nhận biết Cacbon: Đốt cháy hợp chất hữu cơ:
C −+O2→ CO2 −+Ca(OH)2→ CaCO3

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
- Nhận biết Hidro: Đốt cháy hợp chất hữu cơ:
2H −+O2→ H2O −+CuSO4 khan→ CuSO4.5H2O (màu xanh lam)
* Hoặc có thể dùng chất hút nước mạnh như: H2SO4 đđ, CaCl2 khan, P2O5.
b. Xác định nitơ và oxi.
- Nhận biết N:
* Đốt cháy hợp chất hữu cơ, nếu có mùi khét thì hợp chất đó có nitơ.
* Hoặc đun hợp chất hữu cơ với H2SO4 đặc (NaOH đặc) có mùi khai NH3 thì hợp chất đó có
chứa nitơ.
CxHyOzNt H 2 SO →
4 đặc , t ° (NH4)2SO4+......
(NH4)2SO4 + 2NaOH t→° Na2SO4 + H2O + NH3↑
- Nhận biết O: Khó phân tích định tính trực tiếp, thường xác định nhờ định lượng:
mO = mhợp chất – tổng khối lượng các nguyên tố
c. Xác định halogen.
Khi đốt cháy hợp chất hữu cơ chứa clo bị phân hủy, clo tách ra dưới dạng HCl, ta dùng dung
dịch AgNO3
HCl + AgNO3 → AgCl↓ + HNO3
2. Phân tích định lượng các nguyên tố:
- Phân tích định lượng các nguyên tố xác định khối lượng của mỗi nguyên tố hóa học chứa
trong hợp chất hữu cơ.

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
- Muốn định lượng nguyên tố, người ta chuyển các nguyên tố trong hợp chất hữu cơ thành các
hợp chất vô cơ đơn giản, định lượng chúng, từ đó suy ra khối lượng từng nguyên tố có trong
một chất.
a. Định lượng cacbon và hidro.
VD: Đốt cháy chất hữu cơ A thu được CO2 và H2O và N2
mC(A) = mC(CO2) = nCO2.12
mH(A) = mH(H2O) = nH2O.2
b. Định lượng nitơ
mN(A) = nN2.28
c. Định lượng oxi
mO = m(A) – (mC + mH + mN).

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
* Chú ý:
- Dùng H2SO4 đặc, P2O5, CaCl2 khan hấp thụ H2O.
- Dùng NaOH, KOH, Ca(OH)2 hấp thụ CO2, độ tăng khối lượng của bình hay khối lượng kết
tủa CaCO3 giúp ta tính được CO2
- Chỉ dùng CaO, Ca(OH)2, NaOH hấp thụ sản phẩm gồm CO2 và H2O thì khối lượng bình tăng
chính là tổng khối lượng CO2 và H2O.
3. Thành phần nguyên tố:

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
CÔNG THỨC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ

I. Công thức đơn giản nhất
1. Công thức đơn giản nhất (CTĐGN)
- Cho biết số nguyên tử của các nguyên tố trong phân tử.
- Cho biết tỉ lệ đơn giản nhất giữa số nguyên tử của các nguyên tố trong phân tử.
Ví dụ: CTĐGN của etilen (CH2)n, của glucozo (CH2O)n (với n là số nguyên dương, chưa xác
định).
2. Cách thiết lập CTĐGN
Hợp chất chứa C, H, O có dạng CxHyOz.
* Để lập CTĐGN ta lập:
x : y : z = nC : nH : nO
= mC/12 : mH/1 : mO/16
= %(m)C/12 : %(m)H/1 : %(m)O/16
Sau đó biến đổi thành tỷ lệ tối giản.
II. Thiết lập công thức phân tử

1. Xác định khối lượng mol phân tử

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
- Đối với chất khí và chất lỏng dễ hóa hơi, người ta xác định khối lượng mol phân tử dựa vào
tỉ khối của chúng (ở thể khí) so với chất khí đã biết theo công thức:
MA = MB.dA/B; MA = 29.dA/kk
- Đối với chất rắn và chất lỏng khó hóa hơi, người ta đo độ tăng nhiệt độ sôi của dung dịch so
với dung môi và tính được khối lượng mol phân tử của chất tan không bay hơi, không chất điện
li.
2. Thiết lập công thức phân tử (CTPT)
Cho biết số nguyên tử của mỗi nguyên tố trong một phần tử hợp chất.
Ví dụ: CTPT của etilen C2H4, glucozo C6H12O6, benzen C6H6. Liên hệ với CTĐGN ở trên, hệ
số n đối với etilen: n = 2, với glucozo n = 6.
* Quan hệ giữa CTPT và CTĐGN:
- Số nguyên tử của các nguyên tố trong CTPT là số nguyên lần trong CTĐGN.
- Trong nhiều trường hợp, CTĐGN chính là CTPT.
- Một số chất có CTPT khác nhau, nhưng có cùng CTĐGN.
* Cách lập CTPT hợp chất hữu cơ:
a. Dựa vào thành phần phần trăm khối lượng các nguyên tố
b. Thông qua CTĐGN
Từ CTĐGN ta có CTPT là (CTĐGN)n.
Để xác định giá trị n ta dựa vào khối lượng mol phân tử M.
c. Tính trực tiếp theo khối lượng sản phẩm cháy

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
CẤU TRÚC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ

I. Thuyết cấu tạo hóa học
1. Nội dung thuyết cấu tạo hóa học
- Trong phân tử hợp chất hữu cơ, các nguyên tử liên kết với nhau theo đúng hóa trị và theo
một thứ tự nhất định. Thứ tự liên kết đó gọi là cấu tạo hóa học. Sự thay đổi thứ tự liên kết đó,
tức là thay đổi cấu tạo hóa học, sẽ tạo ra hợp chất khác.
Ví dụ: Công thức phân tử C2H6O có hai công thức cấu tạo (thứ tự liên kết khác nhau) ứng với
2 hợp chất sau:
H3C−O−CH3: đimetyl ete, chất khí, không tác dụng với Na.
H3C−CH2−O−H: ancol etylic, chất lỏng, tác dụng với Na giải phóng hiđro.
- Trong phân tử hợp chất hữu cơ, cacbon có hóa trị 4. Nguyên tử cacbon không những có thể
liên kết với nguyên tử các nguyên tố khác mà còn liên kết với nhau thành mạch cacbon.
Ví dụ:

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
- Tính chất của các chất phụ thuộc vào thành phần phân tử (bản chất, số lượng các nguyên tử)
và cấu tạo hóa học (thứ tự liên kết các nguyên tử).
Ví dụ:
- Phụ thuộc thành phần phân tử: CH4 là chất khí dễ cháy, CCl4 là chất lỏng không cháy;
CH3Cl là chất khí không có tác dụng gây mê, còn CHCl3 là chất lỏng có tác dụng gây mê.
- Phụ thuộc cấu tạo hóa học: CH3CH2OH và CH3OCH3 khác nhau cả về tính chất hóa học.
2. Đồng đẳng đồng phân
a. Đồng đẳng
- Đồng đẳng là hiện tượng các chất hữu cơ có cấu tạo và tính chất hóa học tương tự nhau
nhưng thành phần phân tử khác nhau một hay nhiều nhóm CH2.
- Các chất thuộc cùng dãy đồng đẳng hợp thành một dãy đồng đẳng có công thức chung.
b. Đồng phân
- Đồng phân là các chất hữu cơ có cùng công thức phân tử nhưng cấu tạo khác nhau nên tính
chất hóa học khác nhau.
- Cần chú ý phân biệt đồng phân cấu tạo và đồng phân lập thể (đồng phân cis – trans).
II. Liên kết trong phân tử hợp chất hữu cơ

1. Các loại liên kết trong phân tử hợp chất hữu cơ
- Liên kết thường gặp trong hợp chất hữu cơ là liên kết CHT, gồm liên kết σ và liên kết π.
- Sự tổ hợp của liên kết σ và π tạo thành liên kết đôi hoặc ba (liên kết bội).

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
a. Liên kết đơn (σ)
- Do 1 cặp electron tạo thành, được biểu diễn bằng 1 gạch nối giữa 2 nguyên tử.
- Liên kết σ bền.
b. Liên kết đôi (1 σ và 1 π)
- Gồm 1σ bền và 1 π kém bền.
c. Liên kết ba (1 σ và 2 π)
- Gồm 1σ bền và 2 π kém bền.
* Các liên kết đôi và ba gọi là liên kết bội.
- Khi nguyên tử cacbon tham gia liên kết đơn, các obitan nguyên tử hóa trị lai hóa kiểu
sp3 (lai hóa tứ diện đều). Góc lai 109’28”.
- Khi nguyên tử cacbon tham gia liên kết đôi, các obitan nguyên tử hóa trị lai hóa kiểu sp2 (lai
hóa đều). Góc lai hóa 120º. Ví dụ: Phân tử C2H4.
- Khi nguyên tử cacbon tham gia liên kết 3, các obitan nguyên tử hóa trị lai hóa kiểu sp (lai
hóa đường thẳng). Góc lai hóa 180º. Ví dụ: Phân tử C2H2.
2. Các loại công thức cấu tạo
Cho biết trật tự liên kết của các nguyên tử trong phân tử. Khi viết CTCT phải nhất thiết đảm
bảo đúng hóa trị của các nguyên tố. Có thể viết CTCT dưới dạng đầy đủ và rút gọn.
- Công thức khai triển: Biểu diễn trên mặt phẳng giấy tất cả các liên kết giữa các nguyên tử.
- Công thức CT thu gọn:
* Các nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử cùng liên kết với một nguyên tử C được viết thành 1
nhóm.

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
* Hoặc chỉ biểu diễn liên kết giữa các nguyên tử C và với nhóm chức (mỗi đầu đoạn thẳng
hoặc điểm gấp khúc là 1 cacbon, không biếu thị số nguyên tử H liên kết với cacbon).
Ví dụ: Viết công thức cấu tạo của axit axetic.
III. Đồng phân cấu tạo

1. Khái niệm đồng phân cấu tạo
Butan−1−ol và đietylete có cùng công thức phân tử C4H10O nhưng do khác nhau về cấu tạo
hóa học nên khác nhau về tính chất vật lí và tính chất hóa học.
Vậy những hợp chất có cùng công thức phân tử nhưng có cấu tạo hóa học khác nhau gọi là
những đồng phân cấu tạo.
2. Phân loại đồng phân cấu tạo

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
Những đồng phân khác nhau về bản chất nhóm chức gọi là đồng phân nhóm chức. Những
đồng phân khác nhau về sự phân nhánh mạch cacbon gọi là đồng phân mạch cacbon. Những
đồng phân khác nhau về vị trí nhóm chức gọi là đồng phân vị trí nhóm chức.
IV. Cách biểu diễn cấu trúc không gian phân tử hữu cơ
1. Công thức phối cảnh
Công thức phối cảnh là một loại công thức lập thể.
Đường nét liền biểu diễn liên kết nằm trên mặt trang giấy.
Đường nét đậm biểu diễn liên kết hướng về mắt ta (ra phía trước trang giấy).
Đường nét đứt biểu diễn liên kết hướng ra xa mắt ta (ra phía sau trang giấy).
2. Mô hình phân tử
a. Mô hình rỗng

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
Các quả cầu tượng trưng cho các nguyên tử, các thanh nối tượng trưng cho các liên kết giữa
chúng. Góc giữa hai các thanh nối bằng góc lai hóa.
b. Mô hình đặc
Các quả cầu cắt vát tượng trưng cho các nguyên tử được ghép với nhau theo đúng vị trí
không gian của chúng.
V. Đồng phân lập thể

1. Khái niệm về đồng phân lập thể
- Ứng với công thức cấu tạo CHCl=CHCl có hai cách sắp xếp không gian khác nhau dẫn tới
hai chất đồng phân:

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
- Kết luận:
- Đồng phân lập thể là những đồng phân có cấu tạo hóa học như sau (cùng công thức cấu tạo)
nhưng khác nhau về sự phân bố không gian của các nguyên tử trong phân tử (tức khác nhau về
cấu trúc không gian của phân tử).
2. Quan hệ giữa đồng phân cấu tạo và đồng phân lập thể

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
3. Cấu tạo hóa học và cấu trúc hóa học
- Cấu tạo hóa học cho ta biết các nguyên tử liên kết với nhau theo thứ tự nào, bằng liên kết
đơn hay liên kết bội, nhưng không cho biết sự phân bố trong không gian của chúng. Cấu tạo hóa
học được biểu diễn bởi công thức cấu tạo.
- Cấu tạo hóa học và cấu trúc không gian của phân tử hợp thành cấu trúc hóa học.
- Cấu trúc hóa học vừa cho biết cấu tạo hóa học vừa cho biết sự phân bố trong không gian của
các nguyên tử trong phân tử. Cấu trúc hóa học thường được biểu diễn bởi công thức lập thể.

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
PHẢN ỨNG HỮU CƠ

I. Phân loại phản ứng hữu cơ
1. Phản ứng thế
- Là phản ứng hóa học trong đó nguyên tử hay nhóm nguyên tử này bị thay thế bằng nguyên
tử hay nhóm nguyên tử khác.
2. Phản ứng cộng
- Là phản ứng hóa học, trong đó phân tử của một chất cộng vào kiên kết đôi hoặc liên kết ba
trong phân tử của chất khác.
- Khi một tác nhân bất đối xứng cộng vào một hợp chất bất đối xứng thì phản ứng xảy ra theo
qui tắc Maccopnhicop:
* Lưu ý: Khi cho một anken bất đối xứng tác dụng với một hợp chất bất đối xứng thì phàn
điện tích dương sẽ tấn công vào cacbon có nhiều hidro, còn phần điện tích âm sẽ tấn công vào
cacbon chứa ít hidro hơn, gọi là sản phẩm chính, ngược với quy tắc này là sản phẩm phụ.
3. Phản ứng tách
- Là phản ứng hóa học trong đó một hay nhiều phân tử H2O bị tách khỏi phân tử hợp chất hữu
cơ.

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
II. Các kiểu phân cắt liên kết cộng hóa trị
1. Phân cắt đồng li
- Trong sự phân cắt đồng li, đôi electron dùng chung được chia đều cho hai nguyên tử liên kết
tạo ra các tiểu phân mang electron độc thân gọi là gốc tự do.
- Gốc tự do mà electron độc thân ở nguyên tử cacbon gọi là gốc cacbon tự do.
- Gốc tiểu phân thường được hình thành từ ánh sáng hoặc nhiệt và là những tiểu phân có khả
năng phản ứng cao.
2. Phân cắt dị li
- Trong sự phân cắt dị li, nguyên tử có độ âm điện lớn hơn chiếm cả cặp electron dùng chung
trở thành anion còn nguyên tử có độ âm điện nhỏ hơn bị mất một electron trở thành cation.
- Cacbocation là cation mà điện tích dương ở nguyên tử cacbon.
- Cacbocation thường được hình thành do tác dụng của dung môi phân cực.
3. Đặc tính chung của gốc cacbo tự do và cacbocation
- Gốc cacbo tự do (kí hiệu là R), cacbocation (kí hiệu là R+) đều rất không bền, thời gian tồn
tại rất ngắn, khả năng phản ứng cao.

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
- Chúng được sinh ra trong hỗn hợp phản ứng và chuyển hóa ngay thành các phân tử bền hơn,
nên được gọi là các tiểu phân trung gian.
- Quan hệ giữa tiểu phân trung gian với chất đầu và sản phẩm phản ứng được thấy qua các ví
dụ sau:

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
TÊN GỌI CỦA HỢP CHẤT HỮU CƠ

I. Tên thông thường:
Không tuân theo quy tắc khoa học nào, thường xuất hiện từ xưa và bắt nguồn từ nguyên liệu
hoặc tên nhà bác học tìm ra, hoặc một đặc điểm nào đó trong tính chất của hợp chất đó.
Ví dụ: Axit fomic (axit kiến); olefin (khí dầu); axit axetic (axit giấm);….
II. Danh pháp hợp lí:
Gọi theo hợp chât đơn giản nhất, các hợp chất khác được xem là dẫn xuất của chúng, ở đó
nguyên tử H được thay thế bằng các hợp chất hữu cơ.
Ví dụ:
CH3-OH: rượu metylic (cacbinol)
CH3-CH2-OH: rượu etylic (metyl cacbinol)
III. Danh pháp quốc tế (IUPAC)
a/ Dựa vào bộ khung cacbon: xuất phát từ hiđrocacbon no mạch thẳng. Các hợp chất cùng loại
(cùng dãy đồng đẳng), cùng nhóm chức thì có đuôi giống nhau.
Ví dụ:
+) Hiđrocacbon no (ankan) có đuôi an:
CH3-CH2-CH3: propan
+) Hiđrocacbon nối đôi (anken) có đuôi en:
CH2=CH-CH3: propen
+) Hiđrocacbon nối ba (ankin) có đuôi in:
CH≡C-CH3: propin
+) Hiđrocacbon anđehit có đuôi al:
CH3-CH2-CHO: propanal
+) Hiđrocacbon rượu có đuôi ol:

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
CH3-CH2-CH2-OH: propanol
+) Hiđrocacbon axit hữu cơ có đuôi oic:
CH3-CH2-COOH: propanoic
+) Hiđrocacbon xeton có đuôi on:
: Propanon
– Để chỉ số nguyên tử cacbon trong mạch chính, người ta dùng các phần nền (phần đầu) sau:
1 (meta); 2 (eta); 3 (propa); 4 (buta); 5 (penta); 6 (hexa); 7 (hepta); 8 (octa); 9 (nona); 10 (đeca).
b) Tên của nhóm thế: Cần chú ý rằng, trong hóa học hữu cơ, tất cả các nguyên tử khác hidro
như (Cl, Br, …) hoặc nhóm nguyên tử (như –NO2, -NH2) hoặc các gốc hiđrocacbon (CH3-,
C2H5-, …) đều được gọi là nhóm thế.
– Gọi tên nguyên tố hoặc tên nhóm thế.
Ví dụ:
– Gọi tên gốc hiđrocacbon: đều xuất phát từ tên hiđrocacbon tương ứng với phần đuôi khác
nhau:
+) Gốc hiđrocacbon hóa trị I gọi theo tren của ankan tương ứng bằng cách thay đổi đuôi -an
bằng đuôi -yl và gọi chung là gốc ankyl.
Ví dụ:
CH3- : Metyl

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
C2H5-: etyl
+) Gốc hiđrocacbon chưa no hóa trị I có đuôi -enyl đối với anken, đuôi -inyl đối với ankin và
đuôi -đienyl đối với dien.
Ví dụ:
CH2=CH-: etylenyl (vinyl)
CH≡C-: axetilenyl hay etinyl
CH2=CH-CH=CH- : butadienyl
+) Gốc hóa trị II tạo thành khi tách 2 nguyên tử H khỏi 1 nguyên tử cacbon hoặc tách nguyên
tử oxi khỏi andehit hay xeton. Gốc hóa trị II có đuôi -yliden.
Ví dụ: CH3-CH2-CH=: propylien

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
PHÂN LOẠI HỢP CHẤT HỮU CƠ

I. Phân loại hợp chất hữu cơ
1. Phân loại
Hợp chất hữu cơ được chia thành hidrcacbon và dẫn xuất hidrcacbon.
a. Hidrcacbon: là loại hợp chất hữu cơ đơn giản nhất, trong thành phần phân tử chỉ chứa hai
nguyên tố là cacbon và hidro.
- Hidrocacbon mạch hở:
+ Hidrocacbon no: Ankan CH4.
+ Hidrocacbon không no có một nối đôi: Anken C2H4.
+ Hidrcacbon không no có hai nối đôi: Ankadien.
- Hidrocacbon mạch vòng:
+ Hidrocacbon no: xicloankan.
+ Hidrocacbon mạch vòng: Aren.
b. Dẫn xuất của hidrocacbon: là những hợp chất mà trong phân tử ngoài C, H ra còn có một
số hay nhiều nguyên tố khác như O, N, S, halogen, ...
- Dẫn xuất halogen: R–X (R là gốc hidrocacbon).
- Hợp chất chứa nhóm chức: -OH: ancol; -O-: ete; -COOH: axit, ...
2. Nhóm chức
- Nhóm chức là nhóm nguyên tử (hoặc phân tử) gây ra những phản ứng hóa học đặc trưng
của phân tử hợp chất hữu cơ.
- Cấu tạo của nhóm thường được viết rõ ràng, phần còn lại có thể viết tắt là R.
Ví dụ: R-OH, R-CO-R’, R-COOH, …

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
- Một số nhóm chức: -OH: ancol, R-O–R’: ete, -COOH: axit, R-CO-R’: xeton, R-COO-R’:
este, -NH2: amin, R-CHO: anđehit, …
II. Danh pháp hợp chất hữu cơ

1. Tên thông thường
Không tuân theo quy tắc khoa học nào, thường xuất hiện từ xưa và bắt nguồn từ nguyên liệu
hoặc tên nhà bác học tìm ra, hoặc một đặc điểm nào đó trong tính chất của hợp chất đó.
Ví dụ: Axit fomic (axit kiến); olefin (khí dầu); axit axetic (axit giấm); …
2. Tên hệ thống
Gọi theo hợp chất đơn giản nhất, các hợp chất khác được xem là dẫn xuất của chúng, ở đó
nguyên tử H được thay thế bằng các hợp chất hữu cơ.
Ví dụ:
CH3-OH: rượu metylic (cacbinol)
CH3-CH2-OH: rượu etylic (metyl cacbinol)
3. Danh pháp quốc tế (IUPAC)
a. Dựa vào bộ khung cacbon (tên gốc – chức): xuất phát từ hiđrocacbon no mạch thẳng.
Các hợp chất cùng loại (cùng dãy đồng đẳng), cùng nhóm chức thì có đuôi giống nhau.
Ví dụ:
+ Hiđrocacbon no (ankan) có đuôi an:
CH3-CH2-CH3: propan
+ Hiđrocacbon nối đôi (anken) có đuôi en:
CH2=CH-CH3: propen
+ Hiđrocacbon nối ba (ankin) có đuôi in:
CH≡C-CH3: propin
+ Hiđrocacbon anđehit có đuôi al:
CH3-CH2-CHO: propanal

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
+ Hiđrocacbon rượu có đuôi ol:
CH3-CH2-CH2-OH: propanol
+ Hiđrocacbon axit hữu cơ có đuôi oic:
CH3-CH2-COOH: propanoic
+ Hiđrocacbon xeton có đuôi on:
– Để chỉ số nguyên tử cacbon trong mạch chính, người ta dùng các phần nền (phần đầu) sau:
1 (meta); 2 (eta); 3 (propa); 4 (buta); 5 (penta); 6 (hexa); 7 (hepta); 8 (octa); 9 (nona); 10 (đeca).
b. Tên của nhóm thế: Cần chú ý rằng, trong hóa học hữu cơ, tất cả các nguyên tử khác hidro
như (Cl, Br, …) hoặc nhóm nguyên tử (như –NO 2, -NH2) hoặc các gốc hiđrocacbon (CH3-,
C2H5-, …) đều được gọi là nhóm thế.
– Gọi tên nguyên tố hoặc tên nhóm thế.
Ví dụ:
– Gọi tên gốc hiđrocacbon: đều xuất phát từ tên hiđrocacbon tương ứng với phần đuôi khác
nhau:
+ Gốc hiđrocacbon hóa trị I gọi theo tên của ankan tương ứng bằng cách thay đổi đuôi -
an bằng đuôi -yl và gọi chung là gốc ankyl.
Ví dụ:
CH3-: Metyl
C2H5-: etyl

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708
+ Gốc hiđrocacbon chưa no hóa trị I có đuôi -enyl đối với anken, đuôi -inyl đối với ankin
và đuôi -đienyl đối với dien.

Ví dụ:
CH2=CH-: etylenyl (vinyl)
CH≡C-: axetilenyl hay etinyl
CH2=CH-CH=CH-: butadienyl
+ Gốc hóa trị II tạo thành khi tách 2 nguyên tử H khỏi 1 nguyên tử cacbon hoặc tách
nguyên tử oxi khỏi andehit hay xeton. Gốc hóa trị II có đuôi -yliden.
Ví dụ: CH3-CH2-CH=: propylien

Bài Gi NG Chương Đ I Cương Hóa H U Cơ

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bài Gi NG Chương Đ I Cương Hóa H U Cơ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SĐT: 0916492425 / 0888773025 / 08622822708

KHÁI QUÁT VỀ HÓA HỌC HỮU CƠ

2. Phân loại hợp chất hữu cơ.

- Hidrocacbon mạch hở:

+ Hidrocacbon no: Ankan CH4

+ Hidrocacbon không no có một nối đôi: Anken C2H4

+ Hidrcacbon không no có hai nối đôi: Ankadien

- Hidrocacbon mạch vòng:

+ Hidrocacbon no: xicloankan

+ Hidrocacbon mạch vòng: Aren

- Dẫn xuất halogen: R – X (R là gốc hidrocacbon)

- Hợp chất chứa nhóm chức:

- OH - : ancol; - O - : ete; - COOH: axit......

Khi ta cố gắng thì vận may luôn ở bên ta !

3/ Đặc điểm chung

4/ Các phương pháp tinh chế hợp chất hữu cơ

Khi ta cố gắng thì vận may luôn ở bên ta !

Khi ta cố gắng thì vận may luôn ở bên ta !

II. Phân tích nguyên tố

- Thành phần định tính nguyên tố.

- Thành phần định lượng nguyên tố.

- Xác định khối lượng phân tử.

1. Phân tích định tính nguyên tố.

a. Xác định cacbon và hidro.

- Nhận biết Cacbon: Đốt cháy hợp chất hữu cơ:

C −+O2→ CO2 −+Ca(OH)2→ CaCO3

Khi ta cố gắng thì vận may luôn ở bên ta !

- Nhận biết Hidro: Đốt cháy hợp chất hữu cơ:

2H −+O2→ H2O −+CuSO4 khan→ CuSO4.5H2O (màu xanh lam)

b. Xác định nitơ và oxi.

(NH4)2SO4 + 2NaOH t→° Na2SO4 + H2O + NH3↑

mO = mhợp chất – tổng khối lượng các nguyên tố

c. Xác định halogen.

HCl + AgNO3 → AgCl↓ + HNO3

2. Phân tích định lượng các nguyên tố:

Khi ta cố gắng thì vận may luôn ở bên ta !

a. Định lượng cacbon và hidro.

mC(A) = mC(CO2) = nCO2.12

mH(A) = mH(H2O) = nH2O.2

b. Định lượng nitơ

c. Định lượng oxi

mO = m(A) – (mC + mH + mN).

Khi ta cố gắng thì vận may luôn ở bên ta !

- Dùng H2SO4 đặc, P2O5, CaCl2 khan hấp thụ H2O.

3. Thành phần nguyên tố:

Khi ta cố gắng thì vận may luôn ở bên ta !

CÔNG THỨC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ

2. Cách thiết lập CTĐGN

Hợp chất chứa C, H, O có dạng CxHyOz.

* Để lập CTĐGN ta lập:

= mC/12 : mH/1 : mO/16

= %(m)C/12 : %(m)H/1 : %(m)O/16

Sau đó biến đổi thành tỷ lệ tối giản.

II. Thiết lập công thức phân tử

Khi ta cố gắng thì vận may luôn ở bên ta !

MA = MB.dA/B; MA = 29.dA/kk

2. Thiết lập công thức phân tử (CTPT)

* Quan hệ giữa CTPT và CTĐGN:

- Trong nhiều trường hợp, CTĐGN chính là CTPT.

- Một số chất có CTPT khác nhau, nhưng có cùng CTĐGN.

* Cách lập CTPT hợp chất hữu cơ:

b. Thông qua CTĐGN

Từ CTĐGN ta có CTPT là (CTĐGN)n.