CHƯƠNG II

I. KHÁI NIỆM.
1. Máy biến áp 2 cuộn dây
2. Máy biến áp 3 cuộn dây
3. Máy biến áp tự ngẫu
II. KHẢ NĂNG TẢI CỦA MÁY BIẾN ÁP.
MBA là thiết bị biến đổi điện năng từ điện áp này đến
điện áp khác. MBA là thiết bị không phát ra điện năng
mà chỉ truyền tải điện năng.

Trong hệ thống lớn thường phải qua nhiều lần tăng, giảm
mới đưa điện năng từ các máy phát điện đến hộ tiêu thụ.

Tổng công suất MBA trong HTĐ có thể bằng 4 đến 5

lần tổng công suất của các máy phát điện: SB =
(45) SF
 Phân loại máy biến áp:
Phân loại theo số Máy biến áp một pha (O),
pha Máy biến áp ba pha (T).

Phân loại theo số MBA ba cuộn dây (T)

cuộn dây MBA hai cuộn dây

Phân loại theo

• MBA kiểu khô (làm mát bằng kk)
phương pháp làm
mát • MBA kiểu dầu

Phân loại theo

phương pháp điều • MBA thường
chỉnh điện áp • MBA điều áp dưới tải.
MBA 3 PHA 2 CUỘN DÂY
Thông số của MBA 3 pha, 2 cuộn dây:
 Công suất định mức MBA
MBA hai cuộn dây: MBA ba cuộn dây: MBA tự ngẫu:

Công suất định mức là công 100/100/100

suất của mỗi cuộn dây.
là loại có công Công
suất của mỗi
suất cuộn dây đề
định
100/100/66,7 là loại có côngmứcsuất MBA.
của hai cuộn dây bằ
Công suất mẫu

Smẫu = Kcl . Sđm

Trong đó: Kcl được gọi l
 Điện áp định mức Uđm :
Điện áp định mức của MBA là điện áp của các cuộn dây khi
không tải được qui định trong lý lịch MBA.
Tỉ số biến đổi điện áp:
 K = USđm/UTđm gọi là tỉ số biến áp.

 Dòng điện định mức Iđm :

Là dòng điện của các cuộn dây được nhà máy chế tạo qui đị nh,
với các dòng điện này thì MBA làm việc lâu dài và
không bị quá tải.
 Điện áp ngắn mạch UN% :
Điện áp ngắn mạch là điện áp giữa hai đầu cuộn sơ cấp khi ngắn
mạch cuộn thứ cấp thì dòng điện trong cuộn dây sơ cấp bằng
dòng điện định mức.

 Dòng điện không tải I0 :

Là đại lượng đặc trưng cho tổn hao không tải của MBA, phụ
thuộc vào tính chất từ, chất lượng cũng như cấu trúc lắp ghép
của lõi thép.
 Cấu tạo Kyù hieäu Chieàu truyeàn coâng
suaát
SC SH
SC SH
UC UH U UH
C

 Sñm cuûa MBA laø coâng suaát cuûa cuoän cao, coâng suaát
cuoän haï vaø cuõng laø coâng suaát cuûa maïch töø.
Sô ñoà noái caùc cuoän daây Cuoän Cuoän Ñoà thò Kyù hieäu
Cuoän cao Cuoän haï cao haï vectô toå noái
daây
A B C o a b c
B b B
Y/Y- 0
b
A C a c Aa
A B C a b c
B b B
c
b Y/-11
A C a A
a
O A B C a b c
B b B
b Y0 /-11
c
A C a A
a

Tổ đấu dây của máy biến áp

 Cấu tạo Kyù hieäu
Chieàu truyeàn coâng
suaát
UC
SC SC SH + ST
UT
ST SH + SC
UC
UH ST SH SH SC + ST
UT UH

 Sñm cuûa MBA laø coâng suaát cuûa cuoän coù coâng suaát lôùn nhaát
(cuõng laø coâng suaát maïch töø ), caùc cuoän coøn laïi coù theå baèng Sñm
(100%) hoaëc baèng 2/3 Sñm (66,7%) ñöôïc kyù hieäu qui öôùc theo
thöù töï cao/trung/haï

Ví duï: 100/100/100 ; 100/100/66,7 ; 100/ 66,7/66,7

 IC

Unt Int IT
UC UC
UT

Uch Ich UT

MBA töï ngaãu

Sơ đồ tương đương
SB = Stừ + Sđiện

Uch = UT Ich = IT - IC

Unt = UC - UT Int = IC
 IC

Unt Int IT
Giả thiết bỏ qua tổn thất trong MBA. UC

SđmMBA  S  S  U  U T IT Uch Ich UT

C T C
IC
Hay có thể viết :
SđmMBA = ((UC-UT)+UT).IC = UT.IC + (UC-UT).IC
tiếp từ cao sang trung

Công suất điện truyền trực

Công suất từ
truyền qua
mạch từ
  Tỉ lệ giữa công suất truyền tải bằng quan hệ từ so với
công suất xuyên (định mức) sẽ bằng:

 U C U T .I C  1 UT
STUMBA S 1
 1  Kcl
đm U CC.I UC K BA

Trong đó: Kcl được gọi là hệ số có lợi của mba tự ngẫu.

 Kích thước mạch từ được chọn theo công suất mẫu:

Smẫu = Kcl . Sđm
 * SO SAÙNH MBAT VAØ MBAB

Chi phí cheá taïo: MBA tự ngẫu nhỏ

hơn, nhẹ hơn, rẻ hơn.
MBAT và
MBAB có Toån hao trong MBA: MBA töï ngaã u
cùng Sđm coù toån thaát ít hôn

Phaïm vi söû duïng:

MBA tự ngẫu chỉ sử dụng khi điện áp
Cao và Trung có trung tính nối đất
trực tiếp (từ110KV trở lên).
 PHAÏM VI ÖÙNG
 Kcl caøng beù caøng coù lôïi, nghĩa laø UT caøng gaàn UC
caøng coù lôïi
0  Kcl  1  UT  1
UC
Ví duï : * UC = 110 kV, UT = 22 kV = 1 – 22 / 110 = 0,8
* UC = 22 kV, UT = 0,4 kV = 1 – 0,4 / 22 = 0,98

Khi UC lôùn hôn UT nhieàu khoâng söû duïng MBA töï ngaãu
 PHAÏM VI ÖÙNG
 Cuoän Haï ( neáu coù ) chæ lieân heä vôùi Cao vaø Trung qua maïch
töø, maø maïch töø chæ saûn xuaát theo .Sñm neân coâng suaát truyeàn
toái ña qua cuoän Haï cuõng chæ laø .Sñm .
 Khi truyeàn coâng suaát töø Haï leân Cao vaø Trung ôû NMÑ, phaûi
choïn MBA theo Sñm / 
Ví duï :
220 kV 220 kV
SB = 200 110 kV
110 kV SB = 100
MVA MVA
(SH = 100 MVA)
(SH = 100 MVA)

100 MVA 100 MVA

 PHAÏM VI ÖÙNG
* Vì veà caáu truùc giöõa cuoän Cao vaø Trung coù lieân heä veà ñieän
neân soùng seùt coù theå truyeàn töø Cao sang Trung vaø ngöôïc laïi,
cho neân khi söû duïng caàn ñaët theâm choáng seùt ôû 2 cöïc Cao vaø
Trung cuûa MBA töï ngaãu

Cuoän Haï ( neáu coù ) thöôøng ñöôïc ñaáu  ñeå loaïi boû thaønh phaàn
soùng haøi baäc 3
 MBA CÓ CUỘN PHÂN CHIA
• MBA có cuộn phân chia giống MBA 3 cuộn dây:
 Cuộn dây sơ cấp với điện áp U1 , công suất bằng công suất định mức
(S1=Sđm).
 Hai cuộn kia giống nhau đều có điện áp U2 , có công suất S2 bằng nhau
và bằng một nửa công suất định mức của MBA (S21 = S22 = Sđm /2).
 Khi một cuộn nghỉ MBA chỉ có thể làm việc với Sđm /2.
• Trong thực tế có thể chế tạo kết hợp vừa tự ngẫu vừa ba
cuộn dây hoặc vừa ba cuộn dây vừa có cuộn phân chia ….

MBA có cuộn phân chia MBA TN có cuộn

MBA 3 cuộn dây
phân chia
và có cuộn phân
chia