Ch ƣ¬ng 6.

c¸c c«ng nghÖ t¹o h×nh ®Æc biÖt

6.1 c«ng nghÖ dËp b»ng chÊt láng cao ¸p
Giới thiệu chung

Công nghệ dập tạo hình nhờ nguồn chất

lỏng cao áp (Hydroforming)

Dập thủy tĩnh (high Dập thủy cơ

pressure forming) (Hydromechanical
Deep Drawing)

Đặc điểm của công nghệ này là sử dụng nguồn chất lỏng công tác có áp suất
cao tác dụng trực tiếp vào phôi để tạo hình chi tiết.

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 1

6.1 c«ng nghÖ dËp b»ng chÊt láng cao ¸p
S¶n phÈm d¹ng èng

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 2

6.1 c«ng nghÖ dËp b»ng chÊt láng cao ¸p
S¶n phÈm d¹ng ống

VIDEO

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 3

6.1 c«ng nghÖ dËp b»ng chÊt láng cao ¸p
S¶n phÈm d¹ng tÊm

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 4

6.1.1 c«ng nghÖ dËp thñy tÜnh
DËp thñy tÜnh ph«i èng

DËp thñy tÜnh ph«i tÊm

VIDEO

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 5

6.1.1 c«ng nghÖ dËp thñy tÜnh

DËp thuû tÜnh lµ mét phư¬ng ph¸p t¹o h×nh vËt liÖu nhê chÊt láng cã ¸p suÊt cao
t¸c dông trùc tiÕp vµo bÒ mÆt cña ph«i g©y biÕn d¹ng ph«i theo h×nh d¹ng cña lßng
cèi.

T¹o h×nh ph«i èng:

Ph«i ban ®Çu thưêng cã h×nh d¹ng ®¬n gi¶n (d¹ng èng), dưíi t¸c dông cña chÊt
láng cao ¸p trong lßng ph«i èng, ph«i bÞ biÕn d¹ng theo h×nh d¹ng cña cèi t¹o thµnh
s¶n phÈm rçng cã h×nh d¹ng phøc t¹p.

S¬ ®å dËp thuû tÜnh

VIDEO
Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 6
6.1.1 c«ng nghÖ dËp thñy tÜnh
a- ®Æt ph«I vµo lßng khu«n
C¸c bưíc c«ng
b- ®ãng khu«n, b¬m chÊt láng vµo lßng èng
nghÖ t¹o h×nh s¶n
c- t¨ng ¸p lµm ph«I bÞ biÕn d¹ng theo lßng khu«n
phÈm èng ch÷ T:
d- rót chÊt láng, khu«n trªn ®i lªn vµ lÊy s¶n phÈm ra khái khu«n

C¸c chi tiÕt chÝnh

cña khu«n:
- Khu«n trªn
- Khu«n dưíi
- 2 chµy Ðp däc trôc
- 1 chµy ®èi ¸p

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 7

6.1.1 c«ng nghÖ dËp thñy tÜnh

Sơ đồ dập phình ống

Môi trƣờng (chất lỏng): nước, dầu, nước nhũ tương…

Áp suất chất lỏng công tác trong lòng ống pi = 1.000 đến 10.000 bar. Lực dọc trục
Fa do chày ép dọc trục tạo ra có tác dụng hỗ trợ quá trình biến dạng của phôi và
tạo sự kín khít giữa các bộ phận của khuôn đảm bảo không bị lọt chất lỏng ra
ngoài, lực dọc trục có thể từ 800 to 3.000 kN.
Các thông số công nghệ chính: Fs – lực đóng khuôn; pi- áp suất chất lỏng công
tác; Fa- lực dọc trục, Fr- lực đối áp của chày đột (nếu có đột lỗ sau khi tạo hình)

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 8

6.1.1 c«ng nghÖ dËp thñy tÜnh

Sơ đồ dập ống chữ T

Các thông số công nghệ chính:

Fs – lực đóng khuôn; VIDEO
pi- áp suất chất lỏng công tác;
Fa- lực dọc trục,
Fc- lực đối áp của chày tạo phần chữ T

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 9

6.1.1 c«ng nghÖ dËp thñy tÜnh

Ƣu điểm của công nghệ dập thủy tĩnh:

1. Tạo ra chi tiết đồng nhất từ một vật liệu (so với hàn từ nhiều chi tiết đơn
giản thành một chi tiết phức tạp)
2. Giảm trọng lượng chi tiết.
3. Nâng cao độ bền cho chi tiết và kết cấu.
4. Thời gian tạo hình ngắn đối với một chi tiết phức tạp.
5. Giảm thiểu số nguyên công tạo hình so với các phương pháp khác.
6. Độ chính xác của chi tiết cao.
7. Giảm thiểu phế phẩm

Một vài hạn chế:

1. Giá thiết bị và khuôn cao.
2. Cần có hệ thống điều khiển để điều khiển các thông số công nghệ phụ
thuộc thời gian và hệ thống kín khít để tránh mất áp trong quá trình tạo
hình.

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 10

6.1.1 c«ng nghÖ dËp thñy tÜnh
Sơ đồ bố trí hệ thống dập thủy tĩnh

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 11

 Khuôn dập thủy tĩnh

Tấm khuôn trên Chi tiết định vị

Tấm đỡ
khuôn
Cối trên

Xi lanh
dọc trục
Chày có bộ phận
Tấm đỡ
cấp chất lỏng
xi lanh
Cối
Tấm đỡ
khuôn
dưới

Tấm đế dưới Chi tiết

VIDEO
Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 12
6.1.1 c«ng nghÖ dËp thñy tÜnh

Thiết bị dập thủy tĩnh

VIDEO 1 VIDEO 2

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 13

6.1.1 c«ng nghÖ dËp thñy tÜnh

DËp thñy tÜnh ph«i tÊm

D0
FBH
Intermediate
p
plate

Plate D ZR Drawing
die th

Die

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 14

6.1.1 c«ng nghÖ dËp thñy tÜnh

DËp thñy tÜnh ph«i tÊm

VIDEO 1

VIDEO 2

Các thông số công nghệ chính:

Fs – lực đóng khuôn;
pi- áp suất chất lỏng công tác;

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 15

6.1.1 c«ng nghÖ dËp thñy CƠ
Các dạng sản phẩm

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 16

6.1.2 c«ng nghÖ dËp thñy CƠ

Là phương pháp tạo hình tương tự như dập vuốt, nhưng

phôi tấm được biến dạng nhờ chất lỏng cao áp tác dụng
lên phôi do chuyển động của dụng cụ gia công tạo ra.

VIDEO

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 17

6.1.2 c«ng nghÖ dËp thñy CƠ
Ƣu điểm nổi bật so víi dËp vuèt th«ng
thêng:
- Trong qu¸ tr×nh t¹o h×nh xuÊt hiÖn chÊt
láng cã ¸p suÊt cao, t¸c dông vµo bÒ mÆt
ph«i lµm cho biÕn d¹ng vËt liÖu ®ång ®Òu,
gi¶m hiÖn tîng biÕn máng côc bé, t¨ng
kh¶ n¨ng biÕn d¹ng cña vËt liÖu (n©ng cao
hÖ sè dËp vuèt;
- H×nh thµnh mµng dÇu b«i tr¬n thuû ®éng
gi÷a ph«i vµ dông cô gia c«ng (cèi);
- N©ng cao ®é chÝnh x¸c còng nh chÊt lîng
bÒ mÆt cña s¶n phÈm;
- Khe hë chµy-cèi trong dËp thñy c¬ cã thÓ
lín h¬n nhiÒu so víi dËp vuèt thêng;
- Cã thÓ sö dông 1 cèi chÊt láng cho nhiÒu
chi tiÕt kh¸c nhau;
Nhîc điểm:
- HÖ thèng khu«n, kÝn khÝt phøc t¹p
- CÇn cã bé ®iÒu khiÓn
- ThiÕt bÞ ®¾t tiÒn

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 18

6.1.3 c«ng nghÖ dËp phèi hîp thñy tÜnh – dËp vuèt thƣêng

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 19

6.2 c«ng nghÖ dËp b»ng m«i trêng ®µn håi

S¬ ®å c«ng nghÖ

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 20

6.2 c«ng nghÖ dËp b»ng m«i trêng ®µn håi

1. §Æt ph«i vµo khu«n 2. §ãng khu«n 3. DËp Ðp

4. Khu«n trªn ®i lªn 5. §Èy s¶n phÈm ra khái khu«n

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 21

6.1.3 c«ng
6.2 c«ng nghÖ
nghÖ dËp
dËp b»ng
b»ng m«i
m«i tr trêng ư
êng®µn
®µnhåi
håi

S¶n phÈm:

100 mm

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 22

6.2 c«ng nghÖ dËp b»ng m«i trêng ®µn håi

S¶n phÈm:

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 23

6.3 c¸c c«ng nghÖ t¹o h×nh cao tèc
6.3.1 DËp næ
S¶n phÈm lín, chiÒu
dµy lín, kh«ng thÝch
hîp víi c¸c phư¬ng
ph¸p t¹o h×nh kh¸c
ta cã thÓ sö dông
phư¬ng ph¸p dËp
næ.

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 24

 6.3.1 DËp næ
S¬ ®å dËp næ

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 25

 6.3.1 DËp næ

e
d

b
a
c

a Phôi trước khi dập nổ

b khuôn
c Nước
d Lỗ thoát khí
e Chất nổ

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 26

 6.3.2 DËp xung điện thủy lực

1- Nguồn điện
2- Công tắc
3- Cối chứa chất lỏng cao áp
4- Điện cực
5- Ống cách điện
6- Tấm kín khít
7- Doăng kín khít
8- Phôi tấm
9- Tấm cối vuốt
10- Lòng khuôn
11- Áo khuôn
12- Bộ phận đẩy phôi có lỗ
thoát hơi

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 27

 6.3.2 DËp xung điện thủy lực
Các dạng sản phẩm

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 28

 6.3.3 DËp xung điện từ trƣờng
Sơ đồ:

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 29

 6.3.3 DËp xung điện từ trƣờng

Cuộn dây

Phôi ống

Khuôn

Dập phình ống Tóp ống

Cuộn dây

Phôi

Dập nổi tấm Khuôn

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 30

 6.3.3 DËp xung điện từ trƣờng
Sản phẩm

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 31

 6.3.3 DËp xung điện từ trƣờng

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 32

 6.3.3 DËp xung điện từ trƣờng

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 33

 6.3.3 DËp xung điện từ trƣờng

Bé m«n Gia c«ng ¸p lùc – VIỆN C¬ KhÝ - §HBK Hµ n«i Folie 34