บทที่-2-ภัทรกร ทองละมุล เลขที่13

บทที่ 2 การแยกตัวประกอบพหุนามดีกรีสูง
บทที่ 2
การแยกตัวประกอบพหุนามดีกรีสูง
ผลการเรียนรู้ เวลา 10 ชั่วโมง
1. แยกตัวประกอบพหุนามดีกรีสูงกว่าสองโดยใช้สมบัติแจกแจงได้
2. แยกตัวประกอบพหุนามดีกรีสูงกว่าสองโดยใช้ผลต่างกำลังสอง ผลต่างของกำลังสาม และ
ผลบวกของกำลังสามได้
3. แยกตัวประกอบพหุนามดีกรีสูงกว่าสองโดยใช้วิธีทำเป็นกำลังสองสมบูรณ์ได้
4. แยกตัวประกอบพหุนามดีกรีสูงกว่าสองโดยใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือได้
5. ใช้ภาษาและสัญลักษณ์ทางคณิตศาสตร์ในการสื่อสาร สื่อความหมายและนำเสนอแนวคิด
ในการแก้ปัญหาได้อย่างหลากหลาย
ผังความคิด
ทบทวนการแยกตัวประกอบ การแยกตัวประกอบพหุนาม
พหุนามดีกรีสอง ดีกรีสูงกว่าสอง
บทที่ 2 โดยใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือ
การแยกตัวประกอบพหุนาม
การแยกตัวประกอบพหุนาม ดีกรีสูงกว่าสอง
ดีกรีสูงกว่าสอง การแยกตัวประกอบพหุนาม
โดยใช้สมบัติการแจกแจง ดีกรีสูงกว่าสองโดยใช้วิธีทำ
เป็นกำลังสองสมบูรณ์
การแยกตัวประกอบพหุนามดีกรีสูงกว่าสอง
โดยใช้ผลต่างของกำลังสอง
ผลต่างกำลังสาม และผลบวกกำลังสาม
1
ทบทวนการแยกตัวประกอบพหุนามดีกรีสอง
ทดสอบความพร้อม
1. จงแยกตัวประกอบของพหุนามต่อไปนี้
1) x2 + 2x = x(x+2) .
→× ↳ × ex >
2) ..................................................................................
_
- 15x2 + 12x =
3) 12y2z +20yz = ty 2L 3 yt 5)
..................................................................................
4) ab – 2ac + bc -2c2 = @t c) L b- ↳ 2
..................................................................................
= ..................................................................................
= ..................................................................................
5) 5x2z – 3y + 5yz -3x2 = ( ร × ↳ -3M
..................................................................................
= ..................................................................................
= ..................................................................................
ถ้า a, b และ c แทนจำนวนใด ๆ แล้ว
a(b + c) = ab + ac หรือ (b + c)a = ba + ca

เราสามารถการแยกตัวประกอบ ซึง่ เขียนใหม่ได้ดังนี้
a Rtg
ab + ac =…………….…. หรือ ba + ca
⑥¢ ด
=…………………….
①
แจกแจง
จากกิจกรรม 2.1.1 สรุปได้ว่าการแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสองโดยใช้สมบัติ........................................
ว วม
ถ้า a, b และ c เป็นพหุนาม เรียก a ว่า ...................................................
1) x2 + 5x + 6 = x2 + (2+3)x + (2)(3) .
= (x + 2) (x + 3) .
2
ร่
ตั
2) x2 – x – 20 = ( × 5) 9
.....................................................................................
-
lt >ง (✗
3) x2 – 10x + 21 .....................................................................................
-
เ า
4) x2 + 5x – 6 = (× y ¢ +
.....................................................................................
-
จากกิจกรรม 2.1.2 การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสองตัวแปรเดียวในรูป ax2 + bx + c

o
เมื่อ a = ................ , b และ c เป็นจำนวนเต็ม และ c ≠ ...............
1) 5x2 – 11x + 2 = (5x – 1)(x – 2) .
2) 2x2 + 9x – 5 = ④ + ง Kasl
.....................................................................................
3) 15x2 – 41x + 28 = 4× (วง
.....................................................................................
(3 × + % 3 Xtb
4) 18x2 + 27x + 10 = .....................................................................................
5) 2
5x – 8x – 21 =
4× ง < ×→ -
.....................................................................................
จากกิจกรรม 2.1.3 การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสองตัวแปรเดียวในรูป ax2 + bx + c

1 , b และ c เป็นจำนวนเต็ม และ c ≠ ...............
เมื่อ a ≠ ................ s
1) x2 +12x +36 = (x +6)2
2) 4x2 +36x + 81 =
@+
.....................................................................................
" 2
3) x2 – 10x +25 ( × g)
.....................................................................................
_
= 2
4) 9x2 – 12x + 4 = (2 ✗ 2)
.....................................................................................
-
5) (x +2)2 +6(x +2)+9 = [ (5+2) ง

.....................................................................................
= kt #
.....................................................................................
3
ทุ้
ง
ง
(2 ✗ 2)
-
2 2
6) 9x – 6x(x – 2)+(x – 2) = .....................................................................................
= .....................................................................................
= .....................................................................................
7) x2 – 6x +5 =
☒ ง
.....................................................................................
= .....................................................................................
= .....................................................................................
= .....................................................................................
= .....................................................................................
8) x2 +6x - 7 = .....................................................................................
= .....................................................................................
= .....................................................................................
= .....................................................................................
= .....................................................................................
2 Lx #
✗ -
e)
9) x – 7x +12 = .....................................................................................
= .....................................................................................
= .....................................................................................
= .....................................................................................
= .....................................................................................
10) 2x2 – 9x – 5 = (กลาง ( × 5)

.....................................................................................
-
= .....................................................................................
= .....................................................................................
= .....................................................................................
= .....................................................................................
11) 3x2 +20x – 7 = (3×-1) (

.....................................................................................
= .....................................................................................
= .....................................................................................
= .....................................................................................
4
จากกิจกรรม 2.1.4 การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสองที่เป็น......................................................

ให้ A แทนพจน์หน้า และ B แทนพจน์หลังของพหุนามดีกรีสองสูตรของการแยกตัวประกอบ
ของพหุนามในรูป.................................................................คือ
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
1) x2 – 36 = (x – 6)(x+6)
2) 36x2 –121 = ¢ × → ¢ × ty
.....................................................................................
3) 25x2 –16y2 ④ ไง 6×4
.....................................................................................
อ
-
=
e ×หา ☒ + 12
4) (2x +5)2 –13 = .....................................................................................
= .....................................................................................
5) 1012 – 992 = 4 01 -๑ ง ) ( 10 \+ งง )
.....................................................................................
= .....................................................................................
"
๑ ×2T 24× =20 ☒

6) (3x +4)2 – 225 = .....................................................................................
= .....................................................................................
7) 16(x – 5)2 – 25(x +3)2 = $ * % × + ะ5
.....................................................................................
-
= .....................................................................................
จากกิจกรรม 2.1.5 การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสองที่เป็น......................................................

ให้ A แทนพจน์หน้า และ B แทนพจน์หลังของพหุนามดีกรีสองสูตรของการแยกตัวประกอบ
ของพหุนามในรูป.................................................................คือ
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
5
การแยกตัวประกอบพหุนามดีกรีสูงกว่าสองโดยใช้สมบัตกิ ารแจกแจง
การแยกตัวประกอบของพหุนาม คือ การเขียนพหุนามนั้นในรูปการคูณกันของพหุนามที่มีดีกรีต่ำกว่าพหุ

นามเดิมตั้งแต่สองพหุนามขึ้นไป
ในบางครั้งการแยกตัวประกอบของพหุนาม อาจต้องจัดพจน์ของพหุนามใหม่โดยใช้สมบัติการเปลี่ยนหมู่
สมบัติการสลับที่ สมบัติการแจกแจง ตลอดจนต้องนำการแยกตัวประกอบพหุนามดีกรีสองมาร่วมด้วย
ตัวอย่างที่ 1 จงแยกตัวประกอบของ 12y2z+20yz
วิธีทำ 12y2z+20yz = 4yz(3y+5)
ดังนั้น 12y2z+20yz = 4yz(3y+5)
ตัวอย่างที่ 2 จงแยกตัวประกอบของ 5x2z – 3y+5yz – 3x2
วิธีทำ 5x2z – 3y+5yz – 3x2 = (5x2z – 3x2 )+(5yz – 3y)
= x2(5z – 3)+y(5z – 3)
= (5z – 3)(x2 +y)
ดังนั้น 5x2z – 3y+5yz – 3x2 = (5z – 3)(x2 +y)
ตัวอย่างที่ 3 จงแยกตัวประกอบของ a2 – 2b – 5a3 +10ab

วิธีที่ 1 a2 – 2b – 5a3 +10ab = (a2 – 5a3 ) – (2b –10ab)
= a2(1 – 5a) – 2b(1 – 5a)
= (1 – 5a)(a2 – 2b)
ดังนั้น a2 – 2b – 5a3 +10ab = (1– 5a)(a2 – 2b)
วิธีที่ 2 a2 – 2b – 5a3 +10ab = (10ab – 2b) – (5a3 – a2 )
= 2b(5a –1) – a2(5a –1)

= (5a –1)(2b – a2 )
ดังนั้น a2 – 2b – 5a3 +10ab = (5a –1)(2b – a2 )
6
ตัวอย่างที่ 4 จงแยกตัวประกอบของ 2a4 – 32a2
วิธีทำ 2a4 – 32a2 = 2a2(a2 –16)
= 2a2(a2 – 42 )
= 2a2(a – 2)(a +2)
ดังนั้น 2a4 – 32a2 = 2a2(a – 2)(a +2)
ตัวอย่างที่ 5 จงแยกตัวประกอบของ 3x3 – 24x2 – 27x

วิธีทำ 3x3 – 24x2 – 27x = 3x(x2 – 8x – 9)
= 3x(x – 9)(x+1)
ดังนั้น 3x3 – 24x2 – 27x = 3x(x – 9)(x+1)
ตัวอย่างที่ 6 จงแยกตัวประกอบของ a3(b+1)– a2(b+1)– 4a(b+1)
วิธีทำ a3(b+1)– a2(b+1)– 4a(b+1) = a(b+1)[a2 – a – 4]
= a(b+1)(a2 – a – 4)
ดังนั้น a3(b+1)– a2(b+1)– 4a(b+1) = a(b+1)(a2 – a – 4)
แบบฝึกทักษะ 2.1
2.1.1 จงแยกตัวประกอบของพหุนามต่อไปนี้ ง
1) 3 3
16x y – 24x y 4
= จ ×
ycajix )
..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
4 × y UX
2) 12xy2 + 20x2y = sytA)
..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
3) 28a4 – 35a3 +14a = 7 ด ( ↳7- 5 0 2)

..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
7
ด้
4) x3 + x2 – 3x – 3 =
☒ -
3) CMJ
..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
5) x2z – 4y – x2y+4z = 4-yicxtos

..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
) ( 5 3)
tp
-
2 2
6) 5p q – 3r +5rq – 3p = ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
7) 2a3 + 3a2 – 2a 9 แด +นา r

3 )
= ..............................................................................................................
=
2 × Latz ) ยก\ 2)
..............................................................................................................
-
= ..............................................................................................................
ด ( ค ) ( 2ด X )
8) ax2 – 3a2x + 2a3 = ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
9) x3 + 2x2 – x – 2 =
(✗ + CEHJ ☒ →
..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
10) x3 + 9x2 – 9x – 81 = ⑧ + 3) ( ✗ a) Kt a) -
..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
8
ดุ
11) x2y3 – 4xy3 + 2(x – 4) = ☒ ๆ4 [ ×→

..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
-2
mtm 4) ( m -2 1)
12) m2 + mn – 48m – 24n + 242 = ….............................................................................................
= ….............................................................................................
= ….............................................................................................
= ….............................................................................................
การแยกตัวประกอบพหุนามดีกรีสูงกว่าสองใช้โดยใช้ผลต่างของกำลังสอง
ผลต่างกำลังสาม และผลบวกกำลังสาม
กิจกรรมที่ 1 พหุนามที่เป็นผลบวกของกำลังสาม
ขั้นที่ 1 กำหนดรูปเรขาคณิตสามมิติ 2 รูป

ที่ประกอบขึ้นจากลูกบาศก์ ที่มีความยาว
ด้าน x หน่วย และ 5 หน่วย ดังรูป
9
ขั้นที่ 2 พิจารณาการหาปริมาตรของรูป
เรขาคณิตทั้งสองรูปรวมกัน จะได้
ปริมาตรของรูปเรขาคณิตสามมิติ
เท่ากับ x3 +53
ปริมาตรของลูกบาศก์ = ความยาวของด้าน3
ขั้นที่ 3 พิจารณารูปใหญ่ด้านล่างนี้ หากตัดเป็นทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก จะได้รูป B ซึ่งมีปริมาตร เท่ากับ

B = 5(x -5)(x)
ปริมาตรของรูปทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก
= ความกว้าง x ความยาว x ความสูง
แล้วย้ายรูปทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก B ไปที่รูปทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก A จะทับกันได้สนิทพอดี
10
ขั้นที่ 4 ปริมาตรของรูปเรขาคณิตสามมิติ
x3 +53 = x(x -5)(x+5)+(5)(5)(x+5)
= (x+5)[x(x -5)+25]
= (x +5)(x2 -5x +25)
ใช้สมบัติแจกแจงจัดรูปพหุนาม
(x +5)(x2 -5x +25) = x3 -5x2 +25x+5x2 -25x+125

= x3 +125
= x3 +53
การแยกตัวประกอบของพหุนามที่อยู่ในรูปผลบวกของกำลังสาม
เราสามารถแยกตัวประกอบของ x3 +53 ได้เป็น (x +5)(x2 -5x +25)

(พจน์หน้า)3 + (พจน์หลัง)3 = (พจน์หน้า + พจน์หลัง) [(พจน์หน้า)2 – (พจน์หน้า)(พจน์หลัง)+ (พจน์หลัง)2 ]
ในกรณีทั่วไป เมื่อ A และ B เป็นพหุนาม เรียกพหุนามที่อยู่ในรูป A3 +B3
ว่าผลบวกของกำลังสาม การแยกตัวประกอบของพหุนามทำได้ตามสูตรดังนี้
A3 +B3 = (A+B)(A2 - AB+B2 )
ตัวอย่างที่ 1 จงแยกตัวประกอบของ x3 +1
วิธีทำ x3 +1 = x3 +13
= (x +1)[x2 -(x)(1)+12 ]
= (x +1)(x2 - x +1)
ดังนั้น x3 +1 = (x +1)(x2 - x +1)
11

วิธีทำ x3 +125 = x3 +53
= (x +5)[x2 -(x)(5)+52 ]
= (x +5)(x2 -5x +25)
ดังนั้น x3 +125 = (x +5)(x2 -5x +25)
ตัวอย่างที่ 3 จงแยกตัวประกอบของ 27x3 +64

วิธีทำ 27x3 +64 = (3x)3 +43
= (3x +4)[(3x)2 -(3x)(4)+42 ]

= (3x +4)(9x2 -12x +16)
ดังนั้น 27x3 +64 = (3x +4)(9x2 -12x +16)
ตัวอย่างที่ 4 จงแยกตัวประกอบของ (2x +1)3 +(x - 3)3

วิธีทำ (2x +1)3 +(x - 3)3 = (2x +1)+(x - 3) (2x +1)2 -(2x +1)(x - 3)+(x - 3)2 
= (2x +1+x - 3) (4x2 +4x +1)-(2x2 -6x +x − 3)+(x2 -6x +9)
= (3x -2)(4x2 +4x +1-2x2 +5x +3+x2 -6x +9)

= (3x -2)(3x2 +3x +13)
ดังนั้น (2x +1)3 +(x - 3)3 = (3x -2)(3x2 +3x +13)
ให้นักเรียนทำแบบฝึกทักษะที่ 2.2.1 ข้อ 1 หน้า 15
12
กิจกรรมที่ 2 พหุนามที่เป็นผลต่างของกำลังสาม
ขั้นที่ 1 กำหนดลูกบาศก์ A ให้มีความยาว

ด้านละ x หน่วย จากนั้นตัดลูกบาศก์ดังกล่าว
ออกเป็นลูกบาศ์ B ที่มีความยาวด้านละ
5 หน่วย ดังรูป
จะได้ ปริมาตรของรูปเรขาคณิตสามมิติ
เท่ากับ x3 -53
ขั้นที่ 2 แบ่งรูปเรขาคณิตสามมิติออกเป็นทรงสี่เหลี่ยม
มุมฉากได้สามรูป
ขั้นที่ 3 พิจารณาการหาปริมาตรของรูปเรขาคณิต
ทั้งสามได้ดังนี้
x3 - 53
= (x -5)(x)(x)+5(x -5)(x)+(5)(5)(x -5)
= (x -5)(x2 +5x +25)
(x -5)(x2 +5x +25)

= x3 +5x2 +25x -5x2 -25x -125
= x3 -125
= x3 -53
13
การแยกตัวประกอบของพหุนามที่อยู่ในรูปผลต่างของกำลังสาม
เราสามารถแยกตัวประกอบของ x3 - 53 ได้เป็น (x -5)(x2 +5x +25)

(พจน์หน้า)3 - (พจน์หลัง)3 = (พจน์หน้า - พจน์หลัง) [(พจน์หน้า)2 + (พจน์หน้า)(พจน์หลัง)+ (พจน์หลัง)2 ]
ในกรณีทั่วไป เมื่อ A และ B เป็นพหุนาม เรียกพหุนามที่อยู่ในรูป A3 - B3
ว่าผลบวกของกำลังสาม การแยกตัวประกอบของพหุนามทำได้ตามสูตรดังนี้
A3 - B3 = (A - B)(A2 +AB+B2 )
ตัวอย่างที่ 1 จงแยกตัวประกอบของ x3 -216

วิธีทำ x3 -216 = x3 -63
= (x -6)[x2 +(x)(6)+62 ]
= (x -6)(x2 +6x +36)
ดังนั้น x3 -216 = (x -6)(x2 +6x +36)
ตัวอย่างที่ 2 จงแยกตัวประกอบของ 100 - x3

วิธีทำ 100 - x 3 = 103 - x3
= (10 - x)[102 +(10)(x)+x2 ]

= (10 - x)(100+10x + x2 )
ดังนั้น 100 - x 3 = (10 - x)(100+10x + x2 )
ตัวอย่างที่ 3 จงแยกตัวประกอบของ 8x3 -27y3

วิธีทำ 8x3 -27y3 = (2x)3 -(3y)3
= (2x - 3y)[(2x)2 +(2x)(3y)+(3y)2 ]

= (2x - 3y)(4x2 +6xy +9y2 )
ดังนั้น 8x3 -27y3 = (2x - 3y)(4x2 +6xy +9y2 )
14
ตัวอย่างที่ 4 จงแยกตัวประกอบของ (x - 3)3 -(3x +2)3

วิธีทำ (x - 3)3 -(3x +2)3 = (x - 3)-(3x +2) (x - 3)2 +(x - 3)(3x +2)+(3x +2)2 
= (x - 3 - 3x -2) (x2 -6x +9+3x2 +2x -9x +6+9x2 +12x +4)
= (-2x -5)(13x2 - x +7)

ดังนั้น (x - 3)3 -(3x +2)3 = (-2x -5)(13x2 - x +7)
ให้นักเรียนทำแบบฝึกทักษะที่ 2.2.1 ข้อ 2 หน้า 16
แบบฝึกทักษะ 2.2.1
→ด
1) x +27
3
= ( × +} ) ( ×
............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
2) y3 + 64 =
=
Cy ง ly -4 ✗ + อ2)
............................................................................................................................
............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
12 × → ) (
4 ☒ -2×4 1)
3) 8x +1 3
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
4) 64z3 +125 = (42+5) Clbz น แรง -

............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
15
×☒ 64
xdoy ) ( ม
-20
5) 27x3 + 512y3 = y)
............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
-1 8) + 5)
( 7) ll (
× ×
6) 729 +(x -2)3 = ............................................................................................................................
×
-
= ............................................................................................................................
ltx 9) (7×2×+13)
7) (3x -1)3 + (x - 4)3 = ............................................................................................................................
-
_
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
8) (2x +5) + (5x -9)

3 3
=
4 × 5
-
1 13 ✗
2
×#
1s 1)
...........................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
1) x3 -1 = IX.7) l \ + ☒ 1)
............................................................................................................................
-
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
16
2) z3 -216 = Cz 6) ( e 462-3 6)
............................................................................................................................
-
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
3) 125y3 - 64 = fsyiscrsyinoy ฿)
............................................................................................................................
-
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
4) 1000 -216x3 =
(P -6× ) [ mtbox แ ✗
............................................................................................................................
-
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
1 แ 3 → 2) [ 1 ะา ytnoyz
ยง 2 2)
5) 1331y3 - 343z3 ............................................................................................................................
-
=
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
6) (4x +3)3 -125 = ( 4× → 1 แ น ๚ ]

............................................................................................................................
•
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
17
ว่
ำ
(× ll) ( 127 ☒ +1 6✗ +07)

7) (7x -2)3 -(6x +9)3 = .........................................................................................................................
-
า
= .........................................................................................................................
= .........................................................................................................................
= .........................................................................................................................
8) (8x -15) -(3x -7) 3 3

= ¢ × → ) ( งา \
-3 ลง Xt นาง )
.........................................................................................................................
= .........................................................................................................................
= .........................................................................................................................
= .........................................................................................................................
การแยกตัวประกอบของพหุนามโดยใช้ผลต่างของกำลังสอง
ผลต่างของกำลังสาม และผลบวกของกำลังสาม
การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสูงกว่าสองบางรูป บางครั้งอาจทำได้โดยการจัดให้อยู่ในรูปผลต่าง
ของกำลังสอง และผลต่างของกำลังสามหรือผลบวกของกำลังสาม โดยใช้สมบัติของเลขยกกำลังมาช่วย จากนั้นนำ
ความรู้ที่ได้เรียนมาแล้วมาใช้ในการแยกตัวประกอบต่อได้ ในที่นี้จะพิจารณาการแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรี
สูงกว่าสองที่มีสัมประสิทธิ์เป็นจำนวนเต็ม
ทบทวนสมบัติเลขยกกำลัง
เมื่อ a เป็นจำนวนจริงที่ไม่เท่ากับศูนย์ m และ n เป็นเลขชี้กำลังที่เป็นจำนวนเต็ม
" "
(am )n = ...........................................................
☒
3
' 2
(×% y ✗
1. x6 สามารถเขียนให้อยู่ในรูปอื่น คือ.............................................................................................
2. y4 สามารถเขียนให้อยู่ในรูปอื่น คือ................................................................... ..........................
ะ
(2) 2)
3. z12 สามารถเขียนให้อยู่ในรูปอื่น คือ..............................................................................................
> × 12
า
4. 25x4 สามารถเขียนให้อยู่ในรูปอื่น คือ..............................................................................................

☒ yp
5. x6y3 สามารถเขียนให้อยู่ในรูปอื่น คือ............................................................................................. .
18
ตัวอย่างที่ 1 จงแยกตัวประกอบของ 4x4 -16x2

วิธีทำ 4x4 -16x2 = 4x2 (x2 - 4)
= 4x2 (x +2)(x -2)

ดังนั้น 4x4 -16x2 = 4x2 (x +2)(x -2)
ตัวอย่างที่ 2 จงแยกตัวประกอบของ x6 - 81x4

วิธีทำ x6 - 81x4 = x4 (x2 - 81)
= x4 (x +9)(x -9)
ดังนั้น x6 - 81x4 = x4 (x +9)(x -9)
ตัวอย่างที่ 3 จงแยกตัวประกอบของ x6 -1
วิธีทำ x6 -1 = (x3 )2 -12
= (x3 +1)(x3 -1)

= (x +1)(x2 - x +1)(x -1)(x2 +x +1)
ดังนั้น x6 -1 = (x +1)(x2 - x +1)(x -1)(x2 +x +1)
ตัวอย่างที่ 4 จงแยกตัวประกอบของ y4 +2y3 - y -2

วิธีทำ y4 +2y3 - y -2 = (y4 +2y3 )-(y +2)
= y3 (y +2)-(y +2)
= (y3 -1)(y +2)
= (y -1)(y2 +y +1)(y +2)
= (y -1)(y2 +y +1)(y +2)

ดังนั้น y4 +2y3 - y -2 = (y -1)(y2 +y +1)(y +2)
19
แบบฝึกทักษะ 2.2.2
× 4 ×2)
ะ
¢②
1M แ + 1
1) x 6
+2x
4
+x 2
= ............................................................................................................................
"
= ×4×4 1)
............................................................................................................................
✗" Cx น]
2) x -6254
............................................................................................................................
-
=
= ............................................................................................................................
= ...........................................................................................................................
3) 81y4 -625 = lytsy

............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
10,0ง (4×412×71) (2×-1)

4) 160,000x4 -10,000 = .......................................................................................................................
= .......................................................................................................................
= .......................................................................................................................
= .......................................................................................................................
[ µ ) 40] 4 ×2s → 1
5) x4 -10x2 +9 = ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
( ×40 ) ( 5)
2
6) x -29x +100
4 2
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
20
ว้
7) 64x4 -729 =
( จ งแ ษ)
............................................................................................................................
-
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
( \ 40J Cxhattso )
8) x6 +216 = ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
}
9) 512 - y6 =
ง
Lgy
............................................................................................................................
p
_
= ( จ yylaetoyligy
............................................................................................................................
-
= ............................................................................................................................
10) x4 - y4 =
l
Ekyycxtyscwy )
............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
( ม b- 1) [ 4 b + เงา + วง
11) a6b3 -1 = ............................................................................................................................
b- 1) ( b4 & bt
7)
= (............................................................................................................................
12) x6 - y6 = ☒+ p @ เ ๆ
✗ #
yityg
............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
13) 216x6 -27y6 =

27 ↳×
ๆ%
ะเ
54 f)
............................................................................................................................
+
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
= ............................................................................................................................
21
ข๋
ด้
ำ
ด้
ด้
ำ
ข้
การแยกตัวประกอบพหุนามดีกรีสูงกว่าสองโดยใช้เป็นวิธกี ารทำเป็นกำลังสองสมบูรณ์
การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสูงกว่าสอง นอกจากจะทำได้โดยการจัดให้อยู่ในรูปผลต่างของกำลัง
สอง และผลต่างของกำลังสามหรือผลบวกของกำลังสาม แล้วยังสามารถใช้เป็นวิธีทำเป็นกำลังสองสมบูรณ์ โดยใช้
สมบัติของเลขยกกำลังมาช่วย จากนั้นนำความรู้ที่ได้เรียนมาแล้วมาใช้ในการแยกตัวประกอบต่อได้ ในที่นี้จะ
พิจารณาการแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสูงกว่าสองที่มีสัมประสิทธิ์เป็นจำนวนเต็ม
ทบทวนสูตรการแยกตัวประกอบของพหุนาม
เมื่อ A และ B เป็นพหุนาม
1. A2 - B2 ( At B) ( A-13)
= .............................................................................................
2. (A+B)2 1Mt 2 epy
= .............................................................................................
3. (A - B)2 1 E. 2A Bt 13 2)
= .............................................................................................
4. A3 +B3 = ⑦* B) ( AR +15)
.............................................................................................
-
5. A3 - B3 = (A-B) 1A t AB t ⑤
.............................................................................................
1
ตัวอย่างที่ 1 จงแยกตัวประกอบของ 4x4 − y2 − 6y − 9

วิธีทำ 4x4 − y2 − 6y − 9 = 4x4 − (y2 + 6y + 9)
= (2x2 )2 -(y +3)2

= (2x2 )+(y+3) (2x2 )-(y+3)
= (2x2 +y +3)(2x2 - y - 3)
ดังนั้น 4x4 − y2 − 6y − 9 = (2x2 +y +3)(2x2 - y - 3)
ตัวอย่างที่ 2 จงแยกตัวประกอบของ x4 +x2 +1 เพื่อให้ได้ จะต้องมีพจน์
วิธีทำ x4 +x2 +1 = (x4 +2x2 +1)- x2 แต่เนื่องจากพจน์กลางของพหุนาม
= (x2 +1)2 - x2
ไม่มีพจน์ แต่มีพจน์
จึงต้องเพิ่มอีก เพื่อให้จัดรูป
= (x2 +1)+x  (x2 +1)- x 
กำลังสองสมบูรณ์ได้ แล้วลบออกด้วย
= (x2 +x +1)(x2 - x +1) เพื่อให้ค่าของพหุนามคงเดิม
ดังนั้น x4 +x2 +1 = (x2 +x +1)(x2 - x +1)
22
ก้
ตัวอย่างที่ 3 จงแยกตัวประกอบของ x4 +3x2 + 4

วิธีทำ x4 +3x2 + 4 = (x2 )2 +3x2 +22
= (x2 )2 +2(2)(x2 ) + 22  +3x2 -2(2)x2
= (x2 +2)2 +3x2 - 4x2

เพื่อให้ได้ จะต้องมีพจน์
= (x2 +2)2 - x2
แต่เนื่องจากพจน์หรือ จึง
= (x2 +2)+x  (x2 +2)- x 
เพิ่มพจน์ เพื่อให้จัดรูปกำลัง
= (x2 +x +2)(x2 - x +2) สองสมบูรณ์ได้ แล้วลบออกด้วย
ดังนั้น x4 +3x2 + 4 = (x2 +x +2)(x2 - x +2) เพื่อให้ค่าของพหุนามคงเดิม
เพื่อให้ได้ จะต้องมีพจน์
วิธีทำ x4 +4 = (x2 )2 +22 แต่เนื่องจากพจน์ไม่มีพจน์
= (x2 )2 +2(2)(x2 ) + 22  -2(2)x2 อยู่ในนิพจน์ จึงต้อง
เพิ่มพจน์ เพื่อให้จัดรูปกำลัง
= (x2 +2)2 - 4x2
สองสมบูรณ์ได้ แล้วลบออกด้วย
= (x2 +2)2 -(2x)2 เพื่อให้ค่าของพหุนามคงเดิม
= (x2 +2)+2x  (x2 +2)-2x 
= (x2 +2x +2)(x2 -2x +2)

ดังนั้น x4 +4 = (x2 +2x +2)(x2 -2x +2)
23
จงแยกตัวประกอบของพหุนามต่อไปนี้
(× +5)
1. x4 – 50x2 + 625 = lxs า lxes ) ( ×* )
..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
2. 25y4 + 120y2 + 144 = lsy + a)

Csy แง Csy + $ 2)
..............................................................................................................
-
Gy -1 2)
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
3. x4 - 32x2 + 256 = Ktlllrt 6kt ↳ 1×-1 6)

..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
l 5✗ +า f
3
6 3
4. 25x +10x + 1 = ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
5. x4 - y2 -10y -25 = Cxkyts ) (×

ะ
g- 5)
..............................................................................................................
-
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
24
6. 9x4 - y2 + 2y -1 =
[ C 3×4 G-แ 1T [ 3ft ytyj
..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
7. x4 + 64 = feext D µ + * × + 8)
..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
8. 4x4 + 1 = ( 2 +ง -2 ✗ ) ( tlt 2✗ )
..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
9. 2500x4 + 1 = / 9 ง✗4า bx ) l 50 tltloxl

..............................................................................................................
-
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
= ..............................................................................................................
25
ห้
การแยกตัวประกอบพหุนามดีกรีสูงกว่าสองโดยใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือ
ทบทวนทฤษฎีบทเศษเหลือ
พิจารณาการหารพหุนาม x2 +3x -4 ด้วยพหุนาม x -2 ดังนี้
x + 5
x -2 x2 + 3x - 4
x2 - 2x
5x - 4
5x - 10
6
จากการหารข้างต้น จะเห็นเมื่อหารพหุนาม x2 +3x -4 ด้วยพหุนาม x -2 จะได้เศษ 6
ให้ P(x) แทนพหุนาม x2 +3x -4

นั่นคือ P(x) = x2 +3x -4
เมื่อแทน x ด้วย 2 ใน P(x) = x2 +3x -4 จะได้
P(2) = (2)2 +3(2)- 4
= 4+6-4
= 6
P(x) เป็นค่าที่ได้จากการแทน x ด้วย 2 ในพหุนาม P(x)

จากที่แสดงข้างต้น จะเห็นว่า P(2) เท่ากับเศษที่ได้จากการหารพหุนาม P(x) ด้วยพหุนาม x -2
ในกรณีทั่วไป เมื่อหารพหุนาม P(x) ใด ๆ ด้วยพหุนาม x -a ที่ a เป็นค่าคงตัวจะได้เศษซึ่งต่อไปนี้จะ

เรียกว่าเศษเหลือ ดังทฤษฎีบทต่อไปนี้
ทฤษฎีบท (ทฤษฎีบทเศษเหลือ)
ถ้าหารพหุนาม P(x) ด้วยพหุนาม x -a ที่ a เป็นค่าคงตัว แล้วจะได้เศษเหลือเป็น P(a)
26
ทดสอบความพร้อม
1. จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือหาเศษเหลือที่ได้จากการหาร 2x2 -5x+6 ด้วยพหุนาม x -3
วิธีทำ ให้ P(x) = 2x2 -5x+6

จากทฤษฎีบทเศษเหลือ จะได้ P(3) เป็นเศษที่ได้จากกหาร P(x) ด้วย x -3
P(3) = 2(3)2 -5(3)+6

= 18 -15+6
= 9
ดังนั้น เศษเหลือเท่ากับ 9
ตอบ 9
2. จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือหาเศษเหลือที่ได้จากการหาร 8x2 -4x+11 ด้วยพหุนาม x + 5
PES ) 8s R 5) + แ
วิธีทำ ..............................................................................................................................................
≈
=
231
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
3. จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือหาเศษเหลือที่ได้จากการหาร 2x4 -2x3 -5x2 +3x+4 ด้วยพหุนาม x+1

ʰ
P (ง ) = -5 [ mekastt
ว
9 ะ บาง
วิธีทำ ..............................................................................................................................................
-
..............................................................................................................................................
t
0
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
27
4. จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือหาเศษเหลือที่ได้จากการหาร -2x5 +4x4 -3x3 +8x+7 ด้วยพหุนาม x -1

P A) -2 ☒ +4×475+8✗
-17
วิธีทำ ..............................................................................................................................................
←
A (1) 2h Bt 4 G) 4-3GB +8
(1) +>
..............................................................................................................................................
=
= -22 ใบ 3 # +
..............................................................................................................................................
-7
=
14
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
5. จงใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือหาเศษเหลือที่ได้จากการหาร x3 +4x2 -11x -30 ด้วยพหุนาม x -3

pcx > ×44 \ แ × -3
วิธีทำ ..............................................................................................................................................
=
-
◦
33 + 4 (3) ¥ % ๑
p (7) [ 30
..............................................................................................................................................
t n
27+36-33-3 ①
..............................................................................................................................................
=
=
◦
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
จากข้อ 5 จะเห็นว่าเมื่อหาร x3 +4x2 -11x -30 ด้วย x -3 จะได้เศษเหลือเป็น 0 แสดงว่า x -3 หาร

x3 +4x2 -11x -30 ได้ลงตัว ดังนั้น จะได้ว่า x -3 เป็นตัวประกอบของ x3 +4x2 -11x -30
นำ x -3 ไปหาร x3 +4x2 -11x -30 โดยการตั้งหาร จะได้ดังนี้
x2 + 7x + 10
x - 3 x3 + 4x2 - 11x - 30
x3 - 3x2
7x2 -11x
7x2 -21x
10x - 30
10x - 30
0
28
จะเห็นว่า เมื่อนำ x -3 ไปหาร x3 +4x2 -11x -30 จะได้ผลหารเป็น x2 +7x+10 และเศษเหลือเป็น 0

จากความสัมพันธ์ของตัวตั้ง ตัวหาร ผลหาร และเศษเหลือ ซึ่งเป็นดังนี้
ตัวตั้ง = (ตัวหาร x ผลหาร) + เศษส่วน
จะได้ว่า x3 +4x2 -11x -30 = (x - 3)(x2 +7x +10)+0
หรือ x3 +4x2 -11x -30 = (x - 3)(x2 +7x +10)
แต่สามารถแยะตัวประกอบของ x2 +7x+10 ได้เป็น
x2 +7x+10 = (x+2)(x+5)
ดังนั้น x3 +4x2 -11x -30 = (x -3)(x+2)(x+5)
นั่นคือ แยกตัวประกอบของ x3 +4x2 -11x -30 ได้ดังนี้
x3 +4x2 -11x -30 = (x -3)(x+2)(x+5)
จะเห็นว่า การแยกตัวประกอบของ P(x) = x3 +4x2 -11x -30 ข้างต้นนี้ใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือใน
การแยกตัวประกอบก่อน โดยพิจารณาจาก P(3) = 0 ทำให้ได้ว่า x -3 เป็นตัวประกอบหนึ่งของ P(x)
จากนั้นจึงหาตัวประกอบอื่นต่อไป
กล่าวได้ว่า ในการแยกตัวประกอบของพหุนาม P(x) โดยใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือ ต้องหาจำนวน a ที่
ทำให้ P(a) = 0 ก่อน
ให้สังเกตว่าพหุนาม x3 +4x2 -11x -30 นี้มาสัมประสิทธิ์เป้นจำนวนเต็มและสัมประสิทธิ์ของตัวแปรที่
มีกำลังสูงสุดเป็น 1 และเมื่อพิจารณาตัวประกอบของ x3 +4x2 -11x -30 คือ x -3, x +2 และ x +5 จะ
เห็นว่าจำนวนเต็ม 3, -2 และ -5 หารจำนวนเต็ม -30 ได้ลงตัว ซึ่ง -30 คือพจน์ที่เป็นค่าคงตัวของพหุนาม
x3 +4x2 -11x -30 นอกจากนี้เมื่อหา P(-2) และ P(-5) จะได้ P(-2) = 0 และ P(-5) = 0 ด้วยเช่นกัน
ในกรณีทั่วแ เมื่อ P(x) เป็นพหุนามที่มีสัมประสิทธิ์เป็นจำนวนเต็มและสัมประสิทธิ์ของตัวแปรที่มีกำลัง
สูงสุดเป็น 1 และ a เป็นจำนวนเต็มที่ทำให้ P(a) = 0 จะได้ว่า a หารพจน์ที่เป็นค่าคงตัวของพหุนาม P(x)
ได้ลงตัว ดังนั้นการหาจำนวนเต็ม a ที่ทำให้ P(a) = 0 จะพิจารณาจากจำนวนเต็มที่หารพจน์ที่เป็นค่าคงตัวของ
พหุนาม P(x) ได้ลงตัว
จากที่กล่าวมานี้ จะเห็นว่าอาจแยกตัวประกอบของ P(x) ซึ่งเป็นพหุนามที่มีสัมประสิทธิ์เป็นจำนวนเต็ม
และสัมประสิทธิ์ของตัวแปรที่มีกำลังสูงสุดเป็น 1 ได้โดยใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือ ซึ่งสรุปเป็นขั้นตอนได้ดังนี้
29
1. หาจำนวนเต็มทั้งหมดที่หารพจน์ที่เป็นค่าคงตัวของพหุนาม P(x) ได้ลงตัว

2. จากจำนวนเต็มที่หาได้ในข้อ 1 เลือกจำนวนเต็ม a ที่ทำให้ P(a) = 0 จะได้ว่า x -a เป็น
ตัวประกอบของ P(x)
3. นำ x -a ที่ได้ในข้อ 2 ไปหารพหุนาม P(x) ได้ผลหารเป็นพหุนามใหม่ที่ไม่ซ้ำกับพหุนาม P(x) จะ
ให้ผลหารนี้เป็นพหุนาม Q(x) ซึ่งดีกรีของพหุนาม Q(x) จะน้อยกว่าดีกรีของพหุนาม P(x) อยู่
1 และ P(x) = (x -a)Q(x)
4. ถ้าพหุนาม Q(x) ที่ได้ในข้อ 3 เป็นพหุนามที่มีดีกรีสูงกว่าสองและสามารถแยกตัวประกอบต่อไปได้
อีกก็แยะตัวประกอบของพหุนาม Q(x) โดยใช้วิธีตามขั้นตอนในข้อ 1 ข้อ 2 และข้อ 3 แต่ถ้าพหุนาม
Q(x) ที่ได้ในข้อ 3 เป็นพหุนามดีกรีสองและสามารถแยกตัวประกอบต่อไปได้อีก ก็ให้แยกตัว
ประกอบของพหุนาม Q(x) โดยใช้วธิ ีแยกตัวประกอบที่เคยเรียนมาแล้วหรือจะใช้วิธีตามขั้นตอนใน
ข้อ 1 ข้อ 2 และข้อ 3 ก็ได้
ตัวอย่างที่ 1 จงแยกตัวประกอบของ x3 − x2 − 8x+12

วิธีทำ ให้ P(x) = x3 − x2 − 8x+12
พจน์ที่เป็นค่าคงตัวของ P(x) คือ 12
จำนวนเต็มที่หาร 12 ได้ลงตัว คือ 1, -1, 2, -2, 3, -3, 4, -4, 6, -6, 12 และ -12
พิจารณา P(1)
P(1) = 13 − 12 − 8(1)+12
= 4
จะเห็นว่า P(1)  0
พิจารณา P(-1)
P(-1) = (-1)3 − (−1)2 − 8(-1)+12
= -1-1+8+12
= 18
จะเห็นว่า P(-1)  0
P(2) = 23 − 22 − 8(2)+12
= 8 -4 -16+12
30
= 0
ดังนั้น x -2 เป็นตัวประกอบ x3 − x2 − 8x+12

นำ x -2 ไปหาร x3 − x2 − 8x+12 ได้ผลหารเป็น x2 + x -6
จะได้ P(x) = (x -2)(x2 + x -6)
= (x -2)(x+3)(x -2)
ดังนั้น x3 − x2 − 8x+12 = (x -2)(x+3)(x -2)
หรือ x3 − x2 − 8x+12 = (x -2)2(x +3)
ตัวอย่างที่ 2 จงแยกตัวประกอบของ x3 + 3x2 -2

วิธีทำ ให้ P(x) = x3 + 3x2 -2
พจน์ที่เป็นค่าคงตัวของ P(x) คือ -2
จำนวนเต็มที่หาร -2 ได้ลงตัว คือ 1, -1, 2 และ -2
พิจารณา P(1) จะได้ P(1)  0

พิจารณา P(-1)
P(-1) = (-1)3 + 3(-1)2 − 2
= -1+3-2
= 0
ดังนั้น x -(-1) หรือ x +1 เป็นตัวประกอบ x3 + 3x2 -2
นำ x +1 ไปหาร x3 + 3x2 -2 ได้ผลหารเป็น x2 + 2x -2
จะได้ P(x) = (x +1)(x2 +2x -2)
ดังนั้น x3 + 3x2 -2 = (x +1)(x2 +2x -2)
ตัวอย่างที่ 3 จงแยกตัวประกอบของ x4 −15x2 -10x+24

วิธีทำ ให้ P(x) = x4 −15x2 -10x+24
พจน์ที่เป็นค่าคงตัวของ P(x) คือ 24
จำนวนเต็มที่หาร 24 ได้ลงตัว คือ 1, -1, 2, -2, 3, -3, 4, -4, 6, -6, 8, -8, 12, -12, 24 และ -24
31
P(1) = 14 -15(1)3 -10(1)+24

= 1-15-10+24
= 0
ดังนั้น x -1 เป็นตัวประกอบของ x4 −15x2 -10x+24
นำ x -1 ไปหาร x4 −15x2 -10x+24 ได้ผลหารเป็น x3 +x2 -14x -24
จะได้ P(x) = (x -1)(x3 +x2 -14x -24)
ให้ Q(x) = x3 +x2 -14x -24
พจน์ที่เป็นค่าคงตัวของ Q(x) คือ -24
จำนวนเต็มที่หาร -24 ได้ลงตัว คือ 1, -1, 2, -2, 3, -3, 4, -4, 6, -6, 8, -8, 12, -12, 24
และ -24
พิจารณา Q(1), Q(-1) และ Q(2) จะได้ Q(1)  0, Q(-1)  0 และ Q(2)  0
พิจารณา Q(-2)
Q(-2) = (-2)3 +(-2)2 -14(-2)-24
= -8+4+28 -24
= 0
ดังนั้น x +2 เป็นตัวประกอบของ x3 +x2 -14x -24
นำ x +2 ไปหาร x3 +x2 -14x -24 ได้ผลหารเป็น x2 - x -12
จะได้ Q(x) = (x +2)(x2 - x -12)
ดังนั้น P(x) = (x -1)(x +2)(x2 - x -12)

= (x -1)(x+2)(x -4)(x+3)
นั่นคือ x4 −15x2 -10x+24 = (x -1)(x+2)(x -4)(x+3)
ตัวอย่างที่ 4 จงแยกตัวประกอบของ x4 +3x2 -27x -81

วิธีทำ
วิธีที่ 1 ใช้การเข้าวงเล็บดังนี้
x4 +3x2 -27x -81 = (x4 +3x3 )-(27x +81)
= x3(x +3)-27(x +3)
32
= (x +3)(x3 -27)
= (x +3)(x3 - 33 )
= (x +3)(x - 3)(x2 +3x +9)
ดังนั้น x4 +3x2 -27x -81 = (x +3)(x - 3)(x2 +3x +9)
วิธีที่ 2 ใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือ ดังนี้

ให้ P(x) = x4 +3x2 -27x -81
พจน์ที่เป็นค่าคงตัวของ P(x) คือ -81
จำนวนเต็มที่หาร -81 ได้ลงตัว คือ 1, -1, 3, -3, 9, -9, 27, -27, 81 และ -81
พิจารณา P(1) และ P(-1) จะได้ P(1)  0 และ P(-1)  0

P(3) = 34 +3(3)3 -27(3)- 81
= 81+81-81-81
= 0
ดังนั้น x -3 เป็นตัวประกอบของ x4 +3x2 -27x -81
นำ x -3 ไปหาร x4 +3x2 -27x -81 ได้ผลหารเป็น x3 +6x2 +18x+27
จะได้ P(x) = (x - 3)(x3 +6x2 +18x +27)
ให้ Q(x) = x3 +6x2 +18x+27
พจน์ที่เป็นค่าคงตัวของ Q(x) คือ 27
จำนวนเต็มที่หาร 27 ได้ลงตัว คือ 1, -1, 3, -3, 9, -9, 27 และ -27

พิจารณา Q(1), Q(-1) และ Q(3) จะได้ Q(1)  0, Q(-1)  0 และ Q(3)  0
พิจารณา Q(-3)
Q(-3) = (-3)3 +6(-3)2 +18(-3)+27
= -27+54 -54+27
= 0
ดังนั้น x +3 เป็นตัวประกอบของ x3 +6x2 +18x+27
นำ x +3 ไปหาร x3 +6x2 +18x+27 ได้ผลหารเป็น x2 +3x+9
33
จะได้ Q(x) = (x +3)(x2 +3x +9)
ดังนั้น P(x) = (x - 3)(x +3)(x2 +3x +9)

นั่นคือ x4 +3x2 -27x -81 = (x - 3)(x +3)(x2 +3x +9)
จงแยกตัวประกอบของพหุนามต่อไปนี้โดยใช้ทฤษฎีบทเศษเหลือ
1. x3 – 8x2 + 19x -12 2. x3 – 2x2 -2x +12
3. x3 -19x - 30 4. x3 +4x2 -11x +6
5. x3 +2x2 -16x - 32 6. x3 – x2 -11x - 4
7. x4 + 2x3 –11x2 + 12x +36 8. x4 -5x3 –17x2 + 129x -180

9. x4 – 34x2 + 225 10. x5 -23x3 – 6x2 + 112x +96
า
๚ะ %
& 3% % %%
36
อ
-
=
p pcxi H
ของ 36
ว ประกอบ -
16,21 → 9,32
,
$
[ 2,4
ใ8
1 34 %
-
เ น
5-ะ31
ว ประกอบ
2
% เ×
-
×
× +2
+ แ 2✗+36
จะ ไ Pcxl =
☒ + ☒ 1×% _
i.it 32×448
34
ำ
คื
ตั
ตั
ษ้
ป็
ด้
ใ
8. ☒ -
5×3-17 + 12 ๑ ✗-180
ใ
า 2 ๑8- 180
Pk ) = ✗ -5 -1☒ ☒ -
ม เ น ว ประกอบ ของ po
-
เลข
.
จะ โ ×
+123 (3) -18

°
÷
ocx ) pe -
→ ⑤ - เ> ③
= 0
ตอบ × -
s
ใ
๑ ×
→ 4\
-1ns
ม ว ประกอบ w งาน 5
จะ ไ × -
s
น 3 %) +225
i. px ↓ pc g)
=
= 62<-8501-276
=
0
๓ อข (× -
5)
35
ที่
สุ่
ำ
ข๋
ตั
ตั
สุ่
วั
ป็
ด้
ก้
ำ
×
3- XLHX -4
6.
# ดาว ประกอบ ของ 0

จ
% × -4
3
i. px oc 4) = 4ง _ -41
= 0
ตอบ × -4
+4×2 แ × * 6
e. \
อประกอบ 6
ม ของ
-
ไ
า
×
-
จะ
kt =
1 44h4 แ 4) -1
i. 0☒1
-
0
=
ต N มา
36
ก้
อุ้
อ็
ด้
3. × 2 ✗ -30
ประกบ✓ ของ B
จะ ไ xp
เงย → J →
(
-
→
I 0☒ 1 P1 =
-
0
=
ตอบ Xtc
t 12
2. _
2×2 →✗
ประกอบ
ม คอ ของ 12
จ≠ ไ × +2
N
.
-2 (a) rtzlt
i. pa pt a) =
f)
= o
ตอบ 842
37
สุ์
ำ
สุ
ด้
ด้
ตื
แ
3- +1 ว✗ -
1. ×
ม ง ปราบของ 1ะ
จะ ไ ✗ -1
จบยา ) 4 1 311)
+
i. P¢ ง P C) r
-
-1L
= 1-
8 43
1
= >
ต vv × 7
38
ดั
ส์
ท้
ก้
ด้
39
40

บทที่-2-ภัทรกร ทองละมุล เลขที่13

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

บทที่-2-ภัทรกร ทองละมุล เลขที่13

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

บทที่ 2 การแยกตัวประกอบพหุนามดีกรีสูง

ผลการเรียนรู้ เวลา 10 ชั่วโมง

ถ้า a, b และ c แทนจำนวนใด ๆ แล้ว

a(b + c) = ab + ac หรือ (b + c)a = ba + ca

จากกิจกรรม 2.1.2 การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสองตัวแปรเดียวในรูป ax2 + bx + c

จากกิจกรรม 2.1.3 การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสองตัวแปรเดียวในรูป ax2 + bx + c

5) (x +2)2 +6(x +2)+9 = [ (5+2) ง

10) 2x2 – 9x – 5 = (กลาง ( × 5)

11) 3x2 +20x – 7 = (3×-1) (

จากกิจกรรม 2.1.4 การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสองที่เป็น......................................................

๑ ×2T 24× =20 ☒

จากกิจกรรม 2.1.5 การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรีสองที่เป็น......................................................

การแยกตัวประกอบของพหุนาม คือ การเขียนพหุนามนั้นในรูปการคูณกันของพหุนามที่มีดีกรีต่ำกว่าพหุ

วิธีทำ 12y2z+20yz = 4yz(3y+5)

ดังนั้น 12y2z+20yz = 4yz(3y+5)

ตัวอย่างที่ 2 จงแยกตัวประกอบของ 5x2z – 3y+5yz – 3x2

วิธีทำ 5x2z – 3y+5yz – 3x2 = (5x2z – 3x2 )+(5yz – 3y)

ตัวอย่างที่ 3 จงแยกตัวประกอบของ a2 – 2b – 5a3 +10ab

วิธีที่ 2 a2 – 2b – 5a3 +10ab = (10ab – 2b) – (5a3 – a2 )

= 2b(5a –1) – a2(5a –1)

ตัวอย่างที่ 4 จงแยกตัวประกอบของ 2a4 – 32a2

วิธีทำ 2a4 – 32a2 = 2a2(a2 –16)

ตัวอย่างที่ 5 จงแยกตัวประกอบของ 3x3 – 24x2 – 27x

ตัวอย่างที่ 6 จงแยกตัวประกอบของ a3(b+1)– a2(b+1)– 4a(b+1)

วิธีทำ a3(b+1)– a2(b+1)– 4a(b+1) = a(b+1)[a2 – a – 4]

3) 28a4 – 35a3 +14a = 7 ด ( ↳7- 5 0 2)

5) x2z – 4y – x2y+4z = 4-yicxtos

7) 2a3 + 3a2 – 2a 9 แด +นา r

11) x2y3 – 4xy3 + 2(x – 4) = ☒ ๆ4 [ ×→

ขั้นที่ 1 กำหนดรูปเรขาคณิตสามมิติ 2 รูป

ขั้นที่ 3 พิจารณารูปใหญ่ด้านล่างนี้ หากตัดเป็นทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก จะได้รูป B ซึ่งมีปริมาตร เท่ากับ

แล้วย้ายรูปทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก B ไปที่รูปทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก A จะทับกันได้สนิทพอดี

= (x +5)(x2 -5x +25)

(x +5)(x2 -5x +25) = x3 -5x2 +25x+5x2 -25x+125

เราสามารถแยกตัวประกอบของ x3 +53 ได้เป็น (x +5)(x2 -5x +25)

A3 +B3 = (A+B)(A2 - AB+B2 )

ตัวอย่างที่ 2 จงแยกตัวประกอบของ x3 +125

ตัวอย่างที่ 3 จงแยกตัวประกอบของ 27x3 +64

= (3x +4)[(3x)2 -(3x)(4)+42 ]

ตัวอย่างที่ 4 จงแยกตัวประกอบของ (2x +1)3 +(x - 3)3

= (3x -2)(4x2 +4x +1-2x2 +5x +3+x2 -6x +9)

ให้นักเรียนทำแบบฝึกทักษะที่ 2.2.1 ข้อ 1 หน้า 15

ขั้นที่ 1 กำหนดลูกบาศก์ A ให้มีความยาว

= (x -5)(x)(x)+5(x -5)(x)+(5)(5)(x -5)

= (x -5)(x2 +5x +25)

(x -5)(x2 +5x +25)

เราสามารถแยกตัวประกอบของ x3 - 53 ได้เป็น (x -5)(x2 +5x +25)

ตัวอย่างที่ 1 จงแยกตัวประกอบของ x3 -216

ตัวอย่างที่ 2 จงแยกตัวประกอบของ 100 - x3

= (10 - x)[102 +(10)(x)+x2 ]

ตัวอย่างที่ 3 จงแยกตัวประกอบของ 8x3 -27y3

= (2x - 3y)[(2x)2 +(2x)(3y)+(3y)2 ]

ตัวอย่างที่ 4 จงแยกตัวประกอบของ (x - 3)3 -(3x +2)3

= (x - 3 - 3x -2) (x2 -6x +9+3x2 +2x -9x +6+9x2 +12x +4)

= (-2x -5)(13x2 - x +7)

ให้นักเรียนทำแบบฝึกทักษะที่ 2.2.1 ข้อ 2 หน้า 16

4) 64z3 +125 = (42+5) Clbz น แรง -

8) (2x +5) + (5x -9)

6) (4x +3)3 -125 = ( 4× → 1 แ น ๚ ]

(× ll) ( 127 ☒ +1 6✗ +07)

8) (8x -15) -(3x -7) 3 3

4. 25x4 สามารถเขียนให้อยู่ในรูปอื่น คือ..............................................................................................

ตัวอย่างที่ 1 จงแยกตัวประกอบของ 4x4 -16x2