JSTOR Primary Sources

Angola bulletin, Vol. 14, No. 3

Source: JSTOR Primary Sources , 03-01-1976
Contributed by: Angola Comité
Stable URL: https://www.jstor.org/stable/al.sff.document.nizap2c00277

JSTOR is a not-for-profit service that helps scholars, researchers, and students discover, use, and build upon a wide
range of content in a trusted digital archive. We use information technology and tools to increase productivity and
facilitate new forms of scholarship. For more information about JSTOR, please contact support@jstor.org.

This item is part of a JSTOR Collection.

For terms of use, please refer to our Terms & Conditions at https://about.jstor.org/terms/#whats-in-jstor

JSTOR Primary Sources is collaborating with JSTOR to digitize, preserve and extend access to
JSTOR Primary Sources

This content downloaded from

90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms

AN i i IA (Gl om
LTH
hs
ANGOLA COMITE
De strijd gaat door
De oorlog in Angola is voorbij. Na een zeer langdurige
strijd, die van het Angolese volk zware offers heeft
gevraagd, is de bekendste leus van de MPLA 'De over-
winning is zeker' (A Vitoria E Certa) werkelijkheid ge-
worden.
Maar in alle officiéle verklaringen van de MPLA werd
deze leus altijd onmiddellijk door een tweede gevolgd:
'De strijd gaat door' (A Luta Continua). En zo is ook
in werkelijkheid onmiddellijk na de uitbarstingen van
vreugde over de overwinning, begonnen met de strijd
voor de wederopbouw van Angola.
Er moet in Angola zeer veel gebeuren. Door de lang-
‘durige oorlog zijn de plantages en de landbouwvelden
verwaarloosd en vernietigd. Door het vertrek van de
Portugese kaders en door de economische boycot tegen
de Angolese staat ligt de industrie voor een groot deel
stil. In Angola is gebrek aan alles.
14de jaargang no. 3
maart 1976
verschijnt maandelijks
steunprijs f 1,-
VREIGEEIE EEE
ANGOLA
MOZAMBIQUE
GUINEE BISSAU
EERE ALE
Voor deze moeilijke situatie zal het Angolese volk
nieuwe oplossingen moeten vinden. Nieuwe oplossin-
gen omdat een eenvoudig herstel van de Portugese er-
fenis van ongelijkheid en uitbuiting ondenkbaar is.
Nieuwe oplossingen ook omdat een terugkeer naar de
traditionele organisatievormen van de oude Afrikaanse
maatschappij even onaanvaardbaar is. Het zou een stap
terug betekenen, en de verdeling van de Angolese sa-
menleving over allerlei stammen. De derde leus van
de MPLA 'Eén enkel volk, één enkele natie' (Um S6
Povo, Uma SS Nagdo) geeft duidelijk aan dat de oplos-
sing niet in deze richting gezocht zal worden.
In dit bulletin zal vooral aandacht worden besteed aan
de nieuwe samenleving die de MPLA in Angola op-
bouwt. Hoewel het land nog maar kort onafhankelijk is,
tekenen de nieuwe structuren zich al duidelijk af.
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
@ Muurkranten in de
wijken, scholen en be-
drijven vormen een van
de meest gebruikte
middelen voor de poli-
tisering. Hier de muur-
Lb A il
krant van de Junta Au-
tonoma das Estradas in
Luanda.
he om BR
Mentaliteitsverandering
voorwaarde voor lotsverbetering
De Angolese hoofdstad Luanda heeft twee gezichten.
De stad bestaat uit mooie oude koloniale gebouwen en
blokken moderne flats die door de Portugezen voor hun
eigen gebruik zijn neergezet. Het andere gezicht van
‘de stad wordt gevormd door de musseques, de uitge-
breide krottenwijken die rondom dit centrum liggen,
die maar zelden door blanken worden gezien behalve
van achter het raam van een auto die er snel doorrijdt.
Ongeveer tweederde van de half miljoen inwoners van
Luanda woont in deze musseques, opeengepakt in sme-
rige bouwsels van hout, ijzer en golfplaat. Er is daar
geen electriciteit, er zijn geen toiletten en er is
slechts op enkele plaatsen een openbare kraan. Maar
ondanks hun duidelijke armoede schijnen deze mensen
hun gevoel voor waardigheid en zelfs voor humor te
hebben bewaard.
Uit deze krottenwijken is indertijd de MPLA ontstaan,
de nationalistische organisatie die nu de regering van
de Volksrepubliek Angola vormt. Gedurende de oorlog
tegen de Portugese koloniale overheersing opereerden
er jarenlang clandestiene cellen van de MPLA in de
musseques. Nu hebben de vroegere MPLA-cellen het
bestuur over de krottenwijken op zich genomen. Ze
proberen de bevolking te reorganiseren en in beweging
te krijgen, en haar bij te staan met belangrijke dien-
sten zoals onderwijs en gezondheidszorg.
RANGEL
Rangel, ongeveer drie kilometer van het centrum van
de stad, is een voorbeeld van een musseque. De eer-
ste inwoners kwamen er nog maar 25 jaar geleden
maar sindsdien is de bevolking toegenomen tot 60.000
mensen. Afgezien van enkele gebouwtjes van baksteen
of beton, die vroeger van de Portugese handelaars wa-
ren, bestaat de hele wijk uit hutten, die in min of meer
vervallen staat verkeren.
In het centrum van Rangel staan de tijdelijke kantoren
van de DOM, het Departement van de Organisatie van
de Massa. Via deze organisatie probeert de MPLA de
mensen nieuwe opvattingen bij te brengen en hen ver-
trouwd te maken met het idee van de 'volksmacht'.
4
Overal in het land heeft het DOM van dergelijke kanto-
ren staan. Het is een van de belangrijkste organisa-
ties binnen de MPLA, en valt direct onder het Centra-
le Comité van de beweging.
Een van de belangrijkste functies van het DOM is het
politiseren van de bevolking. Bijna elke avond zijn er
politieke bijeenkomsten en cursussen voor de inwoners.
"We zijn bezig onze koloniale mentaliteit te verande-
ren in een anti-koloniale', vertelt kameraad Tinito,
een plaatselijke functionaris van het DOM. "We moe-
ten de structuur van onze samenleving en de instelling
van onze mensen veranderen door politieke voorlich-
Bingssll
VRAAGBAAK
Het DOM functioneert ook (of probeert dat) als een
soort vraagbhaak voor plaatselijke problemen. De men-
sen kunnen er terecht als ze ziek zijn. Het DOM zal
dan proberen een dokter voor hen te vinden. Het zal
proberen om voor een kind een school te vinden. Maar
dat is dikwijls een bijna onmogelijke opgave, want veel
Portugese artsen en onderwijzers hebben het land ver-
laten.
De MPLA heeft een aantal eigen schooltjes voor kleine
kinderen opgezet, waar oudere kinderen voor de klas
staan. In een van deze schooltjes zag ik kinderen van
vijf en zes jaar, die ingewijd werden in de geheimen
van het rekenen, en vrijheidsliederen zongen onder
leiding van een jongen van ongeveer vijftien jaar.
Het is allemaal erg bewonderenswaardig, en er kan
geen twijfel zijn aan het grote enthousiasme waarmee
plaatselijke activisten van de MPLA de enorme pro-
blemen aanpakken. Maar zal dit enthousiasme stand
houden als het nieuwe van de revolutie en de onafhan-
kelijkheid er af is? Of zal het leven in de musseques
praktisch zonder verbeteringen doorgaan? Op derge-
lijke dingen zal de MPLA in de toekomst worden beoor-
deeld.
(Dit artikel van de Engelse journalist Nicholas Ashford
werd gepubliceerd in The Times van 6 februari 1976).
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
Emancipatie Angolese vrouw
krijgt veel aandacht
Ook de OMA, de vrouwen-organisatie van Angola,
heeft onlangs een congres gehouden, waar de perspec-
tieven voor de emancipatie van de Angolese vrouw
werden besproken. Bij de OMA deed zich een opmer-
kelijk probleem voor: de organisatie bestond voorna-
melijk uit oudere vrouwen, die hier steun zochten om
hun overgeérfde onderdanige positie te overwinnen.
Dit probleem deed zich bij de jongere vrouwen in het
geheel niet meer voor. Samen met de mannen hadden
talloze jonge vrouwen dienst genomen in het leger.
De gemeenschappelijke strijd-ervaring vormde op
zichzelf een belangrijke bijdrage aan de emancipatie.
De conclusie van het congres van de OMA was dan ook,
dat de emancipatie van de vrouw het beste kan plaats-
Blank en zwart hebben dezelfde rechten
Als je op het ogenblik een plaats wilt hebben in de Por-
tugese jumbo's die van Lissabon naar Luanda vliegen,
moet je minstens vier of vijf dagen wachten. Voor het
gebouw van Casa de Angola in Lissabon staat elke dag
een lange rij mensen te wachten om een visum te krij-
gen. Want veel van de 400.000 mensen die uit Angola
naar Portugal zijn getrokken, hebben ingezien dat het
veilig is om terug te keren.
Van de weinige blanken die in Angola zijn gebleven, be-
ginnen nu berichten tot de gevluchte gemeenschap door
te dringen dat de MPLA helemaal niet die beweging
van schietgrage marxisten is waarvoor ze werd ge-
doodverfd. Het is opmerkelijk dat niemand een vinger
heeft uitgestoken naar de verlaten huizen van de Portu-
gezen in Luanda. Ook de winkels van de Portugezen in
de stad zijn niet leeggehaald.
Ze beginnen nu te geloven, hoewel nog aarzelend, in
het nadrukkelijke principe van de MPLA, dat blanke
Angolezen als burgers dezelfde rechten hebben als
zwarte Angolezen. Deze terugkerende mensen zullen
er wel aan moeten wennen om elkaar in Angola met
vinden door de totale integratie van de vrouw in de
strijd die op dit ogenblik op alle fronten gevoerd wordt
voor een nieuw Angola.
Een van de belangrijkste actiepunten van de vrouwen-
organisatie OMA is de bestrijding van de prostitutie.
Onder het Portugese kolonialisme was de prostitutie
een wijdverbreid verschijnsel. Onder druk van onder-
meer de OMA werden op 15 januari alle nachtclubs en
dergelijke instellingen in Angola gesloten. De bankte-
goeden van de eigenaars van deze etablissementen
werden bevroren. De MPLA hoopt dat de werkloze
jongeren uit de steden naar het platteland zullen terug-
keren om daar mee te werken aan de opvoering van de
landbouwproduktie.
het woord kameraad aan te spreken.
Vanuit Luanda lijkt het verhaal over een militant mar-
xisme dat op zou rukken in Afrika nogal onrealistisch.
In een land waar de Portugezen de meerderheid van de
mensen ongeletterd achterlieten,; is het uitgesloten dat
welke beweging dan ook een westers soort democratie
in zal stellen. Lucio Lara, die op papier slechts een
van de tien leden van het politieke bureau van de MPLA
is, maar die naar men aanneemt evenveel invloed
heeft als president Neto, zegt dat Angola een één-par-
tij staat zal worden, net als praktisch alle andere lan-
den in Afrika.
Hoewel er zich onder de geschoolde elite van Luanda
die het regeringsapparaat zal moeten laten draaien
ook zeer linkse mensen zijn, krijgt men de indruk dat
de regering van Angola een of andere vorm van onaf-
hankelijk Afrikaans socialisme zal nastreven.
(Uit een artikel van de Engelse journaliste Will Ells-
worth uit Luanda, gepubliceerd in The Sunday Times
van 11 januari).
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
@Het leger van Angola
(FAPLA) rukt op naar
het zuiden van het land.
Februari 1976.
Het nieuwe leger van Angola
Onder druk van de oorlogssituatie in Angola heeft de
opbouw van het nieuwe Angolese leger grote voorrang
gekregen. De omvorming van een guerrilla- leger, dat
in de voorbije periode van anti-koloniale strijd vooral
korte aanvallen uitvoerde en daarna zo snel mogelijk
weer verdween, tot een modern en met zware wapens
uitgerust leger, is niet gemakkelijk geweest.
OMSCHOLING
Voor de legerleiding, commandanten en soldaten was
een grondige 'omscholing' noodzakelijk. Daarbij kwam
de grote moeilijkheid dat het moderne oorlogsmate-
riaal dermate gecompliceerd is, dat het leger over een
groot aantal specialisten moest beschikken.
Aanvankelijk was met Portugal overeengekomen, dat
dit land een belangrijk deel van zijn oorlogsmateriaal
in Angola zou achterlaten en dat Portugal het nieuwe
Angolese leger zou opleiden.
Toen duidelijk werd, dat Angola zijn onafhankelijkheid
niet zou krijgen volgens de gemaakte afspraken en niet
op Portugal zou kunnen worden gerekend, heeft de
MPLA Cubaanse instructeurs aangetrokken. En toen
in oktober 1975 een modern Zuidafrikaans leger Ango-
la binnenviel, en de opleiding van het Angolese leger
nog onvoldoende was om met het vereiste moderne ma-
teriaal de Zuidafrikaanse inval tegen te houden, heeft
de MPLA een beroep gedaan op Cubaanse militairen
om haar vooral bij de bediening van de meer vernufti-
ge apparaturen bij te staan.
MODERN LEGER
Onder de druk van de 'tweede bevrijdingsoorlog' tegen
het leger van Zuid-Afrika, Zaire en de met deze lan-
den samenwerkende Angolese groepen en dankzij de
hulp uit Cuba is de vroegere guerrilla- strijdmacht
snel in een modern leger veranderd.
Maar in het nieuwe Angolese leger zullen een aantal
verworvenheden uit het verleden gehandhaafd blijven.
Bij de opleiding zal de politieke vorming een belangrij-
ke rol spelen, opdat de militairen weten waarvoor zij
strijden. Zoals Samora Machel zei, soldaten die doden
op bevel zonder dat ze weten waarom ze het doen, zijn
niet meer dan gewone moordenaars. Dit betekent dat
op elk niveau in het Angolese leger naast een militaire
commandant een politieke commandant zal staan.
BURGERLIJKE TAKEN
Het tweede belangrijke principe dat uit het verleden ge-
handhaafd zal blijven is dat het leger een zeer nauwe
band met de bevolking zal behouden. Naast militaire
taken houdt het leger burgerlijke taken. Zo zal het le-
ger voor een groot deel niet in kazerne's maar in land-
bouwcodperaties langs de grens worden gevestigd,
waar het net als de andere Angolezen aan de landbouw-
produktie zal werken. Het leger zal op allerlei terrei-
nen worden ingezet om de bevolking te helpen.
Het derde belangrijke principe houdt in dat er binnen
het leger voorzieningen zijn getroffen voor de directe
democratie, parallel met de volksmacht. De militai-
ren worden gestimuleerd mee te denken en mee te pra-
ten.
Het verwezenlijken van deze principe's zal geen een-
voudige zaak zijn. Het zal niet altijd meevallen de mi-
litairen ervan te overtuigen dat er voor hun geen lui
soldatenleven is weggelegd, maar dat ze net als hun
voorouders op de landbouwvelden zullen moeten zwe-
ten. Ook in het MPLA-leger kwam ongedisciplineerd
optreden voor en werden auto's door militairen gesto-
len. En leiders van de MPLA waarschuwden onlangs
tegen goedkope triomfgevoelens na de recente militai-
re successen. De kracht van het Angolese leger zal
daarom in de eerste plaats afhangen van het succes dat
de politieke instructeurs bij hun werk zullen hebben.
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
Burgers hebben
militaire taken
Naast het leger, dat burgerlijke taken heeft, hebben
de burgers in Angola militaire taken. Deze burgers
zijn georganiseerd in de ODP, de Organisatie voor
Volksverdediging. Deze nauwe verwevenheid tussen
bevolking en leger heeft ondermeer tot doel om te
voorkomen dat de gewapende macht op een gegeven
ogenblik de touwtjes zelf in handen neemt, zoals in zo-
veel Afrikaanse landen is gebeurd. Om dit te voorko-
men heeft de MPLA gekozen voor een organisatievorm
waarbij de soldaten betrokken zijn bij de produktie (in
de landbouw, in de havens), terwijl de arbeiders bij
de verdediging worden ingeschakeld.
De ODP is in september 1975 opgericht. Daarvoor had-
den de verschillende stadswijken van Luanda hun eigen
verdedigingseenheden, maar soms werden de wapens
die in omloop waren ook voor criminele activiteiten
gebruikt. Zo werden in augustus twaalf man van een
dergelijke eenheid door de MPLA gefusilleerd omdat
ze bij roofovervallen betrokken waren en daarbij tien
mensen hadden vermoord. De MPLA heeft daarop deze
eenheden ontwapend.
Om te voorkomen dat de wapens weer in handen zou-
den vallen van mensen aan de rand van de samenleving
werden nu verdedigingseenheden per bedrijf georgani-
seerd. In Luanda alleen al zijn 15.000 mensen binnen
de ODP georganiseerd. 's Avonds na hun werktijd oe-
fenen deze mensen onder leiding van de FAPLA, het
Angolese leger. Alleen de meer stabiele per sonen
krijgen de beschikking over wapens.
De basiseenheid van de ODP is de cel, een georgani-
seerde eenheid van vijf man die in dezelfde onderne-
ming werkt, dus in dezelfde fabriek, op dezelfde werk-
plaats, op dezelfde school en universiteit, in dezelfde
winkel, in hetzelfde landbouwbedrijf. Binnen de cel is
één persoon verantwoordelijk voor de militaire aange-
legenheden, één voor politieke zaken. Alle cellen in
een onderneming vormen samen een sector. Deze staat
onder leiding van een 'comité van waakzaamheid'. De
verschillende 'sectoren' van een stadswijk of dorp vor-
men samen een 'zone'. Op deze wijze kunnen de 'comi-
té's van waakzaamheid' van de zone samenwerken met
de wijkcommissies.
De taak van ODP-eenheden is in de eerste plaats de
plaatselijke verdediging te vormen. Daarnaast hebben
ze een functie bij rampen, bij de opvang van vluchte-
lingen, en helpen ze de politie bij de bestrijding van
de criminaliteit, die in Luanda sinds december weer
is opgeleefd.
@ foto boven: 2000
rekruten van de
ODP worden beé-
digd op het Plein
van de Revolutie in
Luanda (23 febr.)
Hiernaast: seldaten
helpen op het land,
burgers helpen bij
de verdediging.
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
Vertrek blanken versnelde
arbeiderszelfbestuur
Zoals het Angolese leger onder druk van de bevrij-
dingsoorlog in korte tijd van een guerrilla-strijdmacht
tot een modern leger moest worden omgevormd, zo
werd door het vertrek van veel Portugese werkgevers
Commissie voor Hulp en Dynamisering van Coopera-
ties. Op een groot vakbondscongres in november 1975
werd de Angolese vakbond UNTA aan de nieuwe reali-
teit aangepast. Overal in het land heeft de UNTA cur-

het arbeiderszelfbestuur in Angola in een hoog tempo sussen opgezet om de arbeiders op hun taken binnen
het arbeiderszelfbestuur voor te bereiden.
ingevoerd. Toen veel blanken in mei vorig jaar begon-
nen naar Portugal te vertrekken, reageerde de bevol- Op dit ogenblik functioneren er in de streek van de
king aanvankelijk met een algemene paniek. Men was hoofdstad Luanda 45 bedrijven met arbeiderszelfbe-
ongerust over wat er met de economie van Angola zou stuur. Het zal duidelijk zijn dat zich bij de produktie
gebeuren, en over de consequenties van de uittocht enorme moeilijkheden voordoen. Gemiddeld is de pro-
voor de werkgelegenheid. duktie tot 20% van vroeger gedaald. Maar de bedrij-
De Angolese vakbeweging werd vanuit allerlei bedrij- ven functioneren nog, en dat is op zichzelf een enorme
ven bestormd met vragen, en men was nauwelijks in prestatie. De juridische eigendomsproblemen worden
staat een antwoord te geven. In de koloniale tijd was geleidelijk aan opgelost door de fabrieken te verande-
de vakbeweging niet veel meer dan een door de kolonia- ren in produktie-cooperaties. De staat en de banken
le regering geleide instelling voor het rustig houden (die sinds augustus genationaliseerd zijn) zorgen voor
van de arbeiders.
leningen en de financiering. Uiteraard zijn er fouten
De MPLA probeerde de Portugese werkgevers er te- gemaakt, malversaties geweest. Maar de algemene
vergeefs van te overtuigen dat er geen enkele reden indruk van de mensen in de bedrijven over het nieuwe
was om te vluchten. De MPLA was bereid zekere ga- systeem is positief. In een reeks interviews in de Jor-
ranties te geven voor hun bescherming mits zij een nal de Angola vindt men uitspraken als:
einde zouden maken aan de grenzeloze uitbuiting van e wij leren nu onze eigen problemen te bespreken en
de Afrikaanse arbeiders.
we weten nu waar de moeilijkheden zitten,
e ruzies en conflicten zijn er nog wel, maar ze wor-
Maar een groot aantal werkgevers en bazen vertrokken den nu sneller en rustiger opgelost,
van de ene op de andere dag. Ze namen het bedrijfska-
o de produktie loopt nu beter dan toen de baas hier nog
pitaal, belangrijke machinerieén en vaak de hele boek- was.
houding mee. Een aantal was zo brutaal om de sleutels
van hun bedrijven bij de vakbeweging in te leveren met
de mededeling: '"Jullie waren zo dol op de klassen-
strijd, probeer de zaak nu zelf maar op te lossen."
Alleen al bij de SNECI (vroeger de vakvereniging voor
handel en industrie, maar in de nadagen van het kolo-
nialisme al duidelijk gelieerd aan de MPLA) waren in @ President Neto bezoekt een fabriek in Benguela.
augustus 1975 de sleutels afgegeven van 27 kleine en
middelgrote bedrijven.
Pas in augustus 1975 konden de MPLA en de vakbond
UNTA zich bezig houden met de problemen die waren
ontstaan door het vertrek van de Portugese werkgevers
en de daarmee gepaard gaande sluiting van de bedrij-
ven. Daarvoor had de strijd tussen MPLA, FNLA en
UNITA alle aandacht opge€ist. Maar toen FNLA en
UNITA uit de hoofdstad Luanda verdreven waren kwam
er weer rust in het industriéle centrum van Angola.
In de bedrijven die waren verlaten werden nu fabrieks-
comité's uit de arbeiders samengesteld. Soms was er
nog wat geld op de bank, soms waren er nog voorra-
den die verkocht konden worden, soms verschafte de
vakbond of de staat wat geld om weer te beginnen.
Dit eerste geld kon meestal niet worden gebruikt om
lonen uit te betalen, maar moest worden aangewend
om de noodzakelijke grondstoffen of onderdelen voor
de machines te kopen. Er hebben zich ontelbare pro-
blemen voorgedaan wanneer de arbeiders en hun gezin-
nen met een dergelijk verzoek benaderd werden. Het
bewustmakingswerk van de vakbonden en de MPLA is
bijzonder groot geweest, niet alleen onder de arbei-
ders in de fabrieken maar ook bij de gezinnen in de
krottenwijken.

ERVARING

In de fabriekscomité's werden vooral arbeiders met

wat meer ervaring ingeschakeld. De beschikbare tech-
nici werden in teams georganiseerd, die meerdere fa-
brieken tegelijk moesten begeleiden. De fabriekscomi-
té's konden ook rekenen op steun van de CADCO, de

This content downloaded from

90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
Nieuwe wet regelt nationdlisaties

In de Angolese dagbladen van 27 februari werd de vol-
ledige tekst gepubliceerd van de nieuwe wet op de na-
tionalisaties. Deze wet was nodig omdat door het ver-
trek van veel Portugese bazen en daarna door de oor-
log een chaotische situatie was ontstaan waarbij veel
bedrijven zonder juridisch statuut zaten. In de wet
wordt bepaald dat al deze bedrijven eigendom van de
staat worden.
In het eerste artikel van de nieuwe wet wordt vastge-
steld dat in Angola een geplande economie komt waar-
in staatsondernemingen, cooperaties en privé-onder-
nemingen naast elkaar zullen bestaan. "De privé-sec-
tor zal door de staat worden aangemoedigd en onder-
steund mits deze ondernemingen de algemene opzet
de bijeenkomsten van arbeiders. De door de regering
benoemde afgevaardigde heeft tot taak erop toe te zien
dat de bestuurscommissie leiding geeft aan het bedrijf
volgens de richtlijnen van de overheid. Besluiten die
hiermee in strijd zijn, kunnen door hem worden tegen-
gehouden.
De bestuurscommissie bestaat geheel uit arbeiders uit
het bedrijf, gedeeltelijk gekozen, gedeeltelijk benoemd
door de staat. Zij moeten minstens twee maal per
week bijeenkomen. Een maal per maand vindt er een
bijeenkomst van alle arbeiders van het bedrijf plaats
waarop door de bestuurscommissie verslag wordt uit-
gebracht. Op deze vergaderingen kan kritiek van de
arbeiders op de gang van zaken naar voren worden ge-
bracht.

van de economische- en arbeidspolitiek van de MPLA

respecteren."
De genationaliseerde bedrijven zullen als staatsbedrij-
ven kunnen blijven bestaan, of worden omgezet in
cooperaties. "Op deze wijze zal het mogelijk zijn de
economische structuren van ons land te democratise-
ren." Met name de landbouwbedrijven en de kleinere
industriéle ondernemingen zullen tot cooperaties met
arbeiderszelfbestuur worden omgevormd.
De nieuwe wet werkt verder de structuur van de staats-
ondernemingen uit. Dit zullen voornamelijk grote in-
dustriéle ondernemingen zijn. In de staatsbedrijven
zullen drie bestuursorganen zijn: a) de vertegenwoor-
diger van de regering, b) de bestuurscommissie en c)
DIAMANG
Het eerste grote bedrijf in Angola dat waarschijnlijk
tot staatsonderneming zal worden omgevormd is Dia-
mang, de reusachtige diamantmaatschappij in het
noordoosten van het land. De directie van deze onder-
neming heeft dit aan de nieuwe overheid van Angola
voorgesteld. In het verleden was Diamang een staat
binnen de staat, met een eigen leger, eigen gevange-
nissen etc. Het was de grootste werkgever van Angola,
met 30.000 werknemers. Door het verloop van de
strijd ligt de onderneming nu praktisch stil.

NATUURRAMP TREFT VISSERSVLOOT

Op 16 februari jl. werd de vissershaven van Luanda
door een harde en onverwachte storm getroffen. Veer-
tien boten die op het punt stonden uit te varen werden
bijna totaal vernield. De schade bedraagt volgens des-
kundigen meer dan 30 miljoen escudos (ongeveer 3 mil-
joen gulden). Eigenaars en vissers zijn werkeloos ge-
worden. Ook op de markt in de hoofdstad is het verlies
van deze veertien boten duidelijk merkbaar, temeer
omdat de voedselaanvoer door de oorlog en de interna-
tionale boycot tegen de Volksrepubliek Angola ook zon-
der deze extra tegenslag al te wensen overliet. De vis-
prijzen zijn onmiddellijk gestegen. Vis en maismeel
zijn de voornaamste bestanddelen van het voedselpak-
ket van het Angolese volk. In een vergadering van vis—
sers is dit probleem besproken en men kwam tot de
volgende conclusies:
- de vissershaven van Luanda heeft geen dijk die be-
scherming kan bieden tegen de stormen;
- de vernielde boten waren erg oud en konden niet tij-
dig die manoeuvres maken die nodig waren om in vei-
ligheid te komen.
7
£7
Vissers en arbeiders op de werven proberen nu samen
een oplossing te vinden om de getroffen boten te her-
stellen en de halfvernielde achtergelaten boten van de
: hE
Portugese kolonisten op te knappen en weer in gebruik
te nemen.
Dat neemt echter niet weg dat er voor de regering en
een aantal arbeiders ernstige problemen blijven be-
staan, namelijk de verbetering van de veiligheid in de
haven, de vernieuwing en uitbreiding van de vissers-
vloot en de vernieuwing van de visserij-methodes.

This content downloaded from

90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
Terug naar het platteland
om produktie te verhogen

""Alleen de mensen die meewerken aan de revolutie

zijn revolutionairen, niet de mensen die over de revo-
lutie schrijven of haar analyseren. In deze zin zullen
we een grootscheepse campagne beginnen om de men—
sen in de steden ervan te overtuigen dat ze naar het
platteland terug moeten keren. Daar zijn de materiéle
voorzieningen slechter en daar zal de revolutie in de
eerste plaats haar vruchten moeten afwerpen.
Laten we allemaal meedoen aan deze campagne en naar
het platteland terugkeren, met name de werklozen in
de steden. Laten we de levensomstandigheden op het
platteland verbeteren en een eind maken aan de toe-
vloed naar de steden. Laten we een eind maken aan de
tegenstellingen tussen stad en platteland.
Daar op het platceland, bij het werk en bij de produc-
tie, zullen we van de boeren en de meest uitgebuite
groepen van de bevolking leren. We zullen de burger-
lijke mentaliteit hier in de steden, die een gevolg is
van de invloed van het kolonialisme, moeten verande-
@® De koloniale economie: katoenproductie voor de Euro-
ren. We zullen zien, wie werkelijk voor de revolutie
pese markten.
is, en wie er alleen maar de mond vol van heeft."

Deze woorden van de minister-president van Angola,

Lopo do Nascimento, onderstrepen dat het nieuwe An-
gola het land uit de armoede wil halen door de produc-
tie te vergroten. De grote aantallen werklozen in de
steden, die nu van de hand in de tand leven, zullen aan
. deze productieverhoging moeten deelnemen door terug
te keren naar het platteland. De overgrote meerder-
heid van de volwassenen in de steden hebben hun jeugd
op het platteland doorgebracht, maar zijn naar de ste-
den getrokken in de hoop de armoede te ontvluchten.
De overgrote meerderheid van de Angolese bevolking
leeft nog van een zeer primitieve landbouw, waarbij
bijna alleen voor eigen consumptie wordt verbouwd.
Daarnaast zijn er tijdens de koloniale periode grote
tractoren. De federatie hoopt binnenkort 25 nieuwe
tractoren van de regering te krijgen zodat men de
3000 ha braakliggende grond kan gaan bewerken.
Ook in Cabinda is met de landbouwhervorming begon-
nen. Er werden diverse middelgrote landbouwcodpera-
ties gevormd en een reusachtig centraal landbouwbe-
drijf zorgt voor de verwerking van de productie uit de
hele streek. Daarbij streeft de MPLA ernaar dat naast
de koloniale producten zoals koffie en katoen, steeds
meer landbouwproducten voor plaatselijke consumptie
worden verbouwd.

plantages gekomen om producten te verbouwen voor de

Europese markten. Het gevolg van deze politiek was,
dat het land nu te weinig voedsel verbouwt.
De Angolese regering probeert thans de plantages,
waarvan de Portugese eigenaars vertrokken zijn weer
in bedrijf te stellen. Met steun van de overheid en de
vakbond worden codperaties opgericht. Zo functioneren
bij de stad Malanje al 27 vroegere koloniale plantages
als cooperatieve landbouwbedrijven. Zeventien van de-
ze coodperaties werken in een federatie. Daar wordt nu
364 ha land bewerkt door 861 cooperatie-leden. Ze
hebben een tiental motorvoertuigen, waaronder enkele
De MPLA stimuleert de vorming van dergelijke cotpe-
raties omdat in dat geval het profijt van de onderne-
ming geheel aan Angola ten goede komt en niet aan
buitenlandse zakenbelangen. Maar op de plantages
waar de eigenaar is gebleven aanvaardt de MPLA hem
als werkgever. Een arbeiderscommissie naast de
eigenaar moet waken over de belangen van de arbei-
ders op de plantage. Voorlopig is de MPLA blij met
elke onderneming die weer draait. Later zullen de
meer fundamentele problemen van bezit en zeggen-
schap wel worden opgelost.

SCHOLIEREN GAAN OP HET PLATTELAND WERKEN

Op initiatief van het provinciale bestuur van de JMPLA
(de jongerenorganisatie van de MPLA) zullen geduren-
de de schoolvakanties in maart ongeveer 3.000 leerlin-
gen van de middelbare scholen in Luanda naar het plat-
teland vertrekken om er samen met de boeren te wer-
ken aan de produktiecampagne 'leren om beter te die-
nen'. De leerlingen zullen in produktiebrigades wor-
den ingedeeld. Zij zullen proberen zoveel mogelijk
van de oogst binnen te halen die anders verloren zal
gaan. Ze zullen een aantal bedrijven die nog steeds
stil liggen weer aan de gang brengen en verschillende
huizen herbouwen die het FNLA in Caxito vernietigde.
De kameraden leerlingen zullen gaan helpen op de
plantages Tentativa, Vila Sassa, Fazenda Alice, Kata-
la, Mukumbi, Ucua, Bom Jesus, Kalumba, Kaquila,
Katravessa, Kilenda, Kassenda en Makoso in de pro-
vincie Luanda. Andere brigades gaan naar Kalulo in
Kwanza-Sul om te helpen met de koffieoogst.
Kameraad Jacinto, minister van onderwijs en cultuur,
verklaarde naar aanleiding van dit initiatief dat de
leerlingen vooral naar het platteland gaan om daar te
leren wat ze in de schoolbanken onmogelijk kunnen le-
ren. De studenten zullen kennis maken met de dage-
lijkse strijd van de boerenbevolking. Ze zullen de men-
sen leren kennen voor wie zij thans studeren en voor
wie ze in de toekomst zullen werken.
(Uit Jornal de Angola, 28 februari 1976).

10

This content downloaded from

90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
ONDERWLUIS
BELANGRUK
DEEL VAN
MAATSCHAPPLJ
VERNIEUWING
Bij de vernieuwing van de samenleving in Angola speelt
vernieuwing van het onderwijs uiteraard een zeer be-
langrijke rol. De algemene lijnen van de onderwijspoli-
tiek werden op een nationaal onderwijscongres vastge-
legd, dat van 20 oktober tot 4 november 1975 in de An-
golese hoofdstad Luanda plaatsvond. Daarbij werd uit-
gegaan van de ervaringen die werden opgedaan op de
oerwoudscholen van de MPLA tijdens de bevrijdings-
oorlog. Sindsdien worden de consultaties en discussies
praktisch continu voortgezet.
Ook bij het onderwijs wordt het principe van de volks-
macht toegepast. De dagelijkse leiding van de scholen
is in handen van een bestuurscommissie, die is samen-
gesteld uit de drie sectoren van de schoolsamenleving:
‘leerlingen, leraren en ander personeel. Indien nodig
wordt voor belangrijke beslissingen een algemene ver-
gadering van alle aan de school verbonden personen
gehouden. Dit bestuur zal samenwerken met de ver-
schillende andere instellingen van de volksmacht op
plaatselijk, regionaal of nationaal niveau.
Vergeleken met het westerse, autoritaire onderwijs-
model is het opvallend dat op de scholen in Angola de
leerlingen grote invloed en verantwoordelijkheid heb-
ben. Volgens de richtlijnen van de onderwijsconferen-
tie van 1975 moeten de kunstmatige culturele en socia-
le barriéres tussen leraren en leerlingen verdwijnen.
De leraar moet zich niet als een autoriteit tegenover
de onwetende en volgzame leerling gedragen maar 'een
relatie van respect en samenwerking met de leerlingen
opbouwen'. De belangrijkste taak van de leraar is niet
kennis over te dragen, maar mee te werken aan de
vorming van nieuwe mensen en van een nieuwe samen-
leving. Het onderwijs is duidelijk een instrument om
tot een nieuwe maatschappij te komen.
Ook in het onderwijs wordt het principe toegepast dat
de hele bevolking van het land mee moet werken aan
de produktie. Net als in de tijd van de bevrijdingsoor-
log toen de scholen zelf hun voedsel verbouwden, heb-
ben de meeste scholen een stuk land dat ze bewerken.
Andere scholen zijn met fabrieken verbonden.
Het is de bedoeling dat het onderwijs steeds meer naar
het platteland wordt overgebracht. In de koloniale tijd
was het onderwijs vooral voor de blanken, en die woon-
den bijna uitsluitend in de steden. Daarnaast wil de
MPLA uit politieke, economische en militaire redenen
een eind maken aan de trek van de bevolking naar de
steden, die in alle Afrikaanse landen een groot pro-
bleem vormt.
Al het onderwijs in Angola zal in handen van de staat
zijn, maar tijdelijk worden de kerkelijke scholen ge-
handhaafd mits zij het nieuwe onderwijssysteem over-
nemen. Het onderwijs is gratis, en de eerste vijf leer-
jaren zijn verplicht. Maar terwijl veel (blanke) lera-
ren het land hebben verlaten is er een enorme toena-
me van het aantal (zwarte) leerlingen. Doordat ook
veel van de vroegere (blanke) leerlingen het land heb-
ben verlaten zijn er schoolgebouwen genoeg, maar is
er een enorm gebrek aan bevoegde onderwijskrachten.
Maar in het nieuwe Angola geeft iedereen les die wat
meer weet dan zijn leerlingen.
De leiding van de onderwijsvernieuwing is in handen
van Jacinto Martins, minister van onderwijs en cul-
tuur. Hij is een bekend nationalist en dichter, en een
militant van de MPLA van het eerste uur, die voor
zijn politieke overtuiging elf jaar in de Portugese ge-
vangenis heeft gezeten.
Omdat meer dan 90% van de Angolese bevolking anal-
fabeet is, zal de onderwijssector ook moeten helpen
bij het onderwijs voor volwassenen. Minister Jacinto
heeft gewaarschuwd dat een analfabeet niet als een on-
wetend persoon moet worden beschouwd, maar als ie-
mand met een enorm rijke kennis en ervaring, die van
zijn kant de onderwijzer ook veel zou kunnen leren.
AUTHENTIEK
De Amerikaanse journalist Michael Kaufman van de
New York Times schreef in een van zijn artikelen uit
Luanda dat de discussies op de middelbare scholen in
Luanda hem herinnerden aan de politieke discussies
op de Amerikaanse universiteiten aan het eind van de
jaren zestig. Maar in Angola klinken de geluiden te-
midden van alle armoede en ongeletterdheid heel wat
authentieker. "De middelbare school van de wijk Ran-
gel in Luanda is door de leerlingen herdoopt in N'gola
M'bandi ter nagedachtenis aan een oude Angolese ko-
ning. Op de school zijn 35 leraren voor 1.500 leerlin-
gen. Het bestuur is in handen van een comité van vier
leraren en vier leerlingen.
Gedurende de geschiedenisles werd de vraag behan-
deld waarom de zwarte Afrikanen 'zich langzamer heb-
ben ontwikkeld dan andere samenlevingen'. De leerlin-
gen wezen op het klimaat, de overvloed aan voedsel,
maar meenden dat vooral slavernij en kolonialisme de
ontwikkeling hadden vertraagd.
Op de school heerste grote opwinding omdat de vorige
dag een tractor was afgeleverd. Een comité werkte nu
plannen uit om een groot stuk grond in de buurt te ont-
ginnen en te bebouwen. Elke klas kreeg hier een lap
grond aangewezen. De leraren, waaronder vier Portu-
gezen die niet waren vertrokken, zullen meedoen met
het werk op het land. "Wat we vérbouwen zal gebruikt
worden in de eetzaal van de school", vertelde Inacio
Alcantara, de 23-jarige bestuurder van de school."
11
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
 VERKLARING VAN H

Na vijftien jaar

in Angola. Sommigen gaan zelfs zo ver om de Cubanen

Vijftien jaar nadat het Angolese volk zijn gewapende
op een lijn te stellen met de Zuidafrikaanse invallers.
strijd voor de onafhankelijkheid begon is er nu prak-
Maar de Cubanen kwamen naar Angola om te helpen bij
tisch een einde gekomen aan de oorlog in Angola. De
MPLA heeft overwonnen. Nu de politieke onafhankelijk- de voltooiing van de dekolonisatie, de Zuidafrikanen
vielen het land binnen om het kolonialisme te verlengen
heid is verworven kan een begin worden gemaakt met
Voor de Angolezen zijn de Cubanen de bevrijders.
de strijd voor de economische onafhankelijkheid van
het land. Wij juichen de hulp die de Sovjet-Unie en Cuba aan de
MPLA hebben gegeven bij haar strijd tegen de Zuidafri-
kaanse, Chinese, Amerikaanse en Franse inmenging
in Angola uitdrukkelijk toe. Wij veroordelen de gelui-
Voor het Angola Comité in Nederland waren de ontwik-
den zoals die ook in het Nederlandse parlement klinken
kelingen die de laatste weken in Angola plaatsvonden,
om de Nederlandse hulp aan Cuba stop te zetten vanwe-
zeer verheugend. Het is thans vijftien jaar geleden dat
het comité werd opgericht. Het was van het begin af
ge de Cubaanse steun aan Angola. We veroordelen ook
de houding van de Nederlandse regering die het vertrek
aan geen neutraal studiegroepje dat objectieve rappor-
van de Cubanen uit Angola eist. Wij menen dat dit een
ten over het land en zijn bevrijdingsstrijd wilde produ-
ceren. Het comité was opgericht als een actiegroep om paternalistische houding is, een niet erkennen van de
onafhankelijkheid van Angola.
zoveel mogelijk steun te verlenen aan de bevolking van
Wij hopen dat de Cubanen in Angola blijven zolang de
Angola bij haar strijd voor de onafhankelijkheid.
Het comité heeft van het allereerste begin af de MPLA Angolese regering dat wenst, de honderden Cubaanse
artsen die de weggelopen Portugese artsen vervangen,
gesteund, omdat het tot de conclusie kwam dat alleen
de Cubaanse technici die Angola helpen bij het op gang
deze beweging zowel de politieke als de economische
brengen van het economische leven, en de Cubaanse
onafhankelijkheid van het land nastreefde. De recente
militairen die Angola willen verdedigen tegen het drei-
ontwikkelingen in Angola hebben nog eens onderstreept
gende Zuidafrikaanse leger. En als de Cubanen bereid
dat dit een juiste keuze was.
zijn een bijdrage te leveren aan de bevrijding van de
rest van Zuidelijk Afrika zullen we dat ook toejuichen.

Er zijn tijdens het verloop van de bevrijdingsstrijd van

Angola een aantal zeer gevaarlijke perioden geweest.
Door het succesvolle verloop van de vrijheidsstrijd in
Daarbij denken we in de eerste plaats aan de periode
Angola is ook de bevrijding van de volkeren van Zim-
na 1963, toen aan de MPLA de doortocht door Zaire
werd verboden en toen met Amerikaanse steun de con-
babwe, Namibié en Zuid- Afrika een belangrijke stap
dichterbij gekomen. Hierdoor is grote nervositeit ont-
currerende beweging FNLA van Roberto Holden naar
staan bij de racistische minderheidsregeringen die eco-
voren werd geschoven.
nomische en militaire belangen in dit gebied hebben.
Begin 1975 was er een tweede zeer gevaarlijke periode,
Ze weten dat het nieuwe Angola de vrijheidsstrijd in
toen het door Amerika en China massaal bewapende
Zuidelijk Afrika consequent zal steunen. President
FNLA de MPLA dreigde te vernietigen. Dankzij de
Neto zei op 28 februari in Brazzaville:
Russische wapenleveranties van april 1975 werd dit ge-
"Wij kunnen ons niet beperken tot onze eigen onafhanke-
vaar afgewend.
lijkheid. Ons volk was het eerste in Afrika dat tegen het
En in november 1975 werd het vrije Angola door een
massale Zuidafrikaanse inval bedreigd. Behalve aan de Zuidafrikaanse leger vocht, en het zal zijn activiteiten
voortzetten om andere landen te bevrijden, zoals Na-
moedige strijd van de MPLA is het ook aan de opge-
mibié dat op het ogenblik bezet is door racisten en
voerde Russische steun en de Cubaanse militairen te
Zimbabwe dat alleen door de gewapende strijd onafhan-
danken dat de Zuidafrikaanse invallers konden worden
kelijkheid kan krijgen.'
tegengehouden. Dankzij de vastbeslotenheid van het
Ook Mozambique zal consequent de vrijheidsstrijd in
Amerikaanse congres om na het mislukte optreden in
Vietnam, geen nieuwe avonturen te beginnen, besloot Zuidelijk Afrika ondersteunen. De recente sluiting van
de grens met Rhodesié en de staat van oorlog die in
tenslotte Zuid- Afrika zijn troepen uit het centrum van
Mozambique is afgekondigd, bewijzen dat de nieuwe lei-
Angola terug te trekken. Hierdoor werd de bevrijding
ders van Mozambique bereid zijn offers te brengen voor
van Angola mogelijk.
de bevrijding van Zuidelijk Afrika.

In de westerse pers en in kringen van de westerse re-

geringen, die openlijk of heimelijk met de minderheids-
regime's in Zuidelijk Afrika collaboreren, is een enor—
me hetze aan de gang tegen de Cubaanse 'inmenging'
Maar bij al het gejammer over de verzwakking van de
westerse invloed in Zuidelijk Afrika gaat men eraan
voorbij dat het westen nu terecht de rekening gepresen-

This content downloaded from

90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
T ANGOLA COMITE
bevrijdingsstrijd
teerd krijgt voor zijn voortdurende steun aan racisme
en uitbuiting in Zuidelijk Afrika. Meer dan tien jaar
hebben de westerse regeringen de tijd gehad om af te
rekenen met het Portugese kolonialisme, met de 're-
bellie' in Rhodesié, met de illegale Zuidafrikaanse be-
zetting van Namibi€, met het apartheidsregime in
Zuid-Afrika. Maar het westen heeft systematisch alle
voorgestelde maatregelen ontdoken die tot doel hadden
een bijdrage te leveren aan de bevrijding van deze
landen met vreedzame middelen. Het verbod tot leve-
ring van wapens aan Portugal werd ontdoken, het han-
delsembargo tegen Rhodesié niet nageleefd, maatrege-
len tegen het blanke minderheidsregime in Zuid-Afrika
voortdurend tegengewerkt en als 'onrealistisch' van de
hand gewezen.
Nu wordt de rekening voor deze valse politiek gepre-
senteerd. Als het westen de bevrijdingsstrijd van de
Afrikanen saboteert zijn er, gelukkig, andere landen
die de Afrikanen wel willen steunen, uit welke overwe-
gingen dan ook. Al het gejammer over Russische en
Cubaanse hulp doet bijzonder schijnheilig aan.
En ook de kreten dat er vooral geen geweld mag wor-
den gebruikt zijn bijzonder onoprecht. Juist doordat
het westen systematisch alle mogelijkheden tot druk
met vreedzame middelen op de racistische regime's
heeft geblokkeerd, zal de bevrijding nu met militaire
middelen moeten komen.
Nu de westerse landen hun voordelige investeringen en
militaire steunpunten in Zuidelijk Afrika in gevaar
zien komen, komen alle argumenten uit de hoogtijda-
gen van de koude oorlog weer op tafel. Maar de strijd
in Afrika is in de eerste plaats een strijd voor de be-
vrijding van de Afrikanen, en mag niet ontaarden in
een gepoker tussen de grote mogendheden om invloed-
sferen. Daarnaast zal men proberen te profiteren van
sluimerende gevoelens van racisme en van stamver-
wantschap met de blanken in Zuidelijk Afrika om de
publieke opinie in het westen tegen de Afrikanen op te
zetten. Het zal de taak van de actiegroepen in het
westen zijn om deze argumenten door te prikken.
Door de bevrijding van Angola is eveneens een belang-
rijke slag toegebracht aan het onmenselijke systeem
van neo-kolonialisme in Afrika. Onder dit systeem zet
het westen zijn overheersing van de vroegere kolonién
voort via haar grote economische macht in het land en
via zwarte zetbazen. Deze zwarte elite leeft in grote
weelde, voor de grote massa van de bevolking bracht
de onafhankelijkheid geen enkele verbetering.
Een van de meest duidelijke voorbeelden van neo-kolo-
nialisme in dit deel van Afrika vormt het noordelijke
buurland van Angola, Zaire. President Mobutu is een
van de rijkste mensen van de wereld, het volk van
Zaire leeft in grote armoede. Minder extreem is de
situatie in Zambia, maar als we nagaan welke enorme
mogelijkheden dit land had om de armoede van de be-
volking te bestrijden en als we zien wat er gebeurd is
dan kan het oordeel slechts negatief zijn.
In Angola is een regering aan de macht gekomen die .
zich verzet tegen neo-kolonialisme, tegen het opko-
men van een elite, tegen de voortzetting van de buiten-
landse uitbuiting van het land, een regering die ijvert
voor invloed van de bevolking op het bestuur. Dit be-
tekent een zeer belangrijke verzwakking van het neo—
kolonialisme in Afrika. Het is de vraag of de neo-kolo-
niale regimes van Zambia en Zaire zich onder de
nieuwe omstandigheden zullen kunnen handhaven. Het
is niet toevallig dat deze landen Zuid- Afrika en Ame-
rika te hulp riepen in hun strijd tegen de Volksrepu-
bliek Angola, dat beide landen tot het laatst toe wei-
gerden Angola te erkennen.
De slag die aan neo-kolonialisme werd toegebracht is
niet minder belangrijk dat de slag die aan de minder-
heidsregimes in Zuidelijk Afrika werd toegebracht.
BOODSCHAP AAN REGERING EN PARLEMENT
Het Angola Comité dringt er bij de Nederlandse rege-
ring op aan de regering van Mozambique alle mogelij-
ke extra financiéle steun aan te bieden, nu dit land
zijn grenzen met het buurland Rhodesié heeft gesloten.
Het Angola Comité is zeer verontrust over de stem-
men die in de Tweede Kamer opgaan voor verminde-
ring van ontwikkelingshulp aan Cuba, wegens de steun
die dit land aan de Angolese regering op haar verzoek
verleent bij de wederopbouw van het land en bij de
strijd tegen het dreigende Zuidafrikaanse leger. De
eis van het vertrek van de Cubaanse troepen uit Ango-
la is in strijd met de erkenning van de onafhankelijk-
heid van dit land. In plaats van zich tegen Cuba te
richten zou de Nederlandse regering maatregelen die-
nen te nemen tegen Zuid- Afrika, dat nog steeds een
deel van Angola bezet houdt en weigert een eind te ma-
ken aan de illegale bezetting van Namibié.
Amsterdam, 9 maart 1976 Angola Comité
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
"We zullen profiteren
van de natuur
zonder haar te vernietigen”
"Het is wonderbaarlijk dat in dit land in oorlog, met
een groot aantal moeilijkheden, met een machtige vij-
and die wil beletten dat we werkelijk vrij en onafhanke-
lijk worden, dat wij hier een week lang bijeen zijn om
te spreken over de problemen van de bescherming van
de natuur.'" Met deze woorden opende de Angolese mi-
nister van onderwijs en cultuur, Jacinto, de eerste
nationale week voor het behoud van de natuur, eind ja-
nuari in Luanda. De leiders van het nieuwe Angola
blijken grote waarde te hechten aan de bescherming
van het milieu. Het gaat er hun o.a. om een eind te
maken aan het onbeperkt doden van dieren, het jagen
in natuurreservaten, het stichten van branden in de
bossen en grasvlakten.
"De revolutie heeft de bevolking van Angola bevrijd,
maar bevrijdde ook de mier, het gras en de oli-
fant. De natuur werd eveneens door de kolonisten on-
derdrukt en uitgebuit, zonder dat ze zich veel zorgen
maakten over het behoud ervan. Het land behoorde im-
mers niet aan hen toe. Ze jaagden, stichtten brand en
beroofden de natuur.
Maar nu we vrij zijn zullen we niet handelen als de ko-
lonisten. We zullen de natuur niet onderdrukken, want
het land is van ons en moet in stand gehouden worden
voor onze kinderen. We zullen profiteren van de na-
tuur zonder haar te vernietigen."
De conclusies van deze nationale week werden na af-
loop aan de Angolese regering aangeboden en vormen
tezamen een actie-programma:
De bescherming van de natuur is een plicht voor alle
volkeren op aarde. Elke Angolese burger moet zich
bewust worden van deze plicht.
Bij de planning van de economische opbouw van An-
gola moet een rationeel en evenwichtig gebruik van de
natuurlijke rijkdommen voorop komen te staan. Be-
scherming en verdediging van onze natuurlijke rijk-
Cultuur wordt weer
naar de bevolking teruggebracht
Jonge Angolese componisten, die lid zijn van de JMPLA
(de jongeren-organisatie van de MPLA) en schrijvers,
lid van de Vereniging van Angolese schrijvers, probe-
ren een eeuwenoude Afrikaanse gewoonte weer nieuw
leven in te blazen, namelijk het organiseren van mu-
ziekvoorstellingen op straat, het voordragen van ge-
dichten en literaire teksten en het vertellen van verha-
len.
Door middel van dit initiatief wil men de nieuwe cultu-
rele waarden, die gedurende de bevrijdingsstrijd ont-
dekt of versterkt werden, in gestileerde vormen onder
de bevolking brengen. Voor een bevolking die over het
algemeen analfabeet is en over een geringe koopkracht
beschikt, is een dergelijk initiatief van het grootste be-
lang. De jonge kunstenaars zullen op straat een direc-
te dialoog met de bevolking aangaan.
De JMPLA wil dit project meer kracht bijzetten door
14
dommen moet de voornaamste plicht worden van alle
burgers en van de staat.
Alle parken en reservaten moeten beschermd wor-
den, zodat zij op zo kort mogelijke termijn openge-
steld kunnen worden voor de bevolking.
De staat zal zorg moeten dragen voor een snelle op—
leiding van nieuwe kaders voor de natuurbescherming.
In alle leerprogramma's, te beginnen bij de lagere
school, moeten bijzondere thema's in verband met de
natuurbescherming opgenomen worden.
Door een landelijk programma toe te voegen aan de
alfabetisatie-cursussen moeten ook de volwassenen be-
wustgemaakt worden van de eisen van natuurbescher-
ming. Aanbevolen wordt ook maatregelen te treffen
waardoor ook de politieke basis-organen gevoelig ge-
maakt worden voor milieuproblemen.
Het meest aangewezen orgaan voor de uitvoering van
een breed bewustwordingsprogramma voor bescher-
ming en verdediging van de natuur onder brede lagen
van de bevolking wordt gevormd door de FAPLA (de
strijdkrachten van de MPLA).
De Angolese regering heeft met grote belangstelling
kennis genomen van deze conclusies van de Week voor
Natuurbescherming en heeft toegezegd de eisen van
het actie-programma zo snel mogelijk te realiseren.
een 'cultuur-coGperatie' te vormen van waaruit mu-
ziek en literatuur over brede lagen van de bevolking
verspreid worden. Een dergelijk project kan een be-
langrijke rol spelen bij de regeringscampagnes voor
alfabetisatie van volwassenen, en bij het onophoudelij-
ke streven van de MPLA de politieke scholing van on-
deraf te bevorderen. Door een dergelijke cobperatie
te steunen, helpt men ook de oorlogsinvaliden met het
vinden van belangrijke taken binnen de Angolese revo-
lutie. De jonge Angolese componisten bijvoorbeeld,
bestaan voor het merendeel uit invalide soldaten.
Deze cultuur-cooperatie wil bovendien de kwaliteit van
de platenmarkt in Angola verbeteren door goede gram-
mofoonplaten (en boeken) beschikbaar te stellen tegen
betaalbare prijzen. Deze cooperatie heeft inmiddels
een verzoek voor financiering ingediend bij de Mond-
lane Stichting. Het gaat om een start-subsidie voor de
persing van de eerste platen.
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
@ Inrichting van een met Nederlandse
hulp opgezette consumenten-cooperatie.
Nederlands hulpprogramma
voor de krottenwijken van Luanda
De Nederlandse regering geeft sinds de herfst van
1975 op twee verschillende manieren hulp aan Angola.
Via de 'noodhulp' werd geld beschikbaar gesteld voor
directe hulpverlening. Zo ontving de Mondlane Stich-
ting twee maal een bijdrage van een half miljoen gul-
den voor de voedselzendingen naar Luanda. Daarnaast
werkt Nederland aan een basis-project in Luanda.
Dit project, dat eind vorig jaar van de grond kwam,
werd nog gefinancierd uit gelden die op de Nederlandse
begroting van 1974 stonden met bestemming de bevrij-
dingsbewegingen in Afrika. Op advies van de Organisa-
tie van Afrikaanse Eenheid was de 1 miljoen dollar be-
stemd voor Angola toegewezen aan een project van de
MPLA in Luanda.
Voor de besteding van de Nederlandse hulp werd in mei
1975 een speciaal bureau in Luanda opgezet. Hier
werkten een vertegenwoordiger van de Nederlandse re-
gering en Angolese deskundigen in samenwerking met
de wijkcommissies van de krottenwijken van Luanda
aan de realisering van het Nederlandse 'Hulpprogram-
ma voor de krottenwijken van Luanda’.
Het doel van het programma was om in de armenwij-
ken rond Luanda basisstructuren voor zogenaamde
communale centra op te richten. Elk van deze eenhe-
den bestaat uit een consumptie-coGperatie, een medi-
sche post en een centrum voor culturele activiteiten en
vormingswerk. Een dergelijke consumptie-cooperatie
is een winkel waar de bevolking de noodzakelijke le-
vensmiddelen kan kopen tegen zeer lage prijzen. Deze
winkels zijn codperaties, waarvan de bewoners van de
buurt lid worden. Doordat de middenstand vroeger ge-
heel in Portugese handen was, en deze handelaars zijn
vertrokken, was de hele handel in de Afrikaanse wij-
ken weggevallen. De consumptie- cooperaties leveren
de produkten met een zeer geringe winstmarge (10%).
Met deze winst zal in de toekomst ook het medische
centrum en het centrum voor culturele activiteiten
worden gefinancierd.
TWAALF KROTTENWIJKEN
Tijdens de eerste fase van de Nederlandse hulpverle-
ning werden twaalf krottenwijken rond de hoofdstad
voorzien van elk een communaal centrum. Deze hulp-
verlening sloot direct aan bij de structuren die in de
verschillende wijken waren gevormd, namelijk de wijk-
commissies. Direct profiteren 150.000 mensen van dit
Nederlandse hulpproject. De consumptie- cooperaties
zullen gezamenlijk een eigen systeem van aanvoer op—
zetten voor de voedselaanvoer van de produktie-codpe-
raties op het land om de hoofdstad. Op deze wijze kan
de tussenhandel worden uitgeschakeld. Van de Neder-
landse hulp zijn zes vrachtwagens voor dit doel aange-
schaft.
De medische centra functioneren al als integraal onder-
deel van de nationale gezondheidszorg van de Volksre-
publiek Angola. Twaalf kleine bestelwagens, betaald
van de Nederlandse hulp, zorgen voor het onderlinge
transport en het vervoer van en naar de drie zieken-
huizen in de stad.
Verder is er een werkgroep opgericht om in de twaalf
centra alfabetisatie-cursussen voor volwassenen te be-
ginnen. In de centra vindt ook de vorming van kaders
door de wijkcommissies plaats. Deze cursussen wor-
den door de Nederlandse regering gefinancierd.
BELANGRIJK
Het Nederlandse 'Hulpprogramma voor de krottenwij-
ken van Luanda' is voor de wijkcommissies van de
hoofdstad zeer belangrijk geweest omdat het hen moge-
lijk maakte de noodzakelijke basisstructuren op korte
termijn te realiseren. In feite zijn de met Nederlandse
hulp opgezette centra de enige die op dit ogenblik in
Luanda functioneren. Daarnaast werd in februari de
eerste staatswinkel van de stad geopend. De inwoners
van de wijken die bij de Nederlandse hulpverlening zijn
betrokken hebben in een groot aantal vergaderingen
enthousiast meegedacht en meebeslist over de plannen.
Omdat de hulp aan Angola direct terecht komt bij de
meest behoeftigen uit de samenleving vormt de Neder-
landse hulp een goed voorbeeld van wat hulp aan ont-
wikkelingslanden zou moeten zijn.
De MPLA en de Angolese regering hebben besloten de
Nederlandse regering te vragen het hulpprogramma
voort te zetten, nu voor twaalf gemeenschapcentra in
het binnenland, met name op de plantages. De codpera-
ties krijgen dan een dubbele functie namelijk die van
produktie- en consumptie-cooperaties. Nu de Neder-
landse regering de Volksrepubliek Angola heeft erkend
lijkt het praktisch zeker dat deze Nederlandse hulpver-
lening door zal gaan.
15
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
MOORD EN PLUNDERING IN DE
LAATSTE DAGEN VAN FNLA-UNITA
Dat de strijd in Angola tenslotte in
het voordeel van de MPLA is be-
slecht, is mede een gevolg van het
feit dat FNLA en UNITA totaal niet
in staat bleken het gebied dat in hun
handen was gevallen op een normale
wijze te besturen. Er heerste daar
de meest volledige chaos.
Na haar opmars naar het noorden
van Angola trof de MPLA in de bu-
reau's van de gevluchte FNLA-lei-
ders een uitgebreide documentatie
aan over roof, verkrachting, plun-
dering en moord. Het wordt duide-
lijk dat het hierbij niet ging om en-
kele incidenten maar om hele reek-
sen wandaden. In een van de rappor-
ten dient de politieke afgevaardigde
van het FNLA in Ambrizette bij de
FNLA-leiding een aanklacht in te-
gen de militairen van het FNLA: in
strijd met de voorschriften wordt
de hoge oorlogsbelasting die het
FNLA aan de bevolking heeft opge-
legd voortdurend door het leger
geind nog voordat de bestuursauto-
riteiten er de hand op kunnen leg-
gen. Veel FNLA-rapporten klagen
over de haast waarmee de FNLA-
militairen na een verovering de
brandkasten van banken en openbare
gebouwen openbreken en leegroven,
nog voordat de bestuurlijke autori-
teiten ter plaatse zijn. Ook de aller-
@® De troepen van het FNLA hebben op hun terugtocht een spoor van plun-
dering en brandschatting achtergelaten.
laatste activiteit van het FNLA in
het noorden van Angola bestond uit
een aaneensluiting van berovingen
en plunderingen ten koste van de
plaatselijke bevolking.
GEVLUCHT
Verslaggever Henry Kamm van de
New York Times tekende het volgen-
de beeld op uit de mond van Portu-
gese kolonisten die in het noorden
van Angola waren gebleven, maar
nu naar Kinshasa waren gevlucht.
"De haastige ontruiming van het
noordwesten van Angola door het
leger van het FNLA en eenheden
van het leger van Zaire ging vol-
gens vluchtelingen in Kinshasa ge-
paard met plunderingen op grote
schaal. De eenheden van het Zaire-
se leger zouden hierbij het meest
actief zijn geweest. Zo werd het
koffiecentrum Uige (vroeger Carmo-
na), dat begin januari zonder enige
strijd werd verlaten, voor de ont-
ruiming grondig geplunderd. Er ble-
ven slechts zeer weinig auto's,
electrische apparaten, huishoude-
lijke bezittingen en andere waarde-
volle goederen in Uige en de andere
verlaten steden achter. Wel lieten
de verdedigers volgens deze goed-
geinformeerde zegslieden grote hoe-
veelheden militaire voorraden en
uitrusting achter.
Toen de MPLA na de val van Uige
langs de kust naar het noorden be-
gon op te rukken langs de stad Am-
brizette plunderden de terugtrekken-
de troepen alle steden waarop zij te-
rugvielen. De vluchtelingen vertel-
den dat deze steden - Santo Anténio
do Zaire, Sao Salvador, Tombdco
en Maquela do Zombo - volledig ge-
plunderd zijn en dat de bevolking
van deze steden is gevlucht, even-
zeer voor de verdedigers als voor
het oprukkende leger.
De vluchtelingen vertelden dat de
troepen van Zaire een schijnaanval
uitvoerden op de stad Maquela do
Zombo. Ze wilden de bevolking doen
geloven dat de MPLA in aantocht
was, om hen op de vlucht te jagen
en dan hun bezittingen te roven. "
BEVRIJDERS
Het voortdurende wangedrag van het
FNLA en haar bondgenoten heeft er
aanzienlijk toe bijgedragen dat de
oprukkende legers van de MPLA ook
in het stamgebied van het FNLA dik-
wijls als bevrijders door de bevol-
king werden binnengehaald.
Uit het zuiden van Angola, dat tot
voor kort in handen was van FNLA/
UNITA, kwamen al langer berich-
ten over plunderingen.
Al in oktober verontschuldigde Sa-
vimbi zich tegenover de blanken in
Huambo, omdat hij geen garanties
meer kon bieden voor hun veilig-
heid: inbraken en verkrachtingen
waren aan de orde van de dag. Bij
de terugtrekking voor het oprukken-
de MPL A-leger werden de steden
aan het zuidfront praktisch niet ver-
nietigd, omdat het UNIT A-leger er
niet vocht. Maar steden als Cela,
Santa- Comba en Quibala werden
wel grootscheeps geplunderd. La-
ter ging de opmars van het MPLA-
leger zo snel, dat er geen tijd meer
voor plunderingen was. (zie Le
Monde, 18 februari 1976).
Nu berichten westerse journalisten
uit Angola dat er in de door UNITA
opgegeven gebieden massagraven
zijn ontdekt. In Silva Porto bezoch-
ten de journalisten zeven recente
en tien oudere massagraven waarin
MPLA gevangenen waren begraven
die met ijzeren staven waren dood-
geslagen.
Een correspondent van het Franse
persbureau AFP meldde dat op een
maisveld 235 paar schoenen gevon-
den werden. Voor zij werden ge-
dood moesten de gevangenen zich
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
uitkleden. De massagraven lagen
op enkele honderden meters van de
voormalige PIDE-gevangenis Co-
marcam, waar UNITA de militan-
ten van de MPLA gevangen hield.
Overal stootten de journalisten op
lichaamsdelen, zoals handen die
met ijzerdraad aan elkaar gebonden
waren en boven de grond uitstaken.
Volgens de correspondent van AFP
waren ook de ijzeren staven waar-
GROTE AANTALLEN BLANKEN DOOR UNITA VERMOORD
Verslaggever Richard Cecil van
The Times (27 februari) sprak met
vluchtelingen, grotendeels blanken,
in het uiterste zuiden van Angola.
""Uit de verhalen van de blanke Por-
tugese vluchtelingen die ik in het
zuiden van Angola interviewde,
komt een ontstellend verslag naar
voren van racistische moorden op
zeer grote schaal. Van de 6000
vluchtelingen in Pereira de E¢a is
90% blank of van gemengde afkomst
De muren van de huizen staan vol
met leuzen voor steun aan UNITA,
maar het is ironisch dat deze men-
sen juist voor UNITA zijn gevlucht.
De meeste gezinnen treuren over
het verlies van nauwe verwanten,
die door UNITA en niet door de
MPLA werden vermoord.
Begin januari stortte, na de deser-
tie van de officieren, de discipline
van de UNIT A-troepen volledig in-
een. In Si da Bandeira, een stad
350 kilometer ten noorden van de
grens met Namibié, werden de
moorden door goed bewapende en
mee de gevangenen waren gedood
nog aanwezig. Volgens de MPLA
zaten in oktober 140 militanten van
de MPLA in deze gevangenis. Van
hen schijnen nog slechts zeven in
leven te zijn. Onder de omgebrach-
te gevangenen zijn een aantal be-
langrijke kaders van de MPLA, zo-
als Joaquim Capamgo, lid van het
politiek bureau van de MPLA, die
een grote populariteit in dit gebied
ongedisciplineerde troepen van
UNITA gepleegd, kort voordat de
oprukkende Cubaanse en MPLA-
troepen de stad innamen.
Eduardo Batista, 14 jaar oud, en
zijn broer George, vertelde me
van de moorden, terwijl ze stonder
te wachten op een vliegtuig van de
Zuidafrikaanse luchtmacht dat hen
zou evacueren. "Ze vermoordden
onze vader, en namen alles van
ons af omdat we blank waren',
vertelde de jongen. Een andere
jonge vluchteling, Joseph Sarlavi-
sa uit S4 da Bandeira, had gezien
hoe UNIT A-troepen een vriendin,
Isabel da Silva, hadden aangehou-
den terwijl ze met haar man in
een auto reed. "Ze werden er
eerst van beschuldigd lid te zijn
van het Portugese bevrijdingsleger,
Daarna trokken de soldaten het
echtpaar uit de auto, schoten hen
neer en reden weg met de auto.
Ze werden gedood omdat ze blank
waren, en omdat ze de auto wilden
hebben.
Een gezin zei dat ze hadden gezien
genoot.
Ook in de havenstad Lobito troffen
wester se correspondenten die daar
op 11 februari aankwamen, 24 uur
na de bevrijding van de stad, de lij-
ken van honderden gefusilleerde ge-
vangenen aan. Zij waren gedood op
7 februari, de dag dat UNITA de
stad verliet. Ook hier behoorden
veel kaderleden van de MPLA tot
de slachtoffers.
hoe hun neef met bajonetten door
UNIT A-soldaten werd gedood. In
totaal zijn naar schatting meer
dan honderd blanke burgers, man-
nen, vrouwen en kinderen, alleen
al in S4 da Bandeira door UNIT A-
troepen gedood. "
Volgens de verslaggever werden
ook door het FNLA-leger veel
blanken gedood. De MPLA was
""helaas meer gedisciplineerd dan
de andere twee bewegingen'', al-
dus een Zuidafrikaanse officier
en doodde slechts Portugezen die
zich bij het leger van FNLA en
UNITA hadden aangesloten.
Plunderingen en moordpartijen.
Zo ging FNLA/UNITA in Angola
ten onder. Als de MPLA over was
gegaan tot grootscheepse plunde-
ringen, of blanken op grote
schaal had vermoord, was dat
voorpagina-nieuws geweest voor
onze pers. Maar nu de 'pro-wes-
terse' UNITA en FNLA dat doen,
is er nauwelijks ophef over ge-
maakt.
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
Arts David Bernardino
keerde terug naar Huambo
Hieronder volgen enkele fragmenten uit een interview
met de Angolese arts David Bernardino uit de Jornal
de Angola van 18 februari jl., kort nadat Bernardino
een bezoek had gebracht aan de stad Huambo, de hoofd-
stad van UNITA, midden op de Centrale Hoogvlakte
van Angola.
Dokter Bernardino werkte tot oktober vorig jaar als
arts en MPLA-militant in de stad Huambo. Toen de
stad door UNITA werd bezet werd hij, evenals vele an-
dere MPLA-militanten, gearresteerd. Het was opmer-
kelijk dat de bevolking van Huambo protesteerde tegen
de arrestatie van 'hun' dokter. Dokter Bernardino
heeft een belangrijke rol gespeeld bij de organisatie
en de verdediging van de gevangenen. Hij kon tenslotte
via bemiddeling van het Internationale Rode Kruis
Huambo verlaten en ging zich in Luanda vestigen. Dok-
ter Bernardino is één van de belangrijkste samenstel-
lers van het plan voor nationale volksgezondheid van
de Volksrepubliek Angola. Hij werkt nu als directeur
van dit departement aan de uitvoering van deze plan-
nen.
David Bernardino heeft in 1972 een cursus Volksge-
zondheid gevolgd aan het Koninklijk Instituut voor de
Tropen in Amsterdam.
bo
R an
"Tk ben in Huambo aangekomen drie dagen nadat de
FAPLA's (het leger van de MPI A) daar binnentrokken.
De stad was bijna helemaal verlaten. Misschien was
nog 10% van de bevolking aanwezig. De dag voor haar
nederlaag maakte UNITA aan de bevolking bekend, dat
de MPLA de stad met bombardementen zou vernieti-
gen. De bevolking, die erg gevoelig was voor de UNI-
TA-propaganda, raakte in paniek en verliet de stad om
in de bossen bescherming te zoeken. Toen de mensen
beseften dat er niets verschrikkelijks gebeurde, keer-
den ze langzaam maar zeker weer naar hun huizen te-
GUTS
@®Wat voor indruk had je van die terugkerende men-
sen?
'"Ze waren erg terughoudend en dat is te begrijpen als
je bedenkt dat ze gedurende zes maanden onder uiterst
moeilijke omstandigheden in Huambo hebben moeten le-
ven. Al die moorden, arrestaties en berovingen die
door de UNITA-mensen gepleegd waren. . .'
18
@Kun je nog iets meer vertellen over de bevolking in
Huambo ?
"We kunnen de bevolking van dit gebied in vier groepen
onderverdelen: in de eerste plaats de 'regeerders', de
UNIT A-kaders die verantwoordelijk zijn voor onbe-
schrijfelijk veel wandaden.
De tweede groep zou ik de 'profiteurs' willen noemen;
die duiken overal op waar een abnormale situatie
heerst. De derde groep wordt gevormd door de gewone
bevolking, die over het algemeen niets meer van de
"nationale regering' van FNLA/UNITA verwacht. Er is
een tijd geweest dat de twee miljoen inwoners van de
Centrale Hoogvlakte in Savimbi geloofden. Zij geloof-
den in hem als nationalistisch leider en als vertegen-
woordiger van deze weinig gepolitiseerde bevolking.
Deze groep heeft met Savimbi een bittere ervaring
doorgemaakt. Zij hebben aan den lijve gevoeld hoezeer
Savimbi een farce was, en zij hebben in hun dagelijks
leven kunnen ervaren dat hij volstrekt niet in staat was
om te regeren en om hun meest fundamentele proble-
men op te lossen.
Dan is er tenslotte nog een vierde groep: heel klein,
maar erg actief. Die bestaat uit wat er is overgeble-
ven van de MPLA-militanten na de enorme slachtingen
die in dit gebied zijn aangericht onder alles wat ook
maar een beetje progressief was. Zij zijn erin ge-
slaagd om in Huambo te blijven en hebben zich in de
clandestiniteit weten te organiseren, ondanks het af-
schuwelijke klimaat van terreur dat overal heerste.
@Hoe denk je dat de Angolese regering in de Centrale
Hoogvlakte moet gaan optreden na alle slechte herinne-
ringen aan UNITA ?
"Tk vermoed dat we ons ten opzichte van elke afzonder-
lijke groep anders zullen moeten opstellen. De eerste
groep wordt aan de rechterlijke macht overgeleverd en
zal moeten boeten voor zijn misdaden. De 'opportunis-
ten' zullen altijd opportunisten blijven. Zoals zij vroe-
ger de mond vol hadden over 'de reusachtige Savimbi',
zo zullen zij nu zeker overal rondbazuinen dat 'kame-
raad Neto de beste en prachtigste man van de wereld
is'. Maar ze zijn bekend en kunnen niet eindeloos ie-
dereen voor de gek blijven houden.
De derde en grootste groep verwacht geen redevoerin—
gen of politieke manifestaties. Deze mensen hebben al-
tijd eenvoudige en directe eisen gesteld: een mens-
waardig leven, een beetje geluk. Ze verlangen onder-
wijs, medische zorg, kortom dat minimum dat de
Volksrepubliek Angola aan al haar burgers probeert te
garanderen. Dat verwachten zij nu van ons. Bij deze
mensen moeten we niet met woorden komen, maar met
daden. Ze zijn doodmoe van alle waanzinnige propagan-
da van Savimbi en de zijnen.
De vierde groep zal de kern vormen voor de dynamise-
ring van ons werk op de Centrale Hoogvlakte. Deze
mensen zijn onmisbaar voor het opbouwwerk in Huam-
gg,
@ Heeft de regering al ideeén over de wederopbouw op
de Centrale Hoogvlakte ?
"Het provinciale bestuur moet hier een bijzondere
structuur krijgen. Hier bevindt zich de grootste bevol-
kingsconcentratie van het hele land (twee miljoen in-
woners). Deze bevolking is zes maanden lang geindoc-
trineerd met tribalistische propaganda. Men moet niet
vergeten, dat de vijand heeft geprobeerd een toekom-
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
stige balkanisatie van Angola mogelijk te maken door
de Bakongo's naar het noorden van Angola te sturen en
de Bailundo's naar het midden-zuiden. Deze Bailundo-
concentratie in het zuiden is in hoge mate door Savim-
bi gemanipuleerd. Aan de andere kant is de Centrale
Hoogvlakte ook economisch erg belangrijk. "
@ Hoe was het gedrag van FNLA/UNITA tegenover de
bevolking, en in het bijzonder tegenover de MPLA-ge-
zinde mensen ?
"De MPLA-militanten zijn op beestachtige wijze door
FNLA en UNITA achtervolgd. Wat de overige bevol-
king betreft is er een taakverdeling geweest: de BJR
(Brigades van Revolutionaire Jongeren, de jongerenor-
ganisatie van het FNLA) heeft de prostitutie in Huambo
enorm gestimuleerd. Ook zijn zij verantwoordelijk
voor alle 'niet-politieke' misdaden, voor de handel in
¥
WH
@® Zo trof het leger
van de MPLA de stuw-
dam van Mabubas aan.
Het FNLA had alle
spuigaten gedicht, het
water stroomde over
de stuwdam heen. De
MPLA kon het bouw-
werk redden en na en-
kele dagen zelfs de
electriciteitsproductie
hervatten.
NORMALE LEVEN HERVAT
De militaire bezetting van de belangrijkste steden in
het zuiden van Angola door de MPLA in februari, werd
na zeer korte tijd gevolgd door de aankomst van poli-
tieke kaders. Zij proberen het openbare leven weer op
gang te brengen en de opvattingen van de beweging on-
der de bevolking te verspreiden. In de steden Lobito,
Huambo, Benguela en Luango zijn noodcomité's ge-
vormd om het bestuurlijke apparaat weer aan het
draaien te brengen. De gouverneur van het district
Benguela, Socrates Laskios, is weer terug op zijn
post. Hij is een militant van de MPLA die erin slaag-
de te vluchten toen de Zuidafrikanen in november de
MPLA uit de stad verdreven.
Er zijn politiemensen uit Luanda over gevlogen om de
politietaken van de militairen over te nemen. Technici
uit Luanda gaan na wat er gedaan moet worden om de
telefoon-, telex- en radioverbindingen te herstellen.
Er wordt geen twijfel over gelaten wie als vrienden
van de regering worden beschouwd. Op bijeenkomsten
wordt in het Portugees en in plaatselijke talen uitge-
legd dat de Cubanen in Angola zijn om het volk te hel-
pen, niet om het uit te buiten.
verdovende middelen e.d. De UNITA heeft de 'bestuur-
lijke en politieke organisatie' voor haar rekening geno-
men, d.w.z. dat zij onder politieke voorwendsels, ge-
welddaden en moorden pleegde. Deze wandaden wer-
den gestimuleerd door de topmensen van de UNITA. "
@ Hoe is de gezondheidstoestand van de bevolking ?
"Het lijkt goed. Door gebrek aan benzine konden de
winkeliers uit de steden geen voedsel van het platte-
land halen. Zo hebben de dorpen hun oogsten voor ei-
gen consumptie kunnen gebruiken en hebben ze geen
honger gekend. Ik heb ook geen epidemie&n geconsta-
teerd, ondanks het feit dat de bevolking uit de krotten
in al die maanden geen medische verzorging heeft ge-
had. Er zijn maar 5 artsen en 506 verplegers in de he-
le streek werkzaam geweest en het is nog moeilijk hun
werk te evalueren.
Voor de benzinestations staan lange rijen auto's, nu
voor het eerst sinds drie maanden twee tankers ben-
zine naar Lobito hebben gebracht. En de trein van de
Benguela-spoorlijn rijdt weer, van de kust helemaal
tot Luso. Doordat ten oosten van deze stad twee brug-
gen zijn vernietigd kan hij niet doorrijden tot de grens
met Zaire.
Tot zover het verslag van de Engelse journalist Caryle
Murphy uit Huambo, gepubliceerd in The Guardian en
The Times. In de belangrijkste stad in dit gebied,
Huambo, werd de militaire bezetting al na vier dagen
overgedragen aan een 'bestuurscommissie' waarvan
de meeste leden in deze stad geboren en getogen zijn.
Militaire technici van de MPLA slaagden er na enkele
dagen al in de electriciteitsvoorziening aan de stad
weer op gang te brengen. Onder het UNIT A-bestuur
was er sinds september geen verlichting meer ge-
weest. Met vliegtuigen werd voedsel voor de bevolking
vanuit Luanda aangevoerd. Korte tijd daarop slaagde
de MPLA er ook in de watervoorziening aan de stad te
herstellen.
ie
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
JONAS SAVIMBI GEEFT TOE:
OP MIJN VERZOEK
ZUID AFRIKAANSE INVAL
UNITA-leider Jonas Savimbi heeft
onlangs in een gedetailleerd verslag
onthuld dat hij de Zuidafrikaanse re-
gering heeft gevraagd om Angola
met een leger binnen te vallen. Sa-
vimbi deed zijn onthulling tegenover
Bill Coughlin, assistent van de
Amerikaanse senator John Tunney.
Coughlin, die Savimbi op 24 en 25
januari 1976 in Silva Porto in Ango-
la sprak, gaf zijn informatie door
aan het Zuidafrikaanse (pro-rege-
rings) blad Rapport.
Savimbi vertelde aan Coughlin dat
naar zijn mening de regering van
Zuid- Afrika in Angola 'uiterst cor-
rect! was opgetreden. Haar militai-
re acties in Angola waren voortdu-
rend gebaseerd geweest op de in-
stemming van de regeringen van
Zambia, Zaire en Ivoorkust. Het
verslag van Savimbi bevestigt, dat
de grote stroom van Russisch oor-
logsmateriaal en Cubaanse militai-
ren naar de MPLA een reactie was
op de inval van het Zuidafrikaanse
leger in Angola.
HULP
Volgens Savimbi werd het hem eind
september 1975 duidelijk dat UNITA
voor de strijd tegen de MPLA hulp
nodig zou hebben. "Het Zuidafri-
kaanse leger bevond zich toen al-
leen nog in het uiterste zuiden op
Angolees grondgebied, bij de stuw-
dammen in de Cunene-rivier', al-
dus Savimbi. Savimbi vloog eerst
naar Zaire en vroeg aan president
Mobutu om bijstand. Deze gaf hem
elf pantserwagens met bemanning.
Half oktober bracht Mobutu Savimbi
in contact met 'een Amerikaanse
vriend' die zou willen helpen. Tij-
dens de besprekingen in de residen-
tie van Mobutu vertelde de Ameri-
kaanse vriend dat er geen Ameri-
kaanse troepen zouden worden ge-
zonden, maar dat militaire hulp
zou worden gegeven via Zaire.
Kort daarop kwam de stroom Ame-
rikaanse wapens naar UNITA op
gang: mortieren, anti-tank geschut
en geweren. Maar dit was niet vol-
doende om de MPLA terug te drin-
gen.
Daarop deed Savimbi een beroep op
de presidenten van Zaire, Zambia
20
@® Jonas Savimbi
en Ivoorkust om van Zuid-Afrika
heimelijke steun voor UNITA te
vragen. Dit verzoek werd overge-
bracht, en op 23 oktober viel een
colonne van 1.200 tot 1.500 Zuid-
afrikaanse militairen met pantser-
wagens vanuit Namibié het zuiden
van Angola binnen. Hiertegen was
de verdediging van de MPLA niet
opgewassen. In enkele weken werd
heel het zuiden van Angola tot Por-
to Amboine, op 150 kilometer van
de hoofdstad Luanda, voor UNITA
veroverd. Het FNLA en het leger
van Zaire zaten in deze periode op
enkele tientallen kilometers ten
noorden van Luanda.
KEERPUNT
Dit werd het keerpunt in de oorlog.
Toen de Russen zagen dat de MPLA
door het ingrijpen van de legersvan
Zuid-Afrika en Zaire de strijd
dreigde te verliezen, begonnen ze
de MPLA te voorzien van grote hoe-
veelheden modern oorlogsmateriaal,
dat beter tegen de pantsercolonne's
van Zuid-Afrika en Zaire opgewas-
sen zou zijn. Op verzoek van de
MPLA kwamen toen ook duizenden
Cubaanse militairen naar Angola.
INVAL
Op dit punt onderbreken we het ver-
slag van Savimbi. Het Engelse be-
houdende weekblad de Observer
(11 januari) gaf namelijk meer ge-
detailleerde informatie over de
Zuidafrikaanse inval.
De 1.000 tot 1.500 man van het
Zuidafrikaanse leger, die op 23 ok-
tober vanuit Namibié Angola binnen-
vielen, werden voorafgegaan door
een eenheid van 2.000 huurlingen,
uitgerust met Zuidafrikaanse Pan-
hard pantserwagens. Deze huurlin-
gen zouden de gevechten moeten le-
veren. De Zuidafrikaanse troepen,
die zich snel konden verplaatsen,
hadden tot taak inlichtingen in te
winnen en het terrein te verkennen.
Zij moesten een grootscheepse in-
vasie door het Zuidafrikaanse leger
voorbereiden. Half november werd
hun opdracht gewijzigd: zij moesten
voortaan aan de strijd deelnemen
ter ondersteuning van de huurlin-
gen.
Op 15 november viel een tweede
Zuidafrikaanse eenheid van 1.000
tot 1.500 man vanuit Namibiێ Ango-
la binnen. Ze hadden de beschikking
over honderd tanks van het Franse
type AMX-13 en van het Amerikaan-
se type M-41 Walker Bulldog, en
over een eenheid Alouette III heli-
kopters. De bevoorrading vanuit Na-
mibié vond plaats met C-130 trans-
portvliegtuigen en waarschijnlijk
met schepen naar de Zuidangolese
haven Mogamedes.
In december 1975 trokken een Zuid-
afrikaans tankbataljon en een artil-
lerie- eenheid Angola binnen. Tege-
lijk trok een regiment gemechani-
seerde cavalerie met 2.000 tot 3.000
man de grens over. Twee eenheden
Zuidafrikaanse gevechtsbommen-
werpers en Amerikaanse transport-
en verkenningsvliegtuigen opereer—
den tegen de MPLA vanuit bases in
het zuiden van Zaire. Dankzij de
Russische en Cubaanse steun aan
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
de MPLA mislukte echter de Ame-
rikaans- Zuidafrikaanse poging om
de hoofdstad Luanda te veroveren
en de MPLA te vernietigen. Ook de
Observer komt in haar artikel tot
de conclusie dat de Amerikanen de
Russen ervan beschuldigen met de
escalatie van de oorlog te zijn be-
gonnen, maar dat in werkelijkheid
zijzelf hiermee zijn begonnen. Ver-
der merkt de Observer op dat de
Zuidafrikaanse inmenging in Angola
veel omvangrijker is geweest dan
men ons over het algemeen wil doen
geloven. Terwijl in Washington en
Lusaka werd gesproken over 1.000
man en 100 gepantserde voertuigen
zijn het in werkelijkheid 3.000 tot
5.000 man en 500 tanks en pantser-
wagens geweest.
SAVIMBI
Nu terug naar het verslag van Sa-
vimbi. In december 1975 hoorde hij
voor het eerst van Zuid-Afrika dat
dit land ernstig overwoog zijn troe-
pen uit Angola terug te trekken. De
reden was dat de verwachte steun
van de Verenigde Staten door de ne-
gatieve houding van het Congres
was uitgebleven. Het zou onmoge-
lijk zijn verdere versterkingen uit
Zuid-Afrika naar Angola te zenden
zonder het Zuidafrikaanse parle-
ment hiervoor openlijk om toestem-
ming te vragen.
Savimbi benaderde hierop Kaunda
en vertelde hem dat hij persoonlijk
met de Zuidafrikanen wilde spre-
ken. ""Kaunda stemde hiermee in'',
aldus Savimbi. Op 20 december
1975 vond het eerste bezoek van Sa-
vimbi aan Zuid-Afrika plaats. Hij
ontmoette minister-president Vor-
ster in Pretoria. Deze vertelde Sa-
vimbi dat de Zuidafrikaanse troe-
pen nog enige tijd in Angola zouden
blijven, maar mogelijk daarna zou-
den vertrekken.
Met Kerstmis vertelde de Zuidafri-
kaanse commandant in Angola aan
Savimbi dat hij zijn troepen uit de
stad Cela ten zuiden van Luanda te-
rug zou trekken. Hierop vloog Sa-
vimbi opnieuw naar Lusaka, waar
hij Kaunda verzocht om een tweede
gesprek met de Zuidafrikaanse au-
toriteiten. Savimbi vloog hierop
naar Windhoek in Namibié waar hij
zijn verzoek aan de Zuidafrikanen
om in Angola te blijven herhaalde.
""Zuid- Afrika stond erop dat eerst
de mening van Zaire en Zambia ge-
vraagd zou worden." De Zuidafri-
kanen beloofden Savimbi dat het
Zuidafrikaanse leger in Angola zou
blijven tot na de topconferentie van
de Organisatie van Afrikaanse Een-
heid over Angola op 11 januari
1976. '""Daarna zou een nieuwe
strijdmacht het Zuidafrikaanse le-
ger vervangen'', aldus Savimbi, die
waarschijnlijk doelde op de huurlin-
gen die in West-Europa en Noord-
Amerika werden geronseld.
TERUGTOCHT
Op 21 januari stelde Zuid-Afrika
Savimbi op de hoogte dat de Zuid-
afrikaanse troepen zich uit het
strijdgebied zouden terugtrekken.
Binnen 48 uur was deze terugtrek-
king voltooid. Alles werd meegeno-
men, ook de wapens en de munitie.
De Zuidafrikanen vreesden dat an-
ders alles toch maar in handen van
de MPLA zou vallen. Alleen benzi-
ne werd achtergelaten. Enkele we-
ken later stortte de UNIT A-verdedi-
ging geheel in.
Begin februari gaf de Zuidafrikaan—
se minister van defensie Botha voor
het eerst toe, dat er zich 4.000 tot
5.000 Zuidafrikaanse militairen in
Angola bevonden. Zij bezetten op
dat ogenblik een strook Angolees
grondgebied van de Atlantische
Oceaan tot aan de grens met Zam-
bia, over een breedte van 50 tot 80
kilometer ten noorden van de grens
met Namibi€. Voor het eerst gaven
de Zuidafrikaanse autoriteiten toe
dat er zich een grote Zuidafrikaan-
se strijdmacht in Angola bevond, en
dat dit leger heel wat meer deed
dan alleen het bewaken van de stuw-
dammen in het uiterste zuiden van
Angola. Botha gaf toe dat eenheden
van dit leger tot 800 kilometer diep
in Angola waren geweest.
Het feit dat kort daarop het hele
verslag van Savimbi over zijn rela-
ties met Zuid-Afrika in de hele
Zuidafrikaanse pers werd gepubli-
ceerd wijst erop, dat Zuid-Afrika
nu de verantwoordelijkheid voor de
inval in Angola zoveel mogelijk op
Savimbi en de presidenten van Zam-
bia, Zaire en Ivoorkust wil afschui-
ven.
21
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
MPLA -SWAPO
In het blad Afrique-Asie van 7 maart ver-
scheen het volgende vraaggesprek met
Sam Nujoma, voorzitter van de bevrijdings-
beweging van Namibi€, SWAPO (zie foto
hiernaast).
"De bevrijdingsstrijd in Namibié
heeft in 1975 een nieuw hoogtepunt
bereikt. Op dit ogenblik kan de
SWAPO op duizenden nieuwe recru-
ten rekenen, die slechts op wapens
wachten, om het Zuidafrikaanse le-
ger steeds zwaardere verliezen toe
te brengen."
We ontmoetten Sam Nujoma in Luan-
da. Hij blijkt vol goede moed. De
tweede bevrijdingsoorlog in Angola
heeft inderdaad een nieuw tijdperk
ingeluid voor de geschiedenis van
Namibié. En er is een eind geko-
men aan alle onduidelijkheid over
de positie van de SWAPO.
Op 4 februari verscheen de voorzit-
ter van de SWAPO op de eretribune
naast president Agostinho Neto,
zijn vuist gebald terwijl de troepen
van het Angolese leger FAPLA
voorbijtrokken. "Wij nemen al deel
aan de oorlog in Angola", onder-
streept Nujoma, ''want deze oorlog
is ook onze oorlog. Een van de
voorwendsels van Pretoria om An-
gola binnen te vallen was, zoals be-
kend, het 'recht op achtervolging'
van de SWAPO. Hoewel we op het
ogenblik diep in Namibié vechten,
nemen we ook aan de strijd in Ango-
la deel. Onze mensen hebben ver-
schillende Zuidafrikaanse militai-
ren buiten gevecht gesteld, en we
22
hebben helikopters en vliegtuigen
van Pretoria neergeschoten.'
We hebben lang moeten wachten op
de officiéle aankondiging van het
bondgenootschap tussen SWAPO en
MPLA. Waarom heeft het zo lang
geduurd voordat de SWAPO zich uit-
sprak? "Ik wil in de eerste plaats
opmerken dat we altijd goede rela-
ties met de MPLA hebben gehad.
Maar tot de Zuidafrikaanse inval
moesten we samenwerken met alle
Angolese groepen, die zich nationa-
listisch noemen, en die ons hielpen.
Wat betreft onze samenwerking met
UNITA, die was gebaseerd op onze
behoefte om onze aanvoer via UNI-
TA-gebied voort te zetten. Maar
sinds afgelopen oktober kan nie-
mand zich meer vergissen: de
MPLA is de enige echte bevrijdings-
beweging van Angola, de enige
macht die tegen het Zuidafrikaanse
leger strijdt, de enige Angolese
bondgenoot van het volk van Nami-
bic
Voor de beéindiging van de samen-
werking met UNITA/FNLA heeft de
SWAPO duur moeten betalen. Sa-
vimbi en Chipenda hebben de Zuid-
afrikanen geholpen bij de vervolging
van de SWAPO in Namibié en in An-
gola. "Toen Daniel Chipenda naar
Windhoek en Grootfontein reisde,
heeft hij tientallen klandestiene ka-
ders van de SWAPO aangegeven.
Wij hebben onmiddellijk begrepen
dat onze strijd en die van de andere
onderdrukte volkeren in Zuidelijk
Afrika minstens tien jaar vertraagd
zou worden als de westerse mach-
ten en de behoudende regimes in
Afrika erin zouden slagen een ma-
rionettenregime van FNLA/UNITA
in Luanda aan de macht te brengen."
Thans is de SWAPO bezig in Luanda
en een aantal andere steden in An-
gola permanente bureau's te openen.
Nujoma heeft van president Agos-
tinho Neto de belofte gekregen dat
de Volksrepubliek Angola de bevrij-
dingsbeweging van Namibié 'volle-
dig en onvoorwaardelijk' zal steu-
nen.
Onlangs is het eerste Nederlandse
boek met achtergrondinformatie
over Namibié uitgekomen. De au-
teurs zijn afkomstig uit de AABN,
Kairos, Angola Comité, werk-
groep Zuidelijk Afrika van de PPR,
en de ERE in Rotterdam.
Dit boek, 'Namibié, zuidwest-Afri-
ka bevrijd' kan worden besteld
door overschrijving van f 14,50
op giro 600657 van Angola Comité,
Amsterdam.
This content downloaded from
90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms
 Verkrijgbaar bij het Angola Comité
A VITORIA E CERTA
Uitsluitend te bestellen per giro 600657 t.n.v. Angola
Comité, Amsterdam, met vermelding van het gewenste
materiaal.

ANGOLA

Angola, bezet, bevrijd, bedreigd f 10, 00

De bevrijding van Angola
Angola wil vrij zijn; onderwijsboekje
Angolese verhalen
Geef om Angola; dubbel nummer Ang. Bul.
Affiche Voor Angola
Affiche onafhankelijkheid Angola
MOZAMBIQUE
Mozambique, van kolonie tot onafhankelijkheid 7 9,50

Wiriyamu TE
Mozambique, informatie over het FRELIMO { 2,50
Revolutie in praktijk: Samora Machel E00

Affiche onafhankelijkheid Mozambique 00

_ANGSPEELPLAAT
Eind maart verschijnt er een langspeelplaat met Ango-
lese liederen. De plaat heet '"A Vitéria é Certa''. De
muziek werd onlangs opgenomen in de studio van radio
Luanda. Een Nederlandse vertaling van de teksten is
bijgevoegd. De plaat kost f 12,50 en wordt t.b.v. de
MPLA verkocht. Bestellingen via giro 600657 van het
Angola Comité o.v.m. '"A Vitéria & Certa'.
GUINEE-BISSAU/KAAP VERDISCHE EILANDEN
Verkondig geen gemakkelijke overwinningen:
Amilcar Cabral f
Kaap Verdische Eilanden, documentatiemap f
Growing from grassroots; the state of Guinea
Bissau f
Ein Volk in Bewegung kann niemand aufhalten f
Djarama PAIGC; fotoboek i
Affiche onafhankelijkheid Guinee-Bissau f

ZUIDELIJK AFRIKA
TE HUUR
Van Kongo Vrijstaat tot Zaire
Wfilms (16 mm) over Angola, waaronder een film ge- Zuidel. Afrika, intern. strijd en solidariteit 4,50
maakt tijdens de proclamatie van de Volksrepubliek. De Verbittering; verhalenuit Zuidel. Afrika 13,50
Op verzoek wordt een overzicht en een korte beschrij- Namibie, Zuidwest Afrika bevrijd 14,50
ving van de films toegestuurd. Zuidelijk Afrika op weg naar bevrijding gratis

White migration to Southern Africa 5,00

MW fototentoonstelling over Angola, bestaande uit 10 gro-
Portuguese Africa and the West 4,75
te foto's van 1m x 1m.
Portuguese Colonialism from South Africa
to Europe 7,50
Affiche economische en militaire kaart el — ey hh 1, 00*

FOTO'S/ GRAMMOF OONPLATEN

A Luta Continua; fototentoonstelling £10, 00

geefom Vitoria ou Morte, gedichten en liederenuit

de Portugese kolonién f 10,00
ANGOLA Canto a Portugal 5 R00
GIRO
* Kartonnen koker voor verzending affiches f 0,75
26655
MONDLANE STICHTING
ANGOLA COMITE
Ye

FACTS AND REPORTS LITERATUURPAKKET VOOR f 25,-

- een abonnement op het Angola Bulletin voor twee jaar

Documentatie over Angola, Mozambique, Guinee-Bis-
— het fotoboek 'Djarama PAIGC'
sau en de Kaap Verdische Eilanden en Oost-Timor
- het boek'Verkondig geen gemakkelijke overwinningen'
veeft het tweewekelijkse blad "Facts and Reports’ met
— het boek 'Mozambique, van kolonie tot onafhankelijk-
knipsels uit de internationale pers. Nadere inlichtingen
heid'
Pacts and Reports’, Angola Comité, Da Costastr.
— de brochure 'Zuidelijk Afrika op weg naar bevrijding'
Angola Comité, Da Costastraat 88, Amsterdam.
— de economische en militaire kaart van Zuidel. Afrika
- het affiche Voor Angola

Dit is een uitgave van het Angola Comité,

Da Costastraat 88, Amsterdam. Tel. 020-183598.
\bonnementsprijs minimaal f 10,- per twee jaar.
Postgiro 600657 t.n.v. Angola Comité, Amsterdam.
Overname van artikelen is toegestaan.
VISUEEL GEHANDICAPTEN
Het Angola Bulletin is voor visueel gehandicapten ver-
krijgbaar bij: Blindenbibliotheek, Molenpad 2, Am-
sterdam. Tel. 020 - 66465.

This content downloaded from

90.209.104.246 on Thu, 20 Oct 2022 18:09:13 UTC
All use subject to https://about.jstor.org/terms