Mục lục

Hình ảnh ...............................................................................................................................................2

Bảng số liệu ..........................................................................................................................................3

I. Phân công công việc của nhóm ....................................................................................................4

II. Mục tiêu thí nghiệm..................................................................................................................5

III. Cơ sở lý thuyết ..........................................................................................................................6

IV. Thiết bị ......................................................................................................................................8

a) Mô tả thiết bị ............................................................................................................................9

b) Vận hành...................................................................................................................................9

V. Trình tự thí nghiệm .................................................................................................................... 10

VI. Số liệu thí nghiệm ................................................................................................................... 11

VII. Trả lời câu hỏi ........................................................................................................................ 12

a) Ảnh hưởng của việc thay đổi của vị trí trọng tâm G đến M, nhận xét?.................................... 12

b) Giải thích tại sao GM ở giá trị góc θ được tính từ công thức (2) thường ít chính xác so với
công thức (1)? ................................................................................................................................. 12

1
 Hình ảnh
 Hình 1: Thiết bị trong phòng thí nghiệm…………………………………5
 Hình 2: Poton và các thiết bị gắn trên nó………………………………....5
 Hình 3: Xác định trọng tâm G…………………………………............…7
 Bảng số liệu
a) Thông số ban đầu của potoon………..……………………………………...8
b) Thông số ban đầu của thiết bị……………………………………………….8
c) Bảng số liệu thí nghiệm…………………………………………………..…8
I. Phân công công việc của nhóm
- Cả nhóm: tiến hành thí nghiệm, đo số liệu
- Nguyễn Tấn Thành: làm bài báo cáo
- Nguyễn Đình Thiện: Tính toán số liệu
- Ngô Nhật Thiên: Tính toán số liệu

1
 II. Mục tiêu thí nghiệm

Xác định cao độ của tâm định khuynh (metacenter) bằng hai cách:

𝑏2 𝑑
 Xác định GM qua chiều chìm bằng công thức: 𝐺𝑀 = − (𝑌 − )
12𝑑 2
𝑃𝑥
 Xác định GM qua góc nghiêng θ: 𝐺𝑀 = cot(𝜃)
𝑊

Mục tiêu thí nghiệm 2

 III. Cơ sở lý thuyết

Giải thích:

Tâm định khuynh có mối liên hệ trực tiếp đến sự ổn định của vật thể nổi trên
mặt nước.

Tâm định khuynh không thể xác định trực tiếp bằng cách đo lường mà ta phải
xác định chiều chìm d của vật thể hoặc góc nghiêng .

Tâm định khuynh có mối liên hệ mật thiết đến sự ổn định của vật thể nổi và
nó đặc biệt quan trọng với ngành tàu thủy.

Khi pontoon nổi thẳng đứng trên nước tĩnh, ứng với trọng lượng toàn bộ W
nó sẽ nổi với chiều chìm d trong nước.

Toàn bộ trọng lượng pontoon W sẽ có trọng tâm là G, cao độ trọng tâm là KG

= Y với K là điểm thấp nhất qua đáy pontoon.

Thể tích pontoon chiếm chỗ trong nước V =W/ với = 1 (t/m3). Thể tích chiếm
nước này sẽ có tâm nổi là B. Cao độ B được xác định qua chiều cao KB = d/2.

Khi potoon nghiêng ngang tâm nổi B sẽ dịch chuyển sang ngang đến vị trí
mới B’, lúc này lực nổi sẽ đi qua B’ có phương vuông góc với mặt nước và giao với
đường dọc tâm tại M, M gọi là tâm định khuynh (Meta-center).

Chúng ta không thể đo trực tiếp vị trí M mà phải tính từ chiều chìm d hoặc
góc nghiêng rồi xác định vị trí M, thông thường vị trí M được xác định là KM hay
GM. Theo lí thuyết tàu thủy ta có các công thức tính GM cho vật thể nổi có dạng
hình hộp (pontoon) như sau:

𝑏2 𝑑
Xác định qua chiều chìm d: 𝐺𝑀 = − (𝑌 − ) (1)
12𝑑 2

Trong đó: Y- cao độ trọng tâm (m);

b – bề rộng potoon;
𝑊 1
𝑑= × ; 1- chiều dài potoon
𝑙×𝑏 1000

Cơ sở lý thuyết 3
 Xác định GM qua góc nghiêng ngang q: khi potoon nổi thẳng đứng, ta dịch
chuyển 1

vật có trọng lượng P theo phương ngang 1 khoảng là x làm cho pontoon
nghiêng
𝑃𝑥
ngang 1 góc θ, lúc này cao độ M được xác định: 𝐺𝑀 = cot(𝜃) (2)
𝑊

Trong đó: θ – góc nghiêng ngang;

P – trọng lượng P vật dịch chuyển ngang;

x – khoảng dịch chuyển ngang của P;

W – trọng lượng toàn bộ của pontoon.

Cơ sở lý thuyết 4
 IV. Thiết bị

Hình 1. Thiết bị trong phòng thí nghiệm

a. Hình chiếu dọc b. Hình chiếu ngang

Hình 2. Potoon và các thiết bị gắn trên nó

Thiết bị 5
 a) Mô tả thiết bị
Hồ nhỏ - được đổ nước tạo môi trường nổi cho Pontoon, có kích thước
l×b× h

Mô hình vật thể nổi gọi là Pontoon trên đó có gắn các thiết bị và thước
đo:

 Thanh trượt đứng

 Con trượt đứng m1

 Thước đo dịch chuyển của m2

 Con trượt ngang m2

 Thước đo góc nghiêng ngang

 Dây dọi

 Con dọi

 Thước đo gắn ngang Pontoon

b) Vận hành
 Kích thước Potoon 𝑙 × 𝑏 × ℎ được cho trước hoặc tự do trong quá trình
làm thí nghiệm

 Thước đo gắn ngang pontoon: mặt trên dùng để do dịch chuyển ngang
của m2, và mặt đứng để đo góc nghiêng ngang theo vị trí dây dọi
 Thanh trượt đứng và con trượt m1: m1 có thể trượt dọc để thay đổi cao độ
trọng tâm của Pontoon nên sau khi dịch chuyển cần cố định trong suốt
quá trình đo.

 thanh trượt ngang và con trượt ngang m2: m2 có thể trượt ngang để tạo
góc nghiêng ngang nên dịch chuyển trừng khoảng cách để đo được góc
nghiêng ngang tương ứng.

 Dây dọi và con dọi được treo trê thanh trượt đứng nên dây dọi giúp đo
góc nghiêng ngang của Pontoon.

Thiết bị 6
 V. Trình tự thí nghiệm
 Thông số ban đầu của thiết bị được cho trước hoặc tự xác định rồi ghi
vào các bảng.

 Dịch chuyển con trượt đứng m1 trên thanh trượt rồi cố định.

- Đo cao độ trọng tâm KG theo cách đặt Pontoon nằm ngang và gá (đặt)
thanh trượt đứng lên 1 gối cứng sao cho chỗ tiếp xúc là 1 điểm, dịch
chuyển toàn bộ Pontoon trượt trên gôics đến khi Pontoon cân bằng
theo ngang nên vị trí tiếp xúc sẽ là G. Đánh dấu vị trí G và đo KG

 Xác định vị trí trọng tâm G:

- Dịch chuyển con trượt ngang đến vị trí dọc tâm x = 0.
- Đặt potoon nổi trong hồ đã đổ nước
- Lần lượt dịch chuyển con trượt ngang m2 một khoảng x = 10mm (đọc
trên mặt thước)
- Đo góc nghiêng ngang thông qua vị trí dây dọi. (đọc trên thân thước
đo)
- Mỗi lần dịch chuyển sẽ đo được x và q tương ứng
- Số lần đo kết thúc khi dịch chuyển đến hết thước đo
- Trượt con trượt đứng lần lượt đến 2 vị trí mới rồi lặp lại thí nghiệm
trên

Hình 3. Xác định vị trí trọng tâm G

Trình tự thí nghiệm 7

 VI. Số liệu thí nghiệm
a) Thông số ban đầu của potoon

Kích thước Pontoon Giá trị Đơn vị Ghi chú

Chiều dài l 0.35 m
Chiều rộng b 0.2 m
Chiều cao h 0.075 m
Trọng lượng tổng của pontoon W (thân và thiết bị) 1.4 kg

b) Thông số ban đầu của thiết bị

Tên thiết bị Giá trị Đơn vị Ghi chú

Con trượt đứng m1 0.233 kg
Con trượt ngang m2 0.304 kg

c) Bảng số liệu thí nghiệm

TT l b h (m) W m2 KG d GM (1) x ϴ GM
(2)

1 0.35 0.2 0.075 1.48 0.304 0.119 0.021 0.05 0.005 2.25 0.026

2 0.35 0.2 0.075 1.48 0.304 0.119 0.021 0.05 0.01 3.5 0.034

3 0.35 0.2 0.075 1.48 0.304 0.119 0.021 0.05 0.015 5 0.035

4 0.35 0.2 0.075 1.48 0.304 0.119 0.021 0.05 0.02 5.9 0.04

5 0.35 0.2 0.075 1.48 0.304 0.119 0.021 0.05 0.025 7 0.042

6 0.35 0.2 0.075 1.48 0.304 0.119 0.021 0.05 0.03 7.8 0.045

7 0.35 0.2 0.075 1.48 0.304 0.119 0.021 0.05 0.035 9.5 0.043

8 0.35 0.2 0.075 1.48 0.304 0.119 0.021 0.05 0.04 10.5 0.044

9 0.35 0.2 0.075 1.48 0.304 0.119 0.021 0.05 0.045 11 0.048

10 0.35 0.2 0.075 1.48 0.304 0.119 0.021 0.05 0.05 12.2 0.048

Số liệu thí nghiệm 8

 VII. Trả lời câu hỏi
a) Ảnh hưởng của việc thay đổi của vị trí trọng tâm G đến M, nhận xét?

- Vị trí trọng tâm G thay đổi dẫn đến cao độ trọng tâm là KG thay đổi mà
Y tỉ lệ thuận với GM nên khoảng cách G, M thay đổi.

b) Giải thích tại sao GM ở giá trị góc θ được tính từ công thức (2) thường
ít chính xác so với công thức (1)?
1
- Vì cot(𝜃) = mà 𝜃 nhỏ nên tan(𝜃) ≈ 𝜃 dẫn dến kết quả của cot(𝜃)
tan(𝜃)

có sai số càng lớn.

Trả lời câu hỏi 9