You are on page 1of 2

Johann Carl Friedrich Gauss 

(30 prill 1777 — 23 shkurt 1855) ishte


një matematikan gjerman dhe shkencëtar që ndihmoi dukshëm në shumë fusha te
ndryshme , duke përfshirë teorinë e numrave, analizën, gjeometrinë
diferenciale, gjeodezinë,  elektrostatikën, astronominë dhe optikën. Nganjëherë i njohur
si "princi i matematikës", Gausi pati një ndikim të shquar në shumë fusha të
matematikës dhe shkencës dhe është rradhitur pranë Ojlerit, Njutonit dhe Arkimedit si
një nga matematikanët më të mëdhenj të historisë.

Jeta
Carl Friedrich Gauss u lind më 30 prill 1777 në Braunschweig (Brunswick), në Dukatin e
Braunschweig-Wolfenbüttel, tani pjesë e Saksonisë së Poshtme, Gjermani, në një
familje të varfër. Në të vërtetë, nëna e tij ishte analfabete dhe kurrë nuk e regjistroi
datën e lindjes së tij. Ajo mbante mend vetëm se ai
kishte lindur në ditë të mërkurë, tetë ditë para Festës së
Ngjalljes, e cila në vetvete ndodh 40 ditë pas Pashkëve.
Gausi më vonë do ta zgjidhte këtë mister për ditëlindjen
e tij në kontekstin e gjetjes së datës së Pashkëve, duke
nxjerrë metoda për të llogaritur datën në vitet e kaluara
dhe të ardhme. Ai u pagëzua dhe konfirmua në një kishë
pranë shkollës që ai ndoqi si fëmijë.
Ne moshën shtatë vjeçare, Karl Fridrih Gauss filloi
shkollën fillore dhe mundësitë e tij u vunë re pothuajse
menjëherë. Nje dite, mesuesi i tij Buttner ishte i lodhur
dhe donte qe te qetesohej. Ai i dha nxenesve nje detyre
te veshtire: të mbidhnin shumën e numrave nga 1-100.
Mesuesi mendi se kjo gje do t'i bente nxenesit te punonin
per nje kohe te gjate. Gaussi e gjeti nje formule per ta
bere kete per 5 minuta. Mesuesi dhe ndihmësi i tij, Martin Bartels u habitën kur Gausi
mblodhi shumën 1-100 në çast nga diktimi me arësyetimin se shuma ishte 50 çifte
numrash, ku çdo çift numrash e kishte shumën 101 (1+100=101, 2+99=101 e kështu
me rradhë).
Aftësitë intelektuale të Gausit tërheqën vëmendjen e Dukës së Braunschweig, i cili e
dërgoi atë në Kolegjin Carolinum (tani Technische Universität Braunschweig), të cilin ai
e ndoqi në vitet 1792-1795, dhe në Universitetin e Göttingenit 1795-1798. Kur ishte në
universitet, Gausi në mënyrë të pavarur rizbuloi disa teorema të rëndësishme. Zbulimi i
madh i tij ndodhi në vitin 1796 kur ai tregoi se çdo poligon i rregullt me një numër
primar brinjësh (dhe, rrjedhimisht, edhe ato poligone me numër brinjësh që është
produkt i një numri primar me një një numër në katror) mund të ndërtohen me një
kompas dhe një vizore. Ky ishte një zbulim i madh në një fushë të rëndësishme të
matematikës; problemet e ndërtimit kanë angazhuar matematicienët që nga kohët e
grekëve të lashtë, dhe ky zbulim e çoi përfundimisht Gausin që të zgjedhë matematikën
në vend të filologjisë si karrierë. Gausi ishte aq i kënaqur me këtë rezultat sa që ai
kërkoi që një heptadecagon i rregullt të gdhendet në gurin e varrit të tij. Gurgdhendësi
nuk pranoi, duke deklaruar se ndërtimi i tij ishte i
vështirë dhe në thelb do të duket si një rreth.
Në 1795 Gausi u largua nga Brunsëick për të studiuar
në Gottingen University. Mesuesi i Gausit ishte
Kaestner. Miku i tij i vetëm midis nxënësve ishte
Farkas Boljait. Ata u takuan në 1799 dhe ndenjën me
njëri-tjetrin për shumë vite. Gausi u kthye në
Brunsëick, kur ai mori një diplomë në 1799. Pasi Duka
kishte rënë dakort të vazhdonte ti jepte bursë Gausit,
ai kërkoi që Gausi të paraqiste një dezertacion për
doktoraturë në Universitetin Helmstid. Me bursën e tij
për ta mbështetur atë Gausi nuk kishte nevojë për të
gjetur një punë. Ai botoi librin Disquisitiones Arithmeticae (Hulumtime Matematike) në
verën e vitit 1801. Kanë qenë 7 seksione, por pjea e fundit i është kushtuar vetëm
teorisë së numrave.

Veprat
Ne 1801 Gausi boton Disquisitiones Arithmeticae. Është studimi i parë sistematik mbi
teorinë e numrave. Influenca e librit të Gausit qe e pamasë, dhe dëshmohet nga fakti që
shumica e librave mbi subjektin akoma ndjekin përqasjen e tij. Reference: "The
Mathematics of Ciphers, Number Theory and RSA Cryptography", S.C.Coutinho,ne
moshe 7 vjecare ai zbuloi progresionon aritmetik

You might also like