Araling Panlipunan

Baitang 6 • Yunit 5: Ang Unang Republica

Quipper Philippines
Editing Exam Package
Araling Panlipunan (AP)

Pangkalahatang Panuto:
1. Para sa pagsusulit na ito, kinakailangan mong mag-edit ng isang gabay sa pag-aaral
(study guide) na isinulat para sa Araling Panlipunan 6 - Kasaysayan ng Pilipinas.
2. Hindi lamang pagtukoy sa mga kamalian (errors) ang inaasahan mula sa iyo.
Kinakailangan mong palitan/iwasto ang mga kamaliang iyong matutukoy.
3. Ang iyong gagawing pagwawasto ay kinakailangang nakabatay sa sumusunod:
a. Ang aralin ay kinakailangang nakasunod sa ibinigay ng kasanayang
pampagkatuto ng DepEd, na nakatala sa ibaba.
b. Siguraduhing angkop ang gagamiting mga salita at halimbawa para sa mga
mag-aaral sa Junior High School.
c. Ang plagiarism ay mahigpit na ipinagbabawal. Kung kakikitaan ng paglabag
sa plagiarism, ikaw ay awtomatikong hindi nakapasa sa pagsusulit.
d. Bawat seksyon ng dokumentong ito ay itinuturing na subtest. Siguraduhing
basahin nang maiigi ang bawat panuto sa bawat seksyon.
e. Ang pormat, maging ang baybay at balarila ay dapat nakasunod sa KWF
Manwal.
f. Ang kulay ng font ng bawat heading ay naibigay na sa pagsusulit;
kinakailangan mo lamang palitan ang text para rito.
g. Para sa body text, ang font style ay Open Sans na may sukat na 11 at may line
spacing na 1.4.
4. Huwag burahin ang mga panutong ibinigay. May mga nakalaang espasyo para sa
paglalagyan ng iyong teksto.
5. Gawin ang iyong pagwawasto gamit ang suggesting mode (nasa drop-down menu sa
itaas na kanang bahagi). Maaari ring gamitin ang comments para sa iyong mga
mungkahi.
6. Pagkatapos ng pag-eedit ng study guide ay may dalawang tanong na kailangan mong
sagutan bilang pagtatapos ng iyong sulatin.
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

Aralin 5.1
Ang Pagdedeklara ng Kalayaan ng
Pilipinas

Panimula
Taon-taon ay ipinagdiriwang ang kalayaan ng Pilipinas. Mahalaga sa bawat Pilipino ang
petsang Hunyo 12. Ito ang araw na idineklara ni Pangulong Emilion Aguinaldo Emilio Jacinto
ang kalayaan ng Pilipinas.

1
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

Layunin sa Pagkatuto
Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang
naisasalaysay ang mga
bagay at pangyayari sa likod ng Deklarasyon ng Kalayaan
noong 1898. AP6PMK-If-9)

Mga Kasanayan sa Pagkatuto

Pagkatapos ng araling ito, inaasahan na matututuhan ng mag-
aaral ang pagkakatatag ng Unang Republika Kongreso ng
Malolos at ang deklarasyon ng kasarinlan ng mga Pilipino, na
may tuon sa:
● pagdedeklara ng kalayaan,
● pambansang watawat,
● pambansang awit, at
● pamahalaang diktaduryal

2
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

Mahahalagang Tanong
● Ano ang mahalagang papel ng liberalismo sa Europa sa sumunod na
mga pahanon hanggang sa kasalukuyan?
● Bakit mabilis na tinanggap ng mga tao at lumaganap ang liberalismo
sa Europa?
● Paano binago ng liberalismo sa Europa ang mundo?

Subukan Natin

Ang Pambansang watawat Awit ng Pilipinas

Panuto
Tingnan ang larawan ng watawat ng Pilipinas. Tukuyin ang simbolong
kinakatawan ng bawat bilang.

3 1

5 4

3
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

1.

2.

3.

4.

5.

Mga Gabay na Tanong

1. Ano ang pagkakapare-pareho ng mga larawang ipinakita sa gawain?
2. Aling mga larangan ang saklaw ng mga pagbabagong ipinakita sa mga larawan?
3. Bakit tinawag na Panahon ng Enlightenment ang bahaging ito ng kasaysayan ng
daigdig?

Pag-aralan Natin
Ang Proklamasyon ng Kalayaan
Taong 19981898 nang inihayag ni Emilio Aguinaldo ang kalayaan ng
Pilipinas. Naganap ito sa tahanan ng mga Aguinaldo sa Kawit, Cavite.
Isang pagdiriwang ang naganap kasabay ng pagwawagayway ng
watawat at unang pagtugtog ng ating pambansang awit.

4
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

Alamin Natin
Tandaan at gawing gabay ang kahulugan ng sumusunod na salita:

panahon sa kasaysayan ng daigdig na naganap mula

Enlightenment
1715 hanggang 1789

lohika logic sa Ingles

sumiklab may bayolenteng pagsisimula

nag-udyok nagpasimula

puspusan tuloy-tuloy

isang sistema ng ekonomiya na nakabatay sa pag-aari

pyudal
ng lupa ng monarkiya

Ang Pambansang Warawat Watawat

Ito ang disenyo ng watawat ng Pilipinas. Ito ay batay sa desenyo ni
Pangulong Emilio Aguinaldo. Ginawa niya ito habang nasa exile sa
Singapore.
Ayon sa mga tala, ang mga kulay nito ay batay sa watawat ng Cuba, na
noon ay nakalaya na mula sa pananakop ng mga Espanyol.

5
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

Ang watawat ay tinahi nina MarcelaMarcelo Mariño Agoncillo, asawa ni

Don Felipe Agoncillo (kasapi sa gabinete ni Aguinaldo), Lorenza
Agoncillo, anak ng mag-asawang Agoncillo, at Delfina Herbosa
Natividad, pamangkin ni Dr. Jose Rizal, sa Hong Kong.
●
Ang watawat ng Pilipinas ay mayroong malawak na simbolismo.
Makikita sa tsart sa ibaba ang kahulugan ng bawat bahagi ng watawat:

Katangian/Simbolo Kahulugan

Kulay na Azul kapayapaan, katotohanan, at hustisya

Kulay na Pula bayanihan at katapangan

Kulay na Puti malinis na kalooban

Tatlong butuin Kumakatawan sa tatlong

pangunahing kapuluan: Luzon,

6
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

Visayas Panay, at Mindanao

Walong sikat ng araw unang walong probinsyang nag-aklas laban

sa Espanya:
A. Maynila
B. Rizal
C. Cavite
D. Laguna
E. Bulacan
F. Batangas
G. Pampanga
H. Tarlac

tatsulok Simbolo ng pagkakapantay-pantay

Makikita sa larawan sa ibaba ang pagbabago ng watawat ng Pilipinas. Mula ito sa

rebolusyon laban sa Espaya hanggang sa kasakuluyang panahon:

7
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

Ang Pambansang Awit

Nagpagawa si Emilio Aguinaldo ng artsa martsa ky Julian Felipe, isang
kilalang musikero sa panahong iyon. Pinamagatan itong “Marcha
Nacional Magdalo.” Ito ang tinugtog habang iwinawagayway ang
watawat sa deklarasyon ng kalayaan
noong 1898.

Pagkaran ng ilng taonPagkaraan ng ilang

taon ay nilapatan ito ng mga titik ni Jose
Palma, gamit ang kaniyang tulang
“Pilipinas.”

Mahalaga ang pambansang watawat at Si Felipe (kaliwa) at si Palma (kanan)

pambansang awit na “Bayang Magiliw” sa isang commemorative stamp

”Lupang Hinirang” dahil kumakatawan ito

sa ating bansa.

Ang Pamahalaang Diktadoryal

Mayo 24, 1898 nang iniligay ni Aguinaldo ang
buong Pilipinas sa ilalim ng kaniyang
pamahalaang diktatoryal. Dito, nasa kanya ang
buong kapangyarihan na pamunuan ang ating
bansa. Ang titulo niya ay diktador. Ngunit ito ay
pansamantala lamang dahil kinakailangan ng
isang matibay na pinuno sa magulong panahon
matapos ang rebolusyon.

8
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

Hunyo 23 nang baguhin muli ang pamahalaan. Tinanggal ni Aguinaldo ang diktadura at
titulong diktador. Itinatag niya ng rebolusyonaryong pamahalaan at siya ang tumayo
bilang pangulo.

Maraming pinagdaanan ang Pilipinas bago nito makamit ang kalayaan.

Madaming tao ang nagbuwis ng buhay. Ngunit sa huli, nagtagumpay pa
din ang tapang at tibay ng mga Pilipino. Sa kanilang mga sakripisyo ay
nakapagtatag sila ng malayang bansa.

Sagutin Natin

Panuto: Isulat sa patlang kung tama o mali ang bawat pangungusap. Isulat sa

patlang ang salitang “tama” kung ang pangungusap ay wasto basi sa napag-
aralan at mali naman kong ito ay di-wasto.

1. Ang kalayaan ng Pilipinas ay idineklara

noong Hunyo 12, 1898.

2. Si Emilio Aguinaldo ang nagbasa ng

“Deklarasyon ng Kasarinlan ng Pilipinas.”

3. Ang disenyo ng watawat ng Pilipinas ay

batay lamang sa imahinasyon ni Aguinaldo.

9
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

4. Tinawag na “Marcha Filipino Nacional”

ang martsang ginawa ni Julian Felipe.

5. Ang asul na bahagi ng watawat ay

sumisimbolo sa katapangan.

6. Ang Hong Kong Junta ay binubuo ng

mga Pilipinong naghimagsik laban sa mga Espanyol.

7. Nagtatag ng pamahalaang diktaduryal

si Pangulong Aguinaldo pagkabalik niya sa Pilipinas mula sa

Hong Kong.

8. Ang mga titik ng Lupang Hinirang ay

batay sa tulang “Filipinas” ni Jose Laurel.

9. Ang Deklarasyon ng Kasarinlan ng

Pilipinas ay nilagdaan ng 100 Pilipino.

10. Mahalaga ang pambansang watawat at

pambansang awit dahil kumakatawan ito sa ating sarili.

Suriin Natin

Sagutin ang sumusunod na mga tanong:

10
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

1. Ano ang simbolismo ng pambansang awit at pambansang

watawat?
2. Bakit mahalaga ang Digmaan sa Alapan?
3. Bakit nagtatag ng pamahalaang diktatoryal si Emilio Aguinaldo?

Pag-isipan Natin

Sa iyong palagay, paano nakatulong ang proklamasyon ng kalayaan sa Kawit, Cavite

sa rebolusyon ng mga Pilipino laban sa Estados Unidos sa mga Espanyol.

Gawin Natin

Magsaliksik ng mga larawan sa Internet tungkol sa mahahalagang pangyayari

mula sa pagbalik ni Emilio Aguinaldo mula Hongkong hanggang sa pagtatag
ng Unang Republika ng Pilipinas. Gumawa ng isang timeline gamit ang mga ito,
Magbigay ng maikling paliwanag sa bawat pangyayaring pinili.

Pagbalik ni UNA IKALAWANG IKAAPAT NA Pagtatag sa

Bonifacio sa PANGYAYARI PANGYAYARI PANGYAYARI Unang Republika
Pilipinas (larawan) (larawan) (larawan) ng Pilipinas
(larawan) maikling paliwanag maikling paliwanag maikling paliwanag (larawan)

11
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

Gawing gabay ang sumusunod na Rubrik:

PAGPUPUNTOS
PAMANTAYAN 4 3 2 1 MARKA
Bihasa May karanasan May kaalaman Baguhan

Mga Elemento Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Kasiya-siya ang Halos minadali

ng Disenyo isang maganda at magandang likhang ipinasang likhang ang paggawa o
natatanging likhang sining; pinag-isipan at sining ngunit kulang hindi natapos
sining; lubhang pinagplanuhan ang sa pagpaplano ng ang likhang
pinag-isipan o disenyo; tama ang disenyo o hindi sining
pinagplanuhan ang ginamit na guhit, pinag-isipan
disenyo; mahusay kulay, at espasyo
ang paggamit ng mga
guhit, kulay, at
espasyo
Tiyaga/ Gumawa ng sarili at Gumawa ng sariling Gumawa ng sariling Hindi orihinal
Pagsisikap natatanging disenyo; orihinal na disenyo disenyo ngunit hindi ang disenyo o
Pagkamalikhain pinag-isipan at pinag- ngunit walang kakaiba orihinal; may mga kinopya sa gawa
aralan ang mga o hindi natatangi bahaging halatang ng iba
gagamiting simbolo kinopya lamang

PagkamalikhainT Tinapos ang isang Tinapos ang likhang Tinapos ang likhang Tinapos ang
iyaga/ Pagsisikap napakagandang sining na may kasiya- sining ngunit hindi likhang sining
likhang sining na siyang resulta, may sinikap na para lamang may
may masidhing pagsisikap na mapaganda pa itong maipasa sa guro
pagsisikap na maging pagandahin pang lalo lalo
natatangi ito
Kasanayan/ Nagpapakita ng May angking husay sa Nagpapakita ng Walang
Husay husay at galing sa paggawa; kailangan pagnanais na kahusayan sa
paggawa; may sapat pa ng kaunting mapaghusay ang pagguhit o
na kaalaman o pagsasanay kanyang paggawa ng paglikha ng
pagsasanay likhang sining likhang sining

Panahon ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng

Paggawa kanyang likhang kanyang likhang kanyang likhang kanyang likhang
sining sa loob ng sining sa itinakdang sining sa loob ng sining bago pa
dalawang linggo petsa ng pagpapasa isang linggo ang itinakdang

12
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

matapos ang matapos ang petsa ng

itinakdang petsa ng itinakdang petsa ng pagpapasaNakap
pagpapasaNakapagp pagpapasa agpasa ng
asa ng kanyang kanyang likhang
likhang sining bago sining sa loob ng
pa ang itinakdang dalawang linggo
petsa ng pagpapasa matapos ang
itinakdang petsa
ng pagpapasa

KABUUAN

Sagutin ang sumusunod na katanungan sa loob ng dalawang maikling talata.

1. Suriin ang gabay sa pag-aaral (study guide) na iyong inedit na may pokus sa
sumusunod:
a. kalakasan
b. kahinaan
c. mga mungkahi

13
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

2. Bakit mahalagang maging mapanuri ang isang editor sa mga “style errors?” Ano ang
maaring maging epekto kapag hindi nabigyang pansin ang mga ito?

14
 Araling Panlipunan
●

Baitang 6 • Yunit 1: Pag-usbong ng Liberalismo sa Pilipinas

15