Professional Documents
Culture Documents
Department of Education
Regional Office IX, Zamboanga Peninsula
Filipino
Ikalawang Markahan – Modyul 1
Mga Awiting-Bayan at Bulong mula sa Bisaya
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Inilimbag sa Pilipinas ng
Department of Education – Region IX – Dipolog City Schools Division
Office Address: Purok Farmers, Olingan, Dipolog City
Zamboanga del Norte, 7100
Telefax: (065)212-6986 and (065) 212-5818
E-mail Address: dipolog.city@deped.gov.ph
Alamin / Balikan
MELC
1
Aralin Mga Awiting-Bayan At Bulong Mula Sa
1 Bisaya
Tuklasin
May alam ka bang awiting-bayan? Isulat ito sa isang malinis na papel.
Bahay-Kubo
Bahay-kubo, kahit munti Baisa-Julian, Ailene, Lontoc, Nestor S.,
Ang halaman doonn ay sari-sari. Esguera-Jose, Carmela, Dayag, Alma M.
Singkamas at talong, Pinagyamang Pluma 7. 927 Quezon City
Sigarilyas at mani Ave., Quezon City: Phoenix Publishing
House, Inc. 2017 8/21/20
Sitaw, bataw, patani
Kundol, patola, upo
At saka meron pa’ https://www.vectorstock.com/royalty-free-
vector/border-design-with-bamboo-stem-vector-
Labanos, mustasa. 18048458 8/21/20
Sibuyas, kamatis
Bawang at luya.
Sa paligid-ligid ay puno ng linga.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
3. Bakit mahalagang huwag kalimutan at patuloy pa ring aawitin ang mga awiting-
bayan?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
2
Suriin
Alam Mo Ba?
Ang pasalindilang panitikan ay naging laganap sa panahon ng ating mga
ninuno bago pa man ang pananakop ng mga Espanyol. Ito ang mga panitikang
pinalaganap sa pamamagitan ng pagsasalin-salin ng pasalitang tradisyon mula sa
iba’t ibang henerasyon. Ang ilan sa mga uri ng panitikang lumaganap sa
pamamagitan ng pasalindilang pamamaraan ay ang mga salawikain, sawikain,
bugtong, awiting-bayan, at mga bulong.
Ang awiting-bayan ay nagsimula bilang mga tulang may sukat at tugma at
minsa’y walang sukat at tugma na kalauna’y nilapatan ng himig upang maihayag
nang pakanta. Sa ganitong paraan ay higit na naging madali ang pagtanda o
pagmemorya sa mga awiting ito. Hindi man masusulat ay sa isip at puso naman ng
mga mamamayan nanahan at naisatitik ang mga awit kaya naman maituturing na
walang kamatayan ang mga ito.
Mula sa http://poklorista.weebly.com/o-ang-karunungang-bayan.html 8/21/20
Awiting-Bayan at Bulong
Mula sa Kabisayaan
Sa Kabisayaan ay nagtataglay ng makulay at mayamang kultura’t tradisyon
na lalong pang pinaningning ng mga katutubong panitikan. Sa modyul na ito ay
bibigyang pansin at itatampok ang mga awiting-bayang Bisaya o Visayan folksongs
at mga bulong sa Bisaya. Sa ibaba ay mababasa at maaari ding sabayan ang iba’t
ibang awiting-bayang nasusulat sa tatlong wikang Bisaya – Waray-Waray ng Samar
at Leyte, Hiligaynon ng pulo ng Panay, at Sugbuwanon ng Cebu at Negros. Halina’t
tulasin ang kagandahan ng mga awiting-bayang Bisaya.
Awiting-Bayang Waray
Lawiswis Kawayan Lawiswis Kawayan
(Awiting-Bayan mula sa Samar-Leyte) (Salin sa Tagalog nga inawit
ng Mabuhay singers)
3
Akon la kan pikoy pulatay-latayan Magpasyal tayo sa lawiswis kawayan
Salbahis nga pikoy ka-waray batasan Pugad ng pag-ibig at kaligayahan
Sinmulod ha kwarto, kan Inday Ang mga puso ay pilit magmahalan.
higdaan
Ang dalaga naman ay bigla pang
An panyo, an panyo na may umayaw
sigarilyo Sasabihin pa kay Inang nang
Ginpiksi ni Inday kay may malaman
sentimiyento Binata’y nagtampo at ang wika ikaw
An nasisinahan , an nabi-an, pala’y ganyan
nabibidu-an Akala ko’y tapat at ako’y minamahal
Awiting-Bayang Ilonggo
Dandansoy Dandasoy
(Awiting-Bayan (Salin sa Tagalog)
mula sa Negros Occidental)
4
Yari si Dansoy makiha, Kumbento, nasaan ang pari?
Makiha sa paghigugma. Munisipyo, nasaan ang hustisya?
Heto si Dansoy , may kaso
Panyo mo kag ining panyo ko Kinasuhan dahil umibig.
Gisigisi-a kay tambihon ko
Ugaling kung magkasiko Ang panyo mo at ang panyo ko
Bana ko ikaw, asawa mo ako Sawa kita, asawa moa ko.
Ay, ay! Kalisud, kalisud sang Ay!, ay kalisud, kay saklap ng iniwanan
binayaan Gabi”t araw ang mata ay laging luhaan
Adlaw gab-i firme kita guina Ay, ay irog ko, ang sumpa’y bakit
tangisan nalimutan.
Ahay! Inday nga walay sing Buhat ng iyong iniwan laging sa
kapalaran kalungkutan,
Walay guid, walay guid sarang ko O aking mahal, nahan ngayon ang
kalipayan iyong
Ay cielo azul abao! Diin ka na, bala habag?
Buligui tabangi ang nabilanggo Bakit di mo langapin ang pusong
sang gugma nagdurusa?
Mayad pang mamatay kung halos Aanhin ang buhay kung di ka
mamatay matanaw?
Agud di ako maka dumdum nga ako Nanaisin pang pumanaw yaring sawi
ako walay kalipay. kong buhay.
Ay , ay! Kalisud, kalisud sang O aking mahal, nahan ngayon ang
binayaan iyong
Adlaw gabi-I firme kita guina habag?
tangisan Bakit di mo lingapin ang pusong
Ay! Ay!! Inday nga walay sing nagdurusa?
kapalaran Aanhin ang buhay kung di ka
Walay guid, walay guid sarang ko matanaw?
kalipayan Nanaisin pang pumanaw yaring sawi
Kong buhay.
SANGGUNIAN:
http/ /www..kabisig.com/Philippines/folksongs-
ay-ay-kalisud-tagalog-version_12html
5
Awiting-Bayan ng Sugbuwanon
Si Pilemon Si Pilemon
(Awiting-Bayang Cebuano) (Salin sa Tagalog)
Maliban sa mga awiting-bayan ang mga bulong ay isa pang yaman ng ating
katutubong panitikang pasalindila. Ito’y ginamit ng ating mga ninuno noon subalit
magpahanggang ngayon, ang bulong na tinatawag ding orasyon ay binibigkas pa rin
ng marami nating kababayan lalo na sa mga probinsya o lalawigan. Karaniwang
sinasambit ito sa pagpapasintabi kapag napaparaan sa tapat ng isang nuno sa
punso, sa kagubatan, sa tabing-ilog, at sa iba pang lugar na pinaniniwalaang,
tirahan ng mga engkanto, lamang-lupa , o malign. Binibigkas ang “bulong” para
mabigyang-babala ang mga “nilalang na hindi nakikita” na may daraan para
maiwasang, sila’y matapakan o masaktan. Pinaniniwalaan kasing kapag hindi
sinasadyang nasaktan ang mga “nilalang” na ito ay maaari silang magalit, manakit,
o magdulot ng hindi maipaliwanag na karamdaman.
Halimbawa :
6
Tanong Ko, Sagutin Mo!
1. Alin sa mga awiting-bayan ng Kabisayaan ang paborito mong awitin?
2. Ano-ano ang mga kultura ang naipapakita sa bawat awiting-bayan ng
Kabisayaan?
3. May narinig ka na bang nagsalita ng isang bulong? Kailan niya isinasagawa ang
bulong?
4. Anong bulong na tanyag at binibigkas pa rin sa inyong lugar sa kasalukuyan?
5. Ano-anong mensahe ang inilalahad sa bawat katutubong awitin at mga bulong?
1.
2.
3.
4.
5.
7
Pagyamanin
Baisa-Julian, Ailene, Lontoc, Nestor S., Esguera-Jose, Carmela, Dayag, Alma M. Pinagyamang Pluma 7. 927 Quezon City Ave., Quezon City: Phoenix Publishing House, Inc. 2017 8/20/20
8
Gawain 3:
1. Ipaliwanag ang mensahe ng awitin.
_______________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
2. Ilahad ang mga katangiang Filipino na nasa awitin. Bigyan ang mga ito
ng kaukulang paliwanag.
Isaisip
9
Region IX: Zamboanga Peninsula Hymn – Our Eden Land
Here the trees and flowers bloom Gallant men And Ladies fair Cebuanos, Ilocanos, Subanons, Boholanos, Ilongos,
Here the breezes gently Blow, Linger with love and care All of them are proud and true
Here the birds sing Merrily, Golden beams of sunrise and sunset Region IX our Eden Land
The liberty forever Stays, Are visions you’ll never forget
Oh! That’s Region IX Region IX
Our..
Here the Badjaos roam the seas Hardworking people Abound, Eden...
Here the Samals live in peace Every valleys and Dale Land...
Here the Tausogs thrive so free Zamboangueños, Tagalogs, Bicolanos,
With the Yakans in unity
My Final Farewell
Farewell, dear Fatherland, clime of the sun caress'd Let the sun draw the vapors up to the sky,
Pearl of the Orient seas, our Eden lost!, And heavenward in purity bear my tardy protest
Gladly now I go to give thee this faded life's best, Let some kind soul o 'er my untimely fate sigh,
And were it brighter, fresher, or more blest And in the still evening a prayer be lifted on high
Still would I give it thee, nor count the cost. From thee, 0 my country, that in God I may rest.
On the field of battle, 'mid the frenzy of fight, Pray for all those that hapless have died,
Others have given their lives, without doubt or heed; For all who have suffered the unmeasur'd pain;
The place matters not-cypress or laurel or lily white, For our mothers that bitterly their woes have cried,
Scaffold or open plain, combat or martyrdom's plight, For widows and orphans, for captives by torture tried
T is ever the same, to serve our home and country's need. And then for thyself that redemption thou mayst gain
I die just when I see the dawn break, And when the d ark nigh t wraps the graveyard aro und
Through the gloom of night, to herald the day; W ith o nly the d ead in the ir vigil to se e
And if color is lacking my blood thou shalt take, Bre ak no t my re pose o r the mys te ry profo und
Pour'd out at need for thy dear sake And perc h ance th o u mays t he ar a sad h ymn res o und
To dye with its crimson the waking ray. 'T is I, O my co untry, rais in g a son g unto the e.
My dreams, when life first opened to me, And even my grave is rememb ered no mo re
My dreams, when the hopes of youth beat high, Un mark'd b y neve r a c ross no r a s tone
Were to see thy lov'd face, O gem of the Orient sea Le t the p lo w s weep thro ugh it, the sp ade turn it o'e r
From gloom and grief, from care and sorrow free; Th at my ashes may carpe t e arthly f loo r,
No blush on thy brow, no tear in thine eye. Befo re in to n o thingness at las t the y are blown.
Dream of my life, my living and burning desire, Th en will oblivion b rin g to me no c are
All hail ! cries the soul that is now to take flight; As o ver thy v ales and p lains I s wee p;
All hail ! And sweet it is for thee to expire ; Th ro bbin g an d cle ansed in th y sp ace and air
To die for thy sake, that thou mayst aspire; W ith co lo r and ligh t, with son g and lamen t I f are,
And sleep in thy bosom eternity's long night. Eve r repe ating the f aith th at I kee p.
If over my grave some day thou seest grow, M y Fathe rland ad or'd, th at s ad ness to my so rro w lends
In the grassy sod, a humble flower, Beloved Filip in as, he ar no w my las t go od -b y!
Draw it to thy lips and kiss my soul so, I give th ee all: p aren ts an d kindre d and f rien ds
While I may feel on my brow in the cold tomb below Fo r I go whe re no slav e b efo re the o ppre sso r be nds,
The touch of thy tenderness, thy breath's warm power. W here f aith c an neve r k ill, and God re igns e'e r o n h igh!
Let the moon beam over me soft and serene, Fare we ll to yo u all, f ro m my so ul torn away,
Let the dawn shed over me its radiant flashes, Friend s of my childh ood in the ho me d ispossess ed!
Let the wind with sad lament over me keen ; Give th anks th at I rest f ro m the we aris ome d ay!
And if on my cross a bird should be seen, Fare we ll to thee, too, s wee t f riend th at ligh te ned my way;
Let it trill there its hymn of peace to my ashes. Beloved c re atures all, f are well! In de ath the re is re st!