‫نمایش های سنتی در ایران‬

‫مال حسین واعظ کاشفی سبزواری(وفات ‪ 019‬هجری قمری)‬

‫فتوت نامه سلطانی‪ :‬بوطیقای اهل معرکه‬

‫معرکه ها‪ :‬اهل زور‪ ،‬اهل بازی ‪ ،‬اهل سخن‬

‫اهل فتوت ونقش آن ها در ترویج نمایش های ایرانی‬

‫روضه الشهدا‪ :‬تاثیر در شکل گیری روایتگری ونمایش آئینی در دوران صفویه (روضه خوانی وتعزیه)‬

‫دوران صفویه ‪ :‬شکوفایی نمایش های سنتی وآئینی ایرانی‬

‫ترویج و رسمیت یافتن مذهب شیعه ‪ /‬ترویج ملی گرایی‬

‫عزاداری ودسته روی وشبیه سازی ‪ :‬روایات مستشرقین وسفرنامه نویسان‪ :‬ژان شاردن‬

‫تکیه‪ :‬محل ثابت عزاداری ‪ /‬ساخت تکایا‬

‫قدرت یافتن اهل فتوت و دراویش فرقه عجم‪ :‬نقیب‬

‫ادبیات مذهبی‪ :‬مقتل ها‪ ،‬واقعه نامه ها ‪ ،‬مرثیه ومدح‬

‫حماسه مذهبی‪ :‬صاحبقران نامه(حمزه سیدالشهدا)(‪1901‬ه‪.‬ق) ‪ -‬حمله حیدری میرزا محمد رفیع باذل (فوت‬
‫‪ 1111‬یا ‪1111‬ه‪.‬ق) در دربار شاه جهان گورکانی اتمام توسط ابوطالب میزفندرسکی اصفهانی ‪ /‬حمله حیدری‬
‫مال بمونعلی راجی کرکانی (نگارش ‪ 1121‬ه‪.‬ق)‬

‫حماسه های عوامانه مذهبی ‪ :‬رموز حمزه و حسین کرد شبستری‬

‫نقل حماسی مذهبی ‪ :‬حمله خوانی و حمزه خوانی‬

‫ترویج نقالی وشاهنامه خوانی‬

‫قهوه خانه‪ :‬محل تجمع ‪ ،‬فراغت و انواع سرگرمی‬

 ‫ثروت وامنیت نسبی به سبب حکومت قدرتمند مرکزی‬

‫برپایی مناسبت ها و آیین های شاد (سور) کهن در پیوند با تفکر شیعی‬

‫توجیه مذهبی برخی از رسوم وترجمان جدید از برخی دیگر‬

‫انسجام دسته های مطرب شهری‬

‫شکل گیری اشکال اصلی نمایش سنتی‪ :‬نقالی(نقل نمایشی) ‪ /‬تعزیه (شبیه خوانی) ‪ /‬تقلید(تخت حوضی) ‪/‬‬
‫نمایش های عروسکی سنتی‬

‫قصه گویی وانواع آن‬

‫نقل موسیقایی‬

‫نقل با تصویر‪ :‬شمایل گردانی‪ ،‬پرده خوانی‬

‫شمایل سازی و پرده درویشی‪ :‬خیالی سازی‬

‫نقاشی قهوه خانه ای‬
 ‫نقل با استفاده از متون‪ :‬شاهنامه خوانی‪ ،‬اسکندر نامه خوانی‬

‫دسته بندی موضوعی نقل‪ :‬نقل حماسی‪ ،‬نقل مذهبی‪ ،‬نقل عاشقانه واخالقی‬

‫حمله خوانی وحمزه خوانی‬

‫نقل نمایشی‪ :‬تبدیل رسانه ای شنیداری به رسانه ای دیداری‪ -‬شنیداری‬

‫تلفیق روایت ونقش پذیری ( نمایشگرایی‪ ،‬تصویر سازی کالم‪ ،‬بهره بردن از زبان اشارات)‬

‫تومار(طومار)‪:‬‬

‫زبان‪ :‬نثر ونظم‪ ،‬نثر شکسته (زبان محاوره )‪،‬‬

 ‫ساختار‪ :‬ساختارزنجیره مانند‪ ،‬ساختار روایت در روایت‪/‬حکایت در حکایت‪:‬گوشه وفقره‪.‬‬

‫زنجیره اصلی(واقعه و قصه اصلی)‬

‫حلقه اصلی(فقره اصلی‪ ،‬رویداد اصلی)‬

‫حلقه فرعی و تزئینی(فقره فرعی و تزئینی‪ ،‬رویداد فرعی و تزئینی)‬

‫زنجیره فرعی(گوشه و قصه فرعی)‬

‫ترتیب اجرا‪ -1:‬مطلع‪ :‬ذکر‪ ،‬مقدمه ‪ ،‬قصه فرعی‪-1،‬متن‪ :‬بخشی از قضه اصلی‪ -1،‬موخره‪ :‬قصه فرعی‪،‬‬
‫دعا‬

‫شیوه گرایی در اجرا‬

‫دوری از واقع نمایی و تاکید بر نمایش گرایی‬

‫تقلید از پیشینیان واساتید‪ :‬حفاظت از قراردادها‬

‫اهمیت مهارتهای بدنی وبیانی‬

‫انعطاف بدنی ‪ ،‬بیانی وذهنی‬

‫توانایی در آوازخوانی وآشنایی با موسیقی سنتی ومقامی ایرانی‬

‫آشنایی با آداب وادوات رزم وورزش باستانی‬

‫مهارت دراستفاده از ابزار (منتشا‪ ،‬عصا‪ ،‬تعلیمی‪ ،‬جهارپایه ) وامکانات محیط اجرا‬

‫آشنایی با آداب قصه گویی شرقی‪-‬ایرانی‬

 ‫شناخت مخاطب‬

‫حافظه شعری وادبی‪ :‬شناخت ادبیات کالسیک‪ ،‬قصص وادبیات عامیانه واساطیرکهن ومذهبی‬

‫مناسب گویی وبداهه پردازی‪ :‬سنت گریز‬

‫نقش پذیری‪ :‬تصویرسازی با حرکات‪ ،‬زبان اشارات‪ ،‬بازی دربازی‪ ،‬تلفیق روایت ونمایش‬

‫مکاتب نقل ایرانی‪:‬‬

‫ا‪ -‬مکتب خراسان ‪:‬منظومه های حماسی‪ ،‬فتوت نامه سلطانی مال حسین واعظ کاشفی سبزواری‪ ،‬سمک‬
‫عیارفرامرز بن خداداد بن عبداهلل الکاتب االرجانی به نقل از صدقه بن ابی القاسم شیرازی‬

‫‪ -1‬مکتب اصفهان ‪ :‬حماسه های ملی ومذهبی ‪ ،‬طرازاالخبار عبدالنبی فخرالزمانی قزوینی‪،‬‬

‫متون‪:‬طومار نقالی شاهنامه آیدینلو‪ ،‬رموز حمزه‪ ،‬حسین کرد شبستری‬

‫‪ -1‬مکتب طهران ‪ :‬تاثیر گونه ها وقالب های متفاوت نمایش سنتی بر اجرا ‪،‬‬

‫دسته بندی نقاالن ‪ :‬الف) نقاالن خواص‪،‬ب) نقاالن خاض وعام‪ ،‬پ) نقاالن عوام( طهران قدیم جعفر‬
‫شهری)‪،‬‬

‫طومارها‪ :‬هفت لشگر‪ ،‬مشکین نامه آقا حسین بابای مشکین‬

‫طومارهای معاصر‪ :‬شاهنامه نقاالن مرش عباس زریری اصفهانی‪ ،‬طومارشاهنامه خوانی‬
‫مرشدسیدمصطفی سعیدی‪ ،‬طومار نقالی سام نامه حسین حسینی‬

‫نقالی در روزگار معاصر‬

‫****************‬

‫منابع پیشنهادی‬

‫نمایش درایران‪ ،‬بهرام بیضایی‬

‫بنیاد نمایش در ایران ‪ ،‬ابوالقاسم جنتی عطایی‬

 ‫قهرمانان بادپا درقصه ها ونمایشهای ایرانی‪ ،‬خجسته کیا‪ ،‬تهران‪ :‬مرکز‪.1101 ،‬‬

‫هنر نقالی‪ ،‬سهیال نجم‪ ،‬تهران‪ :‬فرهنگستان هنر‪1109،‬‬

‫فتوت نامه سلطانی‪ ،‬مال حسین واعظ کاشفی سبزواری‪ ،‬به کوشش محمدجعفر محجوب‪ ،‬تهران‪:‬بنیاد‬
‫فرهنگ ایران‪1119،‬‬

‫طرازاالخبار عبدالنبی فخرالزمانی قزوینی‪ ،‬به کوشش کمال حاج سید جوادی‪ ،‬تهران‪ :‬فرهنگستان‬
‫هنر‪1101،‬‬

‫شاهنامه نقاالن‪ ،‬روایت مرشد عباس زریری‪ ،‬به کوشش جلیل دوستخواه‪،‬تهران ‪ :‬ققنوس‪1102 ،‬‬

‫مشکین نامه ‪ ،‬حسین بابای مشکین‪ ،‬به کوشش مرشد ولی اهلل ترابی وداود فتحعلی بیگی‪ ،‬تهران‪ :‬نمایش‪،‬‬
‫‪1132‬‬

‫طومار نقالی شاهنامه‪ ،‬سجاد آیدنلو‪ ،‬تهران ‪ :‬به نگار‪1101،‬‬

‫سرگرمیهای مردم تهران در دورۀ قاجار وپهلوی‪ ،‬محمدحسین ناصربخت‬

‫صحنه صحنه پردازی ولباس در نمایش های سنتی ایران‪ ،‬محمدحسین ناصربخت‬

‫مجموعه مقاالت بخش نمایش همایش مکتب اصفهان‪ -‬به کوشش تاجبخش فنائیان‪ ،‬فرهنگستان هنر‬