ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
1η ΕΝΟΤΗΤΑ
Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
 Τι είναι η πρόταση;
Πρόταση ονομάζεται μια νοηματικά
ολοκληρωμένη σειρά από λέξεις με
κεντρικό χαρακτηριστικό ένα ρήμα.
Παρατακτική και υποτακτική σύνδεση των
προτάσεων
• Oι τρόποι με τους οποίους οργανώνονται
στον λόγο οι προτάσεις, κύριες ή
δευτερεύουσες, είναι οι εξής:
• α) ασύνδετη παράταξη (ασύνδετο σχήμα)
• β) παρατακτική σύνδεση (σύνδεση κατά
παράταξη) και
• γ) υποτακτική σύνδεση (σύνδεση καθ΄
υπόταξη)
 α)Τι είναι η ασύνδετη παράταξη ή ασύνδετο σχήμα; [< α- στερητικό + σύνδεσμος= χωρίς σύνδεσμο]

• Ασύνδετη παράταξη (ή ασύνδετο σχήμα)

→ οι προτάσεις μέσα σε μία περίοδο παρατάσσονται η
μία μετά την άλλη χωρίς να ενώνονται με κάποιο
σύνδεσμο, αλλά απλώς χωρίζονται με κόμμα μεταξύ
τους.
• - Η ασύνδετη παράταξη προσδίδει στον λόγο ένταση
και ζωηρότητα.
• - Παρατηρείται και ανάμεσα σε κύριες προτάσεις αλλά
και ανάμεσα σε δευτερεύουσες προτάσεις:
• Π.χ. Σηκώθηκε από το κρεβάτι, πλύθηκε, ντύθηκε
γρήγορα, έφυγε βιαστικά για το σχολείο.
• , , ,
 β) Τι είναι η παρατακτική σύνδεση προτάσεων;

• β) Τι είναι η παρατακτική σύνδεση προτάσεων;

• Παρατακτική σύνδεση (ή σύνδεση κατά παράταξη) είναι η
σύνδεση κατά την οποία μέσα σε μια περίοδο όμοιες προτάσεις
παρατάσσονται με σχέση ισοτιμίας μεταξύ τους, δηλαδή χωρίς
να υπάρχει εξάρτηση της μιας από την άλλη. Οι όμοιες αυτές
προτάσεις συνδέονται μεταξύ τους με παρατακτικούς
συνδέσμους.
• Στην παρατακτική σύνδεση παρατηρούνται οι εξής συνδυασμοί
προτάσεων:
• α) Κύρια + Κύρια:
• Πήγε στο βιβλιοπωλείο και αγόρασε σχολικά είδη.
• β) Δευτερεύουσα + Δευτερεύουσα:
• Ο καθηγητής της Μουσικής τού ζήτησε να παίξει κιθάρα στη
γιορτή και να τραγουδήσει.
 Παρατακτικοί σύνδεσμοι
• ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
• Συμπλεκτικοί
• και, κι, ούτε … ούτε , δε(ν) … και δε(ν), μήτε να… μήτε να, και μη(ν)
… μη(ν), μη(ν) … και (ουδέ, μηδέ [σε παλαιότερα κείμενα])
• Αντιθετικοί
• αλλά, όμως, ενώ, μεν- δε, μεν- αλλά, μα, μόνο, μολονότι, παρά,
ωστόσο
• Διαχωριστικοί
• είτε… είτε, ή
• Συμπερασματικοί
• λοιπόν, ώστε άρα, επομένως, οπότε
• Επεξηγηματικός
• δηλαδή
 γ) Τι είναι η υποτακτική σύνδεση;
• ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ
• Σε αυτό το είδος υπάρχει μία κύρια πρόταση και
ακολουθούν μια δευτερεύουσα ή περισσότερες.
Η σύνδεση γίνεται με τους υποτακτικούς συνδέσμους:
• ΕΙΔΙΚΟΙ (ότι, πως…): Έχει λεχθεί ότι ο χρόνος είναι χρήμα.
• ΒΟΥΛΗΤΙΚΟΙ (να): Θέλει πάντα να γίνεται το δικό του.
• ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΟΙ/ΔΙΣΤΑΚΤΙΚΟΙ (μην, μήπως): Πάντα υπάρχει ο
φόβος μήπως ματαιωθεί το σχέδιό μας.
• ΠΛΑΓΙΟΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΟΙ (ποιος, πόσος, πού, πώς, πότε, τι,
γιατί, αν…): Απορώ γιατί δεν παραπονέθηκε καθόλου.
συνέχεια…
 Υποτακτική σύνδεση με υποτακτικούς
συνδέσμους
• ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΙ (Επειδή, γιατί, αφού…): Πέτυχε στις εξετάσεις, γιατί
διάβασε συστηματικά.
• ΤΕΛΙΚΟΙ (να, για να): Καταβάλλει πολλή προσπάθεια, για να
πετύχει τον στόχο του.
• ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΙ (ώστε, ώστε να…): Έβρεξε τόσο πολύ, ώστε
υπερχείλισε το ποτάμι.
• ΧΡΟΝΙΚΟΙ (όταν, μόλις, ενώ, αφού, πριν να): Όταν επιστρέψω από
τη δουλειά, θα ετοιμάσουμε τις βαλίτσες μας.
• ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ (εάν, αν, άμα, σαν): Αν είστε ήσυχοι, θα πάμε βόλτα
στο εμπορικό κέντρο.
• ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΟΙ-ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΟΙ (εάν και, μολονότι, παρόλο
που, ενώ- και αν …): Αν και είναι πλούσιος, δεν βοηθά οικονομικά
ούτε τα παιδιά του.
• ΑΝΑΦΟΡΙΚΟΙ (που, όπου, όποτε, ο οποίος): Η κοπέλα που (η
οποία) έρχεται είναι η αδερφή μου.