System oświaty w Szwecji – czym się charakteryzuje?

ORGANIZACJA SYSTEMU EDUKACJI W SZWECJI

Szwedzki system szkolnictwa jest jednym z najstarszych i najbardziej egalitarnych w Europie.
Szkolnictwo w Szwecji jest dość mocno scentralizowane. Ministerstwo wydaje podstawowe
przepisy i programy nauczania obowiązujące w całym kraju. Jednak szkoły zorganizowane są
lokalnie i to gminy odpowiadają za ich wyposażenie oraz rekrutację i opłacanie nauczycieli. W
efekcie szkoły w Szwecji są równocześnie dość samodzielne. Decyzje dotyczące organizacji pracy
oraz rozkładu zajęć i rozdysponowania środków należą do poszczególnych szkół, które muszą w
tym przypadku porozumieć się z gminą. Takie rozwiązanie ma wiele zalet, ponieważ szkoły mogą
dostosowywać się do konkretnych wyzwań i tworzyć własne profile, ale może mieć to również
negatywne skutki – zróżnicowanie poziomu nauczania w zależności od regionu. Duża
samodzielność poszczególnych szkół wpływa również na to, że długość lekcji i przerw może być
różna w różnych placówkach i klasach. Szkoła ma tu pełną dowolność, ważne tylko, by zgadzała się
liczba godzin danego przedmiotu, natomiast ich podział jest już indywidualną sprawą szkoły.

Szkoły w Szwecji dzielą się na państwowe oraz prywatne. Zarówno jedne, jak i drugie są bezpłatne,
jednak placówki prywatne mogą mieć własne zasady dotyczące przyjmowania uczniów, podczas
gdy szkoły publiczne są zobowiązane zapewnić miejsca wszystkim dzieciom z najbliższej okolicy.
Placówki prywatne mogą także mieć określony profil i charakter, na przykład artystyczny albo
wyznaniowy.
NA CZYM POLEGAJĄ RÓWNE SZANSE W PRAKTYCE?
Hasło równości ma ścisły związek z gwarancją bezpłatnej edukacji. Jeśli każde dziecko musi mieć
równe szanse na dobre wykształcenie i samodzielne życie, nie powinny o tym decydować pieniądze
posiadane przez jego rodziców. Szkoła szwedzka jest więc bezpłatna i nie może pobierać żadnych
dodatkowych opłat. Bezpłatne są więc posiłki, wycieczki, wyjazdy na wymianę międzynarodową,
książki i zeszyty, a czasem nawet długopisy. System edukacji w Szwecji dba o to, żeby żadne
dziecko nie zostało w tyle. Szkoła oferuje możliwość wsparcia każdemu dziecku poprzez
indywidualne plany rozwoju. Służą one przede wszystkim zdefiniowaniu mocnych i słabych stron
ucznia i pomagają w osiągnięciu edukacyjnych celów. W odbywających się co 2 lata rozmowach
rozwojowych biorą udział nie tylko nauczyciele i rodzice, ale również sami uczniowie.

Między szwedzkim a polskim systemem edukacji zachodzą zasadnicze różnice. Przede wszystkim
od ucznia wymagana jest o wiele większa odpowiedzialność za własne postępy w nauce. Nie
otrzymuje on prac domowych, ale musi samodzielnie przygotowywać się do zajęć i sprawdzianów.
Szwedzcy uczniowie nie odczuwają tak dużej presji w związku z egzaminami, dzięki czemu
osiągają wysokie wyniki. System nauczania w Szwecji nastawiony jest nie na realizację
określonych celów, ale wszechstronny rozwój dziecka.

PRZEDSZKOLE
Przedszkole to pierwszy, nieobowiązkowy etap edukacji w Szwecji przeznaczony dla dzieci w
wieku od 1 do 5 lat. Każda gmina ma obowiązek zapewnić opiekę dla wszystkich maluchów,
których rodzice pracują lub się uczą. Do bezpłatnych przedszkoli mogą uczęszczać dzieci od 3.
roku życia w wymiarze do 15 godzin tygodniowo, nawet jeśli ich opiekunowie są bezrobotni.
Placówki płatne zapewniają opiekę już od 1. roku życia, gdy opiekunowie pracują, szukają pracy,
uczą się lub przebywają na urlopie rodzicielskim. W zależności od sytuacji rodzinnej maluch ma
prawo przebywać w przedszkolu do 15 lub 30 godzin tygodniowo. Opłata miesięczna za
przedszkole w Szwecji uzależniona jest od dochodu rodziców oraz liczby dzieci – zniżki
przysługują na drugie i trzecie dziecko, a za czwarte i kolejne nie płaci się w ogóle. Maksymalny
koszt za opiekę przedszkolną wynosi około 660 złotych. Dokładne stawki ustalane są przez
poszczególne gminy.
W szwedzkich przedszkolach maluchy uczą się liter, cyfr, funkcjonowania w grupie oraz radzenia
sobie z emocjami. Dla Szwedów kluczowe jest również rozwijanie u dzieci wartości takich jak
demokracja i tolerancja oraz kształtowanie świadomości ekologicznej. Popularnością w tym kraju
cieszą się leśne przedszkola, których główną ideą jest promowanie miłości do natury, szacunku do
środowiska naturalnego, a także promowanie traktowania dziecka jak naturalnego odkrywcy i
naśladowcy.
Klasa zerowa jest obowiązkowa od 2018 roku dla wszystkich sześciolatków.