Wątek główny

Miłość Ligii i Winicjusza

Miłość Marka Winicjusza i Ligii stanowi główny wątek powieści, przedstawiony na tle
upadku Rzymu i narodzin chrześcijańskiego świata. Zakochany rzymski patrycjusz
postanawia za wszelką cenę zdobyć chrześcijankę - ligijską zakładniczkę.
Dziewczyna, nie chcąc złamać zasad swojej wiary, nie zgadza się zostać jego
nałożnicą i ucieka, znajdując schronienie wśród współwyznawców. Młodzieniec
rozpoczyna długotrwałe poszukiwania i poznaje nową naukę, która stopniowo
zmienia jego naturę i przyzwyczajenia. Kierowany miłością, stara się zrozumieć
istotę wiary chrześcijan, z czasem staje się wyznawcą i przyjmuje chrzest. W
międzyczasie dochodzi do prześladowań chrześcijan i pojmania Ligii. W momencie
kulminacyjnym dziewczyna zostaje ocalona i ułaskawiona przez Rzymian. Zostaje
żoną Marka i razem opuszczają miasto, aby zamieszkać na Sycylii i tam żyć zgodnie
ze swoim wyznaniem.

Wątki poboczne

Narodziny chrześcijaństwa
W zaułkach Zatybrza, dzielnicy ubogich, z dala od pełnego przepychu i rozpusty
Palatynu, rozwijała się nauka chrześcijan, stopniowo obejmując coraz więcej
wyznawców, nawet wśród szanowanych i znanych rzymskich obywateli.
Chrześcijanie postrzegani byli jako nieprzyjaciele rodu ludzkiego, zatruwacze
fontann i studni, czciciele oślej głowy, którzy mordowali dzieci. W rzeczywistości
głosili miłosierdzie, pokorę, skromne życie i odpłacanie dobrem za wyrządzone
krzywdy. W Rzymie pojawił się Apostoł Piotr, jeden z uczniów Chrystusa, aby z
nakazu swojego Mistrza zbudować podwaliny przyszłego Kościoła. W obliczu
męczeńskiej śmierci chrześcijan, niewinnie oskarżonych o podpalenie miasta, Piotr
postanowił opuścić Rzym, by znaleźć inne miejsce dla kształtującego się wyznania.
W drodze spotkał jednak Chrystusa i zadał mu pytanie: „Quo vadis, Domine?”, po
czym wrócił, aby ponownie nauczać i chrzcić. Od tamtej pory przychodził do
Ostrianum codziennie, nauczając coraz większe tłumy chrześcijan. Przychodzili, aby
słuchać opowieści o Bogu, który z miłości do ludzi dał się ukrzyżować, aby odkupić
ich winy. Wyznawcy Chrystusa odnajdywali miłość do Boga oraz szczęście płynące z

1
tej miłości, a apostoł zrozumiał, że nikt i nic nie zniszczy głoszonej przez niego
nauki. Znalazł również odpowiedź, dlaczego Jezus zawrócił go z drogi: „oto to miasto
pychy, zbrodni, rozpusty i potęgi poczynało być jego miastem i podwójną stolicą, z
której płynął na świat rząd ciał i dusz”.

Przemiana Chilona Chilonidesa

Chilon Chilonides – zakłamany oszust i przebiegły Grek – filozof, postanawia
zemścić się na Winicjuszu za wymierzoną mu chłostę i w porozumieniu z gminą
żydowską, wydaje Neronowi oraz Tygellinowi chrześcijan. Ten ubogi starzec, który
potrafił dla zysku zdradzić bezbronnego człowieka i sprzedać jego rodzinę
handlarzom niewolników, załamuje się, patrząc na męczeńską śmierć swych „ofiar”.
Słysząc przebaczenie z ust płonącego Glaukusa, którego skrzywdził, oskarża
Nerona o podpalenie Rzymu. Pomaga mu apostoł Paweł, który przekonuje Chilona,
że Bóg również przebaczy mu wszystkie winy, jeśli da świadectwo prawdzie. Starzec
błaga Chrystusa o wybaczenie, a Paweł z Tarsu chrzci go. Chilon ginie jako
męczennik i chrześcijanin, żegnany przez apostoła okrzykiem: „Pokój
męczennikom!”.

Upadek Nerona
Rzym za panowania Nerona to miasto przepychu, intryg, zbrodni i rozpusty. Cezar,
skupiony wyłącznie na swoich zamiłowaniach do pisania wierszy, teatru i gry na lirze,
pozbawiony jakichkolwiek skrupułów, żyje w dobrobycie, usuwając ludzi, którzy stają
mu się nieprzychylni. Marzy o tym, by patrzeć na płonące miasto, co pozwoliłoby mu
stworzyć dzieło większe niż Homer. Wkrótce jego pragnienie zostaje spełnione i
oddany Tygellin podpala Rzym. Ostatecznym upadkiem cezara jest moment, kiedy
nie wykazuje zainteresowania buntem legii, licząc na to, że zdoła przekonać do
siebie poddanych pięknym śpiewem. Nie potrafi popełnić samobójstwa, rozpaczając
nad sobą. Ginie z ręki swojego wyzwoleńca.