Kung tutuusin, ang isyu tungkol sa katamaran ni Juan ay hindi kahapon
Tamad nga
ba
si Juan?
Sa aking trabaho. paminsan-minsay may nakakasama akong taga-ibang
bansa, at tuwing may pagkakataon, samga pakikipag-usap ko sa kanila, paarok
kong itinatanong: Ano ang masasabi nila sa Pilipino?
Madalas na nababanggit bilang positibong katangian ang pagiging
masayahin at palakaibigan ng mga Pilipino. Sa mga negatibong katangian naman,
madalas tukuyin ang umano'y katamaran natin.
Sabi nga ng isang Amerikanong nakausap ko kamakailan, "They don't
seem to be in a hurry to finish anything." Sabihin pa'y madiplomasya ang ganitong
pagkakasabi. Pero karamihan ng nakakausap ko' y tahasang nagsasabi na ang
Pilipino' y tamad. Minsan nga'y isang babaing Taiwanes ang nagsabi na sa
kanyang palagay, ang mga Pilipino' y likas na tamad.
Bagama't masakit sa ating pandinig at damdamin ang ganitong puna, lalo
pa't alam natin na ang ganitong akala ay bunga lang naman ng limitadong
pakikisalamuha sa mga Pilipino, madalas pa rin nating naitatanong sa ating sarili:
Tamad nga ba si Juan?
lang sumulpot. Noon pang panahon ng Kastila, sumulat na si Rizal ng artikulo
hinggil sa paksang ito, at gaya ng isang siyentipikong panlipunang may matalas na
pag-unawa sa kanyang lipunan at paligid, ipinagtanggol ni Rizal ang mga
kababayan laban sa paratang na sila' y mga tamad.
Sinabi ni Rizal na walang karapatan ang mga Kastila na paratangang
tamad ang mga Pilipino, dahil bago pa man dumating ang mga Kastila, taglay na
ng mga Pilipino ang likas nakasipagan at pagkamalikhain upang magtatag ng
maunlad na lipunan, pero ang pagkamalikhain at kasipagang ito ay binansot ng
kolonyal na pananakop.
Ang likas sa Pilipino, kung gayon, ay ang kasipagan. Kung may umiral
mang katamaran, ito'y bunga lamang ng mga kadahilanang panlipunan at
pangkasaysayan.
Kaugnay nito, nang tinatalakay namin sa klase ang artikulo ni Rizal nung
ako'y nasa kolehiyo pa, isang kaklase ang nagpahayag ng pananaw na hanggang
ngayo'y pinag-lisipan ко ра.
Ayon sa kaklase kong iyon, kung meron man dapat sisihin sa sinasabing
katamaran ng Pilipino, ito'y walang iba kundi ang istruktura ng lipunang masyado
nang malalim ang pagkakahati ng mayaman at mahirap.
Sa istrukturang ito, aniya, ang susi sa pag-asenso ng isang tao ay hindi na
kasipagan. Hindi na raw uso yung kasabihang "pag may tiyaga, may nilaga.
Gaano ka man daw kasipag, pag "minalas" kang napanganak sa maralitang
pamilya, malayong umunlad ang ivong pamumuhay. Kung anak ka ng
magsasaka'y di ka kailanman makakaahon sa lupa at may mapala ka mang nilaga'y
walang iba kundi nilagang kamote. Kung anak ka naman daw ng manggagawa'y
habambuhay ka ring magpapatulo ng pawis at makatikim ka man ng nilaga'y
malamang na nilagang talbos ng kamote.
Sa kabilang dako naman, dagdag pa ng dating kaklase ko, kung
"sinuwerte" kang mapabilang sa mayamang pamilya, kakambal mo ang lahat ng
pribilehiyo at mga tamang koneksiyon, at wala ka mang atupagin kundi
pagpapasarap ay maginhawa pa rin ang pamumuhay mo.
1|Page
 Bilang kongklusiyon, sinabing aking kaklase: Sa ganitong di-patas na
istruktura, masisisi ba natin kung maging tamad ang mahihirap, na nagkataong
siyang nakararami sa ating lipunan?
Sa isang tiyak na antas ay sang-ayon ako sa mga sinabi ng dating kaklase
ko. Sino nga naman ang sisipagin kung alam mong ang magiging premyo mo lang
ay nilagang kamote o talbos ng kamote?
Gayon pa man, kung lalawakan natin ang pag-unawa sa isyung ito, maaari
nating sabihin na hindi naman yata tama na masyadong bigyang-katwiran ang
katamaran at lubusang balewalain ang kasipagan.
Kung tatanggapin natin nang lubus-lubusan ang pananaw na inihayag ng
dati kong kaklase, hindi kaya ito' y magbigay-daan lamang sa kawalan ng pag-asa
at pagsuko sa tadhana ng nakararami nating kababayan? At kapag nagkagayon,
makaahon pa kaya ang ating bayan sa kumunoy ng kahirapan?
Sabi nga ng isang komentarista sa radyo na narinig natin kamakailan, sa
kasalukuyang kalagayan daw ng Pilipinas, ang sinumang Pilipino, mayaman man o
mahirap, ay wala nang karapatang maging tamad. Pabiro pa niyang sinabi na kung
siya raw ay lehislador, malamang ay magharap siya ng panukalang-batas na
magtatakda sa katamaran bilang krimen at magpapataw dito ng mabigat na parusa.
Ngayon, mabalik tayo sa tanong na tamad nga ba si Juan?
Bilang sagot, nais nating ibahagi ang salin sa Filipino ng tula sa Ingles na
sinulat ng ating kumpareng Go Bon Juan na lumabas sa ikatlong isyu ng Tulay.
Narito ang salin ng tulang pinamagatang "Juan Sipag."
Sinasabi na si Juan ay tamad
Ngunit sa mga oras na tulog pa ang lahat,
Sa mga pamilihan, ang nakikita ko'y si Juan
Mga isda at gulay, kanyang pasan-pasan.
Sinasabi na si Juan ay tamad
Nguni't sa mga oras na trapiko'y umuusad,
Sa harap ng manibela, nakikita ko'y si Juan
Mga tao'y dinadala sa opisina't pagawaan.
Sinasabi na si Juan ay tamad
Ngunit sa mga oras na gutom na ang lahat,
Nakikita ko si Juan, abala sa paninilbihan
Ibinubuno, walang-katapusang pinggang dapat hugasan.
Sinasabi na si Juan ay tamad
Nguni't sa mga oras na nasa bahay ang lahat,
Nakikita ko si Juan, sa mga amo'y naglilingkod
Nagbibigay ng ginhawa, nag-aalis ng pagod.
Sinasabi na si Juan ay tamad
Nguni't sa mga oras na nahimbing ka kaagad,
Nakikita ko si Juan, mga diyaryo'y inihahanda
Upang bukas ng umaga, maihatid sa madla.
Sinasabi na si Juan ay tamad
Nguni't sa kanayunan hanggang mga siyudad,
Nakikita ko'y si Juan, sa lahat siya'ng gumagawa
Mula tanghali, hapon, gabi hanggang umaga.
Sinasabi na si Juan ay tamad
Nguni't ang nagsabi niyan malamang ay bulag,
Sa aking mga nakikita sa maghapon at magdamag
Si Juan ang nagpapakita ng lakas na walang-katulad.
Sa lahat kong pagkain at mga kasuotan
Pati sasakyan at bahay na tinitirhan,
Nakikita kong gumagawa' y mga kamay ni Juan
Paano ngayon sasabihin na si Juan ay batugan?
•
Di dapat sabihin na tamad si Juan
Pagka't kung wala ang malaking hirap niya't kasipagan,
Wala sanang pag-unlad itong ating bayan
Lahat tayo'y mabubuhay sa dusa't kahirapan.
2|Page