Lekcja nr 3,4

Temat: Pasowania w budowie maszyn

Pasowanie - jest to skojarzenie pary elementów o tym samym wymiarze

nominalnym. Dotyczy zwykle otworu i wałka. W budowie maszyn wymagane
pasowanie realizuje się poprzez odpowiedni dobór tolerancji wałków i
otworów.

Pasowania są charakteryzowane przez luzy i wciski graniczne:

1. Luzy graniczne

Smax , S min  Luzy graniczne

Smax  Bo  Aw
Smax  ( D  ES )  ( D  ei ) S max  ES  ei
Smin  Ao  Bw
Smax  ( D  EI )  ( D  es ) Smax  Ei  es

S max  ES  ei Smin  EI  es
2. Wciski graniczne

N max , N min  Wciski graniczne

N max  ( Ao  Bw)
N max  ( D  EI )  ( D  es )
N max   EI  es N max  ( EI  es )
N max   Smin
N min  ( Bo  Aw)
N min  ( D  ES )  ( D  ei )
N min   ES  ei N min  ( ES  ei )
N min   S max

N max  ( EI  es) N min  ( ES  ei )

3. Tolerancja pasowania

Tp  To  Tw
4. Luz średni
| S max  S min |
Sm 
2
5. Wcisk średni
| N max  N min |
Nm 
2
6. Klasyfikacja pasowań

S max  0 S min  0  Pasowanie ruchowe (luźne)

S max  0 Smin  0  Pasowanie spoczynkowe (ciasne)
S max  0 S min  0  Pasowanie mieszane
 Rysunek obrazujący położenie pól tolerancji

Otwór Wałek

7. Pasowanie wg. stałego otworu

Z jednym podstawowym otworem kojarzy się wałki mające różnie położone
pole tolerancji lub z jednym wałkiem podstawowym kojarzy się otwory mające
różnie położone pola tolerancji.

Oznaczanie pasowań na rysunkach technicznych

Przykład 2

Dane: D=60 Smax=0.06 Smin=-0.02 Klasa dokładności otworu 7. Pasowanie

wg stałego otworu. Wyznaczyć elementy tolerancji otworu i wałka.

Sprawdzamy warunek: To>=0 Tw>=0

Smax  ES  ei 

Smin  Ei  es 
Smax  Smin  ( ES  EI )  (es  ei)
Smax  Smin  TO  TW TW  S max  S min  TO  0

TW  Smax  S min  TO  0
Dla 7 klasy dokładności i D=60 IT7=0.03 To=0.03

TW  0.06  (0.02)  0.03  0.05  0 TW  0.05

Dla pasowania wg. stałego otworu EI=0

Smin  EI  es EI  0
es  EI  Smin es   Smin
es  (0.02) es  0.02
TW  es  ei ei  es  TW
ei  0.02  0.05 ei  0.03

Otwór EI  0 ES  0.03
Wałek es  0.02 ei  0.03

0.03  0.02
O  60 0 W  60 0.03
Pasowanie wg stałego wałka np. h/A ; h/B; h/C …………

Pasowanie wg. stałego otworu np. H/a; H/b; H/c …………

Nazwy pasowań
Pasowania luźne
A, a - przestronne, bardzo luźne,
B, b - przestronne luźne,
C, c - przestronne zwykłe,
D, d - obrotowe bardzo luźne,
E, e - obrotowe luźne,
F, f - obrotowe zwykłe,
G, g - obrotowe ciasne,
H, h – suwliwe, podstawowe,

Pasowania mieszane
Js, js - przylgowe symetryczne,
J, j - przylgowe,

Pasowania wciskowe
K, k - lekko wciskane,
M, m - wciskane,
N, n - mocno wciskane,
P, p - bardzo lekko wtłaczane,
R, r - lekko wtłaczane,
S, s - wtłaczane,
T, t - mocno wtłaczane,
U - ZC, u - zc - bardzo mocno wtłaczane,