Araling Panlipunan

Panahon ng Renasimyento
● Panahon ng Renasimyento, 14th century - 17th century
● Nagmula ang Renasimyento sa Lumang Pranses, na ibig sabihin ay “muling pagkabuhay”
● Nagsimula ito sa mga lungsod sa Italya, sa paghina ng kapangyarihan ng Simbahan at
pag-usbong ng mga ideyang sekular, o pagkakaroon ng ibang paniniwala

Ang Humanismo sa Panitikan at Politika

Dante Alighieri
● The Divine Comedy - epikong tula ni Alighieri
● Inferno -Unang bahagi ng Divine Comedy, tinalakay ni Dante and mga uri ng pagpaparusa sa
mga makasalanang kaluluwa sa impiyerno
● Purgatorio - Pangalawang bahagi ng Divine Comedy, tampok ang paglalakbay nsa Bundok ng
Purgatoryo kung saan pinaparusahan din ang mga nagkasala
● Paradiso - Pangatlong bahagi, isang paraiso ng mga taong iniligtas ng Diyos

Petrarch (Francesco Petrarca)

● “Ama ng Humanismo”
● Pinakatanyag na manunulat at makata sa Europa matapos yung panahon ni Dante
● Kinoronohan siya sa Roma bilang poet laureate
● Panahon ng renasimyento
● Siya ang nagsulat ng Secretum Meum na kinatatampukan ng kaniyang meditatibo at malikhaing
pakikipagtalastasan kay San Agustin ng Hippo sa harap ng Dama ng katotohanan

Giovanni Boccacio
● Kilala si Boccacio sa akda niyang Decameron na koleksiyon ng mga novella
● Umaabot sa sandaang kuwento ang Decameron na kinatatampukan ng buhay noon sa mga
lungsod - estado sa Italya

Niccolo Machiavelli
● Naging tanyag ang kasabihang “The end justifies the means”
● The Prince (1532) ay akda niya na kinatatampukan ng kaniyang mga ideyang politikal

Ang Humanismo sa Sining

Donatello (Donato di Niccolò di Betto Bardi)

● Isa sa mga kilalang iskultor noong Renasimyento
● Pinakasikat sa mga ginawa niya ang Equestrian Statue ni Gattamelata
● David niya na yari sa bronse.

Raphael (Raffaello Sanzio da Urbino)

● Kilalang pintor noong Renasimyento
● Pinakasikat niyang gawa ang School of Athens na kinatatampukan ng mga kilalang pilospo na
sina Plato at Aristotle
● Kilala rin siya sa ipinintang Madonna tulad ng Madonna of the Meadow, ang obrang ito ay
depiksiyon ng Birheng Maria.
Michelangelo (Michelangelo Buonarroti)
● Naunang kinikilala ang talento ni Michelangelo bilang eskultor
● Pinakasikat sa kaniyang gawa ang David at ang Pieta na karga ni Maria ang bangkay ni Kristo
● Kisame ng Kapilya ng Sistine sa St. Peter’s Basilica ay isang pinta na nagpakita ng kagalingan ni
Michelangelo sa pagpinta.

Leonardo da Vinci
● Isa siya sa pinakabatang alagad ng sining noong Renasimyento
● Pinakatanyag sa mga ito ang Last Supper at Mona Lisa.
● Ang Vitruvian Man ay isa sa mga sining ni Da Vinci
● Kilala bilang Renaissance Man

Ang Renasimyento sa Inglatera

● 15th century - 17th century

Thomas More
● Utopia ay isa niyang aklat na inilarawan niya ang isang ideyal na estado at lipunan
● Nais ni Thomas More ang lipunang may takot sa Diyos.

William Shakespeare
● Ang mga sining o gawa ni William Shakespeare ay ang Julius Caesar, Richard III at Romeo and
Juliet
● Ang Romeo and Juliet ay isa sa mga pinakapopular niya na gawa
● Nakilala rin ang mga Sonnet ni Shakespeare, na umiikot sa paksa ng pag-ibig

Ang Repormasyong Protestante

● Naging mahalagang impluwensiya sa Repormasyong Protestante sina Jan Hus at John
Wycliffe, na naniniwalang hindi sumusunod sa mga utos ng Bibliya ang mga itinuturo ng
Simbahan.
● Nakaimpluwensiya rin ang mga ideya ni San Agustin ng Hippo sa Repormasyong Protestante.

Si Martin Luther at ang Pagsisimula ng Repormasyong Protestante

● Sa murang edad, naranasan na ni Luther ang maharap sa bingit ng kamatayan nang muntik na
siyang matamaan ng kidlat.
● Naging monghe siya sa ilalim ng Ordeng Agustino at naging kilalang intelektuwal doon
● Nakita ni Luther ang katiwalian sa Simbahan, isang pruweba nito ang pagkalap umano ng kita
mula sa pagsamba sa mga relikya at pagbebenta ng indulhensiya
● Ang indulhensiya ay ang pagbabawas o pagbawi sa parusang makakamit ng isang nagkasala
● Dahil dito, isinulat ni Martin Luther ang kaniyang 95 Theses on the Power and Efficacy of
Indulgences
● Ipinako ni Luther ang kopya ng Theses sa pintuan ng Simbahan ng Lahat ng Santo sa
Wittenberg, Alemanya
● Kinuwestyon ni Luther ang karapatan ng Papa na kontrolin ang buhay ispiritwal ng tao
Ang Pagtiwalag kay Martin Luther ng Simbahang Katolika
● Noong Hunyo 1520, binigyan ni Papa Leo X ng isang papal bull o kautusan si Martin Luther na
bawiin ang kaniyang mga naging pahayag at talikdan ang kaniyang mga paniniwala
● Sinunong ni Luther ang papal bull na ito noong Disyembre ng taon ding iyon
● Ika- 3 ng Enero 1521 itiniwalag si Luther ni Papa Leo X sa simbahang Katolika
● Diet of Worms, nagsimula ito noong ikaw-23 ng Enero, 1521
● (Diet of Worms)Tinanong si Luther tungkol sa kaniyang mga ideya at isyung kinasangkutan
● Edict of Worms ay nagdedeklarang maaring arestuhin at hatulan ng kamatayan si Luther
● Umalis sa Worms si Luther dahil banta ang kaniyang buhay
● Itinago siya ni Frederick ng Saxony , isang maimpluwensiyang opisyal ng imperyo

Sina Huldrych Zwingli at John Calvin

● Si Huldrych Zwingli ay naniniwalang ang mga batas ng simbahan ay dapat na nakaayon sa
Bibliya
● Si John Calvin ay naniniwalang hindi kailangan ang magarbong pamumuhat at ipinagbawal niya
ang musika, sayawan, paglaro, at iba pang libangan sa Geneva.
● Isa sa mga mahahalagang doktrina ni Calvin and predestinasyon . Nangangahulugan itong sa
simula sa simula pa lamang ay napili na kung sino ang maililigtas ng Diyos

Ang Tatlumpung Taong Digmaan

● Ito ay isang digmaang sibil na sinimula ng mga prinsipe na nais kumawalasa kapangyarihan ng
isang banyagang emperador.
● Ito tinawag na Tatlumpung Taong Digmaan 1618 - 1648
● Peace of Westphalia 1648, ay ang dahilan bakit huminto ang digmaang sibil

Ang Repormasyon sa Inglatera

● Book of Common Prayer ay ang isa sa mga naiibang aspekto ng Simbahan ng Inglatera at mga
Anglikanong simbahan
● Kinatatampukan ng Book of Common Prayer ang mga seremonya at dasal na ginagamit sa
Simbahan ng Inglatera at mga simbahang Anglikano
● Pangunahing dahilan ng Repormasyon sa Inglatera ang paghiwalay ni Haring Henry VIII sa
Simbahang katolika
● Ipinasa ng Parliamento ng Inglatera ang Act of Supremacy noong 1534 na kumikilala kay Henry
VIII bilang pinuno ng simbahang ng Inglatera ng lahat ng mga pinunong sekular, at pinuno ng
Simbahan sa Ireland
● Pinakamalakas na kapangyarihan ni Henry VIII ay ang monarkiya na nagpahina sa
kapangyarihan ng mga panginoon
● Nung namatay si Henry VIII noong 1547 pumalit sa kaniya ang batang-bata pa na si Edward VI,
binigyan-diin ni Edward VI ang Protestantismo pero namatay siyha noong 1553 at pumalit ang
kaniyang kapatid na si Reyna Maria

Ang Panunungkulan ni Reyna Maria

● Namuno siya noong 1553 hanggang 1558
● Pinility niyang ibalik ang lakas ng Simbahang Inglatera.
● Ipinasunog niya ng buhay ang halos 300 Protestante sa harap ng publiko, kaya tinawag siyang
Bloody Mary

Panahon ni Elizabeth
 ● Hinayaan niya lumaganap ang paniniwalang Protestante
● Ipinatupad ang Act of Supremacy noong 1559 na kumilala kay Elizabeth bilang pinakamataas na
pinuno ng Simbahan ng Inglatera
● Noong 1571 natapos ang Thirty-Nine Articles na naglalaman ng doktrina ng Simbahan ng
Inglatera
● Naniwala ang mga Puritano, na mga tagasunod ni John Calvin, na walang gaanong pinagkaiba
ang Simbahan ng Inglatera sa Simbahang Katolika
● Naniniwala ang kaniyang kamag-anak na si Maria na Reyna ng mga Scot na siya ang nararapat
na kilalaning reyna ng Inglatera.
● Noong 1587, pinugutan ng ulo si Mary dahil sa pagkakasangkot niya sa planong patayin si
Elizabeth
● Noong 1588, nagpadala ang Espanya ng isang malaking puwersang pandagat, ang Spanish
Armada, upang salakayin ang Inglatera

Ang Repormasyong Katoliko

Konseho ng Trent
● Pagpupulong na ginanap sa Italya noong 1545, 1551, at 1562.
● Una, ipinagbawal ang pagbebenta ng indulhensiya. Binigyang - diin na hindi maaaring mabili ng
salapi ang kaligtasan ng kaluluwa.
● Ikalawa, ipinagbawal ang pag-alis ng isang obispo sa kaniyang diyosesis o lugar na
nasasakupan.
● Ikatlo, itinatag sa mga diyosesis ang mga seminaryo upang masiguro ang maayos at tamang
edukasyon ng mga nagnanais na pumasok sa pagkapari sa Simbahang Katolika

Pagkabuo ng Kapisanan ni Hesus

● Kapisana ni Hesus (Society of Jesus), isang bagong orden na tumulong sa Simbahang
Katolika na ipatupad ang mga pagbabago noong Repormasyong Katoliko.
● Itinatag ni Ignatius ng Loyola ang bagong orden noong 1534, kasama si Francis Xavier at iba
pa.

Panahon ng Pagtuklas at Kolonyalismo

Silk Road - isang ruta na nagamit ng mga manlalakbay upang makakuha ng mga produkto at
impormasyon hinggil sa mga lupain sa Silangan

3Gs o 3Ks
1. God - Kristiyanismo
2. Gold - Kayamanan
3. Glory - Katanyagan

Pananaw ng mga Europeo sa Daigdig

1. Mahirap at mapanganib ang paglalayag
2. Namayani pa rin na ang mundo ay patag
3. Guhit ng mga higante sa mapa
4. Mahirap na ekonomiya ng Europa

Marco Polo
- pinanganak noong setyembre 15 1254 sa Venice, Italya;
- Curzola, Benesyanong Dalmatia na Korcula, Croatia sa Kasalukuyan
- Enero 8 1324, Venice, ay isang mangangalakay na taga-Venice at eksplorador na kasama ang kaniyang
erpat na si Niccolo at tiyuhing si Maffeo
- Unang taga kanluran na naglakbay sa Asya (Tsina)
- Dinalaw niya si Kublai Khan (apo ni Genghis Khan)
- Inilarawan ng mga tala ni Marco Polo ang yaman ng Silangang Asya

Christopher Columbus
- isang Italyano manlalayag na unang umano sa paglalayag patungong India
- Tatlong ekspedisyon pa ang pinamunuan niya bago namatay noong 1506

Amerigo Vespucci (1507)

- kung saan pinangalan ang bansang America

Pope Alexander VI
- 1493
- Kasunduan pasyahan pagitan ng Potugal at Espaya (Papal Bull)

Ferdinand Magellan
- 1519
- Portugalna manlalakbay
- Hinanap ang Spice Island sa karangalan ng Espanya
- March 17 1521, unang nakarating sa Pilipinas (Homonhon, Leyte)
- March 21 1521, pumunta sa Cebu at nakilala si Haring columbo

Limang Barko ni Ferdinand Magellan

1. Trinidad - portugal dumaan at na dismantle
2. San Antonio - Nabutas
3. Conception - Na sunog
4. Santiago - Nawala
5. Victoria - nakabalik at dumaan sa Aprika

Hernando Cortes
- sumakop sa Aztec Empire sa Mexico
- Portuges na mananakop

Francisco Pizarro (1532)

- pinabagsak ang kaharian ng mga Inca sa Peru

Portugal - Naging sentro ng kalakalan sa Europa

Italya - katulong ng bansa sa Europa tungkol sa kalakalan

Kalakalan - pinagmulang ng kapangyarihan at kayamanan ng Europa

Epekto ng ungang yugto ng Kolonyalismo

 ● Lumawak ang teritoryong nasasakupan ng mga bansang kanluranin sa labas ng Europa
● Nakatuklas ang mga kalakal na nagmula sa Asya tulad ng spices. Mula sa hilagang Amerika ang
kape, ginto at pilak. Timong Amerika ang mga asukal at molasses. Kanlurang Indies ang mga
indigo. Sa Africa ang mga kahoy, ivory, ginto at mga ostrich
● Lumawak at lumaganap ang mga sakiping ginto at pilak sa Mexico, Peru at Chile dahilsa
pagdami ng mga produkto
● Pinasimulan ang pagtatatag ng mga bangko dahil sa dumaraming salapi ng mga
mangangalakal, kailangan nila may paglagyan ng kanilang mga salaping barya

Mga Pag - Unlad sa Nabigasyon

Prinsipe Henry - “Nabigador”
Compass - matukoy ang direksiyon
Astrolabe - pag-alam ng lokasyon gamit ang araw at mga bituin
Sextant - pagtukoy ng distansiya sa pagitan ng dalawang lugar
Caravel - isang uri ng barko na ginamit upang tawirin ang Antlantiko

Mga Bagong Ruta Papuntang Asya

Bartolomeu Dias - namuno sa matagumpay na pagtawid ng mga Portuges sa pinakatimog na dulo ng
Asya noong 1488
- Nasalubong nila ang malalakas na bagyo pagtawid doon, kaya’t tinawag itong Cape of Storms
- pinalitan ng mga Portuges ang Cape of Storms sa Cape of Good Hope sa mga mapa nila

Vasco Da Gama - troplotanteng Portugese na matagumpay na nakatawid sa Cape of Good Hope upang
bagtasin ang hilagang silangang ruta patungong India
- Narating ni Da Gama ang India noong 1498

Pagpapalaganap ng Kristiyanismo
Matteo Ricci - isang Heswita
- sinubukuang ipalagananp ang Kristiyanismo sa Tsina noong 1582
- naging ganap na Mandarin o ministrong iskolar si Ricci sa Tsina

Ang Pananakop ng Sentral at Timog Amerika

Juan Ponce De Leon - Pinuntahan ang Florida noong 1513
Hernando De Soto - Pinuntahan ang Mississippi noong 1541
Francisco Vasquez De Coronado - Pinuntahan ang Kansas noong 1541

Kasunduan ng Tordesillas noong 1494

- sinasabing hinati ang daigdig sa dalawang parte, at iyon ay paghahatian ng Espanya at Portugal

Ang Columbian Exchange at Kalakalang Galyon

Columbian Exchange - pagpapalitan ng mga produkto sa pagitan ng Europa at Amerika
Kalakalang Galyon - taunang paglalayag ng mga galyon mula Maynila patungo Acapulco, Mexico at
pabalik.
Kolonyalismong Olandes, Ingles at Pranses

Kaharian Mga Nakamit

Ingles/Britanya Naitatag ang Jamestown noong 1607, unang permanentong kolonya ng Birtanya sa
ibang dagat.
Direktong kinontrol ng Britanya ibang bahagi ng India, at sa isang dantaon bahaging
Timog Amerika

Pranses Nasakop ng mga Pranses ang mga Lupain sa hilagang bahagi ng Hilagang Asya,
ilang bahagi ng India at Aprika, at mga isla sa Dagat Caribbean

Olandes Noong 1602 itanatag ang Dutch East India company na nanguna sa
pagpapalaganap ng impluwensiyang Olandes
Napasok din ng mga mangangalakal na Olandes ang Bansang Hapon

Ang Agham sa Europa bago ang ika-17 Dantaon

● Ang siyensiya ay may mahabang kasaysayan sa Europa, mula pa noong sinaunang panahon.
● Inilatag ng Euclid's Elements ang mga pundasyon para sa geometry at isang tanyag na
aklat-aralin.
● Ang mga Greek mathematician, tulad nina Pythagoras, Archimedes, at Diophantus, ay gumawa
ng mahahalagang kontribusyon sa matematika.
● Ang mga sinaunang Griyegong astronomo ay nakabuo ng mga sopistikadong modelo ng
sansinukob, na nanatiling maimpluwensiya sa loob ng maraming siglo.
● Iminungkahi nina Johannes Kepler at Nicolaus Copernicus ang mga heliocentric na modelo ng
solar system noong Middle Ages.
● Ang mga sinaunang Griyego ay bumuo ng marami sa mga pangunahing konsepto ng pisika,
kabilang ang mga atomo.
● Ang mga siyentipikong Europeo noong Middle Ages, kabilang sina Roger Bacon at Robert
Grosseteste, ay gumawa ng mahalagang kontribusyon sa pag-aaral ng optika at
Roger Bacon - naging tanyag na siyentipiko noon.

Mga Siyentipikong Nagpabago sa Mundo (Scientific Revolution)

Robert Boyle (Law of Gases)
● Irish natural philosopher at chemist na nakatuklas ng Boyle's Law at gumawa ng mga
kontribusyon sa pag-aaral ng mga gas.
● Ang gawain ni Boyle ay nakatulong sa pagtatatag ng mga pangunahing prinsipyo ng modernong
pisika at kimika, at isa rin siyang mahalagang pigura sa kasaysayan ng pilosopiya.
William Harvey (first person to correctly describe blood's circulation in the body)
● Natuklasan ni William Harvey ang sirkulasyon ng dugo at gumawa ng mga kontribusyon sa
embryology.
● Binago ng kanyang trabaho ang medisina at nagkaroon ng malaking epekto sa developmental
biology.
● Si Harvey ay nananatiling mahalagang pigura sa kasaysayan ng agham.

Nicolaus Copernicus (heliocentric theory)

● isang Polish na astronomo na nagmungkahi ng heliocentric na modelo.
● Inilathala niya ang kanyang mga natuklasan sa "De revolutionibus orbium coelestium" noong
1543.
● Ang gawain ni Copernicus ay nakatulong sa pagtatatag ng siyentipikong pamamaraan at
nagkaroon ng malalim na epekto sa kultura.
● Siya ay naaalala bilang isa sa mga pinakadakilang astronomo sa lahat ng panahon at isang
pangunahing tauhan sa kasaysayan ng agham.

Tycho Brahe (theory of the solar system)

● isang Danish na astronomo na ipinanganak noong 1546.
● Gumawa siya ng tumpak na mga obserbasyon ng mga bituin at planeta, natuklasan ang isang
bagong bituin, at pinahusay ang geocentric na modelo ng solar system.
● Ang mga obserbasyon ni Brahe sa Mars ay ginamit ni Johannes Kepler upang bumuo ng
kanyang mga batas ng planetary motion.
● Nagtakda siya ng pamantayan para sa mga astronomo sa hinaharap sa kanyang masusing
pag-iingat ng rekord at tumulong sa pagtatatag ng siyentipikong pamamaraan.
● Ang Brahe ay nagkaroon ng pangmatagalang epekto sa astronomiya, naimpluwensyahan ang
mga astronomo sa ibang pagkakataon, at itinuturing na isa sa pinakadakila sa lahat ng panahon.

Johannes Kepler (laws of planetary motion)

● isang Aleman na matematiko, astronomo, at astrologo na ipinanganak noong 1571.
● Gumawa siya ng mga makabuluhang kontribusyon sa larangan ng astronomiya, matematika, at
optika.
● Ang tatlong batas ng planetary motion ni Kepler, na naglalarawan sa paggalaw ng mga planeta
sa paligid ng Araw, ay groundbreaking at nakatulong upang maitaguyod ang modernong
pag-unawa sa solar system.
● Gumawa rin siya ng makabuluhang kontribusyon sa larangan ng optika, kabilang ang pagbuo ng
teleskopyo ng Keplerian.
● Ang gawain ni Kepler ay nagkaroon ng pangmatagalang epekto sa larangan ng agham
Galileo Galilei (Telescope)
● isang Italian astronomer, mathematician, at physicist.
● Ginamit niya ang teleskopyo upang hamunin ang umiiral na mga pananaw at itatag ang
siyentipikong pamamaraan.
● Natuklasan niya ang mga buwan ng Jupiter, napagmasdan ang mga sunspot at mga yugto ng
Venus.
● Ang kanyang suporta para sa heliocentric na modelo ay humantong sa kanyang paglilitis at
pag-aresto sa bahay para sa maling pananampalataya.
● Nagtrabaho si Galileo sa mga batas ng paggalaw at mekanika.

Francis Bacon (Scientific Method)

● isang Ingles na pilosopo, estadista, at siyentipiko na nabuhay noong ika-16 at ika-17 siglo.
● Bacon ay kilala para sa kanyang pag-unlad ng siyentipikong pamamaraan at ang kanyang
trabaho sa induction at empiricism sa pilosopiya.
● Sa agham, nagtaguyod siya para sa sistematikong pagkolekta ng data at pag-eeksperimento
para sa mga praktikal na layunin.
● Hinamon ng gawa ni Bacon ang mga umiiral na pananaw at tumulong sa pagtatatag ng
modernong maka-agham na diskarte sa kaalaman.
● Kasama sa kanyang pamana ang mga makabuluhang kontribusyon sa pilosopiya at agham at
ang kanyang epekto sa modernong diskarte sa kaalaman.

Rene Descartes (I think, therefore I am)

● isang ika-17 siglong pilosopo, matematiko, at siyentipiko.
● Kilala siya sa kanyang trabaho sa problema sa isip-katawan at sa konsepto ng dualism sa
pilosopiya.
● Inimbento din ni Descartes ang Cartesian coordinate system sa matematika at gumawa ng
makabuluhang kontribusyon sa mga larangan ng agham, kabilang ang pisika, optika, at
anatomya.
● Ang kanyang trabaho ay nakatulong sa paghubog ng modernong diskarte sa kaalaman at patuloy
na nakakaimpluwensya sa kontemporaryong pag-iisip.

Sir Isaac Newton (Laws of Motion)

● scientist at mathematician na nagpabago ng physics
● Binuo ang mga batas ng paggalaw at batas ng unibersal na grabitasyon, na nagpapaliwanag ng
mga paggalaw ng mga celestial body
● Gumawa ng mga kontribusyon sa optika, natuklasan ang puting liwanag ay binubuo ng iba't
ibang kulay, at binuo ang teorya ng kulay
● Ang trabaho ay nagdulot ng siyentipikong rebolusyon, hinamon ang mga tradisyonal na
paniniwala, at nagtakda ng bagong pamantayan para sa siyentipikong pagtatanong
Andreas Vesalius (On the Fabric of the Human Body)
● isang anatomista at manggagamot na nagpabago sa pag-aaral ng anatomy.
● Binigyang-diin niya ang direktang pagmamasid at dissection, na hinahamon ang mga turo
ni Galen.
● Ang paglalathala ni Vesalius ng "De Humani Corporis Fabrica" ​ay nagwasto sa mga
pagkakamali ni Galen at nagpabuti ng pag-unawa sa katawan ng tao.
● Naimpluwensyahan ng trabaho ni Vesalius ang pagbuo ng mga bagong pamamaraan at
paggamot sa medisina.

Galen (Aelius Galenus o Claudius Galenus)

- isang Griyegong manggagamot, siruhano at pilosopo na may pagkamamamayang Romano.

Antoine Lavoisier (revolutionized chemistry)

● isang chemist na nagtatag ng batas ng konserbasyon ng masa at natuklasan ang papel ng
oxygen sa pagkasunog at paghinga.
● Kasangkot din siya sa pulitika at ekonomiya at may mahalagang papel sa pagbuo ng sistema ng
panukat.
● Ang gawain ni Lavoisier ay isang mahalagang bahagi ng kasaysayan ng agham at patuloy na
nagbibigay inspirasyon sa mga mananaliksik ngayon.
●
Enlightenment Revolution
● Ang Enlightenment Revolution ay isang kultural at intelektwal na kilusan noong ika-18 siglo.
● Binigyang-diin nito ang katwiran, indibidwalismo, pag-unlad, at sekularismo.
● Ang kilusan ay may malaking epekto sa modernong lipunan, kabilang ang pag-unlad ng
demokrasya, karapatang pantao, at mga pagsulong sa agham at teknolohiya.
● Ang Enlightenment ay nananatiling mahalagang pamana na patuloy na humuhubog sa ating
mundo ngayon.

Thomas Hobbes (Political Philosophy)

● Naniniwala si Thomas Hobbes na ang mga tao ay likas na may interes sa sarili at
nakikipagkumpitensya sa isa't isa.
● Nagtalo siya para sa isang kontratang panlipunan na lumilikha ng isang makapangyarihang
pamahalaan upang mapanatili ang kaayusan at protektahan ang mga tao.
● Naimpluwensyahan ng kanyang mga ideya ang modernong kaisipang pampulitika at
sikolohiya/sosyolohiya.
● Nananatiling mahalagang pigura si Hobbes sa modernong kaisipang pampulitika at panlipunan.

John Locke
● isang maimpluwensyang pilosopo at manggagamot sa Ingles noong ika-17 siglo.
● Naniniwala siya na ang kaalaman ay nagmula sa karanasan at nakipagtalo para sa mga likas na
karapatan, limitadong pamahalaan, at kahalagahan ng edukasyon.
 ● Ang mga ideya ni Locke ay nagkaroon ng malalim na epekto sa modernong kaisipang
pampulitika at pilosopikal.

Jean Jacques Rousseau (The Discourse on the Origin of Inequality)

● isang Swiss pilosopo at kompositor sa panahon ng Enlightenment.
● Binigyang-diin ng kanyang pilosopiyang pampulitika ang katarungang panlipunan, mga karapatan
ng indibidwal, at ang kontratang panlipunan.
● Naniniwala si Rousseau na dapat protektahan ng lipunan ang mga likas na karapatan at
kalayaan.
● Ang kanyang mga ideya ay nakaimpluwensya sa modernong demokratikong teorya at
romantikismo.
● Ang mga ideya ni Rousseau ay patuloy na maimpluwensyahan ngayon.

Baron De Montesquieu (The Spirit of Laws)

● isang Pranses na pilosopo na nabuhay noong ika-18 siglo.
● Nagtaguyod siya ng paghihiwalay ng mga kapangyarihan at checks and balances sa gobyerno
upang maiwasan ang paniniil.
● Malaki ang impluwensya ng mga ideya ni Montesquieu sa pagbuo ng Konstitusyon ng Estados
Unidos.
● Ang kanyang trabaho ay nakaapekto rin sa pag-unlad ng demokratikong teorya at patuloy na
maimpluwensyahan ngayon.

Denis Diderot (l'Encyclopédie)

● isang Pranses na pilosopo at manunulat noong ika-18 siglo.
● Tumulong siya sa paglikha ng "Encyclopédie" upang ipalaganap ang kaalaman.
● Nagtaguyod si Diderot para sa pagpaparaya sa relihiyon, kalayaan ng indibidwal, at
makatuwirang pagtatanong.
● Ang kanyang mga ideya ay nakaimpluwensya sa modernong liberalismo at sekularismo.

Industriyal Rebolusyon
● Ang Rebolusyong Industriyal ay nagdulot ng paglipat mula sa manu-manong paggawa tungo sa
pagmamanupaktura na nakabatay sa makina.
● Ang mga makabagong teknolohiya tulad ng umiikot na jenny, water frame, at steam engine ay
napakahalaga sa Industrial Revolution.
● Ang paglago ng urbanisasyon at ang modernong gitnang uri ay makabuluhang pagbabago sa
lipunan, ngunit nagresulta din ito sa mahihirap na kondisyon sa pagtatrabaho at sakit.
● Pinasigla ng Rebolusyong Industriyal ang pandaigdigang kalakalan, kolonyalismo, at pinadali ang
paggalaw sa mga kontinente at karagatan.
● Ang legacy ng Industrial Revolution ay patuloy na hinuhubog ang mundo, na nagpapataas ng
mga alalahanin tungkol sa kapaligiran at lipunan.
● Ang mga pakikibaka para sa mga karapatan ng mga manggagawa at pantay na pag-access sa
pag-unlad ng teknolohiya ay patuloy
John Kay (the flying shuttle)
● Inimbento ni John Kay ang Flying Shuttle, na binago ang industriya ng tela.
● Pinahintulutan ng Flying Shuttle ang mga manghahabi na makagawa ng mas malalawak na tela
nang mas mabilis.
● Ang imbensyon ay may makabuluhang panlipunan at pang-ekonomiyang implikasyon, na
nag-aambag sa paglago ng industriya ng tela.

James Hargreaves (the spinning jenny)

● Inimbento ni James Hargreaves ang Spinning Jenny, na binago ang industriya ng tela.
● Ginawa ng Spinning Jenny ang paggawa ng sinulid na mas mahusay at matipid.
● Ang imbensyon ay may makabuluhang panlipunan at pang-ekonomiyang implikasyon, na
nag-aambag sa paglago ng industriya ng tela.

Richard Arkwright (spinning machine)

● Inimbento ni Richard Arkwright ang Water Frame, na binago ang industriya ng tela.
● Ang Water Frame ay gumawa ng mas matibay, mas pinong sinulid at nagpagana ng mass
production ng cotton.
● Ang imbensyon ay humantong sa paglago ng industriya ng tela, mga bagong merkado para sa
mga kalakal ng cotton, at pagpapalawak ng urbanisasyon at sistema ng pabrika.

Samuel Crompton (the spinning mule)

● Inimbento ni Samuel Crompton ang Spinning Mule, na binago ang industriya ng tela.
● Ang Spinning Mule ay gumawa ng malakas at pinong sinulid na cotton, na nagpapataas ng
kahusayan at pagiging produktibo ng paggawa ng cotton.
● Ang imbensyon ay humantong sa paglago ng industriya at mga bagong merkado para sa mga
kalakal na cotton.
●
Edmund Cartwright (power loom)
● Inimbento ni Edmund Cartwright ang power loom, na lubos na nagpapataas ng kahusayan at
output ng paghabi.
● Ang power loom ay may malaking epekto sa industriya ng tela, na nagbibigay-daan para sa mass
production ng mataas na kalidad na mga tela at humahantong sa paglago ng industriya.

Eli Whitney (Cotton gin)

● Inimbento ni Eli Whitney ang cotton gin, na nagpabago sa industriya ng cotton sa pamamagitan
ng mabilis na paghihiwalay ng mga cotton fibers mula sa kanilang mga buto at pagtaas ng
kahusayan.
● Ang cotton gin ay humantong sa paglago ng industriya ng tela at nag-ambag sa paglago ng
ekonomiya ng Estados Unidos.
● Gayunpaman, ang imbensyon ay may negatibong epekto sa mga alipin na paggawa sa Timog.
Elias Howe (first practical sewing machine)
● isang Amerikanong imbentor na binago ang industriya ng tela gamit ang makinang panahi.
● Ang kanyang makina ay mas mabilis at mas mahusay, na nagsasama ng mga bagong tampok
tulad ng dalawang thread at isang matulis na karayom ​na may mata.
● Ang makinang pananahi ay humantong sa malawakang produksyon ng mga tela, na nag-aambag
sa paglago ng ekonomiya at pagtaas ng gitnang uri.

Isaac Singer (sewing machine)

● Inimbento ni Isaac Singer ang unang praktikal na makinang panahi, na nagpabago sa industriya
ng tela.
● Ang makina ng pananahi ng singer ay mahusay, matibay, at may mga bagong feature tulad ng
foot pedal at horizontal shuttle.
● Ang makina ng pananahi ay humantong sa mass production ng mga de-kalidad na tela at
nag-ambag sa paglago ng pandaigdigang ekonomiya at gitnang uri.
● Binuo din ni Singer ang unang installment payment plan para sa kanyang mga makina.

Thomas Newcomen (the atmospheric steam engine)

● isang Amerikanong imbentor na binago ang industriya ng tela gamit ang makinang panahi.
● Ang kanyang makina ay mas mabilis at mas mahusay, na nagsasama ng mga bagong tampok
tulad ng dalawang thread at isang matulis na karayom ​na may isang mata.
● Ang makinang panahi ay humantong sa malawakang produksyon ng mga tela, na nag-aambag
sa paglago ng ekonomiya at pagtaas ng gitnang uri.

James Watt (efficient steam engine)

● Malaki ang naiambag ng mga inobasyon ng steam engine ni James Watt sa Industrial Revolution
at modernong lipunan.
● Kasama sa kanyang mga imbensyon ang hiwalay na condenser, rotary steam engine, at
double-acting steam engine.
● Ang pakikipagtulungan ni Watt kay Matthew Boulton ay humantong sa matagumpay na
pakikipagsapalaran sa negosyo sa mga industriya tulad ng cotton mill at paggawa ng barko.

Robert Fulton (operational submarine)

● isang mahalagang makasaysayang pigura na kilala sa kanyang mga imbensyon at inobasyon sa
transportasyon at industriya.
● Ang pinaka makabuluhang imbensyon ni Fulton ay ang steamboat, na nagpabago sa
transportasyon at kalakalan.
● Siya rin ang nag-imbento ng submarino at torpedo, at nasangkot sa iba pang industriya tulad ng
canal construction at naval engineering.
 ● Ang mga pakikipagsosyo ni Fulton at mga pakikipagsapalaran sa negosyo sa transportasyon ng
steamboat at paggawa ng barko ay nag-ambag sa paglago ng industriya sa Estados Unidos.

George Stephenson (first steam locomotive, the Blucher)

● isang British civil engineer at imbentor na bumuo ng steam locomotive at kilala bilang "Father of
Railways."
● Ipinanganak noong 1781, nagtrabaho siya sa mga minahan ng karbon at tinuruan ang kanyang
sarili ng mekanika at engineering, noong 1814, itinayo niya ang kanyang unang matagumpay na
steam-powered na lokomotibo, ang Blücher.
● Nagpatuloy siya sa disenyo at pagtatayo ng iba pang matagumpay na mga lokomotibo, kabilang
ang Rocket, na nanalo sa isang kompetisyon sa disenyo noong 1829.
● Binago ng mga inobasyon ni Stephenson ang transportasyon, at kasangkot din siya sa paggawa
ng mga tulay at kanal