CHÖÔNG 4.

LYÙ THUYEÁT VEÀ SAÛN XUAÁT VAØ CHI

PHÍ
A. LYÙ THUYEÁT VEÀ SAÛN XUAÁT
I. HAØM SAÛN XUAÁT:
1. Khaùi nieäm:
Haøm saûn xuaát moâ taû soá löôïng saûn phaåm đầu ra toái ña coù theå đạt
ñöôïc bôûi moät soá löôïng caùc yeáu toá ñaàu vaøo nhaát ñònh öùng vôùi trình ñoä kyõ
thuaät nhaát ñònh.
Phương trình haøm sx: Q=f(K, L, R, T…)
Giaû söû coù 2 yeáu toá ñaàu vaøo laø voán (K) & lao ñoäng (L), haøm saûn xuaát
ñöôïc bieåu thò: Q = f (K.L)
Ñeå phaân bieät taùc ñoäng cuûa 1 yeáu toá saûn xuaát vaø taát caû yeáu toá saûn
xuaát ñeán saûn löôïng, caàn phaân bieät haøm saûn xuaát ngaén haïn vaø haøm saûn xuaát
daøi haïn

1
 2. Haøm saûn xuaát ngaén haïn vaø daøi haïn

Ngaén haïn laø khoaûng thôøi Neáu K laø yeáu toá

Haøm saûn gian coù ít nhaát 1 yeáu toá voán coá ñònh , L laø
xuaát ngaén ñaàu vaøo coøn coá ñònh veà soá yeáu toá lao ñoäng
löôïng söû duïng trong quaù bieán ñoåi thì haøm
haïn saûn xuaát coù daïng:
trình saûn xuaát.
Q = f (L)

Haøm saûn Daøi haïn laø khoaûng thôøi

xuaát gian ñuû daøi ñeå coù theå thay Do ñoù haøm saûn xuaát
daøi haïn. ñoåi taát caû caùc yeáu toá ñaàu coù daïng: Q = f (K.L)
vaøo ñöôïc söû duïng.

2
II. HAØM SAÛN XUAÁT VÔÙI MOÄT SOÁ YEÁU TOÁ ÑAÀU VAØO THAY ÑOÅI
1. Toång saûn löôïng trong ngaén haïn
Toång saûn löôïng trong ngaén haïn laø saûn löôïng toái ña coù theå ñaït
ñöôïc töông öùng vôùi moät soá löôïng lao ñoäng nhaát ñònh.
Toång saûn löôïng trong ngaén haïn coù ñaëc ñieåm: luùc ñaàu taêng L thì
Q taêng, ñeán moät soá löôïng lao ñoäng naøo ñoù thì Q ñaït möùc toái ña,
vaø neáu cöù tieáp tuïc taêng L thì Q giaûm xuoáng.

2.Naêng suaát bình quaân (AP):

AP = Q / L
AP = Q / K

3
Q
L
3. Naêng suaát bieân (MP)
Naêng suaát bieân cuûa 1 yeáu toá ñaàu vaøo bieán ñoåi laø phaàn thay ñoåi cuûa
saûn löôïng khi söû duïng theâm 1 ñôn vò yeáu toá ñaàu vaøo bieán ñoåi ñoù, trong khi
caùc yeáu toá khaùc giöõ nguyeân.

Neáu L laø yeáu toá ñaàu vaøo bieán DQ

MPL =
ñoåi, K laø yeáu toá coá ñònh DL

Neáu K laø yeáu toá ñaàu vaøo bieán DQ

MPK =
ñoåi, L laø yeáu toá coá ñònh DK

Quy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn:

Naêng suaát bieân cuûa baát cöù yeáu toá saûn xuaát naøo cuõng seõ giaûm
xuoáng taïi 1 ñieåm naøo ñoù, khi maø ngaøy caøng coù nhieàu yeáu toá ñaàu vaøo
ñöôïc söû duïng trong quaù trình saûn xuaát ñaõ coù.

4
VD
L Q MP AP

0 0 - -
1 10 10 10
2 30 20 15
3 60 30 20
4 80 20 20
5 95 15 19
6 105 10 17,5
7 110 5 15
8 110 0 13
9 107 -3 11,89
5
4. Moái quan heä giöõa toång saûn löôïng, AP & MP:

a. giöõa Q & MP b. Giöõa AP & MP

dQ d ( AP.L) dAP
MPL  MPL   AP  L
dL dL dL
Q taêng dQ
 MPL  0 MPL  AP  MPL   0  AP tan g
dL
Q giaûm
 MPL  0 dAP
MPL  AP   0  APgiam
dL
Q max
 MPL  0 MPL  AP 
dAP
 0  APcuctri
dL

6
Khi doanh nghieäp söû duïng lao ñoäng L > L1 thì quy luaät naêng suaát
bieân giaûm daàn coù hieäu löïc.
Quy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn coù yù nghóa caû vôùi yeáu toá lao ñoäng
laãn yeáu toá voán, noù tieát cheá haønh vi vaø quyeát ñònh cuûa ngöôøi saûn xuaát
kinh doanh trong vieäc löïa choïn caùc yeáu toá ñaàu vaøo nhö theá naøo ñeå
taêng naêng suaát, giaûm chi phí vaø toái ña hoaù lôïi nhuaän. 7
III SAÛN XUAÁT VÔÙI HAI YEÁU TOÁ ÑAÀU VAØO BIEÁN ÑOÅI:
1. Ñöôøng ñaúng löôïng (Isoquant)
Ñöôøng ñaúng löôïng laø ñöôøng bieåu thò taát caû nhöõng söï keát hôïp
soá löôïng caùc yeáu toá ñaàu vaøo khaùc nhau ñeå saûn xuaát cuøng moät möùc saûn
löôïng.
Ví duï: Ñeå coù ñöôïc soá löôïng ñaàu ra laø thöïc phaåm, coù nhöõng caùch keát
hôïp caùc yeáu toá ñaàu vaøo K & L ñöôïc cho ôû baûng sau:

L
1 2 3 4 5
K
1 20 40 55 65 75
2 40 60 75 85 90
3 55 75 90 100 105
4 65 85 100 110 115
5 75 90 105 115 120
8
III SAÛN XUAÁT VÔÙI HAI YEÁU TOÁ ÑAÀU VAØO BIEÁN ÑOÅI

1. Ñöôøng ñaúng löôïng (Isoquant)

Neáu doanh nghieäp döï ñònh saûn xuaát möùc saûn

löôïng laø 75, 90 coù nhöõng caùch keát hôïp giöõa K &
L nhö sau:

L 1 2 3 5
Q1 = 75 K 5 3 2 1

L 2 3 5
Q2 = 90 K 5 3 2

9
Ñöôøng ñaúng löôïng Q1 vaø Q2 ñöôïc bieåu dieãn treân ñoà thò

Ñaëc ñieåm cuûa ñöôøng ñaúng löôïng:

Doác xuoáng veà beân phaûi
Loài veà phía goác O: theå hieän khaû naêng thay theá coù tính chaát kyõ thuaät cuûa moät yeáu toá
saûn xuaát naøy ñoái vôùi 1 yeáu toá saûn xuaát khaùc, goïi laø tyû leä thay theá kyõ thuaät bieân.
10
Tyû leä thay theá kyõ thuaät bieân MRTS:

K
MRTS LK 
L

MPL .L   MPK .K

K MPL

K MPL

hay MRTS   
L MPK L MPK

11
Hai tröôøng hôïp ñaëc bieät

Ñöôøng ñaúng löôïng coù daïng laø 1 ñöôøng thaúng doác

xuoáng: theå hieän caùc ñaàu vaøo coù theå hoaøn toaøn thay theá
cho nhau. MRTS seõ khoâng ñoåi treân ñöôøng ñaúng löôïng
naøy.

12
Hai tröôøng hôïp ñaëc bieät:

Ñöôøng ñaúng löôïng coù daïng hình chöõ L : theå hieän

khoâng theå thay theá ñaàu vaøo cho nhau. Moãi möùc ñaàu
ra ñoøi hoûi 1 söï keát hôïp rieâng cuûa lao ñoäng vaø voán.
Caùc ñieåm A, B, C laø nhöõng keát hôïp coù hieäu quaû cao
cuûa caùc yeáu toá ñaàu vaøo.

13
2. Ñöôøng ñaúng phí:
Ñöôøng ñaúng phí laø ñöôøng taäp hôïp caùc phoái hôïp
khaùc nhau giöõa caùc yeáu toá saûn xuaát maø doanh nghieäp coù
theå thöïc hieän ñöôïc vôùi cuøng 1 möùc chi phí saûn xuaát vaø
giaù caùc yeáu toá saûn xuaát ñaõ cho.

Phöông trình ñöôøng ñaúng phí coù daïng:

hay
TC PL
TC  K .PK  L.PL K  L
PK PK
14
3. Phoái hôïp toái öu caùc yeáu toá ñaàu vaøo vôùi chi phí saûn xuaát toái thieåu :
Ñieåm phoái hôïp toái öu chính laø tieáp ñieåm cuûa 2 ñöôøng ñaúng löôïng & ñaúng phí,
thoûa maõn 2 phöông trình:

ìï TC = KPK + LPL
ïï
í MPK MPL
ïï =
ïïî PK PL

15
 4. Ñöôøng môû roäng saûn xuaát

Ñöôøng môû roäng saûn xuaát laø ñöôøng taäp hôïp caùc ñieåm phoái
hôïp toái öu giöõa caùc yeáu toá saûn xuaát khi chi phí saûn xuaát
thay ñoåi vaø giaù caû caùc yeáu toá saûn xuaát khoâng ñoåi
16
5. Naêng suaát theo qui moâ :
Goïi : tyû leä gia taêng saûn löôïng
: tyû leä gia taêng yeáu toá ñaàu vaøo K & L
Khi so saùnh tyû leä gia taêng caùc yeáu toá saûn xuaát ñaàu vaøo vôùi tyû leä gia
taêng saûn löôïng ñaàu ra, coù 3 tröôøng hôïp xaûy ra :


TH 1 : Naêng suaát taêng theo qui moâ khi >
. Ñieàu naøy theå hieän
doanh lôïi cuûa DN taêng daàn theo qui moâ; ñoù laø tính kinh teá cuûa qui
moâ.

TH 2 : Naêng suaát giaûm theo qui moâ khi  u naøy theå hieän
< . Ñieà
doanh lôïi giaûm theo qui moâ, theå hieän tính phi kinh teá vì qui moâ.

TH 3 : Naêng suaát khoâng ñoåi theo qui moâ khi = . Ñieàu naøy theå
hieän doanh lôïi khoâng ñoåi theo qui moâ. 

17
BÀI TẬP
Một Cty sản xuất mũ bảo hiểm đầu tư số tiền là 2000 USD đề thuê 2 yếu tố sản
xuất là K vaø L, với đơn giá PK= 100 USD, PL = 50 USD. Hàm sàn xuất của Cty được
cho như sau: Q = 2KL.
1/ Xác định mức phối hợp tối ưu các yếu tố đầu vào của Cty
2/ Do tình hình khó khăn phải thu hẹp đầu ra nên Cty chỉ còn sản xuất 300 mũ
bảo hiểm. Xác định mức phối hợp tối ưu các yếu tố đầu vào để ôổng chi phí Cty bỏ
ra là thấp nhất

18
 Chöông 4 (tt)
B. LYÙ THUYEÁT VEÀ CHI PHÍ

I . Khaùi nieäm & phaân loaïi chi phí saûn xuaát.

1. Khaùi nieäm:
Chi phí saûn xuaát cuûa doanh nghieäp laø soá tieàn maø doanh nghieäp chi ra ñeå
saûn xuaát vaø tieâu thuï 1 soá löôïng saûn phaåm nhaát ñònh trong moät thôøi gian naøo ñoù.
2. Phaân loaïi chi phí saûn xuaát :
a / Caên cöù vaøo möùc bieán ñoåi cuûa chi phí & saûn löôïng :
a.1. Tính cho toaøn boä saûn löôïng :VC, FC, TC =VC + FC
a.2. Tính cho ñôn vò saûn phaåm :

-Chi phí bieán ñoåi bình quaân : VC

AVC =
Q
FC
-Chi phí coá ñònh bình quaân : AFC =
Q
TC
-Chi phí bình quaân : AC = = AVC + AFC
Q
D TC
- Chi phí bieân MC MC =
DQ 19
b/ Caên cöù vaøo chi phí yeáu toá saûn xuaát & thôøi gian :
- Chi phí ngaén haïn :STC, SVC, SFC,
SAVC,SAFC,SMC, SAC
- Chi phí daøi haïn: LTC, LAC, LMC

c/ Caên cöù vaøo coâng taùc haïch toaùn & tính chaát ñaày ñuû
cuûa chi phí
- Chi phí keá toaùn.
- Chi phí cô hoäi.
- Chi phí kinh teá.

20
II. Chi phí saûn xuaát trong ngaén haïn :
1. Caùc daïng cuûa caùc ñöôøng toång phí :

TC
C
VC

FC

O Q
21
 2. Caùc daïng cuûa caùc ñöôøng chi phí ñôn vò :

Nhaän xeùt :
-AFC coù daïng laø 1 ñöôøng cong doác xuoáng (hyperbol)
-AVC coù daïng hình chöõ U
-AC coù daïng hình chöõ U
-MC cuõng coù daïng hình chöõ U, nhöng coù xu höôùng doác leân vì theå hieän qui
luaät naêng suaát bieân coù xu höôùng giaûm daàn vaø luoân luoân ñi qua cöïc tieåu cuûa
AVC & AC. 22
3. Moái quan heä giöõa MC vôùi AC vaø AVC :
a. Giöõa MC & AC
MC= TC / Q khi Q -> 0 thì
MC= dTC / dQ = d(AC*Q) / dQ
= AC + Q* dAC / dQ
* MC > AC thì dAC/ dQ > 0  AC taêng
* MC < AC thì dAC/ dQ < 0  AC giaûm
* MC = AC thì dAC/ dQ = 0  AC ñaït cöïc trò (
coù theå laø cöïc tieåu )

b. Giöõa MC & AVC

* MC > AVC  AVC Taêng
* MC < AVC  AVC giaûm
* MC = AVC  AVC ñaït cöïc trò ( coù theå laø cöïc tieåu )

23
III. Chi phí trong daøi haïn
1. Chi phí saûn xuaát bình quaân daøi haïn
Trong daøi haïn doanh nghieäp coù nhieàu cô hoäi ñeå löïa choïn qui moâ doanh
nghieäp & soá löôïng thieát bò thích hôïp sao cho chi phí saûn xuaát bình quaân ôû qui moâ ñoù laø
beù nhaát. Nhö vaäy ñöôøng chi phí saûn xuaát bình quaân daøi haïn ( LAC ) ñöôïc hình thaønh töø
caùc phaàn cuûa caùc ñöôøng chi phí bình quaân ngaén haïn thaáp nhaát coù theå coù tuong öùng ôû
caùc möùc saûn löôïng

Ñöôøng LAC laø hình bao cuûa taát caû caùc ñöôøng SAC
Ñöôøng LAC laø ñöôøng bieåu dieån taát caû caùc chi phí trung bình thaáp
nhaát coù theå coù töông öùng ôû moãi möùc saûn löôïng khi doanh nghieäp thay ñoåi qui
moâ saûn xuaát theo yù muoán trong daøi haïn. 24
2. Chi phí bieân daøi haïn LMC :
LMC = LTC / Q
Moái quan heä giöõa LMC vaø LAC töông töï nhö moái quan heä giöõa
SMC vaø SAC.

3. Qui moâ saûn xuaát toái öu vaø qui moâ hôïp lyù :
Ñaây laø qui moâ saûn xuaát coù hieäu quaû nhaát trong taát caû caùc
qui moâ saûn xuaát maø doanh nghieäp coù theå thieát laäp. Ñoù laø qui moâ
saûn xuaát coù ñöôøng SAC tieáp xuùc vôùi LAC taïi ñieåm cöïc tieåu cuûa 2
ñöôøng töông öùng ôû möùc saûn löôïng toái öu Q*.
Nghóa laø taïi Q* :
LAC min = SACmin = LMC = SMC
ÔÛ baát kyø möùc saûn löôïng Q naøo khaùc vôùi Q* ta luoân coù SAC
min > LAC. Nhöng neáu doanh nghieäp muoán saûn xuaát moät möùc saûn
löôïng Q cho tröôùc thì coù theå choïn qui moâ hôïp lyù taïi ñoù seõ toái thieåu
hoùa chi phí saûn xuaát trong daøi haïn, töùc laø phaûi thoûa ñieàu kieän :
SAC = LAC vaø SMC = LMC 25
- Qui moâ toái öu laø : Q*, taïi ñoù ta coù:
LACmin =SACmin hay LAC =SAC=LMC=SMC
- Qui moâ hôïp lyù laø : Q1, Q2, taïi ñoù ta coù: LAC=SAC vaø LMC =SMC
26
C. QUYEÁT ÑÒNH SAÛN LÖÔÏNG CUÛA DOANH
NGHIEÄP.

3.1. Doanh thu.

Toång doanh thu (Total Revenue): TR = PxQ
Doanh thu bieân (Marginal Revenue): MR = TR’.
Để TRmax  MR= 0

3.2 Chi phí

Tổng chi phí (Total Cost): TC = AC x Q
Chi phí bieân (Marginal Cost) MC = TC’
Để TCmin  MC = 0

27
III. QUYEÁT ÑÒNH SAÛN LÖÔÏNG CUÛA DOANH
NGHIEÄP.
3.3. Muïc tieâu toái ña hoaù lôïi nhuaän.
Lôïi nhuaän: toång doanh thu – toång chi phí ( Pr = TR – TC).
Lôïi nhuaän keá toaùn = Doanh thu – chi phí keá toaùn.
Lôïi nhuaän kinh teá = Doanh thu – chi phí kinh teá

Điều kiện tối ña hoaù lôïi nhuaän: Pr’ = (TR – TC)’ = 0.

=> MR – MC = 0<=> MR = MC.
Vậy ñể tối ña hoaù lợi nhuaän doanh nghieäp phải coù giaù baùn vaø
sản lượng thoả đñiều kiện :
MR = MC.
28
 Baøi taäp :
Moät doanh nghieäp coù haøm toång chi phí :
TC = Q2 - 10Q + 100; haøm caàu veà saûn phaåm cuûa mình
laø Q = - 0,5P + 55.
a. Haõy xaùc ñònh saûn löôïng vaø giaù caû maø taïi ñoù doanh
nghieäp toái ña hoaù lôïi nhuaän. Tính lôïi nhuaän toái ña cuûa
doanh nghieäp?
b. Haõy xaùc ñònh saûn löôïng vaø giaù caû maø taïi ñoù doanh
nghieäp toái ña hoaù doanh thu. Neáu doanh nghieäp quyeát
ñònh taêng giaù baùn doanh thu taêng hay giaûm?

29
 BT LT sản xuất
Một DN sử dụng mức chi phí là 300USD để mua hai yếu tố sản
xuất là L và K, biết rằng giá thị trường của mỗi đơn vị L và K lần
lượt là PL = 10USD và PK là 20USD. Hàm sản xuất được cho: Q =
K (L-2).
a. Xác định hàm năng suất biên (MP) của các yếu tố L và K
b. Tìm phương án sản xuất tối ưu, tính mức sản lượng tối đa
DN có thể đạt được. Tính chi phí trung bình thấp nhất có
thể cho mỗi đơn vị sản phẩm
c. Nếu DN muốn sản xuất mức sản lượng là 120 đơn vị thì
phương án sản xuất tối ưu với mức chi phí tối thiểu sẽ là
bao nhiêu?
30