ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ (ΕΛΠ 22)

Ακαδ. έτος 2022-2023

ΘΕΜΑ 3ης ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Στην παλαιολόγεια περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η συζήτηση για την εκπαίδευση
και τις επιστήμες συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των λογίων. Για παράδειγμα, τον 14ο αιώνα,
ο Γεώργιος Παχυμέρης, στο διδακτικό εγχειρίδιο επιστημών Σύνταγμα των τεσσάρων
μαθημάτων, υποστηρίζει ότι «Τα μαθήματα είναι σύμφυτα και οικεία στον ανθρώπινο νου
και η ασχολία που του προσιδιάζει είναι η τριβή με αυτά και η ευχαρίστηση που φέρνουν
στην ψυχή», ενώ ο Θεόδωρος Μετοχίτης, στο έργο του Ηθικός ή Περί παιδείας, γράφει: «Αν
καταφύγει κάποιος στη σοφία και, αφού γίνει δεκτός απ’ αυτήν, απολαύσει τους καρπούς
της, στη συνέχεια, καθώς θα φιλοξενείται στο δικό της χώρο, η ψυχή του θα γαληνέψει και
θα μπορέσει έτσι να αντιμετωπίζει με τρόπο που ταιριάζει τις στενοχώριες που του
τυχαίνουν».
Αφού μελετήσετε τη σχετική βιβλιογραφία,
1. να αναφερθείτε στις αντιλήψεις των βυζαντινών λογίων αυτής της περιόδου για την
αξία της εκπαίδευσης και της επιστημονικής γνώσης, καθώς και στα σημαντικότερα
ζητήματα που απασχόλησαν τον σχετικό διάλογο, και
2. να περιγράψετε τη δομή και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης στις επιστήμες.

Έκταση: 1.800–2.100 λέξεις (με περιθώριο απόκλισης ± 10%).

Παράδοση: έως Δευτέρα, 13 Μαρτίου 2023, 23:59.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Εγχειρίδια του ΕΑΠ
Βιρβιδάκης, Σ., κ.ά. (2000), Ελληνική Φιλοσοφία και Επιστήμη από την Αρχαιότητα έως και τον 20ό
αιώνα, τ. Α΄. Πάτρα: ΕΑΠ, σ. 358-59, 367-368.
Χριστιανίδης, Γ., κ.ά. (2000), Ελληνική Φιλοσοφία και Επιστήμη από την Αρχαιότητα έως και τον 20ό
αιώνα, τ. Β΄. Πάτρα: ΕΑΠ, 290-96, 301-4.

Λοιπή Βιβλιογραφία
Dostalova, R. (2011), «Το ζήτημα του βυζαντινού ανθρωπισμού και της Αναγέννησης»,
NeograecaBohemica 11: 67-78,URL:
https://digilib.phil.muni.cz/cs/handle/11222.digilib/142361
MangoC. (1988), Βυζάντιο: Η Αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης, μτφ. Δ. Τσουγκαράκης. Αθήνα: ΜΙΕΤ, σ.
151-177.
Κατσιαμπούρα Γ. (2002), «Γεώργιος Παχυμέρης, "Σύνταγμα των Τεσσάρων Μαθημάτων"
(Quadrivium)», Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία,
URL: http://www.ehw.gr/l.aspx?id=4024
Κατσιαμπούρα, Γ. (2003), «Θεόδωρος Μετοχίτης», Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία,
URL: http://www.ehw.gr/l.aspx?id=4502
Κατσιαμπούρα, Γ. (2004), «Νικηφόρος Γρηγοράς εναντίον Βαρλαάμ Καλαβρού. Μια διαμάχη για την
πρόβλεψη των εκλείψεων στην Κωνσταντινούπολη του 14ου αι.», Νεύσις13: 138-148.
Κυρίτσης, Δ. (2008), «Πνευματική ζωή στην Κωνσταντινούπολη των Παλαιολόγων», Εγκυκλοπαίδεια
Μείζονος Ελληνισμού, Κωνσταντινούπολη,URL: http://www.ehw.gr/l.aspx?id=10849
Νικολαΐδης, Ε. (2018), Επιστήμες και Ορθοδοξία. Αθήνα: Προπομπός, σ. 151-213.
Σκλαβενίτη Α.Σ. (2018), «Το διδασκαλείον του Νικηφόρου Γρηγορά», Βυζαντινά Σύμμεικτα 28: 141-
167, https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/bz/article/view/15743