Professional Documents
Culture Documents
Edukasyon sa
Pagpapakatao
Ikatlong Markahan, Linggo 1 at 2 –
Modyul 9
Katarungang Panlipunan
9 Katarungang Panlipunan
Alamin
Sa Modyul 1,natutuhan mo namahalaga
ang pagsisikap ng bawat tao sa pagkamit at
pagpananatili ng kabutihang panlahat sa lipunan.
Isa sa mga nararapat pagsikapan upang makamit
ito ay ang pagsasabuhay ng mga moral na
pagpapahalaga na magpapatatag sa lipunan.
Pangunahin sa mga moral na pagpapahalagang ito
ay ang katarungang panlipunan.
Subukin
Panuto: Basahin ang mga tanong. Isulat sa kuwaderno ang titik ng pinakatamang sagot.
1
2. “ Ang batas ay para sa tao at hindi ang tao para sa batas.” Ano ang ibig sabihin nito?
A. May mga batas na itinatakda na kailangang sundin ng tao habambuhay.
B. Ang lahat ng batas ay ikabubuti ng tao kaya dapat niyang sundin ang mga ito.
C. Malalaman ng tao ang mangyayari sa kaniyang buhay sa tulong ng mga batas.
D. Itinatakda ang batas upang gabayan ang tao sa kaniyang pamumuhay at hindi upang
diktahan nito ang kaniyang buhay.
6. Ano ang dapat gawin ni Judith upang maipakita ang pagiging makatarungan?
A. Matutong tumayo sa sarili at hindi na umaasa ng tulong mula sa pamilya
B. Magiging bukas ang loob na tanggapin ang pagkakamali at hindi na manisi ng iba
C. Magkaroon ng kamalayan sa sarili sa tulong ng mga magulang at mga kapatid
D. Magabayan ang mga mahal sa buhay na igalang ang mga karapatan ng kapuwa
7. Nakapagtapos ka ng pag-aaral at umasenso ang iyong buhay. Ano ang mainam mong
gawin upang maibigay mo sa iyong kapuwa ang nararapat ibigay sa kanila?
A. Ipunin ang lahat ng batang kalye at sabay-sabay pakainin araw-araw
B. Sabihan ang lahat ng bata sa lansangan na magsumikap sa pag-aaral
C. Bilhan ng laruan ang lahat ng batang makikita upang matutuwa ang mga ito
D. Bisitahin ang dating paaralan at magtanong kung ano ang maaaring maitulong
2
9. Bakit kailangan sa katarungang panlipunan ang paggalang sa kapuwa?
A. Dahil binubuo ng tao ang lipunan
B. Dahil magkakasama na umiiral sa lipunan ang mga tao
C. Dahil may halaga ang tao ayon sa kaniyang kalikasang taglay bilang tao
D.Dahil pangunahin sa pag-iral ng katarungang panlipunan ang paggalang sa kapuwa
Balikan
Tuklasin
Panuto:
1. Gumawa ng pagtatasa kung anong mga palatandaan ng pagiging makatarungang tao ang
taglay mo sa iyong sarili sa kasalukuyan.
2. Sagutin ang bawat aytem sa talahanayan sa ibaba.
3. Isaalang-alang ang kasalukuyang ginagawa mo at hindi ang gusto mong gawin.
3
Ako Hindi
Mga Palatandaan ng Pagiging Makatarungang tao Ito Ako Ito
Linangin
Gawain 2: Mga Paglabag sa Katarungang Panlipunan
Panuto:
1. Tukuyin ang mga paglabag sa Katarungang Panlipunan ng mga tagapamahala at
mamamayan. Gamit ang parehong talahanayan sa ibaba, isulat ito sa iyong kuwaderno.
2. Suriin ang bawat paglabag na ito ayon sa sumusunod:
a. Sanhi o dahilan
b. Mga epekto ng mga ito sa buhay ng tao
c. Mga epekto sa lipunan at
d. Mga paraan ng paglutas ng mga paglabag upang mapanumbalik ang minimithing
katarungangpanlipunan
4
Mga Paglabag Sanhi o Dahilan Epekto sa Epekto sa Paraan ng Paglutas
sa Katarungang Buhay ng Tao Lipunan
Panlipunan
A. Ng mga Tagapamahala
1.
2.
3.
B. Ng mga Mamamayan
1.
.2
3.
Suriin
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang sanaysay. Pagkatapos, sagutin ang mga tanong
sa Pagyamanin.
Katarungang Panlipunan
“Walangiwanan.” Sa ano-anong sitwasiyon o
konteksto mo narinig ang pahayag na ito? Anong
pagpapahalaga ang masasalamin sa katagang ito?
Bilang panlipunang nilalang, tayo ay may
likas na pangangailangan sa kapuwa, lalo na sa mga
kritikal na sitwasiyon sa buhay. Ito ay dahil ang tao
ay panlipunang nilalang o umiiral na kasama ang
ibang tao. Matutugunan lamang ang
pangangailangang ito kung may nabubuong ugnayan
sa atin at sa mga taong nakapaligid sa atin – isang
ugnayang dapat na pinamamayanihan ng katarungan.
Kahulugan ng Katarungan
Ano naman ang nararapat sa kapuwa? Ito ay ang pagpapahalaga sa kaniyang hindi
malalabag na espasyo ng kaniyang pagka-indibidwal - ang kaniyang dignidad bilang tao.
Ang pagkatao ng tao ay isang katotohanang nangangailangan ng ating pagkilala at
paggalang.
Ayon naman kay Santo Tomas de Aquino, ang katarungan ay isang gawi na
gumagamit lagi ng kilos-loob sa pagbibigay ng nararapat sa isang indibidwal. Ang kilos-loob
na isang makatuwirang pagkagusto ay magpapatatag sa iyong pagiging makatarungang tao.
Sa pamamagitan ng pagiging makatarungan, sinusunod mo ang Likas na Batas Moral.
6
Makatarungang Tao
Ano ang isang makatarungang tao? Ayon kay Andre Comte-Sponville (2003), isa
kang makatarungang tao kung ginagamit mo ang iyong lakas sa paggalang sa batas at sa
karapatan ng kapuwa. Isinasaalang-alang mo rin ang pagiging patas sa lahat ng tao.
Itinatalaga mo ang iyong sarili para rito sa kabila ng napakaraming hindi patas na sitwasiyon
na maaaring nararanasan mo at maaaring minsan ay ikaw rin mismo ang may gawa.
Samakatuwid, kailangan mong salungatin ang iyong mismong sarili, ang ibang tao at ang
mundo sa hindi pagiging patas ng mga ito. Ang pakikibaka para sa katarungan ay isang
walang katapusang laban dahil sa katotohanang mahirap kalabanin ang mismong sarili.
Malaki ang papel ng pagsasanay upang magiging makatarungan ka bilang tao. Ang
pagsasanay na ito ay una mong nararanasan sa piling ng iyong pamilya. Kung hindi mo ito
nasisimulan at nagagawa sa pamilya, ang buong proseso ng pagiging makatarungang tao
ay maaaring maging mahirap para sa iyo. May apat na aspekto na mahalagang pagtuunan
7
mo ng pansin sa pagsasanay sa loob ng inyong pamilya upang mahubog sa iyo ang
katarungan. Narito ang mga aspektong titingnan mo sa iyong sarili:
8
Katarungang Panlipunan
Ano ang katarungang panlipunan? Ayon kay Dr. Dy, ito ay nauukol hindi lamang sa
ugnayan ng tao sa kaniyang kapuwa kundi sa ugnayan din niya sa kalipunan. Iba ang
kapuwa sa kalipunan. Ang kapuwa ay personal o interpersonal na ugnayan mo sa ibang tao.
Halimbawa: sa batang nasa lansangan, sa isang matandang babae na nagpapaturo sa iyo
kung saan ang daan, sa kaibigan na nagpapatulong tungkol sa kaniyang problema.
Samantala, ang kalipunan (socius) ay ang ugnayan ng tao sa isang institusyon o sa isang
tao dahil sa kaniyang tungkulin sa isang institusyon. Halimbawa nito ay ang guro o mag-
aaral sa paaralan, ang konduktor ng bus o ang empleyado sa opisina. Sila ay kalipunan
dahil may namamagitan na institusyon sa kanilang ugnayan. Magkaiba, ngunit hindi
magkahiwalay ang kapuwa at kalipunan. Ang kalipunan ay para sa paglilingkod sa kapuwa.
Angkatarungangpanlipunansatunaynakahulugannito ay kumikilalasadignidadngtao.
Angbawattao ay may dignidadhindidahilsakaniyangpag-aari, posisyonsalipunan o
mganakakamitsabuhay, kundidahilsakaniyangpagkatao. Bukod-
tangiangtaosalahatngmganilalangngDiyosdahilnilikhasiyangDiyosna may isip at kalayaan.
Angkaniyangpagkabukod-tangi ay hindidumidependesakanino man.
Walasiyangkatuladsabuongkasaysayan. Hindi siyamauulit. TuladngbinaggitsaBaitang 7,
kung angdiyamante ay mahalagadahilbihiraito, ano pa kaya angtaonabukod-tangi? May
dignidadangtaodahilmay halagasiya. Mahalagasiyasakaniyangpagkasiya, pagka-ako,
pagkabukod-tangi. Itoangnararamdamanngtaosakaniyangkapuwa at
sakaniyangsarili.Dahilmahalagaangtao,
makatarungannaibigayangnararapatsakaniya.Totoonaangpagbibigay kung
anoangnararapatsatao ay hindinakadependesakaniyangsitwasiyon,
9
kundisakaniyanghindimalalabagnakarapatangkaugnaysakaniyangdignidadbilangtao.
Angkatarungangpanlipunan, kung gayon, ay nakatutuonsakabutihanngmgatao.
Samakatuwid, angmgaistrakturanglipunan ay nabubuo at
nararapatnaumiiralparasakabutihannglahatngtao.
10
pamamagitan ng mapayapang paraan at hindi ng sandatahan. Ang kapayapaan ay hindi
nangangahulugan ng kawalan ng kaguluhan o sa pagkakaroon ng parehong kapangyarihan
Pagyamanin
Gawain 3a: Tayahin ang iyong pag-unawa mula sa babasahin sa itaas.
Panuto: Ano ang naunawaan mo sa iyong binasa? Upang masubok ang lalim ng iyong
naunawaan sagutin mo ang sumusunod na tanong sa iyong kuwaderno:
1. Ano ang katarungan? Bakit kailangan ang panloob na kalayaan sa pagtataguyod nito?
2. Paano magiging makatarungan ang isang tao? Ipaliwanag.
3. Paano nagsisimula sa pamilya ang pagiging makatarungan? Patunayan.
4. Bakit nararapat na ibinabatay sa batas moral ang batas legal? Ipaliwanag.
5. Ano ang katarungang panlipunan? Ipaliwanag.
6. Ano-ano ang kaugnay na pagpapahalaga ng katarungang panlipunan?Patunayan.
Panuto: Sagutin ang mga tanong sa loob ng talahanayan upang lubusang mapalawak ang
iyong pagkakaunawa sa aralin. Isulat ang sagot sa kuwaderno.
Ano-ano ang konsepto at kaalaman Ano ang aking Ano-ano ang hakbang na
na pumukaw sa akin? pagkaunawa at aking gagawin upang
reyalisasyon sa mailapat ko ang mga pang-
bawat konsepto at unawa at reyalisasyong ito
kaalamang ito? sa aking buhay?
1. Pagpapairal ng katarungang
panlipunan
2. Bilang mamamayan namumuhay
sa lipunan kasama ang kapuwa
11
Isaisip
Panuto:
1. Mula sa iyong mga pagkatuto sa babasahin, punan ng mga angkop na salita ang
pangungusap sa ibaba upang mabuo ang Batayang Konsepto.
2. Hanapin ang sagot sa loob ng kahon.
Isagawa
Gawain 5: Pagganap
Buod
May
pananagutanangbawatmamamayannaibigaysakapuwaangnararapatsakaniya.
Tayahin
Panuto:Basahin at unawaing mabuti ang tanong. Isulat ang titik ng pinakaangkop na sagot
sa sagutang papel.
1. Ano ang dapat gawin ni Judith upang maipakita ang pagiging makatarungan?
A. Matutong tumayo sa sarili at hindi na umaasa ng tulong mula sa pamilya.
B. Magiging bukas ang loob na tanggapin ang pagkamali at hindi manisi ng iba.
C. Magkaroon ng kamalayan sa sarili sa tulong ng mga magulang at mga kapatid.
D. Magabayan ang mga mahal sa buhay na igalang ang mga karapatan ng kapuwa.
2. Nakapagtapos ka ng pag-aaral at umasenso ang iyong buhay. Ano ang mainam mong
gawin upang maibigay mo sa iyong kapuwa ang nararapat ibigay sa kanila?
A. Ipunin ang lahat ng batang kalye at sabay-sabay pakainin araw-araw.
B. Sabihan ang lahat ng bata sa lansangan na magsumikap sa pag-aaral.
C. Bilhan ng laruan ang lahat ng batang makikita upang matutuwa ang mga ito
D.Bisitahin ang dating paaralan at magtanong kung ano ang maaaring maitulong
3. Alin sa sumusunod ang nagpapamalas ng katarungan?
A. Pagpapautang ng 5-6 sa mga mahihirap
B. Pagsumbong sa guro sa kaklaseng nangongopya
C. Pagturing ng pamemeki ng lisensiya bilang hanapbuhay
D. Pagtanggap ng bayad sa boto mula sa kandidatong pulitiko sa eleksiyon.
13
4. Paano unawain ang mga pagpapahalagang kaugnay sa katarungang panlipunan?
A.Malaman mo ang iyong papel sa katarungang panlipunan.
B.Makita mo alin sa mga kaugnay na pagpapahalaga ang angkop sa iyo.
C.Masigurado mo na magtagumpay ka sa pagtugon sa hamon ng pagiging
makatarungan sa kapuwa.
D.Matulungan ka sa iyong pagsisikap na maging makatarungang tao at sa paggalang
mo sa dignidad ng kapuwa na likas sa pagiging tao ng tao.
5.Bakit kailangan sa katarungang panlipunan ang paggalang sa kapuwa?
A. Dahil binubuo ng tao ang lipunan
B. Dahil magkakasama na umiiral sa lipunan ang mga tao
C. Dahil may halaga ang tao ayon sa kaniyang kalikasang taglay bilang tao
D. Dahil pangunahin sa pag-iral ng katarungang panlipunanang paggalang sa kapuwa
7. “ Ang batas ay para sa tao at hindi ang tao para sa batas.” Ano ang ibig sabihin nito?
A.May mga batas na itinatakda na kailangang sundin ng tao habambuhay.
B.Ang lahat ng batas ay ikabubuti ng tao kaya dapat niyang sundin ang mga ito.
C.Malalaman ng tao ang mangyayari sa kaniyang buhay sa tulong ng mga batas.
D.Itinatakda ang batas upang gabayan ang tao sa kaniyang pamumuhay at hindi upang
diktahan nito ang kaniyang buhay.
8.Natutuhan mo sa asignaturang EsP na ang katarungan ay pagbibigay sa kapuwa ng
nararapat sa kaniya. Ano ang dapat na magpatotoo nito?
A.Kasabay ang lahat na miyembro ng pamilya tuwing kainan.
B. Payuhan ang mga kapatid na gawin ang kani-kanilang gawaing bahay.
C. May “Feeding Program” ang paaralan para sa mga mag-aaral na kulang ng timbang.
D. Pagbili ng lahat ng paninda ng tindera sa palengke upang makauwi ito nang maaga.
10. Alin ang nagpapatunay na ibinababatay sa moral na batas ang legal na batas?
A. Ang moral na batas ay napapaloob sa Sampung Utos ng Diyos.
B. Ang moral at legal na batas ay parehong nagdudulot ng kabutihan sa buhay ng tao.
C. Ang pagpapakatao ay mapatingkad kung ang legal na batas ay alinsunod sa moral na
batas.
D. Maaaring paghiwalayin ang moral at legal na batas upang magkaroon katarungan sa
lipunan
14
Karagdagang Gawain
Gawain 6: Pagsasabuhay
Panuto: Habang kinakaharap ng buong bansa ang Bagong Normal o New Normal dahil sa
pandemya, ito na marahil ang pinakamainam na pagkakataon na maisabuhay ang
pagiging makatarungang tao lalong-lalo na sa isang kapitbahay o ka-baranggay na
higit na nangangailangan. Kung kaya, magkaroon ng diyalogo o bukas na pag-
uusap sa mga kasapi ng tahanan kung paano maipadama at maipakita sa
kapitbahay o ka-baranggay na ito, na siya ay may mahalaga at dignidad bilang tao.
Gabay mo ang sumusunod:
1. Narito ang mga maaaring ibahagi sa isang kapitbahay o ka-baranggay na
nangangailangan: Panahon (Time), Talento (Talent) at Kayamanan (Treasure).
2. Gamiting gabay ang sumusunod na hakbang para sa diyalogo:
a. Gumawa ng tahimik at ligtas na pagsisiyasat kung sino sa mga kapitbahay o ka-
baranggay ang may pangangailangan na kailangan ng agarang pagtugon.
b. Huwag kalimutan ang safety protocols sa Bagong Normal na dapat sundin sa
pagsasakatuparan ng gagawing pagtulong. (Magsuot ng mask, maghugas ng kamay
gamit ang sabon, gumamit ng alcohol, at mag-social distancing).
c. Kumuha ng detalye ng impormasyong kailangan tungkol sa sitwasiyon ng tutulungan.
d. Magtala ng mga paraan kung paano matutugunan ang agarang pangangailangan ng
kapitbahay o ka-baranggay na ito.
e. Isa-isahin ang mga kagamitang kinakailangan.
f. Lahat ng pag-uusap ng pamilya tungkol dito, ang mga pangyayari, mga karanasan at
mga aral na matutuhan ay i-dokumento at maaaring samahan ng kuhang larawan.
g. Pagkasunduan ang panahong ilalaan para sa gagawing pagtulong.
3. Pagkatapos ng diyalogo, huwag kalimutang magpasalamat sa mga kasapi ngtahanan.
4. Bumalik sa lugar ng bahay kung saan ka nag-aaral at sagutin ang sumusunod natanong:
a. Ano ang nararamdaman mo sa napagkasunduan ninyong gagawing pagtulong sa
isang kapitbahay o ka-baranggay na may agarang pangangailangan?
b. Paano makatutulong ang napiling gagawing pagtugon upang maipadama at
maipakita sa kapitbahay o ka-baranggay na siya ay may mahalaga at dignidad bilang tao?
c. Ano ang gagawin mo upang makaambag sa tagumpay ng pagtugon sa agarang
pangangailangan ng kapitbahay o ka-baranngaynaito?