Aşık Tarzı Halk Şiiri

• Türk Halk Edebiyatında XVI. Yy. başından

itibaren görülen şair tipidir
• Âşığın şairlik gücünü rüyasında pirin sunduğu
"âşk badesini" içmekle ve "sevgilisinin hayalini"
görmekle kazandığına inanılır. Rüya da
genellikle âşık adayının karşısına bir sevgili veya
saz çıkmaktadır. Rüyaların süsü ak sakallı bir
derviş ve bazen bir bazen üç dolu bardaktır.
Bardağın rüyada tas halinde görülmesine de sık
sık rastlanır. Ozanlara rüyada sunulan tasların
içindeki mayilere aşk dolusu denir.
• Fars Edebiyatının etkisiyle bâde adını da
almaktadır. Bunlar; erlik, pirlik ve âşk
badesi diye adlandırılırlar.
• Âşık, bilgi, duygu ve becerisini yaptığı
atışmalarda gösterir. Atışmalardaki amaç;
yarışmak ve kazanmaktır. Atışmalarda en
az iki âşık karşı karşıya gelir. Ayağa
uygun dörtlük söyleyemeyen âşığın
yenilgisiyle atışma sona erer
• Âşık Edebiyatının başlıca unsurlarından
birisini hikâye anlatma oluşturur. Saz
şairleri içerisinde geleneğe bağlı olanların
çoğu âşık meclislerinde hikâye anlatırlar.
• Çıldırlı Âşık Şenlik, Ercişli Emrah, Sabit
Müdami geleneğe bu yanıyla katkıda
bulunmuş saz şairleridir.
• Diğer aşık türü şairler de Yunus Emre, Pir
Sultan Abdal, Köroğlu, Dadaloğlu,
Karacaoğlan, Erzurumlu Emrah.
 KOŞMA
• Halk edebiyatı nazım biçimleri içinde en çok
sevilen ve kullanılan nazım biçimidir.
• Hece ölçüsünün (6+5=11) ya da (4+4+3=11)
duraklı kalıbıyla yazılır.
• Uyak düzeni genellikle şöyle olur: baba - ccca -
ddda ...
İlk dörtlüğün uyak düzeni xaxa ya da bbba
biçiminde olabilir.

• Şair koşmanın son dörtlüğünde mahlasını söyler

• Hece ölçüsünün 7'li ve 8'li kalıplarıyla
yazılmış koşmalar da vardır.

• Koşmalar ezgiyle okunuşlarına göre çeşitli

adlar alır. Acem koşması, Kerem, Kesik
kerem, Gevheri gibi...
• Koşmalar genellikle lirik konularda yazılır
• Aşk duyguları, üzüntüleri, acıları, sevgiliye
kavuşma isteği, ayrılıktan yakınma koşma
ile anlatılmıştır
 Kayıkçı Kul Mustafa
• 17. yüzyıl halk şiirimizin asker
ozanlarından biri Yeniçeri ozanıdır.
• Ozanları da bir ölçüde bu etki altına
alabilmiştir.
• Döneminde halk beğenilerini zorlamayan,
yalınlığı, içtenliğiyle geniş etki bırakmıştır.
• Hece ölçüsünü kullanmıştır.
• Genç Osman destanı en önemli eseridir.
 SEMAİ
• Halk şiirinde hece ölçüsüyle ve aruz
ölçüsüyle yazılan iki türlü semai vardır.
• Hece ölçüsüyle yazılan semailer koşma
tipine benzer.
• Semaileri koşmadan ayıran özelliği
hecenin sekizli kalıbıyla yazılmış
olmasıdır.
• Dörtlük sayısı ise 3-5'tir.
• Semailer hece ölçüsünün 8'li kalıbıyla
yazılır.
• Semailerde daha çok sevgi, doğa, güzellik
gibi konular işlenir.
• Koşmaya göre, daha canlı ve kıvrak bir
üslubu vardır.
• Semailerin de kendine özgü bir ezgisi
vardır ve bu ezgiyle okunur.
• . En güzel semai yazanlar arasında
Karacaoğlan, Dadaloğlu ve Erzurumlu
Emrah'ı sayabiliriz
 Erzurumlu Emrah
• Erzurum''un bir köyünde doğduğu için kendisine
Erzurumlu Emrah dendiği anlaşılıyor.
• Erzurumlu Emrah'ın iyi bir medrese öğrenimi
gördüğü de anlaşılıyor. Bu yüzden Divan
edebiyatını da biliyor.
• Aruz ölçüsünü kullandığı şiirleri de var. Ne var
ki, bunlar sözü edilecek değerde değil.
• 19. yüzyıl halk şiirimizin önde gelen
ozanlarından.
• Erzurumlu Emrah'ın şiirleriyle Ercişli
Emrah'ın şiirleri, yaşamları bir süre
birbirine karıştırılmış.
• 20. yüzyıl ozanlarından Tokatlı Nuri,
Erzurumlu Emrah'ın belirgin etkisinde
kalan onun izinden yürüyen halk
ozanlarından biridir.
 DESTAN
• 4 dizeli bentlerden oluşur. Başka bir
deyişle bentleri dörtlüktür.
• Halk şiirinde en uzum nazım biçimi
destandır. 100 dörtlüğe kadar olanları
vardır.
• Genellikle hece ölçüsünün 11'li kalıbıyla
yazılır. 8'li kalıpla yazılan destanlar da
vardır.
• Uyak düzeni şöyledir: baba - ccca - ddda...
İlk dörtlüğün uyak düzeni xaxa biçinde de
olabilir.
• Destanın son dörtlüğünde şair mahlasını
söyler.
• Destanlar ezberlenmesi ve kolay
hatırlanması düşüncesiyle genellikle
zincirleme olarak yazılır.
• Savaş, deprem, yangın, salgın hastalık,
eşkıya ve ünlü kişilerin serüvenleri gibi
sosyal konuların yanında, mizahi ya da
kişisel destanlar da vardır.