CHƯƠNG 2

Đạo hàm
riêng

Đạo hàm riêng cấp

cao
2.3

utexlms.hcmute.edu.vn 1
 NỘI DUNG BÀI HỌC

Đạo hàm cấp hai của

hàm hai biến 01

Đạo hàm cấp hai của

02 hàm ba biến

utexlms.hcmute.edu.vn 2
 2.3.4. Đạo hàm cấp hai của hàm hai biến
Cho hàm hai biến .

𝑓(𝑥, 𝑦)

Đạo hàm riêng

𝜕𝑓 cấp 1 𝜕𝑓
= 𝑓𝑥 = 𝑓𝑦
𝜕𝑥 𝜕𝑦
Đạo hàm riêng cấp 2.

𝝏𝟐 𝒇 𝝏 𝝏𝒇 𝝏𝟐 𝒇 𝝏 𝝏𝒇 𝝏𝟐 𝒇 𝝏 𝝏𝒇 𝝏𝟐 𝒇 𝝏 𝝏𝒇
= =𝒇𝒙𝒙 = =𝒇𝒙𝒚 = =𝒇𝒚𝒙 = =𝒇𝒚𝒚
𝝏𝒙𝟐 𝝏𝒙 𝝏𝒙 𝝏𝒚𝝏𝒙 𝝏𝒚 𝝏𝒙 𝝏𝒙𝝏𝒚 𝝏𝒙 𝝏𝒚 𝝏𝒚𝟐 𝝏𝒚 𝝏𝒚

utexlms.hcmute.edu.vn 3
 Ví dụ 1 Giải

Cho hàm hai biến 𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥 2 𝑦 3 − 3𝑥 4

𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥 2 𝑦 3 − 3𝑥 4 .  Đạo hàm riêng cấp 1:
𝑓𝑥 = 2𝑥𝑦 3 − 12𝑥 3
2 2
Tìm các đạo hàm cấp hai 𝑓𝑦 = 3𝑥 𝑦
𝜕2𝑓 𝜕2𝑓 𝜕 2 𝑓 𝜕 2 𝑓  Đạo hàm riêng cấp hai
2
; ; ; 2 𝜕 2𝑓 𝜕
𝜕𝑥 𝜕𝑦𝜕𝑥 𝜕𝑥𝜕𝑦 𝜕𝑦 𝑓 = = 2𝑥𝑦 3 − 12𝑥 3 = 2𝑦 3 − 36𝑥 2
𝑥𝑥
𝜕𝑥 2 𝜕𝑥

𝜕2𝑓 𝜕
𝑓𝑥𝑦 = = 2𝑥𝑦 3 − 12𝑥 3 = 6𝑥𝑦 2
𝜕𝑦𝜕𝑥 𝜕𝑦

utexlms.hcmute.edu.vn 4
 Ví dụ 1 Giải

Cho hàm hai biến 𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥 2 𝑦 3 − 3𝑥 4

𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥 2 𝑦 3 − 3𝑥 4 .  Đạo hàm riêng cấp 1:
𝑓𝑥 = 2𝑥𝑦 3 − 12𝑥 3
2 2
Tìm các đạo hàm cấp hai 𝑓𝑦 = 3𝑥 𝑦
𝜕2𝑓 𝜕2𝑓 𝜕 2 𝑓 𝜕 2 𝑓  Đạo hàm riêng cấp hai
2
; ; ; 2 𝜕 2𝑓 𝜕
𝜕𝑥 𝜕𝑦𝜕𝑥 𝜕𝑥𝜕𝑦 𝜕𝑦 𝑓𝑦𝑦 = 2 = 3𝑥 2 𝑦 2 = 6𝑥 2 𝑦
𝜕𝑦 𝜕𝑦

𝜕2𝑓 𝜕
𝑓𝑦𝑥 = = 3𝑥 2 𝑦 2 = 6𝑥𝑦 2
𝜕𝑥𝜕𝑦 𝜕𝑥
utexlms.hcmute.edu.vn 5
 Ví dụ 1 Giải

Cho hàm hai biến 𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥 2 𝑦 3 − 3𝑥 4

𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥 2 𝑦 3 − 3𝑥 4 .  Đạo hàm riêng cấp 1:
𝑓𝑥 = 2𝑥𝑦 3 − 12𝑥 3
Tìm các đạo hàm cấp hai 𝑓𝑦 = 3𝑥 2 𝑦 2
𝜕2𝑓 𝜕2𝑓 𝜕2𝑓 𝜕2𝑓
2
; ; ;
𝜕𝑥 𝜕𝑦𝜕𝑥 𝜕𝑥𝜕𝑦 𝜕𝑦 2  Đạo hàm riêng cấp hai
𝑓𝑥𝑥 = 2𝑦 3 − 36𝑥 2
𝑓𝑥𝑦 = 6𝑥𝑦 2
𝑓𝑦𝑥 = 6𝑥𝑦 2
𝑓𝑦𝑦 = 6𝑥 2 𝑦
utexlms.hcmute.edu.vn 6
 2.3.4. Định lý
Nếu hàm 𝑓 𝑥, 𝑦 có các đạo hàm riêng cấp hai hỗn hợp 𝑓𝑥𝑦
và 𝑓𝑦𝑥 liên tục trên một khoảng mở chứa 𝑥0 , 𝑦0 thì

𝑓𝑦𝑥 𝑥0 , 𝑦0 = 𝑓𝑥𝑦 𝑥0 , 𝑦0

Trong ví dụ 1, với hàm 𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥 2 𝑦 3 − 3𝑥 4 , ta có

𝑓𝑦𝑥 = 𝑓𝑥𝑦 = 6𝑥𝑦 2

utexlms.hcmute.edu.vn 7
 2.3. Đạo hàm cấp hai của hàm ba biến
Cho hàm hai biến .

𝑓(𝑥, 𝑦, 𝑧)
Đạo hàm riêng cấp 1 Đạo hàm riêng cấp 1

𝜕𝑓 𝜕𝑓 𝜕𝑓
= 𝑓𝑥 = 𝑓𝑦 = 𝑓𝑧
𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧

Đạo hàm riêng cấp 2 Đạo hàm riêng cấp 2

𝒇𝒙𝒙 𝒇𝒙𝒚 𝒇𝒙𝒛 𝒇𝒚𝒙 𝒇𝒚𝒚 𝒇𝒚𝒛 𝒇𝒛𝒙 𝒇𝒛𝒚 𝒇𝒛𝒛

utexlms.hcmute.edu.vn 8
 Ví dụ 2 Giải

Cho hàm ba biến Ta có hàm 𝑓 𝑥, 𝑦, 𝑧 = 𝑥 3 sin(2𝑦 + 𝑧)

𝑓 𝑥, 𝑦, 𝑧 = 𝑥 3 sin(2𝑦 + 𝑧)
Khi đó, đạo hàm riêng
Tìm các đạo hàm riêng cấp
hai 𝑓𝑥 = 3𝑥 2 sin(2𝑦 + 𝑧)
𝑓𝑥𝑥 ; 𝑓𝑥𝑦 ; 𝑓𝑥𝑧 ; 𝑓𝑦𝑥 ; 𝑓𝑦𝑦 ; 𝑓𝑦 = 2𝑥 3 cos(2𝑦 + 𝑧)
𝑓𝑧 = 𝑥 3 cos 2𝑦 + 𝑧
𝑓𝑦𝑧 ; 𝑓𝑧𝑥 ; 𝑓𝑧𝑦 ; 𝑓𝑧𝑧 .

utexlms.hcmute.edu.vn 9
 Ví dụ 2 Giải

Cho hàm ba biến Ta có hàm 𝑓 𝑥, 𝑦, 𝑧 = 𝑥 3 sin(2𝑦 + 𝑧)

𝑓 𝑥, 𝑦, 𝑧 = 𝑥 3 sin(2𝑦 + 𝑧) Khi đó, đạo hàm riêng
𝑓𝑥 = 3𝑥 2 sin(2𝑦 + 𝑧)
Tìm các đạo hàm riêng cấp
hai Các đạo hàm riêng cấp hai
𝑓𝑥𝑥 ; 𝑓𝑥𝑦 ; 𝑓𝑥𝑧 ; 𝑓𝑦𝑥 ; 𝑓𝑦𝑦 ;
𝑓𝑥𝑥 = 6𝑥 sin(2𝑦 + 𝑧)
𝑓𝑦𝑧 ; 𝑓𝑧𝑥 ; 𝑓𝑧𝑦 ; 𝑓𝑧𝑧 . 𝑓𝑥𝑦 = 6𝑥 2 cos( 2𝑦 + 𝑧)

𝑓𝑥𝑧 = 3𝑥 2 cos( 2𝑦 + 𝑧)

utexlms.hcmute.edu.vn 10
 Ví dụ 2 Giải

Cho hàm ba biến Ta có hàm 𝑓 𝑥, 𝑦, 𝑧 = 𝑥 3 sin(2𝑦 + 𝑧)

𝑓 𝑥, 𝑦, 𝑧 = 𝑥 3 sin(2𝑦 + 𝑧) Khi đó, đạo hàm riêng
𝑓𝑦 = 2𝑥 3 cos(2𝑦 + 𝑧)
Tìm các đạo hàm riêng cấp
hai Đạo hàm riêng cấp hai
𝑓𝑥𝑥 ; 𝑓𝑥𝑦 ; 𝑓𝑥𝑧 ; 𝑓𝑦𝑥 ; 𝑓𝑦𝑦 ;
𝑓𝑦𝑥 = 6𝑥 2 cos 2𝑦 + 𝑧
𝑓𝑦𝑧 ; 𝑓𝑧𝑥 ; 𝑓𝑧𝑦 ; 𝑓𝑧𝑧 . 𝑓𝑦𝑦 = −4𝑥 3 sin 2𝑦 + 𝑧
𝑓𝑦𝑧 = −2𝑥 3 sin(2𝑦 + 𝑧)

utexlms.hcmute.edu.vn 11
 Ví dụ 2 Giải

Cho hàm ba biến Ta có hàm 𝑓 𝑥, 𝑦, 𝑧 = 𝑥 3 sin(2𝑦 + 𝑧)

𝑓 𝑥, 𝑦, 𝑧 = 𝑥 3 sin(2𝑦 + 𝑧) Khi đó, đạo hàm riêng
𝑓𝑧 = 𝑥 3 cos 2𝑦 + 𝑧
Tìm các đạo hàm riêng cấp
hai Đạo hàm riêng cấp hai
𝑓𝑥𝑥 ; 𝑓𝑥𝑦 ; 𝑓𝑥𝑧 ; 𝑓𝑦𝑥 ; 𝑓𝑦𝑦 ;
𝑓𝑧𝑥 = 3𝑥 2 cos(2𝑦 + 𝑧)
𝑓𝑦𝑧 ; 𝑓𝑧𝑥 ; 𝑓𝑧𝑦 ; 𝑓𝑧𝑧 . 𝑓𝑧𝑦 = −2𝑥 3 sin 2𝑦 + 𝑧
𝑓𝑧𝑧 = −𝑥 3 sin 2𝑦 + 𝑧

utexlms.hcmute.edu.vn 12
 Ví dụ 2 Giải

Cho hàm ba biến Các đạo hàm riêng cấp hai

3
𝑓 𝑥, 𝑦, 𝑧 = 𝑥 sin(2𝑦 + 𝑧)
𝑓𝑥𝑥 = 6𝑥 sin 2𝑦 + 𝑧
Tìm các đạo hàm riêng cấp
𝑓𝑦𝑦 = −4𝑥 3 sin 2𝑦 + 𝑧
hai
𝑓𝑥𝑥 ; 𝑓𝑥𝑦 ; 𝑓𝑥𝑧 ; 𝑓𝑦𝑥 ; 𝑓𝑦𝑦 ; 𝑓𝑧𝑧 = −𝑥 3 sin 2𝑦 + 𝑧

𝑓𝑦𝑧 ; 𝑓𝑧𝑥 ; 𝑓𝑧𝑦 ; 𝑓𝑧𝑧 . 𝑓𝑥𝑦 = 𝑓𝑦𝑥 = 6𝑥 2 cos( 2𝑦 + 𝑧)

𝑓𝑥𝑧 = 𝑓𝑧𝑥 = 3𝑥 2 cos( 2𝑦 + 𝑧)

𝑓𝑦𝑧 = 𝑓𝑧𝑦 = −2𝑥 3 sin 2𝑦 + 𝑧
utexlms.hcmute.edu.vn 13
utexlms.hcmute.edu.vn 14