You are on page 1of 62

LAMPIRAN B

PERHITUNGAN NERACA MASSA DAN NERACA ENERGI

B.1 Neraca Massa


Kapasitas Produksi = 130000 ton/tahun
= 16927.0831 kg/jam
Hari Kerja = 1 tahun = 320 hari
= 1 hari = 24 jam
Komposisi Bahan Baku= Etilen Diklorida (EDC)
EDC = 99.85 %wt
Cl2 = 0.15 %wt
Komposisi Produk = 1. Vinil Klorida Monomer (VCM)
VCM = 99.83 %wt
Cl2 = 0.17 %wt
2. Hidrogen Klorida (HCl)
HCl = 99.83 %wt
VCM = 0.06 %wt
Cl2 = 0.11 %wt

Tabel B.1 Data Masing-Masing Komponen


Komponen Rumus Molekul Titik Didih, oC BM, kg/kmol
Etilen Diklorida C2H4Cl2 84.44 98.959
Klorin Cl2 -34.03 70.906
Vinil Klorida Monome C2H3Cl -13.37 62.498
Hidrogen Klorida HCl -85.05 36.461

Penentuan Umpan:
produk x = faktor pengkali
x=
umpan
16927.083 kg/jam
0,631 =
umpan
umpan = 26805.4567 kg/jam
Laju Alir Recycle:
umpan reaktor = (26805,4567 + R) x 0,54
laju recycle: (26805,4567 + R) x 0,46 = R
R = 22834.2779 kg/jam

Ket : Fi = Laju alir massa ; Ni = Laju alir mol


Xi = Fraksi Cairan; yi = Fraksi Gas; Zi = Fraksi Campuran Cairan Gas
B.1.1 Neraca Massa di Mixing Point (M-101)

M-101
F1 = 26805.4567 kg/jam F2 = ? kg/jam
XEDC,1 = 99.85 %wt XEDC,2 = ? %wt
XCl,1 = 0.15 %wt XCl,2 = ? %wt
XVCM,2 = ? %wt
F11 = 22834.2779 kg/jam
XEDC,11 = 99.94 %wt
XVCM,11 = 0.06 %wt

1. Neraca Massa Total


F1 + F2 = F2
F2 = 26805.4567 + 22834.2779
F2 = 49639.7346 kg/jam
2. Neraca Massa Komponen:
a. EDC
XEDC,1 x F1 + XEDC,11 x F11 = XEDC,2 x F2
FEDC,1 + FEDC,11 = FEDC,2
26765.2485 + 22820.5773 = FEDC,2
49585.8258 kg/jam = FEDC,2
b. Cl2
FCl,1 + FCl,11 = FCl,2
40.2082 + 0 = FCl,2
40.2082 kg/jam = FCl,2
c. VCM
FVCM,1 + FVCM,11 = FVCM,2
0 + 13.7006 = FVCM,2
13.7006 kg/jam = FVCM,3
3. Komposisi Massa Aliran 2
FEDC,2 49585.8258
XEDC,2 = = = 0.9989
F2 49639.7346
XCl,2 = 0.0008
XVCM,2 = 1- ( XEDC,2 + XCl,2 ) = 0.0003
Tabel B.2 Data Aliran Masuk dan Keluar Pada Mixing Point (M-101)
Aliran Masuk Aliran keluar
Komponen F1 F X1 X,r F2 X2
(kg/jam) (kg/jam) (%wt) (%wt) (kg/jam) (%wt)
EDC 26765.25 22820.58 99.85 99.94 49585.83 99.89
CL2 40.21 0.00 0.15 0.00 40.21 0.08
VCM 0.00 13.70 0.00 0.06 13.70 0.03
HCl 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
26805.4567 22834.2779
Total 49639.7346 100 100 49639.7346 100

B.1.2 Neraca Massa di Vaporizer (V-101)

V-101
F2 = 49639.7346 kg/jam F3 = ? kg/jam
XEDC,2 = 99.89 %wt yEDC,3 = ? %wt
XCI,2 = 0.08 %wt yCI,3 = ? %wt
XVCM,2 = 0.03 %wt yVCM,3 = ? %wt

1. Neraca Massa Total


F2 = F3 = 49639.7346 kg/jam
2. Neraca Massa Komponen:
a. EDC
XEDC,2 x F2 = yEDC,3 x F3
FEDC,2 = FEDC,3
49585.8258 kg/jam = FEDC,3
b. Cl2
FCl,2 = FCl,3
40.2082 kg/jam = FCl,3
c. VCM
FVCM,2 = FVCM,3
13.7006 kg/jam = FVCM,3
3. Komposisi Massa Aliran 3
FEDC,3 49585.8258
yEDC,3 = = = 0.9989
F 3
49639.7346
yCI,3 = 0.0008
yVCM,3 = 1- ( XEDC,2 + XCl,2 ) = 0.0003
Tabel B.3 Data Aliran Masuk dan Keluar Pada Vaporizer (V-101)
Aliran Masuk Aliran keluar
Komponen F2 X2 F3 y3
(kg/jam) (%wt) (kg/jam) (%wt)
EDC 49585.83 99.89 49585.83 99.89
CL2 40.21 0.08 40.21 0.08
VCM 13.70 0.03 13.70 0.03
HCl 0.00 0.00 0.00 0.00
Total 49639.7346 100 49639.7346 100

B.1.3 Neraca Massa di Furnace (F-101)

F-101
F3 = 49639.7346 kg/jam F4 = ? kg/jam
yEDC,3 = 99.89 %wt yEDC,4 = ? %wt
yCI,3 = 0.08 %wt yCI,4 = ? %wt
yVCM,3 = 0.03 %wt yVCM,4 = ? %wt

1. Neraca Massa Total


F2 = F3 = 49639.7346 kg/jam
2. Neraca Massa Komponen:
a. EDC
yEDC,3 x F3 = yEDC,4 x F4
FEDC,3 = FEDC,4
49585.8258 kg/jam = FEDC,4
b. Cl2
FCl,3 = FCl,4
40.2082 kg/jam = FCl,4
c. VCM
FVCM,3 = FVCM,4
13.7006 kg/jam = FVCM,4
3. Komposisi Massa Aliran 4
FEDC,4 49585.8258
yEDC,4 = = = 0.9989
F 4
49639.7346
yCI,4 = 0.0008
yVCM,4 = 1- ( XEDC,2 + XCl,2 ) = 0.0003
Tabel B.4 Data Aliran Masuk dan Keluar Pada Furnace (F-101)
Aliran Masuk Aliran keluar
Komponen F3 y3 F4 y4
(kg/jam) (%wt) (kg/jam) (%wt)
EDC 49585.83 99.89 49585.83 99.89
CL2 40.21 0.08 40.21 0.08
VCM 13.70 0.03 13.70 0.03
HCl 0.00 0.00 0.00 0.00
Total 49639.7346 100 49639.7346 100

B.1.4 Neraca Massa di Reaktor (R-101)

R-101
F4 = 49639.7346 kg/jam F5 = ? kg/jam
yEDC,4 = 99.89 %wt fc,EDC=54% yEDC,5 = ? %wt
yCI,4 = 0.08 %wt yCI,5 = ? %wt
yVCM,4 = 0.03 %wt yVCM,5 = ? %wt
yHCI,5 = ? %wt

1. Neraca Massa Total


F4 = F5 = 49639.7346 kg/jam
2. Neraca Mol Aliran 4
yEDC,4 x F4 49585.8258482 kg/jam
NEDC,4 = =
BMEDC 98.959 kg/kmol
NEDC,4 = 501.0744 kmol/jam

NCI,4 = 0.5671 kmol/jam


NVCM,4 = 0.2192 kmol/jam
N4 = NEDC,4 + NCI,4 + NVCM,4 = 501.8607 kmol/jam
3. Menghitung r
fc,EDC x NEDC,4
r =
-σEDC
0.54 x 501.0744
r = = 270.580199 kmol/jam
-(-1)
4. Neraca Mol Aliran 5
a. EDC
yEDC,4 x N4 + σEDC x r = yEDC,5 x N5
NEDC,4 + σEDC x r = NEDC,5
501.0744 + -(1) x 270.580199 = NEDC,5
501.0744 - 270.580199 = NEDC,5
230.4942 kmol/jam = NEDC,5
b. Cl2
yCI,4 x N4 + σCI x r = yCI,5 x N5
NCI,4 + σCI x r = NCI,5
0.5671 + -(0) x 270.580199 = NEDC,5
0.5671 - 0 = NEDC,5
0.5671 kmol/jam = NEDC,5
c. VCM
yVCM,4 x N4 + σVCM x r = yVCM,5 x N5
NVCM,4 + σVCM x r = NVCM,5
0.2192 + 1 x 270.580199 = NVCM,5
0.2192 + 270.580199 = NVCM,5
270.7994 kmol/jam = NVCM,5
d. HCI
yHCI,4 x N4 + σHCI x r = yHCI,5 x N5
NHCI,4 + σHCI x r = NHCI,5
0.00 + 1 x 270.580199 = NHCI,5
0.00 + 270.580199 = NHCI,5
270.5802 kmol/jam = NHCI,5
N = 772.4409 kmol/jam
5

5. Neraca Massa Komponen


FEDC,5 = NEDC,5 x BMEDC
FEDC,5 = 230.4942 x 98.959 = 22820.5773 kg/jam
FCI,5 = 40.2082 kg/jam
FVCM,5 = 16913.3245 kg/jam
FHCI,5 = 9865.62465 kg/jam
F = 49639.7346 kg/jam
5

6. Komposisi Massa Aliran 5


FEDC,5 22820.5773 kg/jam
yEDC,5 = = = 0.4597
F 5
49639.7346 kg/jam
yCI,5 = 0.0008
yVCM,5 = 0.3408
yHCI,5 = 1- ( yEDC,5 + yCl,5 + yVCM,5 ) = 0.1987
Tabel B.5 Data Aliran Masuk dan Keluar Pada Reaktor (R-101)
Aliran Masuk Aliran keluar
Komponen F4 y4 F5 y5
(kg/jam) (%wt) (kg/jam) (%wt)
EDC 49585.83 99.89 22820.58 45.97
CL2 40.21 0.08 40.21 0.08
VCM 13.70 0.03 16913.32 34.08
HCl 0.00 0.00 9865.62 19.87
Total 49639.7346 100 49639.7346 100

B.1.5 Neraca Massa di Cooler (C-101)

C-101
F = 49639.7346 kg/jam
5
F6 = ? kg/jam
yEDC,5 = 45.97 %wt yEDC,6 = ? %wt
yCI,5 = 0.08 %wt yCI,6 = ? %wt
yVCM,5 = 34.08 %wt yVCM,6 = ? %wt
yHCI,5 = 19.87 %wt yHCI,6 = ? %wt

1. Neraca Massa Total


F5 = F6 = 49639.7346 kg/jam
2. Neraca Massa Komponen:
a. EDC
yEDC,5 x F5 = yEDC,6 x F6
FEDC,5 = FEDC,6
22820.5773 kg/jam = FEDC,6
b. Cl2
FCl,5 = FCl,6
40.2082 kg/jam = FCl,6
c. VCM
FVCM,5 = FVCM,6
16913.3245 kg/jam = FVCM,6
d. HCI
FHCI,5 = FHCI,6
9865.6247 kg/jam = FHCI,6
3. Komposisi Massa Aliran 6
FEDC,3 22820.5773
yEDC,6 = = = 0.4597
F 3
49639.7346
yCl,6 = 0.0008
yVCM,6 = 0.3408
XVCM,2 = 1- ( XEDC,2 + XCl,2 + XVCM,6 ) = 0.1987

Tabel B.6 Data Aliran Masuk dan Keluar Pada Cooler (C-101)
Aliran Masuk Aliran keluar
Komponen F5 y5 F6 y6
(kg/jam) (%wt) (kg/jam) (%wt)
EDC 22820.58 45.95 22820.58 45.95
CL2 40.21 0.08 40.21 0.08
VCM 16913.32 34.08 16913.32 34.08
HCl 9865.62 19.87 9865.62 19.87
Total 49639.7346 100 49639.7346 100

B.1.6 Neraca Massa di Condenser (CD-101)

CD-101
F6 = 49639.7346 kg/jam F7 = ? kg/jam
yEDC,6 = 45.95 %wt ZEDC,7 = ? %wt
yCI,6 = 0.08 %wt ZCI,7 = ? %wt
yVCM,6 = 34.08 %wt ZVCM,7 = ? %wt
yHCI,6 = 19.87 %wt ZHCI,7 = ? %wt

1. Neraca Massa Total


F6 = F7 = 49639.7346 kg/jam
2. Neraca Massa Komponen:
a. EDC
yEDC,6 x F6 = ZEDC,7 x F7
FEDC,6 = FEDC,7
22820.5773 kg/jam = FEDC,7
b. Cl2
FCl,6 = FCl,7
40.2082 kg/jam = FCl,7
c. VCM
FVCM,6 = FVCM,7
16913.3245 kg/jam = FVCM,7
d. HCI
FHCI,6 = FHCI,7
9865.6247 kg/jam = FHCI,7
3. Komposisi Massa Aliran 7
FEDC,7 22820.5773
ZEDC,7 = = = 0.4597
F 7
49639.7346
ZCl,7 = 0.0008
ZVCM,7 = 0.3408
ZHCI,7 = 1- ( XEDC,2 + XCl,2 + XVCM,6 ) = 0.1987

Tabel B.7 Data Aliran Masuk dan Keluar Pada Condenser (CD-101)
Aliran Masuk Aliran keluar
Komponen F6 y6 F7 Z7
(kg/jam) (%wt) (kg/jam) (%wt)
EDC 22820.58 45.95 22820.58 45.95
CL2 40.21 0.08 40.21 0.08
VCM 16913.32 34.08 16913.32 34.08
HCl 9865.62 19.87 9865.62 19.87
Total 49639.7346 100 49639.7346 100

B.1.7 Neraca Massa di Menara Distilasi (MD-101)

F8 = 9878.3737 kg/jam
yEDC,8 = 0.00 %wt
yCI,8 = 0.11 %wt
F7 = 49639.7346 kg/jam yVCM,8 = 0.06 %wt
MD -
yHCI,8 = 99.83 %wt
ZEDC,7 = 45.97 %wt 101
ZCI,7 = 0.08 %wt
ZVCM,7 = 34.08 %wt
ZHCI,7 = 19.87 %wt

F9 = ? kg/jam
XEDC,9 = ? %wt
XCI,9 = ? %wt
XVCM,9 = ? %wt
XHCI,9 = ? %wt

1. Neraca Massa Total


F7 = F8 + F9
F9 = F7 - F8
F9 = 49639.7346 - 9878.3737 = 39761.3609 kg/jam
2. Neraca Massa Komponen
a. EDC
ZEDC,7 x F7 = yEDC,8 x F8 + XEDC,9 x F9
FEDC,7 = FEDC,8 + FEDC,9
22820.5773 = 0 + FEDC,9
22820.5773 kg/jam = FEDC,9
b. CI2
FCI,7 = FCI,8 + FCI,9
40.2082 = 10.8662 + FCI,9
29.3420 kg/jam = FCI,9
c. VCM
FVCM,7 = FVCM,8 + FVCM,9
16917.2216 = 5.9270 + FVCM,9
16911.2945 kg/jam = FVCM,9
d. HCI
FHCI,7 = FHCI,8 + FHCI,9
9861.7276 = 9861.5805 + FVCM,9
0.1471 kg/jam = FVCM,9
3. Komposisi Massa Aliran 9
FEDC,9 22820.5773
XEDC,9 = = = 0.5739
F 9
39761.3609
XCl,9 = 0.0007
XVCM,9 = 0.4253
XHCI,9 = 1 - ( XEDC,9 + XCl,9 + XVCM,9 ) = 0.0001

Tabel B.8 Data Aliran Masuk dan Keluar Pada Menara Distilasi (MD-101)
Aliran Masuk Aliran keluar
Komponen F7 Z7 F8 F9 y8 X 9
(kg/jam) (%wt) (kg/jam) (kg/jam) (%wt) (%wt)
EDC 22820.58 45.97 0.00 22820.58 0.00 57.39
CL2 40.21 0.08 10.87 29.34 0.11 0.07
VCM 16913.32 34.08 5.93 16911.29 0.06 42.53
HCl 9865.62 19.87 9861.58 0.15 99.83 0.01
9878.3737 39761.3609
Total 49639.7346 100 49639.7346 100 100

B.1.8 Neraca Massa di Menara Distilasi (MD-102)

F10 = ? kg/jam
yEDC,10 = 0.00 %wt
yCI,10 = ? %wt
F9 = 39761.3609 kg/jam yVCM,10 = ? %wt
MD -
yHCI,10 = ? %wt
ZEDC,9 = 57.39 %wt 102
ZCI,9 = 0.07 %wt
ZVCM,9 = 42.53 %wt
ZHCI,9 = 0.01 %wt

F11 = 22834.2779 kg/jam


XEDC,11 = 99.94 %wt
XVCM,11 = 0.06 %wt
XCI,11 = 0.00 %wt
XHCI,11 = 0.00 %wt

1. Neraca Massa Total


F9 = F10 + F11
F10 = F9 - F11
F10 = 39761.3609 - 22834.2779 = 16927.0831 kg/jam
2. Neraca Massa Komponen
a. CI2
ZCI,9 x F9 = yCI,10 x F10 + XCI,11 x F11
FCI,9 = FCI,10 + FCI,11
29.3420 = FCI,10 + 0
29.3420 kg/jam = FCI,10
b. VCM
FVCM,9 = FVCM,10 + FVCM,11
16911.2945 = FVCM,10 + 13.70057
16897.5940 kg/jam = FVCM,10
c. HCI
FHCI,9 = FHCI,10 + FHCI,11
0.1471 = FHCI,10 + 0
0.1471 kg/jam = FHCI,10

3. Komposisi Massa Aliran 10


FVCM,10 16897.5940
XVCM,10 = = = 0.9983
F 10
16927.0831
XCl,10 = 0.0017
XHCI,10 = 1 - ( XVCM,10 + XCl,10 ) = 0.00001

Tabel B.7 Data Aliran Masuk dan Keluar Pada Menara Distilasi (MD-101)
Aliran Masuk Aliran keluar
Komponen F9 Z9 F10 F11 y10 X11
(kg/jam) (%wt) (kg/jam) (kg/jam) (%wt) (%wt)
EDC 22820.58 57.39 0.00 22820.58 0.00 99.94
CL2 29.34 0.07 29.34 0.00 0.17 0.00
VCM 16911.29 42.53 16897.59 13.70 99.83 0.06
HCl 0.15 0.01 0.15 0.00 0.00 0.00
16927.0831 22834.2779
Total 39761.3609 100 39761.3609 100 100
N5
230.606

0.56706
772.376
270.622

270.58
0.00403445 0.001499
270.381565 0.99848641
0.40583366 1.4899E-05
270.791433

230.6064 0.99905
0.2192 0.00095
230.8256
16927.0831
B.2.3 Neraca Energi Reaktor (R-101)

N4 = 501.8607 kmol/jam N5 = 772.4409 kmol/jam


F = 49639.7346 kg/jam
4
F = 49639.7346 kg/jam
5

yEDC,4 = 99.84 %-mol yEDC,5 = 29.84 %-mol


yCI,4 = 0.11 %-mol yCI,5 = 0.07 %-mol
yVCM,4 = 0.05 %-mol yVCM,5 = 35.06 %-mol
T4 = 480 oC yHCI,5 = 35.03 %-mol
P4 = 506.4 kPa T5 = 480 oC
P5 = 474.4 kPa

Gambar B.9 Neraca Energi di Sekitar Reaktor (R-101)

a. Persamaan Reaksi
CuCl2
C2H4Cl2 C2H3Cl + HCl

b. Menghitung r
Untuk menentukan r diperlukan konversi reaksi, dalam reaksi ini
digunakan konversi sebesa XEDC = 54%, maka:

XEDC x NEDC,4
r =
-σEDC
0.54 x 501.0744 kmol/jam
r =
-(-1)
r = 270.580199 kmol/jam

c. Menghitung ∆HR (Tref)


Data diperoleh dari Lampiran A : Tabel A.4.
Untuk menghitung digunakan Tref = 298 K.

Menghitung

( 1 x 28415.5036 + 1 x -92300 ) - ( 1 x -129729 )


65844.8599 kJ/kmol

Menghitung Entalpi Masing-Masing Komponen


Data nilai a, b, c, d dan e diperoleh dari Lampiran A : Tabel 4.A.
1. EDC

(-1) x [ 37.275 ( 753-298) +


1,44x10-1
2
(7532-2982) +
1,04x10-5 -7,83x10-8
(7533-2983) + (7534-2984) +
3 4
2,89x10-11
5
(7535-2985) ]
(-1) x ( 16960.125 + 34339.9011 + 1385.44288 +
-6139.36758 + 1384.3479 )
-47930.4492 kJ/kmol

2. VCM

1x [ 17.193 ( 753-298) +
1,46x10-1
2
(7532-2982) +
-6,4x10-5 -3,24x10-9
(7533-2983) + (7534-2984) +
3 4
6,79x10-11
5
(7535-2985) ]
1 x ( 7822.815 + 34822.8881 + -8581.3889 +
-253.90897 + 3254.79024 )
37065.1955 kJ/kmol

3. HCI
1x [ -1,3x10-3
29.244 ( 753-298) +
2
(7532-2982) +
1,12x10-6 4,97x10-9
(7533-2983) + (7534-2984) +
3 4
-2,49x10-12
5
(7535-2985) ]
1 x ( 13306.02 + -301.6278 + 149.651327 +
389.476054 + -119.692008 )
13423.8276 kJ/kmol

Maka nilai diperoleh:

= 65844.8599 kJ/kmol + 2558.5738 kJ/kmol

= 68403.4336 kJ/kmol

d. Menghitung Entalpi Aliran Masuk (ΔH4)


Untuk menghitung ΔH4 diperlukan Tref, maka diambil Tref = 298 K,
sehingga :
1. EDC

1,44x10-1
0,9984 x [ 37.275 ( 753-298) +
2
(7532-2982) +
1,04x10-5 -7,83x10-8
(7533-2983) + (7534-2984) +
3 4
2,89x10-11
5
(7535-2985) ]
0,9984 ( 16960.1250 + 34339.9011 + 1385.44288 +
-6139.36758 + 1384.3479 )
47855.3553 kJ/kmol

2. CI2
3,04x10-2
0,0011 x [ 27.213 ( 753-298) +
2
(7532-2982) +
-3,3x10-5 1,59x10-8
(7533-2983) + (7534-2984) +
3 4
-2,7x10-12
5
(7535-2985) ]
0,0011 ( 12381.9150 + 7274.9327 + -4452.56085 +
1251.3945 + -129.559658 )
18.4472 kJ/kmol

3. VCM

1,46x10-1
0,0005 x [ 17.193 ( 753-298) +
2
(7532-2982) +
-6,4x10-5 -3,24x10-9
(7533-2983) + (7534-2984) +
3 4
6,79x10-11
5
(7535-2985) ]
0,0005 ( 7822.815 + 34822.8881 + -8581.3889 +
-253.90897 + 3254.79024 )
16.1903 kJ/kmol

Sehingga diperoleh :

47889.9928 kJ/kmol

e. Menghitung Entalpi Aliran Keluar (ΔH5)


Untuk menghitung ΔH5 diperlukan Tref, maka diambil Tref = 298 K,
sehingga:
1. EDC

1,44x10-1
0,2984 x [ 37.275 ( 753-298) +
2
(7532-2982) +
1,04x10-5 -7,83x10-8
(7533-2983) + (7534-2984) +
3 4
2,89x10-11
5
(7535-2985) ]
0,2984 ( 16960.1250 + 34339.9011 + 1385.44288 +
-6139.36758 + 1384.3479 )
14302.3141 kJ/kmol

2. CI2

3,04x10-2
0,0007 x [ 27.213 ( 753-298) +
2
(7532-2982) +
-3,3x10-5 1,59x10-8
(7533-2983) + (7534-2984) +
3 4
-2,7x10-12
5
(7535-2985) ]
0,0007 ( 12381.9150 + 7274.9327 + -4452.56085 +
1251.3945 + -129.559658 )
11.9853 kJ/kmol

3. VCM
1,46x10-1
0,3506 x [ 17.193 ( 753-298) +
2
(7532-2982) +
-6,4x10-5 -3,24x10-9
(7533-2983) + (7534-2984) +
3 4
6,79x10-11
5
(7535-2985) ]
0,3506 ( 7822.815 + 34822.8881 + -8581.3889 +
-253.90897 + 3254.79024 )
12994.1760 kJ/kmol
4. HCI

-1,3x10-3
0,3503 x [ 29.244 ( 753-298) +
2
(7532-2982) +
1,12x10-6 4,97x10-9
(7533-2983) + (7534-2984) +
3 4
-2,5x10-12
5
(7535-2985) ]
0,3503 ( 13306.02 + -301.6278 + 149.651327 +
389.476054 + -119.692008 )
4702.2650 kJ/kmol

Sehingga diperoleh :

32010.7404 kJ/kmol

f. Menghitung Q yang diserap

270.5802 kmol/jam x 68403.4336 kJ/kmol +


( 772.4409 kmol/jam x 32010.7404 kJ/kmol -
501.8607 kmol/jam x 47889.9928 kJ/kmol )
19200914.1271 Kj/jam
5333.58726 kW
g. Menghitung Kebutuhan Medium Pemanas
Pada umumnya, temperature pemanas yang digunakan 20°C lebih tinggi dari
temperatur keluaran aliran proses (Coulson edisi IV, halaman 661).
Pemanas yang digunakan memiliki temperature rata-rata 500oC, dari
(Tabel 5 Molten Heat NaNO3 Heat Transfer Fluid) diperoleh :

Dengam menggunakan rumus pada buku Thakore & Bath, hal.226

19200914.127 kJ/jam
733.8105 kJ/kg
26166.0390 kg/jam

B.2.4 Neraca Energi Cooler (E-101)

N5 = 772.4409 kmol/jam N6 = 772.4409 kmol/jam


F5 = 49639.7346 kg/jam F6 = 49639.7346 kg/jam
yEDC,5 = 29.84 %-mol yEDC,6 = 29.84 %-mol
yCI,5 = 0.07 %-mol yCI,6 = 0.07 %-mol
yVCM,5 = 35.06 %-mol E-101 yVCM,6 = 35.06 %-mol
yHCI,5 = 35.03 %-mol yHCI,6 = 35.03 %-mol
T5 = 480 o
C T6 = 300 oC
P5 = 474.4 kPa P6 = 474.4 kPa
Gambar B.10 Neraca Energi di Sekitar Cooler (E-101)

a. Menghitung Entalpi Aliran Masuk (ΔH5)


Untuk menghitung ΔH5 diperlukan Tref, maka diambil Tref = T5 sehingga :
1. EDC
1,44x10-1
0,2984 x [ 37.275 ( 753-753) +
2
(7532-7532) +
1,04x10-5 -7,83x10-8
(7533-7533) + (7534-7534) +
3 4
2,89x10 -11

5
(7535-7535) ]
0 kJ/kmol

2. CI2

3,04x10-2
0,0007 x [ 27.213 ( 753-753) +
2
(7532-7532) +
-3,3x10-5 1,59x10-8
(7533-7533) + (7534-7534) +
3 4
-2,7x10 -12

5
(7535-7535) ]
0 kJ/kmol

3. VCM

1,46x10-1
0,3506 x [ 17.193 ( 753-753) +
2
(7532-7532) +
-6,4x10-5 -3,24x10-9
(7533-7533) + (7534-7534) +
3 4
6,79x10 -11
(7535-7535) ]
5
(7535-7535) ]
0 kJ/kmol

4. HCI

-1,3x10-3
0,3503 x [ 29.244 ( 753-753) +
2
(7532-7532) +
1,12x10-6 4,97x10-9
(7533-7533) + (7534-7534) +
3 4
-2,5x10 -12

5
(7535-7535) ]
0 kJ/kmol
Sehingga diperoleh :

0 kJ/kmol

b. Menghitung Entalpi Aliran Keluar (ΔH6)


Untuk menghitung ΔH6 diperlukan Tref, maka diambil Tref = T5 sehingga :
1. EDC

1,44x10-1
0,2984 x [ 37.275 ( 573-753) +
2
(5732-7532) +
1,04x10-5 -7,83x10-8
(5733-7533) + (5734-7534) +
3 4
2,89x10-11
5
(5735-7535) ]
0,2984 ( -6709.500 + -17139.611 + -826.176183 +
4183.43041 + -1041.23716 )
-6425.4159 kJ/kmol

2. CI2
3,04x10-2
0,0007 x [ 27.213 ( 573-753) +
2
(5732-7532) +
-3,3x10-5 1,59x10-8
(5733-7533) + (5734-7534) +
3 4
-2,7x10-12
5
(5735-7535) ]
0,0007 ( -4898.340 + -3631.039 + 2655.17963 +
-852.713527 + 97.4482863 )
-4.8668 kJ/kmol

3. VCM

1,46x10-1
0,3506 x [ 17.193 ( 573-753) +
2
(5732-7532) +
-6,4x10-5 -3,24x10-9
(5733-7533) + (5734-7534) +
3 4
6,79x10-11
5
(5735-7535) ]
0,3506 ( -3094.740 + -17380.678 + 5117.30885 +
173.016275 + -2448.09022 )
-6181.7745 kJ/kmol

4. HCI
-1,3x10-3
0,3503 x [ 29.244 ( 573-753) +
2
(5732-7532) +
1,12x10-6 4,97x10-9
(5733-7533) + (5734-7534) +
3 4
-2,5x10 -12

5
(5735-7535) ]
0,3503 ( -5263.920 + 150.547 + -89.2410388 +
-265.393128 + 90.026334 )
-1883.8658 kJ/kmol

Sehingga diperoleh :

-14495.9229 kJ/kmol

c. Menghitung Q yang dilepaskan

( 772.4409 kmol/jam x -14495.9229 kJ/kmol ) -


( 772.4409 kmol/jam x 0 kJ/kmol )
-11197244.0692 kJ/jam
-3110.34557 kW

d. Menghitung Kebutuhan Medium Pendingin


Medium pendingin yang digunakan memiliki tekanan 1 atm dengan
temperatur masuk 30oC dan keluar 55oC (Turton,Hal 370),maka:

Dengam menggunakan rumus pada buku Thakore & Bath, hal.226

-11197244.069
-105
106640.42

B.2.5 Neraca Energi Cooler (E-101)

N6 = 772.4409 kmol/jam N7 = 772.4409 kmol/jam


F6 = 49639.7346 kg/jam F7 = 49639.7346 kg/jam
yEDC,6 = 29.84 %-mol yEDC,7 = 29.84 %-mol
yCI,6 = 0.07 %-mol yCI,7 = 0.07 %-mol
yVCM,6 = 35.06 %-mol yVCM,7 = 35.06 %-mol
yHCI,6 = 35.03 %-mol yHCI,7 = 35.03 %-mol
T6 = 300 o
C T7 = 120 oC
P6 = 474.4 kPa P7 = 474.4 kPa
Gambar B.11 Neraca Energi di Sekitar Cooler (E-102)
a. Menghitung Entalpi Aliran Masuk (ΔH5)
Untuk menghitung ΔH6 diperlukan Tref, maka diambil Tref = T6 sehingga :
1. EDC

1,44x10-1
0,2984 x [ 37.275 ( 573-573) +
2
(5732-5732) +
1,04x10-5 -7,83x10-8
(5733-5733) + (5734-5734) +
3 4
2,89x10 -11

5
(5735-5735) ]
0 kJ/kmol

2. CI2
3,04x10-2
0,0007 x [ 27.213 ( 573-573) +
2
(5732-5732) +
-3,3x10-5 1,59x10-8
(5733-5733) + (5734-5734) +
3 4
-2,7x10 -12

5
(5735-5735) ]
0 kJ/kmol

3. VCM

1,46x10-1
0,3506 x [ 17.193 ( 573-573) +
2
(5732-5732) +
-6,4x10-5 -3,24x10-9
(5733-5733) + (5734-5734) +
3 4

6,79x10-11
5
(5735-5735) ]
0 kJ/kmol

4. HCI

-1,3x10-3
0,3503 x [ 29.244 ( 573-573) +
2
(5732-5732) +
1,12x10-6 4,97x10-9
(5733-5733) + (5734-5734) +
3 4
-2,5x10 -12

5
(5735-5735) ]
0 kJ/kmol

Sehingga diperoleh :

0 kJ/kmol

b. Menghitung Entalpi Aliran Keluar (ΔH7)


Untuk menghitung ΔH7 diperlukan Tref, maka diambil Tref = T6 sehingga :
1. EDC

1,44x10-1
0,2984 x [ 37.275 ( 393-573) +
2
(3932-5732) +
1,04x10-5 -7,83x10-8
(3933-5733) + (3934-5734) +
3 4
2,89x10-11
5
(3935-5735) ]
0,2984 ( -6709.500 + -12486.323 + -440.836892 +
1643.33689 + -302.547062 )
-5459.4372 kJ/kmol

2. CI2

3,04x10-2
0,0007 x [ 27.213 ( 393-573) +
2
(3932-5732) +
-3,3x10-5 1,59x10-8
(3933-5733) + (3934-5734) +
3 4
-2,7x10-12
5
(3935-5735) ]
0,0007 ( -4898.340 + -2645.236 + 1416.7694 +
-334.963287 + 28.3150601 )
-4.7229 kJ/kmol

3. VCM

1,46x10-1
0,3506 x [ 17.193 ( 393-573) +
2
(3932-5732) +
-6,4x10-5 -3,24x10-9
(3933-5733) + (3934-5734) +
3 4
6,79x10-11
5
(3935-5735) ]
0,3506 ( -3094.740 + -12661.942 + 2730.5296 +
67.9643258 + -711.329303 )
-4792.2075 kJ/kmol

4. HCI

-1,3x10-3
0,3503 x [ 29.244 ( 393-573) +
2
(3932-5732) +
1,12x10-6 4,97x10-9
(3933-5733) + (3934-5734) +
3 4
-2,5x10 -12

5
(3935-5735) ]
0,3503 ( -5263.920 + 109.675 + -47.6178604 +
-104.25184 + 26.1585006 )
-1849.5287 kJ/kmol

Sehingga diperoleh :

-12105.8963 kJ/kmol

c. Menghitung Q yang dilepaskan


( 772.4409 kmol/jam x -12105.8963 kJ/kmol ) -
( 772.4409 kmol/jam x 0 kJ/kmol )
-9351089.7277 kJ/jam
-2597.52492 kW

d. Menghitung Kebutuhan Medium Pendingin


Medium pendingin yang digunakan memiliki tekanan 1 atm dengan
temperatur masuk 30oC dan keluar 55oC (Turton,Hal 370),maka:

Dengam menggunakan rumus pada buku Thakore & Bath, hal.226

-9351089.7277
-105

89057.9974
B.2.6 Neraca Energi Kondensor (E-105)

N7 = 772.4409 kmol/jam N8 = 772.4409 kmol/jam


F7 = 49639.7346 kg/jam F8 = 49639.7346 kg/jam
yEDC,7 = 29.84 %-mol XEDC,8 = 29.84 %-mol
yCI2,7 = 0.07 %-mol XCI2,8 = 0.07 %-mol
yVCM,7 = 35.06 %-mol XVCM,8 = 35.06 %-mol
yHCI,7 = 35.03 %-mol XHCI,8 = 35.03 %-mol
T7 = 120 C o
T8 = 35.9 oC
P7 = 474.4 kPa P8 = 474.4 kPa
Gambar B.12 Neraca Energi di Sekitar Kondensor (E-105)

a. Menghitung Tsat Masing- Masing Komponen


Menghitung Tsat pada tekanan 474 kPa dengan menggunakan
persamaan Antoan. Nilai A, B dan C diperoleh dari lampiran A.

1. EDC
3069.0800
ln (474) = 14.3572 -
-42.347
= 416.808 K
2. CI2
2055.1500
ln (474) = 14.1372 -
-23.3117
= 280.9789 K
3. VCM
2027.8000
ln (474) = 13.6163 -
-33.5344
= 305.5359 K

4. HCI
1802.2400
ln (474) = 14.7081 -
-9.6678
= 220.5327 K

Tsat, Campuran = 308.945 K

b. Menghitung Entalpi Aliran Keluar (ΔH8)


Untuk menghitung ΔH8 diperlukan Tref, maka diambil Tref = T8 sehingga :

0 kJ/kmol

c. Menghitung Entalpi Aliran Masuk (ΔH7)


Untuk menghitung ΔH7 diperlukan Tsat, maka diambil Tsat T=sat, campuran
= T8 = 308,945 K, sehingga:

1. EDC

1,44x10-1
0,2984 x [ 37.28 ( 308,9-393) +
2
(308,92-3932) +
1,04x10-5 -7,83x10-8
(308,93-3933) + (308,94-3934) +
3 4
2,89x10-11
5
(308,95-3935) ]
0,2984 ( -3133.150 + -4236.933 + -107.967798 +
288.639303 + -37.8817164 )
-2156.6043 kJ/kmol

2. CI2

3,04x10-2
0,0007 x [ 27.21 ( 308,9-393) +
2
(308,92-3932) +
-3,3x10-5 1,59x10-8
(308,93-3933) + (308,94-3934) +
(308,93-3933) + (308,94-3934) +
3 4
-2,7x10-12
5
(308,95-3935) ]
0,0007 ( -2287.389 + -897.597 + 346.98882 +
-58.8337 + 3.5453 )
-2.1240 kJ/kmol

3. VCM

1,46x10-1
0,3506 x [ 17.19 ( 308,9-393) +
2
(308,92-3932) +
-6,4x10-5 -3,24x10-9
(308,93-3933) + (308,94-3934) +
3 4
6,79x10-11
5
(308,95-3935) ]
0,3506 ( -1445.158 + -4296.525 + 668.749088 +
11.9374 + -89.0651 )
-1805.4889 kJ/kmol

3. HCI

-1,3x10-3
0,3503 x [ 29.24 ( 308,9-393) +
2
(308,92-3932) +
1,12x10-6 4,97x10-9
(308,93-3933) + (308,94-3934) +
3 4
-2,5x10 -12

5
(308,95-3935) ]
0,3503 ( -2458.104 + 37.216 + -11.6623532 +
-18.3110 + 3.2753 )
-857.3712 kJ/kmol
Sehingga diperoleh:

-4821.5884 kJ/kmol

d. Menghitung Panas Laten Masing-masing Komponen


Data yang diperlukan untuk menghitung diperoleh dari Lampiran A:
Tabel A.6. Persamaan yang digunakan adalah persamaan Waston.

1. EDC
0,2984 x31617,2 kJ/kmol
10215.1144 kJ/kmol

2. CI2
0,0007 x 20410,0 kJ/kmol
12.4004 kJ/kmol

3. VCM
0,3506 x 20801,2 kJ/kmol
6410.94458 kJ/kmol

4. HCI
0,3503 x 16150,3 kJ/kmol
2482.54577 kJ/kmol

19121.0052 kJ/kmol

Sehingga diperoleh :
14299.4168 kJ/kmol

e. Menghitung Q yang Diserap


-11045454.678 kJ/jam

-3068.1819 kW

f. Menghitung Kebutuhan Pendingin


Pendingin yang digunakan adalah air dengan temperatur masuk 30oC dan
temperatur keluar 45oC, maka:

Dengam menggunakan rumus pada buku Thakore & Bath, hal.226

-11045454.678
-105

105194.806
C.9 Neraca Energi Kolom Distilasi (D-101
N7 = 270.7914 kmol/jam
N8 = 772.4409 kmol/jam F7 = 16927.0831 kg/jam
F8 = 49639.7346 kg/jam yCI2,7 = 0.15 %-mol
XEDC,8 = 29.84 %-mol yVCM,7 = 99.85 %-mol
XCI2,8 = 0.07 %-mol T7 = ? oC
XVCM,8 = 35.06 %-mol P7 = 911.925 kPa
XHCI,8 = 35.03 %-mol
T8 = 35.9 oC
P8 = 911.925 kPa N8 = 230.8256 kmol/jam
F8 = 22834.2779 kg/jam
XEDC,8 = 99.91 %-mol
XVCM,8 = 0.09 %-mol
T8 = ? oC
P8 = 911.925 kPa

a. Menentukan Dew Point dan Relative Volatility


Menghitung Tsat pada tekanan 911,925 kPa dengan menggunakan
persamaan Antoine. Nilai A, B dan C diperoleh dari lampiran A.

1. EDC
3069.08
ln(911,925)= 14.3572 -
-42.347
= 449.298 K
2. CI2
2055.15
ln(911,925)= 14.1372 -
-23.312
= 304.007 K
3. VCM
2027.80
ln(911,925)= 13.6163 -
-33.534
= 331.707 K
4. HCI
1802.24
ln(911,925)= 14.7081 -
-9.668
= 238.015 K
Tsat, Campuran = 333.9559 K

yang diperoleh ini digunkan untuk menentukan T trial and error,


tujuannya untuk menentukan Bubble Point dan Dew Point. Kemudian
dengan menggunakan solver agar xi dan yi menjadi 1, maka diperoleh
TDew = 331,676 K dan TBubble = 448,998 K.
Menentukan untuk Dew Point:

1. CI2

1759.03035 kPa

2. VCM

911.265097 kPa

Mencari ki untuk masing-masing komponen pada distilat:

1. CI2
1759.03035
= 1.9289
911.925
2. VCM
911.2651
= 0.9993
911.925

Mencari untuk masing-masing komponen pada distilat:

1. CI2
1.9289
= 1.9303
0.9993
2. VCM
0.9993
= 1.000
0.9993
Mencari xi untuk masing-masing komponen pada distilat:

1. CI2
0.001499
= 0.0008
1.9289
2. VCM
0.9985
= 0.9992
0.9993

Tabel C.2 Hasil Perhitungan TDew Kolom Distilasi (D-101)


Komponen yi (%) Psat (kPa) ki αi xi
CI2 0.15 1759.03035 1.9289 1.9303 0.0008
Distilat
VCM 99.85 911.265097 0.9993 1.000 0.9992
Total 1.0000

b. Mencari Bubble Point


Menentukan Psat untuk Bubble Point :
1. EDC

906.8662 kPa

2. VCM

6219.76458 kPa

Mencari ki untuk masing-masing komponen pada waste :

1. EDC
906.8662
= 0.9945
911.925
2. VCM
6219.7646
= 6.8205
911.925

Mencari untuk masing-masing komponen pada waste:


1. EDC
0.9945
= 1.0000
0.9945

2. VCM
6.8205
= 6.858525
0.9945

Mencari untuk masing-masing komponen pada aliran waste:

1. EDC

0.9991 x 0.9945 = 0.9935

2. VCM

0.0009 x 6.8205 = 0.0065

Tabel C.2 Hasil Perhitungan TBubble Kolom Distilasi (D-101)


Komponen xi (%) Psat (kPa) ki αi yi
EDC 99.91 906.8662 0.9945 1.0000 0.9935
Waste
VCM 0.09 6219.76458 6.8205 6.859 0.0065
Total 1.0000

C.10 Neraca Energi Kondensor (E-107)

N7 = 270.7914 kmol/jam N7 = 270.7914 kmol/jam


F7 = 16927.0831 kg/jam F7 = 16927.0831 kg/jam
yCI2,7 = 0.15 %-mol XCI2,8 = 0.15 %-mol
yVCM,7 = 99.85 %-mol XVCM,8 = 99.85 %-mol
T7 = ? oC T7 = ? oC
P7 = #REF! kPa P7 = #REF! kPa

a. Menghitung Tsat
Menghitung Tsat pada tekanan 911,925 kPa dengan menggunakan
persamaan Antoine. Nilai A, B dan C diperoleh dari lampiran A.
1. CI2
2055.15
ln(911,925)= 14.1372 -
-23.312
= 304.007 K
2. VCM
2027.80
ln(911,925)= 13.6163 -
-33.534
= 331.707 K
Tsat, Campuran = 331.6655 K

b. Menghitung Entalpi Aliran Keluar (ΔHout)


Untuk menghitung ΔHout diperlukan Tref, maka diambil Tref = Tout
sehingga :

c. Menghitung Entalpi Aliran Masuk (ΔHin)

Entalpi masing-masing komponen (fasa gas):


2. CI2

0,0007 x [ 0 ( 308,9-393) + 3,04x10-2 (308,92-3932) +


2
-3,3x10-5 (308,93-3933) + 1,59x10-8 (308,94-3934) +
3 4
-2,7x10 -12
(308,9 -393 )
5 5
]
5
0,0007 ( ### + ### + 0 +
### + ### )
### kJ/kmol

3. VCM

1,46x10-1
0,3506 x [ 0 ( 308,9-393) +
2
(308,92-3932) +
-6,4x10-5 -3,24x10-9
(308,93-3933) + (308,94-3934) +
3 4
6,79x10 -11

5
(308,95-3935) ]
0,3506 ( 0.000 + 0.000 + 0 +
0.0000 + 0.0000 )
0.0000 kJ/kmol

Sehingga diperoleh:

#REF! kJ/kmol
0.998433 0.2984
0.00113 0.350576
0.000437 0.350292
0.0007
KomA B C D E
C2H37 0#########
Cl2 27 0#########
C2H17 0#########
HCl 29 0#########
KomA B C D E
C2H37 0#########
Cl2 27 0#########
C2H17 0#########
HCl 29 0#########

0.998433 0.298397246
0.00113 0.350576216
0.000437 0.350292419
0.000734119
0.998433 0.298397246
0.00113 0.350576216
0.000437 0.350292419
0.000734119

KomA B C D E
C2H37 0#########
Cl2 27 0#########
C2H17 0#########
HCl 29 0#########
nakan 20°C lebih tinggi dari

ambil Tref = T5 sehingga :


ambil Tref = T5 sehingga :
0.998433 0.298397246
0.00113 0.350576216
0.000437 0.350292419
0.000734119

KomA B C D E
C2H37 0#########
Cl2 27 0#########
C2H17 0#########
HCl 29 0#########
ambil Tref = T6 sehingga :
ambil Tref = T6 sehingga :

0.998433 0.298397246
0.00113 0.350576216
0.000437 0.350292419
0.000734119
KomA B C D E
C2H37 0#########
Cl2 27 0#########
C2H17 0#########
HCl 29 0#########
ambil Tref = T8 sehingga :
Kom A B C D
C2H26#########
Cl2############
C2H45#########
HCl 74#########
mperatur masuk 30oC dan
kmol/jam

kmol/jam
kmol/jam
data kapasitas panas gas
KomponenA B C D E
C2H4Cl2 37.275 0.14362 0.000010378 -7.8305E-08 2.8872E-11
Cl2 27.213 0.030426 -0.000033353 1.5961E-08 -2.7021E-12
C2H3Cl 17.193 0.14564 -0.000064281 -3.2385E-09 6.7882E-11
HCl 29.244 -0.0012615 0.000001121 4.9676E-09 -2.4963E-12

data kapasitas panas cair


KomponenA B C D
C2H4Cl2 26.31 7.76E-01 -2.23E-03 2.61E-06
Cl2 127.601 -6.02E-01 1.58E-03 -5.31E-07
C2H3Cl 45.366 2.88E-01 -1.15E-03 2.16E-06
HCl 73.993 -1.29E-01 -7.90E-05 2.64E-06

panas laten penguapan


komponen A TC N Tb panas laten kj/mopanas laten kj/kmol.k
C2H4Cl2 45.426 561 0.342 356.59 32.1625836898 32162.58
Cl2 28.56 417.15 0.401 239.12 20.2987260131 20298.73
C2H3Cl 35.586 432 0.483 259.78 22.8227985144 22822.8
HCl 30.54 324.65 0.647 188.15 17.4346843778 17434.68
berat molekul
No KomponenRumus Mol BM (kg/kmol)
1 Etilen DikloC2H4Cl2 98.959
2 Klorin Cl2 70.906
3 Vinil Klor C2H3Cl 62.498
4 Hidrogen KHCl 36.461

Data Konstanta Antoine


No KomponenA B C
1 C2H4Cl2 14.3572 3069.08 -42.3468
2 Cl2 14.1372 2055.15 -23.3117
3 C2H3Cl 13.6163 2027.8 -33.5344
4 HCl 14.7081 1802.24 -9.6678

data entalpi pembentukan


panas laten kj/kmol.k No komponenA B C ΔH˚f (kJ/mΔH˚f (kJ/kmol)
1 C2H4Cl2 -119.407 -4.05E-02 1.97E-05 -129.729 -129729
2 Cl2 0 0
3 C2H3Cl 36.302 -3.04E-02 1.32E-05 28.416 28415.5
4 HCl -92.3 -92300
911.925
308.945
dew
Psat ki rv xi yai/rv Psat
5.524487112 0.006058 0.006062 0 906.8662
1759.03035 1.92892 1.930317 0.0007769605 0.000776 4698.965
911.2650974 0.999276 1 0.9992094715 0.998486 6219.765
9056.372 9.931049 9.938241 0.0000015 20057.94
0.9999879322

17.0968
22.7696
307.7312
1.86
349.4576
bubble
ki rv yi
0.994453 1 0.993508
5.152797 5.181541 0
6.820478 6.858525 0.006477
21.99516 22.11786 0
0.999986

You might also like