SI MACLING DULAGG

Itinuturing Macliing Dulag na isa sa mga

si
pangat ng Kalinga. Ang pangat ay isang matandana
miyembro sa tribo na pinipili ng mga Kalinga upana
maging pinuno nila. Sa ilalim ng diktadurana
Marcos, lumitaw si Macliing Dulag bilang isana
magiting.na bayaning nagtanggol sa
ngkarapatan
mga mamamayan ng Cordillera sa mapayapang
pamumuhay at nakipaglaban upang hindi wasakin
ang kalikasang pinagmumulan ng kanilang
kabuhayan.
Noong 1974, isa
mga proyekto ng dating
sa

Pangulong Ferdinand Marcos ang pagpapatayo ng

hydroelectric power plant sa kahabaan ng Chico River.
Bahagi ng proyekto ang pagtatayo ng mga dam
na makaaapekto sa 1,400 kilometro
kuwadradong
pinaninirahan ng mga Kalingana kinalalagyan ng mgapayew (rice terraces), malalawak
na taniman, libingan ng mga taga-Cordillera. Sa kabuuan, maaapektuhan ng
at
proyekto ang pamumuhay ng 100,000 kataong naninirahan sa kahabaan ng ilog
kasama na ang pamilya ni Macliing.
Naging malakas na lider si Macliing Dulag. Pinangunahan niya ang pakikibaka
ng mga maliliit na mamamayan ng Cordillera laban sa makapangyarihang rehimen
ng Martial Law. Pinagkaisa niya,ang mga lider ng Kalinga at Bontoc na patuloy na
ginugulo at tinatakot ng mga makapangyarihan upang pumayag sa proyekto. Nang
minsang hanapan ng mga militar ang mga tribo ng titulo ng lupang kinatitirikan ng9
kanilang tahanan, ito ang kaniyang tinuran: "Itinatanong ninyo sa amin kung pag-aarn
namin ang lupa. At kinukutya kami, 'Nasan
ang inyong titulo?' Kahambugan ang pag
angkin sa lupa, sapagkat tayo ang pag-aari ng lupa. Paano natin aariin ang isang bagay
na
mananatiling nariyan kahit tayo'y wala na?"
Dahil sa walang takot na paglaban ni
Macliing Dulag, walang habas siyang
pinagbabaril sa kaniyang tahanan noong Abril 24, 1980 na kaniyang ikinasawl
Ngunit hindi nagtapos dito ang ipinaglalaban ni Macliing sapagkat
ng kaniyang pagkamatay ang iba't
lalong pinagkalsa
ibang lider na lumaban sa mapagsamantalang
proyekto. Dahil sa lakas ng pagkakaisa ng mga tao, maging ang World Bank no
magpopondo dapat sa proyekto ay umatras, kung kaya't hindi na ito itinuloy ny
gobyerno. Naparusahan din ang mga militar na
pumatay kay Macliing
 Mother Tongue-Based Multilingual Education (MTB-MLE) Bilang Praktika ng
Inklusibong Edukasyon:
Simulain at mga Hamon
Crizel P. Sicat-De Laza
Abstrak
Ang pandaigdigang mga kasunduan sa karapatang pantao ay nagbabawal
sa anumang porma ng eksklusyon o limitasyon sa oportunidad sa edukasyon na
nakabatay sa mga pagkakaibang itinatakda ng lipunan
tulad ng kasarian, lahi,
etnikong pagkakakilanlan, wika, relihiyon, politika at opinyon, nasyonalidad,
ekonomikong kondisyon, ari-arian, kapansanan, at ang istatus, aktibidad, pani-
niwala ng mga magulang o sinumang kaanak ng bata. Sa isang inklusibong
edukasyon, kailangan ng handang kapaligiran at malalim na kamalayang uunawa
sa pagkakaiba-iba at susi sa pagkakaunawaang ito ang wika. Malawak at malalim

23
na ang mga pananaliksik nanagpapakitang mas epektibo at komprehensibo ana
kognitibong pagkatuto ng bata kapag ginamit sa pagtuturo ang kanyang unang
wika, isa sa mga pangunahing dahilan sa pagpapatupad ng Mother Tongue-Based
Multilinqual Education (MTB-MLE) sa Pilipinas (DepEd Order No.74, S. 2009). Bukod
dito, nakikita sa iba't ibang modelo ng MTB-MLE sa buong mundo, na nababawasan
ang mardyinalisasyon at diskriminasyon sa pagitan ng mga kultura dahil itinatanghal
bilang epektibong wika ng pagkatuto ang iba't ibang rehiyonal na wika, na isa sa
mga mithiin ng Education for All (EFA). Mula sa ganitong saligan, sisikapin ng
papel
na itong ipakita ang diwa at
posibleng pundasyon ng inklusibong edukasyon mula
sa mga simulain ng MTB-MLE. Susuriin nito
ang ilang mga nasimulang praktika at
pinagbatayang pananaliksik sa pagbabago sa wika ng sistema ng edukasyon at
hihimayin ang inklusyon mula sa mga karanasang ito. Gayundin, ipakikita ng papel
ang mga posibleng hamon sa pagpaplano at implementasyon ng kautusan batay
rin sa mga naunang pananaliksik na nakakonteksto sa
kultural, politikal at pang-
ekonomikong kalagayan ng lipunang Pilipino.
Mga Susing Termino: Mother Tongue-Based Multilingual Education, Inklusibong Edukasyon,
wika ng pagkatuto
Sanggunian:
Department of Education (2009). Institutionalizing Mother Tonque Based Multilingual Education.
Nakuha mula sa
http://www.deped.gov.ph/orders/do-74-s-2009.
Ang pananaliksik na ito ay ibinahagi sa Philippine Association of Language Teachers (PAL
International Conference sa University of San Jose Recoletos, Lungsod ng Cebu noony
Disyembre 5-7, 2013.
 Ang Tatak ni Constantino sa Historyograpiyang Pilipino:
Rebyu ng "Neo-colonial ldentity and Counter-Consciousness"
ni Renato Constantino
Ang mga koleksyon ng sanaysay ni Renato Constantino sa aklat na "Neo-
Colonial ldentity and Counter-Consciousness" ay mahalagang pag-ukulan ng pansin
ng sinumang nais mag-aral ng kasaysayan ng lipunang Pilipino. Kaiba sa ibang
nagsalaysay ng kasaysayan, isa si Constantino sa nagbigay ng pinakamatalas at
pinakaakmang metodo at pananaw kung paanong titingnan at pag-aaralan ang
historyograpiya sa Pilipinas.

24
 Hindi man tuwirang sinasabi sa mga sanaysay ni Constantino na
metodo ng pagtingin sa kasaysayan ang kaniyang Marxistang
matutukoy sa mga pananalita at kategorisasyon nanilangkap, ay malinaw itong
kaniyang ginamit tulad ng
kahalagahan ng pagsusuri ng mga uri sa lipunan, pagbanggit sa pinakaubod
teorya ni Marx na diyalektikong materyalismo, at ng
paglalapat nito sa historikong
materyalismo.
Batay sa metodong ito, tinitingnan ni Constantino na
ang kasaysayan ay
binubuo at maaring sumahin sa serye ng mga tunggalian sa
loob ng lipunan (class conflict). May isang nagbibigkis sa lahat
pagitan ng mga uri sa
ng ito na mas kilala
sa tawag niyang connecting thread. Para sa
kaniya, maging ang mga naunang pag-
aalsa na may milenyal o milinaryong katangian (halimbawa
ay ang pakikibaka nina
Papa Isio) ay hindi ispontanyo, isporadiko, at hiwa-hiwalay na pag-aalsa lamang kung
hindi, may iisang pakikibakang nagtatahi dito sa mas mga dakilang rebolusyon ng
Katipunan. Lagi't lagi ang lahatng pakikibaka ay tinitingnan ni Constantino na bahagi
ng pagtatangka ng mga pinagsasamantalahang uri na umigkas at labanan ang mga
nagsasamantalang uri. Binigyang-din ito sa introduksiyon ni Istvan Meszaros sa
kaniyang akda:
"Constantino is not simply a nationalist. He is one who is anxious to
define the class basis of the movement for national emancipation in precise
and also organizationally realistic terms, seeing that colonial domination was
traditionally inseparablefrom the willing submission of the indigenous ruling
class to the colonial master in the interest of his own class."
Bukod sa kahalagahan ng-pagtingin sa tunggalian ng mga uri sa loob ng
lipunan, binigyang halaga rin ni Constantino sa kaniyang pagsasakasaysayan ang
papel ng kamalayan. Para sa kaniya, mahalagang sandata ang kamalayan upang
mapanatili ng mga mapagsamantalang uri ang kanilang kinalulunanan sa lipunan.
Dahil sa sila ang may hawak sa mga daluyan ng kultura na may direktang koneksyon
sa kamalayan ng tao, ay hinuhulma nila ang mga utak nito upang magsilbi
sa

kanilang interes. Malinaw ang ganitong proposisyon ni Constantino kaniyang mga

sa

akdang "Miseducation of the Filipino People, "Mga Sanhi ngPagkakanluranin ng mga

ang ipinalaganap na
Pilipino at "Veneration Without Understanding." Para sa kaniya,
uri sa Pilipinas ay pawang
kamalayan ng mga kolonisador at lokal na naghaharing
mga kamalayang iginiit upang mapanatili ang
dominanteng kaayusan ng lipunan
o mas kilala sa tawag niyang false consciousness.
Naniniwala si Constantino na ang
ang pangunahing papel
demistipikasyon ng ganitong mga pananaw at kamalayan
ng historyograpiya para sa lipunang Pilipino.
indicate that the
from historical mission' to true history' clearly
-

consciousness, in place of a
development of an adequate form of historical of the prevailing
is vital to any radical critique
mystifying false consciousness,
structure of domination"
 Mula sa ganitong pananaw, nagpanukalá si Constantino ng isang kontra-
kontra-
kamalayan o counter-consciousness na siyang palalaganapin at tutunggali sa
dominanteng kamalayan sa kasalukuyan. Ang kamalayang ito ay nakabatay sa ur
at magpapalaganap ng interes ng mga pinagsasamantalahang uri. Ang isang tunay
na istorikong kamalayan, para sa kaniya, ay makakamit kung mamumulat
ang
mamamayan sa isang istratipikadong lipunan at ang kaniyang kinalulunanan dito.
Ang tunay na kasaysayan ay saka lamang maisusulat kung mulat na makikibaka
ang mamamayan upang baguhin ang kanilang kalagayan at mapagsamantalang
dominasyon. Masa ang pangunahing bubuo ng reinterpretasyon ng kasaysayan
ayon sa kaniya.
Bagaman namatay na si Constantino at hindi na
naipagpatuloy ang
kaniyang dakilang mithiin, hindi pa rin matatawaran ang naging
ambag niya sa
pagsasakasaysayan ng kasaysayan ng lipunang Pilipino. Sa
tingin ko, hanggang sa
ngayon ay hindi nakakamit ang
kontra-kamalayang ipinapanukala ni Constantino,
ngunit maraming iskolar, palaisip, at progresibong elemento
kasalukuyan ang patuloy na naniniwala at ng lipunan sa
Naniniwala akong ang naqpapaunlad ng kaniyang mga kaisipan.
ng tunggalian sa loob pagtatangka
ni Constantino na
ng lipunang Pilipino ay hindi
ipaliwanag ang esensy
esensya
nananatili ang maaaring isantabi hangga
pandaigdigang paqsasamantala at makauring
Sanggunian: dominasyon.
Constantino, Renato (1978).
Press. Neo-colonial Identity and
Counter-Consciousness. London: iv lin
 Ang Kultura ng Malling sa Pilipinas
Laganap ang mga mall at ang kulturang kaakibat nito sa Pilipinas. Sa
kasalukuyan, nangunguna ang SM Supermalls, na pag-aari ng SM Prime Holdings
Inc., sa dami ng mga mall sa buong bansa. Mayroon silang kabuuang 48 na mallsa
Pilipinas at maging sa Tsina. Itinayo ni Henry Sy, Sr. ang kauna-unahang Shoemart
isang tindahan ng sapatos, noong 1958 sa Maynila. Noong 1960s,lumawakatdumami
ang mga tindahang ito ng sapatos. Nagkaroon nito sa mga sentro ng urbanisadong
lungsod tulad ng Makati at Cubao. Naging ganap na department store ito noong
1970s kung saan nakilala ito bilang SM. Noong 1980s, lalong lumawak ang saklaw
ng SM. Nagtayo na rin ang kompanya ng mga supermarket at home appliance center.
Pinakaunang itinanghal na SM Supermall ang SM City North Edsa.

26
 Sa kasalukuyan, kahit saan ka pumunta ay may SM. Madalas pa ngang nagiging
palatandaan ng isang lugar ang SM o kaya ay ruta ng mga pampublikong sasakyan.
Bahagi na ng buhay ng mga Pilipino ang mal. Lahat ng pangangailangan mula sa
damit, sapatos, pagkain, sinehan, gadget, at kung ano-ano pa ay nasa mall nang
lahat. Madalas na nagiging pasyalan ito kahit na walang bibilhin, dahilan para mauso
ang konsepto ng "window shopping" o yaong patingin-tingin lamang pero hindi
naman bibili. Sa mga panahong mainit ang panahon, mall din ang dinarayo ng mga
Pilipino upang magpalamig. Tunay ngang naging bahagi na ng kulturang Pilipino
ang malling.
Bukod sa bahagi na ito ng kultura, mahalaga ring tukuyin ang malling bilang
manipestasyon ng matinding konsumerismo ng mga Pilipino. Bilang bansang
nasa ikatlong daigdig na tagatanggap ng mga yaring produkto mula sa ibang
bansa, lunsaran ang mall ng pinagsama-samang produkto ng mauunlad na bansa
na hindi kayang gawin ng mga industriya ng Pilipinas. Ginagamit ang mall upang
magpakilala ng mga bagong pangangailangan at kagustuhan sa mga konsyumer
para sapagpapatuloy sa paggalaw ng ekonomiya. Pinalalaganap ng malling ang
napakababaw na materyalismo, kung saan itinutumbas ng tao ang personal na
aspirasyon sa pagkakamit ng mga materyal na bagay.
Bilang matalinong konsyumer, paano mo sinusuri at ginagamit sa iyong
kapakinabangan ang pagkakaroon ng mallsa iyonglugar?