FILIPINO 10 – UNANG MARKAHAN (MGA AKDANG PAMPANITIKAN NG MEDITERRANEAN)

I. MITOLOHIYA – tumutukoysakalipunan ng mgamitomulasaisangpangkat ng taosaisanglugarnanaglalahad ng

kasaysayan ng mgadiyos-diyosannoongunangpanahonnasinasamba, dinarakila at pinipintakasi ng
mgasinaunangtao.
- Mgaelementosamabisangpagsulat ng Mito:
Tauhan, tagpuan, banghay, tema, estilo, tono, pananaw
- 12 Great Olympian Gods:
Zeus, Hera, Pseidon, Ares, Athena, Hephaestus, Hermes, Aphrodite, Hesia, Dionysus, Hades, Psyche
Gamit ng Pandiwa:
Panuto: Base sanasalungguhitangpandiwasabawatpangungusap, tukuyinmoanggamit ng mgaito.
Alaminangwastonggamit ng pandiwa….
1. Pinayuhansi Psyche ng kaniyangmgakapatidna mag-ingatsakaniyangasawa.(AKSIYON)
2. Nasuklamsi Venus saginawani Psyche kay Cupid.(KARANASAN)
3. Nalungkotsi Psyche sapagsubokni Venus.(KARANASAN)
4. Umibiganglahat ng kababaihan kay Cupid.(KARANASAN)
5. Dahilsapagigingmausisa, nabuyosiya.(PANGYAYARI)
6. Hindi nasiyahansi Jupiter dahilsaginawangpagpapahirapni Venus kay Psyche.(PANGYAYARI)
7. Patuloynanaglakbaysi Psyche at pinipilitnamakuhaangpanig ng mgadiyos.(AKSIYON)
8. Tumulongangmgalanggan kay Psyche upangmaisaayosangmgabuto.(AKSIYON)
9. Nahimataysi Psyche upangmaisaayosangmgabuto.(PANGYAYARI)
10. Umuwisiyasakaharianni Venus.(AKSIYON)
II. PARABULA –
hangosasalitangGriyegonaparabolenanangangahulugangpagtatabihinangdalawangbagayupangpagtularin.
Isa itongmaiklingsalaysaynamaaaringnasaanyongpatula o pros anamalimitnangangaral o
nagpapayohinggilsaisangpangyayarinakadalasangisinalarawanangisang moral o relihiyosongaral.
- Halimbawa ng mgaParabula:
 AngAlibughangAnak * Pinatigilni Jesus angBagyosaLawa
 Parabula ng SampungDalaga * Pinagalingni Jesus angSampungKetongin
 AngMabutingSamaritano * AngTalinghagaTungkolsaPariseo at Publikano
 Parabula ng NawawalangTupa * TalinghagaTungkolsaTatlongAlipin
- ApatnaElemento o Bahagi ng Parabula:
Tauhan, Tagpuan, Banghay, at Aral o magandangkaisipan.
- Isaisip: Patunayan Mo! Tingnannatin kung anoanginyongmganatutuhansaaralin. Punan ng
tamangsalitaangpatlang. Nasa kahonangmgapagpipilian.
Parabulatauhanaralpagtatabihinkasulatan

MisteryotagpuanbanghaypagtularinParabula

1. Anggumaganap o angmgagumaganapsaisangkuwentonahinangosa Banal naBibliyanamaaaringmakapagbigay ng

magandangaralsamgamambabasa. ________________(tauhan)
2. Angmatututuhan ng isangtaomataposMabasaangisangkwento ay ___________________(aral)
3. Maiklingsalaysaynanagtuturo ng kinikilalangpamantayang moral nakaraniwangbatayan ng mgakuwento ay nasa
Banal naKasalutan ay _____________________(parabula)
4-5. Angsalitangito ay hangosasalitangGriyegonaparabolenanangangahulugang
__________(pagtatabihin)angdalawangbagayupang ____________________________(pagtularin)
6. Angpinangyarihan ng isangkuwento. Maaaringito ay tumutukoysalugarnapinagdausan ng kuwento, oras at
panahon. __________________(tagpuan)
7. Angmgahalimbawa ng parabula ay angmgakuwentonahinangosa banal na _________________(Kasulatan).
8. Angpaglalahad ng pagkasunod-sunod ng pangyayaringnaganapsakuwento. __________________(Banghay).
9. Isangkuwentongunitgumagamitito ng pagtutulad at metaporaupangmabigyang-diinangkahulugan. __(parabula)
10. Angparabula ay may tonongmapagmungkahi at maaaring maysabgkap ng _________________ (Misteryo)
III. SANAYSAY – ay isanguri ng akdananasaanyongtuluyan. Angsalitang “sanaysay” ay nagmulasasalitang “sanay”
at “salaysay”. Kung pagdurugtunginangdalawa, puwedengsabihinang “sanaysay” ay “salaysay” o masasabi
ng isang “sanay” o ekspertosaisangpaksa. Karaniwangangpaksa ng mgasanaysay ay tungkolsamgakaisipan at
bagay-bagaynamaaaringkapulutan ng mgaimpormasyonnamakatutulongsapagbuo ng sarilingpananaw.
Maaari ring pagbasehanangmgapangyayarisapaligidsapagsulat ng sanaysay.
 - May tatlongbahagi o balangkas: Panimula, Gitna o Katawan, Wakas.
- MgaElemento ng Sanaysay: Tema, Anyo at Estruktura, Kaisipan, Wika at Estilo, Larawan ng Buhay,
Damdamin, Himig.
- Uri ng Sanaysay: Pormal (tumatalakaysaisangseryosongpaksa) Di-Pormal
(tumatalakaysamgapaksangmagaan, karaniwan at pang-araw-araw)

- Pagyamanin. Paghanayinmo!
Hanay A Hanay B

___J__1. Angsinasabi ng isangakdatungkolsaisangpaksa. A. anyo at estruktura

___A__2. Angmaayosnapagkakasunod-sunod ng ideya. B. damdamin
___F__3. Ideyangnabanggitnakaugnay o nagpapalinaw sat ema. C. di-pormal
___L__4. Higitnamabutinggumamit ng simple, natural, at matapat
Na mgapahayag. D. gitna
___G__5. Masiningnapaglalahadnagumagamit ng sarilinghimig
Ang may-akda. E. himig
___B__6. Naipapahayag ng isangmagalingna may-akdaang
Kaniyangsaloobin. F. kaisipan
__E___7. Nagpapahiwatig ng kulay o kalikasan ng damdamin. G. larawan ng buhay
___H__8. Sa bahagingitomadalasinilahadangpangunahingkaisipan
O pananaw ng may-akda. H. panimula
___D__9. Inilahadsabahagingitoangiba pang karagdagangkaisipan. I. pormal
__K___10. Nakapaloobsabahagingitoangkabuuan ng sanaysay. J. tema
K. wakas
L. wika at estilo
IV. EPIKO – tulangpasalaysaynanagsasaad ngkabayanihan ng pangunahingtauhannanagtataglay ng
katangiangnakahihigitsakaraniwangtaonakadalasan ay buhatsalipi ng mgadiyos o diyosa.
- Angpaksa ng mgaepiko ay mgakabayanihan ng pangunahingtauhansakaniyangpaglalakbay at
pakikidigma.
- Epikoni Gilgamesh → isangepikomulasa Mesopotamia ay kinikilalabilangkauna-unahangdakilanglikha ng
panitikan.
- Pagyamanin! Punanangpatlang ng angkopnasalitaupangmabuoangdiwa.
Ang 1.) epiko ay tulangpasalaysaynanagsasaad ng kabayanihan ng pangunahingtauhannanagtataglay ng
katangiangnakahihigitsakaraniwangtao. Ito’ymulasasalitangGriyegong 2.) eposnaangsalawikain o
awitngunitngayonito ay tumutukoysa 3.) kabayanihannaisinasalaysay. Layuninnitonagisingin ang 4.)
damdaminupanghangaanangpangunahingtauhan. Layuninnitonagisinginangdamdamin 5.) Epikoni
Gilgameshnakinikilalabilangkauna-unahangdakilanglikha ng panitikan.
Nagsimula kay 6.) Homer ng Greece angtradisyon ng epikosa Europa noong 7.) 800 BC,angestilo ng
pagsulat ng epiko. Ito’ykaraniwangnagsisimulasaisang 8.) panalangino inbokasyonsaisangmusa at naglalaman ng
masusingpaglalarawan, mgapagtutulad at talumpati. Si 9.) Virgil ay lumikha ng mahahalagangepiko ng
Imperyong Romano. Angkilalangepikoni Dante ay 10.) Divine Comedy samga kilalang epikong Espanyol ng
Middle Ages ay ang 11.) El Cid naisinulat noong 1207 ni Per Abbat. Isa din samgakilalangepikong French noong
Middle Age ay ang 12.) Chanson de Roland.
May dalawangkilalangepikong German. Ito ay ang The 13.) Heliadat 14.) The Nibelungenlid. Hindi
namannagpapahuliangPilipinasnatinatayangumaabotsa 28 nakilalangepiko. Isa samgaito ay angTuwaang ng mga
15.) Bagobo.
IV. MAIKLING KUWENTO
Kuwento ng Tauhan→ ay isanguri ng maiklingkuwentonaanghigitnabinibigyang-diin ay
angpaglalarawansapangunahingtauhan ng kuwento.
- Angkanyang kilos, angparaan ng pagbibitaw ng mgasalita, kung papaanosiya mag-isip, at kung
anoangkanyangmganaramdaman.
- Nangingibabawritoangisangmasusingpaglalarawansatunaynapagkatao ng tauhansakatha.
- Angkanyanglarawan o katangianangsiyang mag-iiwansaatin ng kakintalan.