1

KABANATA 3

MGA TEORYA /
PANANALIG
PAMPANITIKAN
 2

Layunin:
Inaasahan na sa pagtatapos sa pag-aaral ng Modyul na ito na:

1. Nababatid ang iba’t ibang mga teorya o pananalig pampanitikan.

2. Nabibigyang-halaga ang iba’t ibang akdang pampanitikan sa pamamagitan ng

mga teorya / pananalig pampanitikan.

3. Natutukoy ang mga teorya / pananalig pampanitikan na napapaloob sa mga

akda.

4. Nagiging kasangkapan sa pagpapalaganap ng pambansang wika

5. Nakapag-uugnay ng mga kasanayan mula sa iba’t ibang larang at disiplina tungo

sa pagsusuri at pag-unawa sa iba’t ibang akdang pampanitikan.

6. Nakapagsusuri at analisa ng mga akdang pampanitikang likha ng mga

manunulat na Pilipino mula sa iba’t ibang wika – Filipino, Banyaga at Bernakular
tungo sa kaisipang Filipinolohiya.

7. Nakababasa at nakauunawa ng mga kontemporaryong akdang pampanitikan

tangan ang Malaya at progresibong kaisipan.

8. Kritikal na nakapagsusuri ng mga akdang pampanitikan gamit ang lente ng

maka-Pilipinong pananaw.

Mga teorya / pananalig pampanitikan:

Hindi lamang natatapos sa pagsulat at pagtukoy sa iba’t ibang klase ng akda

ang pag-aaral ng panitikan, bahagi rin nito ang matalinong pagkikritika sa akda,
pagbibigay ng pagpapakahlugan sa mga imahe o simbolo at talinghaga na nakapaloob
dito. Kinakailangan din ang pagdama sa mga karakter na binuo at binigyang-buhay sa
akda.

Kabilang din sa pag-aaral nito ang pagsusuri at pagbibigay puna. Tumutukoy ito
sa pagbanggit sa mga kagandahan o positibong bagay na nabasa sa akda, gayon din
ang mga negatibong taglay nito. Sa malalim na pagsisid sa mga akdang pampanitikan,
 3

malaki ang ginagampanan ng mga teorya o pananalig pampanitikan na ginagamit dito.

Ilan sa mga ito ay ang mga sumusunod: (San Juan et. al : 2007)

1. Romantisismo – sa teoryang ito, higit na nangingibabaw ang damdamin ng mga

tauhan kaysa sa kaisipan.

Ang mga halimbawa nito ay ang ga nobelang nasulat pa noong panahon

ng Amerikano na ang karaniwang paksa ay tungkol sa pag-ibig ng mahirap sa
mayaman at magpahanggang sa ngayon ay paborito pa ring paksa ito ng mga
akdang natutungkol sa pag-ibig. Higit na nananaig ang damdamin kaysa
kaisipan sapagkat hindi pinahahalagahan ang agwat nila sa isa’t isa kung ang
nakapangyayari ay ang pag-ibig nila sa isa’t isa.

2. Realismo – pinalulutang dito ang katotohanang nangyayari sa tunay na buhay.

Isang halimbawa nito ang kwentong Impeng Negro na sinulat ni Rogelio

Sikat. Dito ang pangunahing tauhan ay nagngangalang Impen na laging inaapi
ni Ogor. Ipinakikita rio ang katotohanang kapag ang tao’y mahirap, inaakala ng
iba na sila’y walang kakayahang lumaban o magtanggol sa sarili.

3. Simbolismo – ito ay pamamaraan ng paglalahad ng mga bagay, kaisipan at

damdamin sa pamamagitan ng mga sagisag.

Halimbawa sa kwentong Mabigat ang Bandera ni Ave Perez Jacob,

sinasagisag ng bandera ang suliraning pampamilya na di makayang ipagtapat sa
batang kapatid ang tunay na dahilan kung bakit di na uuwi ang kanilang ama.

4. Eksistensyalismo – sa teoryang ito hinahanap ang kahalagahan ng personalidad

ng tao at ang kapangyarihan ng kapasyahan laban sa katwiran.

Sa maikling kwentong Parusa ni Genoveva Edrosa Matute, pinahigitan

ng tauhang si Big Boss ang kanyang pasya na di pabigyan ng perang pambayad
sa kapital ang bata kundi lalapit sa kanila si Neneng. Dapat ay pinagbigyan niya
si Ventura nang lumapit ito sa kaniya kung katwiran ang pag-uusapan. Ang
desisyon niya ay laban sa katwiran o social norms.

5. Feminismo – inilalahad ng teoryang ito na ang kalakasan at kakayahn ng mga

kababaihan. Naglalayon itong iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga kababaihan.
 4

Sa akdang Paninindigan ni Teresita C. Sayo, binibigyang-diin dito ang

mga karanasan ni Miss Dinos bilang empleyado ng gobyerno, sa ilalim ng
pamamahala ng isa pa ring babae sa katauhan naman ni Mrs. Neido na isang
tiwaling tauhan ng gobyerno, na nagkakainteres sa mga de lata at iba pang
ipinamimigay ng gobyerno sa mga nasalanta ng kalamidad. Sinalungat ni Miss
Dinos ang mga pinag-uutos ng opisyal na ito kahit pa ang magiging kapalit nito
ay ang kanyang pagbibitiw. Masasabing bihira na sa ngayon ang makagagawa
ng ganitong uri ng paninindigan subalit ito’y nagawang isang babae.

6. Naturalismo – ito’y pananlig na mailarawan ang kalikasan nang buong katapatan,

kaya’t malimit na maipagkakamali sa realismo. Layunin nito ang siyentipikong
paglalarawan ng mag tauhang pinagagalaw sa mga puwersang impersonal,
pangkabuhayan at panlipunan. Binibigyang pansin ang kapaligirang sosyal at hingi
ang indibidwal na katauhan.

7. Modernismo – tumutukoy ang teoryang ito sa paghihimagsik sa isang tradisyon,

relihiyon, kaugalian o paniniwala upang magkaroon ng puwang ang mga
pagbabago.

Sa kwentong Paninindigan ni Teresita C. Sayo, naipahayag ni Edna kay

Mrs. Neido ang kanyang damdamin tungkol sa di pagsunod sa kagustuhan
nitong angkinin ang mga dapat sana’y mapupunta sa mga nasalanta ng bagyo.
Nasabi niyang magbibitiw siya sa punong tanggapan pagkat di maikakaiang ito
ang nagtalaga sa kanyang tungkulin.

8. Idealismo – paniniwala sa pinakamahusay na dapat gawin.

Sa dulang Mr. Congressman ni Clodualdo del Mundo, napagpasyahan ni

Dinasto na dapat siyang magbitiw dahil sa pag-aakalang baluktot ding politiko
ang kanyang pinaglilingkurang Congressman, subalit nang di nito pirmahan ang
isang batas na ikapapahamak ng bayan, nabago ang pasya ni Dinasto at inisip
niyang dapat din siyang maging matapat lalo sa sa mabait , matapat at may
pusong Congressman.

9. Klasisismo – pinangingibabaw ang isipan laban sa damdamin.

Makikita rin sa dulang Mr. Congressman ang pinangibabaw ni MR.

Congressman ang kaniyang isipan nang di pirmahan ang batas na papabor sa
mga Hapon. Kung papanaigin ang damdamin, pipirmahan niya iyon para
 5

magkamal ng salapi at tuloy matutulungan din siyang maaprobahan ang ipinasok

niyang batas.

10. Moralistiko – sa ganitong pananaw, ipinalalagay na may kapangyarihang

maglahad ang akda, di lamang ng mga literal na katotohanan kundi ng mga
panghabambuhay at universal na katotohanan at mga di mapapawing
pagpapahalaga. Higit na pinahahalagahan sa pananaw na ito ang mga aral o
leksyong ibinibigay ng akda sa mga mambabasa at di ang mga katangian nito
bilang akda na may sinusunod na mga batas o prinsipyo.

11. Marxismo – hindi lamang ang larangan ng pagsusuri ang sinasaklaw nito kundi
gayundin ang larangan ng kultura, politika, ekonomiya at pilosopiya. Siansagupa
nito ang namamayaning pananaw sa buhay at pilosopiya noong siglo labingsiyam.
Naglalahad ito ng mga pag-aaral kung bakit labis ang pagkakaiba ng mga uri ng
lipunan, na nagbubunga ng alyenasyon ng tao sa kanyang sarili. Nagbibigay ito ng
malawakang solusyon sa ganitong kawalan ng katarungan sa pamamagitan ng
isang masalimuot na programa.

12. Surealismo – nangingibabaw sa teoryang ito ang katotohanan sa kabila pa ng

katotohanan.

Sa maikling kwentong Mga Aso sa Lagarian ni Dominador Mirasol,

isang katotohanan na ang mga manggagawa ay api-apihan at sa kabila ng
kanilang kagipitan ay marami ang nagsasamantala sa kanila tulad ng mga
gahamang kapitalista.

13. Historikal - Binibigyang-diin sa teoryang ito ang pinagmulan at pag-unlad ng

wikang ginamit sa akda. Makikita sa mga akda ang mga pagbabago sa paggamit
ng wika, partikular sa mga salitang naaayon sa panahon at sa kultura kung kailan
nila naisulat ang mga akda. Makikita rin dito ang kaugnayaan sa mga
pagbabagong naganap sa lipunan, ekonomiya, edukasyon, pananampalataya ng
isang bayan. (Arias et.al : 2015)

14. Pormalismo – pinalulutang sa teroyang ito ang tahasang pagpaparating ng may-

akda sa kanyang mga mambabasa. Samakatwid, kung ano ang sinasabi ng may-
akda sa kanyang obra, lantad itong makikita ng mambabawsa – walang labis at
walang kulang, Walang simbolismo at hindi humihingi ng higit na malalimang
pagsusuri at pag-unawa.
 6

15. Arketaypal – May mga akdang pampanitikan na kakikitaan ng mahahalagang

bahagi sa pamamagitan ng simbolismo, ngunit hindi ito agarang nasusuri.
Mabuting unawain muna ang kabuuang konsepto at tema ng akda sapagkat ang ma
simbolismong nakapaloob ay magkakaugnay sa isa’t isa.
PAGTATASA:

1. Inaasahang ang mga mag-aaral ay makapagsusumite ng pagsusuri ng mga

akdang pampanitikan gamit ang balangkas na nasa ibaba:

I. Saligan
II. Buod (Maikli lamang)
III. Kahulugan ng pamagat
IV. Mga Teorya / Pananalig Pampanitikang Napapaloob sa Akda
V. Implikasyon

2. Mga akdang nararapat na suriin

A. maikling kwento (1)
B. nobela (1)
C. pelikula (1)
D. dula (1)

3. Ang mga suri ay dapat isumite isang linggo matapos ang pag-aaral sa modyul
na ito.

Sanggunian:

Arias, Suzette Marie A. at Pelonio, Edwin G. Jr. “Mga Teoryang Pampanitikan” Central
Bicol State University of Agriculture, Camarines Sur. 2015

Mag-atas, Rosario U. et. al. MASINING NA PAGPAPAHAYAG (RETORIKA).

Grandwater Publications and Research Corp. Makati City . Copyright 2007
7