TIỆT KHUẨN VÀ KHỬ KHUẨN

VŨ LÊ NGỌC LAN
 Mục đích

● Nêu được một số khái niệm cơ bản trong

phương pháp khử khuNn
● Trình bày được phương pháp khử khuẩn
bằng nhiệt (hấp ướt, khô), hóa chất, tia cực
tím)
● Nêu được quy trình khử khuẩn PXN: làm
sạch PXN, khử khuNn dụng cụ, TTB: tủ an
toàn sinh học, tủ ấm.
 Định nghĩa
● Khử khuNn gồm:
- Làm sạch (Cleaning)
- Khử nhiễm (Decontamination)
- Khử khuNn (Disinfection)
- Tiệt khuNn (Sterilization)
● Làm sạch: loại bỏ bụi, hóa chất trong PXN
bằng nước, chất tNy rửa và một số hóa chất
làm sạch.
 Định nghĩa
● Khử nhiễm: loại bỏ tác nhân VSV nhằm an
toàn cho quá trình vận chuyển, sử dụng
● Khử khuNn: là làm giảm/tiêu diệt vi khuNn để
ngăn chặn lan truyền, nhưng với nha bào:
phương pháp này không có tác dụng.
● Tiệt khuNn: là tiêu diệt tất cả các vi sinh vật
sống có hại, kể cả nha bào.
● Quan trọng đối với ATSH
● Phụ thuộc loại thực nghiệm, t/c tự nhiên của
các tác nhân nhiễm trùng
 Khử khuẩn

● Phương pháp vật lý:

• Khử khuNn bằng hơi nước nóng
• Khử khuNn với nhiệt độ thấp
• Khử khuNn bằng tia cực tím (UV)
• Khử khuNn bằng phương pháp màng lọc
 Khử khuẩn
● Phương pháp hóa học:
• Natri hypocloric (javel)
• Chloramin
• Canxi hypocloric
• Nước oxy già
• Phenol và các dẫn chất
• Cồn
• I-ốt
• Formaldehyd
 Phương pháp vật lý

● Khử khuNn bằng hơi nước nóng:

• Luộc: 80-1000C, thường dùng nhất, giết
được tb sinh trưởng
• Tyndall: khử khuNn sinh phNm, thực phNm:
60-800C/24 giờ, t0 phòng, hôm sau, đun
lần 2, làm như vậy 3-4 ngày liền: diệt thể
dinh dưỡng, t0 phòng: nha bào thể dinh
dưỡng diệt thể dinh dưỡng
 Phương pháp vật lý

● Khử khuNn với nhiệt độ thấp:

• VSV giảm chuyển hóa
• Hạn chế sự phát triển VSV 24 giờ 40C
• Áp dụng: bảo quản, vận chuyển mẫu, có
thể -200C, -700C, -1950C
 Phương pháp vật lý

● Khử khuNn bằng tia cực tím (UV):

• Không diệt được nha bào và bào tử nấm
• Áp dụng: khử khuNn không khí và nước
• Đèn UV: tuổi thọ 2-3 năm theo dõi
 Phương pháp vật lý

● Màng lọc:
• Dựa trên kích thước đường kính lỗ lọc
• Áp dụng: khử khuNn môi trường có các
phần tử dễ biến tính với nhiệt.
 Phương pháp hóa học
● Javel (sử dụng hằng ngày):
• Chất oxy hóa mạnh, diệt khuNn phổ rộng
• 0,1%: lau chùi bàn ghế
• 1%: tNy uế TTB bNn nhiều, có máu, có vk
● Chloramin 0,5%: diệt E. coli, S. aureus/1’
● Canxi hypoclorit: tNy uế
● Nước Oxy già: rửa vết thương
 Phương pháp hóa học

● Phenol và các dẫn chất:

• 1%/t0 phòng: giết chết vi khuNn 10-15’
• 5%/24 giờ: diệt nha bào
• Crezol 5%: tNy uế nhà vệ sinh, ít độc hơn
phenol
● I-ốt: dd cồn i-ốt (7%I2, 3%KI, 90% cồn):
sát trùng da
 Phương pháp hóa học

● Cồn 700 diệt khuNn mạnh, không diệt nha

bào
● Formaldehyd: dd 37%, chất khí diệt tất cả
các loại VSV và bào tử trên 200C
 Tiệt khuẩn

● Tiệt khuNn bằng nhiệt

● Tiệt khuNn bằng hóa chất
● Tiệt khuNn bằng pp vật lý
 Tiệt khuẩn bằng nhiệt

● Sức chịu: thể dinh dưỡng<nha bào

• Nha bào hủy: hấp ướt : 1210C/30’
hấp khô: 1700C/60’
● Hấp ướt>hấp khô: t ngắn, t0 thấp, biến tính
và ngưng kết protein
 Tiệt khuẩn bằng hơi nóng ướt
● Tốt, phổ biến tại BV,
Nhiệt độ Áp suất
PTN
(0C) (atm)
● Ba loại: 1210C/30’,
100 0
1270C/15’,
1340C/10’ 112 0,5
● Tương quan t0 và áp
suất 121 1,0
127 1,5
134 2,0
 Tiệt khuẩn bằng hơi nóng khô

● Sấy hoặc đốt

➢ Sấy: 1700C/60’, 1600C/120’: dụng cụ
chịu nhiệt: petri, ống hút thủy tinh, …
➢ Đốt: một số dụng cụ, que cấy
➢ Không áp dụng với dụng cụ là cao su,
nhựa
 Tiệt khuẩn hóa chất/vật lý

● Ethylenoxid (CH2OCH2)
● Tia gama: áp dụng cho các dụng cụ nhạy
cảm t0, ethylenoxid: mảnh ghép, dụng cụ
và các bông băng trong túi đóng sẵn
Mục đích

Tùy vào dụng cụ, thiết bị: sử dụng phương

pháp tiệt khuNn/khử khuNn: làm dụng cụ
sạch, vô khuNn, sẵn sàng cho sử dụng
 Phương pháp
● ChuNn bị khử khuNn: dụng cụ thủy tinh
 Phương pháp
● ChuNn bị khử khuNn: dụng cụ thủy tinh
➢ Pipette pasteur: nhét gòn, hàn kín đầu, bó thành
bó, hoặc cho vào hộp, ống kim loại.
➢ Pipette: nhét gòn, gói giấy từng chiếc, cho vào
ống kim loại.
➢ Ống nghiệm: nhét gòn, bao kín miệng bằng giấy
dầu, xếp vào giỏ/thùng.
➢ Bình tam giác, bình cầu, ống đong: nhồi gòn vào
tấm vải gạc, gói lại, đậy vào bình, bọc miệng
bằng giấy, buộc giây gai quanh cổ bình
➢ Hộp lồng: gói giấy 10 chiếc/bó
 Phương pháp
● ChuNn bị khử khuNn: dụng cụ khác ding gaydai
->

➢ Que gỗ quấn gòn (tampon): 2 que hoặc

hơn vào tube nắp vặn hoặc gói lại bằng
giấy dầu
➢ Phễu lọc: phủ vải gạc (2 lớp) ở đầu phễu,
đáy bọc bằng giấy dầu. Gói giấy lại tất cả,
buộc giây
➢ Tất cả sấy khô 1700C/1 giờ
 Phương pháp
● Rửa dụng cụ: thủy tinh mới
➢ Vì chứa kiềm tự do, rửa kỹ trong nước
nóng, và tráng lại nước cất trước khi dùng
 Phương pháp
● Rửa dụng cụ: thủy tinh đã dùng
● Tiệt trùng
● Rửa
➢ Ngâm HCl 1%/2 ngày, tiếp tục Javel 10%/1
ngày
➢ Rửa nước nhiều lần, rửa lại xà phòng
➢ Xả sạch nước thường, tráng lại nước cất
➢ Để ráo
 Phương pháp
● Rửa dụng cụ: Lame đã dùng
• Đun sôi trong Javel 30 phút, rửa sạch với
nước thường
• Ngâm HCl 1%/30 phút
• Tráng lại với nước thường (nhiều lần)
• Để khô, ngâm cồn 950C trước khi dùng
 Phương pháp
● Rửa dụng cụ: ống hút (pipette)
• Ngâm javel
• Xả sạch với nước
• Để ráo
*** Lưu ý:
• Đục, đóng váng trắng, dính dầu mỡ: ngâm
vào dung dịch Sulfochromic/24 giờ, rửa
sạch