ORTOGRAFIYANG FILIPINO Tinitimpi ng Ortografiyang Pambansa ang

pagbabaybay sa mga bagong hiram na salita

Ortografiya kapag:

ORTHO- + -GRAPHIA 1. Nagiging kakatwa o katawa-tawa ang anyo sa

Filipino
GRIEGO: GRIEGO/LATIN:
“WASTO” “PAGSULAT” 2. Nagiging higit pang mahirap basahin ang
bagong anyo kaysa orihinal
 isang sistemang istandardisado na
ginagamit sa pagsulat o pagsasalin ng isang 3. Nasisira ang kabuluhang pangkultura,
wika. panrelihiyon, o pampolitika ng pinagmulan
 Pormal na salita
 Pagsasalin 4. Higit nang popular ang anyo sa orihinal
 Pagpapalit ng “D” tungo sa “R”
 Wastong gamit: “ng” at “nang” 5. Lumilikha ng kaguluhan ang bagong anyo
 Mga simbolong ginagamit sa pagbasa ng dahil may kahawig na salita sa Filipino
pruweba
HALIMBAWA:
Pormal
CARBON DIOXIDE KARBON DAY-OKSAYD
 magsaliksik at paunlarin ang bokabularyo FENG SHUI FUNG SOY
sa filipino PIZZA PITSA
WIFI WAYFAY
paano > pa’no
kailan > kelan Sa panghihiram ng salita, Español muna bago
nasaan > nasan Ingles
mayroon > may; mayron
lamang > lang  Bagáhe (bagaje) - Bageyds (Baggage)
 Isla (isla) - Ayland (island)
Pagsasalin
Palitang “D” at “R”
 Inaasahan sa isang tagasalin na
pagpakadalubhasaan ang dalawang wika: Kasong “din/rin” at “raw/daw”

- Simulaang Lengguwahe (SL) – wika ng isinalin  Ngunit sinasabi rin ng tuntunin na kapag
- Tunguhang Lengguwahe (TL) – wikang ang sinusundang salita ay nagtatapos sa -ri,
pinagsalinan -ra, -raw, o -ray, ang din o daw ay hindi
nagiging rin o raw
 Pangunahing problema sa pagsasalin ay
ang paghahanap ng wasto at angkop na maaari din
pantumbas sa isinasaling salita – matapat Mataray daw
na salin.
Wastong gamit: ”NG” at “NANG”
Paraan ng pagsasalin (ayon kay John Dryden):
“NANG”
Metaprase – literal na paglilipat (salita-sa-salita
at linya-sa-linya)  ginagamit ang nang na kasingkahulugan ng
noong.
Paraprase – pagsasalin sa kahulugan –
nababago at nadadagdagan ang kanyang wika  ginagamit ang nang kasingkahulugan ng
upang o “para.”
Imitasyon – ganap na Kalayaan lumihis sa salita
at kahulugan  ginagamit ang nang katumbas ng
pinagsámang na at “ng.”
 ginagamit ang nang para sa pagsasabi ng
paraan o sukat (pang-abay na pamaraan
at pang-abay na panggaano).
 ginagamit ang nang bílang pang-angkop ng
inuulit na salita.
“NG”
 Ginagamit para maipakilala ang
tagatanggap ng kilos.
 Ginagamit upang tukuyin ang ugnayan o
relasyon.
 Para matukoy o makilala ang gumagawa ng
kilos na balintiyak [passive action o
tagatanggap ng kilos].
KAILAN “NANG” AT KAILAN “NG”
NANG: Sumasagot sa tanong na paano at
gaano.
NG: Sumasagot sa tanong na ano o nino/sino?
GAMIT NG GITLING
1. Sa inuulit na salita.
anó-anó
aráw-áraw
gabí-gabí
sirâ-sirâ
ibá-ibá
- Sa Paghihiwalay ng Katinig at Patinig
 Nagtatapos sa katinig ang naunang pantig
 Nagsisimula sa patinig ang kasunod na
pantig
- Kapag salitang banyaga at nása orihinal na
baybay ang kasunod.
- Sa Kasunod ng “De”
PANUKALANG PROYEKTO
 Paglikha ng mga pag-aaral sa pangangalap
ng pondo, isang akto ng paglalatag ng mga
plano at adhikain ng isang programa o
proyekto ng isang pangkat.
 Pangunahing tuon ng kapakinabangang
idudulot ng naturang panukala ang mga
tao sa isang tiyak na komunidad na saklaw
ng ilulunsad na programa.
- Dr. Phil Bartle ng The Communication
Empowerment Collective
 Isang detalyadong paglalarawan ng mga
inihahaing gawain na naglalayon lumutas
ng isang tiyak na suliraning napapaloob sa
danas ng isang partikular na komunidad o
sektor ng lipunan.
- Besim Nebiu (2002)
KATANGIAN NG ISANG PANUKALANG
Detalyado
 Napupunan ng mahalagang kaalaman.
 Nakabatay sa laki ng saklaw ng proyekto
gawain, panahon, rasyonale, at
adbokasiya.
Malinaw
 Mariing pinahihindian ang pagsasaad ng
mga kaalaman o impormasyong wala
namang kinalaman sa proyekto.
 Kailangang malinaw na naipauunawa ang
ugnayan ng mga detalye para sa
kapakinabangan ng proyekto.
 Pagkakaroon ng mga tiyak at tumpak na
impormasyong natutukoy sa loob ng
panukalang papel.
Tapat
 Hindi pinahihintulutan ang pagsulat ng
panukalang may dagdag-bawas sa mga
impormasyon hinggil sa proyektong
ilulunsad, lalong-lalo na sa detalyeng may
kaugnayan sa pagpapasulpot at paghingi
ng pinansiyal na suporta mula sa ilang
partikular na pag-uukulan ng panukala.
Mapanghikayat
 Nagsisilbing pinakaubod ng katuturan ng
paghabi ng isang panukalang proyekto ang
makakalap ng suporta, pakikiisa, at
paglahok sa proyektong inilalabing
mailunsad.
Impormatibo
 Ilahad ang mga nakalap na impormasyon
tungkol sa proyekto, lalo ang maipakita
ang konkretong pangangailangan ng
komunidad at mga benepisyaryo na
magpapatunay na karapat-dapat
matustusan ng tulong ang proyekto.
Payak HAKBANG SA PAGSULAT NG PANUKALANG

 Gumamit lamang ng maiikli at mga payak Pahina ng Pamagat Talatakdaan

na salitang may tiyak na kahulugan. (Panakip)
Abstrak (Executive Ang Organisasyon
 gumamit ng mga dayagram o anomang Summary) (Pagkakakilanlan)
grapikong pantulong para mailarawan ang akdaan
mga susing puntong nakaugnay sa plano. Kaligiran ng Suliranin Mga Gastos at
Benepisyo
 Maging akma sa ahensiya o organisasyong Mga Pangkalahatan at Pagmamasid at
nilalapitan ang ayos at anyo ng Tiyak na Pagsusuri
presentasyon. Layunin
Mga Makikinabang o
Bukas Pakay na Pag-uulat
Pangkat
 Nakadaragdag ng paborableng tugon mula Mga Tinatanaw na
sa mga kinauukulan ang isang panukalang Gawain at Mga Kalakip
proyektong magalang at nagpapakita ng Bunga
pagiging bukas sa mga puna o mungkahi.
PAYAK NA BALANGKAS
Makabuluhan at Makatotahanan
Pamagat
 Naisasaad ang mga prayoridad at layunin
ng proyekto sang-ayon sa simulain at  Kailangang sa pamagat pa lamang,
tungkulin ng tagapangasiwa nito at ng mga natutukoy na ang mahahalagang salik na
pinag-uukulang pangkat na target sinasaklaw ng paglulunsad na proyekto.
makuhanan ng suportang lohistika at
tulong pinansiyal. Tagapangasiwa/Proponent

 Dapat na tumutugon sa malinaw na  Tumutugon ito sa pagkakakilanlan ng tao o

kinikilalang pangangailangan ng tiyak na organisasyong nagmumungkahi ng
pangkat na layong abutin at maging proyekto. Inilalagay sa bahaging ito ang
benepisyaryo ng proyekto. impormasyon ng lokasyon, e-mail, numero
ng telepono, at lagda.
LAYUNIN NG PANUKALANG PROYEKTO
Kategorya ng Proyekto
 Magabayan ang buong pagpapatupad ng
proyekto  Tinutukoy rito ang uri ng proyektong
ilulunsad; kung ito ba ay isang seminar,
 Makapangalap ng pondo (sulating komperensiya, palihan, pananaliksik,
aplikasyon sa pagkalap ng pondo) patimpalak, konsiyerto, programang
outreach, o iba pa.
 Makapanghikayat ng kalahok (imbitasyong
dokumento para sa mga kalahok)  Anong sektor napapasailalim ang proyekto.

 Marating ang pampublikong sektor Petsa

(imbitasyon ng suporta para sa lokal na
pamahalaan)
 Matagubilinan ang pagtatasa (batayang
dokumento ng idinaos na proyekto)
 Inilalagay rito ang petsa ng pagpapadala ng
panukala, kasama na ang inaasahang haba
ng panahon upang maisakatuparan ang
proyekto.

Kaligiran ng Suliranin/Rasyunal
 Binibigyang-lahad rito ang mga salik at
kondisyong nagtutulak sa
pangangailangang maisakatuparan ang
proyekto, kasama na ang bawat isang
aspektong nais tugunan ng proyekto
kaugnay sa umiiral na kalagayan ng sektor
o komunidad na makikinabang.
 Gayundin, iniisa-isa ang mga tiyak na
kapakinabangang maidudulot nito sa
komunidad na saklaw ng paglulunsad, mga
indibiduwal na tagapakinabang,
organisasyong nagsusulong, at iba pang
sangkot, tuwiran man o di-tuwiran.
kapakinabangang dulot ng bawat aktibidad
sa ilalim ng proyekto.
 Sino-sino ang mga tuwirang makikinabang
sa proyekto?
 Ano-ano ang kapakinabangang matatamo
ng mga kalahok sa proyekto?
 Sino-sino ang mga di-tuwiran pero
makikinabang din sa proyekto?
 Ano-ano ang kapakinabangang matatamo
ng mga ito?

Mga Layunin MGA DAPAT ISAALANG-ALANG SA PAGSULAT

NG PANUKALANG
 Iniisa-isa rito ang mga tiyak na layuning
nais matamo ng pangkat sa pamamagitan Mga Pag-uukulan Impormasyon at
ng pagsusulong ng paksang proyekto. Pananaliksik

 Ayon kina Miner at Miner (2008), Panukalang Proyekto

kinakailangang maging ang pagbubuo ng
layunin ng isang panukalang proyekto:
Mga Posibleng Balakid Layunin at Misyon
 Specific ng Oganisasyon
 Immediate
 Measurable
 Practical
 Logical
 Evaluable

Plano ng mga Dapat Gawain

 Dito ibinabahagi ang mga hakbang na

isasagawa upang matamo ang mga tiyak na
layuning nakaangkla sa proyekto.

 Mahalagang nakalatag ang mga aktibidad

ayon sa pagkakasunod-sunod ng
pagsasagawa sa mga ito.

Badyet

 Ito ang tala ng mga gastusing kailangang

paghandaan para matamo ang bawat isang
layuning natatapatan ng karampatang
aktibidad.

 Mainam na gamitan ng dayagram ang

paglalahad nito para madaling unawain at
makita.

Pakinabang

 Mahalagang bahagi ito ng proyekto

sapagkat dito naiisa-isa ang mga