PL

Pagbuo, Pag-ugnay, at Pagbubuod ng mga Ideya *Tiyakin din ang pananaw o punto de vista o kung sino ang
nagkukuwento.
Buod Upang maging kapana-panabik ang pagkukwento nang palagom,
-Siksik at pinaikling bersyon ito ng teksto. narito ang ilang pantulong:
-Ang teksto ay maaaring nakasulat, pinanood, o pinakinggan,. Pinipili 1. Simulan ito sa pangunahing tauhan at ang kaniyang
rito ang pinakamahalagang ideya at sumusuportang ideya at datos. pinagdadaanan o problema.
-Mahalaga, kung gayon, ang pagtutok sa lohikal at kronolohikal na 2. Maaaring maglakip ng maikling diyalogo o sipi.
daloy ng mga ideya na binuod na teksto. 3. Ilantad ang damdamin ng tauhan at mga dahilan kung bakit
-Kadalasan, nakatutulong ang pagbubipd sa paglilinaw sa lohika at namomroblema siya, o kaya’y bakit niya ginagawa ang bagay na
kronolohiya. nagiging dahilan ng problema.

Pangunahing mga katangian ng pagbubuod : Presi

1. Tinutukoy agad ang pangunahing ideya o punto kaugnay ng Galing sa salitang presi (precis) sa lumang Pranses na ibig sabihi’y
paksa. pinaikli.
2. Hindi inuulit ang mga salita ng may-akda; bagkus ay gumagamit Ito ang buod ng buod. Kung baga sa katas ng niyog, ito ang
ng sariling pananalita. kakanggata. Higit itong maikli kaysa sa buod at halos ang pinakatesis
3. Mga 1 / 3 ng teksto o mas maikli pa dito ang buod. ng buong akda ang tinatalakay.
Ito ang pinaikling buod ng mahahalagang punto, pahayag, ideya, o
Mga hakbang sa pagbubuod: impormasyon. Muling paghahayag ito ng ideya ng may-akda sa sariling
1. Basahin, panoorin, o pakinggan muna nang pahapyaw ang teksto. pangungusap ng bumasa, ngunit maaaring magdagdag ng komento na
2. Sa mga nakasulat episodo ng isang pinapanood o pinakinggan, nagsusuri sa akda. Wala itong mga elaborasyon, halimbawa,
tukuyin ang paksang pangungusap o pinakatema. ilustrasyon, at iba pa.
Tukuyin din ang mga susing salita (key words).
3. Pag-ugnay-uganyin ang mga ideyang ito uoang mabuo ang Narito ang mga katangian ng isang presi:
pinakapunto o tesis. 1. Malinaw ang paglalahad.
4. Sulatin ang buod. 2. Kompleto ang mga ideya.
*Tiyakinn ang organisasyon ng teksto. 3. May kaisahan ng mga ideya.
*Huwag gumamit ng mga salita o pangungusap mula sa teksto. 4. May pagkakaugnay-ugnay ang mga ideya.
5. Siksik sa dalawa hanggang tatlong pangungusap ang
pangkalahatang puntos.
5. Huwag maglalagay ng mga detalye, halimbawa, at ebidensya. Narito ang halimbawa ng presi ng naunang ibinuod na artikulo ni
6. Makakatulong ang paggamit ng mga signal word o mga salitang Dante Ambrosio.
nagbibigay transisyon sa mga ideya. Ang una (A) ay walang komento ng pagsulat ng presi at ang (B) ay
7. Huwag magsisingit ng opinyon. may komento.
8. Sundin ang dayagram sa ibaba
Sintesis
Buod Mula sa salitang griyego na synthenai (syn=kasama ; magkasama ;
Pangunahing Ideya tithenai= sama-samang ilagay) ang salitang sintesis.
Paksang Pangungusap
Analisis vs. Sintesis
Paksang Pangungusap
Analisis - paghihiwalay ng mga ideya upang suriin ang huli
Paksang Pangungusap
Sintesis - pagsasama-sama ng mga ideya tungo sa issang
Konklusyon
pangkahalatan na kabuuan.
Ilang hakbang at mungkahi sa maayos na pagbuo ng sintesis:
Sa pagbubuod naman ng mga piksyon, tula, kanta at iba pa :
1. Introduksiyon
1. Maaaring gumawa muna ng story map o graphic organizer upang
- simulant sa isang paksang pangungusap na magbubuod o magtutuon
malinawan ang daloy ng pangyayari.
sa pinakapaksa ng teksto. Banggitin din ang mga sumusunod kaugnay
2. Pagkatapos, isulat sa buod sa isang talata kung saan ilalahad ang
ng teksto:
pangunahing karakter, ang tanggulian, at rebelasyon ng
 Pangalan ng may-akda
tunggalian.
 Pamagat
 Impormasyon tungkol sa may-akda, teksto, paksa
Lagom o Sipnosis
2. Katawan
Isa itong pagpapaikli ng mga pangunahing punto, kadalasan ng
a. Organisahin ang mga ideya upang masuri kung may
piksyon.
nagkakapareho.
Karaniwang di-lalampas ito sa dalawang pahina.
b. Suriin ang koneksyon ng bawat isa sa paksa at pangunahing
Ito rin ang ginagamit sa mga panloob o panlabas ng pabalat ng isang
ideya
nobela na tinatawag na jacket blurb.
c. Ssimulan sa pangungusssap o katagang ito ng paksa ng
talata. Naglalahad ang pangungusap o katagang ito ng
Mga hakbang sa pagsulat ng sinopsis :
paksa ng talata.
1. Basahin ang bawat kabanata.
d. Ibigay ang mga impormasyon mula ssa iba-ibang batiss
2. Isulat ang mga tema at simbolismo sa bawat kabanata.
(tao, libro, at iba pa) o iba-ibang paksa o opinion sa isang
3. Igawa ng balangkas ang bawat kabanata. Bubuuin ito ng
pakssa.
mahahalagang puntos at impormasyon tungkol sa tauhan.
e. Gumamit ng angkop na mga transisyon (halimbawa:
4. Gumawa ng isa hanggang dalawang pangungusap sa buod,
gayundin, sa kabilang dako, gayunman, at iba pa) at paksang
storyline, o tema.
pangungusap. Banggitin din ang pinagkunan.
5. Gawan ng sinopsis ang bawat kabanata.
f. Gawing impormatibo ang sintesis. Ipakita ang mga
*Ikuwento ang buong istorya gamit ang mga datos mula sa bawat
pagkakapereho at pagkakaiba ng mga ideya, opinyon,
kabanata.
paniniwala, reaksyon, at iba pa.
*Hindi kailangang ipaliwanag ang lahat ng bagay.
g. Huwag maging masalita sa sintessis. Mas maikli, mas
6. Sundin ang mga kronolohiya ng istorya.
Mabuti ngunit may laman, lalim, at lawak.
*Laging sa pangkasalukuyan ang gamit ng pandiwa.
h. Maging matapat sa teksto, kinapanayam, o pinagkunan ng
impormasyon.
 PL
Reaksiyon sa Iskolastisismo
- Ang larangan ng Humanidades ay umusbong bilang reaksiyon sa

iskolatisismo sa panahon ng mga Griyego at Romano kung saan

3.Kongklusyon
inihahanda ang tao na maging doctor, abogado, at sa mga kursong
- Ibuod ang nakitang mga impormassyon at pangkahalatang
koneksyon ng iba-ibang pinagsamang ideya. Maaaring magbigay- praktikal, propesyonal, at siyentipiko.
komento dito o kaya’y magmungkahi.
Metodolohiya at Estratehiya
Isinasagawa ang sintesis para sa mga sumusunod: - Gumagamit ng lapit na analitikal, kritikal, at ispekulatibo ang

1. Introduksyon ng koleksiyon ng mga artikulo ssa libro o journal. Humanidades.

2. Report ng pinag-ussapan ssa talk show, pulong, komperensiya, o

- sa mga ito nabibigyan ng pagkakataong suriin ang isang teksto sa
panel discussion.
paraang sistematiko at organisado.
3. Rebyu ng mga literatuang pinagkunan ng impormasssyon o ideya
ukol sa issang paksssang may maraming may-akda na sinangguni Analitikal na Lapit
para sa sinusulat na tessisi o disertassyon. - ang ginagamit sap ag-organisa ng mga impormasyon sa mga
4. Report ng isang dokumentaryo ukol sa isang paksa na may iba’t kategorya, bahagi, grupo, uri, at mga pag-uugnay-uganay ng mga ito
ibang taong kinapayam. sa isa’t isa.
5. Maikling rebuy ng mga sinulat ng isang may-akda kaugnay ng
Kritikal na Lapit
isang particular na paksa.
- kung ginagawan ng interpretasyon, argumento, ebalwasyon at
pagbigay ng sariling opinyon sa ideya.
Abstrak
Isa itong maikling buod ng pananaliksik, artikulo, tesis, disertasyon, Ispekulatibong Lapit
rebuy, proceedings, at papel-pananaliksik na naisumite sa - ang pagkilala sa mga senaryo mga estratehiya o pamamaraan ng
komperensiya at iba pang gawain na may kaugnay sa disiplina upang pagsusuri, pag-iisip, at pagsulat.
mabiliss na matukoy ang layunin ng teksto.
Metodolohiya at Estratehiya
1. Paglalarawan
Mga bahaging makikita sa ialng abstraks
2. Paglilista
 Pamagat
3. Kronolohikal
 Paksang pangungusap
4. Sanhi at Bunga
 Layunin
5. Pagkukumpara
 Metodolihiya
6. Epekto
 Mga Datos
 Resulta ng Pag-aaral Tatlong anyo ng pagsulat sa larangan ng Humanidades batay sa
 Kritikal na Diskusyon
layunin (Quinn at Irvings, 1991):
PAGSULAT SA LARANGAN NG HUMANIDADES: PAGBUO NG
LAKBAY-SANAYSAY
HUMANIDADES - PAG-UNAWA SA TAO AT SA MUNDO A. Impormasyonal - maaari itong isagawa sa pamamagitan ng
 Ang layon ng humanidades ay ang gawin tayong tunay na mga sumusunod:

tao sa pinkamataas na kahulugan nito.  Paktuwal- na impormasyon bilang background gaya

- J. Irwin Miller ng talambuhay o maikling bionet tungkol sa may-
akda o libro sa pabalat, artikulo tungkol sa
Erasmus - prinsipe ng humanidades kasaysayan ng mga bagay, at iba pa.

Patriarch - ama ng humanism

 Paglalarawan - nagbibigay ito ng detalye, mga
“ Hindi kung ano ang gagawin ng tao, kundi kung paano maging tao”. imahe na dinedetalye sa isipan ng mambabasa,
Ito ang pangunahing layunin ng larangan ng humanidades. sinasabayan ng kritikal na pagsusuri na karaniwan
ay isinasagawa sa mga akdang pampanitikan gaya
Binubuo ng mga sumusunod na Disiplina ang Larangan: ng kritisismo, tula, kuwento, nobela, at iba pa.

HUMANIDADES
 Proseso - binubuo ito ng paliwanag kaugnay ng
Panitikan
Teknik, paano isinagawa, at ang naging result ana
 Wika teatro
kadalasa’y ginagawa sa sining at musika.
Pilosopiya
 Relihiyon B. Imahinatibo - binubuo ito ng mga malikhaing akda gaya ng

piksyon (nobela, dula, maikling kuwento) sa larangan ng

Sining
 Biswal panitikan , gayundin ang pagsusuri dito.
o Pelikula C. Pangungumbinse - pangganyak ito upang mapaniwala o di-
o Teatro
mapapaniwala ang bumabasa, nakikinig, at nannonood sa
o Sayaw
 Applied teksto o akda. Subhetibo ito kaya’t magalagang ang
o Graphics opinyon ay kaakibat ng ebidensiya at katuwiran o
 Industriya
argumento.
o Fashion
o Interior

Fine Arts (Malayang Sining)

 Calligraphy
 Studio arts
 Art history
 Print making
 Mixed media