MGA URI NG AKADEMIKONG SULATIN: 4.

Bumuo ng plano sa organisasyon ng sulatain

5. Isulat ang unang burador
Abstrak 
Isang maikling buod ng artikulo, ulat at pag aaral na inilalagay
6. Ilista ang mga sanggunian
bago ang introduksiyon. Ito ang siksik na bersiyon ng mismong 7. Rebisahin ang sintesis
papel. 8. Isulat ang pinal na tesis
Mga Uri ng Abstrak  
Talumpati
Deskriptibong Abstrak  Pormal – Ang talumpati ay isang pormal na pagpapahayag
na binibigkas sa harap ng manonood o tagapakinig.
Pinaghahandaan, gumagamit ng piling wika, at may tiyak na
 Inilalarawan sa mga mambabasa ang pangunahing layunin.
ideya ng papel.  Opinyon – Ito ay isa ring buod ng kaisipan o opinyon ng
 Nakapaloob dito ang kaligiran, layunin, at tuon ng isang tao na pinababatid sa pamamagitan ng pagbigkas.
papel. Manghihikayat, tumugon, mangatwiran, magbigay ng
Impormatibong Abstrak kaalaman o impormasyon, at maglahd ng isang paniniwala.
 Ipinahahayag sa mga mambabasa ang mahahalagang  Masining – Isang masining na pag papahayag tungkol sa
ideya ng papel. isang mahalaga at napapanahong paksa sa paraang
 Maikli ito, karaniwang 10% ng haba ng buong papel at pasalita sa harap ng tagapakinig. Karaniwang binibigkas
isang talata lamang. bagaman madalas itong nagsisimula sa nakasulat na anyo.
Mga hakbang sa pagsulat ng abstrak Uri ng Talumpati Ayon sa Layunin

1. Basahing muli ang buong papel. 1. Talumpating nagbibigay impormasyon

2. Isulat ang unang draft ng papel. – Nagpapaliwanag, nag-uulat, naglalarawan, nagbibigay
kahulugan, nagpapakita ng kaganapan, nagbibigay liwanag.
3. Irebisa ang unang draft upang maiwasto ang anumang
2. Talumpating nanghihikayat – May layuning mapaigting,
kahinaan.
mabago, maimpluwensyahan o mapatotohanan ang mga
4. I-proofread ang pinal na kopya. saloobin, paniwala o emosyon ng tagapakinig.
Mga Katangian ng Mahusay na Abstrak 3. Talumpating  nagtataguyod ng pagbubuklod-buklod ng
lipunan – Naglalayong maiangat ang damdamin ng
1. Binubuo ng 200-250 na salita. pagbubuklod-buklod, pagkakapatiran at pagkakaisa.
Uri Ayon sa Anyo at Kahandaan
2. Gumagamit ng mga simpleng pangungusap.
3. Walang impormasyong hindi nabanggit sa papel.
1. Impromptu
4. Nauunawaan ng target na mambabasa.
2. Extemporaneous
3. Pinaghandaan
Sintesis 4. Binabasa ang manuskrito
 Pagsasama ng dalawa o higit pang buod. Bahagi ng Talumpati
 Paggawa ng koneksiyon sa pagitan ng dalawa o higit pang
mga akda o sulatin .
 Pagsasamang iba’t ibang akda upang makabuo ng isang 1. Panimula
akda nakapag-ugnay. 2. Katawan
Dalawang Anyo
3. Konklusyon
Pagbabalangkas ng Talumpati
 Explanatory
 Argumentative
Mga Uri ng Sintesis 1. Kronolohikal – Pagsasaayos batay sa ugnayan ng
panahon; Nakaraan —> Kasalukuyan —> Hinaharap
2. Lohikal (Topikal) – Pagsasaayos batay sa pangunahing
1. Background Synthesis – ito ay isang uri ng sintesis na paksa; Paguuri-uri
nangangailangang pagsama-samahin ang mga sanligang
impormasiyon ukol sa isang paksa at karaniwan itong 3. Komparison/Kontrast – Tungkol sa dalawa o tatlong punto
inaayos ayon sa tema at hindi ayon sa sanggunian. na nahahati asyon sa pagkakapareho o pagkakaiba na ang
layunin ay palitawin ang kahusayan ng paninindigan sa
2. Thesis-driven Synthesis – halos katulad lamang ito sa ng kabilang panig.
background synthesis ngunit nag kakaiba lamang sila sa
pagtutuon, sapagkat sa ganitong uri ng sintesis hindi lamang 4. Problema-Solusyon – Ito’y ginagamit bilang panghihikayat
simpleng pagpapakilala at paglalahad ng paksa ang o nag papakilos
kailangan kung hindi ang malinaw na pag-uugnay ng mga 5. Sanhi at Bunga – Nagpapakita ng kaibahan ng sanhi sa
punto sa tesis ng sulatin. bunga ng isa o higit pang kondisyon. Angkop ito sa
3. Synthesis for the Literature – ginagamit ito sa mga sulating talumpating nanghihikayat.
pananaliksik. Kadalasang kahingian ng mga sulating 6. Bentahe at Disadbentahe – Paghahati sa mabuti (pro’s) at
pananaliksik ang pagbabalik-tanaw o pagrebyu sa mga hindi mabuting (con’s) mga impormasyon. Tagapakinig ang
naisulat nang literature ukol sa paksa. Karaniwang bahalang tumimbang sa dalawang bahagi upang
isinasaayos ang sulatin batay sa mga sanggunian ngunit magpasyang mamili sa dalawang panig.
maaari rin namang ayusin ito batay sa paksa. Pagsulat ng Talumpati
Bigyang Pansin ang mga Sumusunod:

1. Paghahanda – Bahagi ng paghahanda ang pagtiyak sa mga

1. Tamang impormasiyon mula sa sumusunod:
pinaghanguan/sangguagnian  Layunin ng Okasyon – Mahalagang alamin ng
2. Organisasiyon ng teksto tagapagtalumpati ang layunin ng pagdaraos ng okasyon.
3. Napagtitibay ang nilalaman at napapaillalim pag-uunawng  Layunin ng Tigapagtalumpati – Tiyakin ng
nagbabasa tagapagtalumpati sa kaniyang sarili kung ano ang kaniyang
Mga Hakbang sa Pagsulat ng Sintesis magiging layunin sa pagtatalumpati
 Manonood – Ang manonood ay hindi lamang tagapakinig.
Pangunahing salik din sila sa nilalaman at estilo ng
1. Linawin ang layunin talumpati.
2. Pumili ng naaayon na sanggunian batay sa layunin at  Tagpuan ng Talumpati – Tumutukoy ito sa lugar,
kagamitan, oras, at daloy ng programang kapapalooban ng
basahin ng mabuti ito.
talumpati.
3. Buuin ang tesis na sulatin
Mahalaga ang panimulang pagsisiyasat sa mga elementong ito
dahil kailangang isaalang-alang ang mga ito sa pagtitiyak sa
nilalaman, tagal, at tono ng talumpati.
Pananaliksik
 Pagbuo ng plano – Kailangang pag-aralang mabuti ang
paksa o tema, at/o papel ng ng tagapagtalumpati sa
okasyon. Isaisip na maraming iba’t ibang paraan o
estratehiya ng paggawa ng isang paksa o tema. Ilista ang
mga ito at piliin ang pinakaangkop sa okasyon sa layunin, sa
manonood at tagpuan.
 Pagtitipon ng materyal – Batay sa karanasan ng maraming
manunulat, madali lang ang mismong pagsusulat kung ang
lahat ng material na kailangan ay nandiyan na sa mismong
oras ng pagsulat. Ito ay maaring aklat, artikulo, panayam,
kuwento, pelikula, musika, at/o larawan.
 Pagsulat ng balangkas – Ito ang magbibigay ng direksiyon
sa pagsulat sa pamamagitan din nito ay maaaring makita
kung ano pang bahagi ang kulang sa datos at kung
kailangan pa ng dagdag na materyal
1. Pagsulat – Simulang sulatin ang talumpati ayon sa nabuong
balangkas. Naritong ang ilang pangkalahatang gabay sa
pagsulat:
 Sumulat gamit ang wikang pabigkas
 Sumulat sa simpleng estilo
 Gumamit ng iba’t ibang estratehiya at kumbensyon sa
pagpapahayag
 Gumamit ng mga angkop na salitang pantrasisyon
 Huwag piliting isulat agad ang simula at katapusan ng
talumpati
Panukalang Proyekto
 Detalyadong deskripsyon ng isa basahin ng serye ng mga
aktibidad na naglalayong malunasan ang isang suliranin.
 Hindi maituturing na proyekto ang dating aktibidad na nauulit
sa eksaktong pamamaraan, mga aktibidad na walang
malinaw na layunin, at mga regular na aktibidad ng
organisasyon
 Maari itong nakasulat o oral na presentasyon, internal o sa
kinabibilangang grupo o eksternal o di-kinabibilangang
organisasyon, maaari ring hiningi (solicited/invited) o hindi
hiningi (unsolicited / prospecting).
 Ang maikling panukalang proyekto ay may 2 hanggang 10
pahina na nasa anyong liham lamang, samantalang mahigit
sa 10 pahina ang isang mahabang panukala. Maaaring may
parehong bahagi ang 2 ngunit mas elaborated at
sumusunod sa structured format ang mahabang panukala.
Mga Hakbang sa Pagsulat ng Panukalang Proyekto (Americ
an Red Cross, 2006)
1.  Magplano nang maagap – pagkausap sa
mga stakeholder upang matalakay ang mga
pangangailangan at masuri ang panukalang proyekto.
2. Gawin ang pagpaplano nang pangkatan – kolaboratibong
paghahati ng gawain
3.  Maging realistiko sa panukala – kung  ano lamang ang
kakayanin sa loob ng panahong nakatalaga at kung ano ang
maaaring makamit. Sundin ang S.M.A.R.T. (specific,
measurable, attainable, realistic at time-bound)
4.  Matuto bilang organisasyon – sa karanasan ng sarili at ng
iba
5. Maging makatotohanan at tiyak – iwasang maging
masaklaw
6. Limitahan ang paggamit ng teknikla na jargon –  gumami
t ng mga salitang pangkaraniwan at naiintindihan ng lahat sa
halip na mga teknikal  o espesyalisadong salita.
7. Piliin ang pormat na malinaw at madaling basahin
– makatutulong ang kasimplehan ng pormat at anyo
8. Alalahanin ang prayoridad ng hihingian ng suportang pi
nansyal – tiyaking top of the list na prayoridad ng mag-
aapruba ang panukala.
9. Gumamit ng mga salitang kilos sa pagsulat ng panukala
– kabilang dito ang mga salitang simulan, ikumpara,
maghandog, mangulo, mag-organisa, suportahan,
magpakahulugan, gumawa, gumamit at iba pa.
Mga Bahagi ng Panukalang Proyekto
1. Panimula – dito inilalahad ang  mga rasyonal o ang mga  paksa at para na rin magkaroon ng sapat na pag-introduce
suliranin, at  motibasyon.
2. Katawan – dito inilalagay ang  detalye ng mga kailangang  isa na ring paraan upang maipakilala ang sarili sa mga
gawin at ang  iminumungkahing badyet  para sa mga ito
3. Konklusiyon – dito inilalahad ang mga benepisyong
maaaring idulot ng proyekto at kung bakit  ito dapat
aprubahan
Mga Espisipikong Laman ng Panukalang Proyekto
1. Pamagat – dapat malinaw at maikli
2. Proponent ng Proyekto – tumutukoy sa tao o
organisasyong nagmumungkahi ng proyekto
3. Kategorya ng Proyekto – ang proyekto ba ay seminar,
o kumprensiya, palihan, pananaliksik,  patimpalak,
konsiyerto, o outreach  program?
4. Petsa – kailan ipapadala ang proposal at ano ang
inaasahang haba ng  panahon upang maisakatuparan  ang
proyekto
5. Rasyonal – ilalahad dito ang mga  pangangailangan sa 
pagsasakatuparan ng proyekto at  kung ano ang
kahalagahan nito
6. Deskripsiyon ng Proyekto – isusulat dito ang panlahat at
tiyak na layunin; nakadetalye dito ang mga pinaplanong 
paraan upang maisagawa ang proyekto at ang  inaasahang
haba ng panahon
7. Badyet – itatala rito ang detalye ng  lahat ng inaasahang
gastusin  sa pagkompleto ng proyekto
8. Pakinabang –Ano ang pakinabang ng proyekto  sa mga
direktang maaapektuhan  nito-sa ahensiya o indibidwal na 
tumulong upang maisagawa ang  proyekto?
Bionote 
Ang  bionote ay isang maiksing tala ng personal na
impormasyon ukol sa isang magtatanghal o sinumang magiging
panauhin sa isang kaganapan (event, seminar, symposium, mga
patimpalak at / o sa gig).
Maaari ring makita ang bionote sa likuran ng mga pabalat ng
libro, at kadalasan ay may kasamang litrato ng awtor o ng may-
akda.
Ang bionote ay karaniwang dalawa hanggang tatlong
pangungusap lamang na naglalarawan sa taong paksa ng
bionote.  Ang  bionote ay dapat na isang impormatibong talata
na siyang nagpapaalam sa mga mambabasa o makikinig kung
sino ang taong paksa ng bionote o ano-ano ang mga nagawa ng
paksa bilang propesyunal. Inilalahad din dito ang iba pang
impormasyon tungkol sa paksa na may kaugnayan sa
tatalakayin sa kaganapan.
Ang bionote ay dapat lamang na isang maikling impormatibong
sulatin na karaniwang isang talata lamang at naglalahad ng mga
kwalipikasyon ng isang tao o indibidwal at ng
kaniyang kredibilidad bilang panauhin o bilang propesyunal.
Paano gumawa ng bionote? Narito ang mga dapat tandaan
sa pagsusulat ng bionote:
Dapat batid ng lahat na iba ang bionote sa talambuhay at / o
autobiography. Napakalaki ng agwat nito dahil ang bionot ay
nararapat lang na maikli at siksik, samantalang dapat ay mas
detalyado at mas mahaba ang pagsusulat ng talambuhay at / o
ng autobiography.
Dapat din na batid ng lahat na iba ang bionote sa curriculum
vitae, resume, at biodata. Hinihingi sa mga cv, resume, at
biodata ang mga personal na impormasyon ng paksa tulad ng
ngalan, kasarian, edad, petsa at lugar ng kapanganakan,
tangkad, timbang, at marami pang ibang impormasyon tungkol
sa paksa.
Bakit nagsusulat ng bionote?
 Ito ay para ipaalam sa iba / lahat ng manonood, mambabasa
at / o makikinig ang kredibilidad sa larangang kinabibilangan
na siyang tatalakayin sa isang kaganapan
• Para rin ipakilala ng may akda ang kaniyang sarili sa mga
mambabasa
• Para ang bionote ay magsilbing marketing tool
• Para rin ipaalam sa iba / lahat na hindi ang karakter ng
sa kredibilidad sa larangang kinabibilangan ng paksa. Ito ay
mambabasa.
Narito ang mga Katangian ng  Bionote
 maikli lang dapat ang nilalaman nito
• gumagamit ng ikatlong panauhan para hindi masyadong
egocentric
• kinikilala ang mga mambabasa o ang target market
• gumagamit ito ng baligtad na tatsulok – tulad sa pagsulat
ng mga balita at iba pang obhetibong sulatin, talagang
inuuna ang pinakamahalagang impormasyon sa bionote
• nakatuon sa mga angkop na kasanayan o katangian ang
nilalaman ng bionote
• binabanggit ang degree o tinapos ng paksa sa bionote.
Isang mahalagang paalala: maging matapat lago sa
pagbabahagi ng mga impormayson.
Ang isang posisyong papel ay isang salaysay na naglalahad
ng kuro-kuro hinggil sa isang paksa at karaniwang isinulat ng
may-akda o ng nakatukoy na entidad, gaya ng isang partido
pulitikal. Nilalathala ang mga posisyong papel sa akademya, sa
pulitika, sa batas at iba pang dominyo.
Ang balangkas ng isang posisyong papel ay mula sa
pinakapayak tulad ng isang liham sa patnugot hanggang sa
pinakamagusot tulad ng isang akademikong posisyong
papel. Ginagamit rin ng malalaking organisasyon ang mga
posisyong papel upang isapubliko ang kanilang mga opisyal na
pananaw at ng kanilang mga mungkahi.
Replektibong Sanaysay

Narito naman ang mga Layunin at Gamit ng Bionote

Ginagamit ito para sa iba pa o mas kakaibang personal profile
ng isang indibidwal, tulad ng kanyang academic career at mga
academic achievements, at iba pang impormasyon ukol sa
kanya.
Ang Mga Dapat Laman ng Bionote
 Personal na impormasyon gaya ng mga sumusunod:
tinubuan lupa o pinagmulan, edad, buhay kabataan-
kasalukuyan
 Kaligirang pang-edukasyon na sumasakop sa ngalan ng
mga paaralang pinasukan, digri na tinapos, at mga
karangalan
 Ang bionote ay ambag sa mga larangang kinabibilangan
gaya ng mga kontribusyon at mga adbokasiya.
Mahalagang Ideya! Ang bionote, sa totoo lang, ay maituturing
na isang marketing tool. Ginagamit ito upang itanghal ang mga
pagkilala at mga natamo ng indibidwal.
Ang Replektibong Sanaysay
– Isa itong uri ng panitikan na nakapasailalim sa isang anyong
tuluyan o
prosa
– Ito ay nangangailangan ng sariling perspektibo, opinyon, at
pananaliksik sa paksa.
– Isang masining na pagsulat na may kaugnayan sa pansariling
pananaw at damdamin sa isang partikular na pangyayari.
– Iparating ang pansariling karanasan at natuklasan sa
pananaliksik
– Naglalayon din ito na maipabatid ang mga nakalap na mga
impormasyon at mailahad ang mga pilosopiya at karanasan ukol
dito at kung maaari ay ilalagay ang mga batayan o
talasanggunian

Dapat lahat tayo ay may matapat sa pagbabahagi ng mga

impormasyon Kinokondena dapat ang mga fake news.

Agenda at Katitikan ng Pulong

Ang agenda ay layunin o gabay ng isang pagpaplano na dapat

ay matupad ngunit ang planong ito ay pinananatiling sikreto. Ang
paggawa ng agenda ay maaaring sinasabi lamang sa bawat
miyembro ng grupo o pwede rin namang gumawa ng balangkas.

Ang katitikan ng pulong ay isang akademikong sulatin na

naglalaman ng mga tala, rekord o pagdodokumento ng mga
mahahalagang puntong nailahad sa isang pagpupulong. So,
para mas ma-gets mo, sa wikang Ingles, tinatawag itong
“minutes of meeting”. Hindi kasi kilala sa mga Pilipino ang tawag
na “katitikan ng pulong” dahil nasanay tayong gamitin ang
wikang dala ng dayuhan sa mga ganitong mga bagay-bagay.

Photo Essay

Isa itong koleksyon ng mga imahe na inilagay sa isang partikular

na pagkasund-sunod upang ipahayag ang mga pangyayari,
damdamin at mga konsepto sa pinakapayak na paraan.

Lakbay Sanaysay

Ang mga lakbay sanaysay ay mga uri ng sulatin kung saan ang
may akda ay nagbibigay ng paglalarawan ng kaniyang mga
naranasan, gabay, o damdamin sa paglalakbay.

Maaring maging replektibo o impormatibo ang pagsulat ng isang

lakbay sanaysay. Kadalasang ginagamit ang mga lakbay
sanaysay sa mga travel blogs upang manghikayat sa mga taong
maglakbay sa isang partikular na lugar.

Ilan sa mga halimbawa nito ay ang mga sumusunod:

1. Travel blogs
2. Travel shows

Posisyong Papel