27.02.
2023
Üretim ve Operasyon
Yönetimi
01
Prof.Dr. Necdet Özçakar
0 1
Üretim ve Operasyon Yönetimi
Üretim ve Operasyon
Yönetimi
işletmenin elinde bulunan
• malzeme
• makine
• insangücü
gibi kaynakların
belirli miktarlardaki mamulün
istenilen kalitede,
istenilen zamanda
ve mümkün olan
en düşük maliyetle
üretimini sağlayacak biçimde
Üretim ve operasyon yönetimi
bir araya getirilmesidir.
2 3
Üretim ve Operasyon Yönetiminin Temel Taşları
Bu dört temel odak noktası
ile ilgili hedeflerin hepsinin
aynı anda gerçekleşmesi
çok kolay değildir;
çünkü, birbirleriyle çelişen
tarafları da vardır
Miktar, üretim işletmeleri
için tarih boyunca en önemli
odak noktası olmuştur;
ancak, en fazla miktarı en
kısa zamanda üretmeye
çalışırken
kaliteden ödün
Üretilen ürünler verilmemelidir.
4 5
Üretim
Ekonomistler üretimi,
kısa bir ifade ile
“fayda yaratmak” şeklinde
tanımlarken
mühendisler ise,
“bir fiziksel varlık üzerinde,
onun değerini arttıracak
bir değişiklik yapmak
ya da
hammadde veya yarı
mamulleri kullanılabilir bir
mamule dönüştürmektir”
Bir üretim faaliyeti şeklinde tanımlamışlardır.
Üretim ve Operasyon Yönetiminin Temel Taşları
Kalite Maliyet
Miktar Zaman
Üretim ve operasyon yönetiminin dört temel taşı
Üretim ve Operasyon Yönetiminin Temel Taşları
İşletmeler üretim miktarını
arttırmak için zaman içinde
çeşitli arayışlar içinde
olmuşlardır.
Bunlardan bir tanesi de
teşvikli ücret sistemleridir.
Bu sistemde, belirli bir
miktardan daha fazla üreten
işçiye daha fazla ücret
ödenmektedir.
İlk bakışta, üretim miktarını
artıran faydalı bir uygulama
gibi gözükse de; hatalı ürün
oranlarını önemli miktarda
Miktar artışı hatalarda artışa neden olmamalıdır
arttırdığı da unutulmamalıdır.
1
 27.02.2023

Üretim ve Operasyon Yönetiminin Temel Taşları
Mükemmel bir kalite düzeyini
sağlamaya çalışırken
bunun aşırı bir maliyete
neden olmamasına da özen
gösterilmelidir.
Doğal olarak, daha yüksek bir
kalite düzeyine sahip bir mal
ya da hizmet için
müşterinin daha yüksek bir
bedel ödemeye hazır olduğu
düşünülebilir.
Ancak bunun her zaman
mümkün olup olmadığı
Maliyet artışı konusunda iyi düşünülmelidir.
6 7
Üretim ve Operasyon Yönetiminin Temel Taşları
Müşteri çoğu zaman daha
kaliteli bir ürün için daha
fazla öder.
Ancak, kalite düzeyini
çok üst seviyelere
yükseltmekle,
her zaman aynı oranda
daha fazla para
kazanılmayacağını da
unutmamak gerekir.
Ayrıca müşterini ürünün
hangi özelliğine daha fazla
para ödeyeceğini de iyi
Kalite – fiyat – maliyet dengesi bilmek gerekmektedir.

Üretim ve Operasyon Yönetiminin Temel Taşları
Müşteriye, üretilen ürünle
ilgili olarak
daha kısa bir zaman
periyodunda teslim etme
sözünü verirken
bunun yapılacak fazla
mesailerle;
yani, önceden
hesaplanandan daha
yüksek bir maliyetle
gerçekleşmemesine dikkat
edilmelidir
Üretim ve Operasyon Yönetiminin Temel Taşları
Düşük maliyete odaklanarak
daha ucuz ama niteliksiz işçi
çalıştırıldığında
ya da ucuz ama uygun
olmayan malzeme
kullanıldığında
sonuç; kalitesiz ürünler,
zamanında teslim edilmeyen
siparişler ve memnun
olmayan müşterilerdir.

Zaman planlama Ucuz işgücü

8 9

Üretim / Operasyon Dönüşüm Süreci Üretim / Operasyon Dönüşüm Süreci

Girdiler Dönüşüm Çıktılar Mal üretimi örneği

Mal Dönüşüm
Girdiler Çıktılar
Malzeme Üretimi Süreci
Domates Fabrika binası, domates, Domateslerin yıkama, Metal
İnsangücü
Salçası domates işleme ve salça ayıklama, parçalama kutuda
Metot Üretim Mal Fabrikası üretim makineleri, metal işlemlerinden sonra salça
Operasyon salça kutusu, işgücü, evaparatörden geçirilerek
Makine Süreci Hizmet kutulara dolum makinesi, salça elde edilmesi.
Sermaye diğer paketleme Salçanın pastörize
malzemeleri, elektrik vb. edilmesi ve kutulara
Yönetim
10 doldurma işlemi. 11

2
 27.02.2023

Üretim / Operasyon Dönüşüm Süreci Üretim / Operasyon Dönüşüm Süreci

Hizmet üretimi örneği
Hizmet
Girdiler
Üretimi
Erkek Berber dükkânı, berber
Berberi koltuğu, ayna, makas,
tarak, fırça, ustura, tıraş
makinesi, su, şampuan,
jöle, havlu, berber,
parfüm, fön makinesi,
müşteri vb.
Üretim süreci üretilen ürünün basit ya da karmaşık olmasına
bağlı olarak çok farklı sayıda ve nitelikte faaliyetleri içerebilir.
Dönüşüm Bir vida tek parça olarak tek işlem ile üretilirken..
Çıktılar
Süreci Bir otomobil binlerce parçadan oluşmakta ve uzun bir üretim
Müşterinin saçını yıkama, Saç süreci sonunda üretilmektedir…
kurulama, kesme, tarama, ve/veya
fön makinesi ile şekil sakal
verme işlemleri. Sakal tıraşı
tıraşı işlemleri. olmuş
müşteri.

12 13

Üretim / Operasyon Dönüşüm Süreci Üretim / Operasyon Dönüşüm Süreci

Tarladan gelen pamuk fabrikada

İşlenerek ipliğe dönüştüğünde
pamuk ipliği bir mamul;
pamuklu kumaş üreten bir
Başka bir bakış açısı ile hammaddeler bir üretim süreci ile fabrikanın girdisi olduğunda ise
mamul maddelere dönüşürler. hammadde olarak nitelendirilebilir.
Bazen bu noktada nelerin hammadde nelerin mamul madde Tekstil sektöründe pamuklu
olduğu konusunda bir tanımlama sorunu ortaya çıkar. giysiler üreten bir işletmede ise
pamuklu kumaş hammadde,
Örneğin, pamuk ipliğinin hammadde mi yoksa mamul madde
mi olduğunun sorgulanmasında, üretilen pamuklu giysiler de
mamul olarak
üzerinde durulması gereken, girdi-çıktı dönüşüm sürecinin nitelendirilmektedir…
hangi tarafında yer aldığıdır… 14 15

Mal ve Hizmet Üretimi Mal ve Hizmet Üretimi

Mal ve hizmet arasındaki farklar
MAL HİZMET
Mal somuttur Hizmet soyuttur
Mal üretildikten sonra istenildiği Hizmet üretildiği anda
kadar depolanabilir tüketildiğinden depolanamaz Sadece mal veya hizmet özelliği gösteren örneklerin
Üretilen malın satışı çok uzakta Satış genellikle verilen hizmetin bir bulunması oldukça zordur
gerçekleşebilir parçasıdır Karşılaştırma tablosu uç örnekler göz önüne alınarak
Mal üretildikten sonra istenilen Hizmet değil hizmet veren
hazırlanmıştır. Bu özelliklere bakıldığında, üretilen tüm
yere nakledilebilir nakledilebilir
ürünlerin kolay bir şekilde “mal” ya da “hizmet” olarak
Malın kalite özelliklerinin ölçülmesi Hizmetin kalite özelliklerinin
nitelendirilerek iki gruba ayrılacağı düşünülmemelidir.
genellikle kolaydır ölçülmesi genellikle zordur
Üretim yeri seçiminde sadece Hizmet yeri seçiminde müşteriye Sunulan mal veya hizmetin çok iyi incelenmesi durumunda;
maliyet önemlidir yakınlık da önemlidir İlk bakışta“mal” olarak nitelendirilen bir ürünün, belirli bir oranda
Mal üretiminde standardizasyon Hizmette standardizasyon genellikle “hizmet; yine ilk bakışta “hizmet” olarak nitelendirilen bir
kolaydır zordur 16 ürünün de, belirli oranda “mal” içerdiği görülebilmektedir... 17

3
 27.02.2023

Mal ve Hizmet Üretimi Mal ve Hizmet Üretimi

Otomobil ilk bakışta fiziksel Daha otomobil alınmadan,

bir mal için iyi bir örnek bir galeride otomobili ve
olarak düşünülebilir. özelliklerini incelerken hizmet
Ancak, gerek otomobilin alınmaya başlanılır.
Otomobili alınırken
satınalma sürecinde
Kredi kullanılacaksa
ve gerekse de sonrasında
ortaya bir hizmet alanı
hizmet de kaçınılmaz bir
şekilde işin içine dahil daha çıkmaktadır.
olmaktadır… Mevcut araba takas olarak
verilip yenisi alınacaksa
yine bu konuda da hizmet
alınacaktır…
18 19

Mal ve Hizmet Üretimi Mal ve Hizmet Üretimi

Otomobil alındıktan sonra

bir kaza yapılırsa İşletmelerin müşterilerini
ya da otomobil arızalanırsa memnun etmek için
bu defa devreye sadece mükemmel otomobiller
servis işletmesi girer. üretmeleri yeterli değildir.
Ortaya çıkan hizmetle ilgili
Bu tür aksaklıklar ortaya faaliyetlerin de
çıkmasa da mükemmel olması gerekir…
periyodik bakım gerektiğinde
servis mutlaka uğranılması
gereken bir yerdir…
20 21

Mal ve Hizmet Üretimi Mal ve Hizmet Üretimi

Lokantaya gelen bir müşteriye Bu soruya cevap vermek için

Hizmet mi sunulur ? Mal mı sunulur ? bir lokantada gerçekleştirilen
tüm faaliyetler dikkatli bir
şekilde incelenmelidir.
Görülecektir ki bir lokantada
mal ve hizmet üretimini
birbirinden ayırmak
mümkün değildir.
Bir lokantada önce müşteriler
İçin çeşitli yemekler üretilir.
Üretilen bu yemekler lokantaya
gelen müşterilere sunulur…
22 23

4
 27.02.2023

Mal ve Hizmet Üretimi

Dolayısıyla, bu örnekteki mal ve

hizmeti birbirinden ayırmak
mümkün değildir.
Her ikisi de karşılıklı
olarak birbirinin parçasıdır.
Buradaki müşteri hem yediği
yemekten (maldan)
hem de yemeğin sunulma şeklinden
yani servisten (hizmetten)
memnun kaldığında,
lokantadan memnun olmuş
bir şekilde ayrılacaktır…
24