İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ

İŞLETME

YÖNETİM VE ORGANİZASYON - 12.HAFTA

PROF. DR. MUHTEŞEM BARAN

4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
4.2.7. Bölümlendirme:
• İşletmelerde işbölümü ve uzmanlaşmanın sonucunda
çok çeşitli işler olduğunu daha önce belirtmiştik.
Yukarıdaki bölümlerde belirtildiği üzere, bölünen iş’lerin
gruplaştırılarak, işyerinde bölümler oluşturulması
faaliyetlerine bölümlendirme denir. Bölümlendirmenin
temel amacı belirli amaçlarla bir araya getirilmiş iş’lerin
yapılmasında yüksek etkinlik ve verimliliğe ulaşmak ve
bu şekilde tüm işletmede verimlilik elde etmektir.
• İşletmelerde iş ve uzmanlıkların nasıl gruplaştırılarak
bölümler haline getirileceği ile ilgili hususlarda çeşitli
kriterler dikkate alınır.
1
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
BÖLÜMLERE AYIRMA BİÇİMLERİ

• Fonksiyonlara göre bölümlere ayrıma

• Üretilen Mal veya Hizmete göre bölümlere
• ayırma,
• Bölge temeline göre bölümlere ayrıma
• Müşteri temeline göre bölümlere ayırma
• İşlem veya Makine temeline göre
• bölümlere ayırma

2
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
BÖLÜMLERE AYIRMA BİÇİMLERİ

• Zaman temeline göre bölümlere ayırma

• Sayı temeline göre bölümlere ayırma
• Proje temeline göre bölümlere ayırma
• Matris örgütleme ve bölümlere ayırma

Bölümlere ayırma biçimlerinden birçoğu

bir araya getirilerek birlikte uygulanabilir.

3
 Karma Organizasyon
Genel Müdür
İşlevlere göre

Teknik Mali İşler Pazarlama Personel

Müdür Müdürü Müdürü Müdürü
Ürüne göre
Doğu
Madeni Eşya El Aletleri Batı Anadolu Merkez
Anadolu

Bölgeye göre
Pres Kaynak Montaj Toptan Perakende

İşleme göre
Müşteriye göre
1. Vardiya Şefi 2. Vardiya Şefi

Zamana göre
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
4.2.7.1.Geleneksel Bölümlendirme Yaklaşımları
• Geleneksel yaklaşımlar, günümüzde en çok
rastlanan bölümlendirme türlerini içerir. Bu
yaklaşımda emir komuta zinciri, çağlar boyunca
süregelen şekli ile yönetim hiyerarşisi içinde
yukarıdan aşağı olarak inen(dikey) bir yapıda
olduğundan, geleneksel bölümlendirmeler olarak
adlandırılmaktadır:
• Geleneksel bölümlendirmeleri iki grupta
toplayabiliriz:

5
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
4.2.7.1.1.İşlevsel Bölümlendirme:
Bu yaklaşımda aynı uzmanlık alanındaki çalışanlar ve
benzer iş ve görevler gruplandırılarak ortak beceri,
deneyim ve benzer işlere göre oluşturulan bölümler
kurulmaktadır. Bir işletmede üretim, satış, finansman,
muhasebe, tedarik, v.s. gibi çeşitli faaliyetler ve işlevler
bulunmaktadır. Örneğin satış ile görevleri yapan ve bu
konuda bilgili ve deneyimli kişiler bir araya getirilerek
“satış bölümü” oluşturulur. Aynı şekilde üretim ile ilgili
işlerde çalışanlar, “üretim”, tedarik ile ilgili işlerde
çalışanlar “tedarik” bölümleri altında gruplaştırılırlar.
Günümüzde en çok görülen bölümlendire türüdür.

6
İşlevlere göre Bölümlendirme
İşlerin ve görevlerin niteliklerine göre biraraya getirilmesi
Aynı ve/Veya benzer iş ve görevler biraraya getirilir

Başkan

Muhasebe Pazarlama Üretim

4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
Yararlar
• Verimli kaynak kullanımı
• Derin uzmanlık
• Üst yönetimin etkin kontrolu
• İşlevlerde bölüm içi koordinasyon
• Teknik uzmanlık konularında etkili çözüm
• Bölümlerde kariyer planlamasının etkinliği

8
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
Sorunlar
• İşlevsel bölümlerarası iletişim sorunları
• Dış çevre faktörleri değişikliğinde yavaşlık
• Örgütsel amaçlar yerine bölümsel amaçların
önceliği
• Karar alma yetkilerinde aşırı hiyerarşi
• Örgütsel sorunlarda sorumlulukların tesbitinde
güçlük

9
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
4.2.7.1.2. İşbirimlerine Göre Bölümlendirme:
İşletme genellikle işlevlere göre bölümlendirmelerle işe
başlar. Ama bazı durumlarda önemli olan ürün, bölge
ve projelerde işletme içinde bir bağımsız birim
oluşturulması gerekir. Bu bağımsız birim altında yine
işlevlere göre gruplandırılmış üretim, satış, tedarik,
muhasebe gibi alt bölümler olabilir. Görüldüğü gibi bu
tür bölümlendirmede işlevsel bölümlerin, önemleri
açısından ayrı bir birim haline getirilmesi yani
“bölümlerin gruplandırılması” sözkonusudur. Bu tür
bölümlendirmelerden en çok uygulanan örneklerin
bazıları şunlardır:

10
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
A. Ürüne/Projeye/Bölgeye Göre Bölümlendirme:
İşletmelerde işlevsel bölümler ayrı, bağımsız ürün,
proje veya bölge esasına göre gruplandırıldığında
ortaya çıkar. Örneğin bir kimya işletmesinde “deterjan
işbirimi”, “boya işbirimi” “tutkal işbirimi” gibi birimler
oluşturulur ve bu işbirimlerinin altında yine işlevsel
bölümlendirmeler yapılabilir. Aynı şekilde işletme “ Ege
Bölge Müdürlüğü”, “Akdeniz Bölge Müdürlüğü” olarak
işbirimlerini kurabilir.

11
 İşbirimlerine Göre Bölümlendirme
(Ürün;Bölge;Proje)
Önem verilen çıktı faaliyetlerine odaklı olarak oluşturulan özerk işbirimlerinden
meydana gelen bölümlendirme
Çıktı; ürün, bölge, proje olabilir

Başkan

A Ürünü/Bölgesi/Projesi B Ürünü/Bölgesi/Projesi C Ürünü/Bölgesi/Proje

Muhasebe Pazarlama Üretim Muhasebe Pazarlama Üretim Muhasebe Pazarlama Üretim

4. YÖNETİM FONKSiYONLARI

B. Müşteriye Göre Bölümlendirme

İşlerin ve faaliyetlerin, farklı özellik ve beklentiye
sahip müşterilerin beklentilerine uygun bir
bağımsız birim haline getirilmesidir.

13
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
Yararlar
• Değişken çevreye hızlı uyum
• Müşteri beklentilerine odaklı
• İşbirimi içinde işlevler arasında etkili koordinasyon
• Ürün ve müşteri konularında sorumlulukların
kolayca belirlenmesi
• İşbirimi amaçlarına öncelikli

14
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
Sorunlar
• Kaynakların verimli olarak kullanılamaması
• İşbirimleri arasında zayıf koordinasyon ve tam
bağımsızlık
• İşlevlere uygun uzmanlıkların geliştirilmiş
olamaması
• Kurum kaynaklarının temini için işbirimleri arası
rekabet

15
 İşlevsel ve İşbirimlerine
göre Bölümlendirme

Başkan

B Ürün/Proje A Ürün/Proje Muhasebe Pazarlama Üretim

M P Ü M P Ü A B C
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
4.2.7.2. Modern Bölümlendirme Yaklaşımları
• Modern bölümlendirme yaklaşımları, geleneksel yukardan aşağı
emir komuta ilişkilerini içeren dikey yapıların yanında, yatay emir
komuta ilişkilerine de yer veren yaklaşımlardır.

Matris bölümlendirme: İşlevsel ve işbirimlerine göre bölümlendirmelerin

«bir araya» getirilerek yapılan bir bölümlendirme türüdür. Geleneksel
bölümlendirme türlerinin aynı çatı altında bir araya getirmenin amacı,
verimlilik, koordinasyon ve etkili denetim sağlanması nedeni iledir. En tipik
düzenlemeler Ürün-işlevsel matrisi, proje-işlevsel matrisi ve ürün-bölge
matrisidir. Bu tür bölümlendirmelerde, verimlilik amacı ile bir işlevsel bölüme
mensup çalışanın, bir proje veya bölge tesas alınarak işbirimine göre
bölümlendirilmiş birimde görev yaptırılması gerekebilir. Bu durumda ast
konumundaki çalışanın iki yöneticisi(örneğin, biri işlevsel bölüm yöneticisi,
diğeri ürün bölüm yöneticisi) olabilmekte ve beklenmeyen işletme içi
çatışmalar çıkabilmektedir

17
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
• Görüleceği gibi bu tür bir durum yönetim hiyerarşisi
içinde dikey emir komuta zinciri temeli olan “bir
ast’ın bağlı bulunduğu ve emir aldığı sadece bir
yöneticisi olması gereklidir” ilkesini bozmaktadır.
Çünkü matris bölümlendirmede astlar hem işlevsel
bölümdeki fonksiyonel/kaynak müdürüne hem de
işbirimlerine göre yapılan bölümlendirmede
ürün/proje/işletme müdürüne bağlı olup ikisinden de
emir alabilmektedir. Ast’ın bağlı olduğu yöneticiler
arasında çatışma olasılığı yüksektir, çünkü
işlevsel/kaynak yöneticileri daha çok işlevsel
çıktılara önem verirken, ürün/proje/işletme
yöneticilerinin temel ilgi alanı işbiriminin çıktılardır.
18
 Matris Bölümlendirme-1
İşlevsel ve işbirimlerine göre yapılan bölümlere ayırmaların bileşimi

Başkan

Muhasebe Pazarlama Üretim

A Ürün/Proje

B Ürün/Proje
 Matris Bölümlendirme-1
Başkan

B Ürün/Proje A Ürün/Proje Muhasebe Pazarlama Üretim

A A A A A A
 Matris Bölümlendirme-1
Başkan

Muhasebe Pazarlama Üretim

A Ürün/Proje AA A Proje yetkisi

2 Üst’e
bağlı Ast’lar

B Ürün/Proje A A A

Emir komuta
yetkisi
 Matris Bölümlendirme-2
Mühendislik
Hizmetleri Müdürü

İşlevlere göre Ön Tasarım Makine Baş Elektrik Baş Hidrolik Baş Metalurji Baş
BaşMühendisi Mühendisi Mühendisi Müh. Mühendisi

A Projesi
Yöneticisi

B Projesi
Yöneticisi

C Projesi
Yöneticisi
Projelere göre
 Çok Boyutlu Matris
Genel
Müdür

İşlevlere göre
Üretim Pazarlama Mali İşler İdari İşler

A Projesi X Bölgesi
Yöneticisi
B Projesi Y Bölgesi
Yöneticisi
C Projesi Z Bölgesi
Yöneticisi

Bölgeye göre
Projelere göre
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
Yararlar
• Kaynakların verimli(göreceli) kullanımı
• Çevreye uygun esnek ve uyumcul bir yapı
• Genel ve işlevsel yönetim becerilerinin geliştirilmesi
• Çalışanların görevlerinin geliştirilmiş olması

Sorunlar
• İki üst’e karşı sorumluluk
• Üst yöneticiler arası çatışma
• İnsan ilişkileri eğitimi gerekliliği
• Üst’ler arasındaki güç dengesizliği
• Sorun çözümü için gerekli toplantılar iş zamanını azaltır

24
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
4.2.7.3.Bölümlendirme Konusunda Çağdaş
Yaklaşımlar
• Fazlasıyla değişken ve rekabetçi küresel ortamdaki
işletmeler içinde etkinlik ve verimlilik nedeni ile
farklı ve yeni bölümlendirme yaklaşımları ortaya
çıkmıştır. Dikey bir yapılandırmadan çok, yatay
yetki ilişkilerinin bulunduğu başlıca yeni
bölümlendirme yaklaşımları; Takım Esaslı ve
Şebeke Esaslı bölümlendirmelerdir

25
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
A. Takım Esaslı Bölümlendirme: İşletme belirli
görevleri yerine getirmek üzere çalışanlar arasında
takımlar oluşturur. Oluşturulan bu takımlarda emir
komuta ilişkileri genellikle yatay olup, ekip ruhuna
uygun bir birlik, beraberlik içinde katılımcı bir şekilde
görev yapılır. İşletmede bölümlerin yerine bu tür
amaca yönelik takımlar oluşturularak faaliyetler
yapılırsa takım esaslı bölümlendirme gerçekleştirilmiş
olur. Takım temelli yapının önemli amaçlarından biri
dikey yetkileri ve sorumluluğu mümkün olduğunca
aşağı düzeylere yükleyerek katılımcı ve işlerine bağlı,
ekip ruhunu benimsemiş çalışanlar yaratarak işlerin
görülmesidir.
26
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
• Takımlar, bir bölümlendirme aracı olarak kurulmayıp,
işletmenin karşılaştığı bazı sorunların çözümü için veya
sadece belirli bir görevin yerine getirilmesi için geçici
olarak da kurulabilir. Çeşitli bölümlerden uzmanlar farklı
bölümlerde var olan sorunlara çözüm getirmek veya
belli görevlerin yapılması amacıyla bir takım olarak bir
araya gelirler ve sorunların çözülmesine yardımcı
olurlar. Böyle geçici olarak sorun çözme veya belli
görev amaçlı takımlar, sorun çözüldükten veya görev
yapıldıktan sonra dağıtılır. Ancak takım esaslı
bölümlendirmelerde bahsedilen takımlar, bu tür belli
sürede sorun çözen veya görev yapıktan sonra dağılan
takımlar olmayıp, bir işlevsel veya işbirimine göre
kurulmuş bölümlerin yerine kurulan ve yerine kurulduğu
bölümün işlevin yerine getiren yapılardır.

27
 Takım Esaslı Bölümlendirme
Herhangibir yönetim düzeyinde işlevsel ve işbirimi bölümlerinin yerine farklı bir
yönetim ve yapıya sahip takımların kullanılması ile oluşturulur
 İşbirimlerine ve Takım Esasına
Göre Bölümlendirme (Örnek)

Başkan

A Urünü/Bölgesi/Projesi B Ürünü/Bölgesi/Projesi C ürünü/Bölgesi/Projesi

Muhasebe Pazarlama Üretim Muhasebe Pazarlama Üretim Muhasebe Pazarlama Üretim

4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
Yararlar
• İşlevsel bölümlendirme yararlarından bazıları burada da
geçerlidir
• İşlevsel bölümlendirmeler arası uzlaşma zemini
• Kısa zamanda koşullara uyabilme, olaylarda ve sorun
çözümünde hızlı karar verme
• Yüksek moral, çalışan katılım ve aidiyet duygularının
gelişmesi
• Daha az genel yönetim harcamaları
Sorunlar
• İki taraflı sadakat ve çatışma duygusu
• Toplantı zamanlarının çokluğu
• Gereksiz düşük dereceli merkezileşme
30
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
B. Şebeke Esaslı Bölümlendirme: İşletmenin temel
fonksiyonlarının, faaliyetlerinin ve kaynaklarının
bulunduğu, işlevlere, işbirimine, matris veya takım
esasına göre kurulmuş bölümlerin kapatılarak bu
faaliyet ve görevlerin işletme dışında mal ve hizmet
üreten ayrı şirketlere dağıtılması şebeke esaslı
bölümlendirmeyi en iyi şekilde tanımlamaktadır.
Böyle bir durumda işletme şebekeyi oluşturan işletme
dışı altyüklenicilerinin faaliyetlerini koordine eden bir
merkez gibi iş görür.

31
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
Şebeke esaslı bölümlendirmenin temel amacı
işletmenin rekabet üstünlüğü sağlayacak temel
yetenek özelliğinde en iyi yaptığı iş ve faaliyetlere
odaklanması, ve geri kalan işleri altyüklenici şirketlere
bırakmasıdır. Geleneksel hiyerarşik emir komuta
zincirinin yerini merkez işletme ile altyükleniciler
arasındaki yatay ilişkilerin aldığı şebeke yapıların
sayısı, son yıllarda “dış kaynaklardan yararlanma”,
“stratejik işbirlikleri” ve “ortak girişimler” gibi yeni
eğilimler sonucunda hızla artırmaktadır.

32
 Şebeke Esaslı Bölümlendirme
İşlerin ve faaliyetlerin ana işletmeden ayrılarak farklı dış işletmelere dağıtılması
sonucu oluşturulan yapı

İnsan Kaynakları Hizmetleri

Muhasebe ve Hukuk İşleri Pazarlama ve Reklam

Merkez Kuruluş

Dağıtım Hizmetleri Üretim

4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
Yararlar
• Global rekabette etkili
• İşgücü esnekliği ve çeşitliliği
• Derin uzmanlık
• Azalan genel yönetim masrafları
Sorunlar
• Kontrol ve koordinasyon sorunları
• Kurumsal bağlılıkda azalma
• İşlevlerde bağımlılık
• Tedarikçilere bağımlılık
• Uzun dönemde işi kaptırma

34
 Karma Organizasyon-1
Genel Müdür
İşlevlere göre
Teknik Mali İşler Pazarlama Personel
Müdür Müdürü Müdürü Müdürü
Ürüne göre

Doğu
Madeni Eşya El Aletleri Batı Anadolu Merkez
Anadolu
Bölgeye göre

Pres Kaynak Montaj Toptan Perakende

İşleme göre Müşteriye göre

1. Vardiya Şefi 2. Vardiya Şefi

Zamana göre
 Karma Organizasyon-2
Genel Müdür

Teknik Mali İşler Pazarlama Personel

Müdür Müdürü Müdürü Müdürü
Ürüne göre
Doğu
Madeni Eşya El Aletleri Batı Anadolu Merkez
Anadolu

Pres Tasarım Montaj Toptan Perakende

İşleme göre
1. Vardiya Şefi 2. Vardiya Şefi
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
4.2.8. Organizasyon Şemaları Neyi Gösterir, Neyi
Göstermez:

A.Organizasyon Şemaları Neyi Gösterir?

• İşlerin ana gruplanma tarzının ne olduğunu,
• Pozisyonlar arasındaki ilişkileri ve kimin kime bağlı
olduğunu,
• Pozisyonları ve ünvanlarını,
• Çeşitli pozisyonların organizasyon içindeki nispi
yerini
39
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI

B.Organizasyon Şemaları Neyi Göstermez?

• Her pozisyonun sahip olduğu yetki düzeyini

• Ne tür bir yönetim tarzı uygulandığını
• İşlerin tanım ve genişliğini
• Fiili haberleşme düzenini

40
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
4.2.9. Organizasyonların Sosyal Yapısını (İşletme
Yapısını) Etkileyen Faktörler
• Bir işletme yapısı kurmak yöneticiler açısından kolay bir
iş değildir. Bazı işletmelere uygun olan ve iyi işleyen bir
yapı, benzer işletmelerde başarılı olmayabilir. Hatta
aynı işletmede bir zaman çok başarılı performansa
neden olmuş yapı, farklı bir zamanda başarısızlıkların
nedeni olabilir. Bu nedenle her işletme için ve her
koşulda uygun bir işletme yapısı bulunmamaktadır.
Dolayısı ile yöneticiler bir işletme yapısını organize
etmeye giriştiklerinde, yukarıda yazılı organize etme ile
ilgili hususları işletmenin içinde bulunduğu durum ve
koşullar ışığı altında inceleyerek en uygun yapıyı
belirlemeye çalışırlar.

41
 Organizasyonların
Sosyal Yapısına Etki Eden Faktörler
Çevre:
Belirsiz;Belirli; Durgun;Değiş

Teknoloji:
Birim ;Seri; Devamlı üretim
İşletme
Ölçek: Yapısı
Büyük, Orta, Küçük.

Bağımlılık:
Bütünleyici; Sıralı;Karşılıklı

Strateji:
Kurumsal; İş Yönetim Str.
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
4.2.9.1.İşletmenin Stratejik Amaç, Hedef ve Stratejileri:
• Stratejik amaç, hedef ve stratejiler işletmenin yaşamını
devam ettirmek ve rekabet üstünlüğü sağlamak
maksadı ile belirlenmiş olan sonuçlar ve yollardır.
Bunlar, işletmenin geleceği ile ilgili yol haritalarıdır. Bir
işletmenin yapısı da bu yol haritasına uygun olarak
kurulur. Örneğin, maliyet liderliği stratejisi (amaç
işletmenin standart ürünleri için pazardan daha düşük
fiyat uygulaması için maliyetleri en aza indirmektir) ve
farklılaştırma stratejisi (amaç müşterilerin özel
beklentilerini karşılamak için standart ürün yerine farklı
ürünler üretmektir) gibi işletme düzeyindeki bazı önemli
rekabet stratejileri farklı yapısal yaklaşımlar gerektirir.

43
 Organizasyon ve Strateji
• Organizasyonun stratejik amaçları ve bu amaçları elde etmek için
uyguladığı stratejiler o organizasyonun yapısı üzerinde etkilidir.

Girdiler Yapı Çıktılar

Yönetim Biçimi
 İşletme Stratejileri

ÜST Amaç
YÖNETİM Kurumsal Stratejiler

ORTA Rekabet Stratejileri Amaç

YÖNETİM

ALT İşlevsel Stratejiler Amaç

YÖNETİM
© Ülgen&Mirze 2004
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
4.2.9.2.İşletmenin Faaliyette Bulunduğu Dış
Çevresi: İşletmenin içinde faaliyette bulunduğu dış
çevre zaman içinde değişik fırsat ve tehditler
oluştaurur. Bu dış çevrede bazen her şey çok açıktır
ve hiçbir çevresel unsur değişmemekte olup
karşılaşılan olaylar da son derecede basittir. Bazen
de dış çevrede yüksek dereceli bir belirsizliğin olduğu,
çevresel unsurların son derecede hızla değiştiği, ve
karşılaşılan olayların çok karmaşık olduğu
görülebilinmektedir. İşletmelerin yapısı, içinde faaliyet
gösterdikleri çevrenin belirsizlik düzeyi, karmaşıklık
derecesi, ve çevresel unsurların değişim süratine son
derecede bağlıdır
47
 Organizasyon ve Çevre
• Çevre: Organizasyonun sınırları dışında, kontrol edilemeyen hertürlü
fiziksel ve sosyal faktörlerden oluşan alan

Girdiler Yapı
Yönetim Biçimi Çıktılar

Tüketiciler
Müşteriler
Rakipler Ekonomik
Tedarikçiler Demografik
Teknolojik
Sosyokültürel
Uluslararası
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
• Örneğin, çevrenin basit, değişmeyen ve istikrarlı
olduğu durumlarda işletmeler için, emir komuta
hiyerarşisi içinde, biçimselleşme derecesi yüksek
ve merkezi yönetim biçiminin hakim olduğu
geleneksel dikey ve sabit bir yapının uygun
bulunduğu söylenebilir. Aksi olarak belirsizlik
derecesinin yüksek, olayların karmaşık ve değişim
süratinin yüksek olduğu çevrelerde faaliyette
bulunan işletmeler için ise merkezi olmayan, yatay
ilişkilerle yönetilen esnek bir yapı uygun olacaktır.

49
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
4.2.9.3.İşletmede Kullanılan Teknoloji: İşletmenin
kullandığı üretim teknolojisi işletmenin yapısını etkiler.
Mal üreten imalat işletmelerinde üç önemli üretim
teknolojisi vardır: Sipariş üretimi, seri üretim ve sürekli
üretim. Hangi teknoloji türünün işletmede
kullanılacağı, o sektörün ve işletmenin teknik
gelişmişlik derecesi ile ilgilidir. Küçük partilerle sipariş
üretim, seri veya sürekli üretim teknolojisi kullanan
işletmelerin uygun yapıya sahip bulunmaları gerekir.
Teknik gelişmişlik derecesi de bir işletmenin yapısını
belirleyenlerinden faktörler arasındadır.

50
 Organizasyon ve
Kullanılan Teknolojiler
• Organizasyonların kullandıkları üretim teknolojisinin organizasyon yapısı
üzerine etkisi
• Kullanılan teknolojiler, organizasyonda kişileri, grupları, ilişkileri yönetim
tekniklerini ve organizasyon yapısını etkileyecektir.

Girdiler Yapı Çıktılar

YönetimBiçimi
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
4.2.9.4.Bölümlerarası Bağımlılık Derecesi:
Bölümlerin işlerini yerine getirirken girdi, kaynak
kullanımı, ve süreçler açısından birbirlerine bağımlı
olup olmaması işletme yapısını etkiler. Örneğin bir
bölümün ürününü girdi olarak kullanan bölüm ile, girdi
ürünü üreten bölüm arasında bağımlılık yüksektir.
Çünkü girdi üreten ve onu kullanan bölüm faaliyetleri
birbirlerinden etkilenmektedirler. Bazen de bölümler
arasında böyle bir bağımlılık bulunmaz . Hiçbir
bölümün faaliyeti, diğerini etkilemez. Bu durumlara
göre uygun yapının kurulması işletmenin başarısı
açısından önemlidir.

52
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI

4.2.9.5. Ölçek (Büyüklük):

İşletmenin mevcut büyüklüğü veya gelecekteki
büyüme planları, işletme yapısını etkileyecektir.
(Küçük ölçekli, Orta Ölçekli, Büyük Ölçekli..)

53
4. YÖNETİM FONKSiYONLARI
• Sonuç olarak; bir işletme yapısı kurmak yöneticiler
açısından kolay bir iş değildir. Bazı işletmelere
uygun olan ve iyi işleyen bir yapı, benzer
işletmelerde başarılı olmayabilir. Hatta aynı
işletmede bir zaman çok başarılı performansa
neden olmuş yapı, farklı bir zamanda
başarısızlıkların nedeni olabilir. Bu nedenle her
işletme için ve her koşulda uygun bir işletme yapısı
bulunmamaktadır. Dolayısı ile yöneticiler bir işletme
yapısını organize etmeye giriştiklerinde, yukarıda
yazılı organize etme ile ilgili hususları işletmenin
içinde bulunduğu durum ve koşullar ışığı altında
inceleyerek en uygun yapıyı belirlemeye çalışırlar.
54
3. YÖNETİM DÜŞÜNCESİNİN EVRİMİ

12. Dersimiz sona ermiştir.

Esenlikler ve Başarılar dilerim.
Prof. Dr. Muhteşem BARAN

55