Ne dersen çizen yapay zeka çıktı! DALL-E - Barış Özcan about:reader?url=https://barisozcan.com/ne-dersen-cizen-yapay...

barisozcan.com

Ne dersen çizen yapay zeka çıktı!

DALL-E - Barış Özcan
9-12 minutes

Geçen yıla dans eden robotlarla veda etmiştik. Bu yıla ilk önemli yapay
zeka gelişmesiyle başlayalım. Hani sadece yazı, makale, hikaye değil, şiir
bile yazabilen bir GPT-3 vardı ya… Bazı metinleri öylesine ustalıkla
yazıyordu ki bize bunların bir insan tarafından yazılmadığı
söylendiğinde inanmakta güçlük çekiyorduk. İşte onu geliştiren Open AI
bu kez de resim yapabilen başka bir dil modeli geliştirdi. Sadece resim
de değil, tasarım yapabilen, çizimler, taslaklar oluşturabilen, hatta hiç
çekilmemiş fotoğraflar üretebilen yepyeni bir yapay zeka modeli bu.
DALL-E.

Şöyle çalışıyor. Diyelim ki aklınıza bir fikir geldi. Zamanı görselleştirmek

istiyorsunuz. “Farklı bir saat görseli bulsam…” diye düşünüyorsunuz.
“Mesela yuvarlak değil de altıgen olsa. Rengi de siyah değil de yeşil
olsa…” Bunu yazdığınız anda size tarif ettiğiniz gibi görseller
oluşturuyor. Fikriniz mi değişti? Bana kırmızı alternatifler oluştur.
Altıgen değil üçgen olsunlar. Ya da sarı renkli sekizgen şekilli olsunlar.
Saat değil de saksı istiyorum.

Bakın bu görselleri bir yerden arayıp, bulup getirmedi. Aynı ifadeyi

1 of 7 17/1/2021, 9:26 PM
Ne dersen çizen yapay zeka çıktı! DALL-E - Barış Özcan about:reader?url=https://barisozcan.com/ne-dersen-cizen-yapay...

Google’ın görsel arama motoruna yazıp kontrol ettim. Bir yerlerden

kopya çekiyor mu diye anlayabilmek için. Siz de deneyebilirsiniz. İlk
örneğimiz “hexagonal green clock” diye aratınca çıkan görseller bunlar.
Yakın zamana kadar bunu bir başarı olarak kabul ediyorduk. Yazıyla
tarif ettiğim görseli bana bulup getiriyor diye. Ama gördüğünüz gibi
yapay zeka tarafından üretilenler bu arama sonuçlarında yok. Yani bu
fotoğraflar hiç çekilmedi. Bu tasarımlar hiç yapılmadı.

Open AI araştırmacıları bu yeni geliştirdikleri modelde sizlere daha önce

anlattığım GPT-3’ün 12 milyar parametreli bir versiyonunu
kullanmışlar. Makine öğrenmesinde büyük veri setleri kullanılması
gerekiyor. DALL-E için de görseli tarif eden yazı çiftlerinden oluşan bir
dataset kullanılmış ancak bunun hangisi olduğu konusunda bilgi
verilmemiş.

Peki böyle bir zeka ne işe yarar? Endüstriyel ya da mimari bir tasarım
yapabilir mi? Hemen deneyelim. Az önce rengini ve şeklini tarif ederek
saat ya da saksı görselleri oluşturduk. Şimdi çok daha alakasız iki
konsepti birleştirmesini isteyelim. Sevgili DALL-E, evimi dekore
edeceğim ve salonuma ilginç bir koltuk istiyorum. Şöyle avokado şekilli
bir koltuk. Hiç fena değil. Peki sehpa yapabilir misin? Avokado şekilli
sehpalarımız hazır. Özellikle şunu çok beğendim. Tekrar hatırlatıyorum.
Gerçek dünyada böyle bir şey yok. Bir yapay zeka sizin tarifinize göre bu
görselleri oluşturuyor. Avokado yerine çilek derseniz çilek mobilya
üretiyorsunuz. Kelebek derseniz, kelebek mobilya. Hımm, marka ismi
gibi oldu

Yapay zeka mobilya işinden modaya da el atabilir mi dersiniz? Sevgili

2 of 7 17/1/2021, 9:26 PM
Ne dersen çizen yapay zeka çıktı! DALL-E - Barış Özcan about:reader?url=https://barisozcan.com/ne-dersen-cizen-yapay...

DALL-E “Bana kot pantolon üstüne kırmızı polo şört giymiş bir erkek
vitrin mankeni yapabilir misin?” Steve Jobs’ın klasik kıyafetini isteyelim
şimdi de, siyah uzun boğazlı kazak. Pantolonu değiştir, bir de üzerine
turuncu deri ceket giydir. Erkek yerine kadın vitrin mankeni üzerine
altın renkli bir etek ya da elbise, onun üzerine de siyah bir deri ceket
istiyorum şimdi de. Bir kaç cümleyle 2021 kadın ve erkek modasını
görselleştirdik. Elbette bazıları saçmaydı ama en azından tasarımcılar
için çok hızlı bir şekilde beyin fırtınası yapabilmek, olasılıkları
görebilmek adına bile son derece güçlü bir araç bu.

Bu yapay zekadan son derece spesifik isteklerde bulunabiliyoruz. İçinde

iki beyaz koltuk ve duvarında bir kolezyum tablosu olan bir oda tasarla
bakalım. Kolezyum ne abi, duvarda Batman olsun. Dikkat ederseniz
duvardaki Batman tabloları bile bir yerlerden kopyala yapıştır değil.
Onu bile yorumlayarak çiziyor. Tabiki olasılıklar yine sonsuz. Sizin
kuracağınız cümleye göre dilediğiniz sayıda oda tasarımı yapılabilir.

Bu yapay zekanın en etkileyici yeteneklerinden birine videonun sonunda

değineceğim ama konuyu şöyle bir değerlendirmek istiyorum önce.
Gördüğünüz gibi bir anda iç mimarlık, moda tasarımı, mobilya tasarımı
gibi konularda alternatif çözümler üretebilen teknolojik bir gelişme
ortaya çıktı. Daha geçen ay gördüğüm bir restoranın tasarımı çok
hoşuma gittiği için dekorasyona ait bazı detayları kaydetmiştim. Klasik
otomobil temalı bir garaj gibi dekore edilen bu mekanda, duvarlara
asılan ya da tavandan sarkıtılan özel tasarımlı objeler ortama farklı bir
hava katıyordu. Tuvalete giderken bile aynı tema içinde bir yolculuk
yapılıyordu. Kapıyı açarken, lavaboyu kullanırken, hatta pisuarlarda bile
acaba ne yapmışlar diye merak ettiriyordu. Çünkü tasarım bir yandan
3 of 7 17/1/2021, 9:26 PM
Ne dersen çizen yapay zeka çıktı! DALL-E - Barış Özcan about:reader?url=https://barisozcan.com/ne-dersen-cizen-yapay...

problem çözmektir tabiki ama aynı zamanda bir hikaye anlatmaktır. Sizi
o hikayenin bir parçası haline getirmektir. Bu yönüyle beni oldukça
etkilemişti. Aradan bir ay bile geçmedi, bir kaç gün önce yapay zeka
alanında işte bu yenilik açıklandı ve şimdi bunun yardımıyla
yapılabilecekleri hayal bile edemiyorum.

Yeni bir mekan açacağım ve ilginç bir konsepti olsun istiyorum.

Hayvanları ve müziği seviyorum. Arptan yapılmış bir salyangoz tasarla.
Salyangoz yerine fil koy. Ama havuçtan yapılmış bir fil olsun. Ya da
tubadan yapılmış bir fil.

Yazdığım cümledeki tek bir kelimeyi değiştirmek bir anda görselleri

yemek tasarımından sanat eserine dönüştürdü. Bu filler gerçek üstü bir
tablodan fırlamış gibi. Gerçekten de filleri gerçeküstü, sürreel
tablolarında kullanan bir sanatçı vardı hatırlarsanız. Salvador Dali.
Daha önce birkaç kez bu kanala konuk ettim onun çalışmalarını.
Zamanının ötesinde düşünme konusunda beynini serbest bırakan bir
sanatçıydı. Zamanı bile farklı düşünüyordu. Eriyip akan saatler.
Hayallerini tuvale aktarırken farklı denemeler yapmaktan
çekinmiyordu. Hafızasına kaydettiği görüntüleri, düşlerinde
harmanlayıp izleyicisinin önüne çıkarıyordu.

Bu cümleleri edebi güzellikler olsun diye söylemiyorum. Yapay zekanın

da üç aşağı beş yukarı aynı süreçleri takip ettiğini vurgulamaya
çalışıyorum. Sanatçı önce hafızasına görüntüler kaydeder. Başka
sanatçıların yaptıklarına, insanlara, doğaya bakar. Bunlarla beslenir. Bu
yapay zeka da öyle. Büyük datasetlerle besleniyor. Sanatçı sonra
biriktirdiği görüntülerden hayaller kurar. Farklı konseptleri yan yana

4 of 7 17/1/2021, 9:26 PM
Ne dersen çizen yapay zeka çıktı! DALL-E - Barış Özcan about:reader?url=https://barisozcan.com/ne-dersen-cizen-yapay...

getirir. Noktaları birleştirir. Adeta uyurken yaptığımız şeyi yapar. Düş

görür. Yapay zeka da bir bakıma öyle. Çünkü nöral ağları aracılığıyla
beslendiği o datasetlerden yeni bir şey ortaya çıkartabilmesi için makine
öğrenmesi denilen bir süreçten geçiyor. Sanatçı en sonunda eserini
ortaya koyar. Onunla bize bir mesaj vermeye çalışır. Bu mesajı
anlayabilmek için bazen yakınına kadar sokulup ayrıntılarını incelemek
zorunda kalırız, bazen de uzaklaşıp genel olarak görmeye çalışırız.
Büyük resmi görmeye… İşte yapay zeka da böyle diyemeyeceğim, henüz.
Çünkü daha o noktada değil. Farkındalığı yok. Sanatçı gibi kendisini
ifade etmeye, bir anlam üretmeye çalışmıyor.

Bu bakış açısıyla robot Wall-e ve sanatçı Dali’nin birleşiminden oluşan

DALL-E adlı bu yeni yapay zeka modelini daha çok resim çizmeye
çalışan çocuklara benzetebiliriz. Eline yeni kalem almış ve gördüklerini
çocuksu bir şekilde kağıda çizmeye çalışıyor henüz. Bebeklere, çocuklara
ne verirseniz, neyi görürlerse onu taklit etmeye çalışırlar ya. İşte DALL-
E’de öyle.

Onun beni en çok etkileyen tarafı yaptığı tasarımlar ya da ürettiği

fotoğraf kalitesindeki görseller olmadı. Çünkü daha önce de bu kadar
kaliteli olmasa da başka yapay zeka örnekleri görmüştüm. Ben onun
daha çok illüstrasyonlarından çok etkilendim. Hatta dans eden robotları
izlediğimde kapıldığım o tüyler ürpertici duygulara da biraz kapıldım.
İrkildim. Şimdi DALL-E’den aklınıza gelebilecek, belki de aklınızın
ucundan bile geçmeyecek en saçmasapan çizimi yapmasını isteyelim.
Resim dersinde öğretmen gelip “köpeğini gezdiren, balerin eteği giymiş,
havuç şeklinde bir bebek turp çizin bakalım çocuklar” dese kaç insan
evladı böyle bir çizim yapabilir sizce? Bakın DALL-E bir değil 25 tane
5 of 7 17/1/2021, 9:26 PM
Ne dersen çizen yapay zeka çıktı! DALL-E - Barış Özcan about:reader?url=https://barisozcan.com/ne-dersen-cizen-yapay...

çizdi bile. Turp yerine avokado olsun. Köpek gezdirmek yerine TV

izlesin. Etek giymesin de kulaklık taksın.

Beni neden en çok bu kabiliyeti etkiledi biliyor musunuz? Wall-e gibi

karakterleri tasarlayan ve bunlardan filmler üreten Pixar gibi animasyon
stüdyoları işe alım yaparken başvuranları özel bir testten geçirir.
Onların yeteneklerini ölçebilmek için uygulanan bu teste “çuval testi”
denir. Eğer bir un çuvalına hayat verebilirseniz yeteneklisiniz demektir.
Cansız bir nesneye insan özellikleri katabilmek çok önemli bir yetenek
göstergesidir. Animasyonun özüdür, çünkü animasyon canlandırma
demektir. Cansız bir şeye can katma. O yüzden Pixar filmleri hep o masa
lambasıyla başlar. Çocuk gibi sevinçle zıplayan bir masa lambası yapıp
sizi heyecanlandırabiliyorsak her şeyi yapabiliriz demektir bir anlamda
bu.

Kulaklık takmış TV seyreden bir avokado istediğimizde bunları çizen

yapay zeka işte o yüzden beni biraz ürküttü. Avokadonun gözleri olur
mu? Peki ya eğlenen ya da sıkılan bir yüz ifadesi? Bunları neden çizdi?
Niye böyle bir anlam üretmeye çalıştı? Çünkü TV seyretmek gibi
insanlara ait bir aktiviteyi, aldı, harmanladı, bir anlamda onunla düş
gördü ve aktiviteyi başarıyla avokado gibi cansız bir nesneye adapte etti.
Tam da animatörlerin, illüstratörlerin yapacağı gibi. Bir tek cümle
kurmam bunu yapması için yeterli oldu.

Peki sırada ne var? Bir cümle yerine bin cümle kurarsam bir kitap
yazmış olurum. Bu kitabı bir resimli kitaba ya da bir çizgi romana
dönüştürebilir mi? Avokado yerine Pikachu çizmesini istesem,
Pikachu’nun maceralarını resmedebilir mi? Eline ışın kılıcı al

6 of 7 17/1/2021, 9:26 PM
Ne dersen çizen yapay zeka çıktı! DALL-E - Barış Özcan about:reader?url=https://barisozcan.com/ne-dersen-cizen-yapay...

dediğimde, gerçekte olmayan modern popüler kültürün ürettiği bir

objeyi çizime dönüştürüp Pikachu’nun eline verebilir mi? Bir kare
çizmek yerine saniyede 24 kare çizerse animasyon, 24 kare fotoğraf
üretirse film yapabilir mi?

Sanırım önümüzdeki yıllarda artık böyle şeyler görmeye hazırlanmamız

gerekiyor. Galiba 2025’te gerçekten de… Ah, pardon, neredeyse bir
sonraki videomun “spoiler”ını veriyordum! Geçenlerde çok farklı türdeki
bir yapay zeka(lar) kanalımı ele geçirdi de… Onu da birkaç gün sonra
anlatayım…

Biz şimdilik bir taraftan yazı verip, diğer taraftan sonsuz olasılıklı
görseller alabildiğimiz bu yeni yapay zeka modelini ve onun biz
insanların hayatını hangi yönde etkileyeceğini, ne şekilde değiştireceğini
düşünmeye çalışalım…

7 of 7 17/1/2021, 9:26 PM