Vak Geschiedenis

Leerkracht S. Brans
Klas 2A

Taak De Ilias van Homerus en het verhaal van de Trojaanse

oorlog
Punten /18

Naam: ___________________________

De mythe van de Trojaanse oorlog

Het begint bij het huwelijksfeest van koning Peleus en de zeenimf Thetis, waar alle goden voor zijn
uitgenodigd. Alleen Eris, godin van twist en tweedracht, is niet uitgenodigd. Uit wraak gooit Eris
een appel, met daarop ‘voor de mooiste’ geschreven, de feestzaal in. Haar plan slaagt, aangezien
drie godinnen, Hera, Athena, en Aphrodite, alledrie vinden dat de appel aan hen toebehoort.

De oppergod Zeus wordt om zijn mening

Het oordeel van Paris, Peter Paul Rubens (1577 -
1640)
wordt door Helena en Menelaüs. Met Aphrodites hulp wordt Helena verliefd op Paris en vertrekken
de nieuwe geliefden in het geheim naar Troje.
gevraagd, maar hij schuift de moeilijke
beslissing af op Paris, zoon van de Trojaanse
koning Priamos. De drie godinnen beloven
Paris daarop van alles om zo zijn keuze te
winnen. Aphrodite’s aanbod is echter het
aantrekkelijkst; de liefde van de beeldschone
Helena, vrouw van de Spartaanse koning
Menelaüs. Paris kiest Aphrodite en reist later
af naar Sparta, waar hij warm verwelkomd

Pagina 1 van 7

Helena op een amfora uit ca. 550
v.Chr.
kunnen de soldaten de poorten van binnenuit openen en de rest van het Griekse leger binnenlaten,
waarna Troje compleet verwoest wordt.
Als Menelaüs hier achter komt is hij woest. Zijn broer, koning
Agamemnon van Mycene, raad hem aan om de oorlog aan
Troje te verklaren. Menelaüs volgt de raad van zijn broer op
en roept alle koningen van Griekenland bijeen om ten strijde
te trekken tegen Troje. Een bloedige 10-jarige oorlog volgt,
die eindigt wanneer Odysseus, koning van het Griekse eiland
Ithaka, de list van het Paard van Troje bedenkt. Het paard
wordt aan de Trojanen voorgehouden als geschenk, maar in
werkelijkheid zitten er Griekse soldaten in verstopt. Wanneer
het ‘geschenk’ binnen de poorten van de stad gehaald wordt,

Wanneer Menelaüs Helena aantreft in Troje, wil hij haar in eerste instantie vermoorden. Echter, bij
het terugzien van haar man wordt Aphrodite’s betovering verbroken en gaat Helena weer van
Menelaüs houden. De Spartaanse koning kan het niet over zijn hart verkrijgen om haar te doden
en neemt haar mee terug naar Sparta, waar ze samen oud worden.

Het is waarschijnlijk een veilige aanname dat er niet daadwerkelijk een huwelijksfeest heeft
plaatsgevonden met hooggeplaatste gasten zoals Zeus of Aphrodite. Ook kunnen we sprookjes over
betoveringen en magie met een gerust hart opzijschuiven. Maar heeft de stad Troje wel echt
bestaan? En heeft daar echt een grootse oorlog plaatsgevonden?1

1
https://archeologieonline.nl/nieuws/heeft -de-trojaanse-oorlog-echt-
plaatsgevonden
Pagina 2 van 7
 Taak: Homerus en het verhaal van de Trojaanse
oorlog
1. De oorsprong van ‘De Ilias’ van Homerus /18

De Ilias van Homerus is zonder twijfel één van de belangrijkste literaire

werken in onze westerse geschiedenis. De titel is afkomstig van ‘Ilios’ of
‘Ilion’, de oude Griekse naam voor Troje, een stad in Klein-Azië aan de
noordwestkust van Anatolië (huidige Turkije). Het is een epos of
‘heldendicht’ waarin Homerus een aantal dagen in het tiende en laatste
jaar van de Trojaanse oorlog beschrijft. En nee, het bekende Trojaanse
paard komt niet aanbod in de Ilias maar in de Odyssee. Een tweede
belangrijk werk van Homerus. In de Odyssee beschrijft Homerus de
moeizame terugtocht van één van de Griekse helden uit de Trojaanse
Romeinse voorstelling oorlog, Odysseus, nadat Troje door de Grieken werd overmeesterd.
van Homerus.

Zowel de Ilias als de Odyssee werden in de 8ste eeuw v.Chr. door Homerus geschreven. Nadien
werden ze generaties lang gelezen, bezongen, bewerkt en verwerkt en dienden ze als inspiratiebron
voor vele artiesten. Over hun invloed bestaat geen twijfel. Dit kan echter niet gezegd worden over
Homerus.

We weten dat hij waarschijnlijk in de 8ste eeuw v.Chr. leefde en toen de Ilias heeft geschreven. Wat
we niet zeker weten is of hij wel daadwerkelijk de uitvinden is van het heldendicht. De kans bestaat
dat de Ilias een samenbundeling is van een lange traditie aan verhalen over de Trojaanse oorlog
die generatie op generatie werden overgeleverd tot Homerus ze neerpende.

Ook is het onzeker waar Homerus vandaan kwam. Verschillende steden in de oude Griekse wereld
beweerden de geboorteplaats te zijn van de grote dichter. Toch blijft het onduidelijk waar hij nu
precies vandaan kwam en waar hij zijn grote werken schreef.

Tot slot is er ook weinig bekend over de oude stad

Troje en het ontstaan van het verhaal over de
Trojaanse oorlog. Zo wordt het beroemde Trojaanse
paard, de list van Odysseus waarmee de stad
uiteindelijk werd ingenomen, niet in de Ilias
genoemd. Er wordt kort naar verwezen in de
Odyssee maar het houten paard en de vele andere
episoden uit het tienjarige beleg van de stad zijn ons

Pagina 3 van 7
vooral bekend via allerlei latere overleveringen zoals het beroemde werk van de Romeinse dichter
Vergilius dat in de 1ste eeuw v.Chr. werd geschreven.

De Ilias had al gedurende de Klassieke Oudheid een speciale status. Vanwege deze bijzondere
plaats in de Griekse en later Romeinse cultuur, werd de Ilias al in de Oudheid onderzocht. En
hoewel voor veel Grieken de Oorlog een historische gebeurtenis was, waren Romeinse geleerden
minder overtuigd van de betrouwbaarheid van Homerus zijn verhalen. Zo merkte de Romeinse
dichter, Loukianos van Samosata (ca. 125 – 180) op: ‘Hoe kan Homerus van deze zaken hebben
geweten? Toen dit allemaal gebeurde was hij een kameel in Bactrië!’ (Noordoosten van huidige
Afghanistan.)

Recent geschiedkundig onderzoek heeft aangetoond dat de

verhalen die Homerus in de Ilias neerschreef voortkwamen uit
een lange mondelinge traditie. Zo zou het verhaal over de
oorlog om Troje al zijn bezongen vóór Homerus zijn tijd. De
vraag is wanneer de eerste verhalen over Troje en de Griekse
oorlog om Troje de ronde deden. Taalkundig onderzoek heeft
aangetoond dat veel van het taalgebruik van Homerus niet
thuishoort in de 8ste eeuw v.Chr.. De woorden die gebruikt
worden horen waarschijnlijk thuis in een veel oudere tijd, die Reconstructie tekening van een
van de Myceense paleizen (ca. 1400 tot 1180 v.Chr.). Ook in Myceense burcht met omwalling,
de tijd van de Myceense paleizen sprak men al Grieks, maar ca. 1600 v.Chr.- 1100 v.Chr.
dan in een zeer vroege vorm.

Archeologisch onderzoek toont aan dat belangrijke elementen in de Ilias

uit Myceense tijd stammen. Zo duiden een aantal objecten die uitgebreid
in de Ilias worden beschreven, zoals een ‘evertandhelm’, sterk op een
Myceense oorsprong (bronstijd, ca. 3300 v.Chr- 1200 v.Chr.). Homerus
zelf leefde gedurende de ijzertijd, een periode die in Griekenland ca. 1100
v.Chr. startte.

Een uit de Myceense tijd afkomstig

kopje van een krijgsman met een
evertandhelm.

Pagina 4 van 7
Conclusie

Op basis van het taalgebruik in de Ilias en bepaalde elementen in het verhaal zelf zoals de
wapenuitrusting en klederdracht, lijkt het er dus sterk op dat de oorsprong van de Ilias in de
Myceense tijd gezocht moet worden. Dit wilt natuurlijk niet zeggen dat de verhalen in de Ilias
gebaseerd zijn op waargebeurde gebeurtenissen, hoewel dit zeker ook niet uit te sluiten is. Wat
wel zeker is, is dat de Ilias en al voorgaande verhalen waarop de Ilias is gebaseerd altijd in de
eerste plaats diende als vermaak.

Juist in de grootse paleizen van Myceens Griekenland is

het makkelijk voor te stellen dat er al een hofcultuur
bestond waarbij epische gedichten tijdens feesten werden
voorgedragen door barden. Zeker is dat het verhaal van
de Trojaanse oorlog een exclusief Grieks heldendicht was.
Er zijn veel verhalen bekend uit het Nabije Oosten en e
vroege Anatolië die sterk op het verhaal van de Trojaanse
oorlog lijken.2
Fresco in het paleis van Pylos uit de
Myseense periode (ca. 1300 v.Chr.). We
zien een bard dit met zijn lier een lied aan
het voordragen is. Zong hij hier over de
Trojaanse oorlog?

2
J. KELDER, De Trojaanse oorlog: archeologie , tekst en epos. Tetradio 24, 2015, p.
7-23.
Pagina 5 van 7
2. Vragen

A. Juist of fout? Verbeter indien fout. /8

Juist Fout Verbetering

Stelling

Homerus was een Romeinse dichter uit

de bronstijd.

Het kan zijn dat de Ilias een

samenbundeling is van mondelinge
verhalen die generaties lang werden
doorverteld.

Het houten paard van Troje wordt

uitvoerig besproken in de Ilias.

Romeinse dichters trokken de

betrouwbaarheid van Homerus zijn
verhalen in twijfel.

Homerus is de originele schrijver van de

mythe van de Trojaanse oorlog.

B. Wat bedoelde de Romeinse dichter Loukianos van Samosata toen hij zei ‘Hoe kan
Homerus van deze zaken hebben geweten? Toen dit allemaal gebeurde was hij een kameel
in Bactrië!’? Wat stelt hij met deze opmerking in vraag? /2

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

C. Geef één geschiedkundig (geschreven) argument dat aantoont dat het verhaal
van de Oorlog om Troje waarschijnlijk uit een vroegere periode afkomstig is dan de periode
waarin Homerus leefde (8ste eeuw v.Chr.). /1

_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

Pagina 6 van 7
D. Geef één archeologisch (materieel) argument dat aantoont dat het verhaal van
de Oorlog om Troje waarschijnlijk uit een vroegere periode afkomstig is dan de periode
waarom Homerus leefde. /1

_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

E. Ga op het internet opzoek naar een definitie voor onderstaande begrippen: /6

Epos/heldendicht:

_______________________________________________________________________

Anatolië:

_______________________________________________________________________

Episch:

_______________________________________________________________________

Hofcultuur:

_______________________________________________________________________

Exclusief:

_______________________________________________________________________

Een bard:

_______________________________________________________________________

Pagina 7 van 7