Machine Translated by Google

ोध नबंध ारी रक ण खंड ४ अंक ८ ऑग ट ISSN X

KHO KHO खेळ याचा रीर ा ावर प रणाम

काही व कौ यांम ये बद आ ण वकास
संबं धत ारी रक फटनेस घटक

क वड खो खो खेळ एरो बक मता कौ य संबं धत ारी रक फटनेस का डओ ह कु र फटनेस.

सता द म ड प थक रत बंडोपा याय

ारी रक ण वभाग क याणी व ापीठ ारी रक ण वभाग क याणी व ापीठ
क याणी ७४१२३५ ना दया भारत क याणी ना दया भारत संबं धत े ख क

गोषवारा हा खो खो खेळ याचा ारी रक बद आ ण कौ यां ी संबं धत ारी रक तं तीवर होणारा प रणाम ओळख यासाठ हा अ यास कर यात आ ा. स या या
अ यासा या प रणामांव न असा न कष काढ ा जाऊ कतो क खो खो खेळ याने वेग चपळता आ ण ोटक णीयरी या वाढते हणून
कांसाठ व SRPF घटक वकासा ा य कर यासाठ व ण वेळ ाप क तयार करणे अ यंत आव यक आहे. वाय ारी रक ीकोनातून खो खो
खेळ याचे एरो बक मते या वकासासाठ मह वपूण योगदान आहे आ ण या ारे सहन ी ता व ांती कमी होणे तसेच दय गती वाढणे यामुळे दयाची तं ती
दे ख ी सुधारते.

प रचय खो खो हा समान डा कारात सहभागी अस े या ऍथ ट् ससाठ समान.

भारतीय पारंपा रक खेळ आहे. खो खो हा खेळ व ेषतः ामीण आ ण हरी भागात
खेळ ा जातो. खो खो खेळ ाचा उगम भारतात झा ा आ ण याची परंपरा फार मोठ
आहे. खो खो हा खेळ स या भारत आ ण द ण आ याती ेज ारी दे ांमधी
ारी रक णाती ा नक याक ापांम ये सवा धक ोक य होत आहे.
धनु ा एट अ . या सं ोधन अ यासातून असे दसून आ े होते क
रीरा या रचनेत णीय फरक आहेत कब ी आ ण खो खो खेळ ाडू ंची खोड
आ ण हप व चकता. दो ही गटांमधी नायूं या सहन या संदभात णीय
फरक द व ा. खो खो खेळ ाडू ंचा वेग आ ण चपळपणा कब ीपटू या तु नेत
चांग ा अस याचे सं ोधन अ यासातून स झा े आहे.

रीराची या कर यासाठ द े े वेगवेगळे खेळ वेग या प तीने. सम वया मक

मते या स ांता ा डा जगतात झपा ाने मा यता मळत अस याचे मान े
जाते. तथा प खेळ ांसाठ आव यक सम वय मतां या सं येबाबत कोणताही जरी सामा य ोकां ी कवा इतर डा ी यां या पातळ या तु नेबाबत
सामा य करार नाही. काही काम के े गे े आहे. हणून मागी अ यासा या संदभात असे आढळू न आ े
आहे क खो खो खेळ ाचा वेग चपळता आ ण ोटकां या वकासावर प रणाम
होऊ कतो. ताकद जी आजपयत या कोण याही सं ोधन अ यासा ारे न दव
ण काय माचे नरी ण ा आण क दोघांनाही याची गे नाही.
प रणामकारकता खेळ ाडू ची ारी रक ती आ ण धची तयारी यासाठ उपयु
ठरते. दे ख रेख भावी हो यासाठ हणजे फ जयो ॉ जक ोफाइ गवर यामुळे स याचा अ यास खो खो खेळ याचा ारी रक बद आ ण काही व
अ यावत आ ण अचूक मा हती दान कर यासाठ चाच या नय मत पूव नधा रत कौ य संबं धत ारी रक फटनेस घटकां या वकासावर होणारा प रणाम उघड
अंतराने ण cy cles वर आधा रत करणे आव यक आहे. या त र करतो.
पयावरणीय ा वैध आ ण व ासाह प रणाम ा त कर यासाठ चाचणी ही
डापटू या ण वातावरणात आद पणे आयो जत के े या खेळ ासाठ सा ह य आ ण प ती वषय स या या
व असावी. अ ी प र ती जथे ारी रक मानववं ा ीय आ ण डा अ यासाचे वषय
व डेटा एकाच वेळ मळवता येतो सवात अचूक आ ण मा हतीपूण प रणाम ना दया ज ाती चकडा येथून या कपणे नवड े े होते. एकू ण मह ा
दान करते तु ना सु भतेमुळे आ ण संपूण ोफाइ ग य ामुळे . इतर सां घक खेळ ाडू ंची या कपणे नवड कर यात आ आ ण यांचे वय वष ते वष
खेळ ांम ये री सचने सुचव े आहे क एका हंगामात काम गरी या मापदं डांम ये बद आहे. अ यासा ा वभागीय नै तकता स मतीने मा यता द आ ण खेळ ाडू ंनी
अपे त डचे पा न क कत नाहीत. असे आढळू न आ े क फ हॉक पटूं या सहभागी हो यासाठ े ख ी सू चत संमती दान के . सव वषय झा े या सव
ीसी सन णामुळे रीराती चरबीची ट के वारी कमी झा जा तीत जा त चाच यां ी प र चत होते याम ये फ आ ण योग ाळा दो ही मू यांक नांचा
ऑ सजन ोषण वाढ े परंतु नायूंची ताकद कमी झा . समावे होता.

ायो गक रचना खो खो
खेळ ा या भावाचे नरी ण कर यासाठ आ ही ना दया ज ातून
वयोगटाती एकू ण या घेत या आहेत . यांना n नयं ण आ ण
ायो गक अ ा दोन गटांम ये वभाग यात आ े .
मे नय आ ण ोबे ारे चपळाई या जागी ारी रक तं ती या मू भूत
घटकांपैक एक हणून नवीन आ ण ापक सं ाना मक मतांचा प रचय क न
दे याबाबत व तृत सं ोधन के े गे े . खो खो आ ण कब ी या े ात उ कृ नयं ण गट वयोगटाती म ह ा वषय कमी वष या खो खो
काम गरी कर यासाठ कब ी आ ण खो खो खेळ ाडू क डे ारी रक तं ती खेळ यात कवा कोण याही खेळ ात कवा जड ारी रक हा चा म ये सहभागी
आ ण सम वय मता या घटकांचा समावे असणे आव यक आहे. जना एट अ . न ह या.
या अ यासात असे दसून आ े आहे क फु टबॉ आ ण खो खो खेळ ाडू ंम ये
न बॉडी मास बॉडी मास इंडे स आ ण रीराती चरबी या ट के वारीत णीय ायो गक गटासाठ वषाखा वयोगटाती म ह ा वषय यांनी
फरक नाही यामुळे रीर संपक खेळ ांम ये आ ण खेळ ांसाठ एक मह वाचे त य सुमारे म हने खो खो खेळ ात सहभाग घेत ा होता
ा पत झा े . यासाठ भरपूर टकाऊपणा ताकद चपळता वेगवान ारी रक
फटनेस आव यक आहे
खो खो खेळ ाडू ं या ण का ावधीत द ड म ह याचा का ावधी न त कर यात
आ ा होता रीर णा वर फ जओ ता कक आ ण ारी रक भाव पाड यासाठ
जे

ए स इं डयन जन ऑफ अ ाइड रसच

Machine Translated by Google
ोध नबंध खंड ४ अंक ८ ऑग ट ISSN X

येथे ायो गक का ावधी हणून उ े ख के ा आहे. तथा प नयं ण गटा या वषयांसाठ • धावपटू मध या सुळ या ा B बाजू या पाय या मीटर डा ा सुळ याकडे A
असे कोणतेही ण द े गे े नाही. धावतो आ ण या ा करतो बाजूची पायरी मीटर र या सुळ या ा
C आ ण या ा करतो बाजूची पायरी मीटर मागे जाते. मध ा सुळ का
खो खो खेळ ाचा चपळता ोटक आ ण वेग वाढ यावर काही प रणाम होतो का B आ ण या ा करतो आ ण नंतर T या पाय या ी मीटर मागे धावतो
हे पाह यासाठ ायो गक का ावधीपूव आ ण नंतर दो ही गटांसाठ सव पॅरामीटसची आ ण या ंकू ा करतो D • परी क टॉपवॉच थांबवतो आ ण वषया या
चाचणी घे यात आ . पाय या ी अस े या ंकू ा जे हा करतो ते हा वेळ
रेक ॉड करतो

फ जयो ॉ जक डेटाचे मापन a. वय वषयांचे वय ट

यां या
महा व ा य आ ण व ापीठा या र ज टरमधून न दव े गे े . टँ डग ॉड जंप टे ट
अ◌ॅड म न े न टँ डग ॉड
जंपचे ा य क चाचणीसाठ वषयां या गटा ा दे यात आ े . यानंतर वषया ा
b उं ची सु वाती या रेषे या मागे एकमेक ांना समांतर पाय ठे वून उभे राह यास सां गत े . वषया ा
वषयांची उं ची ए ोपोमे क रॉड ारे सट मीटर सेमी. म ये न दव गे . पुढ या द ेने व तृत उडी मार यासाठ गुडघा वाकवून आ ण हात फरवून य तत या
र उडी मार याची सूचना दे यात आ . वषया ा तीन चाच या दे यात आ या हो या
कोअ रग सु वाती या ओळ आ ण ँ डग या सवात जवळ या ब मधी अंतर
c वजन पोटब चाचणीचा कोअर दान करते. सव म चाचणी चाचणीचा अं तम कोअर हणून वापर
वजनाचे यं वाप न वषयाचे वजन क ो आ ण अंदाजे जवळ या पूण सं यांम ये जाते.
न दव े गे े .

d व ांती आ ण पीक हाट रेट वयंच त अ पर

आम कफ एचआर मॉ नटर वाप न मानक येनुसार वषयांचे व ांती आ ण पीक सां यक य व े षण
दय गती रेक ॉड के गे . सां यक य मेथ ओडी वाप न गोळा के े या डेटाचे व े षण के े गे े . येक गटा या
येक पॅरामीटससाठ सरासरी आ ण मानक वच नाची गणना के गे . MICROCAL
ORIGIN PRO सॉ टवेअ र वाप न व ा या या चाचणीचा वापर क न वषया या
e एरो बक मता वषयाची दोन गटां या सरासरी मू यांमधी फरकाचे मह व व े षण कर यात आ े .
एरो बक मता ड जट ेड म वाप न मानक येनुसार नधा रत के गे .

डेटा गोळा कर याची या वषयांना एक प रणाम

क न अ यासा या उ े ाची मा हती दे यात आ . यांना मानक येनुसार चाच या ारी रक हे रएब सचे व े षण त ा नयं ण गट
पूण कर या या सूचना दे यात आ या. यांची सव म काम गरी कर यासाठ यांना मोती आ ण ायो गक गटा या वषयां या फ जयो ॉ जक हे रएब सचे मीन±SE मू य
दे यात आ . चाच या दोन वेळ ा घेत या गे या हणजे ायो गक का ावधी या आधी द वते. नयं ण गट आ ण ायो गक समुहा या उं चीची सरासरी आ ण SE . ±
आ ण नंतर. . सेमी आ ण . ± . सेमी आ ण नयं ण गट आ ण ायो गक गटा या
वजनाची सरासरी आ ण SE . kg± . आ ण . kg अनु मे ± .
होती. खो खो खेळ ाडू चे व ांती आ ण उ दयाचे ठोके सामा य टु डट P .
ाइंग मीटर चाचणी पे ा णीयरी या जा त होते तर खो खो खेळ या या णासह एरो बक मता
चाचणी ासन या दे ख ी . P . वाढ .
चाचणीसाठ मीटर ट करणे आव यक आहे.

• वषय म नटांसाठ वॉम अप आयो जत करतो •सहा यक मीटर सरळ

वभाग च हां कत करतो
AC ंकू सह आ ण मीटर ब वर ंकू ठे वतो B त ा नयं ण व ाथ आ ण खो खो खेळ ाडू ंचा वैय क डेटा

• सहा यकाकडू न यो य टाट कमांडसह तुम या गुण ांवर सेट GO सह ट सु

गट
क न वषय m ट करतो • सहा यक कमांडवर टॉपवॉच सु करतो वैय क मा हती
खो खो खेळ ाडू ंवर नयं ण ठे वा

जा वय वष १६.९८ ±१.२३ १६.३२±१.३६

सहा यक धड मीटर ब B आण मीटर ब C ओ ांडतो ते हा वेळ न दवतो. उं ची सेमी . ± . . ± .

वजन क ो ४५.३६±४.६३ . ± .

T टे ट टे ट ५७.२०±२.०८
व ांतीचा दय गती बीपीएम ७०.४०±१.३९ पीक
अ◌ॅड म न े न या चाचणीसाठ वषया ा T आकारात सेट के े या ंकू या ृंख ा
हाट रेट बीपीएम १४३.१७±२.१९ एरो बक मता १३२.२७±४.१६
करणे आव यक आहे जे हा साइड टे पग आ ण य तत या वेगाने धावतांना.
म क ा म नट ३३.७०±१.७८ . ± .

• वषय म नटांसाठ उबदार होतो •परी क एका सरळ

रेषेवर ं ू मीटर अंतरावर ठे वतात A B C आ ण चौथा ंकू D मध या
क मू ये मीन±SE हणून के जातात. P . कॉम हणून व ा याची t
ंकू पासून B मीटर अंतरावर ठे व ा होता जेण ेक न ंकू तयार करतात चाचणी वाप न सामा य व ाथ मू यां ी तु ना के .
त ा व ांती घेण ारे दय गती उ दय गती आ ण नयं ण व ा याची तसेच खो
ट.
खो खेळ ाडू ंची एरो बक मता द वते. खो खो खेळ ात सहभागी न झा यामुळे नयं ण
• वषय क
ं ू D या पाय या ी उभा आहे गटासाठ पूव या ायो गक का ावधीनंतर व ांतीची दय गती उ दय गती आ ण
T चे त ड T • वषय एरो बक मतेम ये णीय फरक न हता. पण व ांती दय गती
Go ा सन दे तो टॉप वॉच सु करतो आ ण अ◌ॅथ ट चाचणी सु करतो

भारतीय जन ऑफ अ ाइड रसच X

Machine Translated by Google
ोध नबंध खंड ४ अंक ८ ऑग ट ISSN X

ायो गक का ावधीनंतर ायो गक गटासाठ णीय घट झा आणउ दय गती आ ण एरो बक मता णीय वाढ . संभा ीकरण हणजे ते खो खो खेळ यात गुंत े े होते.

त ा ायो गक का ावधीपूव आ ण नंतर नयं ण व ाथ आ ण खो खो खेळ ाडू ं या ारी रक बद ांम ये बद

ीटे ट पो ट चाचणी
चाचणी

वषयांवर नयं ण ठे वा खो खो खेळ ाडू वषयांवर नयं ण ठे वा खो खो खेळ ाडू

व ांतीचा दय गती bpm ७०.४०±१.३९ ५७.२०±२.०८ ७१.२९±२.४३ ५०.२०±२.४३

पीक हाट रेट बीपीएम १४३.१७±२.१९ १३२.२७±४.१६ १४५.०४±५.१८ १२६.५४±५.१८

एरो बक मता ml kg min . ± . ५६.७०±३.०१ ३४.३४±४.०१ ६४.३८±४.०१

मू ये मीन±SE हणून के जातात P . व ा याची t चाचणी वाप न सामा य व ाथ मू यां या तु नेत.

त ा मीटर ाय टे ट ट टे ट आ ण कं ो वषयांची टँ डग ॉड जंप टे ट आ ण खो खो खेळ ाडू ं या मीन±SE मू यांचे त न ध व करते. नयं ण गटासाठ ायो गक का ावधीनंतर
वेग ोटक पाय आ ण चपळता यांम ये णीय वाढ झा नाही कारण ते खो खो खेळ ात सहभागी न हते. पण वेग पायाची ोटक आ ण चपळता णीयरी या P .
ायो गक गटासाठ ायो गक का ावधीनंतर वाढ कारण ते खो खो खेळ यात गुंत े होते.

त ा मीटर ाय टे ट ट टे ट आ ण टँ डग ॉड जंप टे ट कं ो व ा या या मू यांम ये बद आ ण खो

खो खेळ ाडू ायो गक का ावधीपूव आ ण नंतर

गट

वषयांवर नयं ण ठे वा खो खो खेळ ाडू

चाच या मीटर ाय चाचणी ट चाचणी टँ डग ॉड मीटर ं द उभे

ाय टे ट से ट टे ट से
से से जंप चाचणी mts जंप चाचणी mts

ीटे ट . ± . १४.१३±०.७१ १.४८±०.१९ ४.३८±०.७४ १३.१७±०.७७ १.६८±०.१९

चाचणी नंतर . ± . १४.१८±०.६८ १.४९±०.६४ ३.३६±०.७३ . ± . . ± .

मू ये मीन±SE हणून के जातात P . व ा याची t चाचणी वाप न सामा य व ाथ मू यां या तु नेत.

चचा योगा या का ावधीनंतर bic मतेत णीय वाढ झा आहे जी सहन चे सूचक
खो खो हा खेळ ारी रक आ ण मान सक वकासा या नैस गक त वांवर आधा रत आहे मोजमाप आहे वाय व ांती या दय गती कमी होणे सह व ांतीमुळे व ांती घेत े या
आ ण त णांम ये नरोगी ढाऊ भावना नमाण करतो. खो खो खेळ ाम ये ारी रक तं ती ॅडीका डयासह उ ीर होतो याच माणे पीक दय गती वाढते. या सव ारी रक मापदं डां या
ताकद वेग आ ण सहन आ ण चांग चपळता असते. डो जग फ टग आ ण नयं त बाबतीत वाढ झा नाही. नयं ण गट कारण ते खो खो खेळ यात सहभागी न हते.
वेगाचा ोट हा गेम खूपच रोमांचक बनवतो. पाठ ाग क न पकडणे के वळ धाव याऐवजी
पाठ ाग करणे खो खोचे कॅ प टोन आहे. आतापयत के े े अनेक अ यास हे मानस ा ीय
घटकांवर कवा रीराची रचना व चकता इ याद वर आधा रत तु ना मक अ यासावर
क त आहेत. एक वषा या का ावधी या णादर यान दय व फु फु सीय बद ांसंबंधी
काही ारी रक काय आधीच न दव गे आहेत. स याचा अ यास हा ोटक न कष स या या
चपळता आ ण वेग यां या वकासावर या खेळ ाचा प रणाम तपास याचा य न आहे. अ यासातून असा न कष काढ ा जाऊ कतो क खो खो खेळ याने वेग चपळता आ ण
ोटक साम य णीयरी या वाढते हणून कांसाठ व SRPF घटक
वकासा ा य कर यासाठ व ण वेळ ाप क तयार करणे अ यंत आव यक
आहे. चचा के े या पॅरामीटसवर आधा रत खेळ ाडू ं या नवडीसाठ हा एक मह वाचा नकष
दे ख ी असू कतो. वाय ारी रक ीकोनातून खो खो खेळ याचे एरो बक मते या
वकासात मह वपूण योगदान आहे आ ण या ारे सहन व ांती आ ण उ दय गती
कमी होते यामुळे मी दय ासो वासाची फटनेस दे ख ी स करतो.

खो खो खेळ या या गटासाठ आ ही असे नरी ण के े आहे क खो खो खेळ यामुळे सव

पॅरामीटस णीयरी या वाढ या आहेत तर या सव पॅरामीटसम ये णीय वाढ झा
नाही याचे संभा कारण आयो जत णामुळे असू कते यामुळे काही ारी रक
बद होतात. नयं ण गटासाठ य नाही. बायोएनज टक हे एरो बक आ ण अ◌ॅनारो बक
दो ही यांचे म ण आहे यामुळे वेग वक सत होतो आ ण ोटक दे ख ी वक सत पावती
होते. या कायास क याणी व ापीठाकडू न पा थकृ त बंदोपा याय यांना उप वैय क सं ोधन
अनुदान अंतगत उप नधी ारे समथन द े जाते.

वाय खो खो खेळ या या गटासाठ ायो गक एरो

संदभ बड एसके मोहन एसजे. उ मा नया व ापीठा या कब ी आ ण खो खो खेळ ाडू ंमधी वेगाचा तु ना मक अ यास. इंटरनॅ न जन ऑफ हे फ जक ए युके न अँड कॉ युटर साय स इन ोट् स.
६ १ ७० ७१. हे ी जेआ र स थ नाथन आर इ ामारन एम च बाबू बी.
नयतका क ण वषात पु ष खो खो खेळ ाडू ंम ये ारी रक बद . ए यन जन ऑफ साय स अँड टे नॉ ॉजी १ १२ ०७६ ०७८. जाना एस करक के . फु टबॉ आ ण खो खो खेळ ाडू ं या मु े रीर रचने या
पातळ चे मू यांक न. इं डयन जन ऑफ अ ाइड रसच ३ ७ ५६३ ५६४. जॉ सन जीओ नेब सक गु े ट ए जे थोर ँ ड ड यूज ी हौ ट जे. धा मक हंगामाचा प रणाम व ापीठाती म ह ा खेळ ाडू ं या रीर
रचनेवर होतो. जन ऑफ ोट् स मे ड सन आ ण फ जक फटनेस. . पाटे आरआर ड टाइन जेए . ायाम फ जयो ॉजी आ ण नक ोट् स मे ड सनम ये याची भू मका. द णी वै क य जन .
९७ ९ ८८१ ८८५.

ए स इं डयन जन ऑफ अ ाइड रसच