POSTĘPOWANIE CYWILNE 2022 / 2023

ZAKŁAD POSTĘPOWANIA CYWILNEGO WPIA UJ

ZASADY POSTĘPOWANIA CYWILNEGO CZ. II
(POZOSTAŁE ZASADY PROCESOWE)

SEMESTR I WYKŁAD 4
 ZASADA JAWNOŚCI POSTĘPOWANIA

➢STANOWI NIE TYLKO NACZELNĄ ZASADĘ POSTĘPOWANIA, ALE

RÓWNIEŻ ZASADĘ KONSTYTUCYJNĄ I KONWENCYJNĄ JAKO
INTEGRALNY ELEMENT PRAWA DO SĄDU:

❑ART. 45 KONSTYTUCJI RP
1. KAŻDY MA PRAWO DO SPRAWIEDLIWEGO I JAWNEGO
ROZPATRZENIA SPRAWY BEZ NIEUZASADNIONEJ ZWŁOKI
PRZEZ WŁAŚCIWY, NIEZALEŻNY, BEZSTRONNY I NIEZAWISŁY
SĄD.
2. WYŁĄCZENIE JAWNOŚCI ROZPRAWY MOŻE NASTĄPIĆ ZE
WZGLĘDU NA MORALNOŚĆ, BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA I
PORZĄDEK PUBLICZNY ORAZ ZE WZGLĘDU NA OCHRONĘ
ŻYCIA PRYWATNEGO STRON LUB INNY WAŻNY INTERES
PRYWATNY. WYROK OGŁASZANY JEST PUBLICZNIE.
 ZASADA JAWNOŚCI POSTĘPOWANIA
❑ART. 6 EKPCZ
KAŻDY MA PRAWO DO SPRAWIEDLIWEGO I PUBLICZNEGO
ROZPATRZENIA JEGO SPRAWY W ROZSĄDNYM TERMINIE PRZEZ
NIEZAWISŁY I BEZSTRONNY SĄD USTANOWIONY USTAWĄ PRZY
ROZSTRZYGANIU O JEGO PRAWACH I OBOWIĄZKACH O
CHARAKTERZE CYWILNYM ALBO O ZASADNOŚCI KAŻDEGO
OSKARŻENIA W WYTOCZONEJ PRZECIWKO NIEMU SPRAWIE
KARNEJ. POSTĘPOWANIE PRZED SĄDEM JEST JAWNE, JEDNAK
PRASA I PUBLICZNOŚĆ MOGĄ BYĆ WYŁĄCZONE Z CAŁOŚCI LUB
CZĘŚCI ROZPRAWY SĄDOWEJ ZE WZGLĘDÓW OBYCZAJOWYCH, Z
UWAGI NA PORZĄDEK PUBLICZNY LUB BEZPIECZEŃSTWO
PAŃSTWOWE W SPOŁECZEŃSTWIE DEMOKRATYCZNYM, GDY
WYMAGA TEGO DOBRO MAŁOLETNICH LUB GDY SŁUŻY TO
OCHRONIE ŻYCIA PRYWATNEGO STRON ALBO TEŻ W
OKOLICZNOŚCIACH SZCZEGÓLNYCH, W GRANICACH UZNANYCH
PRZEZ SĄD ZA BEZWZGLĘDNIE KONIECZNE, KIEDY JAWNOŚĆ
MOGŁABY PRZYNIEŚĆ SZKODĘ INTERESOM WYMIARU
SPRAWIEDLIWOŚCI.
 ZASADA JAWNOŚCI

JEST GWARANCJĄ
BEZSTRONNOŚCI SĘDZIEGO
I PRAWIDŁOWEGO WYMIARU
SPRAWIEDLIWOŚCI

JAWNOŚĆ WOBEC STRON

(UCZESTNIKÓW POSTĘPOWANIA) -
ART. 9 KPC

JAWNOŚĆ OGÓLNA – PUBLICZNOŚĆ POSIEDZEŃ

SĄDOWYCH (DOTYCZY WYŁĄCZNIE POSIEDZEŃ
JAWNYCH) – ART. 152 KPC
OGRANICZENIA ZASADY JAWNOŚCI WOBEC STRON
(UCZESTNIKÓW POSTĘPOWANIA)

W PROCESIE: POSIEDZENIA NIEJAWNE (JAKO

WYJĄTEK OD REGUŁY Z ART. 148 § 1 KPC -
ROZPRAWA) I ART. 148 § 2 KPC – POWRÓT DO
ZASADY
OD 21.08.2019 R. SĄD MOŻE WYDAWAĆ
POSTANOWIENIA NA POSIEDZENIU NIEJAWNYM
(ART. 148 § 3 KPC)

W POSTĘPOWANIU NIEPROCESOWYM – ART. 514 KPC

(OBLIGATORYJNA ROZPRAWA ODBYWA SIĘ TYLKO
W WYPADKACH WSKAZANYCH W USTAWIE)
 ZASADA JAWNOŚCI POSTĘPOWANIA
MOŻNOŚĆ PRZEGLĄDANIA AKT SPRAWY– ART. 9 KPC
❖STRONY, UCZESTNICY POSTĘPOWANIA, ICH PRZEDSTAWICIELE
USTAWOWI I PEŁNOMOCNICY MAJĄ PRAWO PRZEGLĄDAĆ
AKTA SPRAWY I OTRZYMYWAĆ ODPISY, KOPIE LUB WYCIĄGI Z TYCH
AKT. TREŚĆ PROTOKOŁÓW I PISM MOŻE BYĆ TAKŻE UDOSTĘPNIANA
W POSTACI ELEKTRONICZNEJ ZA POŚREDNICTWEM SYSTEMU
TELEINFORMATYCZNEGO OBSŁUGUJĄCEGO POSTĘPOWANIE
SĄDOWE ALBO INNEGO SYSTEMU TELEINFORMATYCZNEGO
SŁUŻĄCEGO UDOSTĘPNIANIU TYCH PROTOKOŁÓW LUB PISM.
❖STRONY I UCZESTNICY POSTĘPOWANIA MAJĄ PRAWO DO
OTRZYMANIA Z AKT SPRAWY ZAPISU DŹWIĘKU ALBO OBRAZU
I DŹWIĘKU, CHYBA ŻE PROTOKÓŁ ZOSTAŁ SPORZĄDZONY WYŁĄCZNIE
PISEMNIE. PRZEWODNICZĄCY WYDAJE Z AKT SPRAWY ZAPIS
DŹWIĘKU, JEŻELI WYDANIU ZAPISU OBRAZU I DŹWIĘKU SPRZECIWIA
SIĘ WAŻNY INTERES PUBLICZNY LUB PRYWATNY.

❖JEŻELI POSIEDZENIE ODBYŁO SIĘ PRZY DRZWIACH ZAMKNIĘTYCH,

STRONY I UCZESTNICY POSTĘPOWANIA MAJĄ PRAWO DO
OTRZYMANIA Z AKT SPRAWY JEDYNIE ZAPISU DŹWIĘKU.
 ZASADA JAWNOŚCI POSTĘPOWANIA
MOŻNOŚĆ UTRWALANIA PRZEBIEGU POSIEDZENIA – ART. 9(1)
KPC
§ 1. NIE JEST WYMAGANE ZEZWOLENIE SĄDU NA UTRWALANIE
PRZEZ STRONY LUB UCZESTNIKÓW POSTĘPOWANIA PRZEBIEGU
POSIEDZEŃ I INNYCH CZYNNOŚCI SĄDOWYCH, PRZY KTÓRYCH
SĄ OBECNI, ZA POMOCĄ URZĄDZENIA REJESTRUJĄCEGO
DŹWIĘK.
§ 2. STRONY I UCZESTNICY POSTĘPOWANIA UPRZEDZAJĄ SĄD
O ZAMIARZE UTRWALENIA PRZEBIEGU POSIEDZENIA LUB INNEJ
CZYNNOŚCI SĄDOWEJ ZA POMOCĄ URZĄDZENIA
REJESTRUJĄCEGO DŹWIĘK.
§ 3. SĄD ZAKAZUJE STRONIE LUB UCZESTNIKOWI
POSTĘPOWANIA UTRWALENIA PRZEBIEGU POSIEDZENIA LUB
INNEJ CZYNNOŚCI SĄDOWEJ ZA POMOCĄ URZĄDZENIA
REJESTRUJĄCEGO DŹWIĘK, JEŻELI POSIEDZENIE LUB JEGO
CZĘŚĆ ODBYWA SIĘ PRZY DRZWIACH ZAMKNIĘTYCH LUB
SPRZECIWIA SIĘ TEMU WZGLĄD NA PRAWIDŁOWOŚĆ
POSTĘPOWANIA.
 ZASADA JAWNOŚCI POSTĘPOWANIA

JAWNOŚĆ POSIEDZEŃ SĄDOWYCH

❖W PROCESIE I W POSTĘPOWANIU NIEPROCESOWYM,

ZASADĄ SĄ POSIEDZENIA JAWNE (ART. 148, ART. 514 KPC).

❖W POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM SĄD DOKONUJE

CZYNNOŚCI NALEŻĄCYCH DO JEGO WŁAŚCIWOŚCI
(„ROZPOZNAJE SPRAWY EGZEKUCYJNE”) NA
POSIEDZENIACH NIEJAWNYCH, CHYBA ŻE ZACHODZI
POTRZEBA WYZNACZENIA ROZPRAWY ALBO
WYSŁUCHANIA STRON LUB INNYCH OSÓB (ART. 766 KPC).
W TAKICH SYTUACJACH SĄD WYZNACZA POSIEDZENIE
JAWNE, W SZCZEGÓLNOŚCI W CELU PRZEPROWADZENIA
ROZPRAWY.
 OGRANICZENIA ZASADY PUBLICZNOŚCI POSIEDZEŃ
SĄDOWYCH
– POSIEDZENIA PRZY DRZWIACH ZAMKNIĘTYCH – ART.
154 KPC

Z URZĘDU: ART. 153 § 1 KPC

(OBLIGATORYJNIE)

NA WNIOSEK STRONY:
– OBLIGATORYJNIE – ART. 153 § 11 KPC
– FAKULTATYWNIE – ART. 153 § 2 KPC
OGRANICZENIA ZASADY JAWNOŚCI WYNIKAJĄCE Z USTAWY COVIDOWEJ

ART. 15 ZZS1 KPC

W OKRESIE OBOWIĄZYWANIA STANU ZAGROŻENIA EPIDEMICZNEGO ALBO
STANU EPIDEMII OGŁOSZONEGO Z POWODU COVID-19 ORAZ W CIĄGU ROKU
OD ODWOŁANIA OSTATNIEGO Z NICH, W SPRAWACH ROZPOZNAWANYCH
WEDŁUG PRZEPISÓW KPC:
1) ROZPRAWĘ LUB POSIEDZENIE JAWNE PRZEPROWADZA SIĘ PRZY UŻYCIU
URZĄDZEŃ TECHNICZNYCH UMOŻLIWIAJĄCYCH PRZEPROWADZENIE ICH NA
ODLEGŁOŚĆ Z JEDNOCZESNYM BEZPOŚREDNIM PRZEKAZEM OBRAZU I
DŹWIĘKU (POSIEDZENIE ZDALNE), Z TYM ŻE OSOBY W NIM UCZESTNICZĄCE,
W TYM CZŁONKOWIE SKŁADU ORZEKAJĄCEGO, NIE MUSZĄ PRZEBYWAĆ W
BUDYNKU SĄDU;
2) OD PRZEPROWADZENIA POSIEDZENIA ZDALNEGO MOŻNA ODSTĄPIĆ
TYLKO W PRZYPADKU, GDY ROZPOZNANIE SPRAWY NA ROZPRAWIE LUB
POSIEDZENIU JAWNYM JEST KONIECZNE, A ICH PRZEPROWADZENIE W
BUDYNKU SĄDU NIE WYWOŁA NADMIERNEGO ZAGROŻENIA DLA ZDROWIA
OSÓB W NICH UCZESTNICZĄCYCH;
3) PRZEWODNICZĄCY MOŻE ZARZĄDZIĆ PRZEPROWADZENIE POSIEDZENIA
NIEJAWNEGO, GDY NIE MOŻNA PRZEPROWADZIĆ POSIEDZENIA ZDALNEGO, A
PRZEPROWADZENIE ROZPRAWY LUB POSIEDZENIA JAWNEGO NIE JEST
KONIECZNE;
OGRANICZENIA ZASADY JAWNOŚCI WYNIKAJĄCE Z
USTAWY COVIDOWEJ – CD.

ART. 15 ZZS2 KPC

JEŻELI W SPRAWIE ROZPOZNAWANEJ WEDŁUG
PRZEPISÓW KODEKSU POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
POSTĘPOWANIE DOWODOWE ZOSTAŁO
PRZEPROWADZONE W CAŁOŚCI, SĄD MOŻE ZAMKNĄĆ
ROZPRAWĘ I WYDAĆ ORZECZENIE NA POSIEDZENIU
NIEJAWNYM PO UPRZEDNIM ODEBRANIU OD STRON
LUB UCZESTNIKÓW POSTĘPOWANIA STANOWISK NA
PIŚMIE.
 ZASADA RÓWNOŚCI (RÓWNOUPRAWNIENIA STRON)

ZASADA TA MA SWOJE PODSTAWY BEZPOŚREDNIO W ART.

32 UST. 1 KONSTYTUCJI RP ORAZ W WIĄŻĄCYCH POLSKĘ
UMOWACH MIĘDZYNARODOWYCH (M.IN. ART. 14
MIĘDZYNARODOWEGO PAKTU PRAW OBYWATELSKICH
I POLITYCZNYCH )

❑ART. 32 UST. 1 KONSTYTUCJI RP. WSZYSCY SĄ

RÓWNI WOBEC PRAWA. WSZYSCY MAJĄ PRAWO DO
RÓWNEGO TRAKTOWANIA PRZEZ WŁADZE
PUBLICZNE.
❖ W POSTĘPOWANIU CYWILNYM NA ZASADĘ RÓWNOŚCI
(RÓWNOUPRAWNIENIA) STRON LUB UCZESTNIKÓW
POSTĘPOWANIA SKŁADA SIĘ:
1) PROCEDURALNA „RÓWNOŚĆ BRONI” – RÓWNOWAŻNOŚĆ
I RÓWNORZĘDNOŚĆ UPRAWNIEŃ PROCESOWYCH STRON
SKŁADAJĄCYCH SIĘ NA PRAWO DO POWÓDZTWA I PRAWO DO
OBRONY (NON DEBET ACTORI LICERE, QUOD REO NON
PERMITTUR). SPECYFIKA ROLI PROCESOWEJ POWODA
I POZWANEGO SPRAWIA, ŻE UPRAWNIENIA TE NIE BĘDĄ NIGDY
TAKIE SAME (NP. TYLKO POWÓD MOŻE ZMIENIĆ POWÓDZTWO
ALBO COFNĄĆ POZEW I ZRZEC SIĘ ROSZCZENIA, TYLKO
POZWANY MOŻE UZNAĆ POWÓDZTWO ALBO WYTOCZYĆ
POWÓDZTWO WZAJEMNE), ALE MUSZĄ SIĘ WZAJEMNIE
RÓWNOWAŻYĆ;
2) PRAWO STRON DO WYSŁUCHANIA (AUDIATUR ET ALTERA PARS)
– UPRAWNIENIE DO PRZEDSTAWIENIA SĄDOWI SWOJEGO
STANOWISKA W PROCESIE ORAZ ODNIESIENIA SIĘ DO
STANOWISKA (ŻĄDAŃ, TWIERDZEŃ, ZARZUTÓW
I DOWODÓW) STRONY PRZECIWNEJ W ROZSĄDNYM TERMINIE.
 ZASADA USTNOŚCI / PISEMNOŚCI POSTĘPOWANIA

➢ZASADA TA OKREŚLA SPOSÓB (FORMĘ) PRZEDSTAWIENIA

SĄDOWI (INNEMU ORGANOWI PROCESOWEMU) PRZEZ
STRONY (UCZESTNIKÓW POSTĘPOWANIA) MATERIAŁU
PROCESOWEGO (TWIERDZEŃ, ZARZUTÓW I DOWODÓW);

➢W ZALEŻNOŚCI OD ETAPU NA JAKIM ZNAJDUJE SIĘ

POSTĘPOWANIE, RODZAJU POSIEDZENIA ORAZ RODZAJU
DOKONYWANEJ CZYNNOŚCI PROCESOWEJ OBOWIĄZUJE
FORMA PISEMNA LUB USTNA.
 ZASADA USTNOŚCI / PISEMNOŚCI POSTĘPOWANIA

ZASADA USTNOŚCI I PRZECIWSTAWIANA JEJ ZASADA

PISEMNOŚCI OKREŚLAJĄ FORMĘ CZYNNOŚCI POSTĘPOWANIA
CYWILNEGO.
❖ POLSKIE POSTĘPOWANIE CYWILNE OPARTE JEST NA
ZASADZIE USTNOŚCI, Z SILNYMI OGRANICZENIAMI NA RZECZ
ZASADY PISEMNOŚCI. OGRANICZENIA TE POLEGAJĄ NA:
➢ MOŻLIWOŚCI WYBORU USTNEJ LUB PISEMNEJ FORMY
DOKONANIA CZYNNOŚCI (NP. ART. 89, ART. 664 KPC),
➢ ZASTRZEŻENIU FORMY PISEMNEJ DLA NIEKTÓRYCH
CZYNNOŚCI (NP. DLA ŚRODKÓW ODWOŁAWCZYCH),
➢ KONIECZNOŚCI POŁĄCZENIA OBU TYCH FORM PRZY
NIEKTÓRYCH CZYNNOŚCIACH (NP. POSTANOWIENIACH
WYDAWANYCH NA POSIEDZENIU NIEJAWNYM – ART. 356 KPC),
➢NA UTRWALENIU CZYNNOŚCI USTNYCH W PROTOKOLE
(ART. 157, ART. 158 KPC).
 FORMA USTNA FORMA PISEMNA

➢ WNIOSKI I OŚWIADCZENIA ➢ WNIOSKI I OŚWIADCZENIA

SKŁADANE NA ROZPRAWIE SKŁADANE POZA ROZPRAWĄ
(ART. 210 KPC) ORAZ NA ORAZ POSIEDZENIEM
POSIEDZENIACH PRZYGOTOWAWCZYM
PRZYGOTOWAWCZYCH DOKONYWANE SĄ W FORMIE
PISM PROCESOWYCH
(ART. 125 § 1 KPC);
➢ DOTYCZY TO
W SZCZEGÓLNOŚCI PISM
WSZCZYNAJĄCYCH
POSTĘPOWANIE W SPRAWIE
ORAZ ŚRODKÓW ZASKARŻENIA
(WYJĄTEK: ART. 466 KPC!!!)
POZA ART. 466 KPC, W NIEKTÓRYCH PRZYPADKACH OBOWIĄZUJE
RÓWNIEŻ WYMIENNOŚĆ FORMY USTNEJ I PISEMNEJ:
ART. 760 KPC
§ 1. WNIOSKI I OŚWIADCZENIA W POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM
SKŁADA SIĘ, WEDŁUG WYBORU SKŁADAJĄCEGO, NA PIŚMIE ALBO
USTNIE DO PROTOKOŁU, CHYBA ŻE PRZEPIS SZCZEGÓLNY STANOWI
INACZEJ. JEŻELI PRZEPIS SZCZEGÓLNY TAK STANOWI ALBO
DOKONANO WYBORU WNOSZENIA PISM ZA POŚREDNICTWEM
SYSTEMU TELEINFORMATYCZNEGO, WNIOSKI I OŚWIADCZENIA SKŁADA
SIĘ WYŁĄCZNIE ZA POŚREDNICTWEM SYSTEMU
TELEINFORMATYCZNEGO.
§ 11. KOMORNIK NIEZWŁOCZNIE, NIE PÓŹNIEJ JEDNAK NIŻ
W TERMINIE 7 DNI OD DNIA OTRZYMANIA WNIOSKU, PODEJMUJE
NIEZBĘDNE CZYNNOŚCI.
§ 2. W PRZYPADKU GDY WEDŁUG PRZEPISÓW NINIEJSZEGO KODEKSU
ZACHODZI POTRZEBA WYSŁUCHANIA STRONY, WYSŁUCHANIE ODBYWA
SIĘ, STOSOWNIE DO OKOLICZNOŚCI, PRZEZ SPISANIE PROTOKOŁU W
OBECNOŚCI LUB NIEOBECNOŚCI DRUGIEJ STRONY ALBO PRZEZ
OŚWIADCZENIE STRONY ZŁOŻONE NA PIŚMIE LUB ZA
POŚREDNICTWEM SYSTEMU TELEINFORMATYCZNEGO.
 ZASADA KONCENTRACJI (SKUPIENIA)
MATERIAŁU PROCESOWEGO
ZASADA TA STANOWI ZESPÓŁ DYREKTYW DOTYCZĄCYCH
GROMADZENIA MATERIAŁU PROCESOWEGO, UKIERUNKOWANYCH
NA ZAPEWNIENIE ODPOWIEDNIEJ SPRAWNOŚCI I EFEKTYWNOŚCI
POSTĘPOWANIA I TYM SAMYM URZECZYWISTNIENIE PRAWA STRON
DO ROZPOZNANIA SPRAWY BEZ ZBĘDNEJ ZWŁOKI I PRZY
ZACHOWANIU WYMOGÓW EKONOMII PROCESOWEJ

ART. 6 KPC
§1. SĄD POWINIEN PRZECIWDZIAŁAĆ PRZEWLEKANIU
POSTĘPOWANIA I DĄŻYĆ DO TEGO, ABY ROZSTRZYGNIĘCIE
NASTĄPIŁO NA PIERWSZYM POSIEDZENIU, JEŻELI JEST TO
MOŻLIWE BEZ SZKODY DLA WYJAŚNIENIA SPRAWY [CELEM JEST
REALIZACJA KONSTYTUCYJNEGO (ART. 45 KONSTYTUCJI)
I KONWENCYJNEGO (ART. 6 EKPCZ) PRAWA DO ZAŁATWIENIA
SPRAWY W ROZSĄDNYM TERMINIE / BEZ ZBĘDNEJ ZWŁOKI].
§ 2. STRONY I UCZESTNICY POSTĘPOWANIA OBOWIĄZANI SĄ
PRZYTACZAĆ WSZYSTKIE FAKTY I DOWODY BEZ ZWŁOKI, ABY
POSTĘPOWANIE MOGŁO BYĆ PRZEPROWADZONE SPRAWNIE
I SZYBKO. (CIĘŻAR WSPIERANIA POSTĘPOWANIA PRZEZ STRONY)
 MODELE / SYSTEMY KONCENTRACJI MATERIAŁU
PROCESOWEGO

SYSTEM DYSKRECJONALNEJ WŁADZY SĘDZIOWSKIEJ

➢PRAWO PROCESOWE PRZYZNAJE SĄDOWI
(PRZEWODNICZĄCEMU) KOMPETENCJĘ DO POMIJANIA
SPÓŹNIONYCH TWIERDZEŃ (W TYM ZARZUTÓW)
I DOWODÓW, TJ. TAKICH KTÓRE UZNA ON ZA SPÓŹNIONE
UWZGLĘDNIAJĄC TOK POSTĘPOWANIA

SYSTEM PREKLUZJI (ZASADA EWENTUALNOŚCI)

➢PRAWO PROCESOWE WYZNACZA SZTYWNĄ GRANICĘ
CZASOWĄ, DO KTÓREJ MOGĄ BYĆ ZGŁASZANE
TWIERDZENIA (W TYM ZARZUTY) I DOWODY POD
RYGOREM ICH OBLIGATORYJNEGO POMINIĘCIA PRZEZ
SĄD LUB PRZEWODNICZĄCEGO
ART. 20512 KPC
§ 1.JEŻELI WYZNACZONO POSIEDZENIE PRZYGOTOWAWCZE,
STRONA MOŻE PRZYTACZAĆ TWIERDZENIA I DOWODY NA
UZASADNIENIE SWOICH WNIOSKÓW LUB DLA ODPARCIA
WNIOSKÓW I TWIERDZEŃ STRONY PRZECIWNEJ DO CHWILI
ZATWIERDZENIA PLANU ROZPRAWY. TWIERDZENIA I DOWODY
ZGŁOSZONE PO ZATWIERDZENIU PLANU ROZPRAWY PODLEGAJĄ
POMINIĘCIU, CHYBA ŻE STRONA UPRAWDOPODOBNI, ŻE ICH
POWOŁANIE NIE BYŁO MOŻLIWE ALBO POTRZEBA ICH POWOŁANIA
WYNIKŁA PÓŹNIEJ.
§ 2. JEŻELI NIE ZARZĄDZONO PRZEPROWADZENIA POSIEDZENIA
PRZYGOTOWAWCZEGO, STRONA MOŻE PRZYTACZAĆ
TWIERDZENIA I DOWODY NA UZASADNIENIE SWOICH WNIOSKÓW
LUB DLA ODPARCIA WNIOSKÓW I TWIERDZEŃ STRONY
PRZECIWNEJ AŻ DO ZAMKNIĘCIA ROZPRAWY,
Z ZASTRZEŻENIEM NIEKORZYSTNYCH SKUTKÓW, KTÓRE WEDŁUG
PRZEPISÓW KODEKSU MOGĄ DLA NIEJ WYNIKNĄĆ
Z DZIAŁANIA NA ZWŁOKĘ LUB NIEZASTOSOWANIA SIĘ DO
ZARZĄDZEŃ PRZEWODNICZĄCEGO I POSTANOWIEŃ SĄDU.
ART. 2053 KPC – ZARZĄDZENIE WYMIANY PISM

§ 1. W UZASADNIONYCH PRZYPADKACH, W SZCZEGÓLNOŚCI

W SPRAWACH ZAWIŁYCH LUB OBRACHUNKOWYCH,
PRZEWODNICZĄCY MOŻE ZARZĄDZIĆ WYMIANĘ PRZEZ STRONY
PISM PRZYGOTOWAWCZYCH, OZNACZAJĄC PORZĄDEK
SKŁADANIA PISM, TERMINY, W KTÓRYCH PISMA NALEŻY ZŁOŻYĆ,
I OKOLICZNOŚCI, KTÓRE MAJĄ BYĆ WYJAŚNIONE.

§ 2. PRZEWODNICZĄCY MOŻE ZOBOWIĄZAĆ STRONĘ, BY W

PIŚMIE PRZYGOTOWAWCZYM PODAŁA WSZYSTKIE TWIERDZENIA
I DOWODY ISTOTNE DLA ROZSTRZYGNIĘCIA SPRAWY POD
RYGOREM UTRATY PRAWA DO ICH POWOŁYWANIA W TOKU
DALSZEGO POSTĘPOWANIA. W TAKIM PRZYPADKU TWIERDZENIA
I DOWODY ZGŁOSZONE Z NARUSZENIEM TEGO OBOWIĄZKU
PODLEGAJĄ POMINIĘCIU, CHYBA ŻE STRONA
UPRAWDOPODOBNI, IŻ ICH POWOŁANIE W PIŚMIE
PRZYGOTOWAWCZYM NIE BYŁO MOŻLIWE ALBO ŻE POTRZEBA
ICH POWOŁANIA WYNIKŁA PÓŹNIEJ.
ART. 2053 KPC – ZARZĄDZENIE WYMIANY PISM C.D.

§3. PÓŹNIEJSZE WYZNACZENIE POSIEDZENIA

PRZYGOTOWAWCZEGO NIE POWODUJE OTWARCIA TERMINU
DO ZGŁASZANIA NOWYCH TWIERDZEŃ I DOWODÓW.

§4. STRONĘ ZASTĘPOWANĄ PRZEZ ADWOKATA, RADCĘ

PRAWNEGO, RZECZNIKA PATENTOWEGO LUB PROKURATORIĘ
GENERALNĄ RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
PRZEWODNICZĄCY MOŻE ZOBOWIĄZAĆ DO WSKAZANIA W
PIŚMIE PRZYGOTOWAWCZYM TAKŻE PODSTAW PRAWNYCH
JEJ ŻĄDAŃ I WNIOSKÓW, W MIARĘ POTRZEBY
OGRANICZAJĄC ZAKRES TEGO WSKAZANIA.

§5. PRZEWODNICZĄCY ZARZĄDZA ZWROT PISMA

PRZYGOTOWAWCZEGO ZŁOŻONEGO Z UCHYBIENIEM
TERMINU ALBO BEZ ZARZĄDZENIA.
 ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI

ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI W POSTĘPOWANIU ROZPOZNAWCZYM

POLEGA NA TYM, ŻE SĄD ORZEKAJĄCY POWINIEN BEZPOŚREDNIO
ZAPOZNAĆ SIĘ Z CAŁYM MATERIAŁEM PROCESOWYM SPRAWY, CZYLI
ŻĄDANIAMI I TWIERDZENIAMI UCZESTNIKÓW POSTĘPOWANIA ORAZ
DOWODAMI. ZASADA TA ZNAJDUJE SWÓJ WYRAZ PRZEDE WSZYSTKIM
W ART. 235 KPC, WEDŁUG KTÓREGO POSTĘPOWANIE DOWODOWE
ODBYWA SIĘ PRZED SĄDEM ORZEKAJĄCYM.

❑OGRANICZENIA ZASADY BEZPOŚREDNIOŚCI W POSTĘPOWANIU

CYWILNYM PODYKTOWANE SĄ GŁÓWNIE WZGLĘDAMI EKONOMII
PROCESOWEJ I POLEGAJĄ NA:
1) DOPUSZCZALNOŚCI PRZEPROWADZENIA DOWODU PRZEZ
SĘDZIEGO WYZNACZONEGO ALBO PRZEZ INNY SĄD – SĄD WEZWANY
(ART. 235 KPC);
2) BRAKU CIĄGŁOŚCI ROZPRAWY I WYMAGANIU, ABY WYROK BYŁ
WYDANY JEDYNIE PRZEZ SĘDZIÓW, PRZED KTÓRYMI ODBYŁA SIĘ
ROZPRAWA POPRZEDZAJĄCA BEZPOŚREDNIO WYDANIE WYROKU
(ART. 323 KPC).
 ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI

ZAŁOŻENIE: BEZPOŚREDNI KONTAKT SĄDU

Z MATERIAŁEM PROCESOWYM

POSTĘPOWANIE
DOWODOWE ODBYWA SIĘ
CO DO ZASADY PRZED
SĄDEM ORZEKAJĄCYM
(ART. 235 KPC)

WYROK MOGĄ WYDAĆ

WYŁĄCZNIE SĘDZIOWIE, PRZED
KTÓRYMI ODBYŁA SIĘ OSTATNIA
ROZPRAWA (ART. 323 KPC)
ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW (ART. 233 KPC)

• WEDŁUG WŁASNEGO
PRZEKONANIA

• NA PODSTAWIE
SĄD OCENIA WSZECHSTRONNEGO
WIARYGODNOŚĆ ROZWAŻENIA
I MOC ZEBRANEGO
DOWODÓW MATERIAŁU (OCENA
SWOBODNA, ALE
NIE DOWOLNA)
SWOBODNA OCENA DOWODÓW NIE MOŻE OZNACZAĆ OCENY
DOWOLNEJ (ARBITRALNEJ), BO MUSI:

➢ODPOWIADAĆ ZASADOM LOGIKI, DOŚWIADCZENIA

ŻYCIOWEGO ORAZ BYĆ OPARTA NA WSZECHSTRONNYM
ROZWAŻENIU CAŁOŚCI MATERIAŁU DOWODOWEGO;
➢BYĆ OPARTA NA KRYTERIACH PODDAJĄCYCH SIĘ KONTROLI
INSTANCYJNEJ (DOKONANA OCENA DOWODÓW MUSI BYĆ
WYRAŻONA W UZASADNIENIU ORZECZENIA – ART. 3271 § 1
KPC: UZASADNIENIE WYROKU POWINNO ZAWIERAĆ:
1) WSKAZANIE PODSTAWY FAKTYCZNEJ ROZSTRZYGNIĘCIA,
OBEJMUJĄCEJ USTALENIE FAKTÓW, KTÓRE SĄD UZNAŁ ZA
UDOWODNIONE, DOWODÓW, NA KTÓRYCH SIĘ OPARŁ,
I PRZYCZYN, DLA KTÓRYCH INNYM DOWODOM ODMÓWIŁ
WIARYGODNOŚCI I MOCY DOWODOWEJ,
2) WYJAŚNIENIE PODSTAWY PRAWNEJ WYROKU
Z PRZYTOCZENIEM PRZEPISÓW PRAWA.)
ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW (ART. 233 KPC)

• ART. 11 KPC –
ZWIĄZANIE WYROKIEM
SĄDU KARNEGO
• ART. 234 KPC -
DOMNIEMANIA
OGRANICZENIA PRAWNE
• ART. 246 i 247 KPC
ORAZ ART. 74 KC –
OGRANICZENIA
DOWODOWE
ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW (ART. 233 KPC)

• ART. 233 § 2 KPC

– ODMOWA
PRZEDSTAWIENIA
DOWODU
PRZEJAWY • ART. 229 - 230
KPC - OCENA
PRZYZNANIA
• ART. 322 KPC
 ZASADA SĘDZIOWSKIEGO KIEROWNICTWA
POSTĘPOWANIEM

➢KIEROWNICTWO POSTĘPOWANIEM PRZEZ SĄD

I PRZEWODNICZĄCEGO WYNIKA Z ROLI SĄDU JAKO ORGANU
SPRAWUJĄCEGO WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI W SPRAWACH
CYWILNYCH PRZEZ ZAŁATWIANIE TYCH SPRAW
W POSTĘPOWANIU CYWILNYM.

➢SĘDZIOWSKIE KIEROWNICTWO POSTĘPOWANIEM SŁUŻY

ZAPEWNIENIU ZAŁATWIENIA SPRAW CYWILNYCH
W POSTĘPOWANIU CYWILNYM ZGODNIE Z JEGO CELEM
I FUNKCJĄ, W TYM ZWŁASZCZA ZAPEWNIENIU ODPOWIEDNIEJ
SPRAWNOŚCI POSTĘPOWANIA.

➢SĘDZIOWSKIE KIEROWNICTWO POSTĘPOWANIEM JEST

PRZEJAWEM ZASADY OFICJALNOŚCI (DZIAŁANIA Z URZĘDU), A
W PEWNYM ZAKRESIE TAKŻE ZASADY ŚLEDCZEJ.
KPC PRZEWIDUJE RÓŻNE INSTRUMENTY SĘDZIOWSKIEGO
KIEROWNICTWA POSTĘPOWANIEM, W TYM ZWŁASZCZA
KOMPETENCJE ZWIĄZANE Z:
✓ORGANIZACJĄ POSTĘPOWANIA (ART. 2051 i N. KPC);
✓PRZYGOTOWANIEM ROZPRAWY (ART. 2061 i 208 KPC);
✓WYZNACZANIEM POSIEDZEŃ, W TYM ROZPRAW (ART. 149 § 1
I 206 § 1 KPC);
✓KIEROWNICTWEM POSIEDZENIAMI I ROZPRAWĄ (M.IN. ART. 155,
156, 212, 214, 216, 224, 225 KPC) PRZEZ SĄD
(PRZEWODNICZĄCEGO);
✓MOŻLIWOŚCIĄ ŁĄCZENIA SPRAW DO WSPÓLNEGO ROZPOZNANIA
LUB ROZSTRZYGNIĘCIA, ZARZĄDZENIA ROZDZIELENIA ROZPRAWY,
BĄDŹ OGRANICZENIA ROZPRAWY DO ZAGADNIEŃ WSTĘPNYCH
(ART. 218 - 220 KPC).

W LITERATURZE KIEROWNICTWO SĘDZIOWSKIE TRADYCYJNIE

DZIELI SIĘ NA FORMALNE I MATERIALNE, PRZY CZYM PODZIAŁ TEN
NIE JEST W PEŁNI ROZŁĄCZNY (NIEKTÓRE ŚRODKI MOGĄ BYĆ
KWALIFIKOWANE DO OBU KATEGORII).
 FORMALNE KIEROWNICTWO MATERIALNE KIEROWNICTWO
POSTĘPOWANIEM POSTĘPOWANIEM
DOTYCZY FORMALNEJ STRONY DOTYCZY MATERIALNEJ STRONY
POSTĘPOWANIA I MA ZAPEWNIĆ POSTĘPOWANIA (JEGO PRZEDMIOTU /
POSTĘPOWANIU SPRAWNY BIEG / TOK ROZPOZNAWANEJ W NIM SPRAWY) I MA
ZAPEWNIĆ RZETELNE ZAŁATWIENIE
ROZPOZNAWANEJ W NIM SPRAWY
KOMPETENCJE PRZEWODNICZĄCEGO: KOMPETENCJE PRZEWODNICZĄCEGO:
WYZNACZANIE TERMINÓW POSIEDZEŃ ZARZĄDZENIE WYMIANY PISM
SĄDOWYCH; ZARZĄDZANIE DORĘCZANIA PROCESOWYCH; WYDANIE ZARZĄDZEŃ
PISM SĄDOWYCH I PROCESOWYCH; MAJĄCYCH NA CELU PRZYGOTOWANIE
WYZNACZANIE NIEKTÓRYCH TERMINÓW ROZPRAWY; ZAMKNIĘCIE ROZPRAWY;
SĄDOWYCH (NP. NA ODPOWIEDŹ NA SKŁANIANIE STRON DO POJEDNANIA ORAZ
POZEW); PRZEWODNICZENIE DĄŻENIE DO UGODOWEGO ROZWIĄZANIA
POSIEDZENIOM. SPORU; ZATWIERDZENIE PLANU ROZPRAWY.

KOMPETENCJE SĄDU: ZARZĄDZANIE

KOMPETENCJE SĄDU: STOSOWANIE ODDZIELNEJ ROZPRAWY, ŁĄCZENIE SPRAW
ŚRODKÓW PRZYMUSU WOBEC DO WSPÓLNEGO ROZPOZNANIA LUB
ŚWIADKÓW I BIEGŁYCH, A WYJĄTKOWO ROZSTRZYGNIĘCIA, OGRANICZENIA
TAKŻE UCZESTNIKÓW POSTĘPOWANIA; ROZPRAWY DO ZAGADNIEŃ WSTĘPNYCH
ZARZĄDZANIE POSIEDZEŃ PRZY (218-220 KPC); OTWARCIE NA NOWO
DRZWIACH ZAMKNIĘTYCH; ZAMKNIĘTEJ ROZPRAWY; ZMIANA PLANU
ROZPRAWY; DĄŻENIE DO USTALENIA
WYZNACZANIE NIEKTÓRYCH
ZAKRESU OKOLICZNOŚCI SPORNYCH NA
TERMINÓW SĄDOWYCH (NP. ART. 177 §
ROZPRAWIE; INFORMACYJNE
2 KPC).
 ZASADA PRAWDY CZY POSTULAT PRAWDY

PRAWDA MATERIALNA
ZGODNOŚĆ DOKONANYCH W POSTĘPOWANIU USTALEŃ
Z OBIEKTYWNYM STANEM RZECZY(PRAWDĄ OBIEKTYWNĄ).

PRAWDA FORMALNA
ZGODNOŚĆ DOKONANYCH W POSTĘPOWANIU USTALEŃ
Z MATERIAŁEM PROCESOWYM ZGROMADZONYM W AKTACH SPRAWY
(PRAWDĄ FORMALNĄ – QUOD NON EST IN ACTIS, NON EST IN MUNDO).

AKTUALNIE W DOKTRYNIE (M.IN. K. KNOPPEK) WYRAŻANE JEST

STANOWISKO, ŻE NIE MOŻNA NA GRUNCIE POSTĘPOWANIA
CYWILNEGO MÓWIĆ O ZASADZIE PRAWDY – ANI W UJĘCIU OPISOWYM
(ROZUMIANEJ JAKO TYP UKSZTAŁTOWANIA OKREŚLONEJ INSTYTUCJI
PRAWNEJ), ANI W UJĘCIU DYREKTYWALNYM (JAKO DYREKTYWIE
POSTĘPOWANIA, KTÓRA DA SIĘ WYINTERPRETOWAĆ Z TEKSTU
PRAWNEGO I KTÓRA JEST PRZEZ TO PRAWNIE WIĄŻĄCA). NA GRUNCIE
TEGO STANOWISKA PRZYJMUJE SIĘ POSTULAT PRAWDY [ROZUMIANY
JAKO DĄŻENIE DO ROZPOZNANIA I ROZSTRZYGNIĘCIA SPRAWY W
SPOSÓB ODPOWIADAJĄCY RZECZYWISTOŚCI – ALE NIE MAJĄCY
SANKCJI W PRZEPISACH (NORMACH) PRAWNYCH].
 ZASADA PRAWDY / POSTULAT PRAWDY

NA OGÓŁ JEST ZALICZANA DO NACZELNYCH ZASAD

PROCESOWYCH.
JAKO NORMATYWNĄ PODSTAWĘ OBOWIĄZYWANIA TEJ ZASADY
(POSTULATU DĄŻENIA DO PRAWDY) WSKAZUJE SIĘ:

❑ART. 3 KPC: STRONY I UCZESTNICY POSTĘPOWANIA

OBOWIĄZANI SĄ DOKONYWAĆ CZYNNOŚCI PROCESOWYCH
ZGODNIE Z DOBRYMI OBYCZAJAMI, DAWAĆ WYJAŚNIENIA CO
DO OKOLICZNOŚCI SPRAWY ZGODNIE Z PRAWDĄ
I BEZ ZATAJANIA CZEGOKOLWIEK ORAZ PRZEDSTAWIAĆ
DOWODY.
❑ART. 6 § 1 KPC: SĄD POWINIEN PRZECIWDZIAŁAĆ
PRZEWLEKANIU POSTĘPOWANIA I DĄŻYĆ DO TEGO, ABY
ROZSTRZYGNIĘCIE NASTĄPIŁO NA PIERWSZYM POSIEDZENIU,
JEŻELI JEST TO MOŻLIWE BEZ SZKODY DLA WYJAŚNIENIA
SPRAWY.
 ZASADA PRAWDY / POSTULAT PRAWDY

❑ART. 212 § 1 KPC: NA ROZPRAWIE PROWADZONEJ BEZ PLANU

ROZPRAWY SĄD PRZEZ ZADAWANIE PYTAŃ STRONOM DĄŻY DO
TEGO, ABY STRONY PRZYTOCZYŁY LUB UZUPEŁNIŁY
TWIERDZENIA LUB DOWODY NA ICH POPARCIE ORAZ UDZIELIŁY
WYJAŚNIEŃ KONIECZNYCH DO ZGODNEGO Z PRAWDĄ
USTALENIA PODSTAWY FAKTYCZNEJ DOCHODZONYCH PRZEZ
NIE PRAW LUB ROSZCZEŃ. W TEN SAM SPOSÓB SĄD DĄŻY DO
WYJAŚNIENIA ISTOTNYCH OKOLICZNOŚCI SPRAWY, KTÓRE SĄ
SPORNE.

❑ART. 316 § 1 KPC: PO ZAMKNIĘCIU ROZPRAWY SĄD WYDAJE

WYROK, BIORĄC ZA PODSTAWĘ STAN RZECZY ISTNIEJĄCY W
CHWILI ZAMKNIĘCIA ROZPRAWY.
 ZASADA PRAWDY/POSTULAT PRAWDY

W RAMACH DYSPOZYCYJNO-KONTRADYKTORYJNEGO
MODELU PROCESU, REALIZACJA ZASADY PRAWDY
MATERIALNEJ PODLEGA ISTOTNYM OGRANICZENIOM
WYNIKAJĄCYM Z POSZANOWANIA WOLNOŚCI STRON ORAZ
ICH INICJATYWY W ZAKRESIE DYSPONOWANIA
PRZEDMIOTEM PROCESU, CZYNNOŚCIAMI PROCESOWYMI
ORAZ MATERIAŁEM PROCESOWYM, A TAKŻE INNYCH DÓBR
PRAWNYCH, NP. TAJEMNIC PRAWNIE CHRONIONYCH,
POSZANOWANIA GODNOŚCI I INTEGRALNOŚCI PSYCHO-
FIZYCZNEJ CZŁOWIEKA, JEGO DÓBR OSOBISTYCH, W TYM
PRAWA DO PRYWATNOŚCI, OCHRONY TAJEMNICY
KOMUNIKACJI, ŻYCIA RODZINNEGO.

NIE MOŻNA ZATEM TRAKTOWAĆ ZASADY PRAWDY

MATERIALNEJ JAKO „ZASADY-ZASAD”, MAJĄCEJ
PIERWSZEŃSTWO PRZED INNYMI NACZELNYMI ZASADAMI
PROCESOWYMI!
 ZASADA PRAWDY / POSTULAT PRAWDY

ZAUWAŻALNA JEST (SŁUSZNA) TENDENCJA DO POZBAWIENIA

WW. DYREKTYWY NORMATYWNEGO STATUSU NACZELNEJ
ZASADY PROCESOWEJ, NA RZECZ WSKAZANIA, ŻE JEST ONA
TYLKO POSTULATEM WIĄŻĄCYM SIĘ
Z DĄŻENIEM DO REALIZACJI CELÓW POSTĘPOWANIA
CYWILNEGO, TJ. „SŁUSZNEGO” ZAŁATWIENIA SPRAWY CYWILNEJ
POPRZEZ PRAWIDŁOWE ZASTOSOWANIE NORM PRAWA
MATERIALNEGO DO STANU FAKTYCZNEGO USTALONEGO
ZGODNIE Z RZECZYWISTYM STANEM RZECZY.

W ZAKRESIE, W JAKIM USTAWODAWCA CHCIAŁ OGRANICZYĆ

MOŻLIWOŚĆ DOJŚCIA DO PRAWDY W POSTĘPOWANIU
CYWILNYM W IMIĘ OCHRONY INNYCH DÓBR I WARTOŚCI,
WPROWADZIŁ USTAWOWE REGUŁY WYŁĄCZANIA DOWODÓW
W POSTACI OGRANICZEŃ DOWODOWYCH.
❑ART. 259 KPC. ŚWIADKAMI NIE MOGĄ BYĆ:
1) OSOBY NIEZDOLNE DO SPOSTRZEGANIA LUB KOMUNIKOWANIA
SWYCH SPOSTRZEŻEŃ;
2) WOJSKOWI I URZĘDNICY NIEZWOLNIENI OD ZACHOWANIA W
TAJEMNICY INFORMACJI NIEJAWNYCH O KLAUZULI ,,ZASTRZEŻONE''
LUB ,,POUFNE'' ORAZ OSOBY ZOBOWIĄZANE DO ZACHOWANIA
TAJEMNICY PROKURATORII GENERALNEJ RZECZYPOSPOLITEJ
POLSKIEJ, JEŻELI ICH ZEZNANIE MIAŁOBY BYĆ POŁĄCZONE Z JEJ
NARUSZENIEM (OCHRONA INFORMACJI NIEJAWNYCH);
3) PRZEDSTAWICIELE USTAWOWI STRON ORAZ OSOBY, KTÓRE MOGĄ
BYĆ PRZESŁUCHANE W CHARAKTERZE STRONY JAKO ORGANY OSOBY
PRAWNEJ LUB INNEJ ORGANIZACJI MAJĄCEJ ZDOLNOŚĆ SĄDOWĄ;
4) WSPÓŁUCZESTNICY JEDNOLICI.

❑ART. 2591 KPC.

MEDIATOR NIE MOŻE BYĆ ŚWIADKIEM CO DO FAKTÓW, O KTÓRYCH
DOWIEDZIAŁ SIĘ W ZWIĄZKU Z PROWADZENIEM MEDIACJI, CHYBA ŻE
STRONY ZWOLNIĄ GO Z OBOWIĄZKU ZACHOWANIA TAJEMNICY
MEDIACJI (OCHRONA TAJEMNICY MEDIACJI).
 PRAWO ODMOWY ZEZNAŃ / ODPOWIEDZI NA PYTANIE

❑ART. 261 § 1 KPC.

➢NIKT NIE MA PRAWA ODMÓWIĆ ZEZNAŃ W CHARAKTERZE
ŚWIADKA, Z WYJĄTKIEM MAŁŻONKÓW STRON, ICH
WSTĘPNYCH, ZSTĘPNYCH I RODZEŃSTWA ORAZ
POWINOWATYCH W TEJ SAMEJ LINII LUB STOPNIU, JAK
RÓWNIEŻ OSÓB POZOSTAJĄCYCH ZE STRONAMI W
STOSUNKU PRZYSPOSOBIENIA (OCHRONA ŻYCIA
RODZINNEGO, WIĘZI RODZINNYCH, INTEGRALNOŚCI
PSYCHOFIZYCZNEJ). PRAWO ODMOWY ZEZNAŃ TRWA PO
USTANIU MAŁŻEŃSTWA LUB ROZWIĄZANIU STOSUNKU
PRZYSPOSOBIENIA.
➢JEDNAKŻE ODMOWA ZEZNAŃ NIE JEST DOPUSZCZALNA W
SPRAWACH O PRAWA STANU, Z WYJĄTKIEM SPRAW O
ROZWÓD.
 PRAWO ODMOWY ZEZNAŃ / ODPOWIEDZI NA PYTANIE

❑ART. 261 § 2 KPC

➢ŚWIADEK MOŻE ODMÓWIĆ ODPOWIEDZI NA ZADANE MU
PYTANIE, JEŻELI ZEZNANIE MOGŁOBY NARAZIĆ JEGO LUB
JEGO BLISKICH, WYMIENIONYCH W PARAGRAFIE
POPRZEDZAJĄCYM, NA ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNĄ,
HAŃBĘ LUB DOTKLIWĄ I BEZPOŚREDNIĄ SZKODĘ
MAJĄTKOWĄ (OCHRONA CZCI / DOBREGO IMIENIA,
INTEGRALNOŚCI PSYCHICZNEJ I FIZYCZNEJ ORAZ ŻYCIA
RODZINNEGO + NEMO SE IPSUM ACCUSARE TENETUR)
ALBO JEŻELI ZEZNANIE MIAŁOBY BYĆ POŁĄCZONE Z
POGWAŁCENIEM ISTOTNEJ TAJEMNICY ZAWODOWEJ
(OCHRONA TAJEMNICY ZAWODOWEJ).
➢DUCHOWNY MOŻE ODMÓWIĆ ZEZNAŃ CO DO FAKTÓW
POWIERZONYCH MU NA SPOWIEDZI (OCHRONA
TAJEMNICY SPOWIEDZI).
TZW. „DOKTRYNA OWOCÓW ZATRUTEGO DRZEWA”
W POSTĘPOWANIU CYWILNYM BRAK JEST WYRAŹNEGO USTAWOWEGO
WYŁĄCZENIA DOPUSZCZALNOŚCI DOWODÓW UZYSKANYCH SPRZECZNIE Z
PRAWEM LUB ZASADAMI WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO, ALE NA
OBOWIĄZYWANIE TAKIEGO WZGLĘDNEGO ZAKAZU WSKAZUJE DOKTRYNA I
ORZECZNICTWO.

WYROK SN Z 22 KWIETNIA 2016 R., II CSK 478/15

DOWÓD Z NAGRANIA BEZ ZGODY JEDNEGO Z UCZESTNIKÓW ROZMOWY MOŻE
DYSKWALIFIKOWAĆ OKOLICZNOŚCI, W JAKICH NASTĄPIŁO NAGRANIE, JEŻELI
WSKAZUJĄ ONE JEDNOZNACZNIE NA POWAŻNE NARUSZENIE ZASAD
WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO, NP. PRZEZ NAGANNE WYKORZYSTANIE
TRUDNEGO POŁOŻENIA, STANU PSYCHICZNEGO LUB PSYCHOFIZYCZNEGO
OSOBY, Z KTÓRĄ ROZMOWA BYŁA PROWADZONA. WYRAŻENIE PRZEZ OSOBY
NAGRANE ZGODY NA WYKORZYSTANIE NAGRANIA W CELACH DOWODOWYCH
PRZED SĄDEM CYWILNYM USUWA ZAZWYCZAJ PRZESZKODĘ, JAKĄ STANOWI
NIELEGALNE POZYSKANIE NAGRANIA. BRAK TAKIEJ ZGODY WYMAGA
PRZEPROWADZENIA OCENY, CZY DOWÓD - ZE WZGLĘDU NA SWOJĄ TREŚĆ I
SPOSÓB UZYSKANIA - NIE NARUSZA KONSTYTUCYJNIE GWARANTOWANEGO
(ART. 47 KONSTYTUCJI) PRAWA DO PRYWATNOŚCI OSOBY NAGRANEJ, A JEŻELI
TAK, TO CZY NARUSZENIE TEGO PRAWA MOŻE ZNALEŹĆ UZASADNIENIE W
POTRZEBIE ZAPEWNIENIA INNEJ OSOBIE PRAWA DO SPRAWIEDLIWEGO
PROCESU (ART. 45 KONSTYTUCJI).