Đỗ Thu Vân – 0366 931 009 Ôn thi vào lớp 10

¤n h×nh THCS
1. Quan hÖ gi÷a c¸c gãc:

- Hai gãc bï nhau: lµ hai gãc cã tæng sè ®o b»ng 1800.

- Hai gãc phô nhau: lµ hai gãc cã tæng sè ®o b»ng 900.
- Hai gãc kÒ nhau: lµ hai gãc cã mét c¹nh chung, hai c¹nh cßn l¹i x
y
VD: xOy vµ yOz kÒ nhau
n»m trªn hai nöa mÆt ph¼ng cã bê chøa c¹nh chung.
z

- Hai gãc kÒ bï: lµ hai gãc võa kÒ võa bï. y

VD: xOy vµ yOz kÒ bï
x z
O

- Hai gãc ®èi ®Ønh: lµ hai gãc cã c¹nh nµy lµ tia ®èi mét c¹nh cña gãc Q VD: QPS vµ RPT ®èi ®Ønh
kia. => QPS = RPT
R S
P
T/c: Hai gãc ®èi ®Ønh th× b»ng nhau. QPR vµ SPT ®èi ®Ønh
T
=> QPR = SPT

2. Tõ vu«ng gãc ®Õn song song:

- Quan hÖ gi÷a vu«ng gãc vµ song song: c

VD:
a // b, a  c => b  c a NÕu AB // CD, AB  EF => CD  EF
b
a  b, a  c => b // c NÕu AB  EF, CD  EF => AB // CD
Đỗ Thu Vân – 0366 931 009 Ôn thi vào lớp 10
- Ba ®-êng th¼ng song song a VD: a//b; a//c => b//c
a//b; a//c => b//c b
c

3. C¸c tr-êng hîp b»ng nhau - ®ång d¹ng cña tam gi¸c:

c¹nh – gãc – c¹nh (c.g.c) c¹nh – gãc – c¹nh (c.g.c)

Hai c¹nh vµ gãc xen gi÷a 2 c¹nh b»ng nhau. Hai c¹nh tØ lÖ vµ gãc xen gi÷a 2 c¹nh b»ng nhau.
VD: XÐt ABC vµ FED cã: VD: XÐt ABC vµ DEF :
A
A F AB = EF AB BC

DE EF D
BC = ED
ABC  FED ABC  FED
B C E D B C E F
=> ABC = FED (c.g.c) => ABC ∽ FED (c.g.c)

gãc – c¹nh – gãc (g.c.g) gãc – gãc (g.g)

Hai gãc vµ c¹nh kÒ b»ng nhau. Hai gãc b»ng nhau.
VD: XÐt ABC vµ FED cã: VD: XÐt ABC vµ DEF :
A
A F AB = EF ABC  FED
D
BAC  EFD BAC  EFD
B C E D ABC  FED => ABC ∽ FED (g.g) B C E F
=> ABC = FED (g.c.g)

c¹nh – c¹nh – c¹nh (c.c.c) c¹nh – c¹nh – c¹nh A

Ba c¹nh t-¬ng øng b»ng nhau. (c.c.c) D
VD: XÐt ABC vµ FED cã: Ba c¹nh t-¬ng øng tØ lÖ.
VD: XÐt ABC vµ DEF B C E F
Đỗ Thu Vân – 0366 931 009 Ôn thi vào lớp 10
A F AB = EF cã:
BC = ED AB BC AC
 
AC = FD DE EF DF
B E D
C
=> ABC = FED (c.c.c) => ABC ∽ FED (c.c.c)

Chó ý: Khi xÐt c¸c tam gi¸c ph¶i ghi ®Ønh theo ®óng thø tù.
- Hai tam gi¸c b»ng nhau th× ®ång d¹ng.
- NÕu hai tam gi¸c cïng ®ång d¹ng víi tam gi¸c thø 3 th× chóng ®ång d¹ng víi nhau.
- NÕu hai tam gi¸c ®ång d¹ng theo tØ sè k th×:
+ Hai ®-êng cao còng tØ lÖ theo tØ sè k
+ Hai ®-êng ph©n gi¸c còng tØ lÖ theo tØ sè k
+ Hai ®-êng trung tuyÕn còng tØ lÖ theo tØ sè k
+ Hai chu vi còng tØ lÖ theo tØ sè k
+ Hai diÖn tÝch tØ lÖ theo tØ sè k2.

4. C¸c tr-êng hîp b»ng nhau - ®ång d¹ng cña tam gi¸c vu«ng:

c¹nh huyÒn - gãc nhän Gãc nhän

C¹nh huyÒn vµ gãc nhän b»ng nhau Mét gãc nhän b»ng nhau.
VD: XÐt  vu«ng BCD vµ  vu«ng EFA
B E cã: B
BCD  EFA  900
E
BD = EA
CBD  FEA
=>  vu«ng BCD =  vu«ng EFA
F (c¹nh huyÒn - gãc nhän) F A
A
C D C D
Đỗ Thu Vân – 0366 931 009 Ôn thi vào lớp 10
C¹nh gãc vu«ng - gãc nhän kÒ VD: XÐt  vu«ng BCD vµ  vu«ng EFAcã:
C¹nh gãc vu«ng vµ gãc nhän kÒ víi c¹nh
B E Êy b»ng nhau. BCD  EFA  900
VD: XÐt  vu«ng BCD vµ  vu«ng EFA: CBD  FEA
BCD  EFA  900 =>  vu«ng BCD ∽  vu«ng EFA (gãc nhän)
BC = EF
CBD  FEA
F A =>  vu«ng BCD =  vu«ng EFA (c¹nh
C D gãc vu«ng - gãc nhän kÒ)
B E Hai c¹nh gãc vu«ng Hai c¹nh gãc vu«ng
B
Hai c¹nh gãc vu«ng b»ng nhau. Hai c¹nh gãc vu«ng tØ lÖ.
VD: XÐt  vu«ng BCD vµ  vu«ng E VD: XÐt  vu«ng BCD vµ  vu«ng
EFA cã: EFA cã:
BCD  EFA  900 BCD  EFA  900
F BC = EF F A BC CD
A 
C D CD = FA C D EF FA
=>  vu«ng BCD =  vu«ng EFA =>  vu«ng BCD ∽  vu«ng EFA
(hai c¹nh gãc vu«ng) (hai c¹nh gãc vu«ng)
C¹nh huyÒn - c¹nh gãc vu«ng C¹nh huyÒn - c¹nh gãc vu«ng
B
C¹nh huyÒn vµ c¹nh gãc vu«ng b»ng nhau. C¹nh huyÒn vµ c¹nh gãc vu«ng tØ lÖ.
B E VD: XÐt  vu«ng BCD vµ  vu«ng E VD: XÐt  vu«ng BCD vµ  vu«ng
EFA cã: EFA cã:
BCD  EFA  900 BCD  EFA  900
BC = EF F A BC BD

BD = EA C D EF EA
F A =>  vu«ng BCD =  vu«ng EFA =>  vu«ng BCD ∽  vu«ng EFA
C D (c¹nh gãc vu«ng - c¹nh gãc vu«ng) (c¹nh huyÒn - c¹nh gãc vu«ng)

Chó ý: Khi xÐt c¸c tam gi¸c ph¶i ghi ®Ønh theo ®óng thø tù, ph¶i chØ râ gãc vu«ng.

5. §Þnh lý Pi ta go:
Đỗ Thu Vân – 0366 931 009 Ôn thi vào lớp 10

ThuËn: Trong tam gi¸c vu«ng: G VD:  GHI vu«ng t¹i H cã:
=> (c¹nh huyÒn)2 = (c¹nh gãc vu«ng)2 + (c¹nh gãc vu«ng)2 GI2 = GH2 + IH2

H I

§¶o: Trong tam gi¸c nÕu G VD:  GHI cã:

(c¹nh 1)2 = (c¹nh 2)2 + (c¹nh 3)2 GI2 = GH2 + IH2
=> Tam gi¸c vu«ng th×  GHI vu«ng t¹i H
H I

6. C¸c ®-êng trong tam gi¸c:

Trung tuyÕn Ph©n gi¸c Trung trùc §-êng cao

H×nh vÏ A A A A
V B1
T I C1
Q B1
P C1
H
C O
G C C
U B A1 B A1
B C B
R

Giao cña c¸c 3 ®-êng ®ång qui t¹i mét 3 ®-êng ®ång qui t¹i mét 3 ®-êng ®ång qui t¹i mét 3 ®-êng ®ång qui t¹i mét
®-êng ®iÓm lµ ®iÓm lµ ®iÓm lµ ®iÓm lµ
träng t©m (G) t©m ®-êng trßn néi tiÕp tam t©m ®-êng trßn ngo¹i tiÕp trùc t©m (H)
gi¸c (I) tam gi¸c (O)
TÝnh chÊt G chia ®-êng trung tuyÕn I c¸ch ®Òu 3 c¹nh cña tam O c¸ch ®Òu 3 ®Ønh cña tam
giao cña c¸c thµnh hai ®o¹n theo tØ lÖ 2:1 gi¸c gi¸c
®-êng (Kho¶ng c¸ch tõ I ®Õn c¸c OA = OB = OC
c¹nh cña tam gi¸c lµ b»ng
Đỗ Thu Vân – 0366 931 009 Ôn thi vào lớp 10
AG BG CG 2
  
nhau)
AR BQ CP 3
A D
§Þnh lý liªn Tam gi¸c Mét ®iÓm C Mét ®iÓm thuéc J
quan vu«ng  thuéc tia A E ®-êng trung
trung ph©n gi¸c B
trùc cña ®o¹n
B C
tuyÕn øng cña gãc F th¼ng  ®iÓm G
I
H

víi c¹nh  ®iÓm ®ã c¸ch ®Òu 2 K

dµi nhÊt th× b»ng nöa c¹nh ®ã c¸ch ®Òu 2 c¹nh cña gãc ®Çu mót cña
®ã. ®o¹n th¼ng
Đỗ Thu Vân – 0366 931 009 Ôn thi vào lớp 10
7. C¸c tam gi¸c ®Æc biÖt:
C¸c tam gi¸c ®Æc biÖt


TÝnh chÊt Trôc ®èi

xøng,
Tªn H×nh vÏ DÊu hiÖu nhËn biÕt D.TÍCH (S)
t©m ®èi
C¹nh Gãc §-êng xøng

A Hai c¹nh bªn Hai gãc kÒ 1 AH võa lµ Trôc ®èi - Tam gi¸c cã 2 c¹nh b»ng nhau
b»ng nhau ®¸y b»ng ®-êng cao, xøng lµ - Tam gi¸c cã 2 gãc b»ng nhau
AB = AC nhau ®-êng trung AH - Tam gi¸c cã 1 ®-êng (®-êng AH .BC
Tam gi¸c
ABC  ACB tuyÕn, ®-êng trung tuyÕn, ®-êng cao, ®-êng S
c©n 2
trung trùc, trung trùc, ®-êng ph©n gi¸c) ®ång
B C
®-êng ph©n thêi lµ 1 trong 3 ®-êng cßn l¹i
H
gi¸c
3 c¹nh b»ng 3 gãc b»ng AH, BF, CE - 3 Trôc - Tam gi¸c cã 3 c¹nh b»ng nhau.
AH .BC
A nhau nhau b»ng võa lµ ®-êng ®èi xøng - Tam gi¸c cã 3 gãc b»ng nhau = S
600 cao, ®-êng lµ AH, BF, 600. 2
Tam gi¸c trung tuyÕn, CE. - Tam gi¸c c©n cã 1 gãc b»ng 600. BF . AC
E F 
®Òu ®-êng trung - T©m ®èi 2
O trùc, ®-êng xøng O lµ CE. AB
B H C ph©n gi¸c giao c¸c 
®-êng. 2
I C¹nh huyÒn 2 = - 1 gãc = 900. 2 ®-êng cao - Tam gi¸c cã 1 gãc vu«ng
c¹nh gãc - Tæng 2 gãc lµ 2 c¹nh gãc IH .HJ
Tam gi¸c
vu«ng 2 + c¹nh nhän = 900. vu«ng S
vu«ng 2
gãc vu«ng 2
H J
IJ2 =IH2+HJ2
- C¹nh huyÒn 2 - 1 gãc = 900. - 2 ®-êng cao Trôc ®èi - Tam gi¸c võa vu«ng võa c©n.
I
= c¹nh gãc - 2 gãc nhän lµ 2 c¹nh gãc xøng lµ - Tam gi¸c cã 2 gãc = 450.
vu«ng 2 + c¹nh = 450. vu«ng HK - Tam gi¸c vu«ng cã 1 gãc = 450.
Tam gi¸c K IH 2
gãc vu«ng 2 HIJ  HJI - HK võa lµ S
vu«ng c©n 2
IJ2 =IH2+HJ2 ®-êng trung
- 2 c¹nh gãc  450 tuyÕn, trung
H J
vu«ng b»ng trùc, ph©n
Đỗ Thu Vân – 0366 931 009 Ôn thi vào lớp 10
nhau. IH = HJ gi¸c.

8. C¸c tø gi¸c ®Æc biÖt: CAÙC TÖÙ GIAÙC ÑAËC BIEÄT



TÝnh chÊt
Trôc ®èi
Tªn H×nh vÏ xøng, t©m ®èi DÊu hiÖu nhËn biÕt D.TÍCH (S)
§-êng xøng
C¹nh Gãc
chÐo

 Hai ®¸y  C¸c gãc kÒ 1  Tø gi¸c cã hai c¹nh song song

H×nh // c¹nh bªn bï nhau
S
 AB  CD  . AH
thang AB // CD A + B = 1800 2
C + D = 1800
 Hai ®¸y  C¸c gãc kÒ 1  b»ng nhau  §i qua trung  H.thang cã 2 gãc kÒ 1 c¹nh ®¸y =
song c¹nh bªn bï nhau AC = BD ®iÓm hai ®¸y nhau
song A + B = 1800  H.thang cã 2 ®-êng chÐo = nhau
AB // CD
C + D = 1800
H×nh
thang
 Hai c¹nh
 C¸c gãc kÒ 1 S
 AB  CD  . AH
bªn =
c©n c¹nh ®¸y b»ng 2
nhau
AD = BC nhau
A = B
C = D
 C¸c c¹nh  C¸c gãc kÒ 1  c¾t nhau  Giao cña hai  Tø gi¸c cã hai cÆp c¹nh ®èi song
®èi song c¹nh bï nhau t¹i trung ®-êng chÐo song
song A + B = 1800 ®iÓm mçi lµ t©m ®èi  Tø gi¸c cã hai cÆp c¹nh ®èi b»ng
H×nh AB // ®-êng xøng nhau.
b×nh CD, B + C = 1800 OA = OB,  Tø gi¸c cã 1 cÆp c¹nh ®èi võa song S = a.h
hµnh AD // BC C + D = 180 0 OC = OD song võa b»ng nhau.
 C¸c c¹nh  Tø gi¸c cã 2 cÆp gãc ®èi b»ng
D + A = 1800
®èi b»ng nhau.
 C¸c gãc ®èi b»ng
Đỗ Thu Vân – 0366 931 009 Ôn thi vào lớp 10
nhau nhau  Tø gi¸c cã hai ®-êng chÐo c¾t nhau
AB = A = C, t¹i trung ®iÓm mçi ®-êng
CD,
AD = BC B = D
 C¸c c¹nh  C¸c gãc ®Òu  c¾t nhau  Giao cña hai  Tø gi¸c cã 3 gãc vu«ng
®èi song b»ng 900 t¹i trung ®-êng chÐo  H×nh thang c©n cã 1 gãc vu«ng
song A = B = 900 ®iÓm mçi lµ t©m ®èi  H×nh b×nh hµnh cã 1 gãc vu«ng
AB // ®-êng xøng  H×nh b×nh hµnh cã hai ®-êng chÐo
H×nh CD, C = D = 900 OA = OB,  Hai trôc ®èi b»ng nhau
ch÷ AD // BC OC = OD xøng ®i qua S = a.b
nhËt  C¸c c¹nh  b»ng nhau t©m ®èi xøng
®èi b»ng AC = BD vµ vu«ng gãc
nhau víi c¸c c¹nh
AB = CD,
AD = BC
 C¸c c¹nh  C¸c gãc kÒ 1  c¾t nhau  Giao cña hai  Tø gi¸c cã 4 c¹nh b»ng nhau
®èi song c¹nh bï nhau t¹i trung ®-êng chÐo  H×nh b×nh hµnh cã 2 c¹nh kÒ b»ng
song A + B = 1800 ®iÓm mçi lµ t©m ®èi nhau
AB // ®-êng xøng  H×nh b×nh hµnh cã 2 ®-êng chÐo
CD, B + C = 1800 OA = OB,  2 ®-êng chÐo vu«ng gãc
AD // BC C + D = 1800 OC = OD lµ 2 trôc ®èi  H×nh b×nh hµnh cã 1 ®-êng chÐo lµ
H×nh  C¸c c¹nh  vu«ng gãc xøng ph©n gi¸c cña mét gãc AC.BD
D + A = 1800 S=
thoi b»ng
 C¸c gãc ®èi b»ng AC  BD 2
nhau
nhau  lµ ®-êng
AB = CD ph©n gi¸c
= AD = BC A = C, cña c¸c
B = D gãc

 C¸c c¹nh  C¸c gãc ®Òu  c¾t nhau  Giao cña hai  H×nh ch÷ nhËt cã 2 c¹nh kÒ b»ng
®èi song b»ng 900 t¹i trung ®-êng chÐo nhau.
song  A = B = 900 ®iÓm mçi lµ t©m ®èi  H×nh ch÷ nhËt cã 2 ®-êng chÐo
AB // ®-êng xøng vu«ng gãc
H×nh CD, C = D = 900 OA = OB,  4 trôc ®èi  H×nh ch÷ nhËt cã 1 ®-êng chÐo lµ S  AB2
vu«ng AD // BC OC = OD xøng: 2 trôc ph©n gi¸c cña gãc
 C¸c c¹nh  vu«ng gãc ®èi xøng ®i  H×nh thoi cã 1 gãc vu«ng
b»ng AC  BD qua t©m ®èi  H×nh thoi cã 2 ®-êng chÐo b»ng
nhau  lµ ®-êng xøng vµ nhau
Đỗ Thu Vân – 0366 931 009 Ôn thi vào lớp 10
AB = CD ph©n gi¸c vu«ng gãc
= AD = BC cña c¸c víi c¸c c¹nh,
gãc 2 trôc ®èi
 b»ng nhau xøng lµ
Ac = BD ®-êng chÐo
9. §-êng trung b×nh:
Tam gi¸c H×nh thang
A B
A
N
M N
H×nh vÏ M

B C C D

MN // BC MN // AB (// CD)
§Þnh lý M lµ trung ®iÓm AB M lµ trung ®iÓm AC
=> N lµ trung ®iÓm AC => N lµ trung ®iÓm BD
§Þnh nghÜa Lµ ®o¹n th¼ng nèi trung ®iÓm 2 c¹nh Lµ ®o¹n th¼ng nèi trung ®iÓm 2 c¹nh bªn
Song song víi c¹nh thø 3 vµ b»ng nöa c¹nh Êy Song song víi hai ®¸y vµ b»ng nöa tæng hai ®¸y
TÝnh chÊt MN // BC; MN 
1
BC MN // AB // CD; MN 
1
( AB  CD)
2 2
10. §Þnh lý Ta - let:
ThuËn §¶o HÖ qu¶
H×nh vÏ A A A
N M
N N N
M M
M A

C C
C B B
B C B

Néi MN//BC 
AM AN AM AN BM CN
 ;  ; 
AM AN
 (hoÆc
AM AN BM CN
 ;  ) MN//BC 
AM AN MN
 
dung MB NC AB AC AB AC MB NC AB AC AB AC AB AC BC
=> MN//BC
11. TÝnh chÊt ®-êng ph©n gi¸c trong tam gi¸c:
Đỗ Thu Vân – 0366 931 009 Ôn thi vào lớp 10
a) Ph©n gi¸c gãc trong:
AB DB
A XÐt ABC cã AD lµ ph©n gi¸c =>  (tÝnh chÊt ®-êng ph©n gi¸c trong tam gi¸c)
AC DC
b) Ph©n gi¸c gãc ngoµi:
AB EB
XÐt ABC cã AE lµ ph©n gi¸c =>  (tÝnh chÊt ®-êng ph©n gi¸c trong tam gi¸c)
B E AC EC
D C
12. HÖ thøc l-îng - tØ sè l-îng gi¸c:
A

a) HÖ thøc l-îng:

B C
H
HÖ thøc l-îng

1) §Þnh lý Pitago: (c¹nh huyÒn)2 = (c¹nh gãc vu«ng)2 + (c¹nh gãc vu«ng)2 BC 2 = AB 2 + AC 2
2) C¹nh huyÒn . ®-êng cao = c¹nh gãc vu«ng . c¹nh gãc vu«ng BC . AH = AB . AC
3) §-êng cao 2 = h×nh chiÕu . h×nh chiÕu AH 2 = HB . HC
4) C¹nh gãc vu«ng 2 = c¹nh huyÒn . h×nh chiÕu AB 2 = HB . BC
AC 2 = HC . BC
1 1 1 1 1 1
5)   2
 2

®­êng cao2 c¹nh gãc vu«ng2 c¹nh gãc vu«ng2 AH AB AC 2

b) TØ sè l-îng gi¸c

®èi AC
A sin  sin B =
BC
huyÒn
kÒ AB
cos  cos B =
BC
huyÒn

B C