ГЕОГРАФИЈА 5

1. ОБЕДИНЕТО КРАЛСТВО
- ОБЕДИНЕТОТО КРАЛСТВО е расположено на ОСТРОВОТ ВЕЛИКА БРИТАНИЈА,
СЕВЕРНИОТ ДЕЛ од ОСТРОВОТ ИРСКА и ПОМАЛИ ОСТРОВИ: ХЕБРИДСКИ, ОРКНИСКИ,
ШЕТЛАНСКИ, НОРМАНСКИ и др. ОД КОПНОТО на ЕВРОПА ја дели КАНАЛОТ
ЛАМАНШ(33км). ОБЕДИНЕТОТО КРАЛСТВО се наоѓа на КРСТОСНИЦАТА низ која
минуваат НАЈВАЖНИТЕ ПОМОРСКИ ПАТИШТА од ЕВРОПА за АМЕРИКА. РЕЛЈЕФОТ во
ОБЕДИНЕТОТО КРАЛСТВО е ПЛАНИНСКИ(Шкотска, Велс и Северна Ирска) и
НИЗИНСКИ(Англија). НАЈПОЗНАТИ ПЛАНИНИ се: КАМБРИСКИ, ПЕНИНСКИ и
ГРАМПИЕНСКИ(Бен Невис–1343м). НАЈГОЛЕМИ НИЗИНИ се: АНГЛИСКА и ШКОТСКА.
КЛИМАТА во ОБЕДИНЕТОТО КРАЛСТВО е АТЛАНТСКА(свежи и врнежливи лета, а благи
и магливи зими). НАЈПОЗНАТИ РЕКИ во О.К. се: ТЕМЗА, ХАМБЕР, СЕВЕРН и КЛАЈД. Тие
се КРАТКИ, но ПОЛНОВОДНИ и ПЛОВНИ. НИВНИТЕ ВЛИВОВИ ЗА ВРЕМЕ НА ПЛИМАТА
СЕ ПРЕТВОРЕНИ ВО ДЛАБОКИ ЗАЛИВИ – ЕСТУАРИ И НИВОТО НА ОВИЕ РЕКИ СЕ
ИЗДИГА(Темза). За време на ПЛИМАТА, ЛОНДОН е ПРИСТАНИШЕН ГРАД, иако е
ОДДАЛЕЧЕН 62км од МОРЕТО. На ЗАПАДНИОТ БРЕГ присутни се и ФЈОРДОВИ. ЕЗЕРАТА
се од ЛЕДНИЧКО ПОТЕКЛО.

- НАСЕЛЕНИЕТО во ОБЕДИНЕТОТО КРАЛСТВО го сочинуваат: АНГЛИЧАНИ,

ШКОТЛАНЃАНИ, ВЕЛШАНИ, ИРЦИ и доселеници од други земји. О.К. брои ОКОЛУ 66
МИЛИОНИ ЖИТЕЛИ. СЛУЖБЕН ЈАЗИК е АНГЛИСКИ, но се зборуваат и: ВЕЛШКИ,
ШКОТСКИ и ИРСКИ. По РЕЛИГИЈА се ПРОТЕСТАНТИ. НАЈГУСТО НАСЕЛЕН е ПРОСТОРОТ
помеѓу ЛОНДОН, ЛИДС и ЛИВЕРПУЛ. ОБЕДИНЕТОТО КРАЛСТВО е ПЕТТА НАЈРАЗВИЕНА
ЗЕМЈА во СВЕТОТ. Од ЕНЕРГЕТСКИ ИЗВОРИ богата е со ЈАГЛЕН, а од РУДИ со ЖЕЛЕЗО. Од
1975 година, О.К. е СВЕТСКИ ПРОИЗВОДИТЕЛ на НАФТА и ГАС (откриени под Северното
Море, се експлоатираат преку нафтени платформи). Од ЗЕМЈОДЕЛСКИ КУЛТУРИ,
НАЈМНОГУ се одгледува: ПЧЕНИЦА, ШЕЌЕРНА РЕПКА, КОМПИР и ЈАЧМЕН.
СТОЧАРСТВОТО се одликува со: ГОВЕДА, ОВЦИ и СВИЊИ. ОБЕДИНЕТОТО КРАЛСТВО е
ЛУЛКА на ИНДУСТРИЈАТА(машинска, текстилна, хемиска и други гранки). О.К. е ТРЕТА
ИНДУСТРИСКА ЗЕМЈА во ЕВРОПА со 20% ПРИХОДИ од ИНДУСТРИЈАТА. ТУРИЗМОТ носи
4% од ГОДИШНИТЕ ПРИХОДИ. ЛОНДОН е НАЈПОСЕТЕН ГЛАВЕН ГРАД во ЕВРОПА со 16
МИЛИОНИ туристи годишно.

- СЛУЖБЕНОТО ИМЕ на земјата е “ОБЕДИНЕТО КРАЛСТВО НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА И

СЕВЕРНА ИРСКА”. Поделена е на 4 ДРЖАВИ: АНГЛИЈА, ШКОТСКА, ВЕЛС и СЕВЕРНА
ИРСКА.
 2. ИРСКА
- ИРСКА е ОСТРОВСКА ЗЕМЈА. Во своите граници ИРСКА зафаќа ПОВРШИНА од 70.273км2
и таму живеат НАД 4,7 МИЛИОНИ жители. КЛИМАТА во ИРСКА е АТЛАНТСКА(зимите се
благи, а летата свежи). НАЈГОЛЕМА и НАЈДОЛГА РЕКА во ИРСКА е ШЕНОН(370 км).

- НАСЕЛЕНИЕТО во ИРСКА го сочинуваат ИРЦИ. ИРЦИТЕ(над 14 милиони) се ЕМИГРАНТИ

во САД и КАНАДА. СЛУЖБЕН ЈАЗИК е ИРСКИ, но се зборува и АНГЛИСКИ. По РЕЛИГИЈА
се КАТОЛИЦИ. Од ЗЕМЈОДЕЛСКИТЕ КУЛТУРИ во ИРСКА, НАЈМНОГУ се одгледуваат:
ЈАЧМЕН, ПЧЕНИЦА, КОМПИР и ШЕЌЕРНА РЕПКА. НАЈРАЗВИЕНИ СТОЧАРСКИ ГРАНКИ се:
ГОВЕДАРСТВО и ОВЧАРСТВО. Од РУДИТЕ, ИРСКА располага со ОЛОВО-ЦИНКОВИ
рудници. НАЈРАЗВИЕНИ ИНДУСТРИИ се: ПРЕХРАНБЕНА, ТЕКСТИЛНА, МЕТАЛНА,
ХЕМИСКА и др.

- ИРСКА е поделена на 31 ОПШТИНСКИ ОКРУГ – ДИСТРИКТ.

3. ФРАНЦИЈА
- ФРАНЦИЈА го зафаќа КРАЈНИОТ ЗАПАДЕН дел на ЕВРОПА. ПРИРОДНИ ГРАНИЦИ на
ФРАНЦИЈА се: ПИРИНЕИ(Шпанија), АЛПИ(Италија и Швајцарија) и РАЈНА(Германија).
Единствено СЕВЕРНАТА ГРАНИЦА е отворена со БЕЛГИЈА. На ЗАПАД, ФРАНЦИЈА излегува
на АТЛАНТСКИОТ ОКЕАН, а на ЈУГ на СРЕДОЗЕМНО МОРЕ. Освен КОНТИНЕНТАЛНА
територија, ФРАНЦИЈА има и ПРЕКУОКЕАНСКИ територии. НАЈПОЗНАТИ ПОЛУОСТРОВИ
се: НОРМАНДИЈА и БРЕТАЊА, а од ЗАЛИВИТЕ: БИСКАЈСКИ и ЛИОНСКИ. НАЈПОЗНАТ
ОСТРОВ е КОРЗИКА. РЕЛЈЕФОТ во ФРАНЦИЈА е ПЛАНИНСКИ(Ардени, Вогези, Централен
Масив, Алпи(Мон Блан-4810м) и Пиринеи) и НИЗИНСКИ(северозападен дел). КЛИМАТА
е АТЛАНТСКА. Во ЈУЖНА ФРАНЦИЈА владее МЕДИТЕРАНСКА КЛИМА. Во ИСТОЧНА
ФРАНЦИЈА и на ПОВИСОКИТЕ ПЛАНИНИ владее КОНТИНЕНТАЛНА и ПЛАНИНСКА
КЛИМА. РЕКИТЕ во ФРАНЦИЈА припаѓаат на ДВЕ СЛИВНИ ПОДРАЧЈА: АТЛАНТСКИ(Сена,
Лоара и Жиронда – ЕСТУАРИ) и СРЕДОЗЕМНОМОРСКИ(Рона).

- НАСЕЛЕНИЕТО во ФРАНЦИЈА го сочинуваат: ФРАНЦУЗИ, БРЕТОНЦИ, ФЛАМАНЦИ,

ЕВРОПСКИ И АФРИКАНСКИ ДОСЕЛЕНИЦИ. Во ФРАНЦИЈА живеат ОКОЛУ 67 МИЛИОНИ
жители. По РЕЛИГИЈА се КАТОЛИЦИ. СЛУЖБЕН ЈАЗИК е ФРАНЦУСКИ, но се употребува и
БРЕТОНСКИ ЈАЗИК(келтска група). Од РУДНО БОГАТСТВО, ФРАНЦИЈА има: ЖЕЛЕЗНА
РУДА, КАМЕН ЈАГЛЕН и БОКСИТ. ФРАНЦИЈА е еден од НАЈГОЛЕМИТЕ ПРОИЗВОДИТЕЛИ
на ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА во ЕВРОПА со НУКЛЕАРНИ ЦЕНТРАЛИ. ЗЕМЈОДЕЛСТВОТО
носи 4% од ГОДИШНИТЕ ПРИХОДИ. Од ЗЕМЈОДЕЛСКИ КУЛТУРИ најмногу се
ОДГЛЕДУВА: ПЧЕНИЦА, ЈАЧМЕН, ГРОЗЈЕ(втор најголем производител и извозник на
вино во светот и е меѓу првите 15 земји во светот) и ШЕЌЕРНА РЕПКА. НАЈРАЗВИЕНИ
ИНДУСТРИИ во ФРАНЦИЈА се: МАШИНСКА, МЕТАЛНА, ХЕМИСКА, ТЕКСТИЛНА,
ПРЕХРАНБЕНА и други. ФРАНЦИЈА е СВЕТСКИ ЛИДЕР во ПРОИЗВОДСТВОТО на:
АВТОМОБИЛИ(пежо, цитроен, рено), АВИОНИ(ербас), ПНЕВМАТИЦИ(мишелин),
БРОДОВИ, ШИНСКИ ВОЗИЛА, ПАРФЕМИ и ТЕКСТИЛ. ТУРИЗМОТ носи 10% во
ГОДИШНИТЕ ПРИХОДИ. ФРАНЦИЈА е НАЈПОСЕТЕНА ЗЕМЈА во СВЕТОТ(83 милиони
туристи годишно, Париз, Ница, Кан, Гренобл, Шамони и др)

- Од 2016 година ФРАНЦИЈА е поделена на 18 РЕГИОНИ. 13 од нив се КОНТИНЕНТАЛНИ

(вклучувајќи го островот Корзика), а 5 се ПРЕКУОКЕАНСКИ.

4. БЕНЕЛУКС
- Името БЕНЕЛУКС е КРАТЕНКА од ПРВИТЕ ПОЧЕТНИ БУКВИ на државите: БЕЛГИЈА,
ХОЛАНДИЈА(НЕДЕРЛАНД) и ЛУКСЕМБУРГ. БЕНЕЛУКС излегува на СЕВЕРНО
МОРЕ(Белгија и Холандија). Тие го заземаат НАЈНИСКИОТ СЕВЕРЕН ДЕЛ од
ЗАПАДНОЕВРОПСКАТА НИЗИНА и НИСКИТЕ ПРЕДЕЛИ на АРДЕНИТЕ. РЕЛЈЕФОТ е
претежно НИЗИНСКИ(север и северозапад; во Холандија – депресија(под морското
ниво); оттаму доаѓа името “Недерланд”(ниска земја) 1/3 од територијата претставува
депресија). Само во ЈУЖНИОТ ПРЕДЕЛ на БЕЛГИЈА и ЛУКСЕМБУРГ е ПОВИСОК, а тука се
наоѓаат НИСКИТЕ ОГРАНОЦИ на АРДЕНИТЕ. 17% од територијата на ХОЛАНДИЈА
претставува ПОЛДЕР(вештачки создадено плодно копно преку заградување и
исушување морски или езерски површини). За ОДБРАНА од ПОПЛАВИ, ХОЛАНЃАНИТЕ
градат ВИСОКИ НАСИПИ покрај БРЕГОТ на СЕВЕРНОТОТ МОРЕ. КЛИМАТА во БЕНЕЛУКС е
АТЛАНТСКА. ЗАПАДНИТЕ ВЕТРОВИ се ПОСТОЈАНИ и носат ЧЕСТИ ВРНЕЖИ. НАЈПОЗНАТИ
РЕКИ што ТЕЧАТ низ БЕНЕЛУКС се: ШЕЛДА, МАС(МЕЗА), РАЈНА и др. Сите се:
ПОЛНОВОДНИ, ПЛОВНИ и се поврзани со ПЛОВНИ КАНАЛИ(што служат за сообраќајно
поврзување и за ублажување на поплавни бранови за време на висок водостој на
реките).

- БЕНЕЛУКС е ГУСТО населен. ПРОСЕКОТ е 320, а во ХОЛАНДИЈА 414 жители на 1км2.

НАСЕЛЕНИЕТО го сочинуваат ХОЛАНЃАНИ(Холандија-80%), ФЛАМАНЦИ(Белгија-58%) и
ВАЛОНЦИ(Белгија-31%) и ЛУКСЕМБУРЖАНИ(Луксембург). ОПШТЕСТВЕНИТЕ
УРЕДУВАЊА на БЕНЕЛУКС се КРАЛСТВА. ЈАЗИЦИТЕ во БЕНЕЛУКС припаѓаат на
ГЕРМАНСКАТА(холандски – Холандија и Белгија, германски – Белгија и Луксембург,
луксембуршки - Луксембург) и РОМАНСКАТА(француски – Белгија и Луксембург) група.
РЕЛИГИЈАТА во БЕЛГИЈА и ЛУКСЕМБУРГ е КАТОЛИЧКА, а во ХОЛАНДИЈА населението е
НЕРЕЛИГИОЗНО. ПРИРОДНИТЕ БОГАТСТВА на БЕНЕЛУКС се состојат НАЈМНОГУ од:
ЈАГЛЕН(Белгија), ЖЕЛЕЗНА РУДА(Луксембург) и ПРИРОДЕН ГАС(Холандија – Гронинген
ги има најголемите европски резерви). ЗЕМЈИТЕ на БЕНЕЛУКС се ЗЕМЈОДЕЛСКИ и
ИНДУСТРИСКИ РАЗВИЕНИ. ЛУКСЕМБУРГ има НАЈВИСОК НАЦИОНАЛЕН ДОХОД по
ЖИТЕЛ во ЕВРОПА. ХОЛАНДИЈА има НАЈПРОДУКТИВНО ЗЕМЈОДЕЛСТВО во СВЕТОТ.
ОВИЕ ЗЕМЈИ се ИЗВОЗНИЦИ на СТОЧАРСКИ ПРОИЗВОДИ. ПОСЕБНО МЕСТО зазема
ОДГЛЕДУВАЊЕТО ЦВЕЌЕ на големи површини во ХОЛАНДИЈА (најголем светски
извозник на цвеќе и втор извозник на градинарски плодови: домат, пиперка,
краставица и друго). ИНДУСТРИИ во БЕНЕЛУКС се: МЕТАЛУРГИЈА, МАШИНСКА,
ТЕКСТИЛНА, ЕЛЕКТРОТЕХНИЧКА, ПРЕХРАМБЕНА, БРОДОГРАДБЕНА и други. БЕНЕЛУКС
има РАЗВИЕНА МРЕЖА на АВТОМОБИЛСКИ, ЖЕЛЕЗНИЧКИ ПАТИШТА и ПЛОВНИ
КАНАЛИ. Тие ИЗВЕЗУВАТ: МАШИНИ, ВОЗОВИ, ЕЛЕКТРОТЕХНИКА, МЛЕЧНИ ПРОИЗВОДИ,
ЗЕЛЕНЧУК, ПИВО и др. Тие УВЕЗУВААТ: НАФТА, ПАМУК, РУДИ и друго.

- БЕЛГИЈА е поделена на 3 РЕГИОНИ: ФЛАНДРИЈА(5 провинции), ВАЛОНИЈА(5

провинции) и БРИСЕЛ. ХОЛАНДИЈА се дели на 12 КОНТИНЕНТАЛНИ и 3
ПРЕКУОКЕАНСКИ провинции.