18 10.

Sınıf
10.
Türk Dili ve
Edebiyatı
Şiir - 8

1.  I. Nâm u nişâne kalmadı fasl-ı bahârdan 4. Bazı divan şairleri acıları anlatmamıştır; rindane (zevk ve
Düşdi çemende berg-i dıraht i’tibârdan (Tenasüp) eğlenceye düşkün) bir hayat yaşamış ve bu rindane ha-
II. Eşcâr-ı bâğ hırka-i tecride girdiler yat tarzlarını eserlerine yansıtmışlardır.
Bâd-ı hazân çemende el aldı çenârdan (Teşhis) Aşağıdaki divan şairlerinden hangisi rindane şiirle-
III. Her yaneden ayagına altun akup gelür riyle ön plana çıkmıştır?
Eşcâr-ı bâğ himmet umar cûy-bârdan (İstiare)
A) Fuzuli B) Baki C) Şeyh Galip
IV. Sahn-ı çemende turma salınsun sabâyıla
Âzâdedür nihâl bugün berg ü bârdan (Tezat) D) Ahmedi E) Ahmet Paşa

V. Bâkî çemende hayli perîşân imiş varak

Benzer ki bir şikâyeti var rüzgârdan (Tevriye)
Numaralanmış beyitlerin hangisinde ayraç içinde ve-
rilen edebî sanat yoktur?
5. Edirne şehri mi bu yâ gülşen-i Me’vâ mıdır?
A) I B) II C) III D) IV E) V Anda kasr-ı pâdişâhî cennet-i a’lâ mıdır?
(gülşen-i Me’vâ: Meva cennetinin gül bahçesi. kasr: Köşk,
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

saray.)
2. Dize ortaları uyaklı olan ve dizeleri ortadan ikiye bölüne-
Bunda Tûbâdan kalur mı müşg-bîd-i ser-nigûn
bilen gazellere “musammat gazel” adı verilir.
Yâ gubâr-ı berg-i Tûbâ anda müşg-âsâ mıdır?
Buna göre, aşağıdaki beyitlerin hangisi musammat (müşg-bîd-i ser-nigûn: Dalları aşağı doğru sarkan sal-
gazele örnek olabilir? kım söğüt. gubâr-ı berg-i Tûbâ: Tûbâ ağacının yaprağı-
nın tozu. müşg-âsâ: Misk kokulu.)
A) Dilde gam var şimdilik lütf eyle gelme ey sürür
Olamaz bir hanede mihman mihman üstüne Bu beyitlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylene-
mez?
B) Çok da mağrur olma kim meyhâne-i ikbâlde
Biz hezârân mest-i mağrurun humârın görmüşüz A) İlk beyitte “m, n” ünsüzleri ile aliterasyon yapılmıştır.
C) Şâh-ı dîn-perver ki teşrif-i kudûmiyle zemîn B) Telmih sanatından yararlanılmıştır.
Arşa nâz eylerse istignâsı istignâ mıdır?
C) Kafiye düzeni “aa - ba” şeklindedir.
D) Sevdiğim cânım yolunda hâke yeksân olduğum
D) Tam kafiye ve redif vardır.
Îyddir çık nâz ile seyrâna kurbân olduğum
E) Bir kişinin övgüsüne yer verilmiştir.
E) Şeb-i hicrân yanar cânım döker kan çeşm-i giryânım
Uyadır halkı efgânım kara bahtım uyanmaz mı
●
MEB

3.
Yazar Yüzyıl Eser
6. Aşağıdakilerden hangisi bir kasidenin matla beyti
I XVI. yüzyıl Beng ü Bade olabilir?
Nef’i II Siham-ı Kaza
A) Ol kadar kadri bülend olsun ki gerdûn bilmeye
Şeyh Gâlip XVIII. yüzyıl III Arş-ı a’lâ mı yeri yâ kurb-ı “Ev ednâ” mıdır?

Bu tabloda numaralanmış yerlere aşağıdakilerden B) Rûh-bahş oldı Mesîhâ sıfat enfâs-ı bahâr
hangisi getirilmelidir? Açdılar dîdelerin hâb-ı ademden ezhâr
C) Gül-i ruhsârına karşı gözümden kanlı akar su
I II III Habîbim fasl-ı güldür bu ahar sular bulanmaz mı
A) Fuzuli 17. yüzyıl Hüsn-ü Aşk D) Çok da mağrur olma kim meyhâne-i ikbâlde
B) Ahmet Paşa 16. yüzyıl Nigâristan Biz hezârân mest-i mağrurun humârın görmüşüz
C) Baki 17. yüzyıl İskendername E) Suya versin bağ-ban gülzar-ı zahmet çekmesin
D) Nefi 17. yüzyıl Harname Bir gül açılmaz yüzün tek verse bin-gülzâre su
E) Süleyman Çelebi 16. yüzyıl Hilye-i Enbiya

Şiir - 8
7. I
Sevdiğim cânım yolunda hâke yeksân olduğum
Îyddir çık nâz ile seyrâna kurbân olduğum
Ey benim aşkında bülbül gibi nâlân olduğum
Îyddir çık nâz ile seyrâna kurbân olduğum
II
Şu aşkın ateşi sönmüyor serde
Ah çeker ağlarım gezdiğim yerde
Ben burda kalmışım dost gurbet ilde
Beni ilden il’e atar ayrılık
Bu dörtlüklerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylene-
mez?
A) İkinci dörtlük halk şiiri geleneğine aittir.
B) İki dörtlükte de halk söyleyişlerine yer verilmiştir.
C) İki dörtlükte de düz uyak örgüsü kullanılmıştır.
D) Birinci dörtlükte teşbih sanatına başvurulmuştur.
E) İki dörtlük de ait oldukları şiirlerin son dörtlükleridir.
8. Genellikle aşk, sevgili, eğlence, ayrılık gibi konuların iş-
lendiği - - - - nazım şeklinde bent sayısı 2-5 arasında de-
ğişmektedir. Türklerin, divan edebiyatına kazandırdığı iki
nazım biçiminden biridir. Bestelenmek amacıyla yazılmış-
lardır. Genellikle dörder dizeli bentlerle kurulur ancak beş
ya da altı dizeli bentlerden oluşanları da vardır. Her ben-
din üçüncü dizesi miyan, her bendin sonunda tekrarlanan
dize ise nakarat olarak adlandırılır. Miyan, en güzel dize
olarak kabul edilir. Divan edebiyatında bu nazım şeklinin
en güzel örneklerini Nedim vermiştir. Şeyh Gâlip, Ende-
runlu Fâzıl, Enderunlu Vâsıf gibi sanatçılar da bu nazım
şekli ile eserler vermişlerdir.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi-
si getirilmelidir?
A) şarkı B) gazel C) kaside ğıdaki türlerden hangisine ait olduğu söylenebilir?
D) tuyuğ E) murabba
18 10. Sınıf
10.
Türk Dili ve
Edebiyatı
9.  I. Göz gördü gönül sevdi seni ey yüzü mâhım
Kurbânın olam var mı benim bunda günâhım
II. Gönül ne gök ne elâ ne lâciverd arıyor
Ah bu gönül bu gönül kendine derd arıyor
III. Ne şeb ki kûyuna yüz sürmesem ol şeb ölürün
Ne gün ki kâmetini görmesem kıyâmet olur
IV. Ne çâre var ki firâkınla eğlenem bir dem
Ne tâli’im meded eyler visâle fırsat olur
V. Bir devlet içün çarha temennâdan usandık
Bir vasl içün ağyâra müdârâdan usandık
Numaralanmış beyitlerin hangisinde belirtili isim
tamlaması vardır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü
10. Sen olasan diyü yir yir asılup âyineler
Gelene gidene eyler nazarı döne döne
Bu beyit için aşağıdakilerin hangisi söylenemez?
A) Sen zamiriyle sevgili kastedilmiştir.
B) Aynalar sevgiliye âşık kişiler olarak düşünülmüştür.
C) Aynaların dizi dizi asılması güzel bir nedene bağlan-
mıştır.
D) Âşığın ızdırabının aynalara yansıması tasvir edilmiştir.
E) Ahengi sağlamak için bazı ifadeler tekrar edilmiştir.
(AYT-2021)
11. Çâresüz kaldum Hudâyâ çâre kıl yâ Rab bana
Nefs ü şeytandan halâs eyle beni iy pâdişâ
●
Bir yanum ateş olupdur bir yanumda oldı su
Od ile su arasından sen beni eyle rehâ
MEB
Hücre-i kalbüm dolu kıl şu’le-i envâr ile
Nice bir cürm ü hatâyile ola gönlüm kara
Sana yüz tutdum Hudâyâ sen hidâyet eylegil
Senden özge kime kılam pâdişâhum ilticâ
Ben Murâd’a kıl inâyet fazlunı ey zü’l-celâl
Senden özge kimsenem yokdur benüm yâ Rabbenâ
İçerik özellikleri dikkate alındığında bu beyitlerin aşa-
A) Tevhit B) Methiye C) Münacat
D) Naat E) Mersiye
(AYT-2022)