‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬

‫جایگاه‬
‫امام بخاری‬
‫وصحیح او‬

‫شاکرالذهتى‬
‫{‪}1‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬

‫{‪}2‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬

‫ا‪ ٗ٤‬وتبة ضا تمس‪ ٣ٔ ٓ٤‬زاضْ ث‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ح پدسض ثعضٌد‪ٛ‬اضْ ٔدطز‪ ٢‬ود‪ٝ‬‬

‫ث‪٥‬ف اظ «ث‪٥‬ؿت ؾبَ» نح‪٥‬حثربض‪ ٢‬ضا تسض‪٤‬ؽ وطز٘س ‪ٚ‬ثط آٖ قطح‬
‫ربِٕٔ ٘‪ٛ‬قت‪ٙ‬س ‪ٚ‬قدج‪ ٣‬ود‪ ٝ‬ددطزا‪ ٢‬آٖ ذد‪٘ٛ‬ف ضا ض‪٤‬رت‪ٙ‬دس «وتدبة‬
‫اِز‪ٟ‬دبز» ‪«ٚ‬ثدبة تٕ‪ٙ‬د‪ ٣‬أىهادػ » ا‪٤‬ددٗ وتدبة اضظقدٕ‪ٙ‬س ضا ثددطا‪٢‬‬
‫قبٌطزاٖ ت‪ٛ‬ي‪٥‬ح زاز٘س‪.‬‬

‫{‪}3‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬

‫ؾّؿّ‪ ٝ‬زض‪ٚ‬ؼ «ن‪ٛ‬ت‪= »٣‬وبُٔ< نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬ثب ظثبٖ دبضؾ‪ٖ ٣‬بْ د‪ٟ‬دٓ‬
‫‪ ٚ‬ض‪ٚ‬اٖ ضا ثب =وّه< وطزٖ ثط ض‪ٙ٥ِ ٢ٚ‬ه ش‪ ُ٤‬ق‪٘ٛٙ‬س‪ ٜ‬ثبق‪٥‬س‪:‬‬
‫‪https://t.me/knyakjjjj/117‬‬

‫{‪}4‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫نفح‪ٝ‬‬ ‫د‪ٟ‬طؾت ٔ‪ٛ‬ي‪ٖٛ‬بت‬
‫ٔمسٔ‪8/...........................................................................................................ٝ‬‬
‫فصل اول‬
‫ظ٘سٌ‪ ٣‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪13/.....................................................................‬‬
‫ؾفط‪ٞ‬ب‪ ٢‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪16/.................................................................‬‬
‫اؾبت‪٥‬س أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪23/.....................................................................‬‬
‫قبٌطزاٖ أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪27/.................................................................‬‬
‫ٌ‪ٛ‬ق‪ٞ ٝ‬ب‪ ٣٤‬اظ دًب‪ ُ٤‬اذالل‪ ٣‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪28/...............................‬‬
‫ٔص‪ٞ‬ت أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪31/.....................................................................‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ‪ ٚ‬حىّبْ‪37/...................................................................‬‬
‫دم‪ ٚ ٝ‬ارت‪ٟ‬بز أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪38/...........................................................‬‬
‫قره‪٥‬ت أبْ ثربض‪ ٢‬زض ٘عز ّٖٕبء‪41/...........................................................‬‬
‫لسضت حبدٓ‪ ٢ٝ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪45/......................................................‬‬
‫تإِ‪٥‬فبت أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪48/...................................................................‬‬
‫قط‪ٚ‬ح األزة إِفطز‪50/...................................................................................‬‬
‫تسض‪٤‬ؽ أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪51/...................................................................‬‬
‫آغبظ حؿبزت ثط أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪52/.......................................................‬‬
‫‪ٚ‬دبت أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪53/.......................................................................‬‬
‫فصل دوم‬
‫رب‪ٍ٤‬ب‪ ٜ‬نح‪٥‬ح ثربض‪٘ ٢‬عز أت‪59/.................................................................‬‬

‫{‪}5‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫تحّ‪ ُ٥‬ظ‪٤‬جب‪ ٣٤‬اظ اؾتبز «ٖجدسإِ‪ ٓٗٙ‬ل‪ٙ‬دس‪ »ُ٤‬زض ذهد‪ٛ‬ل رب‪ٍ٤‬دب‪ ٜ‬ندح‪٥‬ح‬
‫ثربض‪62/........................................................................................................٢‬‬
‫اٍ٘‪٥‬ع‪ٞ ٜ‬ب‪ ٢‬تإِ‪٥‬ف نح‪٥‬ح ثربض‪66/..............................................................٢‬‬
‫ض‪ٚ‬ـ تحم‪٥‬م‪ ٣‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪68/.........................................................‬‬
‫تطت‪٥‬ت نح‪٥‬ح ثربض‪72/................................................................................٢‬‬
‫ؾجت تىطاض احبز‪٤‬ج زض نح‪٥‬ح ثربض‪76/......................................................٢‬‬
‫رشوس ٌصیض بعدؿی‪79/............................................................‬‬
‫‪« -1‬دتح اِجبض‪ ٢‬قطح نح‪٥‬ح اِجربض‪79/...................................................»٢‬‬
‫ت‪ٛ‬ن‪٥‬ف ّٖٕبء اظ دتح اِجبض‪79/.....................................................................:٢‬‬
‫آق‪ٙ‬بئ‪ ٣‬ثب ٔؤِف دتح اِجبض‪80/.......................................................................:٢‬‬
‫‪« -2‬ـمؼ اِمبض‪ ٢‬د‪ ٣‬قطح اِجربض‪80/....................................................»٢‬‬
‫تفب‪ٚ‬ت ث‪« ٗ٥‬دتح اِجبض‪« ٚ »٢‬ـمؼ اِمبض‪80/...........................................:»٢‬‬
‫ٔؤِف ـمؼ اِمبض‪81/.................................................................................:٢‬‬
‫ت‪ٛ‬ن‪٥‬ف ّٖٕبء ثسضاِس‪83/...................................................................:٣ٙ٥ٖ ٗ٤‬‬
‫‪« -3‬اضقبز اِؿبض‪ ٢‬اِى قطح نح‪٥‬ح اِجربض‪85/........................................:»٢‬‬
‫‪« -4‬اِى‪ٛ‬اوت اِسضاضى د‪ ٣‬قطح نح‪٥‬ح اِجربض‪85/..................................:»٢‬‬
‫‪« -6‬قطح نح‪٥‬ح اِجربض‪85/....................................................................:»٢‬‬
‫‪ -5‬قطح أبْ ٘بنط اِس‪ّٖ ٗ٤‬ى ثٗ ٔحٕس ثٗ إِ‪٥ٙ‬ط اؾى‪ٙ‬سضا٘‪85/................٣‬‬
‫‪« -7‬اِت‪ٛ‬ق‪٥‬ح قطح اِزبٕٔ اِهح‪٥‬ح»‪85/.......................................................:‬‬
‫‪« -8‬اِتّ‪٤ٛ‬ح د‪ ٣‬قطح اِزبٕٔ اِهح‪٥‬ح»‪86/...................................................:‬‬
‫‪« - 9‬د‪٥‬ى اِجبض‪86/.................................................................................:»٢‬‬

‫{‪}6‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪« -10‬د‪٥‬ى إِجس‪87/...............................................................................:»٢‬‬
‫آق‪ٙ‬بئ‪ ٣‬ثب ٔؤِف دتح إِجس‪87/.....................................................................:٢‬‬
‫ّٖٕب‪ ٢‬و‪ ٝ‬زؾت ثط اذتهبض نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬ظز‪ ٜ‬ا٘س‪89/..................................:‬‬
‫ٔٗطد‪ٔ ٣‬رتهط «اِتزط‪٤‬س اِهح‪٥‬ح»‪90/..........................................................:‬‬
‫چطا نح‪٥‬حثربض‪ ٢‬ضا ا‪= ّٖٓ ُٞ‬اظ رّٕ‪ <ٝ‬أبْ ظث‪٥‬س‪ ٢‬اذتهبض ٕ٘‪ٛ‬ز٘س؟!‪91/....‬‬
‫َط‪٤‬م‪ ٢ٝ‬اذتهبض أبْ ظث‪٥‬س‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪93/.....................................................:‬‬
‫تطرٕ‪ ٢ٝ‬نح‪٥‬حثربض‪95/...................................................................................................................٢‬‬
‫ٔتطرٕ‪ ٣ٙ٥‬و‪ ٝ‬نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬ضا ثب ظثبٖ دبضؾ‪ ٣‬تطرٕ‪ ٝ‬وطز‪ ٜ‬ا٘س‪96/..............:‬‬
‫ٔتطرٕ‪ ٣ٙ٥‬و‪ ٝ‬نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬ضا ثب ظثبٖ پكت‪ ٛ‬تطرٕ‪ ٝ‬وطز‪ ٜ‬ا٘س‪98/.................:‬‬
‫ثطذ‪ ٣‬اظ ال‪ٛ‬اَ َال‪ ٣٤‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪99/............................................‬‬
‫د‪ٟ‬طؾت ٔهبزض ‪ٔٚ‬طارٕ‪101/..........................................................................‬‬

‫{‪}7‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫نقدنه‬
‫الحمذهلل الكبري كبل التكبري‪ ،‬الخبريري ارييف ا الريريمري‪ ،‬اطحريٌ‬
‫اعنى عبيفست اطعرب ومغضى إشيفست اطشري‪ .‬الزي {لريٌغ مملهرييش‬
‫وهو العمٌع البصري}‪ .‬أحمذه وهريو ايفلحمريذ يريذً وش‪ ،‬وأشريكشه و عمرييش‬
‫وحريذه ال كًريه لرييش وال‬ ‫فوق شكشي اكلري‪ .‬وأشهذُ أن ال إلرييش إال‬
‫شبٌيش وال ظري‪ ،‬ليش اطهه والزًن تذعون مرين دو رييش ال كهكريون مرين‬
‫كطمري‪ .‬وأشهذ أنَّ محمذاً عبذه وسظوليش البشري النزًش الرساج اطنري‪،‬‬
‫و عريم النصريري‪.‬‬ ‫[ميفن ليش سايش ظبحيف يش] خري ظهري‪ ،‬و رصه فنعم اطريو‬
‫عهٌيش وعىل آليش الزًن أرهة عنهم الشيغ وطهشهم أفريل‬ ‫صىل‬
‫التطهري‪ ،‬وعىل [أصحيفايش ومرين تريبعهم] صريةت تصريهنيف ااريواسه وحبريزا‬
‫الاواس لهمعتاري‪.‬‬
‫أميف اعذ‪:‬‬
‫نح‪٥‬حثربض‪ ٢‬احط ٔٗط‪ٚ‬ف ‪ٚ‬ربز‪ٚ‬ا٘‪ ٢ ٝ‬أبْ ثعضٌ‪ٛ‬اض اث‪ٖٛ‬جساهلل ٔحٕدس ثدٗ‬
‫اؾٕبٖ‪ ُ٥‬ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪ ٟٓ‬تط‪ ٗ٤‬وتدبة حدس‪٤‬خ‪ ٣‬اؾدت ود‪ٔ ٝ‬ؤِدف آٖ‬
‫احبز‪٤‬ج نح‪٥‬ح پ‪٥‬بٔجط نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ضا تحت قطا‪ ٍ٤‬ذبن‪ ٣‬و‪ ٝ‬ذد‪ٛ‬ز‬
‫زض اذص ‪ٚ‬لج‪ َٛ‬حس‪ ٤‬ج ‪ٚ‬يٕ ودطز‪ ٜ‬رٕدٕ ‪ٚ‬زؾدت‪ ٝ‬ث‪ٙ‬دس‪ٕ٘ ٢‬د‪ٛ‬ز‪ٚ ٜ‬ثدب اضتجدبٌ‬
‫ٔ‪ٛ‬ي‪ ٔٛ‬زض ل‪٥‬س وتت ‪ٚ‬اث‪ٛ‬اة آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫ض‪ٚ‬ـ ذبل تحم‪٥‬م‪٣‬ا‪ ٢‬و‪ ٝ‬أبْ ثربَط غطو تكر‪٥‬م حدس‪٤‬ج ندح‪٥‬ح‬
‫‪ٚ‬يٕ ٕ٘‪ٛ‬ز‪ٚ ٜ‬قطا‪ ٍ٤‬زق‪ٛ‬اض ‪ٔٚ‬كىّ‪ ٣‬ضا و‪ ٝ‬ر‪ٟ‬دس اذدص ‪ٚ‬پدص‪٤‬طـ حدس‪٤‬ج ثدط‬
‫ضا‪٤ٚ‬بٖ ٌصاقت‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ا٘ساظ‪ ٢ ٜ‬زل‪٥‬ك ‪ٚ‬ؾ‪ٙ‬ز‪٥‬س‪ ٜ‬اؾت و‪ ٝ‬زلت ٘ٓط ‪ٚ‬احت‪٥‬دبٌ ‪٢ٚ‬‬
‫{‪}8‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫زض ‪ٞ‬ط ٖهط ‪ٚ‬ظٔب٘‪ٔ ٝ‬ب‪ ٢ٝ٤‬قٍفت‪ ٣‬تٗزت ‪ٚ‬تحؿ‪ٍٕٞ ٗ٥‬بٖ ث‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬ا‪٤‬دٗ‬
‫وتبة ث‪ٕٞ ٣‬تب اظ ر‪ٟ‬ت وٕبَ ‪ٚ‬ح‪ٛ‬ق نحت اؾد‪ٙ‬بز حؿدٗ اؾدّ‪ٛ‬ة ٔتب٘دت‬
‫والْ ‪ٚ‬زلت ٔطاْ ثط ‪ ٕٝٞ‬وتت حس‪٤‬ج و‪ ٝ‬لجُ اظ آٖ ‪٤ٚ‬دب ثٗدس اظ آٖ تدإِ‪٥‬ف‬
‫ٌطز‪٤‬س‪ ٜ‬ثطتط‪ ٚ ٢‬ضرحبٖ زاضز=چ‪ٙ‬ب٘ى‪ ٝ‬زض ٔجبحج ثٗس‪ ٢‬ثساٖ اقدبض‪ ٜ‬ذد‪ٛ‬ا‪ٓ٥ٞ‬‬
‫زاقت‪ .‬اٖ قباهلل<‬
‫ّٖٕب‪ ٢‬حس‪٤‬ج زض نحت ُٔبِت آٖ ث‪ ٝ‬حس‪ ٢‬تإو‪٥‬س ودطز‪ ٜ‬ا٘دس ود‪ ٝ‬آ٘دطا‬
‫«ؤنح اِىتت ثٗس وتبة اهلل» ‪٤‬ب نح‪٥‬ح تط‪ ٗ٤‬وتبة ثٗس اظ لطآٖ زا٘ؿت‪ ٝ‬ا٘س‪.‬‬
‫نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬اظ حس‪ٚ‬ز ؾ‪٥‬عز‪ ٜ‬لطٖ ثدس‪ ٗ٤‬ؾد‪َ ٛ‬دطف ت‪ٛ‬رد‪ُٔ ٝ‬بِٗد‪ٝ‬‬
‫اؾتفبز‪ ٚ ٜ‬اؾتفبي‪ٔ ٢ٝ‬حسح‪ ٗ٥‬دم‪ٟ‬بء ٔفؿدط‪ٔ ٗ٤‬حممد‪ٚ ٗ٥‬ؾد‪٥‬ط‪٤ٛ٘ ٜ‬ؿدبٖ‬
‫ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬زض تٕبْ ح‪ٛ‬ظ‪ٞ ٜ‬ب‪ ٣ّٕٖ ٢‬ر‪ٟ‬بٖ اؾالْ تسض‪٤‬ؽ ٔ‪ٌ ٣‬طزز‪ .‬اددع‪ ٖٚ‬ثدط‬
‫آٖ ا‪ ٗ٤‬وتبة زض ر‪ٟ‬دبٖ غدطة ٘‪٥‬دع قد‪ٟ‬طت ثؿدعا‪ ٣٤‬زاقدت‪ ٝ‬پػ‪ٞٚ‬كدٍطاٖ‬
‫‪ٔٚ‬حممبٖ غ‪٥‬ط ٔؿّٕبٖ زض ٖطن‪ ٢ ٝ‬اؾالْ ق‪ٙ‬بؾ‪ٚ ٣‬ز‪ ٗ٤‬پػ‪ٔ ٣ٞٚ‬دٗ ح‪٥‬دج‬
‫‪٤‬ه ٔ‪ٙ‬جٕ ٔؤحك ‪ٔٚ‬أذص ٔٗتجط ‪ٚ‬لبثُ إَ‪ٙ٥‬بٖ اظ آٖ ث‪ٟ‬ط‪ٚ ٢ٜ‬ادط ثطز‪ٚ ٜ‬حتد‪٣‬‬
‫ثطذ‪ ٣‬اظ زا٘كٍب‪ٞ ٜ‬ب‪ ٢‬غطة آ٘طا زض ثط٘بٔ‪ٞ ٝ‬ب‪ ٢‬زضؾ‪ ٣‬ذ‪ٛ‬ز ٌ‪ٙ‬زب٘‪٥‬دس‪ ٜ‬ا٘دس‪.‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضا زض ر‪ٟ‬بٖ غطة اظ ‪ٚ‬اال ٔمبْتط‪ٔ ٗ٤‬حممبٖ ر‪ٟ‬بٖ ق‪ٙ‬بذت‪ ٝ‬ا٘دس‪.‬‬
‫ا‪ ٗ٤‬وتبة و‪ ٝ‬زض ‪ٚ‬الٕ ٌ‪ٙ‬ز‪ ٢ٝٙ٥‬ثعضٌ‪ ٣‬اظ ّٖ‪ٗٔٚ ْٛ‬بضف اؾالٔ‪ ٣‬ضا زض ذد‪ٛ‬ز‬
‫رٕٕ آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾت اظ رعئ‪٥‬بت ظ٘سٌ‪ ٣‬دطز‪ٚ ٢‬ارتٕبٖ‪ ٣‬پ‪٥‬بٔجط اودطْ ندّ‪ ٣‬اهلل‬
‫ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ّٔٗ‪ٔٛ‬بت زل‪٥‬ك ‪ٚ‬اَالٖبت وبّٔ‪ ٣‬اضائ‪ ٝ‬ودطز‪ٚ ٜ‬تهد‪٤ٛ‬ط ض‪ٚ‬قد‪ ٣ٙ‬اظ‬
‫ربٔٗ‪ ٢ٝ‬نسض اؾالْ ٖطي‪ ٣ٔ ٝ‬زاضز‪.‬‬

‫{‪}9‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪1‬‬
‫اظا‪ٗ٤‬ض‪ ٚ‬ثط اؾبؼ تزطث‪ٚ ٝ‬و‪ٙ‬زىب‪ ٗٔ ٢ٚ‬اظ ٖالئدٓ ٌٕطا‪ٞ‬د‪ ٣‬لطآ٘‪٥‬د‪ٖٛ‬‬
‫٘رؿت ضز ثط أبْ ثربض‪ ٢‬اؾت ‪ٚ‬ؾپؽ ث‪ٔ ٝ‬ط‪ٚ‬ض ظٔدبٖ ثد‪٘ ٝ‬مدس احبز‪٤‬دج آٖ‬
‫پطزاذت‪ ٚ ٝ‬زض اذ‪٥‬ط ٔ‪ٙ‬ىط ؾ‪ٙ‬ت وشرية آٖ ٔ‪ ٣‬ق‪٘ٛ‬س‪ .‬اِجت‪ ٝ‬ثؿ‪٥‬بض‪ ٢‬اظ وؿب٘‪٣‬‬
‫و‪ ٝ‬ثه‪ٛ‬ضت ترهه‪ٟٙٔٚ ٣‬ز‪ٔ ّٖٓ« ٣‬جبضن حس‪٤‬ج ٘جد‪ ٢ٛ‬ندّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪٥‬د‪ٝ‬‬
‫‪ٚ‬ؾّٓ» ضا ددطا ٍ٘طدتد‪ٚ ٝ‬ذ‪ٛ‬اؾدت‪ٝ‬ا٘دس =ث‪ٛ‬ؾد‪ ٢ّٝ٥‬ضز ثعضٌدبٖ ز‪٤‬دٗ< ذد‪ٛ‬ز ضا‬
‫زا٘كٕ‪ٙ‬س ٔفىدط ‪ٚ‬زاضا‪ ٢‬ث‪٥‬د‪ٙ‬ف رّد‪ ٜٛ‬زاز‪ٚ ٜ‬آ٘دطا زاِْ ثدطا‪ ٢‬وؿدت قد‪ٟ‬طت‬
‫ذد‪٤ٛ‬ف تّمد‪ ٣‬و‪ٙٙ‬دس =اغّجدب]< ٔجدتال ثد‪ ٝ‬ا‪٤‬دٗ ٔدطوا٘دس ‪ٚ‬ض٘د‪ ٝ‬وؿد‪ ٣‬ود‪ٝ‬‬
‫نح‪٥‬ح ثربض‪ ٚ= ٢‬زض ٔزٕ‪ ٔٛ‬تٕبْ وتت حس‪٤‬خ‪ ٣‬ضا< ثه‪ٛ‬ضت نح‪٥‬ح ‪ُّٔٚ‬د‪ٛ‬ة‬
‫آٖ ٘عز ٔحسثِ ظا٘‪ ٢ٛ‬تّٕص‪ ٢‬ظ٘س ‪ٚ‬ز٘جبَ ت‪ٛ‬د‪٥‬ك ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬اظ اهلل ٖع‪ٚ‬ردُ ٔدساْ‬
‫زضذ‪ٛ‬اؾت ‪ٞ‬سا‪٤‬ت ٕ٘ب‪٤‬س ‪ٞ‬طٌع وبض ث‪ ٝ‬ا٘ىبض ؾ‪ٙ‬ت ‪٤‬ب ضز ‪٤‬ى‪ ٣‬اظ ثعضٌدبٖ ز‪٤‬دٗ‬
‫=ٔب٘‪ٙ‬س أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل< ٕ٘‪٣‬وكس‪.‬‬
‫اٌط أط‪ٚ‬ظ أبْ ثربض‪ ٢‬ضا ٔ‪ٛ‬ضز ا٘تمبز لطاض زاز٘س =‪ٔٚ‬ب< ؾى‪ٛ‬ت و‪ٙ‬د‪ ٓ٥‬ددطزا‬
‫احبز‪٤‬ج =نح‪٥‬ح< آ٘طا ث‪= ٝ‬ث‪ٟ‬ب٘‪ ٢ٝ‬ا‪ٙ٤‬ى‪ <ٝ‬قرم ٔؤِف حمد‪ٗٔٚ ٝ‬تٕدس ٘‪٥‬ؿدت‬
‫ٔتط‪ٚ‬ن لطاض ٔ‪ ٣‬ز‪ٙٞ‬س آٍ٘ب‪ )7563( ٜ‬حس‪٤‬ج =و‪ ٝ‬اظ ندح‪٥‬ح تدط‪ ٗ٤‬احبز‪٤‬دج<‬
‫ثكٕبض ٔ‪ ٣‬ض‪ٚ‬ز ثىّ‪ ٣‬ظ‪٤‬ط ؾ‪ٛ‬اَ ٔد‪ ٣‬ثط٘دس پدؽ آٍ٘دب‪ٔ ٜ‬دطزْ َجدك ‪ٞ‬د‪٢ٛ‬‬
‫‪ٛٞٚ‬ؼ ذ‪ٛ‬ز ز‪ ٗ٤‬ؾبذت‪ ٝ‬ز٘‪٥‬ب ‪ٚ‬آذطتقبٖ ٘بث‪ٛ‬ز ٔ‪ٌ ٣‬طزز!!‪.‬‬
‫=اِجت‪ <ٝ‬اظ ٔمج‪٥ِٛ‬ت ‪ٞ‬ب‪ ٢‬أبْ ثربض‪ ٢‬ا‪ٙ٤‬ؿت و‪ٕٛٞ ٝ‬اض‪ ٜ‬زقدٕ‪ٙ‬بٖ ا‪٤ ٚ‬ده‬
‫ٔكت ا٘ؿب٘‪ٟ‬ب‪ٖ ٢‬مس‪ٔ ٢ٜ‬تٗهت ‪ٚ‬ثس‪ٚ‬ض اظ اذالق ‪ ٚ‬تم‪ٛ‬ا ‪ٚ‬اهلل پطؾدت‪ ٣‬ثد‪ٛ‬ز‪ٜ‬‬

‫‪ -1‬ػؿ فمدن وفيل ذامـتي وذىػ ػاؿنؼ ِه بهه ٌـآنيهىن مىهاىؿنؼ و ٌهـآن ؿا بهـ الهدك هىاههد و ـٍٕاهد‬
‫ودلؼودن بؼون ِمْ گـونت اف لنت ٌصيض تىمري مي ِننؼ و لنت نقػ آناد تبفيت اف هىاهد ودن مي‬
‫بدوؼ‪ .‬اگـ لنت (شؼیخ) مىاوَ هىا هد آندن بدوؼ بـ مي گرينؼ و ػؿ لري ايه ٌهىؿ بهد آن معهدٔي‬
‫ِـػه و پىت رس مي انؼافنؼ‪( .‬منقٔة أمنة وی اإللالٗ‪ ،»3 :ً ،‬أجـ‪ :‬ویغ ندرص أؼی أبدنی‪.‬‬
‫{‪}11‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫اؾت‪ .‬زض ٖهط حبيط ادطاز ث‪ٛ‬اِ‪ٟٛ‬ؾ‪ ٣‬و‪ ٝ‬قت ‪ٞ‬ب ضا زض ٔٗهد‪٥‬ت ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ظ ضا زض‬
‫ٔ‪ٛ‬قىبد‪ٔ ٣‬رّه‪ ٗ٥‬ا‪ ٗ٤‬أت ؾپط‪ ٣ٔ ٢‬و‪ٙٙ‬س ٔكب‪ٞ‬س‪ ٣ٔ ٜ‬و‪ ٓ٥ٙ‬و‪ٕٛٞ ٝ‬اض‪ٜ‬‬
‫ٖمس‪ ٢ٜ‬قبٖ ضا ث‪ ٝ‬اقربل ٘‪٥‬ى‪ٔ= ٣٤ٛ‬طز‪ <ٜ‬ذبِ‪ٔ ٣‬د‪ ٣‬و‪ٙٙ‬دس‪ٌ .‬دب‪ ٣ٞ‬زض پد‪٣‬‬
‫ق‪٥‬د االؾالْ اثٗ ت‪ٌٚ ٝ٥ٕ٥‬ب‪ ٣ٞ‬زض پ‪ ٣‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٣‬ادت‪ٙ‬دس‪ .‬ا‪٤‬دٗ‬
‫ادطاز ث‪ٛ‬اِ‪ٟٛ‬ؼ ٕ٘‪ ٣‬زا٘‪ٙ‬س و‪ ٝ‬اقربل ٘‪٥‬ى‪ٚ ٛ‬پط‪٥ٞ‬عٌبض‪ ٢‬ود‪ ٝ‬لدطٖ‪ٞ‬دب پد‪٥‬ف‬
‫‪ٚ‬حت‪= ٣‬اظ ٔٗبنط‪ ٗ٤‬آٖ ائٕ‪ <ٝ‬آ٘بٖ ضا ث‪٥٘ ٝ‬ى‪٤ ٣٤ٛ‬بز ودطز‪ ٚ ٜ‬زض ٔدسح قدبٖ‬
‫وتبث‪ٟ‬ب‪ ٣٤‬تحط‪٤‬ط زاقت‪ ٝ‬ا٘س‪.‬‬
‫ثطاؾت‪ ٣‬ث‪ ٝ‬حبَ ‪ٚ‬اح‪ٛ‬اَ أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل أبٔدبٖ ‪ٚ‬پبضؾدب‪٤‬ب٘‪ ٣‬ود‪ٝ‬‬
‫أت ث‪ ّٖٓ ٝ‬ث‪ٙ٥‬ف ‪ٚ‬اذالل آ٘‪ٟ‬ب ق‪ٟ‬بزت زاز‪ ٜ‬ا٘س =ٔب٘‪ٙ‬س‪ :‬حدبدّ اثدٗ حزدط‬
‫=قبدٗ‪ <٣‬ثسضاِس‪= ٣ٙ٥ٖ ٗ٤‬ح‪ٙ‬ف‪ <٣‬اثٗ ثُبَ =ٔبِى‪ <٣‬اثٗ ضرت =ح‪ٙ‬جّ‪...ٚ <٣‬‬
‫ذ‪ٛ‬ةتط ٔ‪ ٣‬زا٘‪ٙ‬س ‪٤‬ب ٘‪ٛ‬چ‪ٞٝ‬ب‪ ٢‬ؾى‪ٛ‬الض ث‪ٛ‬اِ‪ٟٛ‬ؼ و‪.!!٣٘ٛٙ‬‬
‫ِصا زض ا‪ ٗ٤‬وتبة حؿدت اؾدتُبٖت ذد‪ٛ‬ز ‪ٚ‬ثدب ا‪ٙ٤‬ىد‪= ٝ‬ث‪ٙ‬دس‪ <ٜ‬زا٘كدز‪ٚ ٛ‬‬
‫«َبِت اِّٗٓ» ‪ٞ‬ؿتٓ آٖ حم‪ ٣‬و‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬أبْ ثعضٌ‪ٛ‬اض ثط ز‪ٚ‬ـ ‪ٞ‬ط‪٤‬ى‪ ٣‬اظ ا‪٤‬دٗ‬
‫أت زاضز ذ‪ٛ‬اؾتٓ آ٘طا ازا ٕ٘ب‪ ٓ٤‬اظ اهلل ٖع‪ٚ‬رُ اؾتسٖب زاضْ و‪ ٝ‬و‪ٛ‬تب‪ٞ٣ٞ‬ب‪٢‬‬
‫و‪ ٝ‬زض ا‪ ٗ٤‬وتبة اظ ٔٗ قس‪ ٜ‬ثبقس ٔ‪ٛ‬ضز ٖف‪ ٛ‬لطاض زاز‪ ٚ ٜ‬زض ٔ‪٥‬دعاٖ حؿد‪ٙ‬بت‬
‫ٔٗ ث‪٥‬فعا‪٤‬س‪.‬‬
‫وصريريًل وظريريهم و اريرييفسب عريريًل بٌنريرييف محمريريذ و آلريرييش و صريريحبيش و‬
‫التيفاعني لهم ايفحعيفن ايل ًوم الزًن و الحمذهلل سب العيفطني‪.‬‬

‫اشادس شٌل‪:‬‬
‫شيفکشالزهبٍ‪ ،‬پشيفوس ‪ -‬پيفکعتيفن‬

‫{‪}11‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬

‫فصل اول‬

‫{‪}12‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫زندگى انام ةخارى رخهه اهلل‬
‫‪1‬‬
‫أبْ اث‪ٖ ٛ‬جساهلل ٔحٕس ثٗ اؾٕبٖ‪ ُ٥‬ثٗ اثدطا‪ ٓ٥ٞ‬ثدٗ ٔر‪٥‬دط‪ ٜ‬ثدٗ ثطزظثد‪ٝ‬‬
‫ثربض‪ ٢‬زض ؾ‪٥‬عز‪ ٓٞ‬ق‪ٛ‬اَ ‪ٞ 194‬د‪ .‬ق پؽ اظ ٕ٘بظ رٕٗ‪ ٝ‬زض ق‪ٟ‬ط ثربضا (‪٤‬ى‪٣‬‬
‫اظ ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب‪ ٢‬اظثىؿتبٖ دّٗ‪ )٣‬زض ذب٘‪ٛ‬از‪ ٜ‬ا‪ٔ ٢‬تس‪ٔ ٚ ٗ٤‬ص‪ٞ‬ج‪ ٣‬ز‪٤‬س‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬ر‪ٟ‬دبٖ‬
‫ٌك‪ٛ‬ز‪ .‬رس پسض‪٤‬ف (ٔر‪٥‬ط‪ )ٜ‬ت‪ٛ‬ؾدٍ حدبوٓ ثردبضا ٔؿدّٕبٖ قدس‪ ٚ ٜ‬زض آ٘زدب‬
‫‪2‬‬
‫ؾى‪ٌ ٣ٙ‬ع‪٤‬س‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ ٢ٚ .‬دطز‪ ٢‬دبضؾ‪ ٣‬ظثبٖ ث‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫پسضـ اؾٕبٖ‪٤ ُ٥‬ى‪ ٣‬اظ ّٖٕب‪ ٢‬حس‪٤‬ج زض آٖ ظٔبٖ ثد‪ٛ‬ز‪ .‬چ‪ٙ‬ب٘ىد‪ ٝ‬اثدٗ‬
‫حجبٖ زض وتبة «حمبت» ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪ :‬اؾٕبٖ‪ ُ٥‬اظ حٕبز ثٗ ظ‪٤‬س ‪ٔ ٚ‬بِه ض‪ٚ‬ا‪٤‬دت‬
‫ٔ‪ ٣‬وطز ‪ّٕٖ ٚ‬ب‪ٖ ٢‬طاق اظ ‪ ٢ٚ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ٔ‪ ٣‬وطز٘س‪.‬‬
‫‪ ٚ‬ذ‪ٛ‬ز أبْ ثربض‪ ٢‬زض وتدبة «تدبض‪٤‬د وج‪٥‬دط» ٔد‪٤ٌٛ ٣‬دس‪ :‬اؾدٕبٖ‪ ُ٥‬ثدٗ‬
‫اثطا‪ ٓ٥ٞ‬اظ حٕبز ثٗ ظ‪٤‬س ‪ ٚ‬أبْ ٔبِه ّٖٓ ضا دطا ٌطدت‪ ٚ ٝ‬ثب ٖجساهلل ثٗ ٔجبضن‬
‫‪ٕٞ‬طا‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫اؾٕبٖ‪ٖ ُ٥‬ال‪ ٜٚ‬ثط ا‪ٙ٤‬ى‪ٖ ٝ‬بِٓ ‪ ٚ‬زا٘كٕ‪ٙ‬س ث‪ٛ‬ز اظ تم‪ٛ‬ا ‪ ٚ‬پط‪٥ٞ‬عٌبض‪ ٢‬ظ‪٤‬بز‪٢‬‬
‫ثطذ‪ٛ‬ضزاض ث‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫احٕس ثٗ حفم ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪ :‬زض ِحٓبت ‪ٚ‬دبت اؾدٕبٖ‪٘ ُ٥‬دعز ‪ ٢ٚ‬ضددتٓ‪.‬‬
‫ا‪٤‬كبٖ دطٔ‪ٛ‬ز‪ :‬زض ٔ‪٥‬بٖ أ‪ٛ‬آِ زض‪ ٣ٕٞ‬حطاْ ‪٤‬ب زض‪ ٣ٕٞ‬و‪ ٝ‬زض آٖ قج‪ٚ ٟٝ‬رد‪ٛ‬ز‬
‫زاقت‪ ٝ‬ثبقس ؾطا٘ ٘ساضْ‪.‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬زض ‪ٕٞ‬بٖ ز‪ٚ‬ضاٖ و‪ٛ‬زو‪ ٣‬پدسضـ ضا اظ زؾدت زاز ‪ٔ ٚ‬دبزضـ‬
‫و‪ ٝ‬ثب٘‪ٖ ٣٤ٛ‬بثس ظا‪ٞ‬س ‪ ٚ‬زاضا‪ ٢‬وطأت ث‪ٛ‬ز ؾطپطؾت‪ ٣‬ا‪ ٚ‬ضا ثٗ‪ٟ‬س‪ٌ ٜ‬طدت‪.‬‬

‫‪ -1‬بـػفبه‪ِٕ :‬مه ای ودؿلی و به مفندی کىدوؿف الت‪.‬‬

‫‪ -2‬بؼی تـتیب امدٗ بعدؿی مٍؼاً بدؿف شؼیخ ؿلىٓ اکـٗ‪ ‬الت که وـمىػ‪ :‬اگـ ػیه ػؿ جـیهد بدوهؼ‪،‬‬
‫مـػانی اف ودؿك به آن ػلت ظىاهنؼ یدوت‪.‬‬
‫{‪}13‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫تبض‪٤‬د ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪ :‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل زض ‪ٕٞ‬بٖ ظٔدبٖ ثد‪ّٖ ٝ‬دت ٘د‪٣ٖٛ‬‬
‫ث‪ٕ٥‬بض‪٘ ٢‬بث‪ٙ٥‬ب قس ‪ ٚ‬پعقىبٖ اظ ٔٗبِز‪ ٝ‬ا‪٘ ٚ‬بت‪ٛ‬اٖ قس٘س‪ .‬قج‪ٔ ٣‬بزضـ اثطا‪ٓ٥ٞ‬‬
‫ّٖ‪ ٝ٥‬اِؿالْ ضا زض ذ‪ٛ‬اة ز‪٤‬س و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ا‪ ٚ‬دطٔ‪ٛ‬ز‪ :‬اهلل چكٕبٖ دطظ٘ست ضا ثردبَط‬
‫زٖب‪ٞ‬ب‪ ٢‬ظ‪٤‬بز ت‪ ٛ‬ض‪ٚ‬قٗ ٌطزا٘‪٥‬س‪ ٜ‬اؾت‪ٔ .‬بزضـ ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪ٍٙٞ :‬بٔ‪ ٣‬ود‪ ٝ‬ث‪٥‬دساض‬
‫قسْ ز‪٤‬دسْ ود‪ ٝ‬اهلل دطظ٘دسْ ضا قدفب زاز‪ ٚ ٜ‬ث‪ٙ٥‬دب‪ ٣٤‬چكدٕ‪ٟ‬ب‪٤‬ف ضا ثد‪٢ٚ ٝ‬‬
‫ثبظٌطزا٘‪٥‬س‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل اظ ‪ٕٞ‬بٖ آغبظ و‪ٛ‬زو‪ ٣‬ق‪٥‬فت‪ّٖ ٝ‬دٓ حدس‪٤‬ج ثد‪ٛ‬ز‪ٚ .‬‬
‫شوب‪ٚ‬ت ‪ ٚ‬ت‪٥‬ع‪ٛٞ‬ق‪ٕٞ ٣‬ت ‪ٚ‬اال ‪ ٚ‬حط‪ٚ‬ت ظ‪٤‬بز‪ ٢‬ود‪ ٝ‬اظ پدسضـ ثد‪ ٝ‬اضث ثدطز‪ٜ‬‬
‫ث‪ٛ‬ز ا‪ ٚ‬ضا زض ا‪ ٗ٤‬أط ‪٤‬بض‪ ٣ٔ ٢‬وطز‪.‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل لبٔت ٔت‪ٛ‬ؾٍ ‪ ٚ‬رؿٓ الغط‪ ٢‬زاقت‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ ٢ٚ‬تحه‪٥‬الت ذ‪ٛ‬ز ضا اظ ٔىبتت ؾ‪ٙ‬ت‪ ٣‬ق‪ٟ‬ط ثربضا آغبظ وطز‪.‬‬
‫‪ ٚ‬زض آغبظ تحه‪ ُ٥‬حفّ حس‪٤‬ج ث‪ ٢ٚ ٝ‬اِ‪ٟ‬بْ ٌطز‪٤‬س‪ .‬چ‪ٙ‬ب٘ى‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬زـ ٔد‪٣‬‬
‫ٌ‪٤ٛ‬س‪ :‬زض ٔىتت ث‪ٛ‬زْ و‪ ٝ‬حفّ حس‪٤‬ج ث‪ ٗٔ ٝ‬اِ‪ٟ‬بْ قدس زض حدبِ‪ ٣‬ود‪ ٝ‬زض آٖ‬
‫ظٔبٖ ز‪ ٜ‬ؾبِ‪ ٝ‬ث‪ٛ‬زْ‪.‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬پؽ اظ تحه‪٥‬الت اثتسا‪ ٣٤‬زض ٔىبتدت ؾد‪ٙ‬ت‪ ٣‬ذ‪ّ٥‬د‪ ٣‬ظ‪ٚ‬ز ثد‪ٝ‬‬
‫حّم‪ ٝ‬زض‪ٚ‬ؼ ّٖٕب‪ ٢‬ثعضي ق‪ٟ‬ط ثربضا ٔب٘‪ٙ‬س ٖالٔ‪ ٝ‬زاذّ‪ ٣‬ض‪ ٢ٚ‬آ‪ٚ‬ضز‪.‬‬
‫ض‪ٚ‬ظ‪ٖ ٢‬الٔ‪ ٝ‬زاذّ‪ٔ ٣‬كر‪ َٛ‬تسض‪٤‬ؽ ث‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ود‪٤ ٝ‬دبظز‪ ٜ‬ؾدبَ‬
‫ث‪٥‬كتط ٘ساقت زض آ٘زب حً‪ٛ‬ض زاقت‪ٖ .‬الٔ‪ ٝ‬زاذّد‪ ٣‬زض ؾد‪ٙ‬س حدس‪٤‬خ‪ٌ ٣‬فدت‪:‬‬
‫«ؾف‪٥‬بٖ اظ اث‪ٛ‬ظث‪٥‬ط ‪ ٚ‬ا‪ ٚ‬اظ اثطا‪ ٓ٥ٞ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬دت ٔد‪ ٣‬و‪ٙ‬دس»‪ .‬أدبْ ثردبض‪ ٢‬دطٔد‪ٛ‬ز‪:‬‬
‫«اث‪ٛ‬ظث‪٥‬ط اظ اثطا‪ ٓ٥ٞ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ٘ىطز‪ ٜ‬اؾت»‪ٖ .‬الٔ‪ ٝ‬زاذّ‪ ٣‬اظ ق‪٥ٙ‬سٖ ا‪ ٗ٤‬ؾدرٗ‬
‫ثط آقفت ‪ ٚ‬ذكٍٕ‪ ٗ٥‬قس‪ .‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ثب آضأف تٕبْ دطٔد‪ٛ‬ز‪ :‬ثد‪ٝ‬‬
‫انُ وتبة ٔطارٗ‪ ٝ‬وٗ‪.‬‬
‫{‪}14‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ٖالٔ‪ ٝ‬زاذّ‪ ٣‬پؽ اظ ٔطارٗ‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬انُ وتبة ث‪ ٝ‬اقتجب‪ ٜ‬ذ‪ٛ‬ز پد‪ ٣‬ثدطز ‪ ٚ‬اظ‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬پطؾ‪٥‬س‪ :‬ؾ‪ٙ‬س ا‪ ٗ٤‬حس‪٤‬ج چٍ‪ ٝ٘ٛ‬اؾت؟‬
‫أبْ دطٔ‪ٛ‬ز‪ :‬ظث‪٥‬ط ثٗ ٖس‪ ٢‬اظ اثطا‪ ٓ٥ٞ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ٔ‪ ٣‬و‪ٙ‬س ٘‪ ٝ‬اث‪ٛ‬ظث‪٥‬ط‪.‬‬
‫‪ٕٞ‬چ‪ ٗ٥ٙ‬أبْ ٔحٕس ثٗ اؾٕبٖ‪ ُ٥‬ثردبض‪ ٢‬اظ ؾدب‪٤‬ط ّٖٕدب‪ ٢‬قد‪ٟ‬ط ثردبضا‬
‫ٔب٘‪ٙ‬س ٔحٕس ثٗ ؾالْ ٖجساهلل ثٗ ٔحٕس ٔؿ‪ٙ‬س‪ ٢‬اثطا‪ ٓ٥ٞ‬ثٗ اقٗج ‪ٔ ٚ‬حٕس‬
‫ثٗ ‪ٛ٤‬ؾف وؿت د‪٥‬ى ٕ٘‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬تب قب٘عز‪ ٜ‬ؾبٍِ‪ ٣‬حس‪ٚ‬ز ‪ٞ‬فتبز ‪ٞ‬عاض حدس‪٤‬ج‬
‫‪1‬‬
‫حفّ وطز‪.‬‬

‫‪ -1‬ای معٕب ؿا اف کتب ؽیٖ انتعدب کـػهاٗ‪:‬‬

‫‪ )1‬تدؿیغ بمؼاػ‪.)6/2( :‬‬
‫‪ )3‬تاؾیب األلامء وإٔمد ‪.)68/1( :‬‬
‫‪ )3‬هؼی أمدؿی‪.669 :ً ،‬‬
‫‪ )4‬لیـأـالٗ أنبالء‪.)393/12( :‬‬
‫‪ )5‬تؾکـ أصىدػ‪.)172/2( :‬‬
‫‪ )6‬تاؾیب أکامٓ‪.)439/24( :‬‬
‫‪ )7‬مٍؼمهی وتض أبدؿی‪.‬‬
‫{‪}15‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫شفرهاى انام ةخارى رخهه اهلل‬
‫ثطا‪ ٢‬ا‪٤ٛٞ ّٖٓ ُٞ‬ساؾت و‪ ّٖٓ ٝ‬ثس‪ٔ ٖٚ‬ح‪ٙ‬ت =‪ٚ‬ؾفط ثد‪ ٝ‬دطاٌ‪٥‬دط‪ ٢‬آٖ<‬
‫حبنُ ٘ر‪ٛ‬ا‪ٞ‬س قس ٘ج‪ ٣‬اهلل ٔ‪ٛ‬ؾ‪ ٝ٥ّٖ - ٣‬اِؿالْ ‪ -‬ثطا‪ٌ ٢‬د‪ٛ‬ـ ددطا زازٖ‬
‫ث‪ ٝ‬ؾر‪ٙ‬بٖ ذًط ‪ ٝ٥ّٖ -‬اِؿالْ ‪ ٚ -‬ادع‪ٚ‬زٖ ّٖٕف ض٘ذ ؾفط ثزبٖ ذط‪٤‬دس ‪ٚ‬‬
‫ضذت ؾفط ثط ثؿت ‪ ٚ‬ا‪ ٗ٤‬ضا‪ ٚ ٜ‬ضؾٓ نبِح‪ ٗ٥‬اؾت‪.1‬‬
‫أبْ لطَج‪ ٣‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪ :‬اظ زاؾتبٖ =ؾدفط ٔ‪ٛ‬ؾد‪٥ّٖ ٣‬د‪ ٝ‬اِؿدالْ‬
‫ثطا‪ٌٛ ٢‬ـ دطا زازٖ ث‪ ٝ‬ؾر‪ٙ‬بٖ ذًط ‪ ٝ٥ّٖ -‬اِؿالْ ‪ ٚ -‬ادع‪ٚ‬زٖ ّٖٕف< ثط‬
‫ٔ‪ ٣‬آ‪٤‬س و‪ٖ ٝ‬بِٓ ثطا‪ ٢‬اظز‪٤‬بز ّٖٓ ‪ٗٔ ٚ‬طدتف ضذت ؾفط ثج‪ٙ‬دسز ‪ ٚ‬زض ا‪٤‬دٗ ضا‪ٜ‬‬
‫ٔ‪ ٣‬ت‪ٛ‬ا٘س اظ ‪٤‬بض ‪ ٚ‬ذبزٔ‪َّ ٣‬ت وٕه و‪ٙ‬س ‪ ٚ‬دطنت ز‪٤‬ساض ثب ّٖٕبء ‪ ٚ‬دًدالء‬
‫ضا غ‪ٕ٥ٙ‬ت قدٕبضز اٌدط چد‪ ٝ‬ذب٘د‪ ٚ ٝ‬وبقدب٘‪ ٝ‬آ٘‪ٟ‬دب ز‪ٚ‬ض ثبقدس ض‪ٚ‬ـ ‪ ٚ‬ؾد‪ٙ‬ت‬
‫ٌصقتٍبٖ نبِح ‪٥٘ ٚ‬ى‪ٛ‬وبض چ‪ ٗ٥ٙ‬ث‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪ ٚ .‬ثؿجت ؾفط اؾت و‪ٔ ٝ‬ؿبدطاٖ‬
‫ث‪ ٝ‬ث‪ٟ‬ط‪ ٚ ٜ‬ؾ‪ٛ‬ز ثطتط ٘بئُ ٔ‪ ٣‬ق‪٘ٛ‬س ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ؾدٗ‪ ٣‬وبٔ‪٥‬دبث‪ ٣‬زؾدت ٔد‪٤ ٣‬بث‪ٙ‬دس ‪ٚ‬‬
‫لسٔ‪ٟ‬ب‪٤‬كبٖ زض ّٖٓ ضاؾد ‪ ٚ‬ق‪ٟ‬ط‪ٚ ٜ‬ن‪٥‬ت قبٖ ثط ظثب٘‪ٟ‬ب ٔ‪ ٣‬ادتس ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬اردط ‪ٚ‬‬
‫پبزاـ ‪ٖ ٚ‬عت وطأت ٔ‪ ٣‬ضؾ‪ٙ‬س‪.‬‬
‫حت‪ ٣‬تب رب‪ ٣٤‬و‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ - ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ‪= -‬ذ‪ٛ‬ز< ٔ‪٤ٌٛ ٣‬دس‪ :‬ردبثط ثدٗ‬
‫ٖجساهلل ٔؿ‪٥‬ط ‪٤‬ه ٔب‪ ٜ‬ضا ثطا‪ ٢‬ؾفط ث‪ ٝ‬ؾ‪ٖ ٢ٛ‬جساهلل ثٗ ا٘د‪٥‬ؽ پ‪ٕ٥‬د‪ٛ‬ز تدب ثد‪ٝ‬‬
‫حس‪٤‬خ‪ ٣‬و‪٘ ٝ‬عز ا‪ ٚ‬ث‪ٛ‬ز زؾت ‪٤‬بثس‪.‬‬
‫ؾٗ‪٥‬س ثٗ إِؿ‪٥‬ت (تبثٗ‪ٔ ٣‬ك‪ٟٛ‬ض) ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪ :‬حبيطْ ثطا‪ ٢‬ضؾ‪٥‬سٖ ث‪٤ ٝ‬ه‬
‫حس‪٤‬ج قج‪ٟ‬ب ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬ب ؾفط و‪.ٓٙ‬‬

‫‪ 1‬تىٍیٖ ػالتدن آناد ؿا ػؿ لىؿهی کاي ػؿ تىمیـ ـىن املندن بعىانیؼ‪.‬‬

‫{‪}16‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫قٗج‪٤ٌٛ ٣ٔ ٣‬س‪ :‬وؿ‪ ٣‬ضا زض ا‪ ٗ٤‬ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ؾطظٔ‪ٟٙ٥‬ب و‪ٛ‬قدبتط اظ ٔؿدط‪ٚ‬ق‬
‫زض َّت ّٖٓ ٕ٘‪ ٣‬ق‪ٙ‬بؾ‪.ٓٙ‬‬
‫‪ ٚ‬اظ ٔبِه ثٗ ز‪ٙ٤‬بض ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت اؾت و‪٤ٌٛ ٣ٔ ٝ‬س‪ :‬اهلل ٖع‪ٚ‬رُ ثد‪ٛٔ ٝ‬ؾد‪- ٣‬‬
‫ّٖ‪ ٝ٥‬اِؿالْ ‪ٚ -‬ح‪ٕٛ٘ ٣‬ز و‪ :ٝ‬وفف ‪ٖ ٚ‬هب‪ ٣٤‬اظ آ‪ٞ‬دٗ ت‪٥ٟ‬د‪ ٝ‬ودٗ ‪ ٚ‬ؾدپؽ‬
‫ّٖٓ ضا ثُّت ‪ ٚ‬ض٘ذ ‪ ٚ‬ؾرت‪ ٣‬ضا تحُٕ وٗ تب ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬وفك‪ٟ‬ب‪٤‬ت ضا و‪ ٟٝٙ‬و‪ٙ‬د‪٣‬‬
‫‪٤ ٚ‬ب وفك‪ٟ‬ب‪٤‬ت و‪ ٚ ٟٝٙ‬دطؾ‪ٛ‬ز‪ ٜ‬ق‪٘ٛ‬س ‪ٖ ٚ‬هب‪٤‬ت ثكى‪ٙ‬س‪.‬‬
‫أبْ قٗج‪٤ٌٛ ٣ٔ ٣‬س‪ :‬اٌط ٔطز‪ ٢‬اظ آٖ ؾ‪ ٢ٛ‬ؾطظٔ‪ ٗ٥‬قدبْ ثد‪ ٝ‬آٖ ؾد‪٢ٛ‬‬
‫ؾطظٔ‪ ٕٗ٤ ٗ٥‬ؾفط و‪ٙ‬س تب ‪٤‬ه ؾرٗ حىٕت آٔ‪ٛ‬ظ (حس‪٤‬ج پ‪٥‬بٔجط ‪ -‬نّى اهلل‬
‫ّٖ‪ٚ ٝ٥‬آِ‪ٚ ٝ‬ؾّٓ ‪ )-‬ضا ثك‪ٛٙ‬ز ٌٕبٖ ٕ٘‪ ٣‬و‪ ٓٙ‬و‪ ٝ‬ؾفطـ ث‪ٟٛ٥‬ز‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫ثُؿط ثٗ ٖج‪٥‬ساهلل حًطٔ‪٤ٌٛ ٣ٔ ٣‬س‪ ٗٔ :‬ثدطا‪ ٢‬قد‪٥ٙ‬سٖ ‪٤‬ده حدس‪٤‬ج ثد‪ٝ‬‬
‫ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب‪ ٢‬ز‪ٚ‬ض زؾت ؾفط ٔ‪ ٣‬وطزْ ‪ٔ ٚ‬ؿط‪ٚ‬ق ثطا‪ ٢‬ق‪٥ٙ‬سٖ ‪٤‬ه حدطف ؾدفط‬
‫ٔ‪ ٣‬وطز وٕب ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬اث‪ٛ‬ؾٗ‪٥‬س ٘‪٥‬ع چ‪ ٣ٔ ٗ٥ٙ‬وطز‪.‬‬
‫اث‪ٛ‬األح‪ٛ‬ل ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ٔ‪ ٣‬و‪ٙ‬س و‪ٖ ٝ‬جساهلل ثٗ ٖٕط‪ ٚ‬دطٔ‪ٛ‬ز‪ :‬قرم ٖدبِٓ ثد‪ٝ‬‬
‫ز٘‪٥‬ب ٕ٘‪ ٣‬آ‪٤‬س ثّى‪ ّٖٓ ٝ‬ثب آٔ‪ٛ‬ظـ ‪ ٚ‬رؿتز‪ ٛ‬حبنُ ٔ‪ ٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫قَج‪٥‬ت ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪٥ٞ :‬چ َجدٕ ‪ ٚ‬ؾطقدت‪ ٣‬ثدس‪ ٖٚ‬ازة اضظـ ٘دساضز ‪ٞ ٚ‬د‪٥‬چ‬
‫ّٖٕ‪ ٣‬ثس‪ ٖٚ‬ذ‪ٛ‬اؾتٗ ‪ ٓٞ‬ثسؾت ٕ٘‪ ٣‬آ‪٤‬س‪.‬‬
‫ّٖ‪ - ٣‬ضي‪ ٣‬اهلل ٖ‪٤ٌٛ ٣ٔ - ٝٙ‬س‪ٌٕ ّٖٓ :‬كس‪ٔ ٜ‬ؤٔٗ اؾت ّٖٓ ‪ ٚ‬زا٘ف‬
‫ضا ثطٌ‪٥‬ط‪٤‬س اٌط چ‪٘ ٝ‬عز ٔكطوبٖ ثبقس ‪٥ٞ‬چ ‪٤‬ه اظ قٕب ذ‪ٛ‬زـ ضا ثطتدط اظ آٖ‬
‫٘سا٘س و‪ ٝ‬حىٕت‪ ٣‬ضا ثطزاضز اظ ‪ٞ‬طوؽ و‪ ٝ‬آ٘طا ق‪٥ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ٕٞ ٚ‬چ‪ ٣ٔ ٗ٥ٙ‬دطٔب‪٤‬س‪ :‬ث‪ ٝ‬ظ‪٤‬بضت ‪ ٚ‬ز‪٤‬ساض ‪ ٓٞ‬ز‪ٍ٤‬دط ض‪٤ٚ‬دس ‪ٌ ٚ‬فتد‪ٞ ٝ‬دب‪٢‬‬
‫ضؾ‪ َٛ‬اهلل ‪ -‬نّى اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬آِ‪ٚ ٝ‬ؾّٓ ‪ -‬ضا ثب ‪ٔ ٓٞ‬صاوط‪ ٜ‬و‪٥ٙ‬س ‪ٚ‬إال آٔ‪ٛ‬ذتد‪ٝ‬‬
‫‪ٞ‬ب‪٤‬تبٖ ضا اظ زؾت ذ‪ٛ‬ا‪٥ٞ‬س زاز‪.‬‬
‫{‪}17‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫اثٗ رط‪٤‬ذ ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪ :‬آ٘چ‪( ٝ‬احبز‪٤‬خ‪ )٣‬ضا و‪ ٝ‬اؾترطاد ودطز‪ ٜ‬اْ ثد‪ ٝ‬آؾدب٘‪٣‬‬
‫ثسؾت ٘‪٥‬بٔس‪ ٜ‬اؾت ثّى‪ ٝ‬ثب نجط ‪ ٚ‬ثطزثبض‪ ٢‬ت‪ٛ‬ا٘ؿت‪ ٝ‬اْ ث‪ ٝ‬آٖ زؾت ‪٤‬بثٓ‪.‬‬
‫ّٖمٕ‪٤ٍٛ٥ٔ ٝ‬س‪ :‬احبز‪٤‬ج ضا ث‪٤ ٓٞ ٝ‬دبزآ‪ٚ‬ض قد‪٤ٛ‬س ظ‪٤‬دطا ظ٘دس‪ٍ٘ ٜ‬د‪ ٝ‬زاقدتٗ‬
‫حس‪٤‬ج ثب ‪٤‬بز آ‪ٚ‬ض‪ٔ ٚ ٢‬صاوط‪ ٜ‬آٖ ٔ‪٥‬ؿط اؾت‪.‬‬
‫اظ ثًٗ‪ ٣‬اظ حىٕبء پطؾ‪٥‬س٘س‪ :‬ثب چ‪ ٝ‬اؾجبث‪ ّٖٓ ٣‬ثسؾت ٔ‪ ٣‬آ‪٤‬س ٌفدت‪ :‬ثدب‬
‫حطل ثط آٖ رؿتز‪ ٣ٔ ٛ‬ق‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬ثب ز‪ٚ‬ؾت زاقتٗ آٖ ق‪٥ٙ‬س‪ ٣ٔ ٜ‬قد‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬ثدب‬
‫‪1‬‬
‫‪ٚ‬لت ٌصاقتٗ ثطا‪ ٢‬آٖ ٌطزآ‪ٚ‬ضز‪ ٣ٔ ٜ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ٚ‬لت‪ ٣‬و‪ ٝ‬ؾفط ثؿ‪ ّٖٓ ٢ٛ‬اظ ا‪٤‬دٗ ا‪٥ٕٞ‬دت ‪ٚ‬اال ثطذ‪ٛ‬ضزاضؾدت ثب‪٤‬دس أدبْ‬
‫ثربض‪٥٘ ٢‬ع وٕط ‪ٕٞ‬ت ثج‪ٙ‬سز تب اهلل ٖع‪ٚ‬رُ ّٖٓ ٘دبدٕ ‪ٔٚ‬مج‪٥ِٛ‬دت ثدطا‪٢ٚ ٢‬‬
‫ُٖب و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل زض ؾبَ ‪ٞ 210‬د‪ .‬ق زض ؾٗ قب٘عز‪ ٜ‬ؾبٍِ‪ٕٞ ٣‬طا‪ٜ‬‬
‫ٔبزض ‪ ٚ‬ثطازضـ ث‪ ٝ‬لهس حذ ضا‪ٔ ٣ٞ‬ىد‪ ٝ‬قدس‪ٔ .‬دبزض ‪ ٚ‬ثدطازضـ ثٗدس اظ ازا‪٢‬‬
‫ٔ‪ٙ‬بؾه حذ ث‪ َٗٛٔ ٝ‬ذ‪٤ٛ‬ف ثبظٌكت‪ٙ‬س ‪ ٣ِٚ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ثطا‪ ٢‬وؿت ّٖدٓ‬
‫‪ ٚ‬ازأ‪ ٝ‬تحه‪ ُ٥‬زض ٔى‪ ٝ‬ثبل‪ٔ ٣‬ب٘س ‪ ٚ‬اظ ائٕ‪ ٝ‬حس‪٤‬ج آٖ ظٔبٖ ٔخُ اث‪ٛ‬اِ‪٥ِٛ‬دس‬
‫احٕس ثٗ ٔحٕس اظضل‪ ٣‬اؾٕبٖ‪ ُ٥‬ثٗ ؾبِٓ ٖالٔ‪ ٝ‬حٕ‪٥‬س‪ّٕٖ ٚ ٢‬دب‪ ٢‬ز‪ٍ٤‬دط‬
‫احبز‪٤‬ج ‪ ّْٖٛ ٚ‬قطٖ‪ ٣‬ضا دطا ٌطدت‪.‬‬
‫‪ ٢ٚ‬ثٗس اظ ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬ز‪ ٚ‬ؾبَ زض ٔى‪ٔ ٝ‬ب٘س زض ؾٗ ‪ 18‬ؾبٍِ‪ ٣ٙٗ٤ ٣‬زض ؾدبَ‬
‫‪ٞ 212‬د ق ثطا‪ ٢‬وؿت د‪٥‬ى اظ ٔحًط ّٖٕب‪ٔ ٢‬س‪ ٝٙ٤‬ثسا٘زب ضدت‪.‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل اظ ا‪ ٗ٤‬ض‪ٍٞ‬صض ‪٥ٞ‬چٍ‪ ٝ٘ٛ‬ذؿتٍ‪ ٣‬ث‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ز ضا‪ٕ٘ ٜ‬د‪٣‬‬
‫زاز ‪ ٚ‬ثطا‪ ٢‬وؿت ّٖٓ ‪ ٚ‬زا٘ف ث‪ ٝ‬قد‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب‪ٔ ٢‬رتّدف ٔب٘‪ٙ‬دس ثهدط‪ ٜ‬و‪ٛ‬دد‪ٝ‬‬

‫‪ -1‬ای اٌىآ ؿا اف کتب «ذدمق بیدن أفٕم ووضٕه»‪ٌ« ،‬ىصد م ٌرب أفٕامء»‪ ،‬و اف تىمهیـ ـهىن املنهدن‬
‫بـگقیؼهاٗ‪.‬‬
‫{‪}18‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ثرساز قبْ ٔهط ٔط‪ ٚ‬ثّد ‪ٚ‬اؾٍ ٘‪٥‬كبث‪ٛ‬ض ‪ ٚ‬ض‪ ٢‬و‪ٔ ٝ‬طاوع ّٖٕد‪ ٣‬آٖ ظٔدبٖ‬
‫ث‪ ٝ‬قٕبض ٔ‪ ٣‬آٔس٘س ؾفط ٕ٘‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫زض ٔمسٔ‪ ٢ٝ‬دتح اِجبض‪ ٢‬آٔس‪ ٜ‬اؾت‪:‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ثطا‪ ٢‬دطاٌطدتٗ ّٖٓ حس‪٤‬ج ؾدفط‪ٞ‬ب‪ٔ ٢‬تٗدسز‪ ٢‬ضا‬
‫ا٘زبْ زاز٘س‪ .‬ا‪ ٗ٥ِٚ‬ؾفط أبْ ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ث‪ ٝ‬ؾ‪ٔ ٢ٛ‬ى‪ٔ ٝ‬ىطٔ‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز و‪ٕٞ ٝ‬دطا‪ٜ‬‬
‫ٔبزض ‪ ٚ‬ثطازض ذ‪ٛ‬زقبٖ «احٕس ثٗ اؾٕبٖ‪ »ُ٥‬زض ؾٗ قب٘عز‪ ٜ‬ؾبٍِ‪ ٣‬ثد‪ٔ ٝ‬ىد‪ٝ‬‬
‫ٔىطٔ‪ ٝ‬ؾفط وطز٘س تب زض ٔطاؾٓ حذ قطوت و‪ٙٙ‬س ‪ ٚ‬پؽ اظ ازا‪ٔ ٢‬طاؾٓ حدذ‬
‫ٔبزض ‪ ٚ‬ثطازض أبْ ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ث‪ ٝ‬ق‪ٟ‬ط ‪ ٚ‬ز‪٤‬بض ذ‪ٛ‬ز ثطٌكت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬ذد‪ٛ‬ز أدبْ ضحٕد‪ٝ‬‬
‫اهلل زض ٔى‪ٔ ٝ‬ىطٔ‪ ٝ‬البٔت وطز٘س‪ .‬زض ا‪ ٗ٤‬ظٔدبٖ ٔحدسح‪ٔ ٗ٥‬كد‪ٟٛ‬ض‪ ٢‬ود‪ ٝ‬زض‬
‫ٔى‪ٔ ٝ‬ىطٔ‪ ٝ‬ذسٔت ّٖٓ حس‪٤‬ج ث‪ٛ‬ز٘س ٖجبضت ث‪ٛ‬ز٘س اظ‪:‬‬
‫‪ -1‬اث‪ٖٛ‬جساهلل ٖجساهلل ثٗ ظث‪٥‬ط‪.‬‬
‫‪ٖ -2‬جساهلل ثٗ ‪٤‬ع‪٤‬س‪.‬‬
‫‪ -3‬اث‪ٛ‬اِ‪٥ِٛ‬س احٕس ثٗ ٔحٕس اضظل‪.٣‬‬
‫‪ -4‬حؿبٖ ثٗ حؿبٖ ثهط‪.٢‬‬
‫‪ -5‬ذبِس ثٗ ‪٤‬ح‪.٣٥‬‬
‫‪ -6‬اث‪ٖٛ‬جساِطحٕٗ ٔمط‪.٢‬‬
‫أبْ ضحٕ‪ ٝ‬اهلل اظ ا‪ٔ ٗ٤‬حسح‪ ٗ٥‬حس‪٤‬ج ضا دطا ٌطدت‪ٙ‬س‪ .‬ثٗس اظ ٔى‪ٔ ٝ‬ىطٔ‪ ٝ‬ث‪ٝ‬‬
‫ؾ‪ٔ ٢ٛ‬س‪ ٝٙ٤‬حطوت وطز٘س ‪ ٚ‬اظ اؾبت‪٥‬س ‪ٔ ٚ‬حسح‪ ٗ٥‬ق‪ٟ‬ط ٔس‪ٙ٤‬د‪ ٝ‬وؿدت دد‪٥‬ى‬
‫ٕ٘‪ٛ‬ز٘س ‪ ٚ‬زض ‪ٚ ٗ٥ٕٞ‬لت الساْ ث‪ ٝ‬تإِ‪٥‬ف وتبة «دًبئُ أٍهصدبة ‪ٚ‬اِتدبثٗ‪»ٗ٥‬‬
‫‪« ٚ‬تبض‪٤‬د وج‪٥‬ط» ٕ٘‪ٛ‬ز٘س ‪ ٚ‬ثطا‪ ٢‬تحط‪٤‬ط ا‪ ٗ٤‬وتبة اظ پطت‪ ٚ ٛ‬ض‪ٚ‬ق‪ٙ‬ب‪٘ ٣٤‬د‪ٛ‬ض ٔدب‪ٜ‬‬
‫اؾتفبز‪٣ٔ ٜ‬وطز٘س‪.‬‬

‫{‪}19‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫أبْ ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ثٗس اظ ٔس‪ ٝٙ٤‬ضا‪ ٜ‬ثهط‪ ٜ‬ضا زض پ‪٥‬ف ٌطدت‪ٙ‬س‪ .‬ذجدط اؾدتٗساز ‪ٚ‬‬
‫نالح‪٥‬ت ‪ ٚ‬ل‪ّٛ‬ت حبدٓ‪ ٚ ٝ‬حفّ حس‪٤‬ج أبْ ضحٕ‪ ٝ‬اهلل زض ز٘‪٥‬ب ٔكد‪ٟٛ‬ض قدس‪ٜ‬‬
‫ث‪ٛ‬ز‪ .‬ث‪ٞ ٝ‬طحبَ أبْ ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ث‪ ٝ‬ثهط‪ ٜ‬آٔس٘س ‪ ٕٝٞ‬ثعضٌبٖ ‪ٔ ٚ‬حسح‪ ٗ٥‬رٕدٕ‬
‫قس٘س تب ا‪٤‬كبٖ ضا ٔاللبت و‪ٙٙ‬س ‪ ٚ‬اظ ٔحًط ٔجبضنقبٖ ٔؿتف‪٥‬س ٌطز٘دس‪ .‬أدبْ‬
‫ثب ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ز ا‪ ٗ٤‬و‪ ٝ‬ذ‪ ٣ّ٥‬ر‪ٛ‬اٖ ث‪ٛ‬ز٘س ‪ ٕٝٞ‬تٗزت ٔ‪٣‬وطز٘س و‪ ٝ‬ثب ا‪٤‬دٗ رد‪ٛ‬ا٘‪٣‬‬
‫چمسض اهلل ث‪ ٝ‬ا‪٤‬كبٖ ت‪ٛ‬ا٘ب‪ ٚ ٣٤‬حبدٓ‪ ٝ‬زاز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫٘بٌفت‪ٕ٘ ٝ‬ب٘س و‪ ٝ‬ثهط‪ ٜ‬ق‪ٟ‬ط‪ ٢‬ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬ثمب‪٤‬دب‪ّٖ ٢‬دٓ ندحبث‪ ٚ ٝ‬تدبثٗ‪ ٗ٥‬زض‬
‫آ٘زب لطاض زاقت ‪٤ ٚ‬ى‪ ٣‬اظ ٔطاوع ثعضي ّٖٕ‪ ٣‬ث‪ ٝ‬قٕبض ٔ‪٣‬ضدت‪ .‬أدبْ ضحٕد‪ٝ‬‬
‫اهلل چ‪ٟ‬بض ٔطتج‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ثهط‪ ٜ‬ؾفط وطز‪ ٜ‬ا٘س‪.‬‬
‫أبْ ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ثٗس اظ ثهط‪ ٜ‬ضا‪ ٜ‬و‪ٛ‬د‪ ٝ‬ضا زض پ‪٥‬ف ٌطدت‪ٙ‬س ‪ٚ ٚ‬اضز و‪ٛ‬د‪ ٝ‬قس٘س‬
‫‪ ٚ‬ثبض‪ٞ‬ب ث‪ ٝ‬ثهط‪ ٚ ٜ‬و‪ٛ‬د‪ ٚ ٝ‬ثرساز ؾفط وطز٘س تب اظ ٔحًط اؾبت‪٥‬س وؿت دد‪٥‬ى‬
‫و‪ٙٙ‬س‪ٔ .‬ك‪ٟٛ‬ض اؾت و‪ ٝ‬أبْ ٔ‪٣‬دطٔ‪ٛ‬ز٘س‪« :‬ال ؤحهى وٓ زذّدت إِدى اِى‪ٛ‬دد‪ٝ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ٚ‬ثرساز ٕٔ إِحسح‪.»ٗ٥‬‬
‫أبْ ضحٕ‪ ٝ‬اهلل اظ و‪ٛ‬دد‪ ٝ‬ثد‪ ٝ‬زاضاِؿدُّ‪ ٝٙ‬ثردساز ‪ٚ‬اضز قدس٘س‪ .‬ثردساز ٔطودع‬
‫حى‪ٔٛ‬ت ذّفب‪ٖ ٢‬جبؾد‪ٟٔ ٚ ٣‬دس ّٖدٓ ثد‪ٛ‬ز زض ا‪٤‬دٗ ظٔدبٖ قد‪ٟ‬ط ثردساز ثد‪ٝ‬‬
‫قره‪٥‬ت‪ٞ‬ب‪ٕٞ ٣٤‬ب٘‪ٙ‬س‪ :‬أبْ احٕس ثٗ ح‪ٙ‬جُ قط‪٤‬ح ثدٗ ٕ٘ٗدبٖ ٔحٕدس ثدٗ‬
‫ٖ‪٥‬ؿ‪ٔ ٚ ٣‬حٕس ثٗ ؾبثك ث‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬زـ ٔ‪٣‬ثبِ‪٥‬س أبْ اظ ا‪٤‬دٗ ثعضٌد‪ٛ‬اضاٖ وؿدت‬
‫د‪٥‬ى دطٔ‪ٛ‬ز٘س‪.‬‬
‫نبحت «اِتم‪٥٥‬س» ٔ‪٤ٛ٘ ٣‬ؿس‪ٚ :‬لت‪ ٣‬و‪ ٝ‬أبْ ٔ‪ ٣‬ذ‪ٛ‬اؾدت‪ٙ‬س اظ ثردساز ثط‪٘ٚ‬دس‬
‫ثطا‪ ٢‬اهلل حبدٓ‪ ٣‬ذسٔت اؾتبز ذ‪ٛ‬زقبٖ أبْ احٕدس ثدٗ ح‪ٙ‬جدُ ضدت‪ٙ‬دس أدبْ‬

‫(‪ -)1‬لیـ أـالٗ أنبالء‪ ،‬ذٕؼ ‪ٌ 12‬ىصۀ‪.407 :‬‬

‫{‪}21‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫احٕس ثٗ ح‪ٙ‬جُ ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ذ‪٘ ٣ّ٥‬بضاحت قدس٘س ‪ ٚ‬اْ‪ٟ‬دبض تإؾدف وطز٘دس ود‪ٝ‬‬
‫ثربض‪ ٢‬اظ ٔب رسا ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز ‪ٔ ٚ‬ب ضا تطن ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫أبْ ثٗس اظ ؾفط ث‪ ٝ‬ؾطظٔ‪ٖ ٗ٥‬طاق ثد‪ ٝ‬ؾدطظٔ‪ ٗ٥‬قدبْ ود‪٤ ٝ‬ىد‪ ٣‬ز‪ٍ٤‬دط اظ‬
‫ٔطاوع ّٖٓ حس‪٤‬ج ث‪ٛ‬ز ض‪ٞ‬ؿپبض قس٘س ‪ ٚ‬ثٗس اظ قبْ ض‪ٚ‬ا٘‪ ٝ‬ز‪٤‬دبض ٔهدط ‪ ٚ‬ثٗدس اظ‬
‫ٔهط ٖبظْ اِزعائط قس٘س‪.‬‬
‫ا‪٤‬كبٖ ‪ٕٞ‬چ‪ ٗ٥ٙ‬ث‪ٔ« ٝ‬ط‪ »ٚ‬تطوٕ‪ٙ‬ؿتبٖ ؾفط وطز٘س ‪ ٚ‬اظ آ٘زب ث‪ ٝ‬ثّد ضدت‪ٙ‬س‪.‬‬
‫أبْ ث‪ٞ ٝ‬طات ٘‪٥‬ع ؾفط وطز٘س ‪ ٚ‬اظ احٕس ثٗ اث‪ ٣‬اِ‪٥ِٛ‬س و‪ ٝ‬ح‪ٙ‬ف‪ ٣‬إِؿّه ث‪ٛ‬ز‬
‫حس‪٤‬ج دطا ٌطدت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬ثٗس ٖبظْ ٘‪٥‬كبث‪ٛ‬ض قس‪ ٚ ٜ‬اظ ٔكدب‪٤‬د آ٘زدب وؿدت دد‪٥‬ى‬
‫‪1‬‬
‫وطز٘س‪.‬‬
‫[اکنون] شٌل كرييفوت کنیذ کرييش امرييفم اخرييفسر سحمرييش اص ري‬
‫و مامريو‬ ‫هضاس [وطبم كريول‪ ::‬ههرييفس هريضاس] عرييفس دسط آموخري‬
‫ظفشهيف ش اشار طهة عهم‪ ۵/۱ ،‬اشااش محی کشه صمین م‪:‬شود و ‪61‬‬
‫ظيفل اص عمش مبيفسکش سا دس گشدآوسر صحیح خود ظپشر منود‪.‬‬
‫ظپغ شخص‪ :‬ك يفخوا ذه ايف ظبیل اظتيفلین‪ :‬و اعتليفد التليفط‪:‬‬
‫م‪:‬کنذ!!‪.‬‬ ‫اص ساه م‪:‬سظذ و ايش هنین اضسگمشد گشا لذسر اهيف‬

‫‪ -1‬بـگـوته اف‪:‬‬
‫‪ )1‬کتدب أحٍد ‪.)98/8( :‬‬
‫‪ )2‬أتدؿیغ أکبیـ‪.)342/1( :‬‬
‫‪ )3‬هؼی أمدؿی‪.669 :ً ،‬‬
‫{‪}21‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬

‫شفر هاى انام ةخارى رخهه اهلل ةراى طلب غلم‬

‫آٖ ‪ٚ‬لت ٘‪ٛ‬چ‪ٞ ٝ‬ب‪ ٢‬ؾى‪ٛ‬الض ‪ٚ‬ث‪ ٣‬ذطزاٖ ٔتٗهت ثط ا‪ ٗ٤‬أدبْ ٔزب‪ٞ‬دس‬
‫ٔ‪٣‬تبظ٘س زض حبِ‪ ٣‬و‪ ٝ‬زض ضا‪َّ ٜ‬ت ّٖدٓ ِجدبؼ و‪ٟٙ‬د‪ٕٙ٘ ٝ‬د‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ضا‪ٞ‬د‪ ٣‬ضا‬
‫٘پ‪ٕٛ٥‬ز‪٘ٚ ٜ‬عز ‪٥ٞ‬چ ٔحسثِ ظا٘‪ ٢ٛ‬تّٕص‪٘ ٢‬عز‪ٚ ٜ‬تٕبْ ُٔبِت قبٖ ثطٌطدت‪ٝ‬‬
‫اظ ؾب‪٤‬ت ‪ٞ‬ب‪ّٔ ٢‬حس‪ٚ ٗ٤‬اؾالْ ؾت‪٥‬عاٖ غطث‪٣‬ؾت!!‪.‬‬

‫ؤَّؽ اِمطآٖ اظ زوت‪ٛ‬ض ق‪ٛ‬ل‪ ٣‬ل‪ 15 :‬چبح ث‪٥‬ط‪ٚ‬ت‪.‬‬

‫{‪}22‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫اشاتید انام ةخارى رخهه اهلل‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل اظ ٔحًط اؾبت‪٥‬س ظ‪٤‬بز‪ ٢‬حس‪٤‬ج دطا ٌطدت‪ ٝ‬اؾت ود‪ٝ‬‬
‫تٗساز آ٘‪ٟ‬ب ضا ٔ‪ٛ‬ضذ‪٤ ٗ٥‬ى‪ٟ‬عاض ‪ٞ ٚ‬كتبز ٘فط شوط وطز‪ ٜ‬ا٘س‪ٔ .‬ب ث‪ ٝ‬تٗساز‪ ٢‬اظ آ٘‪ٟ‬ب‬
‫زض ٔجبحج ٌصقت‪ ٝ‬اقبض‪ ٜ‬وطز‪ ٚ .ٓ٤‬چ‪ ٖٛ‬شوط تٕبْ آ٘‪ٟ‬ب زض ا‪ٔ ٗ٤‬رتهدط ٕ٘د‪٣‬‬
‫ٌ‪ٙ‬زس ث‪ ٝ‬شوط اؾبٔ‪ ٣‬تٗساز‪ ٢‬اظ ٔٗط‪ٚ‬دتدط‪ ٗ٤‬آ٘‪ٟ‬دب اوتفدب ٔد‪ ٣‬و‪ٙ‬د‪ ٚ .ٓ٥‬آ٘‪ٟ‬دب‬
‫ٖجبضت‪ٙ‬س اظ‪:‬‬
‫ق‪ٛ٥‬خ ا‪٤‬كبٖ‪:‬‬
‫‪ٖ -1‬ج‪٥‬س اهلل ثٗ ٔ‪ٛ‬ؾ‪ٖ ٣‬جؿ‪( ٣‬ت‪ٞ213 :‬د)‪.‬‬
‫‪ٔ -2‬ى‪ ٣‬ثٗ اثطا‪ ٓ٥ٞ‬ثّر‪( ٣‬ت‪ٞ215 :‬د)‪.‬‬
‫‪ٖ -3‬جس األّٖ‪ ٣‬ثٗ ٔؿ‪ٟ‬ط (ت‪ٞ218 :‬د)‪.‬‬
‫‪ -4‬اث‪ ٓ٥ٗ٘ ٛ‬دًُ ثٗ زو‪( ٗ٥‬ت‪ٞ219 :‬د)‪.‬‬
‫‪ -5‬آزْ ثٗ ا‪٤‬بؼ (ت‪ٞ220:‬د)‪.‬‬
‫‪ٖ -6‬فبٖ ثٗ ٔؿّٓ ثهط‪( ٢‬ت‪ٞ220:‬د)‪.‬‬
‫‪ٖ -7‬جس اهلل ثٗ ٖخٕبٖ ٔط‪ٚ‬ظ‪( ٢‬ت‪ٞ221 :‬د)‪.‬‬
‫‪٤ -8‬ح‪ ٣٥‬ثٗ ٔٗ‪( ٗ٥‬ت‪ٞ233 :‬د)‪.‬‬
‫‪ ٣ّٖ -9‬ثٗ ٔس‪( ٣ٙ٤‬ت‪ٞ234 :‬د)‪.‬‬
‫‪ -10‬احٕس ثٗ ح‪ٙ‬جُ (ت‪ٞ241 :‬د)‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪...ٚ -11‬‬

‫‪ -1‬بـگـوته اف‪:‬‬
‫‪ )1‬أبؼایة وأنادیة‪)26/6( :‬‬
‫‪ )2‬هؼی أمدؿی‪.672 :ً ،‬‬
‫‪ )3‬رشس کـمدنی‪.)14/1( :‬‬
‫‪ )4‬لیـ أـالٗ أنبالء‪.)395/12( :‬‬
‫{‪}23‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫٘بٌفت‪ٕ٘ ٝ‬ب٘س و‪ ٝ‬حبدّ اثٗ حزط ٖؿمال٘‪ ٣‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔكب‪٤‬د ا‪ ٚ‬ضا زض پد‪ٙ‬ذ‬
‫َجم‪ ٝ‬زؾت‪ ٝ‬ث‪ٙ‬س‪ ٢‬وطز‪ ٜ‬اؾت‪:‬‬
‫طبليشر اول‪ :‬وؿب٘‪ ٣‬و‪ ٝ‬اظ تبثٗ‪ ٗ٥‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت وطز‪ ٜ‬ا٘دس ‪ٙٗ٤‬د‪ ٣‬تجدٕ تدبثٗ‪ٗ٥‬‬
‫ٔب٘‪ٙ‬س‪ٔ :‬حٕس ثٗ ٖجساهلل ا٘هبض‪ ٢‬و‪ ٝ‬اظ «حٕ‪٥‬س» ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت حس‪٤‬ج زاضز ‪ٚ‬اث‪ٖٛ‬بنٓ‬
‫٘ج‪ٔٚ ُ٥‬ى‪ ٣‬ثٗ اثطا‪ ٓ٥ٞ‬و‪ٞ ٝ‬طز‪ ٚ‬اظ ‪٤‬ع‪٤‬س ثٗ اث‪ٖ ٣‬ج‪٥‬س ض‪ٚ‬ا‪٤‬دت حدس‪٤‬ج زاض٘دس‪.‬‬
‫‪ٖٚ‬ج‪٥‬ساهلل ثٗ ٔ‪ٛ‬ؾ‪ ٣‬و‪ ٝ‬اظ اؾٕبٖ‪ ُ٥‬ثٗ اث‪ ٣‬ذبِس ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت حس‪٤‬ج زاضز ‪ٚ‬اثد‪ٓ٥ٗ٘ٛ‬‬
‫و‪ ٝ‬اظ اٖٕف ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت حس‪٤‬ج زاضز ‪ٚ‬ذالز ثٗ ‪٤‬ح‪ ٣٥‬و‪ ٝ‬اظ ٖ‪٥‬ؿ‪ ٣‬ثدٗ َ‪ٕٟ‬دبٖ‬
‫ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت حس‪٤‬ج زاضز ‪ ٣ّٖٚ‬ثٗ ٖ‪٥‬بـ ‪ٖٚ‬هبْ ثٗ ذبِس و‪ٞ ٝ‬دطز‪ ٚ‬اظ حط‪٤‬دع ثدٗ‬
‫ٖخٕبٖ ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت حس‪٤‬ج زاض٘س‪.‬‬
‫طبليشر دوم‪ :‬وؿب٘‪ ٣‬و‪ ٝ‬زض ‪ٖ ٗ٥ٕٞ‬هدط ٔد‪ ٣‬ظ‪٤‬ؿدت‪ٙ‬س ِىدٗ اظ حمدبت‬
‫تبثٗ‪ ٗ٥‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت حس‪٤‬ج ٘ساقت‪ٙ‬س‪ٔ .‬ب٘‪ٙ‬س‪ :‬آزْ ثٗ اث‪ ٣‬ا‪٤‬بؼ ؾٗ‪٥‬س ثٗ اثد‪ٔ ٣‬دط‪ٓ٤‬‬
‫اث‪ٔ ٣‬ؿ‪ٟ‬ط ٖجساالّٖ‪ ٣‬ثٗ ٔؿ‪ٟ‬ط ا‪ٛ٤‬ة ثٗ ؾّ‪ٕ٥‬بٖ ‪ٚ‬أخبَ ا‪٤‬كبٖ‪.‬‬
‫طبليشر ظوم‪َ :‬جم‪ٔ ٢ٝ‬ت‪ٛ‬ؾٍ اظ ٔكب‪٤‬د ‪ ٢ٚ‬اؾدت ‪ٙٗ٤‬د‪ ٣‬وؿدب٘‪ ٣‬ود‪ٝ‬‬
‫تبثٗ‪ ٗ٥‬ضا ٔاللبت ٘ىطز‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘س ثّى‪ ٝ‬اظ ثعضٌبٖ تجٕ تبثٗ‪ ٗ٥‬حس‪٤‬ج اذدص ودطز‪ٜ‬‬
‫ا٘س ٔب٘‪ٙ‬س ؾّ‪ٕ٥‬بٖ ثٗ حطة لت‪٥‬ج‪ ١‬ثٗ ؾٗ‪٥‬س ٘ٗ‪ ٓ٥‬ثٗ حٕبز ّٖ‪ ٣‬ثٗ إِس‪٣ٙ٤‬‬
‫‪٤‬ح‪ ٣٥‬ثٗ ٔٗ‪ ٗ٥‬احٕس ثٗ ٔٗ‪ ٗ٥‬احٕس ثٗ ح‪ٙ‬جُ اؾحبق ثٗ ضا‪٤ٛٞ‬د‪ ٚ ٝ‬اثد‪٣‬‬
‫ثىط ‪ٖٚ‬خٕبٖ ثٗ اث‪ ٣‬ق‪٥‬ج‪ٚ ٝ‬أخبَ ا‪٤‬كبٖ‪ ٚ .‬اظ ‪ٕٞ‬د‪َ ٗ٥‬جمد‪ ٝ‬اؾدت ود‪ ٝ‬أدبْ‬
‫ٔؿّٓ ٘‪٥‬ع اذص حس‪٤‬ج وطز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬

‫‪ )5‬تاؾیب أتاؾیب‪.)41/9( :‬‬

‫‪ )6‬تاؾیب أکامٓ‪.)431/24( :‬‬
‫{‪}24‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫طبليشر ههيفسم‪ :‬ضدمب‪ ٢ٚ ٢‬ا٘س و‪َ ٝ‬بِت حس‪٤‬ج ث‪ٛ‬ز‪ ٜ‬ا٘س ‪ٚ‬ا٘سو‪ ٣‬لجُ اظ‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬اؾدتٕبٔ حدس‪٤‬ج ودطز‪ ٜ‬ا٘دس‪ٔ .‬ب٘‪ٙ‬دس‪ :‬اث‪ٛ‬حدبتٓ ضاظ‪ٔ ٢‬حٕدس ثدٗ‬
‫ٖجساِطح‪ ٓ٥‬نبٖم‪ٖ ٝ‬جس ثٗ حٕ‪٥‬س ؤحٕس ثٗ اِ‪ٓٙ‬ط ‪ٚ‬رٕٗ‪ ٣‬ز‪ٍ٤‬ط‪.‬‬
‫‪ ٢ٚ‬اظ ا‪َ ٗ٤‬جم‪ٕٞ ٝ‬بٖ احبز‪٤‬خ‪ ٣‬ضا اؾترطاد وطز‪ ٜ‬و‪ ٝ‬دطنت ٘‪٥‬بدت‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز اظ‬
‫ٔكب‪٤‬د ذ‪ٛ‬ز اؾتٕبٔ و‪ٙ‬س ‪٤‬ب ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬احبز‪٤‬ج ضا ٘عز ز‪ٍ٤‬طاٖ ٘‪٥‬بدت‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫طبليشر پرينام‪ :‬ا‪َ ٗ٤‬جم‪ ٝ‬قبٌطزاٖ ‪ ٢ٚ‬ا٘دس ‪ٓ٘ٚ‬دط ثد‪ ٝ‬د‪ٛ‬ا‪٤‬دس‪ ٢‬ود‪ ٝ‬زض‬
‫حس‪٤‬ج ا‪٤‬كبٖ ٔالحٓ‪ ٝ‬وطز‪ ٜ‬اظ آ٘‪ٟ‬ب حس‪٤‬ج ٌطدت‪ ٝ‬اؾت و‪ ٝ‬اظ رّٕ‪ٖ :ٝ‬جدساهلل‬
‫ثٗ حٕبز آّٔ‪ٖ ٣‬جساهلل ثٗ اث‪ ٣‬اِٗبل ذ‪ٛ‬اضظٔ‪ٚ ٣‬حؿ‪ ٗ٥‬ثٗ ٔحٕدس اِمجدب٘‪.٣‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬اظ ا‪٤‬كبٖ ا٘سو‪ ٣‬حس‪٤‬ج ٌطدت‪ ٝ‬اؾدت ‪ٕٖٚ‬دُ ثد‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬دت ا‪٤‬كدبٖ‬
‫چ‪ٙ‬ب٘ؿت و‪ٖ ٝ‬خٕبٖ ثٗ اث‪ ٣‬ق‪٥‬ج‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت اظ ‪ٚ‬و‪ٌ ٕ٥‬فت‪ ٝ‬اؾت‪ :‬وؿد‪ٖ ٣‬دبِٓ‬
‫ٕ٘‪ ٣‬ق‪ٛ‬ز تب آ٘ى‪ ٝ‬اظ ٔب د‪ٛ‬ق ذ‪ٛ‬ز ‪ٔٚ‬ب٘‪ٙ‬س ذ‪ٛ‬ز ‪ٚ‬دط‪ٚ‬تط اظ ذد‪ٛ‬ز حدس‪٤‬ج ض‪ٚ‬ا‪٤‬دت‬
‫و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ ٚ‬اظ أبْ ثربض‪ ٢‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت وطز‪ ٜ‬اؾت و‪ٌ ٝ‬فت‪ ٝ‬اؾت‪ٔ« :‬حسث وبٔدُ ٕ٘د‪٣‬‬
‫ق‪ٛ‬ز تب آ٘ى‪ ٝ‬اظ ٔب د‪ٛ‬ق ذ‪ٛ‬ز ‪ٔٚ‬ب٘‪ٙ‬س ذ‪ٛ‬ز ‪ٚ‬دط‪ٚ‬تط اظ ذ‪ٛ‬ز ٘‪٤ٛ‬ؿس»‪.‬‬
‫ٔحٕس ثٗ حبتٓ اث‪ٛ‬رٗفط ‪ٚ‬ضاق ‪٤‬ى‪ ٣‬اظ قبٌطزاٖ أبْ ثربض‪ ٢‬ض‪ٚ‬ظ‪ ٢‬اظ أدبْ‬
‫پطؾ‪٥‬س‪.‬‬
‫ا‪ٚ‬ائُ وبض قٕب چٍ‪ ٝ٘ٛ‬ث‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬چٍ‪ ٝ٘ٛ‬ث‪ ٝ‬دطاٌ‪٥‬ط‪ ّْٖٛ ٢‬حس‪٤‬ج پطزاذت‪٥‬س؟‬
‫أبْ دطٔ‪ٛ‬ز‪ :‬زض آغبظ ث‪ ٗٔ ٝ‬اِ‪ٟ‬بْ قس و‪ ٝ‬احبز‪٤‬دج پ‪٥‬دبٔجط ندّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪٥‬د‪ٝ‬‬
‫‪ٚ‬ؾّٓ ضا حفّ و‪ ٗٔ ٚ ٓٙ‬زض ٔىتت ث‪ٛ‬زْ‪.‬‬
‫اث‪ٛ‬رٗفط زض ازأ‪ ٝ‬پطؾ‪٥‬س‪ :‬زض آٖ ‪ٍٙٞ‬بْ چمسض ؾٗ زاقت‪٥‬س؟‬

‫{‪}25‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫أبْ زض ر‪ٛ‬اة ٌفت‪ٙ‬س‪ :‬ز‪ ٜ‬ؾبَ ‪٤‬ب وٕتط اظ ز‪ ٜ‬ؾبَ زاقتٓ و‪ ٝ‬حفدّ حدس‪٤‬ج‬
‫‪1‬‬
‫ضا آغبظ وطزْ‪.‬‬

‫(‪ -)1‬هؼی أمدؿی‪ٌ ،‬ىصۀ ‪ / 488‬اؿودػ أمدؿی‪.31 / 1 ،‬‬

‫{‪}26‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫شاگردان انام ةخارى رخهه اهلل‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬زض ٖ‪ٙ‬ف‪ٛ‬اٖ ر‪ٛ‬ا٘‪ ٣‬تسض‪٤‬ؽ ضا آغبظ ٕ٘د‪ٛ‬ز ‪ٚ‬آ‪ٚ‬اظ‪ٜ‬اـ ثد‪ٌ ٝ‬د‪ٛ‬ـ‬
‫تك‪ٍٙ‬بٖ ّٖٓ ضؾد‪٥‬س ِدصا رٕٗ‪٥‬دت ا٘جد‪ ٣ٞٛ‬ثدطا‪ ٢‬قد‪٥ٙ‬سٖ زضؼ حدس‪٤‬ج زض‬
‫ٔحًطـ حبيط قس٘س أبْ زض ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب‪ ٢‬ثهط‪ ٜ‬ثرساز حزبظ ثّد ‪ٚ‬غ‪٥‬دط‪ ٜ‬ثد‪ٝ‬‬
‫تسض‪٤‬ؽ پطزاذت ‪ٚ‬زض ا‪ٚ‬اذط ٖٕطـ ثد‪ ٝ‬ظازٌدب‪ٞ‬ف ثردبضا ثبظٌكدت ‪ٔٚ‬دست‬
‫َ‪ٛ‬ال٘‪ٔ ٣‬كر‪ َٛ‬تسض‪٤‬ؽ ‪ٚ‬تحس‪٤‬ج ٌطز‪٤‬دس‪ .‬تٗدساز قدبٌطزاٖ أدبْ ضحٕد‪ ٝ‬اهلل‬
‫ثؿ‪٥‬بض ظ‪٤‬بز اؾت ‪٥ٞ ٚ‬چٍ‪ ٝ٘ٛ‬آٔبض‪ ٢‬اظ آ٘‪ٟ‬ب زض زؾت ٘‪٥‬ؿدت‪ .‬چ‪ٙ‬ب٘ىد‪ ٝ‬دطثدط‪٢‬‬
‫ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪ :‬نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬ضا اظ ظثبٖ ذ‪ٛ‬ز ٔؤِف ٘‪ٛ‬ز ‪ٞ‬عاض ٘فط ق‪٥ٙ‬س‪ ٜ‬ا٘س‪ .‬آ٘چ‪ٝ‬‬
‫ٔؿّٓ اؾت ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬ؾتبض‪ ٜ‬أبْ ثربض‪ ٢‬چ‪ٙ‬بٖ زضذك‪٥‬س و‪ ٝ‬ثؿد‪٥‬بض‪ ٢‬اظ قد‪ٛ٥‬خ ‪ٚ‬‬
‫اؾتبزا٘ف زض ثطاثط ا‪ ٚ‬ظا٘‪ ٢ٛ‬تّٕص ظز٘س ‪ ٚ‬زض حّم‪ٞ ٝ‬ب‪ ٢‬زضؼ ا‪ ٚ‬حبيط قدس٘س‬
‫و‪ٔ ٝ‬ك‪ٟٛ‬ضتط‪ ٗ٤‬آ٘‪ٟ‬ب ثس‪ ٗ٤‬لطاض اؾت‪:‬‬
‫‪ٔ -1‬ؿّٓ ثٗ حزبد ٘‪٥‬كبپ‪ٛ‬ض‪( ٢‬ت‪ٞ261:‬د)‬
‫‪ -2‬اث‪٥ٖ ٛ‬ؿ‪ٔ ٣‬حٕس ثٗ ٖ‪٥‬ؿ‪ ٣‬تطٔص‪( ٢‬ت‪ٞ279:‬د)‬
‫‪ -3‬اث‪ٖ ٛ‬جس اِطحٕٗ احٕس ثٗ ّٖ‪٘ ٣‬ؿبئ‪( ٣‬ت‪)303:‬‬
‫‪ -4‬اث‪ ٣ّٖ ٛ‬نبِح رعض‪( ٜ‬ت‪ٞ293 :‬د)‪.‬‬
‫‪ -5‬اث‪ٖ ٛ‬جس اهلل ٔحٕس ثٗ ٘هط ٔط‪ٚ‬ظ‪( ٢‬ت‪ٞ294:‬د)‬
‫‪ -6‬اث‪ ٛ‬رٗفط ٔحٕس ثٗ ٖجساهلل حًطٔ‪( ٣‬ت‪ٞ297:‬د)‬
‫‪ -7‬اث‪ٛ‬ثىط ٔحٕس ثٗ اؾحبق اثٗ ذع‪( ٕٝ٤‬ت‪ٞ311:‬د)‪.‬‬
‫‪ٔ -8‬حٕس ثٗ ‪ٛ٤‬ؾف دطثط‪٢‬‬
‫‪ -9‬اثطا‪ ٓ٥ٞ‬ثٗ ٔٗمُ ٘ؿف‪٣‬‬

‫{‪}27‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪1‬‬
‫‪....ٚ‬‬

‫گوشه هایى از فضایل اخالقى انام ةخارى رخهه اهلل‬

‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل زض ٖ‪ ٗ٥‬حبَ و‪ٖ ٝ‬بِٓ ‪ ٚ‬زا٘كٕ‪ٙ‬س‪ ٢‬ث‪٥ٓ٘ ٣‬ط ث‪ٛ‬ز اظ‬
‫اذالق ‪ ٚ‬نفبت اذالل‪ ٣‬ثطرؿت‪ ٝ‬ا‪ ٢‬ثطذ‪ٛ‬ضزاض ث‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ ٢ٚ‬دطز‪ ٢‬ذ‪ٛ‬ـ اذالق ر‪ٛ‬إ٘طز ؾرب‪ٚ‬تٕ‪ٙ‬س ‪ ٚ‬ذ‪ٛ‬ـ ظثبٖ ث‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫ظ‪ٞ‬س پط‪٥ٞ‬عٌبض‪ ٚ ٢‬اذالل زض ظ٘سٌ‪ ٣‬اـ وبٔال] آقىبض ث‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫ثرف ٖٕس‪ ٜ‬ا‪ ٢‬اظ ‪ٚ‬لتف ضا نطف ٖجبزت ٔ‪ ٣‬وطز‪.‬‬
‫ٖال‪ ٜٚ‬ثط ا‪ٟٙ٤‬ب ‪ ٢ٚ‬ثب ثؿد‪٥‬بض‪ ٢‬اظ آالت ‪ٚٚ‬ؾدب‪ ُ٤‬ر‪ٍٙ‬د‪ ٣‬آ٘دط‪ٚ‬ظ آقد‪ٙ‬ب‪٣٤‬‬
‫زاقت ‪ ٚ‬ت‪٥‬طا٘ساظ ٔب‪ٞ‬ط‪ ٢‬ث‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫او‪ ٖٛٙ‬ث‪ ٝ‬شوط ٕ٘‪٘ٛ‬د‪ٞ ٝ‬دب‪ ٣٤‬اظ ندفبت ‪ ٢ٚ‬ثد‪٘ ٝ‬مدُ اظ ٔمسٔد‪« ٢ٝ‬ددتح‬
‫اِجبض‪ ٣ٔ »٢‬پطزاظ‪:ٓ٤‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬حط‪ٚ‬ت ‪ٍٙٞ‬فت‪ ٣‬اظ پسض ث‪ ٝ‬اضث ثطز‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ .‬ا‪ٔ ٚ‬بِف ضا ث‪ًٔ ٝ‬بضث‪ٝ‬‬
‫ٔ‪ ٣‬زاز ‪ ٚ‬ذ‪ٛ‬ز ٔكر‪ َٛ‬دطاٌ‪٥‬ط‪ ٢‬زا٘ف ‪ ٚ‬ذسٔت ث‪ ٝ‬حس‪٤‬ج ٘جد‪ ٢ٛ‬ثد‪ٛ‬ز‪٘ .‬مدُ‬
‫اؾت و‪٤ ٝ‬ى‪ ٣‬اظ ثس‪ٞ‬ىبضا٘ف اظ پطزاذت ث‪٥‬ؿت ‪ ٚ‬پ‪ٙ‬ذ ‪ٞ‬عاض زض‪ ٓٞ‬اظ ٔبِ‪ٟ‬دب‪٢‬‬
‫أبْ ذ‪ٛ‬ززاض‪ٕٛ٘ ٢‬ز‪ٔ .‬طزْ ث‪ ٝ‬أبْ ٌفت‪ٙ‬س و‪ ٝ‬اظ حبوٓ ‪ٚ‬لت ثطا‪ٚ ٢‬ن‪ٔ َٛ‬دبَ‬
‫ذ‪ٛ‬ز وٕه ثٍ‪٥‬طز‪ .‬أبْ دطٔ‪ٛ‬ز‪ :‬آٍ٘ب‪ ٜ‬حبوٓ ث‪ ٗٔ ٝ‬چكدٓ َٕدٕ ٔد‪ ٣‬ز‪ٚ‬ظز ‪ٚ‬‬
‫ٔٗ حبيط ٘‪٥‬ؿتٓ ز‪ ٓٙ٤‬ضا زض ٔمبثُ ز٘‪٥‬ب ثفط‪ٚ‬قدٓ‪ ٚ .‬ؾدطا٘زبْ ثدب ثدس‪ٞ‬ىبضـ‬

‫‪ -1‬بـگـوته اف‪:‬‬
‫‪ )1‬هؼی أمدؿی‪.671 :ً ،‬‬
‫‪ )2‬تدؿیغ بمؼاػ‪.)15/2( :‬‬
‫‪ )3‬لیـ‪.)394/12( :‬‬
‫{‪}28‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ٔهبِح‪ ٝ‬وطز و‪ٞ ٝ‬ط ٔب‪ ٜ‬ز‪ ٜ‬زض‪ ٓٞ‬ثپطزاظز ‪ ٣ِٚ‬ا‪ٕٞ ٚ‬بٖ ٔمساض ضا ٘‪٥‬ع پطزاذت‬
‫٘ىطز‪.‬‬
‫ضا‪٤ٌٛ ٣ٔ ٢ٚ‬س‪ :‬ض‪ٚ‬ظ‪ ٢‬اث‪ٛ‬حفم ٔمساض‪ ٢‬وبال ٘عز أدبْ ثردبض‪ ٢‬دطؾدتبز‪.‬‬
‫قت ‪ٍٙٞ‬بْ ٌط‪ ٣ٞٚ‬تبرط آٔس٘س ‪ ٚ‬آٖ وبال ضا زض ٔمبثُ پ‪ٙ‬ذ ‪ٞ‬عاض زض‪ ٓٞ‬ؾد‪ٛ‬ز‬
‫اظ ا‪ ٚ‬ذ‪ٛ‬اؾت‪ٙ‬س‪ .‬أبْ ث‪ ٝ‬آ٘‪ٟ‬ب ل‪ َٛ‬زاز ‪ ٚ‬دطٔ‪ٛ‬ز‪ :‬دطزا ث‪٥‬ب‪٥٤‬س‪ .‬نجح ض‪ٚ‬ظ ثٗس لجدُ‬
‫اظ آٔسٖ آ٘‪ٟ‬ب ٌط‪ ٣ٞٚ‬ز‪ٍ٤‬ط آٔس ‪ٕٞ ٚ‬بٖ وبال ضا زض ٔمبثُ ز‪ٞ ٜ‬عاض زض‪ ٓٞ‬ؾ‪ٛ‬ز‬
‫ذ‪ٛ‬اؾت‪ٙ‬س‪ .‬أبْ دطٔ‪ٛ‬ز‪ ٗٔ :‬ز‪٤‬كت ل‪ َٛ‬آ٘‪ٟ‬ب ضا ث‪ ٝ‬وؿب٘‪ ٣‬ز‪ٍ٤‬ط زاز‪ ٜ‬اْ ‪ٕ٘ ٚ‬د‪٣‬‬
‫ذ‪ٛ‬ا‪ٖٚ ٓٞ‬س‪ ٜ‬ذالد‪ٕ٘ ٣‬ب‪.ٓ٤‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٣ٔ ٢‬دطٔ‪ٛ‬ز‪ :‬ز‪ٚ‬ؾت زاضْ زض حبِ‪ ٣‬ثب اهلل ض‪ٚ‬ثط‪ ٚ‬ق‪ ْٛ‬و‪ ٝ‬غ‪٥‬جدت‬
‫وؿ‪ ٣‬ضا ٘ىطز‪ ٜ‬ثبقٓ ‪ ٚ‬زض ا‪ ٗ٤‬ثبض‪ ٜ‬ثؿ‪٥‬بض احت‪٥‬بٌ ٔ‪ ٣‬وطز‪.‬‬
‫حت‪ ٣‬زض رطح ‪ ٚ‬تٗس‪ ُ٤‬ضا‪٤ٚ‬بٖ حس‪٤‬ج ٔ‪ ٣‬ث‪ ٓ٥ٙ٥‬و‪ٔ ٝ‬د‪٤ٌٛ ٣‬دس‪ّٕٖ :‬دب زض‬
‫ٔ‪ٛ‬ضز ا‪ ٗ٤‬ضا‪ ٢ٚ‬ؾى‪ٛ‬ت وطز‪ ٜ‬ا٘س ‪٤‬ب ا‪ ٚ‬ضا تطن وطز‪ ٜ‬ا٘س‪...‬‬
‫‪ ٚ‬ثؿ‪٥‬بض وٓ اتفبق ادتبز‪ ٜ‬و‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل زض ٔ‪ٛ‬ضز وؿ‪ ٣‬ثٍ‪٤ٛ‬دس‪:‬‬
‫زض‪ٚ‬غٍ‪ ٛ‬اؾت ‪٤‬ب حس‪٤‬ج ؾبذتٍ‪٘ ٣‬مُ ٔ‪ ٣‬و‪ٙ‬س ثّىد‪ٔ ٝ‬د‪٤ٌٛ ٣‬دس‪ّٕٖ :‬دب ا‪ ٚ‬ضا‬
‫زض‪ٚ‬غٍ‪ ٛ‬زا٘ؿت‪ ٝ‬ا٘س ‪٤‬ب ا‪ ٗ٤‬قرم ث‪ ٝ‬زض‪ٚ‬غٍ‪ٔ ٣٤ٛ‬ت‪ ٟٓ‬اؾت ‪... ٚ‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل اظ ٔدبَ تزدبضتف ثد‪ ٝ‬ز‪ٍ٤‬دطاٖ وٕده ٔد‪ ٣‬ودطز‪.‬‬
‫ثُ‪ٛ‬ض‪٤‬ى‪ٔ ٝ‬ب‪ٞ‬ب٘‪ ٝ‬پب٘هس زض‪ ٓٞ‬اظ زضآٔسـ ضا ثد‪ ٗ٥‬دمدطاء ‪ٔ ٚ‬ؿدبو‪ ٚ ٗ٥‬ثد‪٤ٛ‬ػ‪ٜ‬‬
‫َبِجبٖ ّٖٓ تمؿ‪ ٣ٔ ٓ٥‬وطز‪.‬‬
‫‪ ٢ٚ‬زض و‪ٙ‬بض ٔكرّ‪ٞ ٝ‬ب‪ ٣ّٕٖ ٢‬ا‪ ٢‬و‪ ٝ‬زاقدت ددطز‪ ٢‬ثؿد‪٥‬بض ٖبثدس ثد‪ٛ‬ز‬
‫چ‪ٙ‬ب٘ى‪ٙ٤ٌٛ ٣ٔ ٝ‬س زض ٔب‪ٔ ٜ‬جبضن ضًٔبٖ زض ٕ٘بظ تدطا‪٤ٚ‬ح تدب پب‪٤‬دبٖ ضًٔدبٖ‬
‫لطآٖ ضا ذتٓ ٔ‪ ٣‬وطز ‪٥٘ ٚ‬ع زض ٕ٘بظ‪ٞ‬ب‪ ٢‬قت ذ‪ٛ‬ز (ت‪ٟ‬زس) حس‪ٚ‬ز ‪٤‬ده ؾد‪ْٛ‬‬
‫لطآٖ ضا ٔ‪ ٣‬ذ‪ٛ‬ا٘س‪ ٣ٙٗ٤ .‬زض ‪ٞ‬ط ؾ‪ ٝ‬قت ‪٤‬ه ثبض لطآٖ ضا ذتٓ ٔ‪ ٣‬وطز‪.‬‬
‫{‪}29‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬زض ٔب‪ٔ ٜ‬جبضن ضًٔبٖ ‪ ٕٝٞ‬ض‪ٚ‬ظ‪٤ ٜ‬ده ٔطتجد‪ ٝ‬لدطآٖ ضا ذدتٓ‬
‫ٔ‪٣‬دطٔ‪ٛ‬ز ‪ٞ ٚ‬طقت زض ٕ٘بظ ‪ 10‬رعء اظ لطآٖ ٔز‪٥‬س ضا تال‪ٚ‬ت ٔ‪ٕٛ٘٣‬ز‪ .‬غصا‪٢‬‬
‫ذ‪ ٣ّ٥‬ؾبز‪٣ٔ ُ٥ٔ ٜ‬دطٔ‪ٛ‬ز حت‪ٌ ٣‬ب‪ ٣ٞ‬زض َ‪ َٛ‬ض‪ٚ‬ظ دمٍ ثب ‪٤ 2‬ب ‪ٔ 3‬رع ثدبزاْ‬
‫ل‪ٙ‬بٖت ٔ‪٣‬وطز ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ل‪ َٛ‬ثًٗ‪ ٣‬تدب ‪ 40‬ؾدبَ اظ قد‪ٛ‬ضثب اؾدتٕٗبَ ٘ىطز٘دس ‪ٚ‬‬
‫ثًٗ‪ٙ٤ٌٛ٣ٔ ٣‬س‪ :‬تب ‪ 30‬ؾبَ نبئٓ اِس‪ٞ‬ط ث‪ٛ‬ز٘س ‪٤‬ه ثبض ث‪ٕ٥‬بض قس٘س ‪ ٚ‬ا‪٤‬كدبٖ‬
‫ضا پ‪٥‬ف َج‪٥‬ت ثطز٘س‪َ .‬ج‪٥‬ت ٌفت‪ ٣ٔ ّْٛٗٔ :‬ق‪ٛ‬ز و‪٘ ٝ‬بٖ ذكه ذ‪ٛ‬ضز‪ ٜ‬ا٘دس‪.‬‬
‫أبْ دطٔ‪ٛ‬ز‪ :‬ثّ‪ ٝ‬حس‪ٚ‬ز چ‪ ُٟ‬ؾبَ ق‪ٛ‬ضثب ٘ر‪ٛ‬ضز‪ٜ‬اْ ‪ٞ‬ط ٔب‪ ٜ‬پب٘هس زض‪ ٓٞ‬زضآٔس‬
‫‪1‬‬
‫زاقت و‪ ٝ‬آٖ ضا نطف دمطاء ‪َ ٚ‬الة حس‪٤‬ج ٔ‪٣‬وطز‪.‬‬

‫(‪ -)1‬هؼی أمدؿی‪.480 :ً ،‬‬

‫{‪}31‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫نذهب انام ةخارى رخهه اهلل‬
‫زض ذه‪ٛ‬ل پ‪٥‬ط‪ ٢ٚ‬ا‪ ٚ‬اظ ٔدص‪ٞ‬ت ٔٗ‪ٙ٥‬د‪ ٣‬تدبض‪٤‬د ٘‪٤ٛ‬ؿدبٖ ز‪٤‬دسٌب‪ٞ ٜ‬دب‪٢‬‬
‫ٔرتّف‪ ٣‬زاض٘س ا‪ٙ٤‬ه ث‪ ٝ‬شوط آ٘‪ٟ‬ب پطزاذت‪ ٚ ٝ‬زض آذدط =ضؤ‪ ٢‬ندح‪٥‬ح< ضا شودط‬
‫ذ‪ٛ‬ا‪ ٓ٥ٞ‬وطز‪:‬‬
‫ٖالٔ‪ ٝ‬تبد اِس‪ ٗ٤‬ؾجى‪ ٚ ٣‬اث‪ٖٛ‬بنٓ ٖجبز‪ٗٔ ٢‬تمس٘س و‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ٝ‬‬
‫اهلل قبدٗ‪ٔ٣‬ص‪ٞ‬ت ث‪ٛ‬ز‪ ٜ‬ا٘س‪ .‬چ‪ٙ‬ب٘چ‪ٖ ٝ‬الٔ‪ ٝ‬ؾجى‪ ٣‬ا‪٤‬كبٖ ضا زض ضز‪٤‬ف دم‪ٟ‬دب‪٢‬‬
‫قبدٗ‪ ٝ٥‬شوط وطز‪ ٜ‬ا٘س أب ٖالٔ‪ ٝ‬اث‪ٛ‬اِحؿدٗ ٘دس‪ ٢ٚ‬دطٔد‪ٛ‬ز‪ ٜ‬ا٘دس ود‪ ٝ‬ا‪٤‬كدبٖ‬
‫ح‪ٙ‬جّ‪ٔ٣‬ص‪ٞ‬ت ث‪ٛ‬ز٘س ‪ ٚ‬ثًٗ‪ ٣‬اظ ّٖٕب‪ ٢‬ح‪ٙ‬ف‪٥٘ ٝ٥‬ع ازٖدب ودطز‪ ٜ‬ا ٘دس ود‪ ٝ‬أدبْ‬
‫ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ح‪ٙ‬ف‪ٔ٣‬ص‪ٞ‬ت ث‪ٛ‬ز‪ ٜ‬ا٘س (زالئُ ا‪ ٗ٤‬و‪ ٝ‬اظ چد‪ٔ ٝ‬دص‪ٞ‬ج‪ ٣‬ظ‪٤‬دبز‬
‫ٔؿتف‪٥‬س ٌكت‪ ٝ‬ا٘س اظ اؾبت‪٥‬س ثطرؿت‪ ٝ‬أبْ ثربض‪٣ٔ ٢‬تد‪ٛ‬اٖ ٖالٔد‪ ٝ‬وطاث‪٥‬ؿد‪٣‬‬
‫اث‪ٛ‬ح‪ٛ‬ض ظٖفطا٘‪ٖ ٚ ٣‬الٔ‪ ٝ‬حٕ‪٥‬س‪ ٢‬ضا زض دم‪ ٚ ٝ‬حس‪٤‬ج ٘بْ ثطز)‪ِ .‬دصا آ٘دب٘‪ ٣‬ود‪ٝ‬‬
‫ا‪ ٗ٤‬اؾبت‪٥‬س ضا ز‪٤‬س‪ ٜ‬ا٘س ٌفت‪ ٝ‬ا٘س‪ :‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل قبدٗ‪ٔ٣‬ص‪ٞ‬ت ‪ٞ‬ؿدت‪ٙ‬س‬
‫‪ ٚ‬زِ‪ ُ٥‬ا‪ ٗ٤‬و‪ ٝ‬ثؿ‪٥‬بض‪ ٢‬ز‪ٍ٤‬ط ٔٗتمس٘س و‪ ٝ‬ا‪٤‬كبٖ ح‪ٙ‬جّد‪ٔ٣‬دص‪ٞ‬تا٘دس ا‪٤‬كدبٖ‬
‫‪٥ٕٞ‬ك‪ ٝ‬ذسٔت احٕس ثٗ ح‪ٙ‬جُ حبيط ٔد‪ ٣‬قدس٘س ‪ ٚ‬اظ ا‪٤‬كدبٖ وؿدت دد‪٥‬ى‬
‫ٔ‪٣‬وطز٘س‪.‬‬
‫ٖالٔ‪ ٝ‬اثٗ ل‪ ٓ٥‬زض اٖالْ إِ‪ٛ‬لٗ‪ٛ٘ ٗ٥‬قت‪ ٝ‬ا٘دس ود‪ ٝ‬أدبْ ثردبض‪ٔ ٢‬ؿدّٓ‬
‫اث‪ٛ‬زا‪ٚ‬ز ‪ ٚ‬ز‪ٍ٤‬ط ثعضٌبٖ اظ انحبة احٕس ثٗ ح‪ٙ‬جُ ث‪٥‬كتط ا‪ ٚ‬ضا اتجبٔ وطز‪ ٜ‬ا٘دس‪.‬‬
‫ِصا ا‪٤‬كبٖ ٔ‪ ٣‬دطٔب‪ٙ٤‬س و‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬ثعضٌبٖ ح‪ٙ‬جّ‪ٞ ٣‬ؿت‪ٙ‬س ‪ٕٞ‬چ‪ ٗ٥ٙ‬زِ‪٥‬دُ ثًٗد‪٣‬‬
‫ز‪ٍ٤‬ط و‪٣ٔ ٝ‬دطٔب‪ٙ٤‬س‪ :‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ح‪ٙ‬ف‪ ٣ٔ ٣‬ثبق‪ٙ‬س ا‪٤‬دٗ اؾدت ود‪ٝ‬‬
‫«اِزبٕٔ اِهح‪٥‬ح» ضا ثب ٔك‪ٛ‬ضت اؾحك ثٗ ضا‪ ٝ٤ٛٞ‬تإِ‪٥‬ف وطز‪ ٜ‬ا٘س ‪ ٚ‬اؾدحك‬
‫ثٗ ضا‪ ٝ٤ٛٞ‬ح‪ٙ‬ف‪ ٣‬إِؿّه ا٘س‪.‬‬

‫{‪}31‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ثًٗ‪ ٣‬ا‪٤‬كبٖ ضا ٔزت‪ٟ‬دس ٔ‪ٙ‬تؿدت اِد‪ ٣‬اِكدبدٗ‪ ٣‬لدطاض زاز‪ ٜ‬ا٘دس‪ 1.‬ثًٗد‪٣‬‬
‫ٔ‪ٙ٤ٌٛ ٣‬س‪ :‬ا‪٤‬كبٖ ٘‪ٔ ٝ‬زت‪ٟ‬س ث‪ٛ‬ز٘س ٘‪ٔ ٝ‬مّس ثّى‪ ٝ‬ا‪ ُٞ‬حس‪٤‬ج ٔد‪٣‬ثبقد‪ٙ‬س‪ .‬أدب‬
‫حك آٖ اؾت و‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ٔ ٢‬زت‪ٟ‬س ُّٔك ا٘س ‪ ٚ‬ثعضٌتط‪ ٗ٤‬قب‪ٞ‬س ا‪٤‬دٗ ازٖدب‬
‫(وتبة ثربض‪ )٢‬اؾت‪ٖ .‬الٔ‪ ٝ‬اثٗ ت‪ ٕٝ٥‬ا‪٤‬كبٖ ضا رعء ٔزت‪ٟ‬دس‪ُّٔ ٗ٤‬دك لدطاض‬
‫زاز‪ ٜ‬ا٘س(‪ٖ .)2‬الٔ‪٘ ٝ‬ف‪٥‬ؽ اِس‪ ٗ٤‬ؾّ‪ٕ٥‬بٖ اثطا‪٥٘ ٓ٥ٞ‬ع ا‪٤‬كبٖ ضا ٔزت‪ٟ‬دس ُّٔدك‬
‫لطاضا زاز‪ ٜ‬ا٘س‪.‬‬
‫=‪ٕٞ‬بٍ٘‪ ٝ٘ٛ‬و‪ ٝ‬زض آغبظ ٌفت‪ <ٓ٥‬ضؤ‪ ٢‬نح‪٥‬ح ثس‪ ٗ٤‬لطاض اؾدت ود‪ ٝ‬ا‪٤‬كدبٖ‬
‫تبثٕ ‪٥ٞ‬چ ٘‪ٔ ٔٛ‬ص‪ٞ‬ت ٔٗ‪٘ ٣ٙ٥‬ج‪ٛ‬ز٘س ‪ٚ‬ذ‪ٛ‬ز أبْ ٔزت‪ٟ‬س ‪ٔٚ‬متسا ث‪ٛ‬ز٘س ‪ ٚ‬أت‬
‫‪ ٢ٚ‬ضا اظ ثعضٌبٖ ا‪ ُٞ‬حس‪٤‬ج‪ ٣ٔ 3‬ق‪ٙ‬بؾس‪ .‬ا‪ٙ٤‬ده ت‪ٛ‬رد‪ ٝ‬تدبٖ ضا ثد‪ٖ ٝ‬جدبضات‬

‫‪ -1‬اإلنٍده وی ألبدب االظتاله إلمدٗ ؤی هللا أؼهٕىی‪.‬‬

‫‪ -2‬المق أؼؿاؿی‪.‬‬
‫‪ -3‬التدػ‪ ،‬ویغ ـٕی ػهىاؿی ػؿ ظٍىً «اهٖ شؼیخ» تصٍیَ اؿفومنؼی ػاؿػ‪ ،‬که اینک تٍهؼیم تهدن‬
‫می ػاؿٗ‪:‬‬
‫ایىدن می گىینؼ‪ :‬اف ذدیي که ای ؿوفهد بفضی اف مـػٗ بهـ ػـهى شهَ و ٌهصیض اههٖ شهؼیخ فبهدن‬
‫ػؿافی منىػه و و تامت و اورتاء می فننؼ که اهٖ شؼیخ ػؿ اؤهی ٌهـون بـتهـ الهالٗ وذهىػ نؼاوهته و‬
‫مؾهبی ذؼیؼ الت که بند ؿا بـ ػومنی بد مؾاهب وٍای اهٖ لنت و ایردػ تىـٌه بی ممهٕمی ٌهـاؿ ػاػه‬
‫الت وشتی گدهد ػیؼه و ونیؼه می وىػ که بفضی ذدهٖ ندػان و ید مفدنؼ رسکي بؼون ػؿ نؽهـ ػاوهنت‬
‫ایامن به هللا و ؿوف آظـ ‪ ،‬می گىینؼ‪ :‬اهٖ شؼیخ ؿا انگٕین ػؿلت کـػه الت!‪.‬‬
‫الفٗ ػانمتم معترص تىضیصدتی بؼهم تد هم ذىاب ای یهدوه گهىیی ههدی ذدهالنهه و ممـضهدنه ؿا ػاػه‬
‫بدوم و هم رشه ػودؿ اف اهٖ شؼیخ که بی وک اهٖ پیدمرب ٌٕی هللا ـٕیه ولٕم همتنؼ‪ ،‬ؿا ػاوته و هم‬
‫امتدٗ شرتی کـػه بدوم‪.‬‬
‫الفٗ به ؽکـ الت که گىینؼه ی ای لع ‪ ،‬ید‪:‬‬
‫(‪ )1‬وـػی ذدهٖ الت که اف تدؿيغ أهٖ شؼيخ ظربی نؼاؿػ و منی ػانؼ که آناد چه کمهدنی همهتنؼ و‬
‫چه وضیٕت و ذدیگدهی ػاؿنؼ؟‬
‫(‪ )2‬مبتؼـی گمـاه الت که هؼوي بؼندٗ کـػن اهٖ شؼیخ می بدوؼ تد بهؼی ٌهىؿ مهـػٗ ؿا اف آناهد‬
‫متنىـ منىػه و مدنق ؿلیؼن مـػٗ به کتدب و لنت گـػػ‪.‬‬
‫(‪ )3‬و ید اینکه وـػی متفٍب مؾهبی الت و بـ الدك تفٍهب بهه مهؾهب و یهد ؿأی وعٍهی و ههىای‬
‫نىن ظىػ چنی شـوی میقنؼ‪.‬‬
‫{‪}32‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬

‫امد گـوه اوٓ ذادٓ و ـىاٗ أندك انؼ که مفمىال ػنبدٓ هـ هیدهىئی همتنؼ و ػؿ ذدیگدهی نیمتنؼ که نٍؼ‬
‫کـػه وىنؼ‪.‬‬
‫ؤی گـوه ػوٗ اهٖ بؼـت انؼ که بقؿگرتی ػومندن اهٖ شهؼیخ و لهنت ػؿ متهدمی ػوؿه ههد و ػؿ ههـ‬
‫مکدنی بىػه انؼ‪.‬‬
‫مرمىـه ای اف اٌىآ أمئه ی الالٗ ؿا ػؿ ای بدب نٍٖ می کنم تد بـای ظىاننهؼه ـقیهق ؿووه و واضهض‬
‫گـػػ‪:‬‬
‫‪ -‬امدٗ أشمؼ ب لندن أٍعدن ؿشمه هللا گىیؼ‪ٔ« :‬ين يف أؼنيد مبتؼؿ إال وهى يبمض أهٖ أصهؼيخ»‪« ،‬ػؿ‬
‫ػنید هیچ مبتؼـی نعىاهؼ بىػ مگـ اینکه بد اهٖ شهؼیخ بمهض و کینهه مهی کنهؼ» (ظعيهب أبمهؼاػ ‪-‬‬
‫رشه اهٖ أصؼیخ)‪.‬‬
‫‪ -‬امدٗ أبى املؽىـ لمفدين ؿشمه هللا (متىودی‪ )489‬ػؿ مىؿػ معدٔىی اهٖ شؼیخ می گىیؼ‪« :‬بـالتی کهه‬
‫ػو گـوه به مؾمت کـػن اٌصدب شؼیخ ـالٌه منؼ بىػنهؼ‪ :‬اههٖ ِهالٗ و اههٖ ؿأی‪ ،‬پهن ػؿ ههـ وٌتهی‬
‫ٌٍؼ تىهی به آناد و ـیب ذىئی ودن ؿا ػاؿنؼ و آناد ؿا متام به ذاٖ و کهم ـٕمهی مهی کننهؼ ؤهی ػؿ‬
‫شٍیٍت ػی ظىػودن ؿا اف بی بـػه و وتالوی نکهـػه انهؼ مگهـ ػؿ ؿالهتدی هالکهت نىهن ظىػوهدن»‬
‫(االنتٍدؿ ألٌصدب أصؼيخ)‪.‬‬
‫‪ -‬امدٗ ٌتيبة ب لفيؼ ؿشمه هللا می گىیؼ‪« :‬إؽا ؿأيت أـذٖ يصهب أههٖ أصهؼيخ وئنهه ـهى أمهنة ومه‬
‫ظدٔي هؾا ودـٕم أنه مبتؼؿ»‪« ،‬هـگده مـػی ؿا ػیؼی که اهٖ شؼیخ ؿا ػولت ػاؿػ‪ ،‬پن بـالهتی کهه او‬
‫بـ لنت می بدوؼ‪ .‬و هـ کن بد ای معدٔىت منىػ پن بؼان کهه بهی وهک او وعٍهی بهؼـتی الهت»‬
‫(ظعيب أبمؼاػی ‪ -‬رشه أٌصدب أصؼيخ ً‪.)72 :‬‬
‫‪ -‬امدٗ ویغ ـبؼ أٍدػؿ ذيالين ؿشمه هللا می گىیؼ‪« :‬وـالمة أـاوضة تمميتام أهٖ أصؼيخ ندٌبة‪ ،‬وِٖ‬
‫ؽْٔ ـٍبية بام وليدػ ألهٖ أمنة‪ ،‬وال الم ٔام إال الم واشؼ وهى أٌصدب أصؼيخ وال يٕتٍهَ باهم‬
‫مد ٍٔبام به أهٖ أبؼؿ»‪« ،‬ـالمت ؿواوض ای الت که اههٖ شهؼیخ ؿا نىاٌهب مهی ندمنهؼ و متهدٗ ایه‬
‫بعدظـ تفٍب بـ آناد و کینه ودن بـای اهٖ لنت الت‪ .‬ؤی بـای آناد برق یک ندٗ‪ ،‬المی ػیگـ وذىػ‬
‫نؼاؿػ و آنام ‪ -‬اٌصدب أصؼیخ ‪ -‬می بدوؼ و أٍدبی که اهٖ بؼـت بـ آناهد مهی بنؼنهؼ بهه ایىهدن منهی‬
‫چمبؼ» (لنية أعدٔبی ً‪.)71 :‬‬
‫و امد گـوه لىٗ‪ :‬متفٍبی اهٖ ؿأی همتنؼ چندنچه ػؿ کالٗ امدٗ لمفدنی که گؾوت به آناد اودؿه وهؼ و‬
‫ـٕت معدٔىت آناد چیقی ذق تفٍب بـ مؾهبودن نیمت‪.‬‬
‫‪ -‬ـالمه وده اشمؼ ػهٕىی ؿشمه هللا ػؿ کتدب «تدؿيغ أهٖ أصؼيخ» می نىیمؼ‪« :‬بـالتی وٌتی به یکهی‬
‫اف آناد (یفنی مٍٕؼی ) بگىئی‪ :‬شؼیخ ٌصیض ػؿ تصـیم ٌتدٓ ػؿ مکه آمؼه الت‪ .‬بالودٌٕه ذىاب می‬
‫ػهؼ‪ :‬ػؿ مؾهب مد ذدیق الت‪ ...‬و اگـ بگىئی‪ :‬ػؿ شؼیخ آمؼه که گؾاونت چىب (لهٍي) بهـ ػیهىاؿ‬
‫هممدیه ذدیق الت‪ .‬ظىاهؼ گىت‪ :‬مؾهب مد بـ ـؼٗ ذىاف الت ‪ ،‬اگـ بگىئی‪ :‬ػؿ شؼیخ ٌصیض آمهؼه‬
‫که وٌت ؼاـ تد فمدنی الت که وٌت ـرص نیدمؼه بدوؼ‪ .‬ظىاهؼ گىهت‪ :‬مهؾهب مهد تهد لهـوب ظىؿوهیؼ‬
‫الت‪ .‬و اگـ بگىئی ‪ٌ :‬صت ؿوفه ی کمی که ػؿ ؿوف ؿمضدن وـامىه وؼه و لهؾا بعهىؿػ‪ ،‬ػؿ شهؼیخ‬
‫آمؼه الت بال ودٌٕه می گىیؼ‪ :‬ػؿ نقػ مد ؿوفه اه بدظٖ وؼه و بـ او ٌضدی آن الفٗ الت‪ .‬و اگهـ بهـای‬
‫او بگىئی‪ :‬که شؼيخ ٌصيض متىَ ـٕيه آمهؼه الهت ‪« :‬إؽا ذهدء أشهؼِم يهىٗ أرمفهة واإلمهدٗ يععهب‬
‫وٕريِق ؿِفتني»‪« ،‬هـگده یکی اف وام ؿوف ذمفه آمؼ و امدٗ ػؿ شدٓ ظعبه بىػ پن بدیؼ ػو ؿکفهت منهدف‬
‫{‪}33‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬

‫بعىانؼ( و لپن بنىینؼ)»‪ ،‬بالودٌٕه می گىیهؼ‪ :‬ػؿ مهؾهب مهد ؿوف ذمفهه وٌهت ظعبهه امهدٗ‪ ،‬ظىانهؼن‬
‫ؿکفتی ذدیق نیمت)‪.‬‬
‫بندبـ ای کمدنی که مؾمت اهٖ شؼيخ می کننؼ یکی اف له نىـ و گـوه مؾکىؿ همهتنؼ‪ .‬و ایه بهه اههٖ‬
‫شؼیخ رضؿی منی ؿلدنؼ چىن اهٖ شؼیخ هامن اهٖ شَ اف ٌصدبه وتدبفی و کمدنی که به نیکىیی‬
‫اف آناد تد ؿوف ٌیدمت تبفیت می کننؼ‪ ،‬همتنؼ‪ .‬هامن کمدنی کهه ػؿ اشدػیهخ بهه ندماهدیی مدننهؼ‪ :‬لـبهدء‪،‬‬
‫وـٌه نرد یدوته و ظدئىه منٍىؿه ؽکـ وؼه انؼ‪.‬‬
‫اهٖ لنت و ذامـت و اؤی تـی همهی مـػٗ به ؿلىٓ هللا ٌٕی هللا ـٕیه ولٕم همتنؼ‪.‬‬
‫اهٖ شؼیخ وـٌه ای نىپیؼا و ذؼیؼ نیمت بٕکه پن اف ؼاىؿ وـٌه هد و مبدٔمهی اٌصدب ؿأی ػؿ گـونت‬
‫به آؿاء ؿذدٓ و مٍؼٗ منىػن ٌیدك بـ اشدػیخ ؿلىٓ هللا ٌهٕی هللا ـٕیهه ولهٕم ػؿ اوایهٖ ٌهـن ػوٗ اههٖ‬
‫لنت مىضق گـوتنؼ و گىتنؼ‪ :‬مد اهٖ شؼیخ همهتیم‪ .‬و ایه ٌهىٓ اف امئهه بهقؿ الهالٗ مدننهؼ امهدٗ ابه‬
‫مبدؿک‪ ،‬امدٗ ـٕی ب مؼینی التدؽ امدٗ بعدؿی‪ ،‬امدٗ اهٖ لهنت امهدٗ اشمهؼ به شنبهٖ و بمهیدؿی ػیگهـ‬
‫متىاتـا مؾکىؿ الت‬
‫امدٗ ودوفی ؿشمه هللا ػؿ تفـیي اٌـاؿ فبدنی ایامن‪ ،‬وـمىػنهؼ‪ٌ« :‬هىٓ‪ ،‬ػؿ لهنتی کهه مه بهـ آن همهتم و‬
‫اٌصدب مد‪ ،‬اهٖ شؼیخ ؿا بـ آن یدوتم؛ یفنی‪ :‬اٌهـاؿ بىهادػ أن ال إٔهه إال هللا و أن مصمهؼا ؿلهىٓ هللا»‬
‫(اذتامؿ أريىه االلالمیة ‪ -‬اب ٌيم ً‪.)59 :‬‬
‫اهٖ شؼيخ هامن وـٌه ندذيه همتنؼ‪ :‬پیدمرب ٌى أهه ـٕيهه و لهٕم وـمىػنهؼ‪« :‬تىهرتً أمتهي ـهى نيهي‬
‫ولبفني وـٌة ِٕاد يف أندؿ إال وـٌة»‪( ،‬امت م به هىتدػ و انؼی وـٌه تٍمیم ظىاهؼ وؼ‪ ،‬همهی آناهد ػؿ‬
‫آتي انؼ مگـ یک گـوه) وٌتی ای شؼیخ بـای امدٗ اشمؼ ؽِـ کـػه وؼ‪ ،‬پن وـمهىػ‪« :‬إن مل يّىنهىا‬
‫أٌصدب أصؼيخ وال أػؿ م هم!»‪« ،‬اگـ اٌصدب شؼیخ نبدونؼ پن م منی ػانم آناد چهه کمهدنی‬
‫همتنؼ! (ظعيب أبمؼاػی ‪ -‬رشه أٌصدب أصؼيخ) اب شرهـ يف وهتض أبهدؿی (‪ )306/13‬لهنؼ آن ؿا‬
‫ٌصیض ػانمته الت)‪.‬‬
‫اهٖ شؼيخ هامن گـوه نرد یدوته همتنؼ‪ :‬پیدمرب ٌى هللا ـٕيه ولٕم‪« :‬ال تقآ ظدئىهة مه أمتهي ـهى‬
‫أصَ‪ ،‬ال يرضهم م ظؾٔام» بـ ػواٗ یک گـوهی اف امتم بـ شَ ظىاهنؼ بىػ‪ ،‬کمی که بد آناهد ػوهمنی‬
‫و معدٔىت کنؼ به آناد رضؿی منی ؿلدنؼ (ؿواه اشمؼ و أرتمؾی)‪ .‬امدٗ تـمؾی ؿشمه هللا بفؼ اف ؿوايهت‬
‫ای شؼيخ وـمىػنؼ‪« :‬مصمؼ ب الامـيٖ بعدؿی ؿشمه هللا وـمىػ‪ :‬ـٕهی به مهؼينی گىهت‪ :‬آناهد ههامن‬
‫اهٖ شؼيخ همتنؼ)‪.‬‬
‫‪ -‬امدٗ أبى املؽىـ لمفدين ؿشمه هللا گىیؼ‪« :‬اف ذمٕه آنچه بـ شٍدنیت اهٖ شؼیخ ػالٔت می کنهؼ ایه‬
‫الت که اگـ مٍنىد آناد ؿا اف اوٓ تد آظـ معدٔفه کنیؼ بد اظتاله فمدن و مکدن ودن که ػاؿنؼ می بینی‬
‫که ػؿ بیدن ـٍیؼه بـ یک ؿاه و یک ؿوه همتنؼ که اف آن منصـه منی گـػنؼ‪ .‬لع ودن ػؿ آن یکهی‬
‫الت و ـمٖودن هم یکی می بدوؼ ػؿ هیچ چیقی بی ودن اظتاله و تىـٌه ای مىدهؼه منهی کنیهؼ و‬
‫آید ػٔیٕی بـ شَ آوکدؿتـ اف ای هم الفٗ الت؟ ؤی اگـ به اهٖ اهىاء و بؼـت نگده کنی مهی بینهی کهه‬
‫بدهم اظتاله ػاؿنؼ و اف هم متىـً می بدونؼ‪ .‬کم تـ می بینی که اف آناد ػو نىـ بـ یک ؿووی ػؿ ـٍیؼه‬
‫بدونؼ‪ .‬همؼیگـ ؿا تبؼیق منىػه و چه بمد که بهه تکىیهـ همهؼیگـ نیهق مهی ؿلهنؼ» (االنتٍهدؿ ألٌهصدب‬
‫أصؼيخ ً‪)45 :‬‬
‫‪ -‬هدؿون أـويؼ ؿشمه هللا وـمىػنؼ‪« :‬ظٕبت أصَ وىذؼته مق أٌصدب أصؼيخ»‪« ،‬شَ ؿا ظٕهب منهىػٗ‪،‬‬
‫آن ؿا بد اٌصدب شؼیخ یدوتم» (ظعيب أبمؼاػی ‪ -‬رشه أٌصدب أصؼيخ)‪.‬‬
‫{‪}34‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬

‫إمدٗ ودوفی ؿشمه هللا تىٌیه وـمههىػنؼ‪« :‬ـٕهيّم بأههٖ أصهؼيخ وهئنام أِهر ٌهىابد مه لهريهم»‪« ،‬بهـ‬
‫واملت که مالفمت اهٖ شؼیخ ؿا اظتیدؿ کنیؼ چىن اف لیـ ظىػوهدن بیىهرت بهـ ؿاه ػؿلهت و ٌهصیض‬
‫همتنؼ (اب شرـ ػؿ کتدب تىيل أتألين ً‪ 110:‬آن ؿا ؽکـ کـػه الت‪ ).‬همچنی (اآلػاب اب مىٕهض‬
‫(‪.)238/1‬‬
‫‪ -‬ويغ اإللالٗ اب تيميه ؿشمه هللا گىیؼ‪« :‬اـتٍدػ أههٖ أصهؼيخ ههى أمهنة املصضهة ألنهه ههى االـتٍهدػ‬
‫أحدبت ـ أنبي»‪« ،‬اـتٍدػ و بدوؿ اهٖ شؼیخ لنت مصض می بدوؼ چىن هامن اـتٍهدػ جدبهت اف پیهدمرب‬
‫ٌٕی هللا ـٕیه و لٕم الت»‪ ،‬و پن اف آن وـمىػنؼ‪« :‬ـٕامء أهٖ أصؼيخ أـٕم مبٍدٌؼ أـلىٓ م أتبدؿ‬
‫األمئة مبٍدٌؼ أمئتام) ـٕامء اهٖ شؼیخ به مٍدٌؼ پیدمرب ٌٕی هللا ـٕیه و لٕم بیىرت آگهدهی ػاؿنهؼ اف‬
‫اگدهی پیـوان امئه اف مٍدٌؼ امدمدن ودن (منادد أمنة(‪.))59/4‬‬
‫‪ -‬امدٗ اب ِحري ؿشمه هللا ػؿ تىمري ٌهىٓ هللا تفهدى «يَه مى َٗ نَه مؼ وـى ِوهٖ أونَهدك ِب ِئ َمهد ِم ِا مم» [اإلرساء‪ ، ]71:‬اف‬
‫لٕي اینگىنه نٍٖ می کنؼ‪ :‬هؾا أِرب أرشه ألهٖ أصؼيخ ألن إمدمام أنبي ٌى هللا ـٕيه ولهٕم) ایه‬
‫بقؿگرتی رشه بـای اهٖ شؼیخ می بدوؼ چىن امدٗ آناد پیدمرب ٌٕی هللا ـٕیه ولٕم همتنؼ([تىمري اب‬
‫ِحري (‪))307/5‬‬
‫واژهی اهٖ شؼیخ اف ٌؼیمی تـی واژه هدی الالمی الت و ٌبٖ اف متهدمی ایه وـٌهه ههد و مهؾاهب نهى‬
‫ؼاىؿ و نى پیؼا وذىػ ػاوته الت‪ .‬و ای بد اػٔه ی ٌعفی جدبت می بدوؼ‪.‬‬
‫اؤی کمدنی که مٍٕب به اهٖ شؼیخ وؼنؼ اٌصدب پیدمرب ٌٕی هللا ـٕیه ولهٕم همهتنؼ‪ :‬تهدبفي ذٕيهٖ‬
‫أٍؼؿ وفبی ؿشمه هللا که پدنٍؼ نىـ اف ٌصدبه ؿضی هللا ـنام ؿا ػؿک کـػنؼ می وـمدیهؼ‪ٔ« :‬هى الهتٍبٕت‬
‫م أمـ مد التؼبـ ‪ ،‬مد شؼجت إال مبد أذمق ـٕيه أهٖ أصؼيخ» (تؾِـ أصىدػ امدٗ ؽهبي ‪.)73/1‬‬
‫و ػؿ ای ایدٗ اهٖ شؼیخ هامن اهٖ لنت همتنؼ و که ػؿ بفضهی اف امهدک بهه نهدٗ لهٕىی مىهاىؿ مهی‬
‫بدونؼ‪ .‬و وفدؿ آناد پیـوی و تبفیت اف لٕي ٌدٔض و تـک بؼـت هد الت‬
‫امدٗ اٌىادنی ؿشمه هللا که اف ـٕامء ٌـن پنرم بىػنؼ می گىیؼ‪« :‬وفدؿ أهٖ أمنة اتبهدؿ أمهٕي أٍهدٔض‬
‫وتـِام ِٖ مد هى مبتؼؿ ومصؼث» (أصرة يف بيدن املصرة (‪)364/1‬‬
‫بندبـ ای اهٖ شؼیخ پیـوان ـٕامء لٕي ٌدٔض اف ٌصدبه و کمدنی که ػؿ له ٌـن اوٓ الالٗ بىػنؼ‪ ،‬مهی‬
‫بدونؼ و هـکمی که ظىػه ؿا به آناد (یفنی لٕي ٌدٔض) نمبت ػهؼ‪ ،‬لٕىی ندمیؼه مهی وهىػ‪ٔ .‬هؾا ههـ‬
‫کن أتقاٗ ـمٕی به کتدب و لنت بـ وام لٕي امت بنامیؼ‪ ،‬لٕىی می بدوؼ و ای نمبتی بمیدؿ فیبدلت‬
‫که ػؿ کالٗ بمیدؿی اف امئه آمؼه الت‪ .‬اف ذمٕه‪:‬‬
‫امدٗ شدوؾ إٌىادين ؿشمه هللا‪ :‬ػؿ کتدب ظىػ (أصرة يف بيدن املصرة) بدؿهد مؾهب لٕي ؿا ؽکـ می‬
‫کنؼ‪.‬‬
‫ويغ اإللالٗ اب تيميه ؿشمه هللا گىیؼ‪« :‬ال ـيب ـى م أؼاـ مؾهب أمٕي وانتمب إٔيه»‪« ،‬بهـ کمهی‬
‫که مؾهب لٕي ؿا آوکدؿ منىػه و به ظـه آن نمبت ػههؼ ـیبهی نیمهت» (مرمهىؿ أىتهدوي ‪.)149/4‬‬
‫ایىدن ؿشمه هللا ػؿ وتدواي شمىيه ٔىؾ لٕي و نمبت ػاػن به آن ؿا بیي اف لی و له بدؿ ؽکـ کـػنؼ‪.‬‬
‫بندبـای لٕىی هد ػؿ ای فمدن هامن اهٖ شؼیخ و پیـوان لٕي ٌدٔض همتنؼ و شقب و گـوه و وـٌه ای‬
‫بؼـتی نیمتنؼ‪ .‬که بنیهدن گهؾاؿ و مؤلهن ظدٌهی ػاوهته بدوهؼ‪ .‬و ػؿ شٍیٍهت ٌهؼیمی تهـی ذامـهت‬
‫ممٕمی می بدونؼ‪.‬‬
‫ابىمنٍىؿ متیمی ؿشمههللا‪ ،‬ػؿ ذـيدن لىـ بهه ٌٕمـوههدي الهالٗ ػؿ لهؼهی چاهدؿٗ هرهـی ٌمهـی اف‬
‫مىههدهؼا ظههىػ چنههی گىتههه الههت‪« :‬وههی جمههىؿ أههـوٗ وأرقیههـ و جمههىؿ أىههدٗ و جمههىؿ آؽؿبیرههدن و‬
‫{‪}35‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫وتبة اضظقٕ‪ٙ‬س‪« :‬تصىة األح‪ٛ‬ش‪ ٢‬قطح ربٕٔ اِتطٔص‪ »٢‬ؤحط‪ :‬أبْ حبدّ ؤثد‪٣‬‬
‫اِٗال ٔحٕس ثٗ ٖجساِطحٕٗ اثٗ ٖجدساِطح‪ ٓ٥‬إِجدبضوف‪ٞ1353-1283( ٢ٛ‬دد)‬
‫ُٔٗ‪ٛ‬ف ٔ‪ ٣‬زاض‪:ٓ٤‬‬
‫«وٌدٓ بفض أصنىيهة وهی تفٕیٍهه ـٕهی ذهدمق أرتمهؾی‪ :‬أمهد مهؾاهب‬
‫أؿبدب أٍصدس‪ ،‬وٍیهٖ إن أبعهدؿ وهدوفي‪ ،‬ؤکه أصهَ أن أبعهدؿ‬
‫مرتاؼ‪ ....‬کام أن أبعدؿی ؿشمه هللا تفدٔی کدن متبفهد ٕٔمهنة ـهدمال باهد‪،‬‬
‫مرتاهؼا لیهـ مٍٕهؼ ألشهؼ مه األمئهة األؿبفههة ولیهـهم‪ .‬کهؾٔک ممههٕم‬
‫وأرتمؾی و أبهىػاوػ وأنمهدئی وابه مدذهه‪ ،‬کٕاهم کهدنىا متبفهی ٕٔمهنة‬
‫‪1‬‬
‫ـدمٕی باد‪ ،‬مرتاؼی لیـ مٍٕؼی ألشؼ‪ .‬انتای‬

‫بدباالبىاب کٕھم ـٕی مؾھب اھٖ أصؼیخ م اھٖ أمنة» (اٌهىٓأؼی ‪ ،‬د ‪« ۷۱۳ ً ،۱‬ػؿ مـفههدی‬
‫ؿوٗ و ذقیـه و مـفهدی ودٗ و آؽؿبدیردن و بدباالبىاب (=ػالمتدن وفٕی) همهی مـػٗ اههٖ لهنت‪ ،‬بهـ‬
‫مؾهب اهٖ شؼیخ همتنؼ»‪.‬‬
‫‪ -1‬تصىة األشىؽی‪.)279/1( :‬‬
‫{‪}36‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪1‬‬
‫انام ةخارى رخهه اهلل و خکّام‬
‫أدبْ ثردبض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل اظ ٔزبِؿددت ‪ٕٙٞ ٚ‬كد‪ ٣ٙ٥‬ثدب حىدبْ ‪ ٚ‬تّٕددك ‪ٚ‬‬
‫چبپّ‪ٛ‬ؾ‪٘ ٣‬عز آ٘‪ٟ‬ب ثؿ‪٥‬بض پط‪٥ٞ‬ع ٔ‪ ٣‬وطز ‪ٗٔ ٚ‬تمس ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬اؾتمبٔت زض ز‪٤‬دٗ زض‬
‫ن‪ٛ‬ضت ‪ٕٞ‬طا‪ ٣ٞ‬ثب حىبْ ثؿ‪٥‬بض ٔكىُ اؾت ‪ٌ ٣ٔ ٚ‬فت‪ :‬ثؿ‪٥‬بض‪ ٢‬اظ وؿدب٘‪٣‬‬
‫و‪ ٝ‬ثب حىبْ ٔطادمت زاض٘س حك ‪ ٚ‬ثبَدُ ضا ضٖب‪٤‬دت ٕ٘د‪ ٣‬و‪ٙٙ‬دس ‪ ٚ‬چد‪ ٝ‬ثؿدب‬
‫ا٘ؿب٘‪ٟ‬ب‪٥٘ ٢‬ى‪ٛ‬وبض‪ ٢‬و‪ ٝ‬ثط احط ‪ٕٞ‬طا‪ ٣ٞ‬ثب حىبْ ث‪ ٝ‬ا٘حطاف وكد‪٥‬س‪ ٜ‬قدس‪ٚ ٜ‬‬
‫ثبَُ ضا حك رّ‪ ٣ٔ ٜٛ‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬
‫‪ٕٞ‬چ‪ ٗ٥ٙ‬زض ا‪ ٗ٤‬ظٔ‪ ٣ٔ ٝٙ٥‬دطٔ‪ٛ‬ز‪ٔ« :‬هدبحجت ‪ٕٞ ٚ‬طا‪ٞ‬د‪ ٣‬حىدبْ ذد‪ٛ‬اض‬
‫وطزٖ ز‪ ٗ٤‬اؾت ‪٘ ٚ‬عز‪٤‬ى‪ ٣‬ثب حىبْ يطض ضؾب٘‪٥‬سٖ ث‪ ٝ‬ز‪ ٗ٤‬اؾت»‪.‬‬
‫٘مُ اؾت ‪ٍٙٞ‬بٔ‪ ٣‬و‪ ٝ‬أ‪٥‬ط ق‪ٟ‬ط ثردبضا ذبِدس ثدٗ احٕدس ش‪ّٞ‬د‪ ٣‬اظ ‪٢ٚ‬‬
‫ذ‪ٛ‬اؾت تب ث‪ ٝ‬لهطـ ثدط‪ٚ‬ز ‪ ٚ‬وتدبة ندح‪٥‬ح ثردبض‪ ٚ ٢‬تدبض‪٤‬د وج‪٥‬دط ضا ثد‪ٝ‬‬
‫دطظ٘سا٘ف ث‪٥‬بٔ‪ٛ‬ظز أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٘پص‪٤‬طدت ‪ ٚ‬زض پبؾد دطٔ‪ٛ‬ز‪ٔ« :‬دٗ‬
‫ّٖٓ ضا ذ‪ٛ‬اض ‪ ٚ‬شِ‪ ٣ٕ٘ ُ٥‬ود‪ ٚ ٓٙ‬ثد‪ ٝ‬اثد‪ٛ‬اة ؾدالَ‪ٕ٘ ٗ٥‬د‪ ٣‬ض‪ ٚ .»ْٚ‬اظ آ٘‪ٟ‬دب‬
‫ذ‪ٛ‬اؾت و‪ ٝ‬زض ن‪ٛ‬ضت تٕب‪ ُ٤‬ث‪ٔ ٝ‬ؿزس ث‪٥‬ب‪ٙ٤‬س ‪ٕٞ ٚ‬دطا‪ ٜ‬ؾدب‪٤‬ط ٔؿدّٕب٘‪ٟ‬ب زض‬
‫‪2‬‬
‫زضؼ حبيط ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬

‫‪ -1‬بیىرت مـاذفه کنیؼ به‪:‬‬

‫‪ )1‬لیـ األمدٗ أبعدؿی‪.152 :ً ،‬‬
‫‪ )2‬تدؿیغ بمؼاػ‪)31/2( :‬‬
‫‪ )3‬لیـأـالٗ أنبالء‪)453/12( :‬‬
‫‪ )4‬أمکة أی کتب أمتة‪.45 :ً ،‬‬
‫‪ -2‬مٍؼمهی «(أترـیؼ أرصیض ألشدػیخ أردمق أٍصیض)»‪.35 :ً ،‬‬
‫{‪}37‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫فقه و اجتهاد انام ةخارى رخهه اهلل‬
‫زض ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل دم‪ٟ٥‬د‪ ٣‬ثدعضي ‪ٔ ٚ‬زت‪ٟ‬دس‪ ٢‬ت‪ٛ‬ا٘دب ثد‪ٛ‬ز‬
‫‪٥ٞ‬چٍ‪ ٝ٘ٛ‬قه ‪ ٚ‬تطز‪٤‬س‪ٚ ٢‬ر‪ٛ‬ز ٘ساضز‪ .‬د‪٥ٕٖ ٟٓ‬ك ا‪٤‬كبٖ ٘ؿجت ث‪ ٝ‬وتبة اهلل‬
‫‪ ٚ‬ؾ‪ٙ‬ت ضؾ‪ َٛ‬اهلل نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪٥‬د‪ٚ ٝ‬ؾدّٓ ضا ٔد‪ ٣‬تد‪ٛ‬اٖ اظ ٘‪ٛ‬قدت‪ٞ ٝ‬دب‪٤‬ف ‪ٚ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ٕٞ‬چ‪ ٗ٥ٙ‬آضا‪ّٕٖ ٢‬بء زضثبض‪ ٢ٚ ٜ‬زا٘ؿت‪ ٚ .‬ا‪ٙ٤‬ه ٕ٘‪ٞ ٝ٘ٛ‬ب‪ ٣٤‬اظ ال‪ٛ‬اَ ّٖٕدب‬
‫زضثبض‪ ٜ‬دم‪ ٚ ٝ‬ارت‪ٟ‬بز أبْ ثربض‪:٢‬‬
‫‪ -‬أبْ ٖجساهلل ثٗ ٔحٕس ٔؿد‪ٙ‬س‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل ٔد‪٤ٌٛ ٣‬دس‪ٔ :‬حٕدس ثدٗ‬
‫اؾٕبٖ‪ ُ٥‬أبٔ‪ ٣‬اؾت‪ .‬پؽ ‪ٞ‬ط وؽ ا‪ ٚ‬ضا أبْ ٘سا٘س ذ‪ٛ‬زـ ٔت‪ ٟٓ‬اؾت‪.‬‬
‫‪ -‬أبْ اث‪ ٛ‬حبتٓ ضاظ‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل ٔد‪٤ٌٛ ٣‬دس‪ٔ« :‬حٕدس ثدٗ اؾدٕبٖ‪ُ٥‬‬
‫ثربض‪ ٢‬زا٘كٕ‪ٙ‬ستط‪ ٗ٤‬قره‪ ٣‬اؾت و‪ٚ ٝ‬اضز ٖطاق قس‪ ٜ‬اؾت»‪.‬‬
‫‪ -‬أبْ نبِح ثٗ ٔحٕس رعض‪ ٜ‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ ٣‬دس‪ٞ« :‬د‪٥‬چ ا٘ؿدب٘‪ ٣‬زض‬
‫ذطاؾبٖ د‪٥ٕٟ‬س‪ ٜ‬تط اظ ٔحٕس ثٗ اؾٕبٖ‪٘ ُ٥‬س‪٤‬س‪ ٜ‬اْ»‪.‬‬
‫‪ -‬أبْ احٕس ضحٕ‪ ٝ‬اهلل زضثبض‪ ٢ٜ‬ا‪٤‬كبٖ ٔ‪٤ٌٛ ٣‬دس‪« :‬ذطاؾدبٖ وؿد‪ ٣‬ضا‬
‫ثٕب٘‪ٙ‬س ا‪ ٚ‬تح‪٘ ُ٤ٛ‬ساز‪ ٜ‬اؾت»‪.‬‬
‫‪ -‬أبْ ؾّ‪ ٓ٥‬ثٗ ٔزب‪ٞ‬س ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪ٔ« :‬ست قهت ؾبَ اؾدت‬
‫و‪ ٝ‬دطز‪ ٢‬دم‪ ٝ٥‬تط پط‪٥ٞ‬عٌبضتط ‪ ٚ‬ظا‪ٞ‬ستط اظ ٔحٕس ثٗ اؾٕبٖ‪٘ ُ٥‬س‪٤‬س‪ ٜ‬اْ»‪.‬‬

‫‪ -1‬اٌىآ اهٖ ـٕم ؿا اف کتب ؽیٖ نٍٖ کـػهاٗ‪:‬‬

‫‪ )1‬لیـأـالٗ أنبالء‪.)453/12( :‬‬
‫‪ )2‬تاؾیب أکامٓ‪.)452/24( :‬‬
‫‪ )3‬تدؿیغ بمؼاػ‪.)16/2( :‬‬
‫‪ )4‬تاؾیب أتاؾیب‪.)41/9( :‬‬
‫‪ )5‬تاؾیب األلامء وإٔمد ‪.)91/1( :‬‬
‫‪ )6‬و «أمکة أی کتب أمتة»‪.)42-39 :ً ،‬‬
‫{‪}38‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪ -‬أبْ لت‪٥‬ج‪ ٝ‬ثٗ ؾدٗ‪٥‬س ضحٕد‪ ٝ‬اهلل ٔد‪٤ٌٛ ٣‬دس‪« :‬ثدب دم‪ٟ‬دبء ظا‪ٞ‬دساٖ ‪ٚ‬‬
‫ٖبثساٖ ٔزبِؿت ٕ٘‪ٛ‬زْ‪ .‬اظ ‪ٚ‬لت‪٥‬ى‪ ٝ‬ث‪٤ ٝ‬دبز زاضْ قرهد‪ٔ ٣‬خدُ ٔحٕدس ثدٗ‬
‫اؾٕبٖ‪٘ ُ٥‬س‪٤‬س‪ ٜ‬اْ‪ٔ .‬حٕس ثٗ اؾٕبٖ‪ ُ٥‬زض ظٔبٖ ذ‪ٛ‬زـ ٔب٘‪ٙ‬دس ٖٕدط ضيد‪٣‬‬
‫اهلل ٖ‪ ٝٙ‬زض ٔ‪٥‬بٖ نحبث‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز»‪.‬‬
‫‪ -‬أبْ زاضٔ‪ ٣‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪ّٕٖ ٗٔ« :‬ب‪ ٢‬حطٔ‪ ٗ٥‬حزبظ قدبْ ‪ٚ‬‬
‫ٖطاق ضا ز‪٤‬س‪ ٜ‬اْ أب زض ٔ‪٥‬بٖ آ٘بٖ دطز‪ ٢‬ربٕٔ تدط اظ ٔحٕدس ثدٗ اؾدٕبٖ‪ُ٥‬‬
‫ؾطا٘ ٘ساضْ‪ٔ .‬حٕس ثٗ اؾٕبٖ‪ ُ٥‬اظ ‪ٔ ٕٝٞ‬ب ٖبِٓ تط ‪ ٚ‬دم‪ ٝ٥‬تط اؾت ‪ ٚ‬ث‪٥‬كدتط‬
‫اظ ‪ٔ ٕٝٞ‬ب ثس٘جبَ ّٖٓ ‪ ٚ‬زا٘ف ٔ‪ ٣‬ض‪ٚ‬ز»‪.‬‬
‫‪ -‬أبْ ٔحٕس ثٗ ٘هط قبدٗ‪ ٣‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪« :‬ث‪ ٝ‬ثهدط‪ ٜ‬قدبْ ‪ٚ‬‬
‫حزبظ ‪ ٚ‬و‪ٛ‬د‪ ٝ‬ضدتٓ ‪ ٚ‬ثب ّٖٕب‪ ٢‬ا‪ ٗ٤‬ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب ٔاللبت وطزْ‪ٞ .‬طٌب‪ ٜ‬شوط ٔحٕدس‬
‫ثٗ اؾٕبٖ‪ ُ٥‬ث‪٥ٔ ٝ‬بٖ ٔ‪ ٣‬آٔس ا‪ ٚ‬ضا ثط ذ‪ٛ‬ز تطر‪٥‬ح ٔ‪ ٣‬زاز٘س»‪.‬‬
‫‪ -‬أبْ ٘ٗ‪ ٓ٥‬ثدٗ حٕدبز ذعاٖد‪ ٣‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل ٔد‪٤ٌٛ ٣‬دس‪ٔ« :‬حٕدس ثدٗ‬
‫اؾٕبٖ‪ ُ٥‬دم‪ ٝ٥‬ا‪ ٗ٤‬أت اؾت»‪.‬‬
‫‪ -‬أبْ ث‪ٙ‬ساض ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪ٔ« :‬حٕس ثدٗ اؾدٕبٖ‪ ُ٥‬دم‪٥‬د‪ ٝ‬تدط‪ٗ٤‬‬
‫قرم ظٔبٖ ٔبؾت»‪.‬‬
‫‪ -‬أبْ حبقس ثٗ اؾٕبٖ‪ ُ٥‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪« :‬زض ثهط‪ ٜ‬ث‪ٛ‬زْ و‪ ٝ‬ذجط‬
‫آٔسٖ ٔحٕس ثٗ اؾٕبٖ‪ ُ٥‬ضا ق‪٥ٙ‬سْ‪ٍٙٞ .‬بٔ‪ ٣‬و‪ ٝ‬آٔس ٔحٕس ثٗ ثكبض ٌفدت‪:‬‬
‫«أط‪ٚ‬ظ ؾطزاض دم‪ٟ‬بء آٔس»‪.‬‬
‫ٖال‪ ٜٚ‬ثط ا‪ ٗ٤‬دم‪ ٚ ٝ‬ارت‪ٟ‬دبز أدبْ ثردبض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل اظ ٖ‪ٙ‬دب‪ ٗ٤ٚ‬اثد‪ٛ‬اة‬
‫نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬وبٔال] ‪٤ٛٞ‬سا ‪ ٚ‬آقىبض اؾت‪ .‬اٌط ٔب ث‪ٖٙ ٝ‬ب‪ ٗ٤ٚ‬اثد‪ٛ‬اة ندح‪٥‬ح‬
‫ثربض‪ ٢‬زلدت و‪ٙ‬د‪ ٓ٥‬ثد‪ ٝ‬لدسضت اؾدتسالَ ‪ ٢ٚ‬ثهد‪٥‬طت تد‪ٛ‬اٖ اؾدت‪ٙ‬جبٌ ‪ٚ‬‬

‫{‪}39‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫اؾترطاد احىبْ دم‪ ٣ٟ‬ت‪ٛ‬ؾٍ ا‪٤‬كبٖ پ‪ ٣‬ذ‪ٛ‬ا‪ ٓ٥ٞ‬ثطز ‪ٔ ٚ‬ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ا‪ ٓ٥ٞ‬قس و‪ٝ‬‬
‫ضتج‪ ٝ‬ا‪ ٚ‬زض دم‪ ٝ‬وٕتط اظ ضتج‪ ٝ‬ا‪ ٚ‬زض ّٖٓ حس‪٤‬ج ٘‪٥‬ؿت‪.‬‬
‫‪ -‬أبْ ٘‪ ٢ٚٛ‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪ :‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل زض‬
‫ا٘‪ٛ‬أ ّٖ‪ ْٛ‬اظ ت‪ٛ‬ا٘ب‪٤ٚ ٣٤‬ػ‪ ٜ‬ا‪ ٢‬ثطذ‪ٛ‬ضزاض ثد‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾدت ‪ ٚ‬زض اؾدترطاد ‪ ٚ‬احجدبت‬
‫٘ىبت ض‪٤‬ع حس‪٤‬ج وؿ‪ ٣‬ث‪ ٝ‬پب‪ ٢‬ا‪ ٣ٕ٘ ٚ‬ضؾدس‪ ٚ .‬ثدس‪ ٖٚ‬تطز‪٤‬دس ‪ٞ‬دط ودؽ ثدب‬
‫ذ‪ٛ‬ا٘سٖ وتبثف ث‪ ٝ‬ا‪٘ ٗ٤‬ىت‪ ٝ‬پ‪ ٣‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س ثطز‪.‬‬

‫{‪}41‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫شخصیت انام ةخارى در نزد غلهاء‬
‫‪ ٕٝٞ‬وؿب٘‪ ٣‬و‪ ٝ‬زض ّٖٓ قط‪ٗ٤‬ت ث‪َٛ ٝ‬ض ٖٕ‪ ٚ ْٛ‬زض ّٖٓ حس‪٤‬ج ثد‪َ ٝ‬د‪ٛ‬ض‬
‫ذه‪ٛ‬ل اقتربَ زاض٘س ذ‪ٛ‬ز ضا ٔط‪ ٖٛٞ‬ذسٔبتقب‪٤‬بٖ ا‪٤‬دٗ قرهد‪٥‬ت ثدعضي‬
‫ٖبَِٓ اؾالٔ‪ ٚ ٣‬ثبألذم ٖبِِٓ ّٖٓ حس‪٤‬ج زا٘ؿت‪ ٚ ٝ‬اظ ٔمبْ اضرٕ‪ٙ‬سـ زض‪ٗ٤‬‬
‫ّٖٓ ت‪ٛ‬ن‪٥‬ف ‪ ٚ‬تٕز‪٥‬س ٕ٘‪ٛ‬ز‪ٜ‬ا٘س ‪ ٚ‬أبْ اثٗ حزط ضحٕ‪ ٝ‬اهلل زض ٔمسٔد‪( ١‬ددتح‬
‫اِجبض‪ )٢‬و‪ ٝ‬زض قطح (نح‪٥‬حثربض‪ٛ٘ )٢‬قت‪ ٝ‬قدس‪ ٜ‬اؾدت تٗط‪٤‬دف ‪ ٚ‬ت‪ٛ‬ند‪٥‬ف‬
‫ث‪٥‬ف اظ نس ٖبِٓ اؾالٔ‪ ٣‬ضا زض ٔ‪ٛ‬ضز أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل شودط ٔد‪ٕ٘٣‬ب‪٤‬دس‬
‫و‪ ٝ‬اِجت‪ ٝ‬ا‪ٔ ٗ٤‬رتهط ٌ‪ٙ‬زب‪٤‬ف شوط ‪ ١ٕٞ‬آٖ‪ٞ‬دب ‪ ٚ‬حتد‪ ٣‬لؿدٕت‪ ٣‬اظ آٖ‪ٞ‬دب ضا‬
‫٘ساضز ‪ٔ ٚ‬ب ثطا‪ٔ ٚ ٕٝ٘ٛ٘ ٢‬خدبَ دمدٍ لد‪ َٛ‬چ‪ٙ‬دس ٘فدط اظ آٖ ّٖٕدبء ضا شودط‬
‫ٔ‪ٕ٘٣‬بئ‪:ٓ٥‬‬
‫‪ -1‬اؾٕبٖ‪ ُ٥‬ثٗ ا‪٤ٚ‬ؽ ثٗس اظ ثطضؾ‪ ٣‬اح‪ٛ‬اَ أبْ دطٔ‪ٛ‬ز٘س‪ٞ« :‬صا اِحدس‪٤‬ج‬
‫ا٘ترج‪ٟ‬ب ٔحٕس ثٗ إؾٕبٖ‪ ٗٔ ُ٥‬األحبز‪٤‬ج»‪.‬‬
‫حس‪٤‬خ‪ ٣‬ضا و‪ ٝ‬أبْ تإ‪٥٤‬س ٔ‪٣‬وطز٘س زض ثبض‪ ٜ‬آ٘‪ٟ‬دب ٔد‪ٌ٣‬فدت ‪ٙٗ٤‬د‪ ٣‬ا‪ٟٙ٤‬دب ضا‬
‫ٔحٕس ثٗ اؾٕبٖ‪ ُ٥‬اظ ث‪ ٗ٥‬احبز‪٤‬ج ا٘تربة وطز‪ ٜ‬ا٘س‪.‬‬
‫‪ -2‬حبدّ ضربء ثٗ ضربء ٔ‪٣‬دطٔب‪٤‬س‪« :‬دًدُ ٔحٕدس ثدٗ إؾدٕبٖ‪ّٖ ُ٥‬دى‬
‫إِّٗبء وفًُ اِطربَ ّٖى اِ‪ٙ‬ؿبء» تطرٕ‪« :ٝ‬ثطتط‪ ٢‬أدبْ ثردبض‪ ٢‬ثدط ّٖٕدبء‬
‫ٔب٘‪ٙ‬س ثطتط‪ٔ ٢‬طزاٖ ثط ظ٘بٖ اؾت»‪ .‬زض رب‪ ٢‬ز‪ٍ٤‬ط ٔ‪٣‬دطٔب‪ٙ٤‬س‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫«هى آية م آيد هللا متىی ـى ؼاـ األؿض»‪.‬‬
‫«ا‪ ٚ‬آ‪٤‬ت‪ ٣‬اظ آ‪٤‬بت اِ‪ ٣ٟ‬اؾت و‪ ٝ‬ثط ظٔ‪ ٗ٥‬ضا‪٣ٔ ٜ‬ض‪ٚ‬ز»‪.‬‬

‫(‪ -)1‬هؼی أمدؿی‪ٌ ،‬ىصۀ‪.484 :‬‬

‫{‪}41‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪ٔ -3‬حٕس ثٗ ثكبض اظ اؾبت‪٥‬س أبْ ثربض‪٣ٔ ٢‬دطٔب‪٤‬س‪ٞ« :‬صا ؤدم‪ ٝ‬ذّدك اهلل‬
‫‪1‬‬
‫د‪ ٣‬ظٔب٘‪ٙ‬ب»‪.‬‬
‫‪« :٣ٙٗ٤‬ا‪٤‬كبٖ دم‪ٝ٥‬تط‪ ٗ٤‬ذّك اهلل زض ظٔبٖ ٔبؾت»‪.‬‬
‫‪ - 4‬أبْ ظ‪ٞ‬ط‪ ٢‬ث‪ ٝ‬قره‪ ٣‬دطٔ‪ٛ‬ز٘س‪ ِٛ« :‬ؤزضوت ٔبِىب] ‪ٓ٘ٚ‬طت إِى ‪ٚ‬ر‪ٟٝ‬‬
‫‪ٚٚ‬ر‪ٔ ٝ‬حٕس ثٗ إؾٕبٖ‪ِ ُ٥‬مّت وال‪ٕٞ‬ب ‪ٚ‬احس دى اِحس‪٤‬ج ‪ٚ‬اِفم‪.»ٝ‬‬
‫‪ ٣ٙٗ٤« :٣ٙٗ٤‬اٌط ت‪ ٛ‬چ‪ٟ‬ط‪ٖ ٠‬بِٕب٘‪ ٝ‬أبْ ٔبِده ضحٕد‪ ٝ‬اهلل ‪ ٚ‬أدبْ ثردبض‪٢‬‬
‫‪2‬‬
‫ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ضا ٔ‪٣‬ز‪٤‬س‪ ٢‬زضٔ‪٤٣‬بدت‪٥‬س و‪ ٝ‬زض دم‪ ٚ ٝ‬حس‪٤‬ج ثب‪ ٓٞ‬ثطاثط ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ - 5‬حبدّ اثٗ حزط ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ح‪ٙ‬دب ‪ ٚ‬تزّ‪٥‬دُ ّٖٕدب ضا زض ضاثُد‪ ٝ‬ثدب أدبْ‬
‫ثربض‪٘ ٢‬مُ ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س ‪ ٚ‬زض پب‪٤‬بٖ ٔ‪٣‬دطٔب‪٤‬س‪ٔ« :‬ى وتصت بدب جندء األمئهة ـٕيهه‬
‫مم تأظـ ـ ـٍهـه ٔىنه أٍـظهدك ونىهؼ األنىهدك وهؾاُ بصهـ ال‬
‫لدشٖ ٔه»‪.‬‬
‫‪« :٣ٙٗ٤‬اٌط ت‪ ٛ‬ثر‪ٛ‬ا‪ ٣ٞ‬تٗط‪٤‬ف ّٖٕب‪ ٢‬ثٗدس اظ أدبْ =زض ثدبض‪ ٠‬ا‪ <ٚ‬ضا رٕدٕ‬
‫و‪ ٣ٙ‬وبغص‪ٞ‬ب تٕبْ ٔ‪٣‬ق‪٘ٛ‬س ‪٘ ٚ‬ف‪ٛ‬ؼ ذؿت‪٣ٔ ٝ‬ق‪٘ٛ‬س چطا و‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬أبْ ٔب٘‪ٙ‬دس‬
‫‪3‬‬
‫زض‪٤‬ب‪ ٣٤‬اؾت و‪ ٝ‬ؾبحّ‪٘ ٣‬ساضز» ‪ ٣ٙٗ٤‬تٗط‪٤‬ف أبْ ٘‪ٟ‬ب‪٤‬ت‪٘ ٣‬ساضز‪.‬‬
‫آض‪ ٢‬ثس‪ ٗ٤‬ؾجت وتبة ثربض‪« ٢‬ؤنح اِىتت ثٗس وتبة اهلل» لطاض ٌطددت‬
‫‪ ٚ‬ذ‪ٛ‬ز أبْ ٔفترط ث‪ِ ٝ‬مت أ‪٥‬طإِؤٔ‪ ٗ٥ٙ‬د‪ ٣‬اِحس‪٤‬ج قس٘س‪.‬‬
‫‪ٔ - 6‬حٕس ثٗ حبتٓ ‪ٚ‬ضاق ٔ‪٤ٌٛ٣‬س‪« :‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضا زض ذ‪ٛ‬اة ز‪٤‬دسْ ود‪ٝ‬‬
‫زض پكت ؾط پ‪٥‬بٔجط نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ض‪ٚ‬اٖ اؾت چ‪ ٖٛ‬پ‪٥‬دبٔجط ندّ‪ ٣‬اهلل‬

‫(‪ -)1‬لیـ اـالٗ أنبالء‪ ،‬تـذمه ی امدٗ بعدؿی‪.‬‬

‫(‪ -)2‬هؼی أمدؿی‪.483 :ً ،‬‬
‫(‪ -)3‬هؼی أمدؿی‪.486 :ً ،‬‬
‫{‪}42‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ لسْ ذ‪ٛ‬ز ضا ثطٔ‪٣‬زاض٘س أبْ ثردبض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل لدسْ ذد‪ٛ‬ز ضا ثد‪ٝ‬‬
‫رب‪ ٢‬لسْ پ‪٥‬بٔجط نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ٔ‪ٌ٣‬صاضز»‪.‬‬
‫‪ - 7‬دطثط‪٤ٌٛ٣ٔ ٢‬س‪« :‬پ‪٥‬بٔجط نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ضا زض ذد‪ٛ‬اة ز‪٤‬دسْ اظ‬
‫ٔٗ پطؾ‪٥‬س٘س‪ٖ« :‬عْ وزب ضا زاض‪»٢‬؟ ٌفتٓ‪٣ٔ :‬ذ‪ٛ‬ا‪٘ ٓٞ‬عز ٔحٕس ثٗ اؾٕبٖ‪ُ٥‬‬
‫ثط‪ ْٚ‬دطٔ‪ٛ‬ز٘س‪« :‬ؾالْ ٔطا ث‪ ٝ‬ا‪ ٚ‬ثطؾبٖ»‪.‬‬
‫‪ - 8‬أبْ حؿ‪ ٗ٥‬ثٗ حط‪٤‬ج ضحٕ‪ ٝ‬اهلل أبْ ثربض‪ ٢‬ضا ٔ‪٣‬ؾت‪ٛ‬ز ‪ٌ٣ٔ ٚ‬فت‪:‬‬
‫قب‪٤‬س وؿ‪ ٣‬ضا ٔخُ ا‪٘ ٚ‬س‪٤‬س‪ ٜ‬ثبقٓ اٍ٘بض و‪ ٝ‬اهلل ا‪ ٚ‬ضا ت‪ٟٙ‬ب ثطا‪ ٢‬حس‪٤‬ج آدط‪٤‬س‪ٜ‬‬
‫‪1‬‬
‫ث‪ٛ‬ز!»‪.‬‬
‫‪ - 9‬أبْ اثٗ ذع‪ٕ٤‬د‪ ٝ‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل ٔد‪٤ٌٛ٣‬دس‪« :‬زض ظ‪٤‬دط آؾدٕبٖ قدرم‬
‫زا٘بتط‪ ٢‬زض ّٖٓ حس‪٤‬ج اظ أبْ ثربض‪ٚ ٢‬ر‪ٛ‬ز ٘ساضز»‪.‬‬
‫‪ٖ - 10‬جساهلل ثٗ حٕبز ا‪٤ٌٛ٣ٔ ٣ّ٤‬س‪« :‬ا‪ ٢‬وبـ ٔٗ ٔ‪ ٣٤ٛ‬زض رؿس أدبْ‬
‫ثربض‪٣ٔ ٢‬ث‪ٛ‬زْ»‪.‬‬
‫‪ - 11‬أبْ اث‪ٛ‬احٕس حبوٓ ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ٣‬س‪ ...« :‬اٌط ت‪ٛ‬ن‪٥‬ف ‪ٕٞ‬د‪ ١‬ائٕد‪ٝ‬‬
‫ضا زض ٔ‪ٛ‬ضز أبْ ثربض‪ ٢‬شوط ٕ٘ب‪ ٓ٤‬وبغص ث‪ ٝ‬اتٕبْ ضؾد‪٥‬س‪٘ ٚ ٜ‬فدؽ اظ حطودت‬
‫ٔ‪ٔ٣‬ب٘س ظ‪٤‬طا ا‪ ٚ‬زض‪٤‬ب‪ ٣٤‬اؾت و‪ ٝ‬پب‪٤‬بٖ ‪ ٚ‬ؾبحُ ٘ساضز‪.»...‬‬
‫‪ٖ - 12‬الٔ‪ٖ ٕٗ٤ ٢ٝ‬جساِطحٕٗ ّٕٔٗ‪ ٣‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪٤ ُٞ« :‬ت‪ٟٓ‬‬
‫‪2‬‬
‫اِجربض‪ ٢‬إال ٔز‪ٖٛٙ‬؟»‪.‬‬
‫‪ :٣ٙٗ٤‬آ‪٤‬ب غ‪٥‬ط اظ قرم ز‪ٛ٤‬ا٘‪ ٝ‬وؿ‪ٞ ٣‬ؿت و‪ ٝ‬ثربض‪ ٢‬ضا ٔت‪ ٟٓ‬و‪ٙ‬س؟!‪.‬‬

‫(‪-)1‬لري أـالٗ أنبالء‪ ،‬أندرش ‪ :‬مؤلمة أـلدٔة‪ ،‬د ‪422 ً ،12‬‬

‫‪ -2‬أتنّيٖ‪ ،‬أندرش‪ :‬املّتب اإللالمي‪ ،‬د ‪.200 ً ،1‬‬
‫{‪}43‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫زض ا‪ ٗ٤‬ظٔ‪ ٝٙ٥‬اؾدتبز ٌطا٘مدسض ٔدبٖ ز‪ .‬اثدطا‪ ٓ٥ٞ‬ثّرد‪ - ٣‬پط‪ٚ‬ضزٌدبض ا‪ ٚ‬ضا‬
‫حفبْت و‪ٙ‬س ‪ -‬وتبث‪ ٣‬زاضز «أمکة أهی کتهب أمهتة» الد‪ٛ‬اَ ثؿد‪٥‬بض‪ ٢‬ضا زض‬
‫ٔسح أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾت‪= .‬ثساٖ ٔطارٗ‪ ٝ‬و‪٥ٙ‬س<‬

‫{‪}44‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫قدرت خافظهى انام ةخارى رخهه اهلل‬
‫ٔ‪ ٟٓ‬تط‪٤ٚ ٗ٤‬ػٌ‪ ٣‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل لسضت حبدٓ‪ ٝ‬ا‪ ٚ‬اؾت و‪ٔ ٝ‬د‪ٛ‬ضز‬
‫ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬ذبل ‪ ٕٝٞ‬ؾ‪٥‬ط‪ٍ٘ ٜ‬بضاٖ لطاض ٌطدت‪ ٝ‬اؾت ‪ ٚ‬ا‪ ٚ‬ضا زض ا‪ ٗ٤‬ظٔ‪ٙ٥‬د‪ ٝ‬ظثدب٘عز‬
‫ذبل ‪ٖ ٚ‬بْ ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫اؾبت‪٥‬س أبْ ثردبض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل تٗدبِ‪ ٣‬اظ ‪ٕٞ‬دبٖ ز‪ٚ‬ضاٖ ود‪ٛ‬زو‪ ٣‬يدط‪٤‬ت‬
‫‪ٛٞ‬ق‪ ٣‬ذبضق اِٗبز‪ ٜ‬ا‪ ٢‬ضا زض ؾ‪ٕ٥‬ب‪٤‬ف ٔ‪ ٣‬ز‪٤‬س٘س ‪ٌ ٣ٔ ٚ‬فت‪ٙ‬س‪« :‬ا‪ ٗ٤‬قرم‬
‫ثع‪ٚ‬ز‪ ٢‬ث‪ٔ ٝ‬مبْ ‪ٙٔ ٚ‬عِت‪ٚ ٣‬اال زؾت ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س ‪٤‬بدت»‪ .‬ض‪ٚ‬ظ‪ ٢‬احٕس ثدٗ حفدم‬
‫ٍ٘ب‪ ٣ٞ‬ث‪ ٢ٚ ٝ‬ا٘ساذت ‪ٌ ٚ‬فت‪« :‬ا‪ ٗ٤‬قرم ث‪ ٝ‬ق‪ٟ‬طت ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س ضؾ‪٥‬س»‪.‬‬
‫حبقس ثٗ اؾٕبٖ‪٤ٌٛ ٣ٔ ُ٥‬س‪ٍٙٞ :‬بٔ‪ ٣‬و‪ ٝ‬زض ثهط‪ ٜ‬اظ ٔحًط اؾبت‪٥‬س آ٘زب‬
‫وؿت د‪٥‬ى ٔ‪ ٣‬وطز‪ ٓ٤‬أبْ ثربض‪ ٢‬و‪ٛ‬زو‪ ٣‬ث‪٥‬ف ٘ج‪ٛ‬ز‪ٕٞ .‬طا‪ٔ ٜ‬ب زضؼ ٔد‪٣‬‬
‫ذ‪ٛ‬ا٘س ‪ ٣ِٚ‬چ‪٥‬ع‪ٛ٘ ٣ٕ٘ ٢‬قت‪ .‬پؽ اظ ٌصقت قب٘عز‪ ٜ‬ض‪ٚ‬ظ ثد‪ ٝ‬ا‪ٌ ٚ‬فدتٓ‪ :‬چدطا‬
‫قٕب چ‪٥‬ع‪٤ٛ٘ ٣ٕ٘ ٢‬ؿ‪٥‬س؟ زض ر‪ٛ‬اة ٌفت‪ٔ :‬طا ظ‪٤‬دبز ؾدطظ٘ف ٘ى‪٥ٙ‬دس‪ .‬او‪ٙ‬د‪ٖٛ‬‬
‫٘‪ٛ‬قت‪ٞ ٝ‬ب‪٤‬تبٖ ضا ث‪٥‬ب‪ٚ‬ض‪٤‬س تب ثج‪ ٓٙ٥‬و‪ ٝ‬چ‪ٛ٘ ٝ‬قت‪ ٝ‬ا‪٤‬دس؟ ٔدب زدبتطٔدبٖ ضا ث‪٥‬دط‪ٖٚ‬‬
‫آ‪ٚ‬ضز‪ ٚ ٓ٤‬ز‪٤‬س‪ ٓ٤‬و‪ ٝ‬حس‪ٚ‬ز پب٘عز‪ٞ ٜ‬عاض حس‪٤‬ج زض آ٘‪ٟ‬ب ٘‪ٛ‬قت‪ ٝ‬ا‪ .ٓ٤‬أبْ ثردبض‪٢‬‬
‫ضحٕ‪ ٝ‬اهلل تٗبِ‪ ٣‬و‪ ٕٝٞ ٝ‬آٖ احبز‪٤‬ج ضا حفّ وطز‪ ٜ‬ثد‪ٛ‬ز قدط‪ ٔٚ‬ثد‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ا٘دسٖ‬
‫ٕ٘‪ٛ‬ز ثٍ‪ ٝ٘ٛ‬ا‪ ٢‬و‪ٔ ٝ‬ب ٘‪ٛ‬قت‪ٞ ٝ‬ب‪ٕ٤‬بٖ ضا اظ ض‪ ٢ٚ‬حفدّ ا‪٤‬كدبٖ تهدح‪٥‬ح ٔد‪٣‬‬
‫وطز‪.ٓ٤‬‬
‫‪ٍٙٞ‬بٔ‪ ٣‬و‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ ٢‬زض يط‪٤‬ت ‪ٛٞ‬قد‪٥٘ ٚ ٣‬دط‪ ٢ٚ‬حبدٓد‪ ٝ‬زض ر‪ٟ‬دبٖ‬
‫اؾالْ ٔٗط‪ٚ‬ف قس ‪ ٚ‬ظثب٘عز ذبل ‪ٖ ٚ‬بْ ٌطز‪٤‬س ّٖٕب‪ ٢‬ثرساز و‪ٔ ٝ‬طوع ّٖٓ ‪ٚ‬‬
‫زا٘ف آٖ ض‪ٚ‬ظ ‪ ٚ‬پب‪٤‬ترت ذّفب‪ٖ ٢‬جبؾ‪ ٣‬ث‪ٛ‬ز تهٕ‪ٌ ٓ٥‬طدت‪ٙ‬س تدب حبدٓد‪ ٝ‬أدبْ‬
‫ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل تٗبِ‪ ٣‬ضا آظٔب‪٤‬ف ٕ٘ب‪ٙ٤‬س‪ .‬آ٘‪ٟ‬ب تٗساز ظ‪٤‬دبز‪ ٢‬اظ ّٖٕدب ضا ٌدطز‬

‫{‪}45‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫آ‪ٚ‬ضز٘س ‪ ٚ‬ثطا‪ ٢‬آظٔب‪٤‬ف أبْ ثربض‪ ٢‬ثط٘بٔ‪ ٝ‬ض‪٤‬دع‪ٕٛ٘ ٢‬ز٘دس ‪ ٚ‬زض ا‪٤‬دٗ ضاؾدتب‬
‫‪٤‬ىهس حس‪٤‬ج ا٘تربة وطز٘س ‪ٔ ٚ‬تٗ ‪ ٚ‬ؾ‪ٙ‬س احبز‪٤‬ج ضا ‪ٚ‬اض‪ٕٛ٘ ٝ٘ٚ‬ز٘دس ‪ٔ ٚ‬دتٗ‬
‫‪ٞ‬ط حس‪٤‬ج ضا ثب ؾ‪ٙ‬س حس‪٤‬ج ز‪ٍ٤‬ط ٔرّ‪ ٌٛ‬وطز٘دس ‪ ٚ‬ثدطٖىؽ‪ ٚ .‬ثدطا‪ ٢‬ا‪٤‬دٗ‬
‫ٔ‪ٛٓٙ‬ض ز‪٘ ٜ‬فط ضا ا٘تربة وطز٘س ‪ ٚ‬ث‪ٞ ٝ‬ط وساْ ز‪ ٜ‬حدس‪٤‬ج زاز٘دس ود‪ ٝ‬آ٘‪ٟ‬دب ضا‬
‫ثطا‪ ٢‬أبْ ثربض‪ ٢‬ثر‪ٛ‬ا٘‪ٙ‬س‪ ٚ .‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضا ثط اؾبؼ ‪ٚ‬لت‪ ٣‬و‪ ٝ‬اظ لجُ تٗ‪٥‬د‪ٗ٥‬‬
‫وطز‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘س ث‪ ٝ‬ا‪ٔ ٗ٤‬زّؽ زٖ‪ٛ‬ت ٕ٘‪ٛ‬ز٘س‪.‬‬
‫‪ٍٙٞ‬بٔ‪ ٣‬و‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ ٢‬آٔس ‪ٔ ٚ‬زّؽ وبٔدُ قدس ‪٤‬ىد‪ ٣‬اظ آٖ ز‪٘ ٜ‬فدط‬
‫ؾرٗ ضا آغبظ وطز ‪ ٚ‬حس‪٤‬خ‪ ٣‬اظ احبز‪٤‬ج ‪٤‬بز قس‪ ٜ‬ضا ذ‪ٛ‬ا٘س ‪ ٚ‬ؾدؤاالت‪ ٣‬اظ أدبْ‬
‫ثربض‪ ٢‬زضثبض‪ ٜ‬آٖ حس‪٤‬ج پطؾد‪٥‬س‪ .‬آٖ قدرم ‪ٕٞ‬چ‪ٙ‬دبٖ احدبز‪٤‬خ‪ ٣‬ضا ود‪ ٝ‬زض‬
‫اذت‪٥‬بض زاقت ‪٤‬ى‪ ٣‬پؽ اظ ز‪ٍ٤‬ط‪ُٔ ٢‬طح وطز تب ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬ز‪ ٜ‬حس‪٤‬خف ث‪ ٝ‬پب‪٤‬بٖ‬
‫ضؾ‪٥‬س ‪ ٚ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل تٗبِ‪ٕٞ ٣‬چ‪ٙ‬بٖ پؽ اظ ذ‪ٛ‬ا٘سٖ ‪ٞ‬ط حس‪٤‬ج ٔ‪٣‬‬
‫ٌفت‪« :‬ا‪ ٗ٤‬حس‪٤‬ج ضا ٕ٘‪ ٣‬ق‪ٙ‬بؾٓ»‪.‬‬
‫زض آٖ اح‪ٙ‬ب ثًٗ‪ ٣‬اظ حبيطاٖ زض رّؿ‪ ٝ‬ث‪٤ ٝ‬ىس‪ٍ٤‬ط ٍ٘ب‪ ٣ٔ ٜ‬وطز٘س ‪ٔ ٚ‬د‪٣‬‬
‫ٌفت‪ٙ‬س‪ٔ ٢ٚ :‬ت‪ٛ‬ر‪ٛٔ ٝ‬ي‪ ٔٛ‬قس‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫آٖ ٘‪٘ ٝ‬فط ز‪ٍ٤‬ط ٘‪٥‬ع ‪٤‬ى‪ ٣‬پؽ اظ ز‪ٍ٤‬ط‪ ٢‬احبز‪٤‬ج ذ‪ٛ‬ز ضا لطائدت وطز٘دس ‪ٚ‬‬
‫أبْ ثربض‪ٕٞ ٢‬چ‪ٙ‬بٖ ٔ‪ ٣‬دطٔ‪ٛ‬ز و‪ ٣ٕ٘ ٝ‬زا٘ٓ تب ظٔدب٘‪ ٣‬ود‪ ٝ‬ؾؤاالتكدبٖ ثد‪ٝ‬‬
‫پب‪٤‬بٖ ضؾ‪٥‬س‪.‬‬
‫آٍ٘ب‪ ٜ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ث‪٘ ٝ‬فط ا‪ َٚ‬دطٔ‪ٛ‬ز‪ :‬حس‪٤‬ج ا‪ ٣ِٚ‬ضا ود‪ ٝ‬ثدطا‪ ٓ٤‬ذ‪ٛ‬ا٘دس‪٢‬‬
‫زضؾتف چ‪ ٗ٥ٙ‬اؾت ‪ٔ ٚ‬تٗ ‪ٞ‬ط حس‪٤‬ج ‪ ٚ‬ؾ‪ٙ‬س آ٘طا ث‪٥‬بٖ وطز‪ ٚ .‬ا‪ٍ٘ٛٙ٤‬د‪ٕٞ ٝ‬د‪ٝ‬‬
‫احبز‪٤‬ج ا‪ ٚ‬ضا انالح وطز‪ .‬آٍ٘ب‪ ٕٝٞ ٜ‬احبز‪٤‬ج ٘د‪٘ ٝ‬فدط ز‪ٍ٤‬دط ضا ٘‪٥‬دع زضؾدت‬
‫ذ‪ٛ‬ا٘س ‪ٔ ٚ‬تٗ ‪ ٚ‬ؾ‪ٙ‬س ‪ٞ‬ط حس‪٤‬ج ضا ث‪ ٝ‬آٖ ثطٌطزا٘س‪ ٚ .‬آ٘‪ٟ‬دب ضا تهدح‪٥‬ح ٕ٘د‪ٛ‬ز ‪ٚ‬‬

‫{‪}46‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫اقتجب‪ٞ‬بتكبٖ ضا ٔتصوط قس‪ ٚ .‬ؾطا٘زبْ ‪ ٕٝٞ‬حًبض ث‪ ٝ‬لسضت حفدّ ‪ ٚ‬شودب‪ٚ‬ت‬
‫‪1‬‬
‫قٍفت اٍ٘‪٥‬ع ا‪ ٚ‬اٖتطاف وطز٘س‪.‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬زض حفّ ‪ ٚ‬د‪ٗٔ ٟٓ‬ب٘‪ ٣‬ت‪٥‬عد‪ ٣ٕٟ‬وخطت دمب‪ٞ‬ت زلت ٔٗب٘‪٣‬‬
‫ظ‪ٞ‬س ‪ ٚ‬تم‪ّٖ ٢ٛ‬ت ‪َ ٚ‬طق احبز‪٤‬ج لد‪ٛ‬ت حبدٓد‪ّٔ ٝ‬ىد‪ ٝ‬ارت‪ٟ‬دبز اؾدت‪ٙ‬جبٌ‬
‫ٔؿب‪ ٚ ُ٤‬ث‪َٛ ٝ‬ض وّ‪ ٣‬زض تٕبْ ر‪ٛ‬ا٘ت ٔطث‪ ٌٛ‬ثد‪ ٝ‬حدس‪٤‬ج ثد‪٥ٓ٘٣‬دط ث‪ٛ‬ز٘دس ‪ٚ‬‬
‫ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬اٖ ا‪٤‬كبٖ ضا ث‪( ٝ‬ث‪ ٝ‬رطؤت) أبْ ٔحسح‪٘ ٗ٥‬بٔ‪٥‬س‪.‬‬
‫ثٗس اظ ا‪٤‬كبٖ ادطاز‪ ٢‬و‪ ٝ‬وتبة تإِ‪٥‬ف ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬ا٘س اظ أبْ ٔتبثٗت وطز‪ ٜ‬ا٘دس ‪ٚ‬‬
‫ث‪ ٝ‬ل‪ٖ َٛ‬الٔ‪ ٝ‬لؿُال٘‪ ٣‬زض نرط ؾ‪ٞ ٣ٙ‬فتبز ‪ٞ‬عاض حس‪٤‬ج ثط ؾط ظثبٖ ا‪ ٚ‬ث‪ٛ‬ز‬
‫‪ ٚ‬ذ‪ٛ‬زقبٖ دطٔ‪ٛ‬ز‪ ٜ‬ا٘س‪٤ ٗٔ :‬ىهس ‪ٞ‬عاض حس‪٤‬ج نح‪٥‬ح ‪ ٚ‬ز‪ٚ‬نس ‪ٞ‬دعاض حدس‪٤‬ج‬
‫غ‪٥‬ط نح‪٥‬ح اظ حفّ زاقتٓ ‪٣ٔ ٚ‬دطٔ‪ٛ‬ز‪ ٗٔ :‬وتبة نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬ضا اظ ٔ‪٥‬دبٖ‬
‫‪2‬‬
‫قكهس ‪ٞ‬عاض حس‪٤‬ج ا٘تربة وطز‪ٜ‬اْ‪.‬‬

‫‪( -1‬بـای تىٍیٖ ای مدذـا به کتدب تدؿیغ بمؼاػ نىوته ی ظعیب بمؼاػی مـاذفه کنیؼ)‪.‬‬
‫‪ -2‬تؾکـ أصىدػ‪ ،)555/1( :‬اؿودػ أمدؿی‪ )31/1( :‬وهؼی أمدؿی‪.681 :ً ،‬‬
‫{‪}47‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫تألیفات انام ةخارى رخهه اهلل‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل تٗبِ‪ ٣‬آحبض ظ‪٤‬بز‪ ٢‬اظ ذ‪ٛ‬ز ثزب‪ٌ ٢‬صاقدت ‪ ٚ‬زض ا‪٤‬دٗ‬
‫ظٔ‪ ّٖٓ ٝٙ٥‬يط‪٤‬ت ‪ٛٞ‬ق‪ ٣‬ثبال ‪ ٚ‬شوب‪ٚ‬ت ‪ ٢ٚ‬وٕه قب‪٤‬ب٘‪ ٣‬ثد‪ ٝ‬ا‪ ٚ‬ودطز‪٢ٚ .‬‬
‫‪ٞ‬ط چ‪ ٝ‬ضا و‪ ٣ٔ ٝ‬ذ‪ٛ‬ا٘س د‪ٛ‬ض‪ ٢‬اظ ثدط ٔد‪ ٣‬ودطز‪ٕٞ ٚ .‬بٍ٘‪٘ٛ‬د‪ ٝ‬ود‪ ٝ‬قدطح آٖ‬
‫ٌصقت ثطا‪ ٢‬وؿت ّٖٓ ‪ ٚ‬زا٘ف ث‪ ٝ‬ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب‪ ٢‬ظ‪٤‬دبز‪ٔ ٢‬ؿدبدطت ودطز‪ .‬ا‪٤‬دٗ‬
‫ٖ‪ٛ‬أُ زؾت ث‪ ٝ‬زؾت ‪ ٓٞ‬زاز ‪ ٚ‬اظ ‪٤ٛ٘ ٢ٚ‬ؿ‪ٙ‬س‪ٔ ٚ ٜ‬حمم‪ ٣‬ت‪ٛ‬ا٘ب ؾبذت‪.‬‬
‫ا‪٤‬كبٖ ذ‪ّ٥‬د‪ ٣‬ظ‪ٚ‬ز ثد‪ ٝ‬تدإِ‪٥‬ف ‪ ٚ‬تهد‪٥ٙ‬ف ض‪ ٢ٚ‬آ‪ٚ‬ضز‪ ٢ٚ .‬زض ؾدٗ ‪ٞ‬زدس‪ٜ‬‬
‫ؾبٍِ‪ ٣‬تإِ‪٥‬ف وتبة «لًب‪٤‬ب اِهحبث‪ٚ ٝ‬اِتبثٗ‪ ٚ ٗ٥‬ؤلدب‪ »ّٟٓ٤ٚ‬ضا آغدبظ ٕ٘د‪ٛ‬ز ‪ٚ‬‬
‫ؾپؽ وتبة «اِتبض‪٤‬د اِىج‪٥‬ط» ضا زض قج‪ٟ‬ب‪ٟٔ ٢‬تبث‪٥ٔ ٣‬بٖ لجط ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ي‪ ٝ‬ضؾد‪َٛ‬‬
‫اوطْ نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ث‪ ٝ‬ضقدت‪ ٝ‬تحط‪٤‬دط زض آ‪ٚ‬ضز‪ ٚ .‬ثٗدس اظ آٖ وتبث‪ٟ‬دب‪٢‬‬
‫ظ‪٤‬بز‪ٛ٘ ٢‬قت و‪ ٝ‬ثطذ‪ٖ ٣‬جبضت‪ٙ‬س اظ‪:‬‬
‫‪ -1‬أردمق أٍصیض‪:‬‬
‫ثعضٌتط‪ ٗ٤‬تإِ‪٥‬ف أبْ وتبة ثربض‪ ٢‬اؾت و‪ ٝ‬ثم‪ ١٥‬وتت أدبْ ضا اظ اش‪ٞ‬دبٖ‬
‫ثطز‪ ٜ‬اؾت ‪ٔ ٚ‬طزْ ذ‪٥‬بَ ٔ‪ ٣‬و‪ٙٙ‬س و‪ ٝ‬أدبْ دمدٍ وتدبة ندح‪٥‬ح ثردبض‪ ٢‬ضا‬
‫تإِ‪٥‬ف وطز‪ ٜ‬ا٘س‪ ٚ .‬اؾٓ وبُٔ آٖ اِزبٕٔ إِؿ‪ٙ‬س اِهح‪٥‬ح إِرتهط ٔٗ ؤٔد‪ٛ‬ض‬
‫ضؾ‪ َٛ‬اهلل نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ‪ ٚ‬ؾ‪ ٚ ٝٙٙ‬ا‪٤‬بٔ‪.ٝ‬‬
‫‪ -2‬کتدب األػب املىـػ‪:‬‬
‫اِجت‪ ٝ‬زض وتبة ؤزة إِفطز احبز‪٤‬ج يٗ‪٥‬ف ٘‪٥‬ع ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ز زاضز و‪ ٝ‬قد‪٥‬د اِجدب٘‪٣‬‬
‫ث‪ ٝ‬ترط‪٤‬ذ آٖ پطزاذت‪ ٝ‬اؾت كوح مشهوس أدب اطفشد ثس‪ ٗ٤‬لطاض اؾت‪:‬‬
‫‪ )1‬ضـ اِجطز قطح ؤزة إِفطز اظ ز‪ِ .‬مٕبٖ اِؿّف‪.٣‬‬
‫‪ ٖٖٛ )2‬األحس اِهٕس قطح ؤزة إِفطز اظ ضث‪ ٕ٥‬ثٗ ‪ٞ‬بز إِسذّ‪.٣‬‬

‫{‪}48‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪ )3‬دًُ اهلل اِهٕس د‪ ٣‬ت‪ٛ‬ي‪٥‬ح ؤزة إِفطز اظ ق‪٥‬د دًُ اهلل ر‪٥‬ال٘‪.٣‬‬
‫‪ )4‬اِسضض إِ‪ًٙ‬س قطح ؤزة إِفطز اظ ٖالٔ‪٥٘ ٝ‬بظ ٔ‪ٛ٥‬ات‪.٣‬‬
‫‪ )5‬دتح اهلل األحس ثت‪ٛ‬ي‪٥‬ح األزة إِفطز اظ ق‪٥‬د ٔ‪ٛ‬ال٘دب ٔفتد‪ ٣‬احٕدس‬
‫ذب٘پ‪ٛ‬ض‪.٢‬‬
‫‪ )6‬قطح ؤزة إِفطز اظ ق‪٥‬د اِجب٘‪ ٣‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪.‬‬
‫اِجت‪ ٝ‬قط‪ٚ‬ح ز‪ٍ٤‬ط‪٥٘ ٢‬ع زاضز ‪ ٗ٥ٕٞ‬لسض ا‪ٙ٤‬زب وفب‪٤‬ت ٔ‪ ٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -3‬کتدب أتدؿیغ أکبیـ ـ تـا َذ ِم ؿِذد ِٓ أمنؼ‪.‬‬
‫‪ -4‬کتدب ؿو وق أیؼی وی إٍٔى ‪.‬‬
‫‪ -5‬کتدب ٌـاء ظٕي امدٗ‪.‬‬
‫‪ -6‬کتدب ِب وـ أىأؼی ‪.‬‬
‫‪ -7‬کتدب أتدؿیغ األولغ‪.‬‬
‫‪ -8‬کتدب أتدؿیغ أٍمیـ‪.‬‬
‫‪ -9‬کتدب ظَٕ أوفدٓ أفبدػ‪.‬‬
‫‪ -10‬کتدب أضفىدء‪.‬‬
‫‪ -11‬کتدب أردمق أکبیـ‪.‬‬
‫‪ -12‬کتدب املمنؼ أکبیـ‪.‬‬
‫‪ -13‬کتدب أتىمیـ أکبیـ‪.‬‬
‫‪ -14‬کتدب األرشبة‪.‬‬
‫‪ -15‬کتدب أىشؼان‪.‬‬
‫‪ -16‬کتدب أابة‪.‬‬
‫‪ -17‬کتدب املبمىط‪.‬‬
‫{‪}49‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪ -18‬کتدب ـٕٖ‪.‬‬
‫‪ -19‬کتدب أکنی‪.‬‬
‫‪ -20‬کتدب أىىائؼ‪.‬‬
‫‪ -21‬کتدب جالجید أبعدؿی (منؽىؿ اشدػیهخ متٍهٕی الهت کهه تهد‬
‫‪1‬‬
‫پیدمرب ٌٕی هللا ـٕیه ولٕم له ؿاوی وذىػ ػاؿػ)‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ -22‬کتدب ألدمی أٍصدبة‪.‬‬

‫‪‎‬‬ ‫دارم‪‎،‬نسخهی‪‎‬آنرا‪‎‬ةاا‪‎‬مکا‬
‫‪‎‬‬ ‫‪ -1‬به تىویَ مندن‪ ،‬تـذمه‪‎‬ی‪‎‬این‪‎‬کتاب‪‎‬امام‪‎‬ةخاری‪‎‬رحمه‪‎‬هللا‪‎‬را‪‎‬روی‪‎‬دست‪‎‬‬
‫از‪‎‬ی ی‪‎‬از‪‎‬م تته‪‎‬های‪‎‬شهر‪‎‬کراچی‪«‎‬ةیت‪‎‬الحمد»‪‎‬ةدست‪‎‬آوردم‪.‬‬
‫‪ -2‬بـای مفٕىمد بیىرت ػؿ ظٍىً تأٔیىد ومعدبق وتـاذم و‪ ...‬آن؛ به کتب ؽیٖ مـاذفه کنیؼ‪:‬‬
‫‪ )1‬مٍؼمهی «تدؿیغ أکبیـ»‪.‬‬
‫‪ )2‬لیـ اإلمدٗ أبعدؿی‪.147 :ً ،‬‬
‫‪ )3‬أمکة أی کتب أمتة‪.44 :ً ،‬‬
‫{‪}51‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫تدریس انام ةخارى رخهه اهلل‬
‫‪ٍٙٞ‬بٔ‪٥‬ى‪ ٝ‬آ‪ٚ‬اظ‪ ٜ‬أبْ ثربض‪ ٢‬زض ر‪ٟ‬بٖ اؾالْ ٔ‪ٙ‬تكدط قدس زا٘كدز‪٤ٛ‬بٖ اظ‬
‫‪ٞ‬ط َطف ثطا‪ ٢‬دطاٌ‪٥‬ط‪ ّْٖٛ ٢‬ز‪ ٣ٙ٤‬ث‪٤ٛ‬ػ‪ ٜ‬حس‪٤‬ج ث‪ٔ ٢ٚ ٝ‬طارٗ‪ ٣ٔ ٝ‬وطز٘دس‪.‬‬
‫أبْ ث‪ٞ ٝ‬ط ق‪ٟ‬ط‪ ٢‬و‪ٚ ٝ‬اضز ٔ‪ ٣‬قس ‪ٞ‬عاضاٖ ٘فط ث‪ ٝ‬ؾ‪ ٢ٛ‬ا‪ٞ ٚ‬ز‪ ٣ٔ ْٛ‬آ‪ٚ‬ضز٘س‬
‫‪ ٚ‬ظا٘‪ ٢ٛ‬تّٕص زض ثطاثط ا‪٤‬كبٖ ٔد‪ ٣‬ظز٘دس حتد‪ ٣‬ثؿد‪٥‬بض‪ ٢‬اظ اؾدتبزا٘ف ثدطا‪٢‬‬
‫دطاٌ‪٥‬ط‪ ٢‬حس‪٤‬ج ث‪ٔ ٢ٚ ٝ‬طارٗ‪ ٣ٔ ٝ‬وطز٘س چ‪ٙ‬ب٘ى‪ ٝ‬شوط ثًٗ‪ ٣‬اظ آ٘‪ٟ‬ب ٌصقت‪.‬‬
‫‪ ٢ٚ‬زض ٖ‪ٙ‬ف‪ٛ‬اٖ ر‪ٛ‬ا٘‪ ٣‬ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت غ‪٥‬ط ضؾٕ‪ ٣‬تسض‪٤‬ؽ ذ‪ٛ‬ز ضا آغدبظ ودطز ‪ٚ‬‬
‫‪ٍٙٞ‬بٔ‪٥‬ى‪ ٝ‬ضؾٕب] ث‪ ٝ‬آٖ ض‪ ٢ٚ‬آ‪ٚ‬ضز ‪ ٚ‬آ‪ٚ‬اظ‪ ٜ‬تسض‪٤‬ؿف ثد‪ٌ ٝ‬د‪ٛ‬ـ ٔدطزْ ضؾد‪٥‬س‬
‫رٕٗ‪٥‬ت ظ‪٤‬بز‪ ٢‬ث‪ ٝ‬ؾ‪ ٢ٛ‬ا‪ ٚ‬ض‪ ٢ٚ‬آ‪ٚ‬ضز٘س ‪ ٚ‬زض زضؾ‪ٟ‬ب‪٤‬ف قطوت وطز٘س‪.‬‬
‫٘‪ٛ‬ز‪ٞ‬عاض ٘فط دمٍ احبز‪٤‬ج نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬ضا اظ ذ‪ٛ‬ز ا‪٤‬كبٖ ق‪٥ٙ‬س‪ ٜ‬ا٘س‪ .‬أدبْ‬
‫ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل تٗبِ‪ ٣‬زض ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب‪ٔ ٢‬رتّف ثهط‪ ٜ‬ثرساز حزبظ َطَ‪ٛ‬ؼ ‪ٚ‬‬
‫ثّد ث‪ ٝ‬تسض‪٤‬ؽ پطزاذت ‪ ٚ‬زض پب‪٤‬بٖ ٖٕط ثد‪ ٝ‬ظازٌدب‪ٞ‬ف ثردبضا ثبظٌكدت ‪ ٚ‬زض‬
‫آ٘زب تب ٔست َ‪ٛ‬ال٘‪ ٣‬وتبة نح‪٥‬حف ضا تسض‪٤‬ؽ ٔ‪ ٣‬وطز‪ .‬تب ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬ثب ت‪َٛ‬ئد‪ٝ‬‬
‫أ‪٥‬ط ثربضا ‪ ٚ‬زضثبض‪٤‬بٖ ‪ ٢ٚ‬اظ ق‪ٟ‬ط اذطاد ٌطز‪٤‬س ‪ ٚ‬ثٗدس اظ آٖ ٔدست ظ‪٤‬دبز‪٢‬‬
‫ظ٘س‪ٕ٘ ٜ‬ب٘س و‪ ٝ‬قطح آٖ ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س آٔس‪.‬‬

‫{‪}51‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫آغاز خصادت ةر انام ةخارى رخهه اهلل‬
‫ظٔب٘‪٣‬و‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ث‪٥٘ ٝ‬كبث‪ٛ‬ض ضددت (‪ٞ 250‬زدط‪٤ )٢‬ىد‪ ٣‬اظ‬
‫ّٖٕب‪٥٘ ٢‬كبث‪ٛ‬ض ث‪٘ ٝ‬بْ ٔحٕس ‪٤‬ح‪ ٣٥‬ش‪ ٣ّٞ‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل َدالة ّٖدٓ ضا تكد‪٤ٛ‬ك‬
‫ٔ‪٣‬وطز تب اظ ثربض‪ ّٖٓ ٢‬دطا ٌ‪٥‬ط٘س ‪ ٚ‬احبز‪٤‬ج ضا اظ ا‪ ٚ‬ثك‪٘ٛٙ‬س‪ .‬أب چ‪ٔ( ٖٛ‬حٕس‬
‫ثٗ ‪٤‬ح‪ )٣٥‬احؿبؼ وطز اظ َالة ّٖٓ زض ٔزّؽ ‪ ٢ٚ‬وبؾدت‪ ٝ‬قدس‪ ٜ‬اؾدت ‪ٚ‬‬
‫وؿب٘‪ ٣‬و‪ ٝ‬ث‪ٔ ٝ‬زّؽ أبْ ثربض‪ ٢‬قطوت ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س ض‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ادعا‪٤‬ف ٘‪ٟ‬بز‪ ٜ‬اؾت‬
‫غ‪٥‬طت ا‪ ٚ‬ضا دطا ٌطدت‪ ٚ ٝ‬ؾر‪ٙ‬ب٘‪ ٣‬ضا زض حك أبْ ثربض‪ٌ ٢‬فدت‪ ٚ .‬ظٔدب٘‪ ٣‬ود‪ٝ‬‬
‫ٖس‪ ٜ‬ا‪٘ ٢‬عز ثربض‪ ٢‬قىب‪٤‬ت وطز٘س و‪ٔ ٝ‬حٕدس ثدٗ ‪٤‬ح‪٥‬د‪ ٣‬وؿدب٘‪ ٣‬ضا ود‪ ٝ‬زض‬
‫ٔزّؽ ثربض‪ ٢‬قطوت و‪ٙٙ‬س اظ ٔزّؽ ذ‪ٛ‬ز َطز ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س أبْ ثربض‪ٌ ٢‬فت‪:‬‬
‫«چٍ‪ٔ ٝ٘ٛ‬حٕس ثٗ ‪٤‬ح‪ ٣٥‬زض ّٖٓ حؿبزت ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س زضحبِ‪٥‬ى‪ ّٖٓ ٝ‬چ‪ٙ‬بٖ اؾدت‬
‫و‪ ٝ‬اهلل ٔتٗبَ ث‪ٞ ٝ‬طوؽ ثر‪ٛ‬ا‪ٞ‬س آٖ ضا ٔ‪٣‬ثركس»‪.‬‬
‫(‪ٌ ٚ‬فت‪ ٝ‬قس‪ ٜ‬ظٔب٘‪ٔ ٣‬حٕس ثٗ ‪٤‬ح‪ ٣٥‬زض ٔ‪ٛ‬ضز أبْ ثربض‪ ٢‬ؾر‪ٙ‬ب٘‪ٌ ٣‬فت‬
‫‪1‬‬
‫و‪ ٝ‬ز‪٤‬سٌب‪ ٜ‬أبْ ثربض‪ ٢‬زض ٔؿإِ‪ِ ٝ‬فّ زض لطآٖ قب‪ ٕ٤‬قس)‪.‬‬

‫ث‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٌفت‪ٙ‬س‪ :‬چطا پبؾد وؿب٘‪ ٣‬ضا و‪ ٝ‬زض حمت ؾتٓ ض‪ٚ‬ا‬
‫ٔ‪٣‬زاض٘س ‪ ٚ‬ثس ت‪ ٛ‬ضا ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س ‪ ٚ‬ث‪ٟ‬تبٖ ٔ‪٣‬ظ٘‪ٙ‬س ٕ٘‪٣‬ز‪٣ٞ‬؟‬
‫ٌفددت‪« :‬لددبَ اِ‪ٙ‬جدد‪ ٣‬نددّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪٥‬دد‪ٚ ٝ‬ؾددّٓ‪« :‬انجط‪ٚ‬ا حتى تّم‪ّٖ ٣٘ٛ‬ى‬
‫‪2‬‬
‫اِح‪ٛ‬و»‪ :٣ٙٗ٤ .‬نجط و‪٥ٙ‬س تب آ٘ى‪ٔ ٝ‬طا ثط ح‪ٛ‬و ز‪٤‬ساض و‪٥ٙ‬س‪.‬‬

‫‪ -1‬مٍؼمه وتض أبدؿی‪ ،۰۹۱ – ۰۹۴ً :‬ونقهة أىضالء‪ ۹۴۹ً :‬ولیـأـالٗ أنبالء‪ :‬د‪.۰۳۱ – ۷۹۱ً ۱۱‬‬
‫‪( -2‬لیـ أـالٗ أنبالء‪.)۰۶۱ /۱۷ :‬‬
‫{‪}52‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫وفات انام ةخارى رخهه اهلل‬
‫=لجال] ث‪٥‬بٖ زاقت‪ ٓ٥‬و‪ <ٝ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل تٗدبِ‪ ٣‬ثد‪ ٝ‬زضذ‪ٛ‬اؾدت أ‪٥‬دط‬
‫ثربضا ذبِس ثٗ احٕس ش‪ٔ ٣ّٞ‬ج‪ ٣ٙ‬ثط تسض‪٤‬ؽ ذه‪ٛ‬ن‪ ٣‬نح‪٥‬ح ثربض‪ ٚ ٢‬وتبة‬
‫تبض‪٤‬د وج‪٥‬ط زض لهط أ‪٥‬ط ث‪ ٝ‬دطظ٘دساٖ ‪ ٢ٚ‬رد‪ٛ‬اة ضز زاز‪ .‬ا‪٤‬دٗ ٔؿدئّ‪ ٝ‬أ‪٥‬دط‬
‫ثربضا ضا ثكست ذكٍٕ‪ ٗ٥‬ؾبذت‪ .‬پؽ اظ آٖ ث‪ ٝ‬ز٘جبَ ث‪ٟ‬ب٘‪ ٝ‬ا‪ٌ ٣ٔ ٢‬كت تدب‬
‫اظ ا‪ ٚ‬ا٘تمبْ ثٍ‪٥‬طز‪.‬‬
‫‪ ٣ِٚ‬اظ آ٘زب و‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ ٢‬زض لّت ٔطزْ ردب‪ ٢‬زاقدت ‪ ٚ‬ثطذد‪ٛ‬ضز ثدب ا‪ٚ‬‬
‫ثبٖج تحط‪٤‬ه ادىبض ٖٕ‪ ٣ٔ ٣ٔٛ‬قس أ‪٥‬ط ‪ّٕٖ ٚ‬ب‪ ٢‬زضثبض زضنسز ثطآٔس٘س تدب‬
‫ثب ت‪َٛ‬ئ‪ ٝ‬ا‪ ٢‬أبْ ثردبض‪ ٢‬ضا اظ قد‪ٟ‬ط ث‪٥‬دط‪ ٖٚ‬و‪ٙٙ‬دس‪ .‬حطثد‪ ٝ‬ا‪ ٢‬ود‪٥ٕٞ ٝ‬كد‪ٝ‬‬
‫نبحجبٖ ظض ‪ ٚ‬ظ‪ٚ‬ض ‪ ٚ‬لسضت ثطا‪ ٢‬ذبضد وطزٖ ٔربِفبٖ ذد‪ٛ‬ز اظ ندح‪ ٝٙ‬اظ آٖ‬
‫اؾتفبز‪ ٣ٔ ٜ‬و‪ٙٙ‬س‪.‬‬
‫ا‪ٙ٤‬زب ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬أ‪٥‬ط ثربضا تٗساز‪ ٢‬اظ زضثبض‪٤‬بٖ ذ‪ٛ‬ز ضا تحط‪٤‬ه وطز تب ٔص‪ٞ‬ت‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضا ظ‪٤‬ط ؾؤاَ ثجط٘س ‪ ٚ‬ؾر‪ٙ‬ب٘‪ ٣‬ث‪٘ ٢ٚ ٝ‬ؿجت ز‪ٙٞ‬س و‪ٍ٘ ٝ‬فت‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫آ٘‪ٟ‬ب ٘‪٥‬ع ثطا‪ ٢‬حفّ رب‪ٔ ٚ ٜ‬مبْ ذ‪ٛ‬ز اظ حبوٓ ‪ٚ‬لت اَبٖت وطز٘س ‪ْٕٖٛ ٚ‬‬
‫ٔطزْ ضا ّٖ‪ ٝ٥‬أبْ ثربض‪ ٢‬قد‪ٛ‬ضا٘س٘س ‪ ٚ‬ا‪ٍ٘ٛٙ٤‬د‪ ٝ‬قدطا‪ ٍ٤‬ضا ثدطا‪ ٢‬ثطذد‪ٛ‬ضز ثدب‬
‫ا‪٤‬كبٖ دطا‪ ٓٞ‬ؾبذت‪ٙ‬س‪ .‬حبوٓ ثربضا ود‪ ٝ‬زض ضؤؼ ت‪َٛ‬ئد‪ٌ ٝ‬دطاٖ لدطاض زاقدت‬
‫دطنت ضا ٔ‪ٙ‬بؾت ز‪٤‬س ‪ ٚ‬زؾت‪ٛ‬ض زاز تب أبْ ثربض‪ ٢‬ق‪ٟ‬ط ضا تطن ٌ‪٤ٛ‬س‪.‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ‪ٍٙٞ‬بْ ذط‪ٚ‬د اظ قد‪ٟ‬ط زؾدت ثد‪ ٝ‬زٖدب ثطزاقدت ‪ٚ‬‬
‫دطٔ‪ٛ‬ز‪« :‬اِ‪ٟ‬ب! ت‪َٛ‬ئ‪ ٝ‬ا‪ ٢‬ضا و‪ ٗٔ ٝ٥ّٖ ٝ‬تساضن ز‪٤‬س‪ ٜ‬ا٘س ث‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬زقبٖ ذدب٘‪ٛ‬از‪ٜ‬‬
‫‪ ٚ‬دطظ٘سا٘كبٖ ثط ٌطزاٖ‪.‬‬
‫‪ ٚ‬چ‪ٙ‬س ض‪ٚ‬ظ‪ٍ٘ ٢‬صقت‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬زٖب‪ ٢‬أبْ ثربض‪ ٢‬تحمك ٖ‪٤ ٣ٙ٥‬بدت‪.‬‬

‫{‪}53‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ظ‪٤‬طا َب‪ٞ‬ط‪٤‬بٖ و‪ ٝ‬حىبْ آ٘ط‪ٚ‬ظ ذطاؾبٖ ث‪ٛ‬ز٘س زؾدت‪ٛ‬ض زاز٘دس تدب ذبِدس ثدٗ‬
‫احٕس ش‪ ٣ّٞ‬ضا ثط االغ‪ ٣‬ؾ‪ٛ‬اض و‪ٙٙ‬س ‪ ٚ‬زض ذ‪٥‬بثب٘‪ٟ‬دب‪ ٢‬قد‪ٟ‬ط زض ثطاثدط چكدٕبٖ‬
‫ٔطزْ ثٍطزا٘‪ٙ‬س ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ظ٘ساٖ ا٘ساظ٘س‪ .‬ؾطا٘زبْ ‪ ٢ٚ‬زض ‪ٕٞ‬بٖ ظ٘ساٖ زضٌصقت ‪ٚ‬‬
‫ؾب‪٤‬ط وؿب٘‪ ٣‬و‪ ٝ‬زض ا‪ ٗ٤‬ت‪َٛ‬ئ‪ ٢ٚ ٝ‬ضا ‪ٕٞ‬طا‪ ٣ٞ‬ودطز‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘دس ثد‪ٔ ٝ‬هدب‪٤‬ت ‪ٚ‬‬
‫ٔكىالت ظ‪٤‬بز‪ٌ ٢‬طدتبض قس٘س‪.‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ثربضا ضا ث‪ ٝ‬لهس ث‪٥‬ى‪ٙ‬س تدطن ودطز ‪ِٚ‬د‪ ٣‬لجدُ اظ‬
‫ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬آ٘زب ثطؾس زقٕ‪ٙ‬بٖ ت‪َٛ‬ئ‪ٌ ٝ‬ط ٔطزْ ث‪٥‬ى‪ٙ‬س ضا ٘‪٥‬ع ّٖ‪ ٝ٥‬ا‪ ٚ‬قد‪ٛ‬ضا٘‪٥‬س‪ٜ‬‬
‫ث‪ٛ‬ز٘س‪ .‬أبْ ‪ٚ‬لت‪ ٣‬ثسا٘زب ضؾ‪٥‬س ٔت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬قس و‪ٔ ٝ‬دطزْ زض ثطذد‪ٛ‬ضز ثدب ا‪ ٚ‬ثد‪ ٝ‬ز‪ٚ‬‬
‫ٌط‪ ٜٚ‬تمؿ‪ ٓ٥‬قس‪ ٜ‬ا٘س‪:‬‬
‫ٖس‪ ٜ‬ا‪ ٢‬اظ ‪ ٢ٚ‬حٕب‪٤‬ت ٔ‪ ٣‬و‪ٙٙ‬س ‪ٌ ٚ‬ط‪ٕٞ ٣ٞٚ‬چ‪ٙ‬بٖ َطدساض حدبوٓ ثردبضا‬
‫‪ٔ ٚ‬ال‪ٞ‬ب‪ ٢‬زضثبض‪ٞ ٢‬ؿت‪ٙ‬س‪ٔ .‬طزْ ؾٕطل‪ٙ‬س و‪ ٝ‬اظ رط‪٤‬دبٖ أدبْ ثردبض‪ُّٔ ٢‬دٕ‬
‫قس‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘س پ‪٥‬ربْ دطؾتبز٘س ‪ ٚ‬اظ ا‪ ٚ‬زٖ‪ٛ‬ت وطز٘س تب ث‪ ٝ‬ؾٕطل‪ٙ‬س ثط‪ٚ‬ز ‪ ٚ‬زض آ٘زب‬
‫ذسٔبت ّٖٕ‪ ٣‬ذ‪ٛ‬ز ضا اضائ‪ ٝ‬ز‪ٞ‬س‪ .‬أبْ ث‪ ٝ‬زضذ‪ٛ‬اؾدت آ٘‪ٟ‬دب پبؾدد ٔخجدت زاز ‪ٚ‬‬
‫ضا‪ ٣ٞ‬ؾٕطل‪ٙ‬س قس ‪ ٚ‬زض ٔؿ‪٥‬ط ضا‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ؾتب‪ ٢‬ذطت‪( ًٙ‬زض ٘عز‪٤‬ده ؾدٕطل‪ٙ‬س)‬
‫ضؾ‪٥‬س ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ذب٘‪٤ ٝ‬ى‪ ٣‬اظ ذ‪٤ٛ‬كب‪٘ٚ‬ساٖ ذ‪ٛ‬ز ث‪ٙ‬بْ غبِت اثٗ رجط‪ ُ٤‬ضدت ‪ ٚ‬چ‪ٖٛ‬‬
‫ث‪ٕ٥‬بض ث‪ٛ‬ز چ‪ٙ‬س ض‪ٚ‬ظ‪ ٢‬زض آ٘زب اؾتطاحت وطز‪ٔ .‬طزْ ؾٕطل‪ٙ‬س لبندس‪٘ ٢‬دعز ا‪ٚ‬‬
‫دطؾتبز٘س ‪ ٚ‬زضذ‪ٛ‬اؾت ٕ٘‪ٛ‬ز٘س و‪ٞ ٝ‬دط چد‪ ٝ‬ظ‪ٚ‬زتدط ثدسا٘زب ثدط‪ٚ‬ز‪ .‬أدب ز‪٤‬دط‪٢‬‬
‫ٍ٘صقت و‪ ٝ‬أبْ ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬قس و‪ ٝ‬قّٗ‪ٞ ٝ‬ب‪ ٢‬دت‪ ٝٙ‬ؾٕطل‪ٙ‬س ضا ‪ ٓٞ‬دطا‬
‫ٌطدت‪ ٚ ٝ‬آ٘‪ٟ‬ب ‪ ٓٞ‬زچبض دت‪ ٝٙ‬قس‪ ٜ‬ا٘س‪ .‬ا‪ٙ٤‬زب ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬زؾت ثد‪ ٝ‬زٖدب ثطزاقدت ‪ٚ‬‬
‫دطٔ‪ٛ‬ز‪« :‬اِ‪ٟ‬ب! ظٔ‪ ٗ٥‬ثب تٕبْ ‪ٚ‬ؾٗتف ثطا‪ ٓ٤‬ت‪ٙ‬دً قدس‪ ٜ‬اؾدت ٔدطا ثد‪ ٝ‬ؾد‪٢ٛ‬‬
‫ذ‪ٛ‬زت دطا ذ‪ٛ‬اٖ»‪.‬‬

‫{‪}54‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫اهلل ٖع‪ٚ‬رُ ‪ ٓٞ‬زٖدب‪٤‬ف ضا اربثدت ودطز ‪ ٚ‬قدت ٖ‪٥‬دس دُدط زض ؾدٗ ‪62‬‬
‫ؾبٍِ‪ ٣‬زض ؾبَ ‪ٞ 256‬د‪ .‬ق أ‪٥‬طإِؤٔ‪ ٗ٥ٙ‬حس‪٤‬ج ا‪٤‬دٗ ‪ٚ‬اضث ضاؾدت‪ ٗ٥‬پ‪٥‬دبٔجط‬
‫اوطْ‪ ‬زاض دب٘‪ ٣‬ضا ‪ٚ‬زأ ٌفت ‪ ٚ‬ذ‪ٛ‬ضق‪٥‬س‪ ٢‬و‪ ٝ‬ؾبِ‪ٟ‬ب ٘‪ٛ‬ض ادكدب٘‪ ٣‬ودطز ‪ ٚ‬ثدب‬
‫ذسٔبت اضظ٘س‪ ٜ‬اـ ر‪ٟ‬ب٘‪٥‬بٖ ضا ٔس‪ ٖٛ٤‬ذ‪ٛ‬ز ؾدبذت ؾدطا٘زبْ زض ض‪ٚ‬ؾدتب‪٢‬‬
‫‪1‬‬
‫ذطت‪ ًٙ‬غط‪ٚ‬ة وطز ‪ٕٞ ٚ‬ب٘زب ث‪ ٝ‬ذبن ؾپطز‪ ٜ‬قس (ا٘ب هلل ‪ ٚ‬ا٘ب اِ‪ ٝ٥‬ضارٗ‪.)ٖٛ‬‬
‫ا‪ ّٖٓ ُٞ‬زضذه‪ٛ‬ل ‪ٌ ٢ٚ‬فت‪ ٝ‬ا٘س‪ِٚ« :‬س د‪ ٣‬نسق ‪ٖٚ‬بـ حٕ‪٥‬دسا ‪ٔٚ‬دبت‬
‫د‪ٛ٘ ٣‬ض»‬
‫ا‪ٌ ٗ٤‬فت‪ ٝ‬ثطحؿت حط‪ٚ‬ف اثزس ث‪٥‬بٍ٘ط ؾبَ ‪ٚ‬الزت ٖٕط ‪ٚ‬ؾبَ ‪ٚ‬دبت ٔ‪٣‬ثبقدس‬
‫‪(.‬تٗساز حط‪ٚ‬ف نسق‪ 194 :‬حٕ‪٥‬س‪ٛ٘ ٚ 62 :‬ض‪٣ٔ 256:‬ثبقس)‪.‬‬

‫غبِت ثٗ رجط‪٤ٌٛ٣ٔ ُ٤‬س‪ :‬ثٗس اظ آ٘ى‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ٚ ٢‬دبت ٕ٘‪ٛ‬ز ا‪ ٚ‬ضا وفدٗ‬
‫وطز‪ ٚ ٜ‬ثط ‪ٕ٘ ٢ٚ‬بظ ذ‪ٛ‬ا٘س‪ ٚ ٓ٤‬زض لجطـ ٘‪ٟ‬بز‪ ٓ٤‬اظ لجطـ ث‪ ٢ٛ‬ذ‪ٛ‬ق‪ٔ ٣‬ب٘‪ٙ‬دس‬
‫ث‪ٔ ٢ٛ‬كه ثّ‪ٙ‬س ٌطز‪٤‬س ‪ ٚ‬ا‪ ٗ٤‬ث‪٢ٛ‬ذ‪ٛ‬ـ چ‪ٙ‬س‪ ٗ٤‬ض‪ٚ‬ظ ازأد‪٤ ٝ‬بددت ‪ٔ ٚ‬دطزْ‬
‫ٔ‪٣‬ضدت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬اظ ذبن لجطـ ثطٔ‪٣‬زاقت‪ٙ‬س تب ثب‪٦‬ذط‪ٔ ٜ‬زجد‪ٛ‬ض ٌطز‪٤‬دس‪ ٓ٤‬ود‪ ٝ‬زض‬
‫‪2‬‬
‫اَطاف لجطـ پ‪ٙ‬زط‪ ٠‬لطاض ز‪.ٓ٥ٞ‬‬
‫أبْ ش‪ٞ‬ج‪ ٣‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٘‪٥‬ع ٌفت‪ ٝ‬اؾت و‪ِٕ« :ٝ‬دب ٔدبت اِجردبض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل‬
‫‪3‬‬
‫دبحت ؿائصة إِؿه ٔٗ لجط‪.»ٜ‬‬

‫‪ -1‬بـای تىٍیٖ مـاذفه کنیؼ به کتب ؽیٖ‪:‬‬

‫‪ )1‬تدؿیغ بفؼاػ‪.)30/2( :‬‬
‫‪ )2‬هؼی أمدؿی‪.684 :ً ،‬‬
‫‪ )3‬لیـ اإلمدٗ أبعدؿی‪.147 :ً ،‬‬
‫‪ )4‬أمکة أی کتب أمتة‪.44 :ً ،‬‬
‫‪( -2‬بـای تىٍیٖ ای مدذـا به کتدب تدؿیغ بمؼاػ نىوته ی ظعیب بمؼاػی مـاذفه کنیؼ)‪.‬‬
‫‪ -3‬لیـأـالٗ أنبالء‪.)467/12( :‬‬
‫{‪}55‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ٔف‪ ْٟٛ‬آٖ ا‪ٙ٤‬ى‪« :ٝ‬ظٔب٘‪ ٣‬و‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ‪ٚ‬ددبت ٕ٘د‪ٛ‬ز اظ لجدط‬
‫‪= ٢ٚ‬ث‪ ٢ٛ‬ذ‪ٛ‬ـ< ث‪ٔ ٝ‬كبْ ٔ‪ ٣‬ضؾ‪٥‬س»‪.‬‬
‫حبدّ اثٗ وخ‪٥‬ط ضحٕ‪ ٝ‬اهلل زض «أبؼایة وأنادیة» ٘‪٥‬ع چ‪ ٗ٥ٙ‬آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬

‫ٖجساِ‪ٛ‬احس ثٗ آزْ َ‪ٛ‬ا‪٤ٚ‬ؿ‪٤ٌٛ٣ٔ ٣‬س‪« :‬پ‪٥‬بٔجط نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾدّٓ ضا ثدب‬
‫ٖس‪ ٠‬اظ انحبةقبٖ ث‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬اة ز‪٤‬سْ ود‪ ٝ‬زض ردب‪ ٣٤‬ا‪٤‬ؿدتبز‪ٜ‬ا٘دس پطؾد‪٥‬سْ‪٤ :‬دب‬
‫ضؾ‪ َٛ‬اهلل! ؾجت ا‪٤‬ؿتبزٖ قٕب زض ا‪ٙ٤‬زب چ‪٥‬ؿت؟ دطٔ‪ٛ‬ز٘س‪« :‬ا٘تٓبض ٔحٕس ثدٗ‬
‫اؾٕبٖ‪ ُ٥‬ضا ٔ‪٣‬وكٓ» ‪ٕٞ ٚ‬بٖ ثد‪ٛ‬ز ود‪ ٝ‬ثٗدس اظ چ‪ٙ‬دس ض‪ٚ‬ظ ذجدط ٔدطي أدبْ‬
‫ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ثطا‪ٔ ٢‬ب ضؾ‪٥‬س ‪ ٚ‬چد‪ ٖٛ‬حؿدبة ٕ٘د‪ٛ‬زْ ز‪٤‬دسْ ود‪ ٢ٚ ٝ‬زض‬
‫‪ٕٞ‬بٖ ؾبٖت‪ٚ ٣‬دبت ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت و‪ ٗٔ ٝ‬پ‪٥‬بٔجط ندّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪٥‬د‪ٚ ٝ‬ؾدّٓ ضا ثد‪ٝ‬‬
‫‪1‬‬
‫ذ‪ٛ‬اة ز‪٤‬س‪ ٜ‬ث‪ٛ‬زْ»‪.‬‬
‫ضحٕت اهلل ٖع‪ٚ‬رُ ثبز ثط أبْ ‪٤‬ح‪ ٣٥‬ثٗ رٗفط ث‪٥‬ى‪ٙ‬س‪ ٢‬و‪ ٝ‬دطٔ‪ٛ‬ز٘س‪ِ« :‬د‪ٛ‬‬
‫لسضت ؤٖ ؤظ‪٤‬س د‪ٕٖ ٣‬ط ٔحٕس ثٗ إؾٕبٖ‪ِ ُ٥‬فّٗت دئٖ ٔ‪ٛ‬ت‪٤ ٣‬ىد‪ٔ ٖٛ‬د‪ٛ‬ت‬
‫‪2‬‬
‫ضرُ ‪ٚ‬احس ‪ٛٔٚ‬ت ٔحٕس ثٗ إؾٕبٖ‪ ُ٥‬ش‪ٞ‬بة اِّٗٓ!»‪.‬‬
‫‪ :٣ٙٗ٤‬اٌط ٔ‪ ٣‬ت‪ٛ‬ا٘ؿدتٓ =اظ ٖٕدط ذد‪ٛ‬زْ ثىدب‪ <ٚ ٓٞ‬ثد‪ٕٖ ٝ‬دط ٔحٕدس ثدٗ‬
‫اؾٕبٖ‪= ُ٥‬ثربض‪ <٢‬ايبد‪ ٝ‬و‪ ٓٙ‬چ‪٣ٔ ٗ٥ٙ‬وطزْ ظ‪٤‬طا ٔطي ٔدٗ ٔدطي ‪٤‬ده‬
‫ٔطز اؾت ‪ ٣ِٚ‬ثب ٔطي ا‪ ّٖٓ ٚ‬اظ ث‪٣ٔ ٗ٥‬ض‪ٚ‬ز!‪.‬‬
‫ثطاؾت‪ ٣‬و‪ٞ ٝ‬طوؽ اظ ؾ‪ٙ‬ت =‪ٚ‬حس‪٤‬ج< پ‪٥‬بٔجط نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾدّٓ زددبٔ‬
‫ٕ٘ب‪٤‬س ‪ ٚ‬ظ٘سٌ‪ ٣‬ذ‪ٛ‬ز ضا ‪ٚ‬لف ذدسٔت آٖ و‪ٙ‬دس ‪ ٚ‬ثد‪ ٝ‬تدسض‪٤‬ؽ ‪ٚ‬اقدبٖ‪ ٢ٝ‬آٖ‬
‫ثپطزاظز اهلل ٖع‪ٚ‬رُ ٔحجت ا‪ ٚ‬ضا زض لّج‪ٟ‬ب‪ٔ ٢‬طزٔب٘‪ ٣‬و‪ ٝ‬زض اَدطاف ‪ٚ‬او‪ٙ‬دبف‬

‫‪ -1‬تاؾیب أکامٓ‪ ،)466/24( :‬وأمکة أی کتب أمتة‪.48 :ً ،‬‬

‫‪ -2‬تدؿيغ بمؼاػ‪ ،‬أندرش‪ :‬ػاؿ أمـب اإللالمي‪.345 /2 ،‬‬
‫{‪}56‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ظٔ‪ ٗ٥‬ظ‪٤‬ؿت زاض٘س ٔ‪ ٣‬ا٘ساظز ‪ٕٛٞٚ‬اض‪ ٜ‬ثطا‪ ٢‬ا‪ ٚ‬زٖب‪ ٢‬ذ‪٥‬ط ٔد‪ٕ٘ ٣‬ب‪ٙ٤‬دس ‪٘ٚ‬دبْ‬
‫‪ ٢ٚ‬ضا ثط دطظ٘ساٖ ذ‪ٛ‬ز ٔ‪ٌ ٣‬صاض٘س ‪ ٚ‬أبوٗ تحه‪ ٣ّ٥‬تطث‪٥‬ت‪ٚ ٣‬ندح‪ ٣‬ضا ثدب‬
‫٘بْ ا‪٘ ٚ‬بٍٔصاض‪ ٣ٔ ٢‬و‪ٙٙ‬س‪ .‬اِجت‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬پدبزاـ آ٘‪ٟ‬دب زض ز٘‪٥‬بؾدت زض آذدطت زض‬
‫پ‪ ٢ّٟٛ‬پ‪٥‬بٔجط نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ لطاض ٌطدت‪ ٚ ٝ‬اظ ح‪ٛ‬و و‪ٛ‬حط ٔؿتف‪٥‬س ٔد‪٣‬‬
‫ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫پط‪ٚ‬ضزٌبضا! ٔب ضا ٘‪٥‬ع ٔب٘‪ٙ‬س أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ‪ٕٞ‬ت ز‪ ٜ‬تب ثطا‪ ٢‬حفبْت‬
‫‪ٚ‬ح‪;( ٣‬لطآٖ ‪ٚ‬حس‪٤‬ج) وٕط ‪ٕٞ‬ت ثج‪ٙ‬س‪ ٚ ٓ٤‬اظ ا‪ ٚ‬پبؾدساض‪ٕ٘ ٢‬دب‪ٔٚ ٓ٥٤‬كدت‬
‫و‪ٛ‬ث‪ٙ‬س‪ ٢ٜ‬ثطا‪ٙٔ ٢‬ىط‪ٚ ٗ٤‬ؾ‪ٙ‬ت ؾت‪٥‬عاٖ ثبق‪.ٓ٥‬‬

‫{‪}57‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬

‫فصل دوم‬

‫{‪}58‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫جایگاه صدیح ةخارى نزد انت‬
‫ث‪ ٝ‬اتفبق ّٖٕبء وتبة (نح‪٥‬حثربض‪ )٢‬نح‪٥‬حتط‪ٖ ٚ ٗ٤‬بِ‪ٔ٣‬مبْتط‪ ٚ ٗ٤‬ثب‬
‫اضدتط‪ ٗ٤‬وتبة ثٗس اظ وتبة اهلل ‪ ٣ٙٗ٤‬لطآٖ ٔز‪٥‬س اؾت ‪ ٚ‬اظ ا‪ٙ٤‬زب اؾدت ود‪ٝ‬‬
‫ا‪ ٗ٤‬وتبة ٘‪ ٝ‬ت‪ٟٙ‬ب زض ٖدبِٓ اؾدالٔ‪٘ ٚ ٣‬دعز ٔؿدّٕب٘بٖ ثّىد‪ ٝ‬زض ٘دعز ‪ٕٞ‬د‪١‬‬
‫ر‪ٟ‬ب٘‪٥‬بٖ ق‪ٟ‬ط‪ ٠‬آدبق اؾت ‪ ٚ‬ا‪ ٗ٤‬أط احت‪٥‬بر‪ ٣‬ث‪ ٝ‬زِ‪ ٚ ُ٥‬احجبت ٘ساضز‪.‬‬
‫‪ ٚ‬ثبظ اظ ‪ ٗ٥ٕٞ‬ؾجت اؾت و‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬وتبة ا‪ٕٟٔ ٚ ٗ٥ِٚ‬تط‪ٔ ٗ٤‬طردٕ ثٗدس اظ‬
‫لطآٖ وط‪ ٓ٤‬ثطا‪ّٕٖ ٢‬بء زض ّٖ‪ٔ ْٛ‬رتّف‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬حؿبة ٔ‪٣‬آ‪٤‬س زض اؾت‪ٙ‬جبٌ احىبْ‬
‫ثطا‪ ٢‬دم‪ٟ‬بء زض تفؿ‪٥‬ط ثؿ‪٥‬بض‪ ٢‬اظ آ‪٤‬بت لطآٖ ثطا‪ٔ ٢‬فؿط‪ ٗ٤‬زض ٔؿبئُ ٔتّٗك‬
‫ث‪ ٝ‬حس‪٤‬ج ثطا‪ٔ ٢‬حسح‪ ٗ٥‬زض ت‪ٛ‬ح‪٥‬س ‪٘ ٚ‬ج‪ٛ‬ات ‪ ٚ‬اح‪ٛ‬اَ آذطت ثطا‪ّٕٖ ٢‬ب‪ّٖٓ ٢‬‬
‫ٖم‪٥‬س‪ ٜ‬زض غع‪ٚ‬ات ‪ ٚ‬ؾ‪٥‬طت ٘ج‪٣‬وط‪ ٓ٤‬نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾدّٓ ‪ ٚ‬ندحبث‪ ٝ‬ضيد‪٣‬‬
‫اهلل ٖ‪ ٟٓٙ‬ثطا‪ٔ ٢‬ؤضذ‪ ٚ ٗ٥‬ؾ‪٥‬طت ٘‪٤ٛ‬ؿبٖ ‪ٕٞ ٚ‬چ‪ٙ‬د‪ ٗ٥‬زض ثؿد‪٥‬بض‪ ٢‬اظ ّٖد‪ْٛ‬‬
‫ز‪ٍ٤‬ط‪.‬‬
‫=‪ٕٞ‬بٍ٘‪ ٝ٘ٛ‬و‪ٌ ٝ‬فت‪ <ٓ٥‬نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬ثبتفدبق ٔؿدّٕب٘بٖ ندح‪٥‬ح تدط‪ٗ٤‬‬
‫وتبة ثٗس اظ لطآٖ وط‪ ٓ٤‬اؾت‪ .‬أبْ ثربض‪ ٢‬آٖ ضا زض ٔست ‪ 16‬ؾدبَ اظ ٔ‪٥‬دبٖ‬
‫قكهس ‪ٞ‬عاض حس‪٤‬خ‪ ٣‬و‪ ٝ‬حفّ زاقت تإِ‪٥‬ف ٕ٘‪ٛ‬ز‪ .‬ا‪٤ٌٛ ٣ٔ ٚ‬س‪ٞ :‬ط حس‪٤‬خ‪ ٣‬ضا‬
‫و‪ ٣ٔ ٝ‬ذ‪ٛ‬اؾتٓ زض وتبة نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬ث‪٤ٛٙ‬ؿٓ اثتسا غؿُ ٔ‪ ٣‬ودطزْ ‪ ٚ‬ز‪ٚ‬‬
‫ضوٗت ٕ٘بظ ٔ‪ ٣‬ذ‪ٛ‬ا٘سْ‪ .‬ؾپؽ اؾتربض‪ٕٛ٘ ٣ٔ ٜ‬زْ ‪ ٚ‬پؽ اظ ‪٤‬م‪ ٗ٥‬اظ ندحت‬
‫‪1‬‬
‫آٖ حس‪٤‬ج آ٘طا زض نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬حجت ٔ‪ ٣‬وطزْ‪.‬‬
‫وتبة نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬ثربَط ا‪٥ٕٞ‬ت‪ ٣‬ود‪ ٝ‬زاضز زض َد‪ َٛ‬لدط‪ٌ ٖٚ‬صقدت‪ٝ‬‬
‫ٔ‪ٛ‬ضز ت‪ٛ‬ر‪ّٕٖ ٝ‬ب‪ٔ ٢‬ؿّٕ‪ ٗ٥‬لطاض ٌطدت‪ ٝ‬اؾت ثُ‪ٛ‬ض‪٤‬ى‪ ٝ‬ثد‪٥‬ف اظ ندس قدطح‬

‫‪ -1‬هؼی أمدؿی‪.65 :ً ،‬‬

‫{‪}59‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫تّٗ‪٥‬ك ‪ ٚ‬حبق‪ ٝ٥‬ثط آٖ ٘‪ٛ‬قت‪ ٝ‬قس‪ ٜ‬اؾت و‪ ٝ‬اظ ٔ‪٥‬بٖ آ٘‪ٟ‬ب ٔ‪ ٣‬تد‪ٛ‬اٖ ثد‪ ٝ‬قدطح‬
‫«دتح اِجبض‪ »٢‬تإِ‪٥‬ف ٖالٔ‪ ٝ‬اثٗ حزط ٖؿمال٘‪« ٚ ٣‬ـمهؼ اِمدبض‪ »٢‬تدإِ‪٥‬ف‬
‫ٖالٔ‪ ٝ‬ثسض اِس‪ ٣ٙ٥ٖ ٣ٙ٤‬اقبض‪ ٜ‬وطز و‪ ٝ‬زض ٘‪ ٔٛ‬ذ‪ٛ‬ز ث‪٥ٓ٘ ٣‬ط ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬ث‪ٟ‬تط‪ٗ٤‬‬
‫‪1‬‬
‫قطح ‪ٞ‬ب‪ ٢‬نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬ث‪ ٝ‬قٕبض ٔ‪ ٣‬آ‪ٙ٤‬س‪.‬‬
‫‪ ‬امام نووی رحمه اهلل میگوید‪« :‬أت زض نحت ا‪ ٗ٤‬ز‪ ٚ‬وتدبة‬
‫‪2‬‬
‫(ثربض‪ٔ ٚ ٢‬ؿّٓ) ‪ٚ ٚ‬ر‪ٛ‬ة ُٖٕ ث‪ ٝ‬آٖ ز‪ ٚ‬ارٕبٔ زاض٘س»‪.‬‬
‫‪ ‬امام ابن کثیر رحمه اهلل به نقل از املام ابلن االحل‬
‫رحمه اهلل میگوید‪ٕٞ« :‬ب٘ب أت ا‪ ٗ٤‬ز‪ ٚ‬وتبة ضا ث‪ ٝ‬لج‪ َٛ‬تّم‪ٕٛ٘ ٣‬ز‪ٜ‬ا٘دس‬
‫ٍٔط ٖسز ا٘سو‪ ٣‬اظ احبز‪٤‬ج و‪ ٝ‬ثطذ‪ ٣‬اظ حفبِ حس‪٤‬ج أخبَ‪ :‬أبْ زاضلُ‪ ٣ٙ‬اظ‬
‫‪3‬‬
‫آ٘‪ٟ‬ب ا٘تمبز وطز‪ٜ‬ا٘س»‪.‬‬
‫‪ ‬امام االحرمین ابواالمعاالی االجوینی رحمه اهلل ملی گویلد‪:‬‬
‫«‪٤‬م‪ٙ٥‬ب اٌط قره‪ ٣‬ث‪َ ٝ‬الق ‪ٕٞ‬ؿدطـ لؿدٓ ثرد‪ٛ‬ضز ود‪ ٝ‬آ٘چد‪ ٝ‬زض وتدبة‬
‫ثربض‪ٔ ٚ ٢‬ؿّٓ ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ز زاضز اظ ٌفتبض ضؾ‪ َٛ‬اهلل نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾدّٓ ندح‪٥‬ح‬
‫اؾت ّٔعْ ث‪َ ٝ‬الق ٘‪٥‬ؿت ‪ ٚ‬لؿٓ ٌ‪٥‬ط ٕ٘‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪ .‬ظ‪٤‬طا ّٖٕب‪ٔ ٢‬ؿدّٕب٘بٖ ثدط‬
‫‪4‬‬
‫نحت ا‪ ٗ٤‬ز‪ ٚ‬وتبة ارٕبٔ زاض٘س»‪.‬‬
‫‪ ‬امام شاه والی اهلل دهللوی ملی گویلد‪ ...« :‬أدب ندح‪٥‬ح‪ٗ٥‬‬
‫(ثربض‪ٔ ٚ ٢‬ؿّٓ)‪ٔ :‬حسح‪ ٗ٥‬ثط ا‪ ٗ٤‬اتفبق زاض٘س ود‪ ٝ‬تٕدبْ احبز‪٤‬دج ٔتهدُ ‪ٚ‬‬
‫ٔطد‪ ٔٛ‬آٖ ‪ٞ‬ب نح‪٥‬ح لُٗ‪ٔ ٣‬د‪ ٣‬ثبقد‪ٙ‬س ‪ ٚ‬تدب ٔهد‪ٙ‬فبٖ ذد‪ٛ‬ز ٔتد‪ٛ‬اتط ا٘دس ‪ٚ‬‬

‫‪ -1‬به یدؿی هللا ـقوذٖ‪ ،‬بفؼا به مفـوی آناد ظىاهیم پـػاظت‪.‬‬

‫‪ -2‬تاؾیب االلامء وإٔمد (‪.)73/1‬‬
‫‪ -3‬أبدـخ أصحيخ(ً‪.)۱6 :‬‬
‫‪ -4‬مٍؼمة رشس أنىو ـى ٌصيض ممٕم(‪.)21/1‬‬
‫{‪}61‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪ٞ‬طوؿ‪ ٣‬و‪٘ ٝ‬ؿجت ث‪ ٝ‬أط آٖ ‪ٞ‬ب ؾؿت‪٘ ٣‬كدبٖ ز‪ٞ‬دس ا‪ٔ ٚ‬جتدسٔ ‪ ٚ‬پ‪٥‬دط‪ ٚ‬غ‪٥‬دط‬
‫ؾج‪ ُ٥‬إِؤٔ‪ ٗ٥ٙ‬اؾت ‪ ٚ‬اٌط حك نط‪٤‬ح ضا ٔ‪ ٣‬ذد‪ٛ‬ا‪ ٣ٞ‬ا‪٤‬دٗ ز‪ ٚ‬وتدبة ضا ثدب‬
‫وتبة اثٗ اث‪ ٣‬ق‪٥‬ج‪ ٚ ٝ‬وتبة َحب‪ٔ ٚ ٢ٚ‬ؿ‪ٙ‬س ذ‪ٛ‬اضظٔ‪ ٚ ٣‬غ‪٥‬ط‪ٔ ٜ‬مب‪٤‬ؿ‪ ٝ‬ثفطٔدب‬
‫‪1‬‬
‫و‪ ٝ‬ث‪ ٗ٥‬آٖ ‪ٞ‬ب دطق ٔكطق ‪ٔ ٚ‬رطة ضا ذ‪ٛ‬ا‪ ٣ٞ‬ز‪٤‬س»‪.‬‬
‫‪ ‬امام محمد بن احمد مروزی میفرمایند ود‪ٔ ٝ‬دٗ زض ٔ‪٥‬دبٖ‬
‫حزطاالؾ‪ٛ‬ز ‪ٔ ٚ‬مبْ اثطا‪ ٓ٥ٞ‬ذ‪ٛ‬اث‪٥‬س‪ ٜ‬ث‪ٛ‬زْ و‪ ٝ‬زض ذد‪ٛ‬اة ز‪٤‬دسْ پ‪٥‬دبٔجط اؾدالْ‬
‫نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ٔ‪٣‬دطٔب‪٤‬س‪٤« :‬ب ؤثب ظ‪٤‬س إِى ٔتى تسضؼ وتدبة اِكدبدٗ‪٣‬‬
‫‪ٚ‬ال تسضؼ وتبث‪ٖ ٗٔ »2٣‬طو وطزْ ‪٤‬ب ضؾد‪ َٛ‬اهلل ندّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪٥‬د‪ٚ ٝ‬ؾدّٓ!‬
‫وتبة قٕب چ‪٥‬ؿت؟ دطٔ‪ٛ‬ز٘س‪« :‬ربٕٔ ٔحٕس ثٗ اؾٕبٖ‪ ُ٥‬ثربض‪.»٢‬‬
‫‪ ‬ع مه ابن کثیر رحمه اهلل میفرماید که‪ :‬لطائت ثربض‪ ٢‬ثطا‪٢‬‬
‫َّت ثبضاٖ ذ‪ٛ‬ة اؾت ‪ ٚ‬زض ‪ٞ‬دط ٔ‪ٙ‬عِد‪ ٣‬تدال‪ٚ‬ت قد‪ٛ‬ز آٖ ذب٘د‪ ٝ‬اظ َدبٖ‪ٖٛ‬‬
‫‪3‬‬
‫ٔحف‪٣ٔ ِٛ‬ثبقس‪.‬‬

‫‪ -1‬مٍؼمة شرة هللا أبدٔمة‪.‬‬

‫‪ -2‬یفنی‪ ،‬تد چه فمدنی مىمىٓ تؼؿین [ووـاگیـی] کتدب امدٗ ودوفی ؿشمه هللا همتی‪ ،‬و [کتدب] مه ؿا‬
‫تؼؿین [ووـا] منی گیـی!!‪.‬‬
‫‪ -3‬مـاذفه کنیؼ به «أمکة أی کتب أمتة»‪.49 :ً ،‬‬
‫{‪}61‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫تدلیل زیتاایى از اشاتاد «غتادالهعػم قعادیل» در خصاو جایگااه‬
‫صدیح ةخارى‬
‫ا‪٤‬كبٖ زض ظ٘دسٌب٘‪ ٣‬أدبْ ثردبض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل وتدبث‪ ٣‬زاض٘دس ‪ ٚ‬زض آٖ =زض‬
‫نفحبت ٘رؿت< ٔ‪٤ٛ٘ ٣‬ؿ‪ٙ‬س‪:‬‬
‫ثس‪ ٖٚ‬قه وتبة «اِزبٕٔ اِهح‪٥‬ح» أدبْ ثردبضى احدطى اؾدت دطاتدط ‪ٚ‬‬
‫ؾ‪ ٗ٥ٍٙ‬تط اظ تالـ ‪ ٚ‬و‪ٛ‬قف نس‪ٞ‬ب ٘فط اظ وؿب٘ى و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ندجط ‪ ٚ‬ثطزثدبضى‬
‫قى‪٥‬جب‪٤‬ى ‪ ٚ‬لسضت حفّ ثبال‪٤‬ى ثطذ‪ٛ‬ضزاض ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س ث‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬اؾت اهلل ا‪٤ ٚ‬ده ٘فدط‪ٜ‬‬
‫ا‪ ٗ٤‬وبض ذبضق اِٗبز‪ ٜ‬ضا ا٘زبْ زاز‪ .‬اهلل ث‪ٞ ٝ‬ط وؽ و‪ ٝ‬ثر‪ٛ‬ا‪ٞ‬دس دًدّف ُٖدب‬
‫ٔى و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫أبْ زض ا‪ ٗ٤‬وتبة ثب تٕبْ ٖٕٓت ‪ ٚ‬قى‪ ٜٛ‬آٖ تٕبْ تالـ ‪ ٚ‬ت‪ٛ‬اٖ ذد‪٤ٛ‬ف‬
‫ضا نطف آٖ ٘ىطز‪ ٜ‬ثّى‪ ٝ‬وتبث‪ٟ‬بى ز‪ٍ٤‬ط ضا ٘‪٥‬ع تبِ‪٥‬ف وطز‪ ٜ‬ود‪ ٝ‬ظ‪ٙ٤‬دت ز‪ٙٞ‬دس‪ٜ‬‬
‫وتبثرب٘‪ٞ ٝ‬بى اؾالٔى اؾت =و‪ ٝ‬لجال] آ٘‪ٟ‬ب ضا شوط وطز‪<ٓ٤‬‬
‫رع ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬وتبة «اِزبٕٔ اِهدح‪٥‬ح» ٔٗتجطتدط‪ ٚ ٗ٤‬زضذكد‪ٙ‬س‪ ٜ‬تدط‪ ٗ٤‬آ٘‪ٟ‬دب‬
‫ٔحؿ‪ٛ‬ة ٔى ق‪ٛ‬ز تإِ‪٥‬ف آٖ قب٘عز‪ ٜ‬ؾبَ َد‪ َٛ‬وكد‪٥‬س‪ ٜ‬أدبْ زض تدإِ‪٥‬ف آٖ‬
‫ٔت‪ٛ‬لٕ ٘ج‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬اظ ؾُّبٖ ‪٤‬ب پبزقب‪ٞ‬ى رب‪٤‬ع‪ ٜ‬اى زض‪٤‬بدت و‪ٙ‬س ‪ٕٞ‬چ‪ ٗ٥ٙ‬ث‪ ٝ‬دىط‬
‫ؾجمت ‪ ٚ‬تف‪ٛ‬ق ثط دم‪ٟ‬ب ‪ّٕٖ ٚ‬ب ‪ٔ ٚ‬حسح‪٘ ٗ٥‬ج‪ٛ‬ز‪ .‬ثّى‪ٞ ٝ‬سدى ٔ‪ٕٟ‬تط ‪ ٚ‬ثدبالتط ‪ٚ‬‬
‫ثب اضظقتط اظ آٖ زاقت و‪ ٝ‬آ٘طا زض رّٕ‪ ٝ‬ثؿد‪٥‬بض ربِدت ‪ ٚ‬ظ‪٤‬جدب‪٤‬ى تٗج‪٥‬دط ودطز‪ٜ‬‬
‫اؾت =چ‪ٙ‬ب٘ى‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ز ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س<‪:‬‬
‫«اِهح‪٥‬ح ضا زض قب٘عز‪ ٜ‬ؾبَ تإِ‪٥‬ف ٕ٘‪ٛ‬زْ تب آٖ ضا ث‪ ٗ٥‬ذ‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬پط‪ٚ‬ضزٌدبضْ‬
‫حزتى لطاض ز‪.»ٓٞ‬‬

‫{‪}62‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬قب٘عز‪ ٜ‬ؾبَ اظ ٖٕط ذ‪ٛ‬ز ضا زض تإِ‪٥‬ف ا‪ ٗ٤‬وتبة نطف ودطز‪ٜ‬‬
‫أت اؾالٔى آٖ ضا ٔ‪ٛ‬ضز لجد‪ َٛ‬ذد‪٤ٛ‬ف لدطاض زاز‪ ٜ‬اؾدت ‪ ٚ‬ثد‪ ٝ‬حز‪٥‬دت آٖ‬
‫ٔٗتطف اؾت ‪ ٚ‬تب أط‪ٚ‬ظ ‪ ٓٞ‬ث‪ ٝ‬آٖ احتزبد ٔى و‪ٙ‬س ‪ ٚ‬آٖ ضا ٔٗتجطتط‪ ٗ٤‬وتدبة‬
‫ثٗس اظ وتبة اهلل ٔحؿ‪ٛ‬ة ٔى و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫أبْ ثربضى ا‪ ٗ٤‬قب٘عز‪ ٜ‬ؾدبَ ضا زض پكدت ٔ‪٥‬دع وتبثرب٘د‪ ٝ‬اى ود‪ ٝ‬زاضاى‬
‫وتبث‪ٟ‬بى ٔطرٕ ‪ٛٞ ٚ‬اى ٔ‪ٙ‬بؾت ‪ ٚ‬أىب٘بت ضدب‪ٞ‬ى ز‪ٍ٤‬ط ثبقدس ؾدپطى ٘ىدطز‬
‫ثّى‪ ٝ‬زض ٔ‪ٟ‬برطت‪ٟ‬بى ٔسا‪ ْٚ‬زض ضا‪ٟٞ‬بى و‪ٞٛ‬ؿتب٘ى ‪ ٚ‬ؾرت ‪ ٚ‬ث‪٥‬بثب٘‪ٟ‬دبى ثدى‬
‫آة ‪ّٖ ٚ‬ف زض ٔ‪٥‬بٖ َ‪ٛ‬دب٘‪ٟ‬بى ؾ‪ ٚ ٗ٥ٍٕٟ‬آة ‪ٛٞ ٚ‬اى ؾطز ‪ٌ ٚ‬طْ ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬دب ‪ٚ‬‬
‫قج‪ٟ‬بى ٔ‪ٟ‬تبثى اظ ٖٕط ذ‪ٛ‬ز ضا ؾپطى ٕ٘د‪ٛ‬ز ٘د‪ ٝ‬ضذترد‪ٛ‬اثى ٔدى ‪٤‬بددت ود‪ٝ‬‬
‫ثر‪ٛ‬اثس ‪ ٝ٘ ٚ‬غصا‪٤‬ى ٔ‪ٙ‬بؾت تب ضدٕ ٌطؾ‪ٍٙ‬ى و‪ٙ‬س ‪ ٝ٘ ٚ‬آثى ٌ‪ٛ‬اضا تب تكد‪ٍٙ‬ى ضا‬
‫ثط َطف و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫أب ثب تٕبْ ا‪ ٗ٤‬ؾرت‪ٟ٥‬ب ‪ٔ ٚ‬كىالت زض َّت حدس‪٤‬ج احؿدبؼ ذؿدتٍى‬
‫وؿبِت ٘بضاحتى ‪ ٚ‬يٗف ٕ٘ى وطز ثّى‪ ٝ‬زض حطوتى زائٕى ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬ؾدى‪ٚ ٖٛ‬‬
‫آضأف ٘ساقدت‪ ...‬ثدط احدط تزطث‪٥‬دبت ددطا‪ٚ‬اٖ ‪ُٔ ٚ‬بِٗدبت ٔحممب٘د‪ ٝ‬ثدطاى ا‪ٚ‬‬
‫ٔكرم ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬ضا‪ٚ‬ى زض ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت حس‪٤‬ج نالح‪٥‬ت زاضز ‪٤‬ب ٘ساضز ‪ ٚ‬چ‪ ٝ‬ثؿب ثدب‬
‫ادطازى ٔ‪ٛ‬ار‪ٔ ٝ‬ى قس و‪ٞ ٝ‬عاضاٖ حس‪٤‬ج زض ٘عز آ٘بٖ ث‪ٛ‬ز ‪ِٚ‬ى اظ شوط احبز‪٤‬ج‬
‫آ٘بٖ زض «اِزبٕٔ اِهح‪٥‬ح» ذ‪ٛ‬ززاضى ٔى وطز‪.‬‬
‫‪٤‬ه ٔطتج‪ ٝ‬حس‪٤‬خى اظ ا‪ ٚ‬پطؾ‪٥‬س‪ ٜ‬قس ث‪ ٝ‬ؾ‪ٛ‬اَ و‪ٙٙ‬س‪ٌ ٜ‬فت‪ :‬اى اثد‪ ٛ‬دال٘دى‬
‫آ‪٤‬ب ٌٕبٖ ٔى و‪ٙ‬ى تسِ‪٥‬ؽ ٔى و‪ٓٙ‬؟ ٔٗ ز‪ٞ ٜ‬عاض حس‪٤‬ج ضا اظ قرهى و‪ ٝ‬زض‬
‫ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت حس‪٤‬ج ٔ‪ٛ‬ضز تب‪٥٤‬س ‪ٚ ٚ‬ح‪ٛ‬ق ٘ج‪ٛ‬ز تطن وطزْ ‪ٕٞ ٚ‬د‪َ ٗ٥‬د‪ٛ‬ض ثد‪ٕٞ ٝ‬د‪ٗ٥‬‬
‫تٗساز ‪٤‬ب ث‪٥‬كتط اظ قرم ز‪ٍ٤‬ط‪.‬‬

‫{‪}63‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫اٌط چ‪ٙ‬ب٘چ‪ ٝ‬ثب وؿى و‪ ٝ‬نالح‪٥‬ت ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت حس‪٤‬ج ضا ٘ساقت ز‪٤‬ساض ٔى ٕ٘‪ٛ‬ز‬
‫احؿبؼ ذؿتٍى ‪٘ ٚ‬بضاحتى ٕ٘ى وطز ظ‪٤‬طا ٖعْ ضاؾرى و‪ ٝ‬اهلل ث‪ ٝ‬ا‪ٖٙ ٚ‬ب‪٤‬دت‬
‫وطز‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز ؾرت‪ٟ٥‬ب ‪ٔ ٚ‬كمبت ضا ثط ا‪ٕٛٞ ٚ‬اض ٔى ؾبذت‪.‬‬
‫‪ ٚ‬چمسض احؿبؼ ؾٗبزت ‪ ٚ‬ذ‪ٛ‬قجرتى ٔى وطز ‪ٍٙٞ‬بٔى و‪ ٝ‬ثب ادطازى ود‪ٝ‬‬
‫نسالت اظ ذه‪ٛ‬ن‪٥‬بت آ٘بٖ ‪ ٚ‬آحبض تم‪ٛ‬ى ‪ ٚ‬پط‪٥ٞ‬عٌبضى ثط چ‪ٟ‬ط‪ٞ ٜ‬دبى آ٘دبٖ‬
‫ٕ٘ب‪٤‬بٖ ث‪ٛ‬ز ‪٘ ٓٞ‬ك‪ٔ ٗ٥‬ى قس!! ٌ‪٤ٛ‬ب ٔخُ وؿى و‪ ٝ‬ز٘جدبَ ٌٕكدس‪ ٜ‬اـ ٔدى‬
‫ٌطزز ‪ ٚ‬ثب ‪٤‬بدتٗ آٖ ذ‪ٛ‬قحبَ ٔى ٌطزز‪.‬‬
‫ٔٗطدت ا‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬نحبث‪ ٚ ٝ‬تبثٗ‪ ٚ ٗ٥‬تجٕ ا‪ ٚ‬ضا ثطاى تحمك ا‪ ٗ٤‬أط ٔ‪٤ ٟٓ‬دبضى‬
‫ٔى زاز‪.‬‬
‫أبْ اظ قرم ٔز‪ َٟٛ‬وصاة ٔسِؽ تبضن ٕ٘بظ ‪ ٚ‬وؿى ود‪ ٝ‬اظ ا٘زدبْ‬
‫‪ٚ‬ارجبت و‪ٛ‬تب‪ٞ‬ى ٔى و‪ٙ‬س ‪ ٚ‬وؿى و‪ ٝ‬اٖتٕبزى ثط ا‪٥٘ ٚ‬ؿدت ‪ ٚ‬وؿدى ود‪ ٝ‬زض‬
‫أ‪ٛ‬ض ز‪ٙ٤‬ى ادطاٌ ‪ ٚ‬تفط‪ٔ ٍ٤‬ى و‪ٙ‬س حس‪٤‬ج ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ٕ٘ى ودطز‪ٚ .‬لتدى ود‪ٔ ٝ‬دى‬
‫ذ‪ٛ‬اؾت اظ وؿى حس‪٤‬ج ث‪٤ٛٙ‬ؿس اظ اؾٓ و‪ ٚ ٝ٥ٙ‬اظ وؿى و‪ ٝ‬اظ ا‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت وطز‪ٜ‬‬
‫اؾت ٔى پطؾ‪٥‬س‪ .‬اٌط ث‪ ٝ‬نسق ‪ ٚ‬ضاؾتى آٖ ضا‪ٚ‬ى حس‪٤‬ج پدى ٕ٘دى ثدطزى اظ‬
‫‪ٚ‬ى ٔى ذ‪ٛ‬اؾت انُ حس‪٤‬ج ‪٘ ٚ‬ؿر‪ٔ ٝ‬ىت‪ٛ‬ثف ضا ث‪ ٝ‬ا‪٘ ٚ‬كبٖ ز‪ٞ‬س چدطا ود‪ٝ‬‬
‫ا‪ ٚ‬رؿتز‪ٌٛ‬ط احبز‪٤‬ج نح‪٥‬ح ث‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫آ٘چ‪ ٝ‬ضا و‪ ٝ‬قج‪٘ ٟٝ‬بن ث‪ٛ‬ز تطن ٔى ودطز ‪ٞ‬دعاضاٖ حدس‪٤‬ج ضا ثد‪ٔ ٝ‬زدطز‬
‫قج‪ ٟٝ‬اى تطن وطز‪ ٜ‬زض ٔ‪ٛ‬ضز اِزبٕٔ اِهدح‪٥‬ح ٔدى ٌ‪٤ٛ‬دس‪« :‬وتدبة اِزدبٕٔ‬
‫اِهح‪٥‬ح ضا تمط‪٤‬جب] اظ ٔ‪٥‬بٖ قكهس ‪ٞ‬دعاض حدس‪٤‬ج تدس‪ ٗ٤ٚ‬ودطزْ» ا‪٤‬دٗ زلدت‬
‫ٔ‪ٛ‬رت ٌطز‪٤‬س و‪ ٝ‬ثب نس‪ٞ‬ب ٘فط اظ ٔحسح‪ ٚ ٗ٥‬حفدبِ زض ؾدطظٔ‪ٟٙ٥‬بى ٔرتّدف‬
‫ز‪٤‬ساض و‪ٙ‬س ا‪ٔ ٚ‬ى ٌ‪٤ٛ‬س‪« :‬ث‪٥‬ف اظ ‪ٞ‬عاض ق‪٥‬د اظ ‪ٞ‬دط ودساْ ث‪٥‬كدتط اظ ز‪ٞ ٜ‬دعاض‬
‫حس‪٤‬ج ٘‪ٛ‬قتٓ‪ .‬حس‪٤‬خى زض ٘عز ٔٗ ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ز ٘ساضز و‪ ٝ‬ؾ‪ٙ‬سـ ضا شوط ٘ىطز‪ ٜ‬ثبقٓ‪.‬‬
‫{‪}64‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ؾپؽ ؾطظٔ‪ٟٙ٥‬ب‪٤‬ى ضا و‪ ٝ‬ثب ا‪ ٗ٤‬ادطاز ز‪٤‬ساض وطز‪ ٜ‬اؾت شوط ٔدى و‪ٙ‬دس ‪ٔ ٚ‬دى‬
‫ٌ‪٤ٛ‬س‪« :‬ثب ث‪٥‬ف اظ ‪ٞ‬عاض ٘فط اظ ا‪ ُٞ‬حزبظ ٖطاق قبْ ‪ٔ ٚ‬هط ز‪٤‬ساض وطز‪ ٜ‬اْ»‪.‬‬
‫ا‪ ُٞ‬قبْ ‪ ٚ‬رع‪٤‬ط‪ ٜ‬ضا ز‪ٔ ٚ‬طتج‪ ٝ‬ا‪ ُٞ‬ثهط‪ ٜ‬ضا چ‪ٟ‬دبض ٔطتجد‪ ٝ‬ا‪ٞ‬دُ حزدبظ ضا‬
‫قف ؾبَ ‪ ٚ‬تٗساز زدٗبتى ضا و‪ ٝ‬ثب ٔحسح‪ ٗ٥‬ذطاؾبٖ ‪ٚ‬اضز و‪ٛ‬د‪ ٚ ٝ‬ثرساز قدس‪ٜ‬‬
‫اْ ٕ٘ى ت‪ٛ‬ا٘ٓ ثكٕبضْ ‪ ٚ‬وؿى ضا اظ ا‪ ٗ٤‬ادطاز ٘‪٥‬بدتٓ و‪ ٝ‬زض ا‪ ٗ٤‬أ‪ٛ‬ض ثب ز‪ٍ٤‬طاٖ‬
‫اذتالف زاقت‪ ٝ‬ثبقس (ا‪ ٗ٤‬ل‪ ُٕٖ ٚ َٛ‬اؾت ‪ ٚ‬لطآٖ والْ اهلل ٔدى ثبقدس) زض‬
‫ٔ‪ٛ‬ضز وتبة «اِزبٕٔ اِهح‪٥‬ح» ٔى ٌ‪٤ٛ‬س‪:‬‬
‫«زض ا‪ ٗ٤‬وتبة رع احبز‪٤‬ج نح‪٥‬ح احبز‪٤‬ج ز‪ٍ٤‬طى شوط ٘ىطزْ ‪ ٚ‬ثؿد‪٥‬بضى‬
‫اظ احبز‪٤‬ج ضا ث‪ّٖ ٝ‬ت َ‪ٛ‬ال٘ى قسٖ تطن وطزْ»‪.‬‬
‫ا‪ٔ ٚ‬ى ت‪ٛ‬ا٘ؿت ‪ٞ‬عاضاٖ حس‪٤‬ج ز‪ٍ٤‬ط ضا ايبد‪ ٝ‬و‪ٙ‬س ‪ِٚ‬ى ث‪ ٝ‬تس‪ ٗ٤ٚ‬آ٘چ‪ ٝ‬ود‪ٝ‬‬
‫‪٤‬ه ٔؿّٕبٖ اظ ٖجبزات ‪ٗٔ ٚ‬بٔالت ‪ ٚ‬آزاة ‪ ٚ‬تفؿ‪٥‬ط احت‪٥‬بد زاضز اوتفب ودطز ‪ٚ‬‬
‫آٖ ضا ٔ‪ٙ‬حهط ث‪ ٝ‬وتبثى دم‪ٟ‬ى ٔب٘‪ٙ‬س ٔ‪َٛ‬بى أبْ ٔبِه ٘‪ٕٛٙ‬ز‪ .‬احبز‪٤‬خى ضا و‪ٝ‬‬
‫قره‪٥‬ت ‪٤‬ه ٔؿّٕبٖ ضا ث‪ٚ ٝ‬ر‪ٛ‬ز آ‪ٚ‬ضز‪ ٚ ٜ‬ش‪ ٚ ٗٞ‬ثه‪٥‬طت قرم ضا اظ ّٖٓ‬
‫‪ٗٔ ٚ‬طدت ٔ‪ٛٙ‬ض ٔى و‪ٙ‬س زض آٖ شوط وطز‪ ٜ‬اؾت‪= .‬ذتٓ ؾر‪ٙ‬بٖ اؾتبز ل‪ٙ‬س‪<ُ٤‬‬

‫{‪}65‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫انگیزه هاى تألیف صدیح ةخارى‬
‫اؾجبة ‪ ُّٖٚ‬آ٘طا ا‪ ّٖٓ ُٞ‬چ‪ ٗ٥ٙ‬ث‪٥‬بٖ زاقت‪ ٝ‬ا٘س‪:‬‬
‫‪1‬د زض ٖهط أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل وتبث‪ٟ‬دب‪ٔ ٢‬رتّفد‪ ٣‬زض ٔدتٗ حدس‪٤‬ج‬
‫تإِ‪٥‬ف ٌطز‪٤‬س أب چ‪ ٕٝٞ ٖٛ‬آٖ وتبث‪ٟ‬ب قبُٔ احبز‪٤‬ج نح‪٥‬ح ‪ ٚ‬يدٗ‪٥‬ف ثد‪ٛ‬ز‬
‫أبْ ضحٕ‪ ٝ‬اهلل تهٕ‪ٌ ٓ٥‬طدت وتبث‪ ٣‬تإِ‪٥‬ف ٕ٘ب‪٤‬دس ود‪ ٝ‬دمدٍ حدب‪ ٢ٚ‬احبز‪٤‬دج‬
‫نح‪٥‬ح ضؾ‪ َٛ‬اهلل نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ثبقس‪ .‬اهلل ٘‪٥‬ع ا‪ ٚ‬ضا زض ا‪ ٗ٤‬ودبض ‪٤‬دبض‪٢‬‬
‫ٕ٘‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬ؾطا٘زبْ ٔ‪ٛ‬دك ث‪ ٝ‬تإِ‪٥‬ف آٖ قس‪.‬‬
‫‪2‬د ض‪ٚ‬ظ‪ ٢‬أبْ اؾحبق ثٗ ضا‪ ٝ٤ٛٞ‬ح‪ ٣ّٓٙ‬اؾتبز أبْ ثربض‪ ٢‬ذُدبة ثد‪ٝ‬‬
‫قبٌطزا٘ف ٌفت‪« :‬چ‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ة ث‪ٛ‬ز اٌط احبز‪٤‬ج ضؾ‪ َٛ‬اهلل نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ‬
‫زض وتبث‪ٔ ٣‬رتهط رٕٕ آ‪ٚ‬ض‪ ٣ٔ ٢‬قس»‪ .‬ا‪ ٗ٤‬ؾرٗ ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ٝ‬‬
‫اهلل ضا ث‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ز رّت وطز ‪ ٚ‬اٍ٘‪٥‬ع‪ ٜ‬ا‪ ٢‬قس تب ا‪٤‬كبٖ ثد‪ ٝ‬رٕدٕ آ‪ٚ‬ض‪ ٢‬احبز‪٤‬دج‬
‫‪ٕٞ‬ت ٌٕبضز‪.‬‬
‫‪3‬د ذ‪ٛ‬ز أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ ٣‬دس‪« :‬قدج‪ ٣‬ضؾد‪ َٛ‬اهلل ندّ‪ ٣‬اهلل‬
‫ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ضا ذ‪ٛ‬اة ز‪٤‬سْ ‪٤ٌٛ ٚ‬ب ٔٗ ض‪ٚ‬ثط‪٤ٚ‬ف ا‪٤‬ؿتبز‪ ٜ‬اْ ‪ ٚ‬ثب ‪٤‬ه ثبز ثدعٖ‬
‫حكطات ضا اظ ا‪ ٚ‬ز‪ٚ‬ض ٔ‪ ٣‬و‪ .ٓٙ‬ا‪ ٗ٤‬ذ‪ٛ‬اة ضا ثطا‪ ٢‬تٗج‪٥‬ط و‪ٙٙ‬سٌبٖ ثبظٌ‪ ٛ‬ودطزْ‬
‫آ٘‪ٟ‬ب ٘‪٥‬ع چ‪ ٗ٥ٙ‬تٗج‪٥‬ط وطز٘س و‪ :ٝ‬قٕب احبز‪٤‬ج رّٗ‪ ٣‬ضا اظ ضؾد‪ َٛ‬اهلل ندّ‪ ٣‬اهلل‬
‫ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ز‪ٚ‬ض ٔ‪ ٣‬ؾبظ‪٤‬س»‪.‬‬
‫ا‪ ٗ٤‬ذ‪ٛ‬اة ‪٤ ٓٞ‬ى‪ ٣‬اظ اٍ٘‪٥‬ع‪ٞ ٜ‬ب‪ ٢‬تإِ‪٥‬ف نح‪٥‬ح ثربض‪ٌ ٢‬طز‪٤‬س‪.‬‬
‫زض ٔمسٔ‪« ٢ٝ‬دتح اِجبض‪ »٢‬آٔس‪ ٜ‬اؾت‪:‬‬
‫نح‪٥‬ح ثربض‪َ ٢‬جك ان‪ٖ َٛ‬بْ تإِ‪٥‬ف ٘كس‪ ٜ‬ثّى‪٤ ٝ‬ه ٔطتجد‪ ٝ‬زض ٔؿدزس‬
‫اِحطاْ تطارٓ ا‪ ٚ‬ضا آٔبز‪ ٜ‬ؾبذت ‪ ٚ‬زض ٘‪ٛ‬ثت ز‪ ْٚ‬زض و‪ٙ‬بض ض‪ٚ‬ي‪ ١‬اَ‪ٟ‬دط آ٘‪ٟ‬دب ضا‬

‫{‪}66‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫اظ ‪ٕٞ‬س‪ٍ٤‬ط رسا ؾبذت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬ثب اؾتربض‪ ٚ ٜ‬غؿُ ‪ٚ ٚ‬ي‪ٛ‬ء ‪ ٚ‬ازا‪ ٢‬ز‪ ٚ‬ضوٗت ٕ٘دبظ‬
‫‪1‬‬
‫‪ٚ‬لتب] د‪ٛ‬لتب] زض ٔست ‪ 16‬ؾبَ ض‪ٚ‬ا‪٤‬بت ‪ ٚ‬آحبض ضا ٘‪ٛ‬قت‪ٙ‬س‪.‬‬

‫‪ -1‬تاؾیب أکامٓ‪ ،)441/24( :‬وهؼی أمدؿی‪.684 :ً ،‬‬

‫{‪}67‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫روش تدقیقى انام ةخارى رخهه اهلل‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬پؽ اظ غ‪ٛ‬ض ‪ ٚ‬زلت ‪ٚ‬تإُٔ ظ‪٤‬دبز زض ٔد‪ٛ‬ضز احبز‪٤‬دج ‪ٚ‬تفى‪٥‬ده‬
‫حس‪٤‬ج نح‪٥‬ح اظ حس‪٤‬ج يدٗ‪٥‬ف زض ر‪ٟ‬دت اذدص ‪ٚ‬لجد‪ َٛ‬حدس‪٤‬ج اظ ضا‪٤ٚ‬دبٖ‬
‫حس‪٤‬ج قطا‪ ٣ُ٤‬ذبل ‪ٚ‬يٕ وطز و‪ٞ ٝ‬طٌب‪ ٜ‬حدس‪٤‬خ‪ ٣‬ثدب قدطا‪ٛٔ ٢ٚ ٍ٤‬اددك‬
‫‪ٚ‬ثطاثط ث‪ٛ‬ز آٖ ضا ٔ‪ ٣‬پص‪٤‬طدت زض غ‪٥‬ط آٖ حس‪٤‬ج ٔصو‪ٛ‬ض ضا لج‪ ٣ٕ٘ َٛ‬وطز‪.‬‬
‫‪ٞ‬طچ‪ٙ‬س ثربض‪ ٢‬زض ‪٥ٞ‬چ ‪٤‬ه اظ آحبض ذ‪ٛ‬ز اظ ل‪ٛ٥‬ز ‪ٚ‬قطا‪ ٍ٤‬ذبن‪ ٣‬و‪ ٝ‬زض اذص‬
‫‪ٚ‬لج‪ٚ َٛ‬يٕ ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬شودط ٘ىدطز‪ِٚ ٜ‬د‪ ٣‬ائٕد‪ ٢ ٝ‬حدس‪٤‬ج قدطا‪ ٍ٤‬ا‪ ٚ‬ضا چ‪ٙ‬د‪ٗ٥‬‬
‫تكر‪٥‬م زاز‪ ٜ‬ا٘س‪:‬‬
‫‪ )1‬اتصيفل ظنذ‪ :‬ؾ‪ٙ‬س ‪٤‬ب اؾ‪ٙ‬بز ضربَ ‪٤‬ب ضا‪٤ٚ‬بٖ حس‪٤‬ج ا٘س ود‪٤ ٝ‬ىد‪ ٣‬اظ‬
‫ز‪ٍ٤‬ط‪ ٢‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ٔ‪ ٣‬و‪ٙٙ‬س تب آ٘ى‪ ٝ‬ؾّؿّ‪ ٢ٝ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬دت ‪٤‬دب ظ٘ز‪٥‬دط‪ ٢ٜ‬ؾد‪ٙ‬س ضا ثد‪ٝ‬‬
‫ضؾ‪ َٛ‬اهلل نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ٔ‪ ٣‬ضؾب٘‪ٙ‬س‪ .‬قدطٌ ثردبض‪ ٢‬آ٘ؿدت ود‪ ٝ‬ا‪٤‬دٗ‬
‫ؾّؿّ‪ ٢ ٝ‬ضا‪٤ٚ‬بٖ ثب‪٤‬س ٔتهُ ثبقس ‪ٚ‬زض آٖ ؾىتٍ‪ ٣‬پس‪٤‬دس ٘‪٥‬بٔدس‪ ٜ‬ثبقدس ود‪ٝ‬‬
‫‪ ٗ٥ٕٞ‬پ‪ٛ٥‬ؾتٍ‪ ٣‬ضا اتهبَ ؾ‪ٙ‬س ٌ‪ٙ٤ٛ‬س‪ ٣ِٚ .‬اٌط اظ ظ٘ز‪٥‬ط‪ ٢ٜ‬ؾ‪ٙ‬س ‪٤‬ه ‪٤‬ب چ‪ٙ‬دس‬
‫ضا‪ ٢ٚ‬ؾبلٍ قس‪ ٜ‬ثبقس آٖ حس‪٤‬ج ضا ٔ‪ٙ‬مُدٕ ٌ‪ٙ٤ٛ‬دس ود‪ٔ ٝ‬د‪ٛ‬ضز لجد‪ َٛ‬أدبْ‬
‫ثربض‪٘ ٢‬ج‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫‪ )2‬تضکیيشر ساو يفن‪ :‬ثربض‪ ٢‬زض پص‪٤‬طـ حس‪٤‬ج حدبالت ضا‪٤ٚ‬دبٖ ضا زض‬
‫٘ٓط زاقت‪ٚ ٝ‬آ٘‪ٟ‬ب ضا ٘مس ٔ‪ ٣‬و‪ٙ‬س ‪ ٚ‬احبز‪٤‬خ‪ ٣‬ضا ٔ‪ ٣‬پص‪٤‬طز و‪ ٝ‬ضا‪ ٢ٚ‬آٖ ٔؿّٕبٖ‬
‫نبزق ث‪ٛ‬ز‪ٔٚ ٜ‬سِؽ (پ‪ٟٙ‬بٖ و‪ٙٙ‬س‪٘ ٢ ٜ‬بْ ق‪٥‬د ذ‪ٛ‬ز) ٘جبقدس ‪ ٚ‬زض حد‪ٛ‬اؼ ‪٢ٚ‬‬
‫اذتالَ ضخ ٘دساز‪ ٜ‬ثبقدس ‪ٚ‬ثد‪ ٝ‬ندفت ٖدساِت ٔتهدف ثبقدس ‪ٚ‬لد‪ ٢ٜٛ‬يدجٍ‬
‫‪ٚ‬حبدٓ‪ ٢ٝ‬ل‪ ٢ٛ‬زاقت‪ ٝ‬ثبقس ؾّ‪ ٓ٥‬اِص‪ ٗٞ‬لّ‪ ُ٥‬اِ‪ٚ ٓٞٛ‬ؾّ‪ ٓ٥‬اإلٖتمبز ثبقس‪.‬‬

‫{‪}68‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫زضثبض‪ ٢ ٜ‬ز‪ ٚ‬قطٌ د‪ٛ‬ق ‪ٍٕٞ‬بٖ اتفبق ٘ٓدط زاض٘دس ‪ِٚ‬د‪ ٣‬ائٕد‪ ٢ٝ‬حدس‪٤‬ج‬
‫قطا‪ ٍ٤‬ز‪ٍ٤‬ط‪ ٢‬ضا ٘‪٥‬ع شوط وطز‪ ٜ‬ا٘س و‪ ٝ‬زض ثطذ‪ٔ ٣‬د‪ٛ‬اضز زچدبض اذدتالف ٘ٓدط‬
‫قس‪ ٜ‬ا٘س‪:‬‬
‫اث‪ٛ‬إِٕٗط ٔجبضن ثٗ احٕس ٌفت‪ ٝ‬اؾت‪ :‬قطٌ ثردبض‪ ٢‬آ٘ؿدت ود‪ :ٝ‬ظٔدب٘‪٣‬‬
‫حس‪٤‬خ‪ ٣‬ضا اؾترطاد ٔ‪ ٣‬و‪ٙ‬س و‪ ٝ‬ضا‪٤ٚ‬بٖ آٖ تب آ٘ى‪ ٝ‬ثد‪ ٝ‬ندحبث‪ٔ ٣‬كد‪ٟٛ‬ض ٔد‪٣‬‬
‫ضؾس حم‪ ٝ‬ثبق‪ٙ‬س ‪ ٚ‬زض احجبت حم‪ ٝ‬ث‪ٛ‬زٖ ا‪٤‬كبٖ اذتالد‪٘ ٣‬جبقس ‪ٚ‬اؾ‪ٙ‬بز آٖ ٔتهُ‬
‫ث‪ٛ‬ز‪ٚ ٜ‬لُٕ ٘كس‪ ٜ‬ثبقس‪ ٚ .‬اٌط اظ آٖ نحبث‪ ٣‬ز‪ ٚ‬ضا‪٤ ٢ٚ‬دب ثد‪٥‬ف اظ آٖ ض‪ٚ‬ا‪٤‬دت‬
‫وطز‪ ٜ‬ثبق‪ٙ‬س ث‪ٟ‬تط ‪ٞٚ‬طٌب‪ ٜ‬ث‪٥‬ف اظ ‪٤‬ه ضا‪ ٢ٚ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ٘ىطز‪ ٜ‬ثبقس ٔكدط‪ ٌٚ‬ثدط‬
‫آ٘ى‪َ ٝ‬ط‪٤‬ك ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ‪ ٢ٚ‬نح‪٥‬ح ثبقس ‪ٕٞ‬بٖ ثؿ‪ٙ‬س‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫حبوٓ اث‪ٖٛ‬جساهلل ٌفت‪ ٝ‬اؾت‪ :‬قطٌ ثربض‪ٔٚ ٢‬ؿّٓ آٖ اؾت و‪ ٝ‬اظ ندحبث‪٣‬‬
‫ز‪ ٚ‬ضا‪٤ٚ ٢ٚ‬ب ث‪٥‬ف اظ آٖ ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت وطز‪ ٜ‬ثبقس ‪ٚ‬ؾپؽ اظ تبثٗ‪ٔ ٣‬ك‪ٟٛ‬ض ز‪ ٚ‬ضا‪٢ٚ‬‬
‫حم‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت وطز‪ ٜ‬ثبق‪ٙ‬س‪.‬‬
‫ّٖٕبء ثط ا‪ ٗ٤‬ؾرٗ حبوٓ ا‪٤‬طاز ٌطدت‪ ٝ‬ا٘س‪ .‬ظ‪٤‬طا ثربض‪ٔٚ ٢‬ؿّٓ احدبز‪٤‬خ‪ ٣‬ضا‬
‫اؾترطاد وطز‪ ٜ‬ا٘س و‪ ٝ‬دمدٍ ضا‪ ٢ٚ‬اظ ندحبث‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬دت ودطز‪ ٜ‬اؾدت‪ .‬ث‪ٙ‬دبثطا‪ٗ٤‬‬
‫ؾرٗ ‪٘ ٢ٚ‬مى ٔ‪ ٣‬ق‪ٛ‬ز ‪ ٣ِٚ‬ثرف ز‪ٍ٤‬ط ؾدرٗ ‪ ٢ٚ‬ضا تإ‪٥٤‬دس ودطز‪ٔ ٜ‬د‪٣‬‬
‫ٌ‪ٙ٤ٛ‬س‪ :‬قطَ‪ ٣‬ضا و‪ ٝ‬حبوٓ شوط وطز‪ ٜ‬اؾت ‪ٞ‬طچ‪ٙ‬س زض ٔ‪ٛ‬ضز ثًٗ‪ ٣‬اظ ندحبث‪ٝ‬‬
‫و‪ ٝ‬اظ ا‪٤‬كبٖ حس‪٤‬ج اؾترطاد وطز‪ ٜ‬ا٘س ٘مى ٔ‪ ٣‬ق‪ٛ‬ز ‪ِٚ‬د‪ ٣‬زضثدبض‪ ٜ‬وؿدب٘‪٣‬‬
‫ثٗس اظ نحبث‪ ٝ‬اٖتجبض پ‪٥‬سا ٔ‪ ٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ثب ا‪ ٗ٤‬ق‪ ٚ ٜٛ٥‬ض‪ٚ‬ـ تحم‪٥‬م‪ ٣‬اؾّ‪ٛ‬ة ‪ٚ‬دٗ رس‪٤‬س‪ ٢‬زض ر‪ٟ‬دت‬
‫اذص ‪ٚ‬لج‪ َٛ‬حس‪٤‬ج ث‪٥ٔ ٝ‬بٖ آ‪ٚ‬ضز ‪ٚ‬ثس‪ٚ ٗ٤‬ؾد‪ ّٝ٥‬حدس‪٤‬ج يدٗ‪٥‬ف ضا اظ حدس‪٤‬ج‬
‫نح‪٥‬ح تٕ‪٥٥‬ع وطز ‪ٚ‬ثب ا‪َ ٗ٤‬ط تحم‪٥‬ك تح‪ ٣ِٛ‬زض ّٖٓ حس‪٤‬ج پس‪٤‬دس آ‪ٚ‬ضز ود‪ٝ‬‬
‫٘‪ ٝ‬ت‪ٟٙ‬ب ٔ‪ٛ‬ضز لج‪ َٛ‬رٕ‪ٟٛ‬ض ّٖٕب‪ ٢‬حس‪٤‬ج ٔٗبنط ‪ ٢ٚ‬لطاض ٌطدت ثّىد‪ ٝ‬پدؽ‬
‫{‪}69‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫اظ ‪٥٘ ٢ٚ‬ع ؾب‪٤‬ط ٔحسح‪ ٗ٥‬ث‪ ٢ٚ ٝ‬تإؾ‪ ٣‬رؿت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬ضا‪ ٢ٚ ٜ‬ضا ازأ‪ ٝ‬زاز٘س‪ٔ .‬ؿّٓ‬
‫ثٗ حزبد و‪ ٝ‬اظ ٔٗبندط‪ ٗ٤‬ا‪ٚ‬ؾدت ‪ٕٞ‬د‪ ٗ٥‬ض‪ٚ‬ـ ضا اظ ‪ ٢ٚ‬آٔ‪ٛ‬ذدت ‪ ٚ‬اظ ‪٢ٚ‬‬
‫تجٗ‪٥‬ت ٕ٘‪ٛ‬ز ‪ٚ‬وتبة ٔٗط‪ٚ‬ف ذد‪ٛ‬ز «ندح‪٥‬ح ٔؿدّٓ‪ »1‬ضا ثدط ‪ٕٞ‬د‪ ٗ٥‬اؾدّ‪ٛ‬ة‬
‫ته‪٥ٙ‬ف وطز‪ .‬ؾپؽ ٔحسح‪ ٗ٥‬ثعضي ز‪ٍ٤‬ط ثب پ‪٥‬ط‪ ٢ٚ‬اظ ق‪ ٢ٜٛ٥‬تحم‪٥‬م‪ ٣‬ضا‪ ٜ‬ا‪ٚ‬‬
‫ضا ازأ‪ ٝ‬زاز٘س ‪ٚ‬ثد‪ ٝ‬تهد‪٥ٙ‬ف وتدت حدس‪٤‬ج پطزاذت‪ٙ‬دس ‪ٚ‬وتجد‪ ٣‬چد‪« ٖٛ‬ردبٕٔ‬
‫تطٔص‪« ٚ »2٢‬ؾ‪ ٗٙ‬ؤث‪ ٣‬زا‪ٚ‬ز‪٘«ٚ »3‬ؿبئ‪« ٚ »4٣‬اثٗ ٔبر‪ »5ٝ‬ته‪٥ٙ‬ف ‪ٚ‬تدس‪ٗ٤ٚ‬‬
‫ٌطز‪٤‬س و‪ٔ ٝ‬زٕ‪ ٢ٖٝٛ‬آ٘‪ٟ‬ب ضا «نحبح ؾت‪٤ »ٝ‬دب «وتدت ؾدت‪( ٝ‬وتدت قدف‬
‫ٌب٘‪ ٢ ٝ‬حس‪٤‬خ‪ٔ »)٣‬ؿٕ‪ٌ ٣‬طز‪٤‬س‪ٚ .‬زض ‪ ٗ٥ٕٞ‬ز‪ٚ‬ض‪ ٜ‬اؾت و‪ٔ ٝ‬حسح‪ ٗ٥‬اٌدط ثد‪ٝ‬‬
‫ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ‪ٚ‬يجٍ ‪٤ ٢ٚ‬م‪ ٗ٥‬حبنُ ٔ‪ ٣‬وطز٘دس آٖ ضا ٔد‪ ٣‬پص‪٤‬طدت‪ٙ‬دس‪ٕٞ .‬چ‪ٙ‬دبٖ‬
‫ٔفى‪ٛ‬ض‪ ٢ ٜ‬رطح ‪ٚ‬تٗس‪ ُ٤‬ث‪٥ٔ ٝ‬بٖ آٔس‪ .‬چ‪ٙ‬ب٘ى‪ ٝ‬اٌط ضا‪ ٢ٚ‬ا‪ٛٔ ٢‬ضز ردطح ‪ٚ‬الدٕ‬

‫‪ -1‬که امدٗ ممٕم ب شردد نیىدپىؿی آنـا ذمق آوؿی منهىػ‪ ،‬و ػؿ لهدٓ ‪ 204‬هرهـی ػؿ نیىهدبىؿ متىٔهؼ‬
‫وؼ‪ ،‬و ذدٔب اینمت که ػؿ هامن ؿوفی که امدٗ ودوفی ػؿ گؾوته بهىػ (یفنهی لهدٓ ‪ 204‬هرهـی) امهدٗ‬
‫ممٕم نیىدپىؿی متىٔؼ وؼ! و نادیتد ػؿ لدٓ ‪ 261‬هرـی ػؿ ل ‪ 57‬لدٔگی ػؿ واـ نٍههـ آبهدػ نقػیهک‬
‫نیىدپىؿ ػؿگؾوت‪ ،‬ؿشمة هللا ـٕیه‪ .‬و ای کتدب مىتمٖ بـ تٍـیبهد ‪ 7275‬شهؼیخ بهد مکهـؿ مهی بدوهؼ‪ ،‬و‬
‫‪ 4000‬شؼیخ بؼون مکـؿ‪.‬‬
‫‪ -2‬که امدٗ أبى ـیمی مصمؼ تـمؾی آنـا ذمق آوؿی منىػ‪ ،‬و ػؿ لدٓ ‪ 209‬هرهـی ػؿ وهاـ تـمهؾ متىٔهؼ‬
‫وؼ‪ ،‬و نادیتد ػؿ لدٓ ‪ 279‬هرـی ػؿ ل ‪ 70‬لدٔگی ػؿ گؾوت‪.‬‬
‫‪ -3‬که امدٗ أبى ػاوػ لرمتدنی آنـا ذمق آوؿی منىػ‪ ،‬و ػؿ لدٓ ‪ 202‬هرـی ػؿ لرمتدن بهه ػنیهد آمهؼ‪ ،‬و‬
‫نادیتد ػؿ لدٓ ‪ 275‬هرـی و ػؿ ل ‪ 73‬لدٔگی ػؿ بٍهـه ػؿگؾوهت‪ .‬کتهدبي مىهتمٖ بهـ تٍـیبهد ‪4800‬‬
‫شؼیخ همت‪.‬‬
‫‪ -4‬که امدٗ أشمؼ ب وفیب نمدئی آنـا ذمق آوؿی منىػ‪ ،‬و ػؿ لدٓ ‪ 215‬هرـی ػؿ واـ نمد ػؿ ظـالدن‬
‫متىٔؼ وؼ‪ ،‬و نادید ػؿ لدٓ ‪ 303‬هرـی ػؿ ل ‪ 88‬لدٔگی ػؿ ػمىَ ػؿگؾوت‪.‬‬
‫‪ -5‬که امدٗ مصمؼ ب یقیؼ اب مدذه ٌقوینی آنهـا ذمهق آوؿی منهىػ‪ ،‬و ػؿ لهدٓ ‪ 209‬هرهـی ػؿ ٌهقوی‬
‫متىٔؼ وؼ‪ ،‬و نادیتد ػؿ لدٓ ‪ 64‬لدٔگی ػؿ مده مبدؿک ؿمضدن ػؿ لدٓ ‪ 273‬هرـی ػؿگؾوت‪ ،‬ای کتهدب‬
‫تٍـیبد مىتمٖ بـ ‪ 4341‬شؼیخ می بدوؼ‪.‬‬
‫{‪}71‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ٔ‪ ٣‬قس ض‪ٚ‬ا‪٤‬تف ضا ضز ٔ‪ ٣‬وطز٘س ‪ٚ‬حس‪٤‬خف ضا ٕ٘‪ ٣‬پص‪٤‬طدت‪ٙ‬س ‪ٛٔ ٗ٥ٕٞٚ‬ردت‬
‫قس تب ّٖٓ «ٔٗطدت اِطربَ» ث‪٥ٔ ٝ‬دبٖ آ‪٤‬دس‪ٙٗ٤ .‬د‪ ٣‬احد‪ٛ‬اَ ضا‪٤ٚ‬دبٖ اظ ِحدبِ‬
‫‪1‬‬
‫ٔطاتت ‪ٚ‬حم‪ ٝ‬ث‪ٛ‬زٖ ‪ٚ‬يجٍ زض ٘ٓط ٌطدت‪ ٣ٔ ٝ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫‪ -1‬لیـ اإلمدٗ أبعدؿی‪.152 :ً ،‬‬

‫{‪}71‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ترتیب صدیح ةخارى‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬وتبة نح‪٥‬ح ضا ث‪ ٝ‬وتت ‪ ٚ‬وتت ضا اث‪ٛ‬اة ٔرتّف تمؿ‪ٕ٘ ٓ٥‬د‪ٛ‬ز‪ٜ‬‬
‫اؾت وتبة نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬قبُٔ ‪ 97‬وتبة ‪ 3450ٚ‬ثبة ٔ‪٣‬ثبقس‪.‬‬
‫أبْ وتبثف ضا ث‪ ٝ‬وتبة (ثسء اِ‪ٛ‬ح‪ )٣‬آغبظ وطز‪ ٜ‬ؾپؽ وتبة ا‪ٕ٤‬دبٖ ثٗدس‬
‫وتبة َ‪ٟ‬بضت آٍ٘ب‪ٕ٘ ٜ‬بظ ثٗسـ ظوبت ؾپؽ ض‪ٚ‬ظ‪ ٜ‬ثٗدس حدذ شودط ٕ٘د‪ٛ‬ز‪ٜ‬‬
‫اؾت‪ .‬ؾپؽ وتدبة ث‪٥‬د‪ٗٔ( ٔٛ‬دبٔالت) ضا آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬ثٗدس اظ ٔٗدبٔالت ٔطادٗدبت‪:‬‬
‫ق‪ٟ‬بزات نّح ‪ٚ‬ن‪٥‬ت ‪ٚ‬لف ‪ٚ‬ر‪ٟ‬بز شوط وطز‪ ٜ‬اؾت‪.‬آٍ٘ب‪ ٜ‬ثطذ‪ ٣‬اث‪ٛ‬اة غ‪٥‬ط‬
‫دم‪ٔ ٣ٟ‬ب٘‪ٙ‬س‪ :‬آغبظ آدط‪ٙ٤‬ف زاؾتبٖ ظ٘سٌ‪ ٣‬پ‪٥‬بٔجطاٖ ث‪ٟ‬كدت ‪ ٚ‬ز‪ٚ‬ظخ ؾدپؽ‬
‫ٔ‪ٙ‬بلت لط‪٤‬ف ‪ ٚ‬دً‪ّ٥‬ت انحبة پ‪٥‬بٔجط شوط وطز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫ثٗس اظ آٖ ؾ‪٥‬طت ‪ ٚ‬غع‪ٜٞٚ‬ب‪ ٢‬پ‪٥‬بٔجط نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪٥‬د‪ٚ ٝ‬آِد‪ٚ ٝ‬ؾدّٓ آ‪ٚ‬ضز‪ٚ ٜ‬‬
‫ثٗس اظ آٖ وتبة تفؿ‪٥‬ط شوط ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫ؾپؽ ث‪ ٝ‬دم‪ ٝ‬ثطٌكت‪ ٚ ٝ‬وتبة ٘ىبح َالق ‪٘ ٚ‬فمد‪ ٝ‬شودط ودطز‪ ٜ‬ؾدپؽ‬
‫وتبة ذ‪ٛ‬ضاو‪ٞ٣‬ب ثٗس ٘‪ٛ‬ق‪٥‬س٘‪ٞ٣‬ب ‪ ٚ‬ثٗس اظ آٖ وتبة َت ؾپؽ وتبة ازة‬
‫‪ ٚ‬اؾتئصاٖ (اربظ‪ )ٜ‬شوط وطز‪ ٜ‬ؾپؽ وتبة ٘ص‪ٚ‬ض ‪ ٚ‬وفبضات ثٗس وتدبة حدس‪ٚ‬ز‬
‫آ‪ٚ‬ضز‪ ٚ ٜ‬ؾپؽ وتبة تٗج‪٥‬ط ذ‪ٛ‬اة ‪ ٚ‬ثٗس وتبة دتٗ ثٗس وتدبة اٖتهدبْ ثد‪ٝ‬‬
‫وتبة ‪ ٚ‬ؾ‪ٙ‬ت شوط ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬زض اذ‪٥‬ط ثب وتبة ت‪ٛ‬ح‪٥‬س وتبثف ضا ث‪ ٝ‬پب‪٤‬بٖ ضؾب٘س‪ٜ‬‬
‫اؾت‪.‬‬
‫ٌفت‪ ٣ٙ‬اؾت و‪ ٝ‬ثطحؿت اذتالف ٘ؿر‪ٞٝ‬ب‪ ٢‬نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬زض تمدس‪ٚ ٓ٤‬‬
‫تإذ‪٥‬ط ثطذ‪ ٣‬وتت ‪ ٚ‬اث‪ٛ‬اة اذتالف ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ز زاضز‪.‬‬
‫أبْ ثربض‪ٌ ٢‬ب‪ ٣ٞ‬زض ‪٤‬ه ثبة حس‪٤‬خ‪ ٣‬ضا ثه‪ٛ‬ضت ٔرتهط شودط ٔد‪٣‬و‪ٙ‬دس‬
‫ؾپؽ زض رب‪ ٢‬ز‪ٍ٤‬ط ‪ٕٞ‬بٖ حدس‪٤‬ج ضا ثهد‪ٛ‬ضت وبٔدُ ‪ُٔ ٚ‬د‪ٔ َٛ‬د‪٣‬آ‪ٚ‬ضز ‪ٚ‬‬

‫{‪}72‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ثطذ‪ ٣‬اظ احبز‪٤‬ج ضا ثطا‪ ٢‬اؾتسالَ ٔؿبئُ دم‪ٟ‬د‪ ٣‬زض رب‪ٞ‬دب‪ٔ ٢‬رتّدف تىدطا‬
‫ٔ‪ٕ٘٣‬ب‪٤‬س و‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬ذ‪ٛ‬زـ ٕ٘ب‪٤‬بٍ٘ط زا٘ف ‪ ٚ‬دم‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ ٢‬اؾت‪.‬‬
‫أبْ اثٗ ذع‪٤ٌٛ ٣ٔ ٕٝ٤‬س‪« :‬وؿ‪ ٣‬زض ظ‪٤‬ط ٌؿتط‪ ٢ٜ‬ا‪ ٗ٤‬آؾٕبٖ آٌب‪ٞ‬تط ث‪ٝ‬‬
‫حس‪٤‬ج ضؾ‪ َٛ‬اهلل نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾدّٓ ‪ ٚ‬حدبدٓتط اظ ٔحٕدس ثدٗ اؾدٕبٖ‪ُ٥‬‬
‫ثربض‪ٚ ٢‬ر‪ٛ‬ز ٘ساضز»‪ .‬ا‪ ٚ‬قرهد‪ٔ ٣‬زت‪ٟ‬دس زض دمد‪ ٝ‬ثد‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬زلدت ٖز‪٥‬جد‪ ٣‬زض‬
‫اؾت‪ٙ‬جبٌ حس‪٤‬ج زاقت چ‪ٙ‬ب٘ى‪ٖٙ ٝ‬ب‪ ٗ٤ٚ‬اث‪ٛ‬اة ا‪ ٚ‬زض نح‪٥‬حف ثساٖ قد‪ٟ‬بزت‬
‫ٔ‪ ٣‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬
‫=‪ٕٞ‬چ‪ٙ‬بٖ< ق‪٥‬د اثٗ ٖخ‪ ٗ٥ٕ٥‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل زض وتبة «ٔهُّح اِحس‪٤‬ج» ٔد‪٣‬‬
‫٘‪٤ٛ‬ؿس‪ :‬أبْ ثربض‪ ٢‬زض تطارٓ (ٖ‪ٙ‬ب‪ )ٗ٤ٚ‬اثد‪ٛ‬اة وتدبثف اؾدت‪ٙ‬جبَبت زل‪٥‬دك ‪ٚ‬‬
‫ربِت دم‪ ٣ٟ‬ضا شوط ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت ‪ ٚ‬ث‪ٕٞ ٝ‬د‪ ٗ٥‬ؾدجت ّٖٕدب ٌفتد‪ ٝ‬ا٘دس‪« :‬دمد‪ٝ‬‬
‫اِجربض‪ ٢‬د‪ ٣‬تطارٓ اث‪ٛ‬اث‪ ٣ٙٗ٤ »ٝ‬دم‪ ٝ‬ثربض‪ ٢‬زض تطارٓ اث‪ٛ‬اة وتدبثف ٘‪ٟ‬فتد‪ٝ‬‬
‫اؾت‪ .‬زض و‪ٙ‬بض نح‪٥‬ح ث‪ٛ‬زٖ تٕبْ احبز‪٤‬ج ا‪ ٗ٤‬وتبة ‪ ٗ٥ٕٞ‬أتعاد حدس‪٤‬خ‪ٚ ٣‬‬
‫دم‪ ٣ٟ‬و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬آٖ آضاؾت‪ ٝ‬اؾت ث‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬وتبة ٔ‪ٙ‬عِت ذبن‪ ٣‬ضا ثرك‪٥‬س‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫‪ٕٞ‬چ‪ ٗ٥ٙ‬زض نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬احبز‪٤‬خ‪ ٣‬ثه‪ٛ‬ضت ّٔٗك آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬قدس‪ ٜ‬اؾدت ‪ٚ‬‬
‫زض انُالح ٔحسح‪ ٗ٥‬حس‪٤‬ج ّٔٗدك ثد‪ ٝ‬احدبز‪٤‬خ‪ٔ ٣‬د‪ٙ٤ٌٛ٣‬دس ود‪ ٝ‬اظ اثتدسا‪٢‬‬
‫ؾ‪ٙ‬سـ ‪٤‬ه ضا‪٤ ٢ٚ‬ب ث‪٥‬كتط حصف قس‪ ٜ‬ثبقس‪.‬‬
‫أبْ حبدّ اثٗ حزط ٖؿمال٘‪ ٣‬قبضح نح‪٥‬ح ثربض‪٤ٛ٘٣ٔ ٢‬ؿدس‪ :‬احبز‪٤‬دج‬
‫ّٔٗك زض نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬ث‪ ٝ‬ز‪ ٚ‬ثرف تمؿ‪٣ٔ ٓ٥‬ق‪٘ٛ‬س‪:‬‬
‫‪ )1‬احبز‪٤‬ج ّٔٗم‪ ٣‬و‪ ٝ‬أبْ ثردبض‪ ٢‬آٖ‪ٞ‬دب ضا زض اثد‪ٛ‬اة ز‪ٍ٤‬دط اظ ‪ٕٞ‬د‪ٗ٥‬‬
‫وتبة نح‪٥‬ح ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت ٔؿ‪ٙ‬س ‪ٛٔٚ‬ن‪ َٛ‬آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾدت (ود‪ ٝ‬تٗسازقدبٖ ‪1181‬‬
‫حس‪٤‬ج ٔ‪٣‬ثبقس)‪.‬‬

‫{‪}73‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪ )2‬احبز‪٤‬ج ّٔٗم‪ ٣‬و‪ ٝ‬زض اث‪ٛ‬اة ز‪ٍ٤‬ط ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت ٔ‪ٛ‬ن‪ٔ ٚ َٛ‬ؿ‪ٙ‬س ٘‪٥‬بٔدس‪ٜ‬‬
‫اؾت (‪ٚ‬تٗساز آٖ‪ٞ‬ب ‪ 160‬حس‪٤‬ج ٔ‪ ٣‬ثبقس) ‪ ٚ‬ذد‪ٛ‬ز ا‪٤‬دٗ ثردف ثد‪ ٝ‬ز‪ ٚ‬زؾدت‪ٝ‬‬
‫تمؿ‪٣ٔ ٓ٥‬ق‪ٛ‬ز‪:‬‬
‫‪ -1‬آ٘چ‪ ٝ‬و‪ ٝ‬ثب ن‪٥‬ر‪ ٝ‬رعْ (ٔب٘‪ٙ‬س‪ :‬لبَ ‪ ٚ‬ض‪ )٢ٚ‬آ‪ٚ‬ضز‪ - ٜ‬و‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬دبت‬
‫ث‪ ٝ‬آٖ وؿب٘‪ ٣‬و‪٘ ٝ‬ؿجت زاز‪ ٜ‬قس‪ ٜ‬نح‪٥‬ح اؾت ‪ -‬ث‪ٙ‬بثطا‪ ٗ٤‬ثطذ‪ ٣‬اظ آٖ‪ٞ‬ب ثط‬
‫قطٌ ذ‪ٛ‬ز ثربض‪٤ ٚ ٢‬ب وٕتدط اظ قدطٌ ‪ٞ ٢ٚ‬ؿدت‪ٙ‬س ‪ٕٔ ٚ‬ىدٗ ‪ٞ‬ؿدت ٘دعز‬
‫ز‪ٍ٤‬طاٖ نح‪٥‬ح ‪٤ ٚ‬ب حؿٗ ثبقس‪.‬‬
‫‪ٕٞ ٚ‬چ‪ ٗ٥ٙ‬احتٕبَ يٗف ٘‪٥‬ع ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ز زاضز‪.‬‬
‫‪ -2‬آ٘چ‪ ٝ‬ثب ن‪٥‬ر‪ ٢ ٝ‬تٕط‪٤‬ى (ٔب٘‪ٙ‬س‪ :‬ل‪ ُ٥‬ض‪ )٢ٚ‬آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾت و‪ ٝ‬ا‪٘ ٗ٤‬د‪ٔٛ‬‬
‫ض‪ٚ‬ا‪٤‬بت ٕٔىٗ اؾت نح‪٥‬ح ‪٤‬ب حؿٗ ثبقد‪ٙ‬س ‪ٞ‬طچ‪ٙ‬دس ود‪ ٝ‬ثدط قدطٌ ثردبض‪٢‬‬
‫٘‪٥‬ؿت‪ٙ‬س ‪ٕٔ ٚ‬ىٗ اؾت يٗ‪٥‬ف ثبق‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ ٚ‬لبثُ شوط اؾت و‪ ٝ‬احبز‪٤‬ج ّٔٗك رع انُ وتبة ث‪ ٝ‬قٕبض ٕ٘‪٣‬آ‪٤‬س ثّى‪ٝ‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ا‪ٞ ٗ٤‬ب ضا ثطا‪ ٢‬اؾتك‪ٟ‬بز ‪٤‬ب ت‪ٛ‬ي‪٥‬ح حس‪٤‬ج ‪٤ ٚ‬ب تطر‪٥‬ح حس‪٤‬خ‪ ٣‬ثدط‬
‫حس‪٤‬ج ز‪ٍ٤‬ط آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫أبْ اثٗ نالح زض وتبة «ٔمسٔ‪ ّْٖٛ ٢ٝ‬حس‪٤‬ج» تٗساز احبز‪٤‬دج ندح‪٥‬ح‬
‫ثربض‪ 7275 ٢‬حس‪٤‬ج (ثب تىطاض) ‪ ٚ‬ثس‪ ٖٚ‬تىطاض ‪ٞ 4000‬عاض حس‪٤‬ج شوط ٕ٘د‪ٛ‬ز‪ٜ‬‬
‫‪ ٚ‬أبْ ٔح‪ ٣٥‬اِس‪٥٘ ٢ٚٛ٘ ٗ٤‬ع زض وتبة «تمط‪٤‬ت» اظ ‪ ٗ٥ٕٞ‬ضا‪ ٢‬تجٗ‪٥‬ت ٕ٘‪ٛ‬ز‪ٜ‬‬
‫اؾت‪.‬‬
‫أب حبدّ اثٗ حزط ٖؿمال٘‪ ٣‬اظ آ٘زبئ‪ ٣‬و‪ ٝ‬نح‪٥‬ح ثردبض‪ ٢‬ضا قدطح زاز‪ٜ‬‬
‫اؾت ‪٤‬ه قٕبضـ زل‪٥‬كتط‪ ٢‬اضائ‪ٕٛ٘ ٝ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫‪٤ٌٛ٣ٔ ٢ٚ‬س‪ :‬تٕبْ احبز‪٤‬ج ثربض‪ ٢‬ثب تىطاض‪ 7397‬حس‪٤‬ج ٔ‪٣‬ثبق‪ٙ‬س ‪ ٚ‬تٕبْ‬
‫احبز‪٤‬ج ّٔٗك زض نح‪٥‬ح ثردبض‪ 1341 ٢‬حدس‪٤‬ج اؾدت ود‪ ٝ‬ث‪٥‬كدتط تىدطاض‪٢‬‬
‫{‪}74‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬تٕبْ ض‪ٚ‬ا‪٤‬بت ّٔٗك ٔطد‪ ٣ٖٛ‬و‪ ٝ‬زض رب‪ٞ‬دب‪ ٢‬ز‪ٍ٤‬دط وتدبة ثدب ؾد‪ٙ‬س‬
‫ٔ‪ٛ‬ن‪ َٛ‬شوط ٘كس‪ 160 ٜ‬حس‪٤‬ج اؾت و‪ ٝ‬آٖ‪ٞ‬ب ضا زض وتبة «تٗ ّ‪٥‬ك اِتّٗ‪٥‬ك»‬
‫ثب اؾ‪ٙ‬بز ٔتهُ آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اْ ‪ ٚ‬تٗساز ٔت بثٗبت زض نح‪٥‬ح ثربض‪ 341 ٢‬حدس‪٤‬ج‬
‫ٔ‪٣‬ثبقس‪.‬‬
‫ث‪ٙ‬بثطا‪ ٗ٤‬تٕبٔ‪ ٣‬احبز‪٤‬ج ثربض‪ ٢‬ثب قٕبضـ احبز‪٤‬دج ٔىدطض ‪ 9082‬حدس‪٤‬ج‬
‫ٔ‪٣‬ثبق‪ٙ‬س‪.‬‬

‫{‪}75‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪1‬‬
‫شتب تکرار اخادیث در صدیح ةخارى‬
‫َ‪ٛ‬ض‪ ٢‬و‪ ٝ‬ا‪ ُٞ‬دٗ حس‪٤‬ج ٔد‪٣‬زا٘‪ٙ‬دس أدبْ ثردبض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل زض لجد‪َٛ‬‬
‫حس‪٤‬ج ‪ ٚ‬قط‪ ٌٚ‬ندحت آٖ اؾدّ‪ٛ‬ة ذدبل ذد‪ٛ‬ز ضا زاضز ‪ٕٞ ٚ‬د‪ ٗ٥‬قدط‪ٌٚ‬‬
‫ؾرتٍ‪٥‬طا٘‪ ١‬ا‪ ٗ٤‬أبْ ثعضٌ‪ٛ‬اض ‪ ٚ‬رّ‪ُ٥‬اِمسض زض لج‪ َٛ‬حس‪٤‬ج اؾت ود‪ ٝ‬وتدبة ا‪ٚ‬‬
‫ضا زض ثبالتط‪ ٗ٤‬زضربت نح‪٥‬ح ‪ ٚ‬زض ٖبِ‪٣‬تط‪ٔ ٗ٤‬مبْ وتدت حدس‪٤‬ج لدطاض زاز‪ٜ‬‬
‫اؾت‪.‬‬
‫أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل زض وتبة ذ‪ٛ‬ز (نح‪٥‬ح ثربض‪ )٢‬غبِجب ‪٤‬ه حدس‪٤‬ج ضا‬
‫زض ث‪٥‬كتط اظ ‪٤‬ىزب شوط ٔ‪ٕ٘٣‬ب‪٤‬س ‪ ٚ‬ا‪ ٗ٤‬وبض اؾجبة ‪ ٚ‬د‪ٛ‬ائس ٔتٗسز‪ ٢‬زاضز ود‪ٝ‬‬
‫اظ آٖ رّٕ‪ ٝ‬اؾت ا‪ٙ٤‬ى‪:ٝ‬‬
‫‪ -1‬ا‪ ٗ٤‬تىطاض حس‪٤‬ج ضا اظ غطاثت ذبضد ٔ‪٣‬ؾبظز ظ‪٤‬طا حس‪٤‬خ‪ ٣‬و‪ ٝ‬دمدٍ اظ‬
‫‪٤‬ه نحبث‪ ٣‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت قس‪ ٜ‬ثبقس زض انُالح ا‪ ُٞ‬حس‪٤‬ج ثد‪٘ ٝ‬دبْ غط‪٤‬دت ‪٤‬دبز‬
‫ٔ‪ ٣‬ق‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬ا‪٤ ٗ٤‬ه ٘‪ٔ ٔٛ‬الحٓ‪ ١‬زض حس‪٤‬ج اؾت ‪ ٣ِٚ‬ثٗس اظ ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬حس‪٤‬ج اظ‬
‫نحبث‪ ٣‬ز‪ٍ٤‬ط‪٤ ٚ ٢‬ب اظ چ‪ٙ‬س‪ ٗ٤‬نحبث‪ ٣‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ٌطز‪٤‬س اظ حدس غطاثدت ذدبضد‬
‫ٌطز‪٤‬س‪ ٚ ٜ‬ؾجت اضتمبء ‪ ٚ‬اضتفبٔ ٔطتج‪ ١‬حس‪٤‬ج ٔ‪ٌ٣‬طزز‪.‬‬
‫‪ -2‬ثًٗ‪ ٣‬اظ ض‪ٚ‬ات حس‪٤‬ج ضا وبُٔ ‪ٖٚ‬س‪ ٠‬ز‪ٍ٤‬ط‪ ٢‬آٖ ضا ث‪َٛ ٝ‬ض ٔرتهدط‬
‫ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ٔ‪ ٣‬و‪ٙٙ‬س ‪ ٚ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل ثدب ٔطاٖدبت أب٘دت ّٖٕد‪ٕٞ ٣‬د‪١‬‬
‫ض‪ٚ‬ا‪٤‬بت ضا ‪ٕٞ‬بُ٘‪ٛ‬ض‪ ٢‬و‪ٞ ٝ‬ؿت ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ؾجت ضدٕ قج‪ٌ٣ٔ ٟٝ‬طزز‪.‬‬
‫‪ -3‬زض ثًٗ‪ ٣‬اظ احبز‪٤‬ج ٖجدبضات ض‪ٚ‬ات زض ‪٤‬ده ‪٤ ٚ‬دب چ‪ٙ‬دس وّٕد‪ ٝ‬ثدب‪ٓٞ‬‬
‫ٔرتّف ٔ‪ ٣‬ثبقس ‪ٞ ٚ‬ط وّٕ‪ ١‬زاضا‪ ٢‬دبئس‪ٔ ٠‬كره‪ ٣‬ثد‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬شودط آٖ زض ‪ٞ‬دط‬
‫ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ‪ ٚ‬زض ‪ٞ‬ط ثبة دبئس‪ ٠‬ز‪ٍ٤‬ط‪ ٢‬زاضز‪.‬‬

‫‪ -1‬بـگـوته اف مٍؼمهی ویض أبدؿی‪.‬‬

‫{‪}76‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪٤ -4‬ه حس‪٤‬ج ٔٗ‪ ٗ٥‬اظ ‪٤‬ه ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ث‪َٛ ٝ‬ض ٔتهُ ‪ ٚ‬اظ ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ز‪ٍ٤‬ط ثد‪ٝ‬‬
‫َ‪ٛ‬ض اضؾبَ ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت قس‪ ٜ‬اؾت ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت اضؾبَ ضا اظ آٖ ر‪ٟ‬ت ٔ‪٣‬آ‪ٚ‬ضز تب ٘كبٖ‬
‫ز‪ٞ‬س و‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬اضؾبَ ؾجت ضز ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ٔتهُ ٕ٘‪ٌ٣‬طزز‪.‬‬
‫‪ -5‬اظ ‪٤‬ه حس‪٤‬ج زض اث‪ٛ‬اة ٔرتّف احىبْ ٔرتّف‪ ٣‬ضا اؾدت‪ٙ‬جبٌ ٕ٘د‪ٛ‬ز‪ٚ ٜ‬‬
‫حس‪٤‬ج ضا زض ‪ٕٞ‬بٖ ثبة ٔ‪ٙ‬بؾجف ز‪ٚ‬ثبض‪ ٜ‬شوط ٔ‪ٕ٘٣‬ب‪٤‬س ‪ ٚ‬چ‪ٙ‬س‪ ٗ٤‬ؾجت ز‪ٍ٤‬ط‪.‬‬
‫ث‪َٛ ٝ‬ض ٔخبَ ا‪ ٗ٥ِٚ‬حس‪٤‬ج ندح‪٥‬حثردبض‪ ٢‬ود‪ ٝ‬حدس‪٤‬ج‪« :‬إََِّٕ٘دب األََِٖٕدبَُ‬
‫ثِبِ‪َّ٥ِّٙ‬بتِ ‪َٚ‬إََِّٕ٘ب ِِىُُِّ أِطِاٍ َٔب َ٘‪َٛ‬ى‪ »...‬ثبقس زض ‪ٞ‬فت ثبة ٔرتّف اظ (ندح‪٥‬ح‬
‫ثربض‪ )٢‬شوط ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ٌطز‪٤‬س‪ ٜ‬اؾت ‪ٞ ٚ‬ط ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت دبئس‪٤ ٚ ٜ‬ب د‪ٛ‬ائس ذبل ذد‪ٛ‬ز ضا‬
‫زاضز ‪ ٚ‬ا‪ ٗ٤‬اث‪ٛ‬اة ٖجبضت ا٘س اظ‪:‬‬
‫‪ِ -1‬تدب بؼء أىشي‪ ،‬بدب ِیهي ِهدن بهؼء أهىشی إٔهی ؿلهىٓ هللا‬
‫ٌٕی هللا ـٕیه ولٕم‪.‬‬
‫‪ِ -2‬تدب اإلیامن‪ ،‬بدب مد ذدء أن األـامٓ بدٔنیة‪.‬‬
‫‪ِ -3‬تدب أفتَ‪ ،‬بدب أععأ وأنمیدن يف أفتدٌة وأعالً‪.‬‬
‫‪ِ -4‬تدب مندٌب األنٍدؿ‪ ،‬بهدب هرهـ أنبهي ٌهٕی هللا ـٕیهه ولهٕم‬
‫وأٌصدبه إى املؼینة‪.‬‬
‫‪ِ -5‬تدب أنکدس‪ ،‬بدب م هدذـ أو ـمٖ ظیـ أتقویز امـأ وٕهه مهد‬
‫نىي‪.‬‬
‫‪ِ -6‬تدب األیامن وأنؾوؿ‪ ،‬بدب أنیة يف األیامن‪.‬‬
‫‪ِ -7‬تدب أصیٖ‪ ،‬بدب يف تـُ أصیٖ‪.‬‬
‫‪ ٚ‬ثس‪ ٖٚ‬قه ‪ٞ‬ط‪٤‬ه اظ‪ ٗ٤‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬بت ٔرتّف زض اث‪ٛ‬اة ٔرتّف زاضا‪ ٢‬دبئس‪ٜ‬‬
‫‪ٙٔ ٚ‬بؾجت ٔٗ‪ ٣ٙ٥‬اؾت ‪ ٣ِٚ‬ثب ا‪ ٓٞ ٗ٤‬ثطا‪ ٢‬ذ‪ٛ‬ا٘‪ٙ‬س‪ٖ ٠‬بز‪ ٢‬و‪ ٝ‬اظ ‪٤‬ه َدطف‬
‫{‪}77‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫٘‪ ٝ‬اظ ن‪ٗٙ‬ت حس‪٤‬خ‪ ٣‬چ‪٥‬ع‪ ٢‬زا٘ؿت‪ ٝ٘ ٚ ٝ‬لسضت ّٖٕ‪ ٣‬اؾت‪ٙ‬جبٌ احىبْ ضا زاضز‬
‫‪ ٓٞ ٝ٘ ٚ‬قب‪٤‬س ‪ٚ‬لت وبد‪ ٣‬زض ذ‪ٛ‬ا٘سٖ ‪ُٔ ٚ‬بِٗ‪ ١ٕٞ ١‬ا‪ ٗ٤‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬دبت ٔرتّدف ضا‬
‫زاقت‪ ٝ‬ثبقس ‪ ٚ‬زض ٖ‪ ٗ٥‬حبَ قب‪٤‬ك ‪ٖ ٚ‬الل‪ٙٔٝ‬س اَالٔ اظ احبز‪٤‬ج ٘جد‪ ٣‬ودط‪ٓ٤‬‬
‫نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ٔ‪ ٣‬ثبقس ثس‪ ٖٚ‬قه ثطا‪ ٢‬چ‪ ٗ٥ٙ‬قره‪ ٣‬زض زؾدتطؼ‬
‫ث‪ٛ‬زٖ انُ احبز‪٤‬ج ثس‪ ٖٚ‬تىطاض ث‪ٟ‬تط ‪ٙٔ ٚ‬بؾتتط ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س ث‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ ٚ‬قب‪٤‬س ض‪ٛٓٙٔ ٗ٥ٕٞ ٢ٚ‬ض ث‪ٛ‬ز‪ ٜ‬ثبقس و‪ ٝ‬وتبة «نح‪٥‬ح ثربض‪ »٢‬ضا ٖدس‪٠‬‬
‫اظ ّٖٕبء اظ آٖ رّٕ‪ٖ ٝ‬بِٓ ثط‪ٙٔٚ‬س أبْ ظث‪٥‬س‪ ٢‬ث‪ ٝ‬اؾدّ‪ٛ‬ة ّٖٕد‪ٔ ٣‬تفدطز ثد‪ٝ‬‬
‫ذ‪ٛ‬ز اذتهبض ٕ٘د‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬آٖ ضا ثد‪٘ ٝ‬دبْ (اِتزط‪٤‬دس اِهدط‪٤‬ح ألحبز‪٤‬دج اِزدبٕٔ‬
‫اِهح‪٥‬ح) ٔؿٕ‪ٕٛ٘ ٣‬ز‪.‬‬

‫{‪}78‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫شروح صدیح ةخارى‬
‫ّٖٕب‪ ٢‬اؾالْ ث‪ ٝ‬وتبة «نح‪٥‬ح ثربض‪ »٢‬ا‪ٞ‬تٕبْ ‪٤ٚ‬ػ‪ ٜ‬ا‪ ٢‬زاز‪ٜ‬ا٘س ثط ا‪٤‬دٗ‬
‫وتبة ٖٓ‪ ٓ٥‬ث‪٥‬ف اظ ‪ 80‬قطح ٘‪ٛ‬قت‪ ٝ‬قس‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫‪ٚ‬ق‪٥‬د اثٗ ٖخ‪ ٗ٥ٕ٥‬زض «ٔهُّح اِحس‪٤‬ج» ٔ‪٤ٛ٘ ٣‬ؿس‪ :‬ثٗدس اظ وتدبة اهلل‬
‫‪٥ٞ‬چ وتبث‪ ٣‬ث‪ ٝ‬ا٘ساظ‪ ٢ٜ‬نح‪٥‬ح ثربض‪ٛٔ ٢‬ضز ت‪ٛ‬ر‪ ٚ ٝ‬اٖت‪ٙ‬ب‪ّٕٖ ٢‬دب ‪ٔ ٚ‬دؤِف‪ٗ٥‬‬
‫لطاض ٍ٘طدت‪ ٝ‬اؾت ‪ ٚ‬وتبة ا‪ ٚ‬ضا قطح زاز‪ ٜ‬ا٘س ‪ ٚ‬زض ٔ‪ٛ‬ضز احبز‪٤‬ج آٖ اؾدت‪ٙ‬جبٌ‬
‫دم‪ٕٛ٘ ٣ٟ‬ز‪ ٚ ٜ‬زضثبض‪ ٢ٜ‬ضربَ ضا‪٤ٚ‬دب٘ف ‪ ٚ‬ثدط تّٗ‪٥‬مدبت ‪ ٚ‬غطا‪٤‬دت آٖ ؾدرٗ‬
‫ٌفت‪ ٝ‬ا٘س تب ربئ‪٥‬ى‪ ٝ‬قط‪ٚ‬ح ‪ ٚ‬تّٗ‪٥‬مبت ثط ا‪ ٗ٤‬وتبة ث‪ ٝ‬ث‪٥‬كتط اظ ‪٤‬ىهس ‪ ٚ‬ؾد‪٣‬‬
‫قطح ضؾ‪٥‬س‪ ٜ‬اؾت ‪ ٚ‬اظ رّٕ‪ٔ ٝ‬ك‪ٟٛ‬ضتط‪ ٗ٤‬ا‪ ٗ٤‬قط‪ٚ‬ح ٖجبضت‪ٙ‬س اظ‪:‬‬
‫»‪ .‬‏‬
‫‏‪-1‬‏«فتح‏الباري‏رشح‏صحيح‏البخاري ‏‬
‫قبضح «د‪٥‬ى اِجبض‪٤ٛ٘ ٣ٔ »٢‬ؿس‪ :‬دتح اِجبض‪ ٢‬و‪٘ ٝ‬بْ وبّٔف (دتح اِجبض‪٢‬‬
‫ثكطح نح‪٥‬حثربض‪ ٣ٔ )٢‬ثبقس ‪٤‬ى‪ ٣‬اظ ٔك‪ٟٛ‬ضتط‪ ٗ٤‬وتبة‪ٞ‬ب زض قطح احبز‪٤‬ج‬
‫پ‪٥‬بٔجط نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ اؾت ا‪ ٗ٤‬وتبة حؿدت َجدٕ‪ٞ‬دب‪ٔ ٢‬رتّدف زض‬
‫ؾ‪٥‬عز‪ ٚ ٜ‬پب٘عز‪٘ ٚ ٜ‬عز‪ٔ ٜ‬زّس چبح قس‪ ٜ‬اؾت ‪ ٚ‬تبِ‪٥‬ف آٖ ٔست (‪ )26‬ث‪٥‬ؿت‬
‫‪ ٚ‬قف ضا اظ ؾبَ (‪ )817‬تب ؾبَ (‪ٞ )842‬د زضثط ٌطدت ‪ ٚ‬ثٗس اظ ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬تدبِ‪٥‬ف‬
‫ا‪ ٗ٤‬وتبة ٖٓ‪ ٓ٥‬ث‪ ٝ‬پب‪٤‬بٖ ضؾ‪٥‬س أبْ اثٗ حزط ٔؤِف ا‪ ٗ٤‬وتبة ث‪ ٝ‬قىط ا‪٤‬دٗ‬
‫ٕ٘ٗت اِ‪ٕٟٔ ٣ٟ‬ب٘‪ ٣‬وال٘‪ ٣‬ضا تساضن ز‪٤‬س ‪ٖٚ‬س‪ ٠‬ظ‪٤‬دبز‪ ٢‬اظ ّٖٕدبء ‪َ ٚ‬دالة‬
‫ّٖٓ اظ ٔصا‪ٞ‬ت ٔرتّف زض آٖ ٔزّؽ اقتطان ٕ٘‪ٛ‬ز٘س‪.‬‬
‫توصیف‏علامء‏از‏فتح‏الباری‪ :‬‏‬
‫ّٖٕب‪ ٢‬ثؿ‪٥‬بض‪ ٢‬و‪ ٝ‬اظ ا‪ ٗ٤‬وتبة ثؽ ثب اضد ثب ٖجبضات ٔرتّفد‪ ٣‬تٕز‪٥‬دس ‪ٚ‬‬
‫ت‪ٛ‬ن‪٥‬ف ٕ٘‪ٛ‬ز‪ٜ‬ا٘س اظ آٖ رّٕ‪:ٝ‬‬

‫{‪}79‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪ -‬أبْ ؾرب‪٤ٌٛ٣ٔ ٢ٚ‬س‪ :‬قطح نح‪٥‬حثربض‪ ٢‬ث‪٘ ٝ‬بْ (دتح اِجدبض‪ )٢‬ثدس‪ٖٚ‬‬
‫قه اظ ث‪ٟ‬تط‪٘ ٚ ٗ٤‬بدٗتط‪ ٗ٤‬وتبة‪ٞ‬ب زض ٔكطق ‪ٔ ٚ‬رطة اؾت ‪ ٚ‬اٌط ا‪ ٗ٤‬حزط‬
‫‪٥ٞ‬چ وتبة ز‪ٍ٤‬ط‪ ٢‬ضا تإِ‪٥‬ف ٕ٘‪٣‬وطز ت‪ٟٙ‬ب ‪ ٗ٥ٕٞ‬وتبة ث‪ ّٖٛ ٝ‬لسض ‪ ٚ‬ضدٗدت‬
‫ٔىب٘تف وبد‪ ٣‬ث‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ -‬أبْ اثٗ لبي‪ ٣‬ق‪ٟ‬ج‪٤ٌٛ٣ٔ ٝ‬س‪ :‬اثٗ حزط ضحٕ‪ ٝ‬اهلل وتبة‪ٞ‬ب‪ ٢‬ثؿد‪٥‬بض‪٢‬‬
‫ضا تبِ‪٥‬ف ٕ٘‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬ث‪ٟ‬تط‪ٔ ٚ ٗ٤‬ك‪ٟٛ‬ضتط‪ ٗ٤‬آٖ‪ٞ‬ب قطح نح‪٥‬حثربض‪ ٢‬اؾت و‪ٝ‬‬
‫وتبث‪ٕٞ ٣‬ب٘‪ٙ‬س آٖ تبِ‪٥‬ف ٘كس‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫‪ ٚ -‬أبْ اث‪ٛ‬شض حّج‪٤ٌٛ٣ٔ ٣‬س‪ :‬قطح نح‪٥‬حثربض‪ ٢‬قطح ضا ٖٕٓت‪ ٣‬اؾدت‬
‫و‪ٕٞ ٝ‬ب٘‪ٙ‬س آٖ ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ز ٘ساضز ‪ ٚ‬وتبث‪ ٣‬اؾت و‪ٛٔ ٝ‬ضز ت‪ٛ‬ر‪ٍٕٞ ٝ‬بٖ لطاض ٌطدتد‪ٝ‬‬
‫اؾت‪.‬‬
‫‪ -‬قره‪ ٣‬اظ أبْ ق‪ٛ‬وب٘‪ ٣‬پطؾ‪٥‬س‪ :‬چطا قطح‪ ٣‬ثط نح‪٥‬ح ثربض‪ ٢‬تهد‪٥ٙ‬ف‬
‫ٕ٘‪ ٣‬و‪٣ٙ‬؟ ا‪ٌ ٚ‬فت‪« :‬الهرهـ ثٗس اِفتح»(‪ :٣ٙٗ٤‬ثٗدس اظ ددتح اِجدبض‪ ٢‬ودساْ‬
‫قطح‪٥٘ ٣‬ؿت)‪.‬‬
‫‪ -‬ق‪٥‬د ٔحٕس ثٗ ّٖ‪ ٣‬ات‪ٛ٥‬ث‪ ٣‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪ :‬قطح ندح‪٥‬حثردبض‪٢‬‬
‫زَ‪ ِٗ٤‬ثط أت ث‪ٛ‬ز تب ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬أبْ اثٗ حزط آ٘طا ازا وطز‪.‬‬
‫آشنائی‏با‏مؤلف‏فتح‏الباری‪ :‬‏‬
‫ٔؤِف (دتح اِجبض‪ )٢‬ق‪ٟ‬بة اِس‪ ٗ٤‬اث‪ٛ‬اِفًُ احٕس ثٗ ّٖ‪ ٣‬ثٗ ٔحٕدس ثدٗ‬
‫حزط ٖؿمال٘‪ٔ ٣‬هط‪ ٢‬اؾت ‪ ٢ٚ‬زض ٔب‪ ٜ‬قٗجبٖ ؾبَ (‪ٞ )773‬د زض لط‪٤‬د‪ ١‬زض‬
‫و‪ٙ‬بض ض‪ٚ‬ز ٘‪ ُ٥‬ث‪ ٝ‬ز٘‪٥‬ب آٔس ‪ ٚ‬زض پ‪ٙ‬ذ ؾبٍِ‪ ٣‬ث‪ ٝ‬تحه‪ّٖ ُ٥‬دٓ پطزاذدت ‪٘ ٚ‬د‪ٝ‬‬
‫ؾبِ‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬لطآٖ وط‪ ٓ٤‬ضا حفّ وطز‪.‬‬

‫{‪}81‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ر‪ٟ‬ت تحه‪ ّٖٓ ُ٥‬ث‪ ٝ‬قد‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب‪ ٢‬ظ‪٤‬دبز‪ ٢‬اظ آٖ رّٕد‪ ٝ‬اؾدى‪ٙ‬سض‪ٕ٤ ٝ٤‬دٗ‬
‫حزبظ ‪ ٚ‬قبْ ؾفط وطز ‪ ٚ‬اظ ّٖٕب‪ ٢‬ظ‪٤‬بز‪ ٢‬و‪ ٝ‬تٗسازقبٖ ث‪ ٝ‬نس‪ٞ‬ب ٔد‪٣‬ضؾدس‬
‫وؿت ّٖٓ ٕ٘‪ٛ‬ز چ‪ٙ‬بٖچ‪ ٝ‬قدبٌطز‪ٞ‬ب‪ ٢‬ظ‪٤‬دبز‪ ٢‬اظ ّٖدٓ ؾطقدبض ‪ ٢ٚ‬اؾدتفبز‪ٜ‬‬
‫ٕ٘‪ٛ‬ز٘س أبْ ؾرب‪٤ٌٛ٣ٔ ٢ٚ‬س‪ :‬قٕبض‪ ٠‬قبٌطزاٖ ا‪ ٗ٤‬أدبْ ثعضٌد‪ٛ‬اض ثد‪)626( ٝ‬‬
‫٘فط ٔ‪٣‬ضؾس‪.‬‬
‫‪ٕٞ‬بُ٘‪ٛ‬ض‪ ٢‬و‪ٖ ٝ‬س‪ ٠‬ظ‪٤‬بز‪ ٢‬اظ ّٖٕبء اظ ٘عز ‪ ٢ٚ‬وؿت ّٖٓ ٕ٘‪ٛ‬ز٘س تبِ‪٥‬فبت‬
‫ثؿ‪٥‬بض ٔف‪٥‬س‪ ٢‬ضا ٘‪٥‬ع اظ ذ‪ٛ‬ز ث‪ ٝ‬اضث ٌصاقت و‪ ٝ‬تٗساز آٖ‪ٞ‬ب ث‪ ٝ‬ث‪٥‬ف اظ (‪)290‬‬
‫ز‪ ٚ‬نس ‪ٛ٘ ٚ‬ز وتبة ٔ‪٣‬ضؾس ‪ٔ ٚ‬ك‪ٟٛ‬ض تط‪٘ ٚ ٗ٤‬دبدٕتدط‪ٕٟٔ ٗ٤‬تدط‪ ٗ٤‬آٖ‪ٞ‬دب‬
‫وتبة (دتح اِجبض‪ )٢‬اؾت‪.‬‬
‫‪ ٚ‬ثٗس اظ ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬اظ ّٖٓ د‪٥‬بو ذ‪ٛ‬ز ٔٗبندط‪ ٚ ٗ٤‬آ‪ٙ٤‬دسٌبٖ ضا اظ تّٗ‪ٕ٥‬دبت ‪ٚ‬‬
‫تبِ‪٥‬فبت ذ‪٤ٛ‬ف ث‪ٟ‬ط‪ٜٚ‬ض ؾبذت زض قت ق‪ٙ‬ج‪ٞ )18( ٝ‬ػز‪ٔ ٓٞ‬دب‪ ٜ‬ش‪ ٢‬اِحزد‪١‬‬
‫ؾبَ (‪ٞ ) 852‬د ثٗس اظ ٕ٘دبظ ذفدتٗ ضحّدت ٕ٘د‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬ددطزا‪٤‬ف زض حدبِ‪ ٣‬ود‪ٝ‬‬
‫ر‪ٙ‬بظ‪ ٜ‬اـ اظ َطف ذّك ث‪٥‬كٕبض‪ ٢‬و‪ ٝ‬تٗسازقبٖ ث‪ ٝ‬ث‪٥‬ف اظ پ‪ٙ‬زدب‪ٞ ٜ‬دعاض ٘فدط‬
‫ٔ‪٣‬ضؾ‪٥‬س ٔكب‪ٗ٤‬ت ٔ‪٣‬قس زض ذبضد لب‪ٞ‬ط‪ ٜ‬ثٗس اظ ذ‪ٛ‬ا٘سٖ ٕ٘بظ ر‪ٙ‬دبظ‪ ٜ‬ثدط ‪٢ٚ‬‬
‫ث‪ ٝ‬ذبن ؾپطز‪ ٜ‬قس ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ؿشمة والفة بىضٕه وکـمه‪.‬‬
‫»‪ .‬‏‬
‫‏‪-2‬‏«عمدة‏القاري‏يف‏رشح‪‎‎‬البخاري ‏‬
‫وتبة ـمؼ اِمدبض‪ ٢‬اظ ٔكد‪ٟٛ‬ضتط‪ ٚ ٗ٤‬ثعضٌتدط‪ ٚ ٗ٤‬ردبٕٔتدط‪ ٗ٤‬قدط‪ٚ‬ح‬
‫نح‪٥‬حثربض‪ ٢‬اؾت‪.‬‬
‫أبْ ٖ‪ ٣ٙ٥‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل زض ا‪ ٗ٤‬وتبة ‪ ١ٕٞ‬ر‪ٛ‬ا٘ت احبز‪٤‬ج ٘ج‪ ٢ٛ‬ضا ث‪ ٝ‬اؾّ‪ٛ‬ة‬
‫ّٖٕ‪ ٣‬ثؿ‪٥‬بض ٖبِ‪ٚ ٣‬ضن‪ٛٔ ٗ٥‬ضز ثحج ‪ ٚ‬ثطضؾ‪ ٣‬لطاض زاز‪ ٜ‬اؾدت اظ آٖ رّٕد‪ٝ‬‬
‫ا‪ٙ٤‬ى‪:ٝ‬‬

‫{‪}81‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪ -1‬زض ‪ٞ‬ط حس‪٤‬ج ٔ‪ٛ‬ايٕ ترط‪٤‬ذ آٖ ضا زض نح‪٥‬حثربض‪ ٢‬ث‪٥‬بٖ ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -2‬ضربَ ؾ‪ٙ‬س ضا ث‪َٛ ٝ‬ض وبُٔ قطح ٔ‪٣‬ز‪ٞ‬س‪.‬‬
‫‪ -3‬اؾٕبء ‪ ٚ‬ا٘ؿبة ضا ث‪َٛ ٝ‬ض قب‪٤‬س ‪ ٚ‬ثب‪٤‬س ت‪ٛ‬ي‪٥‬ح ٔ‪٣‬ز‪ٞ‬س‪.‬‬
‫‪ِ -4‬ربت ‪ ٚ‬وّٕبت ‪ٞ‬ط حس‪٤‬ج ضا وّٕ‪ ٝ‬وّٕ‪ ٝ‬ت‪ٛ‬ي‪٥‬ح ‪ ٚ‬تفؿ‪٥‬ط ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -5‬رب٘ت ثالغ‪ ٣‬احبز‪٤‬ج ضا ث‪٥‬بٖ ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ٔ -6‬ؿبئُ ٘ح‪ ٢ٛ‬ضا ث‪ ٝ‬قب‪٤‬ؿت‪ٝ‬تط‪ٚ ٗ٤‬ر‪ ٣ٟ‬ت‪ٛ‬ي‪٥‬ح ٔ‪٣‬ز‪ٞ‬س‪.‬‬
‫‪ُِ -7‬بئف اؾ‪ٙ‬بز ضا ث‪٥‬بٖ ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -8‬احىبْ دم‪ٞ ٣ٟ‬ط حس‪٤‬ج ضا اؾت‪ٙ‬جبٌ ٔ‪ٕ٘٣‬ب‪٤‬س‪.‬‬
‫‪ -9‬د‪ٛ‬ائس حس‪٤‬خ‪ ٣‬ضا قطح ٔ‪٣‬ز‪ٞ‬س‪.‬‬
‫‪ -10‬تحت ٖ‪ٛٙ‬اٖ (ؾؤاَ ‪ ٚ‬ر‪ٛ‬اة) اٖتطايبت احتٕبِ‪ ٣‬ضا زض احبز‪٤‬ج ٔ‪ٛ‬ضز‬
‫٘ٓط ُٔطح ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬اظ آٖ‪ٞ‬ب ث‪ ٝ‬اؾّ‪ٛ‬ة ثؿ‪٥‬بض ٔت‪ ٣ٙ٥‬ر‪ٛ‬اة اضائ‪٣ٔ ٝ‬زاضز‪.‬‬
‫ذالن‪ ٝ‬آ٘ى‪ٞ :ٝ‬ط آٖ چ‪٥‬ع‪ ٢‬ضا و‪ ٝ‬ثب‪٤‬س قدرم اظ احبز‪٤‬دج ٘جد‪ ٢ٛ‬ثسا٘دس‬
‫أبْ ٖ‪ ٣ٙ٥‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل زض ا‪ ٗ٤‬وتبة ث‪َٛ ٝ‬ض قب‪٤‬س ‪ ٚ‬ثب‪٤‬س شوط ٕ٘د‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ت‪ٛ‬يد‪٥‬ح‬
‫زاز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫تفيفوت این «فتح البيفسر» و »عمذت الليفسر»‪:‬‬
‫اٌط ذ‪ٛ‬اؾت‪ ٝ‬ثبق‪ ٓ٥‬و‪ ٝ‬ثد‪ ٗ٥‬اظ ز‪ ٚ‬وتدبة ثؿد‪٥‬بض ثدب اضد ‪ٟٔ ٚ‬دٓ ٔمبض٘د‪ٚ ٝ‬‬
‫ٔفبيّ‪ٕ٘ ٝ‬بئ‪ ٓ٥‬ث‪ٓٙ‬طْ غ‪٥‬ط اظ ا‪ٙ٤‬ىد‪ ٝ‬اظ ضا‪ ٜ‬لطٖد‪ٝ‬وكد‪ ٣‬ثتد‪ٛ‬ا٘‪٤ ٓ٥‬ىد‪ ٣‬ضا ثدط‬
‫ز‪ٍ٤‬ط‪ ٢‬تطر‪٥‬ح ز‪ ٓ٥ٞ‬ضا‪ ٜ‬ز‪ٍ٤‬ط‪٥٘ ٢‬ؿت ظ‪٤‬طا ‪ٞ‬ط‪٤‬ه اظ ا‪٤‬دٗ ز‪ ٚ‬وتدبة زاضا‪٢‬‬
‫أت‪٥‬بظات‪ ٣‬اؾت و‪ٔ ٝ‬خُ ‪ٔ ٚ‬ب٘‪ٙ‬س آٖ ضا وٕتط ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬اٖ زض وتبة ز‪ٍ٤‬ط‪٤ ٢‬بدت‪.‬‬
‫‪ٌ ٚ‬طچ‪ ٝ‬ثًٗ‪ ٣‬اظ ّٖٕبء (دتح اِجبض‪ )٢‬ضا ثط (ـمؼ اِمبض‪ )٢‬وـؼۀ ثطٖىؽ‬
‫(ـمؼ اِمبض‪ )٢‬ضا ثط (دتح اِجبض‪ )٢‬تطر‪٥‬ح زاز‪ٜ‬ا٘س ‪ ٣ِٚ‬ثٗس اظ ٔٗب‪٤‬ك‪ ١‬چ‪ٙ‬دس‪ٗ٤‬‬

‫{‪}82‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ؾبَ زض ٖٕك ا‪ ٗ٤‬ز‪ ٚ‬وتبة چ‪٥‬ع‪ ٢‬و‪ ٝ‬ثطا‪ ّْٛٗٔ ٓ٤‬قس ا‪ ٗ٤‬اؾت و‪ :ٝ‬ا‪ ٗ٤‬ز‪ٚ‬‬
‫وتبة ثطا‪ ٢‬ا‪ ُٞ‬دٗ ٔب٘‪ٙ‬س ز‪ ٚ‬چكٓ اؾت و‪ٞ ٝ‬طز‪ ٢ٚ‬آٖ‪ٞ‬ب ظ‪٤‬جدب ‪ ٚ‬ذد‪ٛ‬ة ‪ٚ‬‬
‫يط‪ٚ‬ض‪ ٚ ٢‬الظٔ‪ ٣‬اؾت ‪٥ٞ ٚ‬چ وساْ اظ ز‪ ٚ‬چكدٓ زض ا‪٥ٕٞ‬دت ذد‪ٛ‬ز اظ چكدٓ‬
‫ز‪ٍ٤‬ط وٕتط ٘‪٥‬ؿت‪.‬‬
‫‪ ٚ‬اظ اهلل ٔتٗبَ ٔؿئّت ٔ‪ٕ٘٣‬ب‪ ٓ٤‬تب ‪ٞ‬طز‪ ٢ٚ‬ا‪ ٗ٤‬قرهد‪٥‬ت ثدبضظ اؾدالْ ضا‬
‫و‪ٕٖ ٝ‬ط ذ‪ٛ‬ز ضا زض ذسٔت احبز‪٤‬دج ٘جد‪ ٢ٛ‬د‪ٙ‬دب ودطز‪ ٚ ٜ‬ثد‪َ ٝ‬د‪ٛ‬ض قب‪٤‬ؿدت‪ٚ ٝ‬‬
‫ث‪٥ٓ٘٣‬ط‪ ٢‬احبز‪٤‬ج نح‪٥‬ح ٘ج‪ ٢ٛ‬ضا قطح ‪ ٚ‬تفؿ‪٥‬ط ‪ ٚ‬ت‪ٛ‬ي‪٥‬ح ٕ٘د‪ٛ‬ز‪ٜ‬ا٘دس ٔد‪ٛ‬ضز‬
‫ضحٕت ذ‪ٛ‬ز لطاض زاز‪ ٚ ٜ‬آٖ‪ٞ‬ب ضا زض ظٔط‪ّٕٖ ٠‬بء ٖبّٔ‪ ٚ ٗ٥‬ذسٔتٍبضاٖ احبز‪٤‬ج‬
‫٘ج‪ ٢ٛ‬زض ذنهۀ إِإ‪ ٢ٚ‬زض ر‪ٛ‬اض ٘ج‪ ٣‬وط‪ ٓ٤‬ذ‪ٛ‬ز ٔحٕس ٔهُف‪ ٣‬نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٝ٥‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ٚ‬ؾّٓ لطاض ثس‪ٞ‬س آٔ‪.ٗ٥‬‬
‫مؤلف عمذت الليفسر‪:‬‬
‫‪ ٢ٚ‬أبْ ٖالٔ‪ ٝ‬قد‪٥‬د اإلؾدالْ لبيد‪ ٣‬أٍضهد ثدسض اِدس‪ ٗ٤‬اث‪ٔٛ‬حٕدس‬
‫ٔحٕ‪ٛ‬ز ثٗ ؤحٕس ثٗ ٔ‪ٛ‬ؾ‪ ٣‬حّج‪ ٣‬اؾت ‪ ٢ٚ‬زض (حّت) قبْ زض ‪ٞ‬فس‪ٔ ٓٞ‬دب‪ٜ‬‬
‫ضًٔبٖ ؾبَ (‪ٞ )762‬زط‪ ٢‬چكٓ ث‪ ٝ‬ر‪ٟ‬بٖ ٌك‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬اظ ا‪ٚ‬اٖ و‪ٛ‬زو‪ ٣‬زض ٘دعز‬
‫پسض ذ‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬اظ ّٖٕب‪ٔ ٢‬ك‪ٟٛ‬ض آٖ ز‪٤‬بض ث‪ٛ‬ز ث‪ ٝ‬تحه‪ ّٖٓ ُ٥‬پطزاذدت ثٗدس اظ‬
‫آٖ زض قبْ ‪ ٚ‬حّت ‪ ٚ‬ث‪٥‬ت إِمسؼ اظ ّٖٕب‪ ٢‬ظ‪٤‬بز‪ ٢‬وؿت ّٖدٓ ٕ٘د‪ٛ‬ز ود‪ٝ‬‬
‫ٔك‪ٟٛ‬ضتط‪ ٚ ٗ٤‬ثبضظتط‪ ٗ٤‬آٖ‪ٞ‬ب أبْ ٖالءاِس‪ ٗ٤‬ثٗ احٕس ؾ‪٥‬طأ‪ ٣‬اؾت‪.‬‬
‫‪ٕٞ ٚ‬بُ٘‪ٛ‬ض‪ ٢‬و‪ ٢ٚ ٝ‬اظ ٘عز ّٖٕب‪ ٢‬ظ‪٤‬بز‪ ٢‬وؿت ّٖٓ ٕ٘‪ٛ‬ز ‪ٕٞ‬چ‪ٖ ٗ٥ٙ‬س‪٠‬‬
‫ظ‪٤‬بز‪ ٢‬اظ ٘عز ‪ ٢ٚ‬تحه‪ٕٛ٘ ّٖٓ ُ٥‬ز٘س و‪ٔ ٝ‬ك‪ٟٛ‬ضتط‪ ٗ٤‬آٖ‪ٞ‬ب ٖجبضتا٘س اظ‪:‬‬
‫‪ -1‬أبْ وٕبَ اِس‪ ٗ٤‬ث‪ٕٞ ٝ‬بْ‪.‬‬

‫‪ -1‬ػکتىؿ ویـوف هـوی ػؿ مٍؼمهی «ؿشمة أبدؿی» آوؿػه الت‪.‬‬

‫{‪}83‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪ٖ -2‬الٔ‪ ٝ‬لبؾٓ ثٗ لُّ‪ٛ‬ثرب‪.‬‬
‫‪ -3‬حبدّ قٕؽ اِس‪ ٗ٤‬ؾرب‪.٢ٚ‬‬
‫توصیف عهٌل اص ور‪:‬‬
‫ّٖٕبء زض ‪ٚ‬نف ‪ ٢ٚ‬لّٓ دطؾبئ‪ٞ٣‬ب‪ ٢‬ظ‪٤‬بز‪ ٢‬وطز‪ٜ‬ا٘س اظ آٖ رّٕ‪:ٝ‬‬
‫‪ -‬اث‪ ٛ‬إِٗبِ‪ ٣‬اِحؿ‪ ٣ٙ٥‬زض «لدیهة األٔب٘‪٤ٌٛ٣ٔ »٣‬س‪ٖ ٢ٚ« :‬بِٓ ٖالٔ‪ٚ ٝ‬‬
‫حبدّ ٔتمٗ ‪ ٚ‬ق‪٥‬د ٖهط ‪ٔ ٚ‬حسث ظٔبٖ ذ‪ٛ‬ز زض ض‪ٚ‬ا‪٤‬دت ‪ ٚ‬زضا‪٤‬دت اؾدت‬
‫حزت اهلل ثدط ٔٗب٘دس‪ ٚ ٗ٤‬آ‪٤‬دت وجدط‪ ٢‬ثدط ٔجتدسٖ‪ ٗ٥‬اؾدت قدطحف ثدط‬
‫نح‪٥‬حثربض‪ ٢‬ث‪٥ٓ٘٣‬ط اؾت ‪ٕٞ ٚ‬تب ‪ٕٞ ٚ‬ب٘‪ٙ‬س ٘ساضز»‪.‬‬
‫‪ -‬اث‪ٛ‬إِحبؾٗ زض «إِ‪ ُٟٙ‬اِهبد‪٤ٌٛ٣ٔ »٣‬س‪ ٢ٚ« :‬زض چ‪ٙ‬س‪ٍ٤ ّٖٓ ٗ٤‬ب٘‪١‬‬
‫ظٔبٖ ذ‪ٛ‬ز اؾت ٖبِٕ‪ ٣‬اؾت وخ‪٥‬ط االَالٔ و‪ ٝ‬زض ٔٗمد‪ٙٔ ٚ َٛ‬مد‪ َٛ‬ت‪ٛ‬ا٘دب ‪ٚ‬‬
‫‪ٚ‬اؾٕ االَالٔ اؾت والٔف ق‪٥‬ط‪ ٣ٙ٤‬ذبن‪ ٣‬زاضز لّٕدف ض‪ٚ‬اٖ ‪ ٚ‬ذُدف‬
‫ظ‪٤‬جب اؾت ث‪ ٝ‬ؾطٖت ٔ‪ٛ٘٣‬قت حت‪ٌ ٣‬فت‪ٝ‬ا٘س و‪ ٝ‬وتدبة لدس‪ٚ‬ض‪ ٢‬ضا زض ‪٤‬ده‬
‫قت ث‪ ٝ‬ضقت‪ ١‬تحط‪٤‬ط زضآ‪ٚ‬ضز»‪.‬‬
‫‪ ٚ -‬أبْ ؾرب‪ ٢ٚ‬زض «اِتجط إِؿج‪ٛ‬ن» ٔ‪٤ٌٛ٣‬س‪ ٣ٙ٥ٖ« :‬أبْ ‪ٖ ٚ‬الٔد‪ٚ ٝ‬‬
‫حبدٓ‪ ٣‬زض ّٖٓ تبض‪٤‬د ‪ِ ٚ‬رت اؾت ‪ ٚ‬زض ‪ ّْٖٛ ١ٕٞ‬لّٕفطؾبئ‪ ٣‬وطز‪ ٜ‬اؾت اظ‬
‫ذ‪ٛ‬ا٘سٖ ‪ٛ٘ ٚ‬قتٗ ‪٥ٞ‬چٍب‪٣ٕ٘ َّٛٔ ٜ‬ق‪ٛ‬ز»‪.‬‬
‫‪ -‬أبْ ٖ‪ ٣ٙ٥‬ث‪ٕٖ ٝ‬ط ٘‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬ؾ‪ ٝ‬ؾبٍِ‪ ٣‬ثٗس أبْ اثٗ حزط ث‪ ٝ‬ؾ‪ ٝ‬ؾبَ زض‬
‫قت ث‪ ٝ‬ق‪ٙ‬ج‪ ٝ‬چ‪ٟ‬بضْ ش‪ ٢‬اِحز‪ ١‬ؾبَ ‪ٞ‬كتهس ‪ ٚ‬پ‪ٙ‬زب‪ ٚ ٜ‬پ‪ٙ‬ذ ‪ٞ‬زط‪)855( ٢‬‬
‫‪ٞ‬د ‪ٚ‬دبت ‪٤‬بددت ‪ ٚ‬ددطزا‪٤‬ف زض ردبٕٔ األظ‪ٞ‬دط ثدط ‪ٕ٘ ٢ٚ‬دبظ ذ‪ٛ‬ا٘س٘دس ‪ ٚ‬زض‬
‫ٔسضؾ‪ٝ‬اـ ا‪ ٚ‬ضا زدٗ ٕ٘‪ٛ‬ز٘س ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ؿشمة والفة ثفًّ‪ٚ ٝ‬وطٔ‪.ٝ‬‬

‫{‪}84‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‏‪-3‬‏«ارشاد‏الساري‏اىل‏رشح‏صحيح‏البخاري»‪ :‬‏‬
‫تإِ‪٥‬ف ق‪ٟ‬بة اِس‪ ٗ٤‬ؤحٕس ثٗ ٔحٕس ذُ‪٥‬ت لؿدُال٘‪ ٣‬اِمدب‪ٞ‬ط‪ ٢‬قدبدٗ‪٣‬‬
‫(ٔت‪ٛ‬د‪ٞ923 ٣‬د) اؾت‪ ٚ .‬ا‪ ٗ٤‬وتبة زض حم‪٥‬مت تّر‪٥‬م ز‪ ٚ‬قطح اثٗ حزدط ‪ٚ‬‬
‫ثسضاِس‪ ٗ٤‬ثٗ اِٗ‪ ٣ٙ٥‬اؾت و‪ ٝ‬اظ رّٕ‪ ٝ‬قط‪ٚ‬ح ٔك‪ٟٛ‬ض ‪ٔ ٚ‬تسا‪ َٚ‬اؾت‪.‬‬
‫‏‪-4‬‏«الكواكب‏الدرارى‏يف‏رشح‏صحيح‪‎‎‬البخاري»‏‪ :‬‏‬
‫تإِ‪٥‬ف قٕؽ اِس‪ٔ ٗ٤‬حٕس ثٗ ‪ٛ٤‬ؾف ثٗ ّٖ‪ ٣‬ثٗ ؾٗ‪٥‬س وطٔدب٘‪ٔ( ٣‬تد‪ٛ‬د‪٣‬‬
‫‪ٞ786‬د) اؾت‪ .‬ا‪ ٗ٤‬وتبة ٘‪٥‬ع ‪٤‬ى‪ ٣‬اظ قط‪ٚ‬ح ربٕٔ ‪ٔ ٚ‬ف‪٥‬دس اؾدت ود‪ٔ ٝ‬ؤِدف‬
‫والْ حبدّ اثٗ حزط ‪ ٚ‬اِٗ‪ ٣ٙ٥‬ضا ظ‪٤‬بز ٘مُ وطز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫نري‏اسكندرانی‪ .‬‏‬
‫‏‬ ‫‏‪-5‬‏رشح‏امام‪‎‎‬نارص‏الدين‏عىل‏بن‏محمد‏بن‏امل‬
‫‏‪-6‬‏«رشح‏صحيح‪‎‎‬البخاري»‪ :‬‏‬
‫تإِ‪٥‬ف ؤث‪ ٣‬اِحؿٗ ّٖى ثٗ ذّف ثٗ ٖجس إِّه ٔكد‪ٟٛ‬ض ثد‪ ٝ‬اثدٗ ثُدبَ‬
‫لطَج‪ٔ ٣‬بِى‪ٔ( ٣‬ت‪ٛ‬د‪ٞ449 ٣‬د) ث‪٥‬كتط قطح ٔؤِف ثط اؾبؼ دم‪ ٝ‬أبْ ٔبِده‬
‫اؾت‪.‬‬
‫‏‪-7‬‏«التوشيح‏رشح‏الجامع‏الصحيح»‪ :‬‏‬
‫و‪ ٝ‬قطح أبْ رالَ اِس‪ ٗ٤‬ؾ‪ٔ( ٣َٛ٥‬ت‪ٛ‬د‪ٞ911 ٣‬د) اؾت‪ .‬أبْ ؾ‪ ٣َٛ٥‬اظ‬
‫رّٕ‪ٔ ٝ‬ؤِف‪ ٣ٙ٥‬ث‪ٛ‬ز٘س و‪ ٝ‬آحبض ‪ ٚ‬تإِ‪٥‬فبت ثؿ‪٥‬بض‪ ٢‬زاقدت‪ ٝ‬ا٘دس ‪ ٚ‬ا‪٤‬كدبٖ ٖ‪ٙ‬ب‪٤‬دت‬
‫ذبن‪ ٣‬ضا ث‪ ّٖٓ ٝ‬حس‪٤‬ج ‪ ٚ‬زضا‪٤‬ت ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت زاقت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬قطح ا‪ ٚ‬ثٕخبث‪ ٢ٝ‬تّٗ‪٥‬دك‬
‫ُِ‪٥‬ف‪ ٣‬ثط نح‪٥‬ح ثربض‪٤‬ؿت و‪ ٝ‬زض آٖ اِفبِ حس‪٤‬ج ضا يجٍ ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬احبز‪٤‬ج‬
‫غط‪٤‬ت ‪ ٚ‬اذتالف ث‪ ٗ٥‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬بت آ٘طا تفؿ‪٥‬ط ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬

‫{‪}85‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‏‪-8‬‏«التلويح‏يف‏رشح‏الجامع‏الصحيح»‪ :‬‏‬
‫و‪ ٝ‬قطح حبدّ ٖالء اِدس‪ٔ ٗ٤‬رُّدبى ثدٗ لّد‪٥‬ذ تطود‪ٔ ٣‬هدط‪ ٢‬ح‪ٙ‬فد‪٣‬‬
‫(ٔت‪ٛ‬د‪ٞ762 ٣‬د) اؾت‪.‬‬
‫‪9‬‏‪-‬‏«فیض‏الباری»‪ :‬‏‬
‫زض د‪٥‬ى اِجبض‪ ٢‬تالـ ث‪٥‬كتط‪٥٘= ٢‬دع< قدس‪ ٜ‬اظ لج‪٥‬دُ‪ :‬تفؿد‪٥‬ط ‪ ٚ‬دمد‪ٚ ٝ‬‬
‫حس‪٤‬ج ‪ِ ٚ‬رت‪.‬‬
‫‪11‬‏‪-‬‏«فیض‏املبدی»‪ :‬‏‬
‫٘بْ وبُٔ «دتح إِجدس‪ »٢‬چ‪ٙ‬د‪ ٗ٥‬اؾدت‪« :‬ددتح إِجدس‪ ٢‬قدطح ٔرتهدط‬
‫اِعث‪٥‬س‪ٔ »٢‬ؤِف ا‪ ٗ٤‬وتدبة (ٔرتهدط اِعث‪٥‬دس‪ )٢‬ضا ود‪ٖ ٝ‬جدبضت اظ ٔرتهدط‬
‫(نح‪٥‬حثربض‪ )٢‬اؾت ثُ‪ٛ‬ض ٘ؿجتب ٔرتهط‪ ٢‬قطح ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت ‪ ٚ‬اظ ثبضظتط‪ٗ٤‬‬
‫ٔكرهبت ا‪ ٗ٤‬قطح ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬اٖ ث‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬أ‪ٛ‬ض اقبض‪ٕٛ٘ ٜ‬ز‪:‬‬
‫‪ٔ -1‬ؤِف زض ا‪ ٗ٤‬قطح ٖ‪ٙ‬ب‪ ٗ٤ٚ‬اث‪ٛ‬اة ضا حصف ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬شودط‪ ٢‬اظ آٖ ثد‪ٝ‬‬
‫ٔ‪٥‬بٖ ٘‪٥‬ب‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾت ‪ ٚ‬قب‪٤‬س ا‪ّٕٖ ٗ٤‬ف ٘مه‪ ٣‬زض قطحف ثط ٔرتهط ظث‪٥‬دس‪٢‬‬
‫قٕطز‪ ٜ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ -2‬انُ حس‪٤‬ج ضا ثس‪ ٖٚ‬شوط قٕبض‪ ٠‬حس‪٤‬ج زض ثّ‪ٙ‬س نفح‪ ٝ‬شوط ٕ٘د‪ٛ‬ز‪ٜ‬‬
‫‪ ٚ‬ثب ٘‪ٟ‬بزٖ ذُ‪ ٣‬ادم‪ ٣‬زض ظ‪٤‬ط حس‪٤‬ج ث‪ ٝ‬قطح آٖ ٔ‪٣‬پطزاظز ‪ ٚ‬ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬احبز‪٤‬ج‬
‫ضا ثس‪ ٖٚ‬شوط قٕب شوط ودطز‪ ٜ‬اؾدت ال الدُ ؾدجت ا‪٤‬زدبز ٔكدىالت ثدطا‪٢‬‬
‫ضؾ‪٥‬سٖ ث‪ ٝ‬حس‪٤‬ج ُّٔ‪ٛ‬ة ٔ‪ٌ٣‬طزز‪.‬‬
‫‪ -3‬زض قطح حس‪٤‬ج ‪ٞ‬ط رّٕ‪ٖ ٚ ٝ‬جبضت اظ حس‪٤‬ج ٘ج‪ ٢ٛ‬شوط ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ثد‪ٝ‬‬
‫قطح آٖ ٔ‪٣‬پطزاظز‪.‬‬

‫{‪}86‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪ -4‬ث‪َٛ ٝ‬ض اغّت ؾ‪ٛ‬ا٘ح نحبث‪ ٣‬ضا‪ ٢ٚ‬حس‪٤‬ج ضا ثطا‪ ٢‬ثبض ا‪ َٚ‬و‪٘ ٝ‬بٔف‬
‫ٔ‪٣‬آ‪٤‬س شوط ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -5‬زض رب‪ٞ‬ب‪ ٢‬ثؿ‪٥‬بض‪ ٢‬ل‪ٛ‬اٖس ٘ح‪ ٢ٛ‬ضا ث‪٥‬بٖ ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -6‬قطحف زض اوخط رب‪ٞ‬ب ٘مّ‪ ٣‬اظ وتدبة ددتح اِجدبض‪ ٚ ٢‬وتدبة ـمهؼۀ‬
‫اِمبض‪ ٢‬اؾت‪.‬‬
‫‪ -7‬زض قطح احبز‪٤‬ج احىبْ ثؿ‪٥‬بض ٔ‪ ٣‬و‪ٛ‬قس تب ‪ٞ‬ط ث‪ ٝ‬قىّ‪ ٣‬و‪ٞ ٝ‬ؿدت‬
‫ٔص‪ٞ‬ت أبْ قبدٗ‪ ٣‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ضا تطر‪٥‬ح زاز‪ ٚ ٜ‬احبز‪٤‬ج ضا ٔ‪ٛ‬ادك ث‪ٓ٘ ٝ‬ط ا‪٤‬دٗ‬
‫ٔص‪ٞ‬ت ت‪ٛ‬ي‪٥‬ح ‪ ٚ‬ت‪ٛ‬ر‪ٕ٘ ٝ٥‬ب‪٤‬س‪.‬‬
‫‪ -8‬قطحف ٔت‪ٛ‬ؾٍ ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ز‪ٚ‬ض اظ اَبِ‪ ٚ ُٕٔ ١‬اذتهبض ٔرُ اؾت‪.‬‬
‫‪ -9‬احبز‪٤‬ج ٔتّٗك ث‪ ٝ‬ؾدّ‪ٛ‬ن ‪ ٚ‬اذدالق ضا اظ ز‪٤‬دسٌب‪ ٜ‬تهد‪ٛ‬د‪ ٣‬ت‪ٛ‬يد‪٥‬ح‬
‫ٔ‪٣‬ز‪ٞ‬س‪.‬‬
‫آشنيفئ‪ :‬ايف مؤلف فتح اطبذر‪:‬‬
‫ٔؤِف (دتح إِجس‪ )٢‬أبْ ٖجساهلل ثٗ حزبظ‪ ٢‬ثٗ اثطا‪ ٓ٥ٞ‬قبدٗ‪ ٣‬قدطلب‪٢ٚ‬‬
‫اؾت ‪ ٢ٚ‬زض لط‪( ١٤‬لط‪ )ٗ٤‬زض قطق ٔهدط زض ؾدبَ (‪ )1150‬چكدٓ ثد‪ ٝ‬ز٘‪٥‬دب‬
‫ٌك‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬زض َفّ‪ ٣‬لطآٖ وط‪ ٓ٤‬ضا حفدّ ٕ٘د‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬غدطو تحهد‪ّٖ ُ٥‬دٓ ثد‪ٝ‬‬
‫(األظ‪ٞ‬ط) ضدت ‪ ٚ‬اظ ٘عز ّٖٕب‪ٔ ٢‬ك‪ٟٛ‬ض آٖ تحه‪ٕٛ٘ ّٖٓ ُ٥‬ز‪.‬‬
‫زض ا‪ َٚ‬ظ٘سٌ‪ ٣‬اـ ؾرت دم‪٥‬ط ‪ ٚ‬ث‪٥‬چبض‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز تب ربئ‪٥‬ى‪ ٝ‬زض ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬ب‪ٔ ٢‬ت‪ٛ‬اِ‪٣‬‬
‫زض ذب٘‪ٝ‬اـ آتك‪ ٣‬ثطا‪ ٢‬پرتٗ چ‪٥‬ع‪ ٢‬ثطادط‪ٚ‬ذت‪٣ٕ٘ ٝ‬قس ‪ ٣ِٚ‬زض آذط أط ود‪ٝ‬‬
‫ٔطزْ اظ ّٖٓ ‪ ٚ‬زا٘كف ُّٕٔ قس٘س اظ ‪ٞ‬ط َطف ذه‪ٛ‬نب تزبض قدبْ ثدطا‪٤‬ف‬
‫تحف‪ٞٝ‬ب ‪ٞ ٚ‬سا‪٤‬ب‪ ٢‬ثؿ‪٥‬بض‪ ٢‬دطؾتبز٘س تدب ا‪ٙ٤‬ىد‪ ٝ‬اظ حدبَ دمدط ‪ ٚ‬دبلد‪٘ ٝ‬زدبت‬
‫‪٤‬بدت‪.‬‬

‫{‪}87‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ثٗس اظ تحه‪ٔ ٚ ّٖٓ ُ٥‬طاحدُ تدسض‪٤‬ؽ زض (األظ‪ٞ‬دط) ثد‪ٙٔ ٝ‬هدت (قد‪٥‬د‬
‫األظ‪ٞ‬ددط) تٗ‪٥‬دد‪ٌ ٗ٥‬طز‪٤‬ددس ‪ ٚ‬وتددبة‪ٞ‬ددب‪ ٢‬ظ‪٤‬ددبز‪ ٢‬ضا تددبِ‪٥‬ف وددطز ودد‪ ٝ‬قددب‪٤‬س‬
‫ٔك‪ٟٛ‬ضتط‪٘ ٚ ٗ٤‬بدٕتط‪ ٗ٤‬آٖ‪ٞ‬ب ‪ ٗ٥ٕٞ‬وتدبة (ددتح إِجدس‪ )٢‬قدطح ٔرتهدط‬
‫ظث‪٥‬س‪ ٢‬ثبقس‪.‬‬
‫قط‪ٚ‬ح ظ‪٤‬بز ز‪ٍ٤‬ط‪ٞ ٢‬ؿت‪ٙ‬س و‪ ٝ‬زض ا‪ٙ٤‬زب شودط ٘ىدطز‪ ٚ ٓ٤‬قدط‪ٚ‬ح ز‪ٍ٤‬دط‪٢‬‬
‫‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬پب‪٤‬بٖ ٘طؾ‪٥‬س٘س ٔب٘‪ٙ‬س قطح حبدّ اثٗ وخ‪٥‬ط ‪ ٚ‬اثٗ ضردت ح‪ٙ‬جّد‪٣‬‬
‫(ثب ٘بْ دتح اِجبض‪=٢‬و‪ٌ ٝ‬فت‪ ٝ‬ا٘س‪ :‬تب وتدبة ر‪ٙ‬دبئع قدطح ٕ٘‪ٛ‬ز٘دس ‪ٚ‬پدؽ اظ آٖ‬
‫‪ٚ‬دبت ‪٤‬بدت‪ٙ‬س<) ‪ ٚ‬أبْ ٘‪ ٚ ٢ٚٛ‬غ‪٥‬ط آ٘‪ٟ‬ب‪.‬‬

‫زض ؾبَ ‪ 1401‬ث‪٤ ٝ‬ى‪ ٣‬اظ ٔىتج‪ٞ ٝ‬ب‪ ٢‬وطاچ‪ - ٣‬پبوؿتبٖ ضدتد‪ ٓ٥‬ز‪ٚ‬ؾدتٓ‬
‫و‪ٔ ٝ‬حسث ‪ٚ‬دبيُ ربٔٗ‪ ٢ٝ‬اؾالٔ‪ٔ ٣‬س‪ ٝٙ٤‬ث‪ٛ‬ز٘س ٔد‪ ٣‬ذ‪ٛ‬اؾدت‪ٙ‬س قدطح اثدٗ‬
‫ثُبَ‪ 1‬ضا ذط‪٤‬س و‪ٙٙ‬س‪ .‬چ‪ٞ ٖٛ‬طز‪ٔ ٚ‬ؿبدط ‪ٟٔٚ‬برط ث‪ٛ‬ز‪٘ ٓ٤‬ت‪ٛ‬ا٘ؿت‪ ٓ٥‬ا‪ ٗ٤‬وتدبة‬
‫ضا =چ‪ ٖٛ‬ل‪ٕ٥‬ت آٖ ‪ٍٙٞ‬فت ث‪ٛ‬ز< ذط‪٤‬س و‪ .ٓ٥ٙ‬ثب ذ‪ٛ‬ز ٌفتٓ اهلل ٖع‪ٚ‬رُ ثدطا‪٢‬‬
‫أبْ ثربض‪ٖ ٢‬ز‪٥‬ت ٕ٘ٗت‪ ٣‬زاز‪ ٜ‬اؾت و‪ ٝ‬چ‪ٙ‬بٖ وتدبة ا‪ٌ ٚ‬طإ٘ب‪٤‬د‪ٝ‬اؾدت ود‪ٝ‬‬
‫ٕ٘‪ ٣‬ت‪ٛ‬اٖ ظ‪ٚ‬زتط قطح وتبة ا‪ ٚ‬ضا ذط‪٤‬س ‪ٚ‬ثب‪٤‬س زض ضاؾتب‪ ٢‬ثسؾت آ‪ٚ‬ضزٖ تالـ‬
‫ٕ٘‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫‪ -1‬او‪ ،‬ابىأصم ـيل ب ظٕي ب ـبؼاملٕک ب بعدٓ بکـ ِ ‪ٌ ،‬ـظبي مهدٔکي‪ .‬مصهؼث و وٍيهه ػؿ لهدٓ‬
‫‪ 449‬هه وود يدوت‪« .‬رشس ذدمق ٌصيض بعدؿ » ػؿ چنهؼي ذٕهؼ و «االـتٍهدٗ ػؿ شهؼيخ» اف ذمٕهه‬
‫آجدؿ و همتنؼ‪.‬‬
‫{‪}88‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫غلهاى که دشت ةر اختصار صدیح ةخارى زده اند‬
‫=ثطذ‪ ٣‬اظ آ٘‪ٟ‬ب ضا و‪ ٗٔ <ٝ‬زض ٔىتج‪ٞٝ‬ب ٔكب‪ٞ‬س‪ ٜ‬وطز‪ ٜ‬اْ ثس‪ ٗ٤‬لطاض ا٘س‪:‬‬
‫‪ٔ )1‬رتهط نح‪٥‬حثربض‪ٔ« ٢‬ؿٕ‪ ٣‬ث‪ :ٝ‬ذمق أنادیة وهی بؼایهة وأعیهـ‬
‫وأمدیة» اذتهبض‪ :‬أبْ اث‪ٛ‬رٕط‪ ٜ‬حبدّ‪ :‬اث‪ٔٛ‬حٕس ٖجساهلل ثٗ ؾٗس ثٗ ؾٗ‪٥‬س ثٗ‬
‫اث‪ ٛ‬رٕط‪ ٜ‬ؤظز‪ ٢‬ا٘سِؿ‪ٔ( ٣‬ت‪ٛ‬د‪ٞ675 :٣‬د)‬
‫‪ٔ )2‬رتهط نح‪٥‬ح‪‎‬ثربض‪ ٢‬اذتهبض‪ :‬اث‪ٛ‬اِٗجبؼ ؤحٕس ثٗ ٖٕط ثٗ اثطا‪ٓ٥ٞ‬‬
‫لطَج‪ٔ ٣‬بِى‪ٞ656-578( ٣‬د) ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪.‬‬
‫‪ٔ )3‬رتهط نح‪٥‬حثربض‪ٔ« ٢‬ك‪ٟٛ‬ض ث‪ :ٝ‬اِتزط‪٤‬س اِهح‪٥‬ح» =ثٗسا] زض ٔ‪ٛ‬ضز‬
‫ا‪ ٗ٤‬وتبة تفه‪٥‬ال] ثحج ذ‪ٛ‬ا‪ٕٛ٘ ٓ٥ٞ‬ز‪ .‬اٖ قبء اهلل<‬
‫‪ٔ )4‬رتهط نح‪٥‬ح اإلٔبْ اِجربض‪ ٢‬اذتهبض ت‪ٛ‬ؾٍ قد‪٥‬د اِجدب٘‪ ٣‬ضحٕد‪ٝ‬‬
‫‪1‬‬
‫اهلل‪.‬‬

‫‪ -1‬یکی اف ـٕامء می گىیؼ‪« :‬ويغ ـالمه مصمؼ ندرصأؼي آٔبدين اف بـتـي و بارتی ػانىهمنؼان مهد ػؿ‬
‫ـٕم شؼیخ‪ ،‬لنت نبىی و ؿػ بـ اهٖ بؼـت ـمىمد و ٌىویه ظٍىٌد می بدوهنؼ‪ .‬بیىهرت اف چنهؼ بهدؿ ػؿ‬
‫ػمىَ ایىدن ؿا مالٌد منىػٗ‪ ،‬اؤی ػوفه ػؿ لدٓ ‪ 1399‬ػؿ شهدٔی کهه بهـای ایىهدن مکهدن ظدٌهی ػؿ‬
‫کتدبعدنۀ أؽدهـيه ػؿ نؽـ گـوته بىػنؼ‪ ،‬مالٌد منىػٗ‪ .‬تٍـیبد کٖ ؿوف ؿا ػؿ آنرد (کتدبعدنهه) بهه رس مهی‬
‫بـػ‪ .‬وی مىمىٓ به تصٍیَ نمعه هدی ظعی کتب بىػ‪ .‬ػؿ آنرد اف وی ػؿ مىؿػ نمعه ای اف ؿلهدٔه وهيغ‬
‫اب ؿذب ػؿ بصخ ؿط ػاػن له ظالً پـلیؼٗ که ػؿ آن ؿلدٔه مىٔي بد ؿای ویغِ ظىػ اب ٌیم و الهتد ِػ‬
‫ویغ ظىػ ویغ االلالٗ اب تیمیه معدٔي منىػه الت‪( .‬بد هم) ػؿ میدن تفؼاػ فیدػی اف نمهغ ظعهی بهه‬
‫ػنبدٓ آن گىتیم امد (متدلىدنه) آن ؿا نیدوتیم‪.‬‬
‫ػوفه بفؼی که بد ويغ آٔبدنی مالٌد منىػیم به ػـى ؿلمی مد اف ذدنب ويغ أعيمي بـ می گـػػ‪،‬‬
‫که بـای نادؿ ػؿ واـ «ػمـ» اف مد پؾیـائی منىػنؼ‪ .‬ػؿ اي ذٕمه ويغ آٔبدنی و ـؼه ای اف بـاػؿان‬
‫شضىؿ پیؼا کـػنؼ و ػؿ آن ذد (نیق) اف لعندني ٔؾ بـػیم‪.‬‬
‫ػوفه ػیگـ ويغ آٔبدنی مد ؿا به ظدنه اه ػؿ ػمىَ ػـى کـػ‪ ،‬وٌت ممـب بىػ‪ .‬ذٕمه تد نقػیک مندف‬
‫ـىدء ظىٓ کىیؼ و مد ػؿ مصیعی ممٕىء اف ـٕم و وىایؼ به رس می بـػیم‪ .‬وٌتی اف گىتگى ودؿك وؼیم ػؿ‬
‫{‪}89‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪ٔ )5‬رتهط ندح‪٥‬ح ثردبض‪ ٢‬اذتهدبض ت‪ٛ‬ؾدٍ‪ :‬ز‪ .‬ؾدٗس ثدٗ ٘بندط ثدٗ‬
‫ٖجساِٗع‪٤‬ع قخط‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل‪.‬‬
‫‪ٔ )6‬رتهط ندح‪٥‬حثردبض‪ ٢‬اذتهدبض‪ :‬ؤ‪.‬ز‪ .‬ؾد‪٥‬س َبِدت اِدطحٕٗ‪= .‬ا‪٤‬دٗ‬
‫اذتهبض ضا زض ٔىتج‪ ٢ٝ‬زاضاِؿالْ ‪ -‬اِؿّف‪ ٝ٥‬زض وطاچ‪ - ٣‬پبوؿتبٖ ٔٗ ُٔبِٗ‪ٝ‬‬
‫وطز‪ٜ‬اْ‪.‬‬
‫اِجت‪ ٝ‬اظ ٔك‪ٟٛ‬ضتط‪ ٗ٤‬اذتهبض‪ٞ‬ب اظ ق‪٥‬د ظث‪٥‬دس‪ ٢‬اؾدت ثدب اؾدٓ «اِتزط‪٤‬دس‬
‫اِهح‪٥‬ح» و‪ ٝ‬ا‪ٙ٤‬ه آ٘طا ث‪ٗٔ ٝ‬طد‪٥ٌ ٣ٔ ٣‬ط‪:ٓ٤‬‬

‫ظدنۀ ودن مندف ذامـت ؿا ظىانؼیم‪ ،‬لپن لینی پـ اف میىه ػؿ مٍدبٖ مدن ٌـاؿ ػاػنؼ‪ ،‬آن ؿا ػظرت ایىدن‬
‫آوؿػ و مٍدبٖ مد بـ ؿوی ميق گؾاوت و ؿوت‪( .‬ػؿ ای ػیؼاؿ) ويغ آٔبدنی يهذ اول اص کتيفاش مخترص‬
‫صحٌح اخيفسر سا ايش ميف هذ يش داد و اص آن متایذ ايش عمل آوسد و گف ‪« :‬آن سا اص اهرت ن تيفلیفيفت‬
‫خود م‪ :‬دا م»‪.‬‬
‫ويغ مصمؼ فيدػ ب ـمـ أتکٕة (تٕمیؾ ويغ ـبؼ هللا أفٍيٖ) می گىیؼ‪ :‬مـاذفه کنیؼ به وتض أرٕیٖ (ً‬
‫‪ )157-155‬و مٍؼمه التدػ مد بـ کتدب ويغ لؼشدن ػؿ مىؿػ آٔبدنی‪ .‬و م التدػٗ ؿا هنگدمی که نمعۀ‬
‫اٌٖ کتدب آٔبدنی «ٌىة أٍال »(‪/3‬ذٕؼ) ؿا به وی هؼیه ػاػنؼ ػیؼیم‪ .‬وی بمیدؿظىوصدٓ وؼ و گىت‪:‬‬
‫«مدودء هللا! اف ای کتدب التىدػه ـٕمی می وىػ و مد اـتٍدػ ػاؿیم که آٔبدنی‪ ،‬ـالمه و ـدمل ػی الت» و‬
‫التدػ مد گىت‪« :‬اف تدٔیىد ويغ آٔبدنی آنچه بیىرت بدـخ ظىوصدٔی و رسوؿ م وؼه معترص ٌصيض‬
‫بعدؿی وی الت و آن اف معترص شدوؾ فبیؼی نیق بارت الت»‪.‬‬
‫{‪}91‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫نػرفى نختصر «التجرید الصدیح»‪:‬‬
‫ٔرتهط نح‪٥‬ح ثربض‪ٗٔ ٢‬دط‪ٚ‬ف ثد‪« ٝ‬اِتزط‪٤‬دس اِهدح‪٥‬ح» تدإِ‪٥‬ف حدبدّ‬
‫اث‪ٛ‬اِٗجبؼ ظ‪ ٗ٤‬اِس‪ ٗ٤‬احٕس ثٗ احٕس ثٗ ٖجساُِّ‪٥‬ف قطر‪ ٣‬ظث‪٥‬س‪ ٢‬اؾت‪٢ٚ .‬‬
‫زض ٖهط ذ‪ٛ‬زـ ٔحسِّث ‪ ٕٗ٤‬ثكٕبض ٔ‪ ٣‬ضدت‪ .‬ا‪ ٚ‬زا٘كٕ‪ٙ‬س ‪ ٚ‬از‪٤‬جد‪ ٣‬ثعضٌد‪ٛ‬اض‬
‫ث‪ٛ‬ز‪ .‬ث‪ ٝ‬ا‪٤‬كبٖ قطر‪ٙ٤ٌٛ ٣ٔ ٣‬س ظ‪٤‬طا اثتسا زض ‪٤‬ى‪ ٣‬اظ قد‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب‪ٕ٤ ٢‬دٗ ث‪ٙ‬دبْ‬
‫قطر‪ ٝ‬ظ٘سٌ‪ ٣ٔ ٣‬وطز ‪ ٚ‬ؾطا٘زبْ زض ؾبَ ‪ٞ 893‬د‪ .‬ق زض ق‪ٟ‬ط‪ ٢‬ث‪ٙ‬بْ ظث‪٥‬دس‬
‫زاض دب٘‪ ٣‬ضا ‪ٚ‬زأ ٌفت‪.‬‬
‫ٔٗط‪ٚ‬دتط‪ ٗ٤‬تإِ‪٥‬فبت ‪ٖ ٢ٚ‬جبضت‪ٙ‬س اظ‪َ :‬جمبت اِر‪ٛ‬ال – اِف‪ٛ‬ائدس ‪ٚ‬اِهدالت‬
‫‪ٚ‬اِٗ‪ٛ‬ائس – ٘ع‪ٞ‬د‪ ٝ‬األحجدبة – ؤ‪ٞ‬دُ اِهدسق ‪ٚ‬االذدالل – ِحدّ األِحدبِ‬
‫‪ٚ‬اِتزط‪٤‬س اِهط‪٤‬ح ِّزبٕٔ اِهح‪٥‬ح‪.‬‬
‫لبثُ ‪٤‬بزآ‪ٚ‬ض‪ ٢‬اؾت و‪ ٝ‬ثطذ‪ ٣‬ث‪ ٝ‬ذُب ضدت‪ ٚ ٝ‬وتبة «اِتزط‪٤‬دس» ضا تدإِ‪٥‬ف‬
‫حؿ‪ ٗ٥‬ثٗ ٔجبضن احٕس ثٗ ٖٕط ظث‪٥‬س‪ ٢‬زا٘ؿت‪ ٝ‬ا٘س زض ن‪ٛ‬ضت‪ ٣‬ود‪ ٝ‬حؿد‪ٗ٥‬‬
‫ثٗ ٔجبضن زض ؾبَ ‪ٞ 629‬د‪ .‬ق د‪ٛ‬ت ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت أب ٔؤِف وتبة «اِتزط‪٤‬س»‬
‫زض ؾبَ ‪ٞ 893‬د‪ .‬ق زاض دب٘‪ ٣‬ضا ‪ٚ‬زأ ٌفت‪.‬‬
‫ٕٔىٗ وؿ‪ ٣‬ثپطؾس و‪:ٝ‬‬
‫چاارا صاادیحةخااارى را اهاال غلاام لاز جهلااهب انااام زةیاادى اختصااار‬
‫نهودند؟!‬
‫أبْ ظث‪٥‬س‪ ٢‬زض ٔمسٔ‪ ١‬وتبة ذ‪ٛ‬ز ثٗس اظ حٕس ‪ ٚ‬ح‪ٙ‬ب‪ ٢‬پط‪ٚ‬ضزٌبض ‪ ٚ‬زض‪ٚ‬ز ثدط‬
‫٘ج‪ ٣‬وط‪ ٓ٤‬نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ٔ‪٤ٌٛ٣‬س‪:‬‬
‫أب ثٗس‪ :‬ثساٖ و‪ ٝ‬وتبة «ربٕٔ نح‪٥‬ح» =‪ٙٗ٤‬د‪ :٣‬ندح‪٥‬ح ثردبض‪ <٢‬تدإِ‪٥‬ف‬
‫أبْ ثعضٌ‪ٛ‬اض ‪ٍ٤‬ب٘‪ٖ ١‬هط ‪ ٚ‬ظٔبٖ ذ‪٤ٛ‬ف اث‪ٖٛ‬جساهلل ٔحٕس ثٗ اؾدٕبٖ‪ ُ٥‬ثدٗ‬

‫{‪}91‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫اثطا‪ ٓ٥ٞ‬ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل اظ اضظقٕ‪ٙ‬ستط‪ٔ ٚ ٗ٤‬ف‪٥‬ستط‪ ٗ٤‬وتبة‪ٞ‬ب‪ ٣٤‬اؾت ود‪ٝ‬‬
‫زض اؾالْ تإِ‪٥‬ف ٌطز‪٤‬س‪ ٜ‬اؾت ‪ ٣ِٚ‬ثب ا‪ٞ ٗ٤‬دٓ احبز‪٤‬دج ٔىدطض آٖ زض اثد‪ٛ‬اة‬
‫ٔرتّف پطاو‪ٙ‬س‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬وؿ‪ ٣‬و‪ ٝ‬ثر‪ٛ‬ا‪ٞ‬س حدس‪٤‬خ‪ ٣‬اظ آٖ احبز‪٤‬دج ضا زض ثدبة‬
‫ٔٗ‪ُٔ ٣ٙ٥‬بِٗ‪ٕ٘ ٝ‬ب‪٤‬س ٔ‪ٛ‬ار‪ ٝ‬ثب ٔكىالت ظ‪٤‬بز‪ٌ٣ٔ ٢‬طزز ‪ ٚ‬چ‪ ٝ‬ثؿدب ود‪ ٝ‬ثد‪ٝ‬‬
‫ٔمه‪ٛ‬ز ذ‪ٛ‬ز ‪٘ ٓٞ‬طؾس ‪ٌ ٚ‬طچ‪ٔ ٝ‬مه‪ٛ‬ز ذ‪ٛ‬ز أبْ ثردبض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل اظ ا‪٤‬دٗ‬
‫وبض ث‪٥‬بٖ ض‪ٚ‬ا‪٤‬بت ٔتٗسز زض ‪٤‬ه حس‪٤‬ج ٔ‪٣‬ثبقس ‪ٔ ٣ِٚ‬مه‪ٛ‬ز ٔب زؾتطؾ‪ ٣‬ث‪ٝ‬‬
‫انُ حس‪٤‬ج اؾت ظ‪٤‬طا ٔب ٔت‪٥‬مٗ ‪ٞ‬ؿت‪ ٓ٥‬و‪ ١ٕٞ ٝ‬احبز‪٤‬ج ا‪ ٗ٤‬وتبة نح‪٥‬ح‬
‫ث‪ٛ‬ز‪ ٚ= ٜ‬ذّّ‪ ٣‬زض ض‪ٚ‬ا‪٤‬بت ‪ ٚ‬ؾ‪ٙ‬س آٖ‪ٞ‬ب ٘‪٥‬ؿت<‪.‬‬
‫أبْ ٘‪ ٢ٚٛ‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل زض ٔمسٔ‪ ١‬وتبة ذد‪ٛ‬ز ود‪ ٝ‬زض قدطح ندح‪٥‬ح ٔؿدّٓ‬
‫٘‪ٛ‬قت‪ ٝ‬اؾت ٔ‪٤ٌٛ٣‬س‪ٞ ٚ« :‬طچ‪ ٝ‬و‪ ٝ‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل اؾت ‪ٕٞ‬د‪ ١‬ا٘د‪ٛ‬أ‬
‫ٔرتّف‪ ٝ‬ضا زض اث‪ٛ‬اة ٔتفب‪ٚ‬ت اظ ‪٤‬ه ز‪ٍ٤‬ط شوط ٔ‪ٕ٘٣‬ب‪٤‬س ‪ ٚ‬چ‪ ٝ‬ثؿب و‪ ٝ‬حدس‪٤‬ج‬
‫ضا زض غ‪٥‬ط ثبث‪ ٣‬شوط ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س و‪ ٝ‬ا٘ؿبٖ دىط ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س ا‪ ٗ٤‬حس‪٤‬ج ٔطثد‪ ٌٛ‬ثد‪ ٝ‬آٖ‬
‫ثبة ثبقس ‪ ٚ‬اظ ا‪ٙ٤‬زب اؾت و‪ ٝ‬پ‪٥‬سا وطزٖ ‪ ١ٕٞ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬بت حس‪٤‬ج‪ ...‬ثطا‪َ ٢‬بِدت‬
‫آٖ ٔكىُ ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز»‪.‬‬
‫‪٤ٌٛ٣ٔ ٚ‬س‪ٔ ٗٔ ٚ« :‬طزٔدب٘‪ ٣‬اظ حفدبِ ٔتدإذط‪ ٗ٤‬ضا ز‪٤‬دسْ ود‪ ٝ‬زض چ‪ٙ‬د‪ٗ٥‬‬
‫ٔ‪ٛ‬اضز‪ ٢‬زچبض اقتجب‪ ٜ‬قس‪ٚ ٚ ٜ‬ر‪ٛ‬ز ثًٗ‪ ٣‬اظ احبز‪٤‬خ‪ ٣‬ضا و‪ ٝ‬ثردبض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل‬
‫ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت وطز‪ ٜ‬اؾت ٘ف‪ٔ ٣‬د‪ٕٛ٘٣‬ز٘دس حدبَ آ٘ىد‪ ٝ‬ا‪٤‬دٗ احبز‪٤‬دج زض (ندح‪٥‬ح‬
‫ثربض‪ٛٔ )٢‬ر‪ٛ‬ز اؾت ٔ‪ٙ‬ت‪ ٝ٘ ٣ٟ‬زض رب‪ ٣٤‬و‪ ٝ‬ا٘ؿبٖ دىدط ٔد‪٣‬و‪ٙ‬دس ثب‪٤‬دس آٖ‬
‫حس‪٤‬ج زض آ٘زب ثبقس چ‪ ٖٛ‬چ‪ ٗ٥ٙ‬چ‪٥‬ع‪ٚ ٢‬ر‪ٛ‬ز زاقدت ذ‪ٛ‬اؾدتٓ تدب احبز‪٤‬دج‬
‫(نح‪٥‬ح ثربض‪ )٢‬ضا ثس‪ ٖٚ‬تىطاض رٕٕآ‪ٚ‬ض‪ٕ٘ ٢‬ب‪.»ٓ٤‬‬

‫{‪}92‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫طش ليشر اختصيفس اميفم صایذر سحميش ‪:‬‬
‫أبْ ظث‪٥‬س‪ ٢‬و‪٥‬ف‪٥‬ت اذتهبض «نح‪٥‬ح ثربض‪ »٢‬ضا زض چ‪ٙ‬دس ٘مُد‪ ٝ‬ذالند‪ٝ‬‬
‫ٕ٘‪ٛ‬ز‪٤ٌٛ٣ٔ ٚ ٜ‬س‪:‬‬
‫‪ -‬ثطا‪ ٢‬آ٘ى‪ ٝ‬ظحٕت ظ‪٤‬بز‪ ٢‬زض ضؾ‪٥‬سٖ ث‪ ٝ‬انُ حس‪٤‬ج ٘جبقس ؾ‪ٙ‬س حس‪٤‬ج‬
‫ضا حصف ٕ٘‪ٛ‬زْ‪.‬‬
‫‪ -‬احبز‪٤‬ج تىطاض‪ ٢‬ضا زض ٔ‪ٛ‬يٕ ا‪٣ِٚ‬اـ شوط ٕ٘د‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬زض ٔ‪ٛ‬ايدٕ ز‪ٍ٤‬دط‬
‫اٌط ثب ظ‪٤‬بزت زاضا‪ ٢‬دبئس‪ ٠‬آٔس‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز آٖ ظ‪٤‬بزت ضا ‪ ٓٞ‬شوط ذ‪ٛ‬ا‪ ٓٞ‬ودطز ‪ٚ‬ض٘د‪ٝ‬‬
‫ث‪ٕٞ ٝ‬بٖ ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ا‪ ٣ِٚ‬اوتفبء ٔ‪ٕ٘٣‬ب‪.ٓ٤‬‬
‫‪ٌ -‬ب‪٣ٔ ٣ٞ‬ق‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬حس‪٤‬ج ثطا‪ ٢‬ا‪ِٚ‬د‪ٗ٥‬ثدبض ثد‪ ٝ‬قدىُ ٔرتهدط ض‪ٚ‬ا‪٤‬دت‬
‫ٌطز‪٤‬س‪ ٣ِٚ ٜ‬زض ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ز‪ٍ٤‬ط‪ ٢‬ث‪َٛ ٝ‬ض ٔفهُ شودط ٔد‪ٌ٣‬دطزز ود‪ ٝ‬زض ا‪٤‬دٗ‬
‫ن‪ٛ‬ضت ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ا‪ َٚ‬ضا ٌصاقت‪ ٚ ٝ‬ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ز‪ ْٚ‬ضا اذت‪٥‬بض ٔ‪ٕ٘٣‬ب‪.ٓ٤‬‬
‫‪ -‬احبز‪٤‬خ‪ ٣‬ضا شوط ٔ‪ٕ٘٣‬ب‪ ٓ٤‬و‪ ٝ‬زاضا‪ ٢‬ؾ‪ٙ‬س ث‪ٛ‬ز‪ٔ ٚ ٜ‬تهُ ثبق‪ٙ‬س ث‪ٙ‬دبثطا‪ٗ٤‬‬
‫اظ شوط احبز‪٤‬خ‪ ٣‬و‪ ٝ‬ؾ‪ٙ‬سـ ٔمُ‪ ٔٛ‬ث‪ٛ‬ز‪٤ ٚ ٜ‬ب ّٔٗك ثبقدس ذد‪ٛ‬ززاض‪ ٢‬ذد‪ٛ‬ا‪ٓٞ‬‬
‫ٕ٘‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ٕٞ -‬چ‪ ٗ٥ٙ‬اظ شوط احبز‪٤‬خ‪ ٣‬و‪ٔ ٝ‬طث‪ ٌٛ‬ث‪ ٝ‬اذجبض نحبث‪٤ ٚ ٝ‬ب غ‪٥‬دط ندحبث‪ٝ‬‬
‫ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬اضتجبَ‪ ٣‬ث‪ ٝ‬حس‪٤‬ج ٘ساقت‪٤ ٚ ٝ‬ب زض آٖ شوط‪ ٢‬اظ پ‪٥‬بٔجط نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪٥‬د‪ٝ‬‬
‫‪ٚ‬ؾّٓ ٕ٘‪٣‬ثبقس ارت‪ٙ‬بة ذ‪ٛ‬ا‪ٕٛ٘ ٓٞ‬ز ٔخال‪ :‬ذجط ضدتٗ اثد‪ٛ‬ثىط ‪ٕٖ ٚ‬دط ضيد‪٣‬‬
‫اهلل ٖ‪ٕٟٙ‬ب ث‪ ٝ‬ؾم‪٥‬ف‪ ١‬ث‪ ٣ٙ‬ؾبٖس‪ ٚ ٜ‬رط‪٤‬ب٘بت‪ ٣‬ضا و‪ ٝ‬زض‪ ٗ٤‬لً‪ٌ ٝ٥‬صقدت ‪٤ ٚ‬دب‬
‫له‪ ١‬وكت‪ ٝ‬قسٖ ٖٕط ضي‪ ٣‬اهلل ٖ‪ٚ ٚ ٝٙ‬ن‪٥‬ت وطزٖ ثد‪ ٝ‬دطظ٘دسـ زض ٔد‪ٛ‬ضز‬
‫ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬اظ ٖبئك‪ ٝ‬ضي‪ ٣‬اهلل ٖ‪ٟٙ‬ب زض زدٗ وطزٖ ‪ ٢ٚ‬زض پ‪ ٢ّٟٛ‬ز‪٤ ٚ‬بض ز‪ٍ٤‬دطـ‬
‫اربظ‪ ٜ‬ثر‪ٛ‬ا‪ٞ‬س ‪٤ ٚ‬ب آ٘چ‪ ٝ‬ضا و‪ ٝ‬زض ٔ‪ٛ‬ضز ق‪ٛ‬ض‪ٌ ٢‬فت‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز ‪٤ ٚ‬دب لًد‪ ١٥‬ث‪ٗ٥‬دت‬

‫{‪}93‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ٖخٕبٖ ضي‪ ٣‬اهلل ٖ‪٤ ٚ ٝٙ‬ب ‪ٚ‬ن‪٥‬ت وطزٖ ظث‪٥‬ط ضي‪ ٣‬اهلل ٖ‪ ٝٙ‬ثدطا‪ ٢‬دطظ٘دسـ‬
‫زض ازا‪ ٢‬لطو ‪ ٚ ٢ٚ‬أخبَ ا‪ ٗ٤‬لًب‪٤‬ب ضا شوط ٘ر‪ٛ‬ا‪ٕٛ٘ ٓٞ‬ز‪.‬‬
‫‪ -‬زض ‪ٞ‬ط حس‪٤‬ج ر‪ٟ‬ت آ٘ى‪ ٝ‬ضا‪ ٢ٚ‬حس‪٤‬ج زا٘ؿت‪ ٝ‬ق‪ٛ‬ز ٘بْ نحبث‪ ١‬و‪ ٝ‬آٖ‬
‫حس‪٤‬ج ضا ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت شوط ٔ‪ٕ٘٣‬ب‪.ٓ٤‬‬
‫‪ -‬غبِجب ‪ٕٞ‬بٖ ِفٓ‪ ٣‬ضا شوط ٔ‪ ٣‬و‪ ٓٙ‬و‪ ٝ‬زض انُ ض‪ٚ‬ا‪٤‬ت آٔس‪ ٜ‬اؾت ٔدخال]‪:‬‬
‫=أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل< ٌب‪٤ٌٛ٣ٔ ٣ٞ‬س‪ :‬اظ ٖبئك‪ ٝ‬ضيد‪ ٣‬اهلل ٖ‪ٟٙ‬دب ‪ٌ ٚ‬دب‪٣ٞ‬‬
‫ٔ‪٤ٌٛ٣‬س‪ :‬اظ اثٗ ٖجبؼ ضي‪ ٣‬اهلل ٖ‪ٕٟٙ‬ب ‪ ٚ‬ثبض ز‪ٍ٤‬ط ٔ‪٤ٌٛ٣‬دس‪ :‬اظ ٖجدساهلل ثدٗ‬
‫ٖجبؼ ضي‪ ٣‬اهلل ٖ‪ٕٟٙ‬ب ‪ٕٞ ٚ‬چ‪ٙ‬د‪ ٗ٥‬زض ٔد‪ٛ‬ضز اثدٗ ٖٕدط ضيد‪ ٣‬اهلل ٖ‪ٕٟٙ‬دب‬
‫=‪ٌ :٣ٙٗ٤‬ب‪٤ٌٛ ٣ٔ ٣ٞ‬س‪ :‬اظ اثٗ ٖٕط ‪ٌ ٚ‬ب‪ٔ ٣ٞ‬د‪٤ٌٛ٣‬دس‪ :‬اظ ٖجدساهلل ثدٗ ٖٕدط‬
‫ضي‪ ٣‬اهلل ٖ‪ٕٟٙ‬ب زض رب‪٤ٌٛ٣ٔ ٣٤‬س‪ :‬اظ ا٘ؽ ضي‪ ٣‬اهلل ٖ‪ ٚ ٝٙ‬زض ردب‪ ٣٤‬ز‪ٍ٤‬دط‬
‫ٔ‪٤ٌٛ٣‬س‪ :‬اظ ا٘ؽ ثٗ ٔبِه ضي‪ ٣‬اهلل ٖ‪ٌ ٝٙ‬ب‪٤ٌٛ٣ٔ ٣ٞ‬س‪ :‬اظ ددالٖ ندحبث‪٣‬‬
‫اظ پ‪٥‬بٔجط نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ‪ٌ ٚ‬ب‪٤ٌٛ٣ٔ ٣ٞ‬س‪ :‬دال٘‪ٌ ٣‬فت و‪ ٝ‬پ‪٥‬بٔجط نّ‪٣‬‬
‫اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ دطٔ‪ٛ‬ز٘س‪٤ ٚ ...‬ب ٔ‪٤ٌٛ٣‬س‪ :‬پ‪٥‬بٔجط نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾدّٓ چ‪ٙ‬د‪ٗ٥‬‬
‫دطٔ‪ٛ‬ز٘س‪ ...‬و‪ ٝ‬زض ‪ ١ٕٞ‬ا‪ٛٔ ٗ٤‬اضز اظ ‪ ٢ٚ‬پ‪٥‬ط‪ٕٛ٘ ٢ٚ‬ز‪ٖ ٚ= ٜ‬جدبضت ذد‪ٛ‬زـ ضا‬
‫شوط ذ‪ٛ‬ا‪ٕٛ٘ ٓٞ‬ز< ‪ ٚ‬اٌط زض ا‪ ٗ٤‬وتبة چ‪٥‬ع‪ ٢‬ذالف آ٘چ‪ ٝ‬و‪ٔ ٝ‬مطض زاقدت‪ٝ‬اْ‬
‫‪1‬‬
‫ث‪ٓ٘ ٝ‬ط آ‪٤‬س قب‪٤‬س ؾججف اذتالف ٘ؿر‪ٞٝ‬ب ثبقس‪.‬‬

‫‪ -1‬اف مٍؼمۀ معترص ٌصیضبعدؿی به اظتٍدؿ‪.‬‬

‫{‪}94‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ترجههىصدیحةخارى‬
‫ٌطچ‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬وتبة ٖٓ‪ ٓ٥‬اِكبٖ ٔ‪ٛ‬ضز احتدطاْ ‪ ٚ‬تمدس‪٤‬ط زض ٘دعز ‪ٕٞ‬د‪ ١‬أدت‬
‫اؾالٔ‪ ٣‬اؾت ‪ ٣ِٚ‬چ‪ٔ ٖٛ‬طزٔبٖ ظ‪٤‬بز‪ ٢‬اظ ٔؿّٕب٘بٖ ٘ؿجت ث‪ ٝ‬ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ظثبٖ‬
‫ٖطث‪ ٣‬آق‪ٙ‬بئ‪ ٣‬چ‪ٙ‬سا٘‪٘ ٣‬ساض٘س اظ د‪ ٚ ٟٓ‬زضن ٔٗب٘‪ ٣‬ا‪ ٗ٤‬وتبة ٔحط‪ ْٚ‬ثد‪ٛ‬ز‪ٚ ٜ‬‬
‫ٔ‪٣‬ثبق‪ٙ‬س ا‪ ٗ٤‬وتبة ث‪ ٝ‬ظثبٖ ‪ٞ‬ب‪ٔ ٢‬رتّف ز٘‪٥‬ب ٔب٘‪ٙ‬س‪« :‬دبضؾ‪ ٣‬پكت‪ ٛ‬وطز‪٢‬‬
‫اضز‪ ٚ‬اٍ٘‪٥‬ؿ‪ ٣‬دطا٘ؿ‪ ٢ٛ‬الت‪ »....ٚ ٣ٙ٥‬تطرٕ‪ٌ ٝ‬طز‪٤‬س‪ ٜ‬اؾدت‪ .‬ت‪ٟٙ‬دب ثد‪٥‬ف اظ‬
‫پ‪ٙ‬ذ ظثبٖ ضا ثب چكٓ ذ‪ٛ‬ز ز‪٤‬س‪ ٜ‬اْ و‪ ٝ‬تطرٕ‪ ٝ‬قس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬اِحٕسهلل‬
‫مرتيمین‪ :‬کيش صحیح اخيفسر سا ايف صايفن فيفسظ‪ :‬تشيميش کشده ا ذ‪:‬‬
‫نح‪٥‬حثربض‪ ٢‬ضا چ‪ٙ‬س‪ ٗ٤‬قرم ث‪ ٝ‬ظثبٖ دبضؾ‪ ٣‬تطرٕ‪ ٝ‬وطز‪ ٜ‬اؾت ٔب٘‪ٙ‬س‪:‬‬
‫‪ )1‬نح‪٥‬حثربض‪ ٢‬ثب تطرٕ‪ ٢ٝ‬زوتط َب‪ٞ‬ط ال‪ٚ‬اغ‪٘ .ٜ‬كط احؿبٖ‪.‬‬
‫‪ )2‬نح‪٥‬حثربض‪ ٢‬ثب تطرٕ‪ ٢ٝ‬ذبِس ا‪ٛ٤‬ث‪٥٘ ٣‬ب (زض چ‪ٟ‬بض رّس) ٘كط احؿبٖ‪.‬‬
‫‪ )3‬نح‪٥‬حثربض‪ ٢‬ثب تطرٕ‪ٖ ٢ٝ‬جدساِّٗ‪٘ ٣‬د‪ٛ‬ض احدطاض‪( ٢‬زض ‪ٞ‬فدت رّدس)‬
‫ا٘تكبض ق‪٥‬د االؾالْ ؤحٕس ربْ‪.‬‬
‫‪ٔ )4‬رتهط نح‪٥‬حثربض‪(٢‬ظث‪٥‬س‪ )٢‬ثب تطرٕ‪ ٢ٝ‬اث‪ٛ‬ثىط حؿدٗ ظاز‪٘ .ٜ‬كدط‬
‫احؿبٖ‪.‬‬
‫‪ٔ )5‬رتهط نح‪٥‬حثربض‪(٢‬ظث‪٥‬س‪ )٢‬ثب تطرٕ‪ٖ ٢ٝ‬جساِمبزض تطقبث‪.٣‬‬
‫مرتيمین‪ :‬کيش صحیح اخيفسر سا ايف صايفن پشتو تشيميش کشده ا ذ‪:‬‬
‫دمٍ ‪٤‬ده تطرٕد‪ ٝ‬ز‪٤‬دس‪ ٜ‬اْ‪ :‬ثردبض‪ ٢‬قدط‪٤‬ف ٔتدطرٓ ‪ٔٚ‬حكد‪ ٣‬تطرٕد‪ٝ‬‬
‫‪ٚ‬تحك‪ٛٔ :ٝ٥‬ال٘ب ٖجساِحى‪ ٓ٥‬ذبٖ‪.‬‬

‫{‪}95‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫اخادیثى که در صدیحةخارى نورد انتقاد قرار گرفته اند‬
‫‪ ‬ابواسحاق اسفراینی شافعی رحمه اهلل در کتاب «اصلو‬
‫فقه» خویش می نویسد‪ :‬اهٖ أٍنفة مرمفىن ـٕی أن األظبدؿ أتهی‬
‫اوتمٖ ـٕیاد «أٍصیصدن» مٍعىؿ بٍصة اٌهىٔاد ومتىناهد‪ ،‬وال یصٍهٖ‬
‫أعاله ویاد بصدٓ‪ ،‬و ان شٍٖ وؾٔک اظتاله وی ظـٌاد و ؿواتاد‪ٌ ،‬دٓ‬
‫وم ظدٔي شکمه ظربا مناد ؤین ٔه تأویٖ لدئن ٕٔعرب نٍضند شکمهه‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ألن هؾه األظبدؿ تٍٕتاد األمة بدٍٔبىٓ»‪.‬‬
‫‪« :٣ٙٗ٤‬ا‪ ُٞ‬دٗ ٔتفك ا٘س ثط ا‪٤‬دٗ ود‪ ٝ‬احدبز‪٤‬خ‪ ٣‬ود‪ ٝ‬زض ندح‪٥‬ح ثردبض‪٢‬‬
‫‪ٚ‬نح‪٥‬ح ٔؿّٓ آٔس‪ ٜ‬اؾت ؾ‪ٙ‬س ‪ٞ‬ب‪ ٢‬آ٘‪ٟ‬ب انّ‪ٔٚ ٣‬تٗ آ٘‪ٟ‬ب ثُ‪ٛ‬ض لُٕ ‪٤ٚ‬مد‪ٗ٥‬‬
‫لُٗ‪ ٣‬ا٘س ‪ ٚ‬زض آ٘‪ٟ‬ب ‪٥ٞ‬چ ٌ‪ ٝ٘ٛ‬اذتالد‪٥٘ ٣‬ؿت ‪ٚ‬اٌط اذتالد‪٤ ٓٞ ٣‬بددت قد‪ٛ‬ز‬
‫ث‪ٙ‬بثط اذتالف ؾ‪ٙ‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ضا‪٤ٚ‬بٖ آ٘‪ٟ‬بؾت‪ .‬ؾپؽ دطٔ‪ٛ‬ز٘س‪ٞ :‬طوؽ حىٕدف ثدب‬
‫حس‪٤‬خ‪ ٣‬اظ ا‪ ٗ٤‬ز‪ ٚ‬وتبة =ثربض‪ٔٚ ٢‬ؿّٓ< ٔربِف ثبقس ‪ٌٙٚ‬زدب‪٤‬ف ت‪ٛ‬ر‪٥‬د‪ ٝ‬ضا‬
‫٘ساقت‪ ٝ‬ثبقس ٔب حىٕف ضا ضز ٔ‪ ٣‬و‪ ٓ٥ٙ‬ظ‪٤‬دطا ا‪٤‬دٗ احدبز‪٤‬خ‪ ٣‬ود‪= ٝ‬زضثردبض‪٢‬‬
‫‪ٔٚ‬ؿّٓ< آٔس‪ ٜ‬ا٘س أت اؾالٔ‪ ٣‬نحت آ٘‪ٟ‬ب ضا پص‪٤‬طدت‪ٚ ٝ‬لج‪ٕٛ٘ َٛ‬ز‪ ٜ‬ا٘س»‪.‬‬

‫اؾتبز ٌطا٘مسض احٕس ؾ‪٥‬س حفٓ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ ٣‬دس‪ :‬احدبز‪٤‬خ‪ ٣‬ود‪ ٝ‬زض ندح‪٥‬ح‬
‫ثربض‪ٛٔ ٢‬ضز ا٘تمبز لطاض ٌطدت‪ٝ‬ا٘س ٔ‪ٛ‬اضز ظ‪٤‬ط ضا ٔ‪٣‬ضؾب٘س‪:‬‬
‫‪٥ٞ -‬چ ‪٤‬ه اظ ّٖٕب‪ٌ ٢‬صقت‪ ٚ ٝ‬و‪ٔ ٣٘ٛٙ‬سٖ‪ٖ ٣‬هدٕت أدبْ ثردبض‪٢‬‬
‫ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ‪٤‬ب ٖهٕت نح‪٥‬ح ا‪٘ ٚ‬ج‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾدت ثّىد‪ ٝ‬ثدب ‪ ٚ ٢ٚ‬وتدبثف ‪ٕٞ‬ب٘‪ٙ‬دس‬
‫ز‪ٍ٤‬ط ٔترههبٖ حس‪٤‬ج تٗبُٔ ٕ٘‪ٛ‬ز‪ٜ‬ا٘س‪.‬‬

‫‪ -1‬شکمتیدؿ‪ ،‬منکـ شؼیخ ً‪ ،21 :‬أجـ‪ :‬التدػ ؿشمت هللا وعـ ‪.‬‬
‫{‪}96‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪٥ٞ -‬چ ‪٤‬ه اظ ّٖٕب‪ ٢‬ا‪ ُٞ‬ؾ‪ٙ‬ت ٍ٘فت‪ ٝ‬اؾت ود‪ ٝ‬أدبْ زاضلُ‪ٙ‬د‪ ٣‬ود‪ٝ‬‬
‫پ‪٥‬ك‪ٛ‬ا‪ ُّٖ ّٖٓ ٢‬زض ٖهط ذ‪ٛ‬ز ث‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت ثردبَط ا٘تمدبز اظ ثطذد‪ ٣‬احبز‪٤‬دج‬
‫ثربض‪ ٢‬ثسٖتٍصاض اؾت!‬
‫‪٘ -‬مس زاضلُ‪ ٣ٙ‬تىٕ‪ ُ٥‬و‪ٙٙ‬س‪ ٜ‬تالق‪ٟ‬ب‪ ٢‬ثربض‪ ٢‬اؾت ٘‪٤ٚ ٝ‬دطاٖ و‪ٙٙ‬دس‪ٜ‬‬
‫آٖ ‪ ٚ‬ا‪ ٗ٤‬أط ثط اضظـ وتبة ثربض‪ ٚ ٢‬قرم ا‪٣ٔ ٚ‬ادعا‪٤‬س چطا و‪ّٕٖ ٝ‬بء ث‪ٝ‬‬
‫ضاحت‪ ٣‬اظ آٖ ٍ٘صقت‪ ٝ‬ا٘س ثّى‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ز أبْ ثردبض‪٥٘ ٚ ٢‬دع ندح‪٥‬ح ‪ ٢ٚ‬ضا ٔد‪ٛ‬ضز‬
‫آظٔب‪٤‬ف ‪ ٚ‬پبال‪٤‬ف قس‪٤‬س لطاض زاز٘س ‪ ٚ‬ثطذ‪ ٣‬اظ آ٘‪ٟ‬ب ‪ٕٞ‬چد‪ ٖٛ‬زاضلُ‪ٙ‬د‪ ٣‬ثزدع‬
‫چ‪ٙ‬س احبز‪٤‬ج اٍ٘كتقٕبض چ‪٥‬ع‪٥٘ ٢‬بدت تب ٔالحٓبت ذ‪ٛ‬ز ضا زضثدبض‪ ٜ‬آٖ اثدطاظ‬
‫زاضز‪ .‬ثٗس اظ آٖ ٔترههبٖ ‪ٚ‬اضز ٔ‪٥‬ساٖ قس٘س تب ث‪ ٗ٥‬أبْ ثربض‪ٙٔ ٚ ٢‬تمدساٖ‬
‫ثطذ‪ ٣‬احبز‪٤‬ج نح‪٥‬ح ا‪ ٚ‬ث‪ٔ ٝ‬فبنّ‪ ٚ ٝ‬لًب‪ٚ‬ت ثپطزاظ٘س و‪ ٝ‬ثطرؿت‪ٝ‬تط‪ ٗ٤‬ا‪٤‬دٗ‬
‫ٔترههبٖ أبْ اثٗ حزط ٖؿمال٘‪ ٣‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل اؾت‪.‬‬
‫‪ -‬اثٗ حزط تٕبْ احبز‪٤‬ج ٔؿتمُ ‪ ٚ‬غ‪٥‬طٔؿتمُ ود‪ٔ ٝ‬د‪ٛ‬ضز ا٘تمدبز أدبْ‬
‫زاضلُ‪ ٣ٙ‬لطاض ٌطدت‪ ٝ‬ضا ثطضؾ‪ ٣‬زل‪٥‬ك وطز‪ ٚ ٜ‬آ٘‪ٟ‬دب ضا اظ ‪ٞ‬دٓ ردسا ودطز‪ ٚ ٜ‬زض‬
‫‪٤‬ه ‪٤‬ب ز‪ ٚ‬حس‪٤‬ج تطر‪٥‬ح زاز‪ ٜ‬و‪ ٝ‬اؾتسالَ ل‪ ٢ٛ‬اظ زاضلُ‪ ٣ٙ‬اؾت‪.‬‬
‫زض حبق‪ ٝ٥‬اؾت و‪:ٝ‬‬
‫زاضلُ‪ ٣ٙ‬تٗساز ثؿ‪٥‬بض وٕ‪ ٣‬اظ احبز‪٤‬ج ٔؿتمُ ثربض‪ ٢‬ضحٕد‪ ٝ‬اهلل ضا ٔد‪ٛ‬ضز‬
‫ا٘تمبز لطاض زاز‪ ٚ ٜ‬ث‪٥‬كتط ا٘تمبزـ ٘‪٥‬ع ٔت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬إؾ‪ٙ‬بز احبز‪٤‬ج اؾت ‪ ٣ٙٗ٤‬ثربض‪٢‬‬
‫حس‪٤‬ج ضا ثب پ‪ٙ‬ذ اؾ‪ٙ‬بز ترط‪٤‬ذ وطز‪ ٜ‬أب زاضلُ‪ ٣ٙ‬ثدب چ‪ٟ‬دبض اؾد‪ٙ‬بز ا‪ٛٔ ٚ‬ادمدت‬
‫ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬زض ‪٤‬ه اؾ‪ٙ‬بز اذتالف وطز‪ ٜ‬اؾت اِجت‪ ٝ‬الطاض ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬و‪ٔ ٝ‬دتٗ حدس‪٤‬ج‬
‫نح‪٥‬ح اؾت‪.‬‬

‫{‪}97‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪ -‬آذط ؾط ثب‪٤‬س ٌفت و‪٥ٞ ٝ‬چ ‪٤‬ه اظ ّٖٕب‪ٔ ٢‬ؿّٕبٖ و‪ ٝ‬ؾر‪ٙ‬كدبٖ زض‬
‫حس‪٤‬ج ‪ ٚ‬ؾ‪ٙ‬ت ٔٗتجط ٔ‪٣‬ثبقس ق‪ٙ‬بذت‪٥٘ ٝ‬ؿت ٌفت‪ ٝ‬ثبقس و‪ ٝ‬قدرم ثردبض‪٢‬‬
‫ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔٗه‪ ْٛ‬اؾت‪.‬‬
‫ّٖٕبء ضحٕ‪ ٟٓ‬اهلل ٌفت‪ٝ‬ا٘س و‪ ٝ‬ثربض‪ ٢‬زاضا‪ ٢‬ته‪٥ٙ‬فبت ‪ ٚ‬وتبث‪ٟ‬دب‪ٕٟٔ ٢‬د‪٣‬‬
‫اؾت أب اؾتخ‪ٙ‬ب‪٣٤‬تط‪ٕٟٔ ٚ ٗ٤‬تط‪ ٗ٤‬آ٘‪ٟ‬ب نح‪٥‬ح ثردبض‪ٔ ٢‬د‪٣‬ثبقدس چدطا ود‪ٝ‬‬
‫ّٖٕب‪ٔ ٢‬ترهم پؽ اظ ثطضؾ‪ ٣‬پبال‪٤‬ف ‪ ٚ‬اضظ‪٤‬بث‪ ٣‬زل‪٥‬ك ا‪ ٗ٤‬وتبة نحت‬
‫آٖ ضا پص‪٤‬طدت‪ٝ‬ا٘س‪.‬‬
‫ذالن‪ ٝ‬ا‪ٙ٤‬ى‪ ٝ‬زاضلُ‪ ٣ٙ‬ثط اؾبؼ ان‪ٗٔ َٛ‬تجط ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬اٖس ترهه‪ ٣‬ث‪٘ ٝ‬مدس‬
‫ثًٗ‪ ٣‬اظ احبز‪٤‬ج پطزاذت‪٘ ٚ( ٝ‬مس ؾد‪ٙ‬س‪ ٢‬اظ اؾدب٘‪٥‬س ‪٤‬ده حدس‪٤‬ج ‪٤‬دب تدطر‪٥‬ح‬
‫‪ٚ‬ر‪ ٣ٟ‬اظ آ٘‪ٟ‬ب ث‪ٙٗٔ ٝ‬ب‪ ٢‬تًٗ‪٥‬ف ٔتٗ حس‪٤‬ج ٘‪٥‬ؿدت ‪ ٚ‬ا‪٤‬دٗ ودذد‪ٕٟ‬د‪ ٣‬ثب‪٤‬دس‬
‫انالح ق‪ٛ‬ز) حبَ آ٘ى‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬ادطاز زض ظٔبٖ ٔدب ثد‪ ٣٤ٛ‬اظ ّٖدٓ ٘جدطز‪ٜ‬ا٘دس ‪ ٚ‬ثدب‬
‫‪ٛٞ‬اپطؾت‪٤ ٣‬ب ت‪ ٓٞٛ‬تٗدبضو ثدب ٖمدُ ‪٤‬دب لدطآٖ ثد‪ ٝ‬تًدٗ‪٥‬ف ا‪٤‬دٗ احبز‪٤‬دج‬
‫ٔ‪٣‬پطزاظ٘س!‪.‬‬
‫ؤث‪ ٛ‬رٗفط إِ‪ٙ‬ه‪ٛ‬ض ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪« :‬ضادً‪ ٣‬حس‪٤‬خ‪ ٣‬ضا ٔد‪٣‬آ‪ٚ‬ضز تدب زض‬
‫نحبث‪ َٗٗ ٣‬ثع٘س ٔ‪ٙ‬ىط ؾ‪ٙ‬ت ‪ٕٞ‬بٖ ضا ٔ‪٣‬آ‪ٚ‬ضز تدب زض ثردبض‪َٗ ٢‬دٗ ثع٘دس‬
‫٘هطا٘‪ ٣ٔ ٣‬آ‪ٚ‬ضز تب زض پ‪٥‬بٔجط نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ٚ ٝ٥‬ؾّٓ َٗٗ ثع٘دس ‪ّٔ ٚ‬حدس اظ آٖ‬
‫ؾ‪ ٝ‬تمّ‪٥‬س ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س!»‪.‬‬

‫{‪}98‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫ةرخى از اقوال طالیى انام ةخارى رخهه اهلل‬
‫‪ -‬أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪٤ :‬ه زٖ‪ٛ‬تٍط حك ثب‪٤‬س چ‪ٟ‬بض ٔطحّ‪ٝ‬‬
‫ضا ؾپط‪ ٢‬و‪ٙ‬س‪:‬‬
‫‪ .1‬زض ‪٤‬ه ٔطحّ‪ ٕٝٞ ٝ‬ثب ا‪ ٚ‬زقٕٗ ٔ‪ ٣‬ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫‪ .2‬زض ٔطحّ‪ ٕٝٞ ٢ٝ‬ز‪ٚ‬ؾتبٖ ذ‪ٛ‬ز ضا اظ زؾت ٔ‪ ٣‬ز‪ٞ‬س‪.‬‬
‫‪ .3‬رب‪ٞ‬الٖ ‪ٚ‬وٓ ذطزاٖ ثط ‪ٚ َٝٙٗ ٢ٚ‬اضز ٔ‪ ٣‬و‪ٙٙ‬س‪.‬‬
‫‪ .4‬ؾطا٘زبْ ا‪ٙ٤‬ى‪ّٕٖ ٝ‬بء ثب ‪ ٢ٚ‬ث‪ ٝ‬حؿبزت ٔ‪ ٣‬پطزاظ٘س‪.‬‬
‫‪ٞ‬طوؿ‪ ٣‬و‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬چ‪ٟ‬بض ٔطحّ‪ ٝ‬ضا ؾپط‪ٕ٘ ٢‬ب‪٤‬س ثساٖ و‪٤ ٢ٚ ٝ‬ده زٖد‪ٛ‬تٍط‬
‫‪1‬‬
‫=ٔؤدك< ‪ٚ ٚ‬الٗ‪ ٣‬اؾت‪.‬‬
‫‪ -‬اظ أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل پطؾ‪٥‬س٘س‪ :‬ز‪ٚ‬ا‪ ٢‬دطأ‪ٛ‬ق‪ ٣‬چ‪٥‬ؿت؟‬
‫دطٔ‪ٛ‬ز٘س‪ :‬ثب‪٤‬س پ‪ٛ٥‬ؾت‪ ٝ‬زض وتبة ٍ٘ط‪٤‬ؿت!‬
‫‪ -‬أبْ ثربض‪( ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل) ٔ‪٤ٌٛ ٣‬س‪« :‬اظ ظٔب٘‪ ٣‬و‪ ٝ‬ق‪٥ٙ‬سْ غ‪٥‬جدت ودطزٖ‬
‫حطاْ اؾت ‪ٞ‬طٌع غ‪٥‬جت ٘ىدطزْ‪ٔ .‬دٗ أ‪٥‬دس‪ٚ‬اضْ ود‪ ٝ‬زض حدبِ‪ ٣‬ثد‪ٔ ٝ‬اللدبت‬
‫پط‪ٚ‬ضزٌبض ثط‪ ْٚ‬و‪ٔ ٝ‬طا ث‪ ٝ‬ذبَط غ‪٥‬جت وطزٖ ؾطظ٘ف ‪ٔ ٚ‬حبؾج‪٘ ٝ‬فطٔب‪٤‬س»‪.‬‬
‫‪ٕٞ= -‬چ‪ٙ‬بٖ< أبْ ثربض‪ ٢‬ضحٕ‪ ٝ‬اهلل تٗبِى ٔ‪ ٣‬دطٔب‪٤‬س‪ :‬ثطتدط‪ٔ ٗ٤‬ؿدّٕب٘بٖ‬
‫آ٘‪ٟ‬ب‪٤‬ى ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س و‪ ٝ‬ؾ‪ٙ‬تى اظ ؾ‪ٙ‬ت ‪ٞ‬بى ضؾ‪ َٛ‬اهلل نّ‪ ٣‬اهلل ّٖ‪ ٚ ٝ٥‬ؾّٓ ضا ود‪ٝ‬‬
‫دطأ‪ٛ‬ـ قس‪ ٜ‬ظ٘س‪ ٣ٔ ٜ‬و‪ٙٙ‬س نجط پ‪٥‬ك‪ ٝ‬و‪٥ٙ‬س اى نبحجبٖ ؾ‪ ٗٙ‬اهلل ٖع‪ٚ‬ردُ‬
‫‪2‬‬
‫ضحٕتف ضا ثط قٕب ٘بظَ و‪ٙ‬س چ‪ ٖٛ‬و‪ ٝ‬زض ٔ‪٥‬بٖ ٔطزْ ا٘سن ‪ٞ‬ؿت‪٥‬س‪....‬‬

‫‪ -1‬مٍؼمهی ٌصیضبعدؿی(‪.)4/1‬‬
‫‪ -2‬أردمق‪.112/1 :‬‬
‫{‪}99‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬

‫کتيفب خود سا ايف ا ن گفتيشر اظتيفد «حيفتم حو ن‪ »:‬ارييش پيف رييفن مري‪:‬‬
‫سظيف یم‪ ،‬ا شيفن فشمود ذ‪:‬‬
‫کرييش شمشريیش مترييفم مخيفلفرييفن اريش صريخشه معريتح م‬ ‫تصيفدف‪ :‬یع‬
‫اص پرييف دساصتريش‬ ‫صحیح اخرييفسر دس هريم ش عريتيش و همآري‪ :‬آ هرييف دظري‬
‫دادها ذ!‬ ‫يفامیذ شذها ذ و يفهيفسا تن ايش ش ع‬
‫هشا کيش اص صميفن مشگ اميفم محمذ ان اظٌلعیل اخيفسر سحمرييش‬
‫دس كشن ظوم هاشر ظيفل ‪ ۶۵۲‬هري ترييف کنريون‪ ،‬حمريةت اضسگري‪ :‬ور و‬
‫صحیحش سا هذف گشفتيش کيش هذف آن حمةت‪ ،‬محو اثريش اخرييفسر و‬
‫تشد ذپشاکن‪ :‬دس صريحیح ور اريوده اظري ‪[ ...‬امرييف] همآري‪ :‬آ هرييف دس‬
‫صايفليشدان تيفس خ دفن شذ ذ و اخيفسر‪ ،‬رسفشاص و اظتواس ارييفك‪ :‬ميف ريذ و‬
‫همرييش عهريٌلر اظريريةم دس طريول ترييفس خ اريرييش دفرييف اص ور و صريريحیحش‬
‫پشداختيشا ذ‪.‬‬

‫ذتٓ وتبة‪ :‬ؾبَ‪1402 :‬‬

‫{‪}111‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫فهرشت نصادر ونراجع‬
‫‪ )1‬اظتٍدؿ ـٕىٗ أصؼیخ‪ ،‬اف شدوؾ ابه کحیهـ ػمىهٍی‪ .‬ظبهق اوٓ‪،‬‬
‫کىیت‪ ،‬ذمفیة أشیدء أرتاث أفـبی‪.‬‬
‫‪ )2‬إؿودػ أمدؿی‪ ،‬اف امدٗ ٌمعالنی‪ ،‬بیـو ‪ ،‬ػاؿ أىکـ‪.‬‬
‫‪ )3‬إؿودػ وی مفـوة ـٕامء أصهؼیخ‪ ،‬اف امهدٗ ابهىیفٕی ظٕیٕهی‪ ،‬ظبهق‬
‫اوٓ‪ ،‬مکتبة أـوؼ‪.‬‬
‫‪ )4‬أٌههىٓ أصههؼیخ وـٕىمههه‪ ،‬اف وههیغ مصمههؼ ـرههدد‪ ،‬بیههـو‬
‫ػاؿأىکـ‪.‬‬
‫‪ )5‬االـالٗ‪ ،‬اف ظیـ أؼی فؿکٕی‪ ،‬ظبق هىتم‪ ،‬ػاؿأفٕم ٕٔمالیی ‪.‬‬
‫‪ )6‬اإلمدٗ أبعدؿی مصهؼجد ووٍایهد‪ ،‬اف ػکتهىؿ شمهینی ـبؼاملریهؼ‪،‬‬
‫مکتبه ـرصیه‪.‬‬
‫‪ )7‬أبؼاية وأنادیة‪ ،‬اف شدوؾ اب کحیـ‪ ،‬ظبق اوٓ‪ ،‬ػاؿ أـیدن‪.‬‬
‫‪ )8‬أمکة أی کتب أمتة‪ ،‬اف ػکتىؿ ابـاهیم بٕعی‪ ،‬ظبق اوٓ‪.‬‬
‫‪ )9‬تدؿیغ أکبیـ‪ ،‬اف مصمؼ ب الامـیٖ بعدؿی‪ ،‬مىلمة أـلدٔة‪.‬‬
‫‪ )10‬تؾکـ أصىدػ‪ ،‬اف امدٗ ؽهبی‪ ،‬ػاؿ إشیدء أرتاث أفـبی‪.‬‬
‫‪ )11‬تٍـیب أتاؾیب‪ ،‬اف شدوؾ اب شرـ‪ ،‬ظبق لىٗ‪ ،‬ػاؿ ٌٕم‪.‬‬
‫‪ )12‬تاههؾیب األلههامء وإٔمههد ‪ ،‬اف امههدٗ نههىوی‪ ،‬بیههـو ػاؿ أکتههب‬
‫أفٕمیة‪.‬‬
‫{‪}111‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬
‫‪ )13‬تاؾیب أتاؾیبي اف امدٗ مقی‪ ،‬مىلمة أـلدٔة‪.‬‬
‫‪ )14‬شرة هللا أبدٔمة‪ ،‬اف امدٗ ػهٕىی‪ ،‬ظبق اوٓ ػاؿ إشیدء أفٕىٗ‪.‬‬
‫‪ )15‬أؼؿؿ أکدمنة‪ ،‬اف شدوؾ اب شرـ‪ ،‬ػاؿ أریٖ‪.‬‬
‫‪ )16‬لیـأـالٗ أنبالء‪ ،‬اف امدٗ ؽهبی‪ ،‬مىلمة أـلدٔة‪.‬‬
‫‪ )17‬لیـ اإلمدٗ أبعدؿی‪ ،‬اف ویغ ـبؼأمالٗ مبهدؿکىىؿی‪ ،‬ظبهق ػوٗ‪،‬‬
‫إػاؿ أبصىث اإللالمیة وأؼـى واإلوتدء‪.‬‬
‫‪ )18‬أضىء أالمق وی تفـیي أبعدؿی وأردمق‪ ،‬اف ػکتىؿ ٔبیب‪ ،‬ظبق‬
‫اوٓ‪ ،‬پىدوؿ‪ ،‬مىلمه پیمدٗ‪.‬‬
‫‪ )19‬وتض أبدؿی‪ ،‬اف شدوؾ اب شرـ‪ ،‬ظبق ذؼیؼ‪ ،‬ػاؿأمالٗ‪.‬‬
‫‪ )20‬کىي أؽنىن‪ ،‬اف شدذی ظٕیىه‪ ،‬ػاؿأفٕىٗ أصؼیحیة‪.‬‬
‫‪ )21‬ووید األـیدن‪ ،‬اف امدٗ اب ظٕکدن‪ ،‬ػاؿ إشیدء أرتاث أفـيب‪.‬‬

‫{‪}112‬‬
 ‫جایگاه امام بخاری وصحیح آن‬

‫{‪}113‬‬