መሰረታዊ ብየዳ

ሜካኒክስ የአጫጭር ጊዛ ስሌጠና ሞጁሌ
ሕዲር/2015 ዓ.ም የተሰራውን ስርዓተ-ትምህርት መሰረት

በማዴረግ የተ዗ጋጀ፡፡ እትም1
የሞጁለ ርዕስ: መሠረታዊ ብየዲ ሥራ

የሞጁሌ ኮዴ: IND MCS1 M04 1022
የተሰጠው ሰዓት: 130 ሰዓት
አ዗ጋጅ: የአብክመ ስራና ስሌጠና ቢሮ ከሔሌቬታስ ኢትዮጵ ጋር በመተባበር
ሕዲር/2015 ዓ.ም
ባህር ዲር፣ኢትዮጵ
ማውጫ
ይ዗ቶች………………………………………………………………………………..……….ገጽ
ምስጋና........................................................................................................................................................... 4
ምህፃረ-ቃሊት ................................................................................................................................................. 5
የሞጁለ መግቢያ ........................................................................................................................................... 6
ምዕራፌ አንዴ: የብየዲ ስራ ዜግጅት............................................................................................................. 8
1.1. የብየዲ ሂዯት አስፇሊጊነት .............................................................................................................. 9
2.1.1 የብየዳ ጽንሰ-ሀሳቦች ................................................................................................................. 9
2.1.2 የብየዳ የቃላት ፍች ................................................................................................................... 9
2.1.3 በእጅ የሚሰራ የብረት አርክ ብየዳ (MMAW) ............................................................................ 10
2.1.4 በእጅ የሚሰራ የብረት አርክ ብየዳ (MMAW) ጥቅሞች .............................................................. 11
2.1.5 በእጅ የሚሰራ የብረት አርክ ብየዳ (MMAW) አጠቃላይ የአሰራር መርህ ...................................... 12
2.1.6 ዋልታነት (polarity) ................................................................................................................ 13
2.1.7 የብየዳ ምልክት እና አስፈላጊነት ............................................................................................... 16

1.2. የብየዲ ቁሳቁሶች እና ትጥቆች ወይም መሳሪያዎች .................................................................... 21
2.1.8 የብየዳ ቁሳቁሶች ..................................................................................................................... 21
2.1.9 የአርክ ብየዳ መሳሪያዎች......................................................................................................... 22
2.1.10 አርክ ብየዳ ትጥቆች ................................................................................................................ 25

ግሇ ም዗ና..................................................................................................................................................... 29
የተግባር ሌምምዴ ....................................................................................................................................... 31
የተግባሩ ርዕስ: የብየዲ ትጥቆችንና እቀዎችን መሇየት .............................................................................. 31
የተግባር ሌምምዴ አተገባበር ም዗ና............................................................................................................ 32
ምዕራፌ ሁሇት፡ የብየዲ ሌምድች እና መርሆዎች ..................................................................................... 33
2.2 በስራ ሊይ ጤንነትና የዯህንነት እርምጃዎች ............................................................................... 34
2.2.1 የሙያ ጤና እና ደህንነት ......................................................................................................... 34
2.2.2 ለአርክ ብየዳ የደህንነት ምክሮች .............................................................................................. 34
2.2.3 የብየዳ አደጋዎች እና ስጋቶች .................................................................................................... 35
2.2.4 ግል አደጋ መከላከያ መሳሪያዎች .............................................................................................. 39
የቅጅ መብት የመሠረታዊ ብየዳ ማሰልጠኛ ሞጁል ዕትም -1

ገጽ 1 ከ 103 የአብክመ ስራና ስልጠና ቢሮ
ሕዳር/2015 ዓ.ም
2.2.5 የብየዳ መከላከያ አልባሳት ...................................................................................................... 39
2.2.6 የግል መከላከያ ትጥቆች .......................................................................................................... 40
2.2.7 የብየዳ ደህንነት መሣሪያዎች ................................................................................................... 40

2.3 የብየዲ ኮረንቲ ማስተካከሌ ........................................................................................................... 42
2.3.1 የቁሳቁስ ዓይነት ..................................................................................................................... 43
2.3.2 የኤሌክትሮድ ዲያሜትር ......................................................................................................... 43
2.3.3 የብየዳ ኮረንቲ ........................................................................................................................ 43
2.3.4 የብየዳ ፍጥነት ....................................................................................................................... 45
2.3.5 የአርክ ርዝመት ...................................................................................................................... 45

2.4 የኤላክትሮዴ ዓይነቶች እና መጠናቸው ..................................................................................... 47
2.4.1 የብየዳ ኤሌክትሮዶች .............................................................................................................. 47
2.4.2 ለኤሌክትሮዶች ምርጫ ታሳቢዎች ........................................................................................... 48
2.4.3 የኤሌክትሮድ ስያሜዎች ......................................................................................................... 50
2.4.4 የኤሌክትሮድ ምርጫ ............................................................................................................. 53
2.4.5 የኤሌክትሮዶች አቀማመጥና አያያዝ ሁኔታ .............................................................................. 54

2.5 የቁሳቁስ አ዗ገጃጀትና ጽዲት ......................................................................................................... 55
2.5.1 የቁሳቁስ አዘገጃጀት ................................................................................................................. 55
2.5.2 የመገጣጠሚያ ጠርዝ ማዘጋጀት.............................................................................................. 57
2.3.3. የአርክ ብየዳ ሽመና ................................................................................................................. 59
2.3.4. የአርክ ብየዳ ጥቅሞች እና ጉዳቶች............................................................................................ 62

2.6 የብየዲ ቁሳቁሶች ........................................................................................................................... 63
2.6.1 የአርክ ብየዳ ሂደቶች ............................................................................................................... 63
2.6.2 የብየዳ መገጣጠሚያዎች ........................................................................................................ 65
2.6.3 የብየዳ አቀማመጥ ................................................................................................................. 68

2.7 የብየዲ ስፋትና መገጣጠሚያዎችን ማጽዲት አጽዲ .................................................................. 75
2.7.1 የብየዳ ስፊቶችን (seams) ማጽዳት .......................................................................................... 75
2.7.2 የብየዳ ዶቃ ማጽዳት............................................................................................................... 76

ግሇ ም዗ና..................................................................................................................................................... 76
የተግባር ሌምምዴ ....................................................................................................................................... 77
የተግባር ሌምምዴ 2 ................................................................................................................................... 78
የተግባር ሌምምዴ 3 ................................................................................................................................... 79
የተግባር ሌምምዴ አተገባበር ም዗ና (Lap Test) ...................................................................................... 81
ምዕራፌ ሶስት፡ በብየዲ ሂዯት ውስጥ ጥራት ማረጋገጥ እና ጽዲት ........................................................ 82
3.1 የብይዴ ጽዲትና ፌተሻ................................................................................................................. 83
3.1.1 የብይዱን ስፌት ማጽዳት ........................................................................................................ 83
3.1.2 የብየዳ ጉድለቶች/እንከኖች...................................................................................................... 83
3.1.3 የብየዳ መገጣጠሚያ ፍተሸና ምዘና ......................................................................................... 86
3.1.4 የብየዳ ጥራት ቁጥጥር............................................................................................................ 87

3.2 መገጣጠሚያዎችን መሇካት ........................................................................................................ 89
3.3 የብየዲ ትጥቆችንና የስራ ቦታን ማጽዯትና መጠገን ................................................................... 92
ግሇ ም዗ና..................................................................................................................................................... 94
የተግባር ሌምምዴ ....................................................................................................................................... 96
የተግባሩ ርዕስ: ብይዴ መገጣጠሚያን ጥራት መመ዗ን ........................................................................... 96
የተግባር ሌምምዴ አተገባበር ም዗ና (Lap Test) ...................................................................................... 97
ዋቢ መጽሏፌትና ዴህረ-ገጾች ................................................................................................................... 100
የአ዗ጋጆች መረጃ ....................................................................................................................................... 102

ምስጋና
ይህን የማስተማሪያ፤ የማሰሌጠኛና መማሪያ መሳሪያዎችን ሇማ዗ጋጀት ከየፖሉቴክኒክ ኮላጆች
በችልታቸውና ብቃታቸው ተመሌምሇው በዜግጅቱ ሰሇቸኝ ዯከመኝ ሳይለ ሇተሳተፈ
ኢንስትራክተሮች እንዱሁም ስራው በክሌሌ ዯረጃ ጥራቱን ጠብቆ ወጥ በሆነ መንገዴ
እንዱ዗ጋጅ ሙያዊ ዴጋፌ በማዴረግ ሊስተባበሩ የአብክመ ስራና ስሌጠና ቢሮ የስርዓተ
ትምህርት ዜግጅትና ትግበራ ባሇሙያዎች ምስጋናችንን እናቀርባሇን። በተጨማሪም
የማስተማሪያ፤ የማሰሌጠኛና መማሪያ መሳሪያዎቹ ተ዗ጋጅተው ኮላጆቹ ሇሰሌጣኞች
የአጫጭር ጊዛ ስሌጠና በመስጠት ወዯ ስራ መሰማራት እንዱችለ ሇስራው አስፇሊጊ የሆነውን
ግብዓት በማሟሊት ሇሴክተሩ አጋርነቱን እያስመሰከረ ሇሚገኘው HELVETAS swiss
Intercorporate Ethiopia እና ሇዴርጅቱ ባሇሙያዎች የከበረ ምስጋናችንን ሇማቅረብ
እንወዲሇን።

ምህፃረ-ቃሊት
አብክመ - አማራ ብሔራዊ ክሌሊዊ መንግስት
MMAW- Manual Metal Arc Welding (በእጅ የሚሰራ የብረት አርክ ብየዲ)
SMAW- Shielded Metal Arc Welding (በተሸፇነ ብረት አርክ ብየዲ)
GMAW- Gas Metal Arc Welding (በጋዜና ብረት አርክ ብየዲ)
GTAW- Gas Tungsten Arc Welding (በጋዜና ተንግስተን አርክ ብየዲ)
ASME- American Society of Mechanical Engineers (የአሜሪካዊያን ሜካኒካሌ ማህነዱሶች ማህበር)
TTLM- Training, Teaching and Learning Module (ማሰሌጠና፣ማስተማሪያኛ መማሪያ ሞጁሌ)
PPE- Personal Protective Equipment (ግሌ ዯህንነት መጠበቂያ ትጥቅ)
ASTM- American Society for Testing and Materials (የአሜሪካዊያን ማህበር ሇም዗ናና ቁሳቁሶች)
DCEN- Direct current electode negative (ቀጥተኛ ኮረንቲ ኤላክትሮዴ ኔጋቲቭ)
DCEP- Direct current electrode positive (ቀጥተኛ ኮረንቲ ኤላክትሮዴ ፖ዗ቲቭ)
DT-destructive Testing (አፌራሽ የሆነ ም዗ና)
NDT- Non-Destructive testing (አፌራሽ ያሌሆነ ም዗ና)

የሞጁለ መግቢያ
ይህ ሞጁሌ በዋናነት የሚያተኩረው በመሠረታዊ የብየዲ አሰራር ሂዯት መርሆች

፣ስሇሚያስፇሌጉ ነገሮች ፣የብየዲ ማሽኖች፣ መሣሬያዎችና እቃዎች እንዱሁም ላልችንም
አስፇሊጊ መረጃዎችን መስጠትን ሞጁለ የተነዯፇውም በሜካኒክስ የሙያ ዯረጃ መሰረት
የኢንደስትሪውን መስፇርት ሇማሟሊት ነው:፡ በተሇይም መሰረታዊ ብየዲን የመስራት ብቃትን
ትኩረት ያዯርጋሌ፡፡
ይህ ሞጁሌ የሚከተለትን ምዕራፍችን ይሸፌናሌ፡-
 የአርክ ብየዲ ሂዯት አስፇሊጊነት
 የብየዲ ሌምድች እና መርሆዎች
 በብየዲ ሂዯት ውስጥ ጥራት ማረጋገጥና ጽዲት
የስሌጠና ሞጁለ ዓሊማዎች፡-
 የአርክ ብየዲ ሂዯት አስፇሊጊነትን መሇየት

 የብየዲ መርሆችን መሇየትና መበየዴ
 በብየዲ ሂዯት ውስጥ ጥራት ማረጋገጥና የጽዲት ስራን ተግባራዊ ማዴረግ
የሞጁለ መመሪያ
ይህ ሞጁሌ በውጤታማነት ሇመጠቀም ሰሌጣኞች የሚከተሇውን የሞጁሌ መመሪያ መከተሌ

ይጠበቅባቸዋሌ፡-
1. በእያንዲንደ ክፌሌ/ርዕስ/ ውስጥ የተጻፇውን መረጃ ያንብቡ፡፡

2. እያንዲንደ ክፌሌ መጨረሻ ሊይ ግሇ መመ዗ኛ ጥያቄዎችን መስራትዎን ያረጋግጡ፡፡
3. በምዕራፈ መጨረሻ ሊይ በቀረቡት የተግባር ስራ መሰረት ተግባራትን ያከናውኑ፡፡
4. በእያንዲንደ ምዕራፌ መጨረሻ ሊይ የሚሰጠውን የተግባር ፇተና ይስሩ፡፡
5. በዋቢ መጽሏፌ ሊይ የተሰጡትን ምሳላዎች እና መሌመጃዎችን ይስሩ፡፡

6. ስርአተ ዖታን በተመሇከተ መምህራን በማህበረሰቡ ውስጥ የሚጠቀሙባቸውን ፆታ
ተኮር ተግባራት ምሳላ ከመስጠት መቆጠብና ሇወንድችና ሴቶች በእኩሌ አዴል
የማያዯርግ ምሰላን መጠቀም አሇባቸው፡፡
7. የሴቶችንና አካሌ ጉዲተኞችን ሞራሌ ከሚነካ ንግግር መቆጠብ አሇባቸው፡፡
8. በማሰሌጠኛ ሾፖችና ክፌልች ውስጥ በስሌጠና ወቅት የፃታ አመሊካች ቃሊትን
አሇመጠቀም( ሇምሳላ ብረቱን ቁረጥ፣ ጣውሊውን አሇስሌስ ከማሇት ይሌቅ ብረቱን
ቁረጡና ጣውሊውን አሇስሌሱ የሚለትን ቃሊት መጠቀም ተገቢነት ይኖረዋሌ)፡፡
9. ሇስሌጠና ተመሌምሇው ወዯ ማሰሌጠኛ ተቋም ሇሚመጡና ሌጅ ሊሊቸው ሴቶች
ስሌጠናውን ተረጋተው እንዱከታለ ሇማዴረግ በህፃናት ማቆያ ውስጥ ሌጆቻው
እንዱቆዩ ማዴረግ፡፡
10. አካሌ ጉዲተኞችን በስርዓተ ትምህርቱ እንዯተገሇፀው በተሇያዩ የማሰሌጠን ስነዳዎችን
መርጃ መሳሪያዎች በመጠቀም ስሌጠናቸውን በአግባቡ እንዱከታተለ ማዴርግ፡፡
11. በተሇያዩ በሽታዎች ማሇትም እንዯ ኤችአይቪ ኤዴስ ያለ በሽታዎች ሇተጋሇጡ
ማግሇሌና አዴል እንዲይፇፀምባው ጥንቃቄ ማዴርገ፡፡

ምዕራፌ አንዴ: የብየዲ ስራ ዜግጅት
ይህ ምዕራፌ የሚከተለትን ዋና ዋና ይ዗ቶች በተመሇከተ አስፇሊጊውን መረጃ እንዱያስጨብጥ
የተሰነዯ ነው፡፡
 የብየዲ ሂዯት አስፇሊጊነት

 የብየዲ እቃዎችና መሳሪያዎች
ይህ ክፌሌ በሽፊን ገጹ ሊይ የተገሇጹትን የትምህርት ውጤቶችን እንዴታገኙ ይረዲሌ።

በተሇይም ይህንን የመማሪያ መምሪያ ሲጨርሱ የሚከተለትን ተግባራት መፇጸም ይችሊለ።
 የብየዲ ሂዯት አስፇሊጊነትን መሇየት

 ተገቢነት ያሊቸውን የብየዲ እቃዎችንና መሳሪያዎችን መምረጥ

1.1. የብየዲ ሂዯት አስፇሊጊነት
2.1.1 የብየዲ ጽንሰ-ሀሳቦች
"ብየዲ ማሇት ሁሇት ብረቶችን በአንዴ ሊይ በማጣመር ሀይሌ በመጠቀም እንዱያያዜ የማዴረግ
ሂዯት ነው"፡፡ የሚቀሊቀለት ሁሇት ክፌልች አንዴ ሊይ ሲቀሌጡ ሙቀት ወይም ግፉት ወይም
ሁሇቱንም መጠቀም የሚቻሌ ሲሆን ተጨማሪ የመሙያ ብረት እንዯሚሰራው ስራ ዓይነት
መጠቀም ወይም አሇመጠቀም ይቻሊሌ፡፡ አርክ በኮረንቲ መስመር እና በብረት መካከሌ
ይፇጠራሌ፡፡ ከዙያም አርኩ ብረቱን ወዯ ማቅሇጫ ነጥብ ያሞቀዋሌ፡፡ ከዙያም የቀሇጠውን
ብረት "እንዱቀ዗ቅዜ ወይም እንዱጠጥር ሇማዴረግ ኤላክትሮደን በማራቅ ወይም በማስወገዴ
የተፇጠረውን አርክ ማቋረጥ ያስፇሌጋሌ፡፡ አርክ እንዯ ኃይሇኛ የሙቀት ፌም ነው፡፡,
ይህም የሚፇጠረው የኤላክትሪክ ኮረንቲ በጣም ኮረንቲ ማስተሊሇፌን በሚቃወም አየር በተሞሊ
ክፌተት ውስጥ ሲያሌፌ ነው፡፡ የተሇያዩ ዓይነት የብየዲ ሂዯቶች ያለ ሲሆን የሚከተለት
በዋናነት የሚጠቀሱ ናቸው፡፡
 በሽፌን ብረት አርክ ብየዲ SMAW (Shielded Metal Arc Welding)

 በጋዜና ብረት አርክ ብየዲ GMAW(Gas Metal Arc Welding)
 በጋዜና ተንግስተን አርክ ብየዲ GTAW(Gas Tungsten Arc Welding)
በዙህ ዯረጃ አጫጭር ስሌጠና ዯረጃ በሽፌን ብረት አርክ ብየዲ SMAW/MMAW ወይም መሰረታዊ
የአርክ ብየዲ ሂዯትን በተመሇከተ በተቻሇ ሁኔታ ሇማብራራት ተሞክሯሌ፡፡
2.1.2 የብየዲ የቃሊት ፌች

 ኤላክትሮዴ፡ በአርክ ብየዲ ውስጥ ሁሇት ብረቶችን በአንዴ ሊይ ሇማዋሃዴ የሚያገሊግሌ
ኮረንቲን ከምንጩ ወዯ ሚበየዯው ብረት ሇማጓጓዜ የሚያገሇግሌ ዗ንግ ነው። በአንዲንዴ
የብየዲ ሂዯቶች ኤላክትሮዴ እንዯ መሙያ ብረት ሆኖ ሉያገሇግሌ ይችሊሌ፡፡
 የመሙያ ብረት፡ በተበየዯው መገጣጠሚያ ሊይ ጥንካሬን እና ክብዯትን ሇመጨመር ወዯ
ብይደ የተጨመረ ብረት።
 ፌሇክስ፡ የሚበየዴ ብረት በሚሞቅበት ጊዛ ሉፇጠር የሚችሌ ዜገትን ሇመከሊከሌ
የምንጠቀምበት ኬሚካዊ ማጽጃ ንጠረ ነገር ነው፡፡

የውስጥ ክፌተት (Porosity): በተበየዯው ድቃ ሊይ አየር በመግባቱ የተነሳ ጥቃቅን አረፊዎች
መፇጠር ወይም መታየት ማሇት ነው፡፡ ከመጠን በሊይ የሆነ የብየዲ የውስጥ ክፌተት
የብይደን ጥንካሬ ይቀንሳሌ፡፡
 የስር ክፌተት ( Root opening)፡ በመሠረት ብረቶች መካከሌ ባሇው የመገጣጠሚያ ሥር

ያሇው መሇያየት ክፌተት።
 መከሊከያ ጋዜ ( Shielding Gas )፡ ብይደንና አርኩን ከከባቢ አየር ጋር መሰተጋብር
አንዲይፇጥርና እና ዜገት እንዲይፇጥር የሚከሊከሌ ንጥረ ጋዜ ነው፡፡
 ስሊግ: ከብይደ ራስ ሊይ የሚፇጠር የቀ዗ቀ዗ ፌሇክስ ሲሆን የሚቀ዗ቅ዗ውን ብረት ከከባቢ
አየር ሇመከሊከሌ የሚረዲና መጨረሻም በመድሻ የሚወገዴ ነው፡፡
 ፌንጣሪ፡ በብየዲ ወቅት የሚበተኑ ፇሳሽ የብረት ጠብታዎች
 ተበያጅነት (Weldability)፡ የአቃው በብየዲ ሂዯት ተገጣጥሞ ሇሚፇሇገው ተግባር የመዋሌ
አቅም
 ድቃ፡ ብይዴ/ቀሌጦ የተጠራቀመ ብረት
 ሪፕሌ (Ripple)፡ የድቃው ቅርጽ
 ግግር( Pass )፡ ተዯራራቢ ብይዴ
 ክራተር (Crater): በብይደ ድቃ ሊይ የሚፇጠር ስንጥቅ የበዚበት ስርጉዴ ቦታ
 የውህዯት ጥሌቀት፡ ብይደ ከመሰረታዊ ብረት ጋር የመዋሃዴ ጥሌቀት
 የአርክ ርዜመት፡ ከኤላክትሮዴ አስከ ብረት ያሇው ርቀት
 የብይዴ ፉት፡ የተጋሇጠ የብይዴ ገጽ
 ሥር፡ የብይዴ ቂጥ
 መወረታዊ ብረት፡ በብየዲ የምናያይ዗ው እናት ብረት
 ድቃ ብረት፡ በብየዲ ቀሌጦ የተከማቸ ብረት
 ሽመና፡ ወዯ ኋሊ እና ወዯ ፉት ኤላክትሮደን በማንቀሳቀስ መበየዴ
 የተቆረጠ (Undercut) ፡ ከብረት ወሇሌ በታች ያሌተሞሊ ወይም በእሳት የተበሊ
2.1.3 በእጅ የሚሰራ የብረት አርክ ብየዲ (MMAW)

በእጅ የሚሰራ የብረት አርክ ብየዲ MMAW በእጅ በተያ዗፣ በፌሇክስ የተሸፇነ፣ ሉያሌቅ
በሚችሌ መሙያ ሽቦ እና በሚበየዯው አካሌ መካከሌ የሚፇጠርን የኤላክትሪክ አርክ
በመጠቀም የመገጣጠም ሂዯት ነው። የኤላክትሮሌደ ጫፌ እና የስራው አካሌ ግንኙነት
በሚፇጥሩበት ጊዛ በሚፇጠረው አርክ የብየዲ ሂዯቱ ይጀምራሌ፡፡ በጣም ከፌተኛ የሆነ የአርክ
ሙቀት የኤላክትሮዴን ጫፌና በቅርበት ያሇን የስራው አካሌ እንዱቀሌጥ ያዯርገዋሌ፡፡ የቀሇጠ
ብረት ቅንጣቶች ከኤላክትሮደ ጫፌ ሊይ በፌጥነት ይፇጠራለ፣ከዙያም በአርክ ዥረቱ( arc
stream) በኩሌ ወዯ ቀሇጠው ብይዴ ገንዲ ይሸጋገራለ። በዙህ መንገዴ ኤላክትሮደ ቀስ በቀስ
እየበሊ ሲሄዴ የመሙያ ብረት ሆኖ ይጠራቀማሌ፡፡. በእጅ የሚሰራ የብረት አርክ ብየዲ ሂዯት
ተስማሚ እና ወጥነት ያሇው የኮረንቲ ጉሌበት ምንጭ (constant current power source)
(AC ወይም DC)፣ የስራ አካሌ፣ የስራ አካሌ መሳሪያ፣ ኤላክትሮዴ ገመዴ እና በፌሇክስ
የተሸፇነ ኤላክትሮዴ ያስፇሌጋሌ። በእጅ የብረት አርክ ብየዲ ውስጥ ምንም ዓይነተ መከሊከያ
ጋዜ ጥቅም ሊይ አይውሌም፡፡. ነገር ግን የተሸፇነው ኤላክትሮዴ ሲቀሌጥ ከዜገት መከሊከያ ጋዜ
ይፇጥራሌ፡፡ ይህ የብየዲ ዓይነት ከሞሊ ጎዯሌ ሁለንም የብረት ዓይነቶችን በቀሊለና ውጤታማ
በሆነ መንገዴ ሇመበየዴ ያስችሊሌ፡፡ የብየዲ ሂዯቱ በአነስተኛ እና መካከሇኛ ንግድች እና
መርከቦችን፣ የቧንቧ መስመሮችን፣ እንዱሁም የብረት ግንባታዎችን እና ዴሌዴዮችን ከቤት
ውጭ በሚገነቡበት ጊዛ ሇመስራት ከላሊው በተሻሇ ሁኔታ በጣም ጠቃሚ ነው፡፡
2.1.4 በእጅ የሚሰራ የብረት አርክ ብየዲ (MMAW) ጥቅሞች

ይህ ብየዲ "የደሊ ብየዲ" ተብል የሚጠራና ስሙም ተወሰዯው የደሊ ቅርጽ ያሇውን
ኤላክትሮዴ ሚጠቀም ከመሆኑ ጋር ተያይዝ ሲሆን በብዚት ጥቅም ሊይ የሚውሌ የብየዲ
አይነት ነው፡፡ ሇማንኛውም የቧንቧ መስመር ብየዲ፣ የእርሻ መሳሪያዎች ጥገና እና ውስብስብ
ማምረቻዎች ሁለ ጥቅም ሊይ ይውሊሌ። በዙህ ብየዲ ሂዯት ሉበየደ የሚችለ ቁሳቁሶች
ብረት፣ ካስት ብረት፣ አይዜጌ ብረት፣ ወ዗ተ ያጠቃሌሊሌ፡፡ የብየዲ ሂዯቶች ሇሥራቸው በሦስት
ዋና መስፇርቶች ሊይ የተመሰረቱ ናቸው፡፡
 ሙቀት ወይም የኃይሌ ምንጭ - ሇመዋሃዴ ያስፇሌጋሌ.
 የከባቢ አየር መከሊከያ - ኦክሲጅን እና ናይትሮጅን በከባቢ አየር ውስጥ ያሇውን ብየዲ
እንዲይበክሌ ሇመከሊከሌ.

 የመሙያ ብረት - አስፇሊጊውን የብየዲ ግንባታ ሇማሟሊት
2.1.5 በእጅ የሚሰራ የብረት አርክ ብየዲ (MMAW) አጠቃሊይ የአሰራር መርህ
ኤላክትሮደ በኤላክትሮዴ መያዣ ውስጥ ይቀመጣሌ፡፡ ይህም ከአንዴ ወጥነት ያሇው ኮረንቲ
የሚያመነጭ የብየዲ ኃይሌ አቅርቦት( a constant current welding power supply) ጋር
የተያያ዗ ነው፡፡ ይህ የኃይሌ አቅርቦት በተሇዋዋጭ ኮረንቲ (AC)፣በቀጥተኛ ኮረንቲ ኤላክትሮዴ
ፖ዗ቲቭ (DCEP)፣ወይም ቀጥተኛ ኮረንቲ ኤላክትሮዴ ኔጌቲቭ (DCEN) እንዯየኤላክትሮዴ
አይነት ሉሰራ ይችሊሌ። አርኩን ሇማስጀመር ማሽኑ በሃይሌ ከተሞሊ በኋሊ ኤላክትሮደን ቀስ
በቀስ ወዯ ሥራ አካለ በትንሹ መንካት ያሰፇሌጋሌ. ከዙያም በያጁ ኤላክትሮደን በብያዲው
መገጣጠሚያ ሊይ በእጅ ያንቀሳቅሰዋሌ። ስሇዙህ በሚበየዯው ስራ አካሌና በአላክትሮደ መካከሌ
ባሇው አየር ምክንያት በሚፇጠር የኮረንቲ እንቅስቃሴ ተቃውሞ የኤላክትሪክ አርክ ይፇጠራሌ።
ይህ አርክ የስራ አካሊቱ እንዱቀሌጡ እና እንዱያያዘ ያዯርጋሌ፡፡ የኤላክትሮደ ሽፊን መከሊከያ
ጋዝችን የሚያመርት እና ከብይደ ሊይ ቅርፉት( slag) በመፌጠር ብይደን ከከባቢ አየር ብክሇት
ይከሊከሊሌ፡፡

ምስሌ 1.1፡በእጅ የሚሰራ የብረት አርክ ብየዲ (MMAW) ሂዯት የሚያሳይ ስዕሌ
2.1.6 ዋሌታነት (polarity)

ሁሇት የተሇመደ የኮረንቲ ፌሰት ዓይነቶች አለ-
 ተሇዋዋጭ ኮረንቲ (AC)
 ቀጥተኛ ኮረንተ (DC)
ሀ. ተሇዋጭ ኮረንቲ (AC)
ተሇዋዋጭ ኮረንቲ (ኤሲ)፡- ተሇዋዋጭ ኮረንቲ በሁሇት ተቃራኒ አቅጣጫዎች የሚፇስ
ኮረንቲ ሲሆን መጠኑም በ ኔጋቲቭ እና ፖ዗ቲቭ ምሌክቶች ሉገሇጽ ይችሊሌ፡፡
ተሇዋዋጭ ኮረንቲ አቅጣጫውን (polarity) በቀጣይነት የሚሇዋውጥ ነው፡፡ እንዱህ ዓይነት
የኮረንቲ ፌሰት የአላክትሮደ ዱያሜትር እና ኮረንቲው ከፌ ያሇ ከሆነ የአረክ መነፊት (arc
blow) መከሊከሌ ያስችሊሌ፡፡

ምስሌ 1.2፡ ተሇዋዋጭ ኮረንቲ
የተሇዋዋጭ ኮረንቲ ጥቅሞች፡-
 እንዯ ቀጥተኛ ኮረንቲ ሇአርክ መንፊት የተጋሇጠ አይዯሇም። (በከፌተኛ ኮረንቲ እና
ባሇትሌቅ ዱያሜትር ኤላክትሮድች መበየዴ ያስችሊሌ።
የተሇዋዋጭ ኮረንቲ ጉዲቶች፡-
 ምንም እንኳን መጠናቸው ትንሽ ቢሆኑም የከባቢ አየር ጋዝች (ኦክስጅን፣ ናይትሮጅን) ወዯ
ብየዲ ዗ሌቀው እንዱገቡ ያዯርግና ብየዲው ቀጥተኛ ኮረንቲ በመጠቀም ከተበየዯው ብየዲ
ያነሰ ጥንካሬ እንዱኖረው ያዯርገዋሌ፡፡
 የኮረንቲውን አቅጣጫ(polarity) እንዯፌሊጎት መቀየር አይችሌም። ስሇሆነም ቀጥተኛ
ኮረንቲ ከተሇመዯው ቦታ ውጭ ብየዲ ሇመበየዴ ከተሇዋዋጭ ኮረንቲ የተሻሇ ተመራጭ
ይሆናሌ ማሇት ነው፡፡ሇምሳላ ከራስ በሊይ ቦታ ሇመበየዴ፡፡
ሇ. ቀጥተኛ ኮረንቲ (DC)
እንዯሚታወቀው ቀጥተኛ ኮረንቲ በአንዴ አቅጣጫ ብቻ የሚፇስ የኤላክትሪክ ፌሰት ነው።
የዱሲ ብየዲ ማሽኖችን በምንጠቀሙበት ጊዛ ከሚከተለት በአንደ ሁለ መበየዴ ይቻሊሌ፡፡
 ቀጥተኛ ፖሊሪቲ (ኔጋቲቭ ኤላክትሮዴ)
 የተገሊቢጦሽ ፖሊሪቲ (ፖ዗ቲቭ ኤላክትሮዴ)
በቀጥተኛ ፖሊሪቲ ጊዛ ኤላክትሮደ ኔጋቲቭ ሲሆን የስራ አካለ ፖ዗ቲቭ ይሆናሌ ማሇት
ነው፡፡ ስሇሆነም ኮረንቲው ከኤላክትሮዴ ወዯ ሥራው አካሌ ይፇሳሌ ማሇት ነው፡፡.
በተገሊቢጦሽ ፖሊሪቲ ጊዛ ኤላክትሮደ ፖ዗ቲቭ ሲሆን የስራ አካለ ኔጋቲቭ ይሆናሌ፡፡
ስሇሆነም ኮረንቲው ከስራ አካለ ወዯ ኤላክትሮደ ይፇሳሌ ማሇት ነው፡፡

.
ምስሌ 1.3፡ የአርክ ብየዲ ሂዯት ቀጥተኛና ተገሊቢጦሽ ፖሊሪቲ
ፖሊሪቲ ወዯ መሰረታዊ ብረት የሚገባውን የሙቀት መጠን ይወስናሌ፡፡ ፖሊሪቲን በመሇዋወጥ

የሙቀት መጠኑን ወዯሚፇሇገው ቦታ መውሰዴ ይቻሊሌ፡፡ በአንዲንዴ የብየዲ ሁኔታዎች
ከኤላክትሮዴ ይሌቅ መሰረታዊ ብረትን ሇማቅሇጥ ተጨማሪ ሙቀት ስሇሚያስፇሌገው የሥራ
አካሌ ሊይ ከፌ ያሇ ሙቀት እንዱኖር ይዯረጋሌ፡: በአጠቃሊይ የተሇያየ ፖሊሪቲ የራሱ የሆነ
ሚና አሊው ማሇት ነው፡፡ ይኸውም፡-
ቀጥተኛ ፖሊሪቲ
 ሁለም ጥቁር ብረት ስንበይዴና ባድ ወይም ቀሊሌ ሽፊን ያሊቸው ኤላክትሮድችን
ስንጠቀም።
 በእነዙህ አይነት ኤላክትሮድች አማካኝነት አብዚኛው ሙቀት የሚፇሰው አሁን ባሇው
ፖ዗ቲቭ ጎን ማሇትም የስራው አካሌ ነው።
 ትሌቅና ከባዴ ብየዲ በምንበይዴበት ጊዛ
የተገሊቢጦሽ ፖሊሪቲ
 እንዯ አለሚኒየም፣ ነሏስ፣ ሞኔሌ እና ኒኬሌ ያለ ብረት ያሌሆኑ ብረቶችን በመበየዴ ሊይ።
 በስራ አካሌ ሊይ የሚካማች የሙቀት መጠን አነስተኛ ነው፡፡ይህም የመሙያ ብረት
በፌጥነት እንዱቀ዗ቅዜ ያስችሇዋሌ፡፡

 አንዲንዴ የኤላክትሮዴ አይነቶችን በመጠቀም ቀጥ ያሇ እና በራስ ሊይ ብየዲዎችን
ሇመሥራት ያገሇግሊሌ።
 አብዚኛው ሙቀት በኤላክትሮደ ሊይ የተከማቸ ነው፡፡በዙህም ምክንያት ከራስ በሊይ
አቅጣጫ ብየዲ ሇመስራት ምቹ ነው፡፡
የቀጥተኛ ኮረንቲ ጥቅሞች
 የአርክ ዥረቱ ሁሌጊዛ ከከባቢ አየር ጋዝች (ኦክስጅን፣ ናይትሮጅን) የተጠበቀ ስሇሆነ ወዯ
ብይዴ ፇሳሽ (weld pool) ውስጥ ዗ሌቆ መግባት አይችሌም። ስሇሆነም ብይደ በAC
ከተበየዯው የበሇጠ የመሇጠጥ ባህሪ ያሇው ይሆናሌ፡፡
 ፖሊሪቲውን መቀየር ይቻሊሌ፡፡ ስሇሆነም ቀጥተኛ ኮረንቲ ከተሇመደ ቦታዎች ውጪ
በምንበይዴበት ጊዛ የተሻሇ ይሆናሌ፡፡ ሇምሳላ፡ከራስ በሊይ ቦታ ሇመበየዴ፡፡በዙህ ጊዛ
የተገሊቢጦሽ ፖሉሪቲ መጠቀም ያስፇሌጋሌ።
 ፖሊሪቲውን እንዲስፇሊጊነቱ በመቀየር በስራው አካሌ ወይም በኤላክትሮዴ ብዘ ወይም
ያነሰ ሙቀትን ሇማግኘት ያስችሊሌ፡፡
ጉዲቶች፡-
 ከቀጥተኛ ኮረንቲ ይሌቅ ሇአርክ መነፊት የተጋሇጠ ነው።
 በከባዴ ሽፊን የተሸፇኑ ኤላክትሮድችን በምንጠቀምበት ጊዛ በአርክ ውስጥ የሚወጡ ጋዝች
የሙቀት ሁኔታዎችን ሉሇውጡ ስሇሚችለ ትሌቁ ሙቀት በኔጋቲቭ ጎኑ ይበዚሌ፡፡ ስሇሆነም
ፖሊሪቲውን በእንዲስፇሊጊነቱ ካሌተስተካከሇ የሚፇሇገውን ግብ ሉመታ አይችሌም፡፡
2.1.7 የብየዲ ምሌክት እና አስፇሊጊነት
በስዕለ ሊይ ሌዩ ምሌክቶች ብየዲዎች የት እንዯሚቀመጡ፣ የመገጣጠሚያው አይነት

እንዱሁም መጠኑ እና በመገጣጠሚያው ውስጥ መከማቸት ያሇበት የብረታ መጠን
ሇማመሊከት ይጠቅማለ፡፡

ምስሌ 1.4፡ ስታንዲርዴ የብየዲ ምሌክት
ከሊይ ባሇው ምስሌ 1.3 ሊይ ያሇው ስታንዲርዴ የብየዲ ምሌክት የሚከተለትን ያካትታሌ፡ ፡
እነሱም መሪ መስመር፣ ቀስት እና ጅራት ናቸው።
 መሪ መስመር፡ የብየዲ ምሌክቶችን፣ ሌኬቶችን እና ላልች መረጃዎችን በብየዲ ሊይ
ሇማመሊከት ይጠቅማሌ።
 ቀስቱ በቀሊለ የማመሳከሪያውን መስመር ወዯ መገጣጠሚያው ወይም ሇመገጣጠም ቦታ
ያገናኛሌ።
 የብየዲ ምሌክቱ ውስጥ ጅራት ጥቅም ሊይ የሚውሇው ዜርዜር መግሇጫን፣ ሂዯትን ወይም
ላሊ የማጣቀሻ መረጃን ሇማካተት በሚያስፇሌግበት ጊዛ ብቻ ነው።
የብይዴ ምሌክቶች
የብየዲ ምሌክት የሚሇው ቃሌ አንዴ የተወሰነ አይነት ምሌክት ያመሇክታሌ፡፡ (Fillet፣
ግሩቭ፣ ሰርፊሲንግ፣ መሰኪያ እና ማስገቢያ ሁለም የብይዴ አይነት ናቸው። የብይዴ ምሌክት
በብየዲ ምሌክቱ ውስጥ ከሚፇሇገው መረጃ አንደ አካሌ ነው።
ምስሌ1.5፡ መሰረታዊ ብየዲ ዗ዳዎች

ምስሌ 1.6፡ የብይዴ ምሌክት በመሪ መስመር ሊይ ሲተገበር
በመሪ መስመር ሊይ የብይዴ ምሌክቶች አቀማመጥ አስፇሊጊነት ምንዴነው? የብይዴ

ምሌክቱ ከመሪ መስመር የታችኛው ጎን ሊይ ከሆነ የብየዲ አቅጣጫ በቀስት ጎን ተብል
ይሰየማሌ፡፡ ምሌክቱ ከመሪ መስመር ሊይኛው ክፌሌ ሊይ ከሆነ ብየዲው ከቀስቱ በላሊኛው
በኩሌ ተብል ይሰየማሌ፡፡በተሰየመው ምሌክቱ ከመሪ መስመር በሁሇቱም ጎን ሲቀመጡ
ብየዲው በሁሇቱም የመገጣጠሚያ ጎኖች መቤዴ አሇበት፡፡
ምስሌ 1.7፡የብየዲ ቦታ ማመሊከት

ሌኬቶች፡ በብየዲ ምሌክት በግራ በኩሌ መጠኑ የሚቀመጥ ሲሆን በቀኝ በኩሌ ዯግሞ የብየዲው
ርዜመት ይቀመጣሌ።
ምስሌ 1.8፡ ሌኬት

ምስሌ1.9 ፡ የብየዲ ምሌክትና ስዕሊዊ መግሇጫ
ሇብየዲ የሚያስፇሌጉ ላልች ተጨማሪ ነገሮች በጥቂቱ የሚሇተለትን ያጠቃሌሊሌ፡፡እነሱም፡-

ትክክሇኛውን የብየዲ ማሽን መምረጥ፣ የመበየጃ ኮረንቲ መምረጥና ዯህንነትና ጥንቃቄዎችን
ሇማዴረግ የሚያስችለ የብየዲ ቦታን መሇየት ናቸው። የብየዲ ቦታ ሲባሌ፣ ቃለ በራሱ
የመገጣጠም ስራው የሚከናወንበት ቦታ ሲሆን የሚከተለትን ባህሪያት ሉሊበስ ይገባሌ፡፡

 ክብዯቶችን ሉቋቋም የሚችሌ ከኮንክሪት የተሰራ ወሇሌ ከባዴ ተረኛ ደቄቶች፣ በተሇይም
ኮንክሪት።
 እሳትን ሉቋቋም የሚችሌ ስሪትያሇው ከባቢ
 በአየር በዯንብ የተሞሊ ቤትና እና በተመረጡ ቦታዎች ሊይ የጭስ ማውጫ እና
መተንፇሻ አቅርቦት ያሇው
 ከባዴ ዕቃዎች ሇማንቀሳቀስ የመጓጓዣ መንገድች ያለት
 ተግባራን ሇመስራት ከባዴ የኃይሌ አቅርቦት ያሇው
 ሁለም የዯህንነት መሣሪያዎች ያለት
 የብየዲ ቦታ ተቀጣጣይ ከሆነ ቁስ የጸዲ መሆን አሇበት
 የብየዲ ቦታ የብየዲ ሇማከናወን ምቹ መሆን አሇበት
1.2. የብየዲ ቁሳቁሶች እና ትጥቆች ወይም መሳሪያዎች

2.1.8 የብየዲ ቁሳቁሶች
በተሸፇነ ብረት አርክ ብየዲ (SMAW) በተሇይ በጥገና እና ጥገና ኢንደስትሪ ውስጥ ከላልች
የብየዲ ሂዯቶች በተሻሇ ሁኔታ የመጠቅም የብየዲ ዓይነት ነው፡፡ በተሸፇነ ብረት አርክ ብየዲ
የግንባታ ብረት ቁሳቁሶችን ሇመስራትና በማምረቻ ኢንደስትሪ ሊይ በስፊት ጥቅም ሊይ
ይውሊሌ። ሂዯቱ በዋነኝነት የሚጠቀመው የማይዜግ ብረትን ጨምሮ ብረትና እና የብረት
ቀይጦችን ሇመበየዴ ይጠቅማሌ፡፡ የብረት ቅይጥ (steel) ይ዗ት በቀሊለ በሚታወቅበት ጊዛ
የሩታይሌ ኤላክትሮድችን መጠቀም በቀሊለ አርክን ሇማስጀመርና የተሻሇ እይታ ያሇውን ብይዴ
ሇመበየዴ ያስችሊ፡፡
መካከሇኛ እና ከፌተኛ የካርቦን ይ዗ት ያሊቸውን ብረቶች (C > 0.25%) ሲበየደ

የብየዲአንከኖች ይፇጠራለ፡፡ ስሇዙህ እንከኖችን ሇመቀነስ የኤላክትሮዴ ዓይነቶችን ማስተካከሌ
ተገቢ ነው፡፡ በዙህም መሰረት መካከሇኛና ከፌተኛ የካርቦን ይ዗ት ካሊቸው ንጠረ ነገሮች
የተሠሩትን ወፌራም ብረቶችን ሇመበየዴ መሠረታዊ አላክትሮድችን መጠቀም ጥራት ያሇውን
ጠንካራ ብየዲ ሇመበየዴ ያስችሊሌ፡፡

የአረብ ብረት (steel) ቧንቧ ብየዲ የሚከናወነው ሴለልስ ኤላክትሮድችን በመጠቀም
ነው፡፡ይህም በከፌተኛ ሁኔታ ዗ሌቆ መግባት የሚያስችሌና ኤላክትሮደ ሇስራው ምቹ ስሇሆነ
ነው፡፡
አይዜጌ አረብ ብረቶች በቀጥተኛ ኮረንቲ (ዱሲ) በተገሊቢጦሽ ፖሊሪቲ በመጠቀም ይበየዲለ፡፡
በብየዲውም ሌዩና ከብረቱ ይ዗ትና (ክሮሚየም፣ኒኬሌና በተቀየረው ንጠረ ነገር ) ባህሪ ጋር
የሚጣጣሙ ኤላክትሮድችን መጠቀም ያስፇሌጋሌ፡፡
አለሚኒየም እና ቀሊሌ የብረት ቅጥቶች በቀጥተኛ ኮረንቲ (ዱሲ) በተገሊቢጦሽ ፖሊሪቲ

ይበየዲለ፡፡ ማሽኑ የኤላክትሮዴ አዴማን ሇማረጋገጥ ከፌተኛ አዴማ ተሇዋዋጭ መሆን
አሇበት። በተጨማሪም በዙህ ሁኔታ ውስጥ ሌዩ ኤላክትሮድች ጥቅም ሊይ ይውሊለ እና
የሚገጣጠሙ ንጥረ ነገሮች በብረታ ብረት ቅንብር (ማግኒዥየም (ኤምጂ) እና የሲሉኮን (ሲ)
መገኘት በተሇዋዋጭ መጠን ይሇያያለ፡፡
ካስት ብረት ቀጥተኛ ኮረንቲ (ዱሲ) በተገሊቢጦሽ ፖሊሪቲ ይበየዲሌ፡፡ አብዚኛዎቹ የብረት
እቃዎችና እና የማሽን ክፌልች በካስቲንግ የተገኙ ናቸው፡፡ ስሇዙህም ብየዲ ሉፇጠሩ
የሚችለትን የካስቲንግ ጉዴሇቶች ሇማስተካከሌ ወይም ሇመጠገን ይጠቅማሌ። ከመበየደ
በፉት መሰረታዊ ብረቶችን በዯንብ ማሞቅና የተሇዩ አላክትሮድችን መጠቀም ያስፇሌጋሌ፡፡
2.1.9 የአርክ ብየዲ መሳሪያዎች

የአርክ ብየዲ መሳሪያዎች የብየዲ ስራን ሇመስራት ያገሇግሊለ፡፡ ከእነዙህም ጥቂቶቹ
የሚከተለት ናቸው፡-
1) መፇርከሻ መድሻ፡- ሁሇት የመምቻ ጫፍች ያለት ሲሆን፣በምስሌ ሊይ እንዯሚታየው።

ሹሌ ጫፌ እና ከእጀታው ጋር ትይዩ የሆነ ጠፌጣፊ ጫፌ

ምስሌ1.10. መፇርከሻ መድሻ፡-
2) የሽቦ ማጽጃ: የሥራው ክፌሌ ሇማጽዲት እና ተጨማሪ የብየዲ ድቃን ሇማጽዲት

ያገሇግሊሌ፡፡ ይህ መሟሊት የሚገባቸውን ማናቸውንም የንፊስ ከረጢቶች(blow holes)
ሇማጋሇጥ ይረዲሌ። ብሩሽ ሽቦዎች የሚሰሩት ከአረብ ብረት ወይም ከአይዜጌ ብረት ሉሆን
ይችሊ፡፡ የሚከተሇውን ምስሌ ተመሌከቱ፡፡
ምስሌ 1.11፡ የሸቦ ማጽጃ
3) መቆንጠጫ፡ በብየዲ ወቅት ትኩስ ብረቶችን ሇመያዜ እና ሇማንሳት ያገሇግሊለ። ከ 400

ሚሉ ሜትር እስከ 650 ሚሉ ሜትር ርዜማኔ ያሇው በየ 50 ሚሉ ሜትር ዯረጃ
የሚጨምር እና ከተጣራ ብረት ወይም ሇስሊሳ ብረት የሚሰራ ሆኖ በክብዯት መጠን
የሚሸጥ ነው፡፡የአካሌ ክፌልቹም በሶስት የሚከፇለ ሲሆን እነሱም፡ መያዣ እጀታ፣዗ንጎች፣
መገጣጠመያ(pin) እና መንጋጋ ናቸው።
የተሇያየ ቅርጽ ያሊቸው የተሇያዩ የሥራ ዓይነቶችን ሇመያዜ የተሰሩ የመቆንጠጫ ዓይነቶች
አለ፡፡ ነገር ግን ጥቂቶችን ሇመረዲት ያክሌ የሚከተለትን ተመሌከቱ፡፡
 አፇ ዜግ፡- በጣም ቀሊሌ አራት ማዕ዗ን ቅርፅ ያሊቸው የስራ ክፌልችን ሇመያዜ
ይህን አይነት ይጠቀማለ።

ምስሌ1.112. አፇ ዜግ መቆንጠጫ
 ክፌት አፌ፡- ይህ ጠፌጣፊ የተከፇተ አፌ ያሇው ሲሆን ሲ዗ጋ አሁንም መንጋጋዎቹ

ይከፇታለ። ወፌራም መዯበኛ አካሊትን ሇመያዜ ይጠቀሙበት።
ምስሌ1.13፡ ክፌት አፌ
 ክብ ቢት(Hollow bit)፡- አፈ ሲ዗ጋ ክብነት ያሇው ቀዲዲ ይፇጥራሌ፡፡ ይህ ዯግሞ ክብ

ወይም ካሬ ዗ንጎችን በርዜመቱ ሇመያዜ ይጠቅማሌ። ክብ ቢት ተብልም ይጠራሌ።
ምስሌ1.14፡ ክብ ቢት መቆንጠጫ
 ሣጥን ወይም ካሬ አፌ፡- ይህንን ከባዴ ካሬ ወይም አራት ማዕ዗ን ቅርጽ ያሊቸውን
አካሊት ሇመያዜ የምንጠቀምበት ነው፡፡
ምስሌ1.15. ሣጥን ወይም ካሬ አፌ፡-

 ሁሇንተናዊ መቆንጠጫ፡- እነዙህ ሶስት ቀዲዲዎች እና በመንጋጋው ሊይ አንዴ
ስርጉዴ ያሊቸውና ሇአጠቃሊይ ግሌጋልት ጥቅም የሚውለ ናቸው፡፡።
ምስሌ1.16.ሁሇንተናዊ መቆንጠጫ
2.1.10 አርክ ብየዲ ትጥቆች

የተሇያዩ የብየዲ ትጥቆች ያለና የትጥቆቹ ስሪትናሞ እና ሞዳልች መካከሌ እንዯ አምራቾቹ
ሁኔታ ብዘ ሌዩነቶች አለ፡፡ ይሁን እንጂ ሁለም ዓይነት የአርክ ብየዲ ትጥቆች መሰረታዊ
ተግባር በማሇትም ሇብየዲ አርክ የሚያስፇሌገውን ከፌተኛ ኮረንቲ , ዜቅተኛ-ቮሌቴጅ
የኤላክትሪክ ኃይሌ ከማምረት አኳያ ተመሳሳይ ናቸው፡፡ በዙህ ውይይት ውስጥ, እኛ
በዋነኝነት የሚያሳስበን ከተወሰኑ ዓይነቶች ይሌቅ በተሇመዯው የአርክ-ብየዲ መሳሪያዎች
የተሇመደ እቃዎች ነው. የእርስዎ ሻሇቃ ወይም ተረኛ ጣቢያ ስሊሊቸው መሳሪያዎች የተሇየ
መረጃ ሇማግኘት የአምራቹን መመሪያ ይመሌከቱ።
የተሇመዯው በተሸፇነ ብረት-አርክ ብየዲ ትጥቅ በዋናነት ሚከተለትን መሰራታዊ ክፌልችን

ይይዚሌ፡፡
 የብየዲ ማሽን
 ኬብልች
 ኤላክትሮዴ መያዣ (ስቲሪንገር) እና
 ኤላክትሮድች ናቸው፡፡
ከዙህም በተጨማሪ የብየዲ ባሇሙያዎቹ ጥምር መድሻ እና የሽቦ ብሩሽ፣ የብየዲ ጠረጴዚ
(ሇስራ ቦታ)፣ ሲ-አጥብቆ መያዣ እና ከአዯጋ መከሊከያ ሌብሶችን የሚያካትቱ በርካታ
መሇዋወጫዎችን ይፇሌጋለ። ስሇ የተሇያዩ ብየዲ ማሽኖች አይነቶች ከመወያየታችን በፉት

በመጀመሪያ ብየዲ ስራ ሊይ ሇመግባባት ጥቅም ሊይ ስሇሚውለ የኤላክትሪካዊነክ ቃሊት
መሠረታዊ እውቀት ሉኖርዎት ይገባሌ።
የአርክ ብየዲ ትጥቅ ሁሇት ወይም ከዙያ በሊይ የሥራ ክፌልችን አንዴ ሊይ ሇማጣመር ዓሊማ
የሚያገሇግለ መሠረታዊ ትጥቅ ነው፡፡ ይህ ትጥቅ የሚከተለትን ይይዚሌ፡-
 የአርክ ብየዲ ማሽን

 የብየዲ ገመድች
 ኤላክትሮድች መያዣዎች
 የመሬት መቆንጠጫዎች(ground clamps)
1) የአርክ ብየዲ ማሽኖች
በአርክ ብየዲ ውስጥ ጥቅም ሊይ የሚውሇው የኃይሌ ምንጭ የብየዲ ማሽን ይባሊሌ። አርክ
ብየዲ ማሽኖች ኤላክትሮደ በስራ አካሌ ሊይ በሚጫርበት ጊዛ የኤላክትሪክ አርክ ሇማምረት
ኮረንቲ የሚያቀርቡ መሳሪያዎች ናቸው። ሦስቱ መሰረታዊ የአርክ ብየዲ ማሽን ዓይነቶች
የሚከተለት ናቸው፡-
1) ጄነሬተር (በሞተር የሚነዲ) የብየዲ ማሽኖች

2) ትራንስፍርመር (AC) ብየዲ ማሽኖች
3) የማቅኛ (rectifier) (ሞተር ጄኔሬተር) ብየዲ ማሽኖች
ከሊይ ከተጠቀሱት ሶስት ማሽኖች መካከሌ, በአብዚኛው የሚሠራው በተሇመዯው

ትራንስፍርመር (ኤሲ) ብየዲ ማሽኖች ስሇሆኑ ግሌጽነት ሇመፌጠር ስሇማሽኖቹ ከዙህ በታች
ሇማብራራት ተሞክሯሌ፡፡
ትራንስፍርመር(ኃይሌ ቀያሪ) (ac) ብየዲ ማሽኖች፡ ትራንስፍርመር ብየዲ ማሽኖች የኤላክትሪክ

አቅርቦት ባሊቸው ቦታዎች ሊይ ይሰራለ።የኃይሌ አቅርቦቱ 220 ቮሌት ወይም ከዙያ በሊይ
ሉሆን ይችሊሌ፡፡ ይህም ሇብየዲ በጣም ከፌተኛ ነው፡፡ ስሇዙህ ትራንስፍርመር ቮሌቴጅ የሚቀንስ
ሲሆን ሇብየዲ ተገቢውን ኮረንቲ መጠን ያቀርባሌ ማሇት ነው፡፡. ትራንስፍርመር ብየዲ ማሽኖች

በቀሊለና የሚረብሽ ዴምጽን ቀንሰው እንዱሰሩ ተዯርገው የተገነቡ ናቸው፡፡ አንዯዙህ ዓይነት
ማሽኖችን ኤላክትሪክ በላሇበት ቦታ መጠቀም አይቻሌም።
ምስሌ1.17፡ የአርክ ብየዲ ማሽን
2. የአርክ ብየዲ ገመድች
በቂ መጠን ያሊቸው እና በዯንብ የተገነቡ ሁሇት ገመድች ኮረንቲን ከመበየጃው ወዯ ሥራው

አካሌ ሇማጓጓዜ አንዱሁም ወዯ መበየጃው መሇሶ ሇመውስዴ አስፇሊጊ ናቸው፡፡ የመሬቱ
ገመዴ ከሥራው አካልች ወይም ጠረጴዚ ጋር የሚያያዜ ሲሆን ላሊኛው ገመዴ ከኤላክትሮዴ
መያዣ ጋር ይያያዚሌ፡፡
ምስሌ 1.18 የአርክ ብየዲ ገመድች

2) የኤላክትሮዴ መያዣ/ማቀፉያ(stinger)
የኤላክትሮዴ መያዣ ከኤላክተሮዴ ገመ,ደ ጋር የተያያ዗ና ከመበየጃ ትጥቅ አካልች ውስጥ

አንደ ነው፡፡መያዣ፣በተሇምድ ስትንገር ተብል የሚጠራ ሲሆን ኤላክትሮደን በማንኛውም ቦታ
በአስተማማኝ ሁኔታ ሇመያዜ የሚያስችሌ መቆንጠጫ መሳሪያ ነው። የብየዲ ገመደ ወዯ
መያዣው በተሸፇነው ቀዲዲ በኩሌ ይያያዚሌ። የኤላክትሮዴ መያዣው ንዴፌ ፇጣን እና ቀሊሌ
ኤላክትሮን በቀሊለና በፌጥነት ሇመቀያየር አንዱመች ተዯርጎ የተሰራ ነው፡፡ ሁሇት ዓይነት
አጠቃሊይ ኤላክትሮድች መያዣዎች ያለ ሲሆኑ የተሸፇነና ያሌተሸፇነ ተብሇው ይጠራለ፡፡
ያሌተሸፇኑ መያዣዎችን መጠቀም ሇኤላከትሪክ አዲጋ ከማጋሇጥ ጋር ተያይዝ የማይመከሩ
ናቸው ። ስሇዙህ ሇዯህንነት ሲባሌ፣ በስራ ቦታው ሊይ የተሸፇኑ ስቴንስተሮች ብቻ መጠቀምን
ማረጋገጥ ያስፇሌጋሌ፡፡
ምስሌ1.19፡ የኤላክትሮዴ መያዣ/ማቀፉያ
3) የመሬት መቆንጠጫ
ጥራት ያሇውን ብየዲ ሇመስራት ጥሩ የመሬት መቆንጠጫ መጠቀም አስፇሊጊ ነው፡፡. ተገቢው
የመሬት መቆንጠጫ ሳይኖር የኤላክትሪክ መስመሩ ኃይሇ( ቮሌቴጅ) ትክክሇኛው ብየዲ ሇመበየዴ
የሚያስችሌ በቂ ሙቀት ሇመፌጠር የማይቸሌ ከመሆኑም በተጨማሪ በማሽኑ እና ገመድች
ሊይ ጉዲት ሉያዯርስ ይችሊሌ፡፡. ሶስት መሰረታዊ መሬት ጋር ማያያዣ ዗ዳዎችን ዗ዳዎች
አለ፡፡ከማሽኑ እስከ ሥራው አካሌ ዴረስ ያሇው የመሬቱ ገመዴ(ground cable) በአጠቃሊይ ከ
ባሇ ስፕሪንግ መቆንጠጫ ጋር የተገናኘ ሲሆን ይህም ከሥራው ጋር በቀሊለ ሉጣበቅ ይችሊሌ፡፡
ጥሩ የብየዲ ሥራ ሇመሥራት መሬቱ ከሥራው ጋር በጥብቅ የተገናኘ መሆን አሇበት፡፡

ምስሌ1.20፡ የመሬት መቆንጠጫ
4) የጽዲት እቃዎች
ጠንካራ ብየዲዎች ጥሩ ዜግጅት እና ጥሩ አሰራር መከተሌ ያስፇሌጋቸዋሌ፡፡ የሥራው አካሌ

ከነእንዯ ዜገት፣ ቀሇም እና ዗ይት ካለ ሁለም ውጫዊ ባዕዴ ነገሮች የጸዲ መሆን አሇበት፡፡
የአረብ ብረት ማጽጃ/ብሩሽ በጣም ጥሩ የጽዲት መሳሪያ ነው እና ከመበየጃ ትጥቆች ውስጥ
አንደ አስፇሊጊ አካሌ ነው፡፡ ከመጀመሪያው ጽዲት እና ዌሌዴ ድቃ ከተቀመጠ በኋሊ ተጨማሪ
ድቃዎች ከመጨመራቸው በፉት የሽሊጩ ሽፊን መወገዴ አሇበት፡፡ የመፇርከሻ መድሻ በተሇይ
ሇዙህ ተግባር የተ዗ጋጀ ነው፡፡ ቅርፉት የመፇርከስ ስራ ከተሰራ በኋሊ በተዯጋጋሚ በብሩሽ
የማጽዲት ስራ የመከተሌ ሲሆን ሂዯቱም ሽፊኑ እስኪወገዴ ዴረስ ይቀጥሊሌ፡፡ ቅርፉቱ
ሳይወገዴ ሲቀር ውጤቱ ክፌተት ያሇው የብየዲ መገጣጠሚያ ይሆናሌ ማሇት ነው፡፡
ግሇ ም዗ና
አቀጣጫዎች: ከታች የተ዗ረ዗ሩ ጥያቆችን ይመሌሱ፡፡ መሌሱን በምትመሌሱበት ጊዛ
በአሰሌጣኙ የተ዗ጋጀ የመሌስ መስጫ ወረቀት ይጠቀሙ፡፡እያንዲንደ ጥያቄ የሁሇት ነጥብ
ክብዯት ተሰጥቶታሌ፡፡
ትዕዚዜ1፡ ትክክሇኛውን መሌስ ይምረጡ፡፡

1. ከሚከተለት ውስጥ የመበየጃ ትጥቅ አካሌ ያሌሆነው የቱ ነው?
A.የብየዲ ገመድች B. ኤላክትሮዴ መያዣ C. የብየዲ ማሽን D. መሮ
2. ከሚከተለት የመቆንጠቸጫ (tong) አካሌ ያሌሆነው የቱ ነው?
A. እጀታ B. መገጣጠሚያ C. ምሊጭ D. መንጋጋ

3. ከኤላክትሮዴ ጫፌ እስከ ስራው አካሌ ያሇው የክፌተት ምን ተብል ይጠራሌ?
A. የብየዲ ፌጥነት B. የኤላክትሮዴ ርዜመት C. የአርክ ርዜመት D.የብይዴ ርዜመት
4. የበያጁን ዓይን ከአዯገኛ የብርሃን ጨረር የሚከሊከሌ ዯህንነት መሳሪያ የቱ ነው?
A. የቆዲ ሇምዴ B. መበየጃ መነጸር C. ጓንት D. መሌስ የሇም
5. አንዴን የብረት አካሌ ከመበየዲችን በፉት ሇወገደ ከሚገቡ ነገሮች ውስጥ ያሌሆነው የቱ
ነው?
A. ዜገት B. ቀሇም C. እርጥበት D. መሌስ የሇም
ትዕዚዜ 2፡ የሚከተለትን ከ”ሇ” ረዴፌ ወዯ “ሀ” አዚምደ፡፡
“ሀ” “ለ”
___1. አርክ አንዱፇጠር ኮረንቲን የሚሰጥ A የኤላክትሮዴ መያዣ

___2. ከአዯጋ መከሊከያ መሳሪያ B መቆንጠጫ
___3. በብየዲ ወቅት የሞቁ ብረቶችን ሇማንሳት የሚያገሇግሌ C የብየዲ ማሽን
___4. ኮረንቲን ወዯ ስራወ አካሌ የሚስተሊሌፌ ዗ንግ D የቆዲ ሇምዴ
___5. መበየዣ ኤላክተሮደን ቅፍ ሇመያዜ የሚያገሇግሌ E ኤላክትሮዴ
ማሳሰቢያ፡-
የንዴፇ ሀሳብ ማሇፉ ነጥብ- ዜቅተኛው ማሇፉያ ውጤት 70 % ሲሆን ሇጥሩ ብቃት ከዙያ
በሊይ ውጤት ማግኘት ያስፇሌጋሌ፡፡
መሌስ መስጫ ወረቀት
1. -------------------------
2. --------------------------

የተግባር ሌምምዴ
የተግባሩ ርዕስ: የብየዲ ትጥቆችንና እቀዎችን መሇየት
ዓሊማ: የዙህ ተግባር ዋና ዓሊማ የብየዲ ትጥቆችንና መሳሪያዎችን መሇየትና ማወቅ ነው፡፡
መመሪያ: የሚሰጡትን መሳሪያዎችንና አስፇሊጊ ትጥቆችን በመጠቀም ከዙህ በታች
የተ዗ረ዗ሩትን ተግባራት ይፇጽሙ፡፡ ሇተግባሩ የተሰጠ ሰዓት፡2 ሰዓት
ሇተግባሩ የሚያስፇሌጉ መሳሪያዎችችና ትጥቆች
 AC ወይም DC ብየዲ ማሽን
 የብየዲ ገመዴ
 የመሬት ገመዴ መያዣ
 የኤሌክትሮዴ መያዣ
 መፇርከሻ መድሻ
 ማጽጃ ብሩሽ
ቅዴመ ጥንቃቄ: ሇሁለም ተግባራት የሚያስፇሌጉ መሳሪያዎችን በመጠቀም እና ዯህንነትዎን
በመጠበቅ የሚሰጡት ተግባራት በጥንቃቄ ማከናወን ግዳታ ነው፡፡
የተግባር ቅዯም ተከተሌ:
1. ሇብየዲ የሚያስፇሌጉ ቁሶችን መሇየት
2. የብየዲ ትጥቆችንና መሳሪያዎችን ዋና ዋና ጥቅሞች ማወቅ
3. መሠረታዊ የብየዲ ስራ አሰራር ሂዯት መሇየት
4. ስራውን በተግባር ማረጋገጥ

የጥራት መሇኪያ: የብየዲ ስራ ሁኔታን፣ ትጥቆችንና መሳሪያዎችን ሙለ በሙለ ሲሇዩ
ሇብየዲ የሚያስፇሌጉ ነገሮችን መሇየት፣አሰፇሊጊ ቁሳቁሶችን
የተግባር ሌምምዴ አተገባበር ም዗ና መምረጥና የብየዲ ትጥቆችንና መሳሪያዎችን ሇይቶ ማሳየት
ስም__________________________ ቀን: ____________

ተግባሩ የተጀመረበት ሰዓት: _____ ተግባሩ የአሇቀበት ሰዓት: _________
ትዕዚዜ: የሚከተለት ተግባራት በትዕዚዚቸው መሰረት አከናውኑ፡፡ የተሰጠ ሰዓት፡ 4 ሰዓት

ተግባር 1፡ ሇብየዲ የሚያስፇሌጉ ነገሮችን ሇዩ፡፡
ተግባር 2፡ የብየዲ ቁሳቁሶችን ምረጡ፡፡
ተግባር 3፡ ተገቢ የሆኑ የብየዲ ትጥቆችንና መሳሪያዎችን ሇዩ፡፡

ምዕራፌ ሁሇት፡ የብየዲ ሌምድች እና መርሆዎች
ይህ ምዕራፌ የሚከተለትን ዋና ዋና ይ዗ቶች የያ዗ ነው፡፡

 በስራ ሊይ ጤንነትና የዯህንነት እርምጃዎች
 የግሌ ዯህንነት መጠበቂያ መሳሪያዎች
 የብየዲ ኮረንቲ ማስተካከሌ
 የብየዲ ኤላክትሮዴ ምርጫ
 የብየዲ ቁሳቁሶች ዜግጅት እና ጽዲት
 የብየዲ ቁሶች ሌየታ
 የብየዲ ስፋትንና መገጣጠሚያዎችን (seams and joints) ማጽዲት
ይህ ክፌሌ በሽፊን ገጹ ሊይ የተገሇጹትን የትምህርት ውጤቶችን እንዴታገኙ ይረዲዎታሌ።

በተሇይም፣ ይህንን የመማሪያ መመሪያ ሲጨርሱ፣ የሚከተለትን ተግባራት መፇጸም
ይችሊለ።
 የስራ ሊይ የጤንነት እና የዯህንነት እርምጃዎችን መውሰዴ

 ትክክሇኛውን የግሌ ዯህንት መጠበቂያ መሳሪያ መጠቀም
 የብየዲ ኮረንቲን ማስተካከሌ
 ትክክሇኛውን የብየዲ ኤላክትሮዴ መምጥ
 የብየዲ ቁሳቁሶችን ማ዗ጋጀትና ማጽዲት
 የብየዲውን ቁሳቁስ መሇየት
 የብየዲ ስፋት ወይም መገጣጠሚያዎችን ማጽዲት
 የስራ ሊይ የጤንነት እና የዯህንነት እርምጃዎችን መውሰዴ
 ትክክሇኛውን የግሌ ዯህንት መጠበቂያ መሳሪያ መጠቀም

2.2 በስራ ሊይ ጤንነትና የዯህንነት እርምጃዎች
2.2.1 የሙያ ጤና እና ዯህንነት
በብረታ ብረት ማምረቻ እና ብየዲ ኢንደስትሪ ውስጥ ዯህንነቱ የተጠበቀ የሥራ ሁኔታዎችን
ሇማግኘት ሁለም ሠራተኞችበ ከሥራዎቻቸው ዓይነት ጋር ተያይዝ የሚዯርሱትን አዯጋዎች
ማወቅ አሇባቸው። በያጆችም የመሳሪያውን ትክክሇኛ የአሠራር ሂዯቶች ማወቅ አሇባቸው።
አንዴ ሰራተኛ ከኢንደስትሪው ጋር በተያያዘ ብዘ የዯህንነት አዯጋዎች ሉዯርስበት ይችሊሌ።

ሌክ እንዯላሊው የኢንዯስትሪ ሰራተኛ፣ ትክክሌ ባሌሆኑ የመጫን ሌማዴ፣ የመውዯቅ ወይም
መሰናከሌ፣ ወይም የእጅ መሳሪያዎችን እና ማሽኖችን በመጠቀም ሉጎደ ይችሊለ። በያጁ
ከብየዲ ጋር ተያይዝ የተሇያዩ አዯጋዎች ሉያጋጥሙት ይችሊሌ፡፡ ንፁህ፣ ፀጥታው የተጠበቀ
የስራ ቦታ፣ ከሚቃጠለ ቁሶች የፀዲ፣ ሇብየዲ ሰራተኞች ዯህንነት አስፇሊጊ መስፇርት ነው።
በተጨማሪም፣ ላልች በብየዲ ስራዎች አካባቢ ሇሚሰሩ እንዯ ኤላክትሪቸ አዲጋ፣ ጭስ፣
ጨረሮች፣ ቃጠልዎች ወይም በረራዎች እና ጫጫታ ባለ አዯጋዎች ይጋሇጣለ። ስሇዙህ
የእነዙህ ሰዎችም ጤንነት ዯህንነት ታሳቢ ተዯርጎ መጠበቅ አሇበት፡፡
2.2.2 ሇአርክ ብየዲ የዯህንነት ምክሮች

በአርክ ብየዲ መስክ ጀማሪ በያጆች እነዙህን አጠቃሊይ የዯህንነት ምክሮች በሚገባ ማወቅ
አሇባቸው፡፡
1. የመበየዴ ማሽን አካሌ ወይም ፌሬም ከመሬት ገመዴ ጋር መያያዜ አሇበት፡፡ ጋዝችን ወይም
ተቀጣጣይ ፇሳሾችን ወይም የኤላክትሪክ ማስተሊሇፉያዎችን የሚሸከሙ የቧንቧ መስመሮች
ሇመሬት መመሇሻ መስመሮች መሆን የሇባቸውም፡፡ ሁለም የምዴር (ground) ግንኙነቶች
(connections) ጠንካራ እና ሇኤላክትሪክ በሚፇሇገው ጊዛ በቂ መሆን አሇባቸው፡፡
2. የብየዲ አርክ አዯገኛ የሆኑ ጨረሮችን ስሇሚፇጥሩ በያጁ የዓይን መካከያ መነፀሮችን
መጠቀም አሇበት፡፡ የኢንፌራ-ቀይ እና የአሌትራቫዮላት ብርሃን ምንጭ ነው፡፡ ስሇዙህ
ኦፕሬተሩ አይንን ሇመከሊከሌ ሌዩ የማጣሪያ መስታወት የተገጠመ የራስ ቁር ወይም የእጅ
ጋሻ መጠቀም አሇበት።

3. ከመጠን በሊይ የሆነ የአሌትራቫዮላት ብርሃን የፀሓይ ሙቀት እንዯሚያቃጥሇው ቆዲ ሊይ
ተመሳሳይ ስሜት ሉያስከትሌ ይችሊሌ፡፡
4. የበያጁ አካሌ እና ሌብስ ከጨረራና ከቀሇጠ ብረት ፌንጣሪ ምክንያት ከሚከሰት ቃጠል
መጠበቅ አሇባቸው፡፡
 ጓንቶች የበያጁን እጅ ይከሊከሊለ ።
 የቆዲ ወይም የአስቤስቶስ ሇምዴ የብየዲ ስራ በሚሰራበት ጊዛ የብየዲ ሌብሶችን እና
የበያጁን አካሌ ይከሊከሊሌ፡፡
 ሇአናት በሊይ ብየዲ ሇጭንቅሊቱ የሚሆን መከሊከያ ያስፇሌጋሌ፡፡
 የቆዲ የራስ ቅሌ ኮፌያ ጭንቅሊትን ሇመከሊከሌ ያስፇሌጋሌ፡፡
 የብየዲ መሳሪያዎች በየጊዛው መፇተሽ እና በማንኛውም ጊዛ ዯህንነቱ በተጠበቀ ሁኔታ
መቀመጥ አሇባቸው።
 የአርክ ብየዲ ማሽኖች ተስማሚና ጥራት ያሊቸው መሆን አሇባቸው። የተሇመደትን
የአገሌግልት ሁኔታዎች ሇማሟሊት ሁለም የመበየጃ ክፌልች በተገቢው ሁኔታ ሉ዗ጉ
እና ጥበቃ ሉዯረግሊቸው ይገባሌ፡፡
2.2.3 የብየዲ አዯጋዎች እና ስጋቶች

በእጅ የኤላክትሪክ አርክ ብየዲ ክወና ውስጥ አዯጋዎች በሚከተለት ዋና ዋና ምዴቦች
ሉመዯቡ ይችሊለ፡፡
A. የእሳት እና የፌንዲታ አዯጋዎች
B. የኤላክትሪክ አዯጋዎች
C. አካሊዊ አዯጋዎች
D. የመተንፇሻ አካሊት አዯጋዎች እና
E. ላልች ተዚማጅ አዯጋዎች
A. የእሳት እና የፌንዲታ አዯጋዎች
በእጅ የኤላክትሪክ አርክ ብየዲ ክወና ውስጥ እሳት እና ፌንዲታ አዯጋዎች በዋነኝነት
የሚከሰቱት በኤላክትሪክ አርክ ከፌተኛ ሙቀት፣ በቀሇጠ ብረት በሚፇጠሩ ብሌጭታዎች

እንዱሁም በጣም በሞቀ መሸፇኛ ጥቀርሻ ምክንያት ነው፡፡ እነዙህ አዯጋዎች የሚከተለትን
ያካትታለ፡፡
1) በቀሇጠ ብረት ብሌጭታዎች ወይም ፌንጣሪዎች ምክንያት የሚፇጠረው እሳት በስራው
አካባቢ ተቀጣጣይ የሆኑ ነገሮችን ያቃጥሊሌ፡፡
2) በስራው አካባቢ ተቀጣጣ የሆነ ንጥረ ነገር የሚያቃጥለ በሞቀ ብየዲ ኤላትሮዴ ምክንያት
የሚፇጠሩ እሳቶች፡፡
3) ወሳኝ በሆኑ የጋዝች ዴብሌቆች, ተሇዋዋጭ ተቀጣጣይ ፇሳሾች ወይም አየር ጋር
ተቀጣጣይ በሆኑ አቧራዎች ቃጠል ምክንያት የሚፇጠሩ እሳትና ፌንዲታዎች፡፡
4) በስራው ክፌሌ ውስጥ ተቀጣጣይ / ተቀጣጣይ ቅሪት ቃጠል ምክንያት የሚነሱ እሳቶች
እና ፌንዲታዎች እና
5) በኤላክትሪክ ዜርጋታ ስህተት ምክንያት የሚፇጠሩ የዜርጋታ እሳቶች ወ዗ተ ናቸው።
B. የኤላክትሪክ አዯጋዎች
በእጅ የኤላክትሪክ አርክ ብየዲ ሥራዎች ውስጥ ዋናው የኤላክትሪክ አዯጋ የኤላክትሪክ
ንዜረት ነው፡፡ የመበየጃ መሳሪያዎች ስራ ሊይ በሚውለበት ጊዛ የሚኖረው የተጋሇጠ የብየዲ
ኤላክትሮዴ በበያጁ ሊይ ግሌጽ የሆነ የኤላክትሪክ ንዜረት አዯጋን ይፇጥራሌ። ማናቸውም
የተበሊሹ የብየዲ መሳሪያዎች ወይም ተገቢ ያሌሆነ የኤላትሪክ ሽቦ ዜርጋታ በበያጁ ወይም
በአካባቢው ያለ ሰራተኞችሊይ የኤላክትሪክ ንዜረት አዯጋን ይፇጥራሌ።
C. አካሊዊ አዯጋዎች
በእጅ የኤላክትሪክ አርክ ብየዲ ክወና አካሊዊ አዯጋዎች በዋናነት:
1) የሙቀት
 በአርክ፣ በብሌጭታዎችና ፌምጣሪዎች ምክንያት የቆዲና የዓይን ማቃጠሌ
 ከረጅም ጊዛ የአርክ ብየዲ ክዋኔ ምክንያት የሙቀት ጭንቀት በተሇይም በታፇኑ
ቦታዎች ወይም በሞቃት እና እርጥበት አከባቢ።
2) ጨረሮች
በብየዲ ጨረሮች ምክንያት የአይን ቃጠል፣ የቆዲ ቃጠል እና የቆዲ ካንሰር ሉያስከትሌ
ይችሊሌ።

D. የመተንፇስ አዯጋዎች
 ጭስ እና ላልች ቅንጣቶች
ብየዲ የተሇያዩ ብረቶች ማሇትም ካዴሚየም፣ ማንጋኒዜ፣ ዙንክ፣ ብረት፣ ሞሉብዱነም፣
ኮባሌት፣ ቫናዱየም፣ ኒኬሌ፣ ክሮምሚም፣ ቤሪሉየም፣ አለሚኒየም፣ መዲብ፣ ማግኒዥየም፣
ቆርቆሮ፣ ታይታኒየም እና ተንግስተንን ጨምሮ ፌልራይዴ እና ኦክሳይዴ ሉይዜ የሚችሌ ጢስ
ያመነጫሌ። አንዲንዴ የብረት ኦክሳይዴ ወዯ ውስጥ መተንፇስ የብረት ጭስ ትኩሳትን እና
ላልች ዯግሞ የመተንፇሻ ቱቦ መርገብገብ ሉያስከትሌ ይችሊሌ።
 ጭስ በአጠቃሊይ ከኤላክትሮዴ እና ከሚበየዯው ብረት ውስጥ ንጥረ ነገር ቅንጣቶችን
ይይዚሌ፡፡
 በብረት ሊይ ከተተገበሩ ላልች ማጠናቀቂያዎች ወይም ሽፊኖች የሚመጣ ጭስ
E. ላልች ተዚማጅ አዯጋዎች
እነዙህ በእጅ የኤላክትሪክ አርክ ብየዲ ክወና ሊይ የሚከሰቱ ሌዩ አዯጋዎች ናቸው፡፡ ሁለንም
መ዗ር዗ር ባይቻሌም አዯጋው የሚከተለትን ያጠቃሌሊሌ፡፡
 ከከፌታ ቦታ የመውዯቅ አዯጋ
 በብየዲ ገመድች ምክንያት የመሰናከሌ አዯጋዎች
 በሞተር ከሚመራው የኤላትሪክ ጀነሬተር በሚወጣው የጭስ ማውጫ ጭስ እና የነዲጅ
ክምችት ሳቢያ አዯጋዎች;
 በከፌተኛ ዴምፅና ጩኸት ጋር ተያይዝ የመረበሽና የመስማት አዯጋዎች
 ከባዴ ዕቃዎችን በማንሳት በምናወርዴበት ጊዛ የሚከሰቱ የመሰበርና የጡንቻዎችአና
መገጣጠሚያዎች መዚባት

ሰንጠረዥ 2.1፡ ዋና ዋና የጤንነትና ዴህንነት አዯጋዎችና ምሌክቶች

2.2.4 ግሌ አዯጋ መከሊከያ መሳሪያዎች
የመከሊከያ መሳሪያዎች የማንኛውም የብየዲ ዯህንነት እቅዴ እምብርት ሊይ ይቀመጣለ።
ሇሹሌ ወይም ሇከባዴ የሚወዴቁ ነገሮች መጋሇጥ ወይም በተከሇከለ ቦታዎች ሊይ የመዯን዗ዜ
አዯጋ በሚኖርበት ጊዛ ጠንካራ ኮፌያዎችን ወይም የጭንቅሊት መከሊከያዎችን መጠቀም
ያስፇሌጋሌ። ከአናት በሊይ ወይም በተከሇከለ ቦታዎች ሊይ ሇመበየዴ እና ሇመቁረጥ ባሇብረት
ቦት ጫማዎች እና የጆሮ መከሊከያዎችን መጠቀም አስፇሊጊ ነው፡፡
2.2.5 የብየዲ መከሊከያ አሌባሳት

መከሊከያ ሌብሶች የምንሊቸው የብየዲ ጓንቶች፣ ኮት፣ እጅጌዎች እና የእግር መከሊከያን
ያጠቃሌሊሌ። በብየዲ፣ በቆረጣ ወይም በብረት ሥራ ሇተፇጠሩት አዯጋዎች የተጋሇጡ ሰዎች
በስራ ሊይ ጤናና ዯህንነት መመ዗ኛዎች መሠረት በግሌ መከሊከያ መሳሪያዎች ሉጠበቁ
ይገባሌ።
ምስሌ 2.1፡ መከሊከያ አሌባሳት

2.2.6 የግሌ መከሊከያ ትጥቆች
2.2.7 የብየዲ ዯህንነት መሣሪያዎች

በአርክ ብየዲ ወቅት ሇሕይወት አዯገኛ የሆኑ ጢስ፣ ብሌጭታ፣ ኢንፌራሬዴ ወይም
አሌትራቫዮላት ጨረሮች እና ጥቀርሻዎችን ይፇጠራለ፡፡ ስሇሆነም የዯህንነት መሳሪያዎችን
በአግባቡ መጠቀም በያጁን ከእንዯዙህ ዓይነት አዯጋዎች ይከሊከሊሌ። እነዙህ የዯህንነት
መሳሪያዎች ከዙህ በታች ተ዗ርዜረዋሌ፡፡
1. ጓንቶች፡- እነዙህ ከቆዲ የተሠሩ መሆን አሇባቸው እና የፉት ክንዴዎን የሚሸፌኑ

ጋውንትላት አሰራር ያሊቸው መሆን አሇባቸው።

ምስሌ 2.2፡ ጓንቶች
2. የቆዲ የፉት አካሌ መከሊከያ (Apron) ፡- በያጁን ከፌምና ከብሌጭታ የሚጠብቅ እንዱሁም
ሰውነትን ከቀሇጠው ብረት ፌንጣሪ እና ከተበየዯ የጋሇ ብረት የሚከሊከሌ ሌብስ ነው፡፡
ምስሌ 2.3፡ የቆዲ የፉት አካሌ መከሊከያ (Apron
3. የብየዲ መነፅር፡- አይንን ከእሳት ፌም እና ከቀሇጠ ብረት ገንዲ ከሚወጡ የብርሃን ጨረሮች
እና ከሚበር ብሌጭታ ሇመከሊከሌ ይጠቅማሌ።
ምስሌ 2.4፡ የብየዲ መነፀር

4. የብየዲ ጋሻ፡- እነዙህ በእጅ የሚያ዗ው ጋሻ ወይምሁሇቱንም እጆች ነጻ የሚያዯርገው
የጭንቅሊት ጋሻ/ሄሌሜት/ ገበያ ሊይ ይገኛሌ፡፡
ምስሌ 2.5: የብየዲ ጋሻ (Helmet)
2.3 የብየዲ ኮረንቲ ማስተካከሌ

የተሸፇነ የብረት አርክ ብየዲ ጥራት ብየዲ መሇኪያዎች/ፓራሜትሮች / ባህሪያት ማሇትም
ብየዲ ኤላክትሮዴ ዱያሜትር ጨምሮ፣የብየዲ ኮረንቲ፣ የብየዲ ፌጥነት፣ የአርክ ርዜመት፣
የኤላክትሮዴ ጉዝ አንግሌ፣ ኤላክትሮዴ ዥዋዥዌ አንግሌ እና እንቅስቃሴ ፣የብየዲ አቅጣጫ
እና አቀማመጥ፣ ወ዗ተ ሉወሰን ይችሊሌ፡፡ በተሸፇነ የብረት አርክ የብየዲ ዗ዳ ውስጥ ከፌተኛ
ጥራት ያሊቸውን መጋገሪያዎች ሇማግኘት በሚዯረገው ጥረት የምህንዴስና እውነታዎች መሰረት
ተስማሚ መሇኪያዎች መምረጥ ያሰፇሌጋሌ፡፡ የብየዲውን ኮረንቲ መጠን በትክክሌ ሇመምረጥ
የሚከተለትን ነጥቦች ግምት ውስጥ ማሰገባት ተገቢ ነው፡፡
 ትክክሇኛ ድቃ ሇማግኘት የብየዲ ኮረንቲ አንደ ምክንያት ነው።

 ትክክሇኛና ዗ሌቆ የሚገባውን ብየዲ ሇመጠበቅ የሚረደ ምክንያቶች፡-
 ትክክሇኛ የአርክ ርዜመት
 ትክክሇኛ የኤላክትሮዴ ዓይነት
 የተስተካከሇ የብየዲ ኮረንቲ
 ትክክሇኛ የብየዲ ጉዝ ፌጥነት

 ትክክሇኛ የኤላክትሮዴ አንግሌ
 በተገቢው መንገዴ የተመረጠ ፖሊሪቲ( polarity)
2.3.1 የቁሳቁስ ዓይነት

እንዯዙህ ዓይነት ብየዲ ሦስት የተሇያዩ ቁሳቁሶችን ሇመበየዴ ይሆናሌ፡፡እነሱም ሇስሊሳ የካርቦን
ብረት፣ ቅይጥ ብረት እና አይዜጌ ብረት (plain carbon steel, alloy steel and stainless
seel) ፡፡ አሌሙኒየምን በተሸፇነ የብረት አርክ የብየዲ ዗ዳ መበየዴ አይመከርም፡፡
2.3.2 የኤላክትሮዴ ዱያሜትር
በተሸፇነ የብረት አርክ ብየዲ ውስጥ ጥቅም ሊይ የሚውለት ኤላክትሮድች በሁሇት ዋና ዋና
ቡዴኖች ይከፇሊለ ። እነሱም የብየዲ እና የሙላት ናቸው፡፡ የተሸፇኑ ኤላክትሮድችም
በሚከማች ብይዴ ብረት፣ የውጥረት ኃይሌ የመቋቋም አቅም፣ ጥቅምሊይ በሚውለበት የብየዲ
ቦታ፣ በተመረጠው የኮረንቲና እና የፖሊሪቲ አይነት እና የሽፊኑ አይነት ይሇያያለ። በሂዯቱ
ጥቅም ሊይ የሚውሇው የብረት ሽቦ ብዘውን ጊዛ ከ 1.5 እስከ 6.5 ሚሜ ዱያሜትር እና 20
እና 45 ሴ.ሜ ርዜመት አሇው፡፡ የብየዲ ኤላክትሮሌ ቁሳቁስ ከፌተኛ ጥንካሬ ፣ የመሇጠጥ እና
ጠባቃ(tough) እንዱሆን ይፇሇጋሌ፡፡ በEN ISO 2560: 2005 መስፇርት መሰረት ሇቀሊሌ
የካርበን እና ዜቅተኛ ቅይጥ ብረቶችን ሇመበየዴ የሚሆኑ ኤላክትሮድች ይወሰናለ፡፡
ኤላክትሮድችን ሇመምረጥ; የቁሳቁስ አይነት ፣ የብየዲ ቦታ ፣ የብየዲ ኮረንቲ ስርጉዴ ቦታ
ቅርጽ እና ከሁለም በሊይ የስራ አካለ ውፌረት ግምት ውስጥ መግባት አሇበት።በተሸፇነ የብረት
አርክ ብየዲ መተግበሪያዎች ውስጥ በጣም ጥቅም ሊይ የምውለ ኤላክትሮድች 2.50፣ 3.25
እና 4.00 ሚሜ ኮር ዱያሜትር ያሊቸው ናቸው፡፡ የስራ አካሌ ውፌረት ሊይ በመመስረት
ኤላክትሮዴ መጠን በተሇምድ 250 ሚሜ፣300ሚሜ፣ 350ሚሜ እና 450 ሚሜ ርዜመት
ያሊቸው እና 1.6 ሚሜ፣ 2 ሚሜ፣ 2.5 ሚሜ፣ 3.2 ሚሜ፣ 4 ሚሜ፣ 7 ሚሜ፣ 8 ሚሜ
እና 9 ሚሜ ዱያሜትሮች ያሎቸው ናቸው፡፡
2.3.3 የብየዲ ኮረንቲ
በብየዲ ጊዛ አርክ ሲፇጠር፣ ከቮሌቴጅ ጋር የሚቃረን ኮረንቲ የብየዲ ኮረንቲ ይባሊሌ።
የብየዲ ማሽን በተሇዋዋጭ ኮረንቲ ሊይ ተሰክቶ ዋሌታዎች ይወሰናለ፡፡ ከኤላክትሮዴ
መያዣዎች(plier) እና ከመሬት ጋር የሚያገናኙ የኬብሌ ጫፍችይ዗ጋጁና ከዙያም ኤላክትሮደ

ከኤሇክትሮዴ መያዣው ጋር ይያያዚሌ ፡፡ኤላክትሮደ የስራ አካለን ሲነካው አርክ አርክ
የሚፇጠር ሲሆን በዙህም ምክንያት ቋሚ የሆነ ኮረንቲ ዘረት ይቀጥሊሌ። የብየዲ ኮረንቲ
ብየዲ ሇመበየዴ ከመጀመሩ በፉት እንዯሚሰራው ስራ ሁኔታ በበያጁ ተስተካክል መ዗ጋጀት
አሇበት፡፡ በብየዲ ትግበራ ወቅት ግን የኮረንቲ መጠኑ አይሇወጥም፡፡ ነገር ግን እንዯ ሚሰራው
ተግባር መሰረት አርኩ ተቋረጦ የብየዲ ኮረንቲ መጠን ሉጨምር ወይም ሉቀንስ ይችሊሌ፡፡የብየዲ
ኮረንቲ መጠን የሚመረጠው በመበየጃ ኤላክትሮደ የውስጥ ሽቦ ዱያሜትር(electrode core
diameter,d) በመመስረት ሲሆን ይህም የዱያሜትሩን 40 እጥፌ መሆን አሇበት(I=40 × d) ፡፡
“I” የኮረንቲ መጠንን ምትወክሌ ሲሆን “d” የኤላክትሮደን የውስጥ ሽቦ ዱመትር
ትወክሊሇች፡፡ይህ ዋጋ እንዯ ቁሳቁስ ውፌረት እና አቀማመጥ ሁኔታ ታይቶ በ10% ሉቀየር
ይችሊሌ።
ሠንጠረዥ 2.1፡ በስራ አካሌ ውፌረት መሰረት የኤላክትሮዴ የውስጥ ሽቦ ውፌረት መጠን
የስራው አካሌ ውፌረት(ው) የኤላክትሮዴ የውስጥ ሽቦ ዱያሜትር (d) አሃዴ

ው≤3 2.5 ሚሜ
3<ው≤20 3.25 ሚሜ
ው>3 4.00 ሚሜ
ሠንጠረዥ 2.2፡ የብየዲ ፌጥነትና ከስራው አካሌ ውፌረት(ው)፣ከብየዲ ኮረንቲ(I) እና ከብየዲ

ኤላክትሮዴ ዱያሜትር(d) ጋር ያሇው ግንኙነት
የስራው አካሌ የብየዲ ፌጥነት(V, በሚሜ/ሴ) የብየዲ ኮረንቲ(I,

ውፌረት(ው, በሚሜ) በአምፔር(A))
ው≤3 4.50 40 × d
3<ው≤8 4.00 40 × d
ው>3 3.5.00 40 × d

ሠንጠረዥ 2.3፡ በብየዲ አቅጣጫ በመመስረት የሚመረጥ ግምታዊ የኤሇክትሮዴ አንግሌ
መጠንና ማቻቻያ መጠኖች
የብየዲ አቅጣጫ(welding የኤላክትሮዴ አንግሌ(advance ማቻቻያ

position) angle) (tolerance)
ጠፌጣፊ (plain weld) 80 ±5
ተዯራራቢ(cornice/overlap) 80 ±5
ቀጥ ያሇ(vertical) 105 ±5
ከራስ በሊይ(overhead) 80 ±5
2.3.4 የብየዲ ፌጥነት

ከስራው አካሌ የአርክ ብየዲ እንቅስቃሴ ወይም በአንዴ የጊዛ አሃዴ ውስጥ የተሰራው የብየዲ
ርዜመት የብየዲ ፌጥነት ተብል ይጠራሌ፡፡ በብየዲ ሂዯት ውስጥ ፌጥነቱ ከቀነሰ በየብይደ
ርዜመት የሚከመረው ብረት እየጨመረ ይሄዲሌ፡፡ እያዯገ ባሇ ብይዴ ሊይ ሙቀቱ እየበዚ
በሚሄዴበት ጊዛ የቀሇጠው ብረት ከሚፇሇገው ቦታ ወዯ ፉት የሚፇስ በመሆኑ የሚጠበቀውን
ዓይነት የአርክ ቅርጽ ሇመስራት ያስቸግራሌ፡፡ የፌጥነት መጨመር በአንዴ የብየዲ ርዜመት
የሚሰጠውን የብየዲ ሙቀት እንዱቀንስ ያዯርገዋሌ እና በዙህ ምክንያት የቀሇጠው የዋናው
ብረት መጠን ይቀንሳሌ ፡፡ ነገር ግን ፌጥነቱ ሲጨምር ብይደ በጣም ቀሌጠ እንዲይዋሃዴ
አለታዊ ተጽዕኖ ያሳዴራሌ። ስሇዙህ ከሊይ በሰንጠረዡ የተመሊከተውን የሚመከር የብየዲ
ፌጥነት ተግባራዊ ማዴረግ ተገቢ ነው፡፡
2.3.5 የአርክ ርዜመት
በኤላክትሮሌ እና በስራው አካሌ መካከሌ ያሇው ርቀት የኤላክትሪክ አርክን ሇመፌጠር
አስፇሊጊ ነው፡፡ በተሇያዩ የብየዲ ትግበራዎች ውስጥ የአርክ ርዜመትን መጥቀስ በአርክ
ርዜመቶች መካከሌ ያሇውን ሌዩነት ሇመረዲት ያስፇሌጋሌ። የአረክ ርዜመት ከኤላክትሮዴ
ዱያሜትር ጋር እኩሌ ከሆነ መዯበኛ የአርክ ርዜመት ይባሊሌ፡፡ ረጅም አርክ የሚፇጠራወ አርክ
ርዜመቱ ከኤላክትሮዴ ዱያሜትር በሚበሌጥ ጊዛ ነው። ከኤላክትሮሌ ዱያሜትር ባነሱ
ርቀቶች የሚፇጠር አርከ አጭር አርክ ርዜመት ይባሊሌ፡፡ ከተሞክሮ እንዯምናየው የአርክ
መንፊት ከአጭር አርክ ጋር ሲነፃፀር ረጅም የአርክ ርዜመት የበሇጠ ውጤታማ ነው። በዙህ

ምክንያት አጭር አርክ ርዜመት ሁሌጊዛ ሇሥራው ይመከራሌ፡፡ በተጨማሪም ከሌምዴ
እንዯምናስተውሇው የአርክ መንፊት በተሸፇኑ ኤላክትሮድች በሚበየዴበት ጊዛ ካሌተሸፇኑ
ወይም ከኮርዴ ጋር ሲወዲዯር ያነሰ ይሆናሌ፡፡ በተጨማሪም የአርክ የመነፊት ሁኔታ
ከወፌራም ኤላክትሮዴ ጋር ሲነፃፀር በቀጫጭን በተሸፇኑ ኤላክትሮድችን በምንጠቀምበት ጊዛ
የበሇጠ ነው።
ምስሌ 2.6፡ የዋና ዋና የብየዲ ሌኬቶች ተጽዕኖዎች ( Effects of the major weld
parameters):- ፌጥነት፣ኮረንቲ እና የአርክ ርዜመት

2.4 የኤላክትሮዴ ዓይነቶች እና መጠናቸው
2.4.1 የብየዲ ኤላክትሮድች
በኤላክትሪክ አርክ ብየዲ ኤላክትሮዴ ከኤላክትሮዴ መያዣው ወዯ ሚበየዯው ብረት ኮረንቲ
የሚያስተሊሌፌ ክፌሌ ነው፡፡ ኤላክትሮድች በሁሇት ትሊሌቅ ቡዴኖች ይከፇሊለ፡፡ እነሱም አሊቂ
እና የማያሌቁ ናቸው፡፡
 የሚያሌቁ ኤላክትሮድች፡ ሇኮረንቲ መንገዴ ብቻ ሳይሆን ሇመገጣጠሚያ የብረት መሙያ

ብረት ይሰጣለ። ሇምሳላ በተሸፇነ ብረት አርክ ብየዲ ውስጥ ጥቅም ሊይ የሚውሇው
ኤላክትሮዴ ነው፡፡
 የማያሌቁ ኤላክትሮድች፡ በጋዜ ተንግስተን አርክ ብየዲ ሇኤላክትሪክ ኮረንቲ ሇማስተሊሇ
ብቻ ያገሇግሊለ።
የሚያሌቁ ኤላክትሮድች በሁሇት ዓይነት ይከፇሊለ፡
1. የተሸፇኑ ኤላክትሮድች: የተሸፇኑ ኤላክትሮድች በአጠቃሊይ በአርክ ብየዲ ሂዯቶች ውስጥ

ጥቅም ሊይ የሚውሌ ሲሆን የኤሌክተሮዴ የብረት እምብርት በተስማሚ ሽፊን የተሸፇነ ነው፡፡
ሇእምብርትነት ከሚያገሇግለ ቁሳቁሶች ውስጥ ሇስሊሳ ብረት ፣ ኒኬሌ ብረት ፣ ክሮሚየምና
ሞሉብዱነም ብረት ፣ ወ዗ተ ናቸው ። የታሸገው ኮር አንደ ጫፌ ሰይሸፇን ሇአያያዜ አንዱመች
ተዯርጎ ይተዋሌ፡፡
2. ባድ ኤላክትሮድች፡ ባድ ኤላክትሮድች ጥራት የላሇውን ብየዲ ይፇጥራለ። እነዙህ

ከተሸፇኑ ኤላክትሮድች የበሇጠ ርካሽ ናቸው፡፡ እነዯዙህ ዓይነቶቹ በአጠቃሊይ በ዗መናዊ ብየዲ
ሂዯት ምሳላ MIG ብየዲ ጥቅም ሊይ ይውሊለ።
የካርቦን እና ዜቅተኛ ቅይጥ ብረቶች፣ አይዜጌ ብረቶች፣ የዜቃጭ ብረት፣ መዲብ እና ኒኬሌ እና
ውህድቻቸው እና ሇአንዲንዴ የአለሚኒየም እቃዎችን ሇመበየዴ የሚያስችለ በተሸፇነ ብረት
አርክ ብየዲ ኤላክትሮድች በገበያ ሊይ ይገኛለ። በጣም ከፌተኛ አርክ ምክንያት እንዯ እርሳስ፣
ቆርቆሮ እና ዙንክ ያለ ዜቅተኛ የመቅሇጫ ሙቀት የሚፇሌጉ ብረቶች እና ውህድቻቸው
በተሸፇነ ብረት አርክ ብየዲ አይበየደም፡፡ የኤላክትሮዴ መከሊከያ ሽፊን የብየዲውን የኦክስጂን
ብክሇት ሇመከሊከሌ በቂ ስሊሌሆነ በተሸፇነ ብረት አርክ ብየዲ ሇእንዯ

ታይታኒየም፣ዙርኮኒየም፣ታንታሇም እና ኮልምቢየም ሊለት አጸፊዊ ብረቶች ተስማሚ
አይዯሇም፡፡
በኤላክትሮዴ ሊይ ያሇው ሽፊን የሚከተለትን ጥቅሞች ይሰጣሌ፡፡
 ዜገትን/ኦክሳይዴን ሇመከሊከሌ.
 ከብረት ቆሻሻዎች ጋር የከባቢ አየር መከሊከያ ቅርፉት ይሠራሌ.
 አርክን ያረጋጋሌ
 የቀሇጠ ብረት ክምችት ይጨምራሌ
 የዜሌቀትን ጥሌቀት ይቆጣጠራሌ.
 የመቀዜቀዜ ፌጥነት ይቆጣጠራሌ
 በመገጣጠሚያው ሊይ ቅይጥ ንጥረ ነገሮችን ይጨምራሌ.
2.4.2 ሇኤላክትሮድች ምርጫ ታሳቢዎች

በተሸፇነ የብረት አርክ ብየዲ (SMAW) ሇካርቦን ብረቶች የሚሆኑ ኤላክትሮድችን
በምንመርጥበት ጊዛ ታሳቢ የሚሆኑ ብዘ ጉዲዮች በአንዴነት ቀሊሌ የማይባሌ ሚና
ይጫወታለ፡፡ በተሸፇነ የብረት አርክ ብየዲ (SMAW ኤላክትሮድች ብዘ ግሌጋልት የሚውለ
የፌጆታ እቃዎች ናቸው፡፡ በዋናነት እንዯ መሙያ ብረት እና ፌሇከስ (ከከባቢ አየር መሻፇኛ)
ሆኖ ያገሇግሊሌ፡፡ የመሙያ ብረቱን የሚበሊው በብየዲ ገንዲው (weld pool) ሲሆን በሚሠራበት
ጊዛ ከፌተኛ ሙቀት አሇው፡፡ ፌሇክስ የመሸፇኛ ጋዝችን በመፌጠር ወይም በከፌተኛ ዯረጃ
ሲሞቅ ቅርፉትን (የመከሊከያ ጥቀርሻ) በመስራት ብይደን ከከባቢ አየር ጋዝች
ሇመከሊከሌይጠቅማሌ፡፡ ኤላክትሮደን ሇመምረጥ ታሳቢ ከሚሆኑ ምክንያቶች በዋናነት
የሚከተለት ይካተታለ፡፡
1) መሰረታዊ ብረት
የመሠረት ብረት በአብዚኛው ጥቅም ሊይ የሚውሇውን የመሙያ ብረት ዓይነት ይወስናሌ፡፡

የብየዲ ገንዲው የሚሞሇው ከመሠረታዊ ብረቶች እና በኤላክትሮዴ በሚቀርበው መሙያ ብረት
ነው፡፡ የመሙያ ብረትና የሚበየዯው ብረት ጥንካሬ በአጠቃሊይ በተቻሇ ሉመሳሰሌ ይገባሌ፡፡

ተመሳሳይ የሌሆኑ ብረቶች በሚበየደበት ጊዛ የኤላክትሮደ የመሇጠጥ ጥንካሬ በአጠቃሊይ
ከዯካማው መሰረታዊ ብረት ጋር መመሳሰሌ አሇበት፡፡ ይህም የሚሆነው መገጣጠሚያውን
ሉያዲክም የሚችሌ ማናቸውንም መዚነፌ ወይም የቀጠይነት መጓዯሌን ሇመቀነስ ወይም
ሇመከሊከሌ ስሇሚረዲ ነው፡፡
በመሠረታዊ ብረት ውስጥ የሚገኙት ቅይጥ ንጥረ ነገሮች ኤላክትሮድች እና የኤላክትሮዴ

ሃይዴሮጂን ይ዗ት ዯግሞ ላሊኛው ኤላክትሮዴን በምንመርጥበት ጊዛ ሉታሰብ የሚገባው ጉዲ
ነው፡፡ ከፌተኛ-ካርቦን፣ ዜቅተኛ-ቅይጥ ወይም ከፌተኛ-ጥንካሬ ብረቶችን ሇመበየዴ ሲቀሊቀለ
ዜቅተኛ-ሃይዴሮጂን የያዘ ኤላክትሮድች ተመራጭነት አሊቸው፡፡ ምክንያቱም በመካከሇኛ ዯረጃ
዗ሌቆ በመግበት ከፌተኛ ጥንካሬ ያሇው ተሇጣጭ መገጣጠሚያ ሇመስራት አንዱሁም የብየዲ
መጠራቀም ፌትነትን ሇመጨመር ስሇሚረዲ ነው፡፡
የመሠረት ብረት ውፌረት ላሊው ሉታሰብበት የሚገባ ጉዲይ ነው። ቀጫጭን ብረቶች ሇስሊሳ
አርክ የሚያመርት ኤላክትሮዴ ይፇሌጋለ፡፡ ወፌራም ብረቶች ዯግሞ ወዯ ጥሌቅ ዗ሌቆ
መበየዴን ይፇሌጋለ፡፡ ይህም የብየዲ ኮረንንቲ፣ ፖሊሪቲንና ፌሇክስን በማስተካከሌ አውን
የሚሆን ጉዲይ ነው፡፡ ወፌራም ኤላክትሮድች ከፌተኛ ኮረንቲ ሇመሸክም፡፡ ነገርግን ተመሳሳ
የሆነ የዜሌቀት መጠን ማግኘት ቀጨን ኤላክትሮድች ወፌረም ኤላክተሮድች የበሇጠ የኮረንቲ
ኃይሌ ይፇሌጋለ፡፡.
2) የብየዲ አቀማመጥ
ሇዙህ የብየዲ ሂዯት ጠፌጣፊ ብየዲ ተመራጭ የሆነ ብየዲ አቀማመጥ ነው፡፡ ይህም መከሊከያን
በትክክሇኛ መንገዴ መጠቀምን ሇማረጋገጥ እና በብይደ ገንዲ ውስጥ ያለ ማናቸውንም
ጉዴሇቶችን ሇመቀነስ ይረዲሌ ። በተሸፇነ ብረት አርክ ብየዲ ትግበራ በብዚት በሚገኙባቸው
የመስክ ስራዎች በያጁ አብዚኛውን ጊዛ የስራውን አካሌ እንዯፇሇገው ማንቀሳቀስ አይችሌም።
ስሇዙህ ሇተሇየ የብየዲ አቀማመጥ ማሇትም ሇጠፌጣፊ፣ ሇአግዴም፣ ሇቀጥ ያሇ ፣ሇአናት በሊይ
የተሰራ ኤላክትሮዴ መምረጥ አስፇሊጊ ነው፡፡
3) ፌሇክስ፣ ኮረንቲ እና ፖሊሪቲ

አረክን ሇመፌጠር ጥቅም ሊይ የዋሇው የኃይሌ ምንጭ እና ፖሊሪቲ በተሸፇነ ብረት አርክ
ብየዲ ኤላክትሮዴ ሊይ ጥቅም ሊይ የሚውሇውን የፌሇክስ አይነት ይወስናለ። አብዚኛዎቹ
በያጆች በተሸፇነ ብረት አርክ ብየዲ በሚሰሩበት ጊዛ ቀጥተኛ ኮረንቲ ኤላክትሮዴ ፖ዗ቲቭ
(DC+) ፖሊሪቲ ይጠቀማለ። የቀጥተኛ ኮረንቲ የኃይሌ ምንጭ ከአብዚኛዎቹ የፌሇክስ
አይነቶች ጋር በተሸሇ ሁኔታ ይሰራሌ። ከተሇዋዋጭ ኮረንቲ (AC) የኃይሌ ምንጮች ጋር
ሲወዲዯር የተሸሇ ዗ሌቆ የመግባት አቅም እንዱኖር እንዱኖርና ወጥነት ሇው ውጤት ሇ ማግኘት
ይረዲሌ፡፡ ቀጥተኛ ኮረንቲ ኤላክትሮዴ ኔጌቲቭ (DC-) ዗ሌቆ የመግበትና የማቃጠሌ መጠኑ
አነስተኛ ከመሆኑ ጋር ተያይዝ ቀጭን የስራ አካሊትን በምንበይዴበት ጊዛ የተሻሇ ይሰራ፡፡
የተሇዋዋጭ ኮረንቲ ሃይሌ ምንጮች ኮረንቲ እና የፖሊሪቲው አቅጣጫ በሚሇዋወጡበት ጊዛ

አርክን ወጥ አዴርጎ ሇመጠበቅ የሚረዲ ንጠረ ነገር ያሇው ባሇፌሇክስ ኤላክትሮዴ
ያስፇሌጋቸዋሌ። የተሇዋዋጭ ኮረንቲ ሃይሌ ምንጮች ግን በወፌራም ኤላክትሮድች
በምንበይዴበት ጊዛ የሚፇጠረውን የአርክ መነፊት ወይም መጠራቀም ከሚፇሇግበት ቦታ
የሚወጣን አርክ እንቅስቃሴ ችግሮችን ሇመቀነስ ይረዲሌ፡፡
2.4.3 የኤላክትሮዴ ስያሜዎች

ኤላክትሮድች ብዘውን ጊዛ በአምራቹ የንግዴ ስም ይጠራለ፡፡ የአሜሪካ የብየዲ ማህበር
(AWS) እና የአሜሪካ የም዗ናና ቁሳቁሶች ማህበር (ASTM) በማምረቻ ሊይ የምንጠቀምባቸውን
ኤላክትሮድችን በተመሇከተ መስፇርቶችን በማ዗ጋጀት ወዯ ተመሳሳይ ግንዚቤ እና መግባባት
እንዱዯረግ አዴርገው ሰይማዋቸዋሌ፡፡
ሁለም ዋና ዋና የብየዲ ኤላክትሮድች አምራቾች የአሜሪካ ብየዲ ማህበር (AWS)

መግሇጫዎች ኮዴ ይጠቀማለ። እያንዲንደ ኩባንያ በመሠረታዊነት በአሜሪካ የብየዲ ማህበር
የተቀመጠውን ተመሳሳይ ጥራት ይሠራሌ።
ኤላክትሮድች በሽፊን ዓይነት፣ በብረታ ብረት ስብጥር፣ እና በትግበራ ባህሪያት ይከፊፇሊለ፡፡

ስሜው የቁጥሮች ስርዓት ያሇው ሲሆን ስራቱም በ "E" ይጀምራሌ፡፡ "E" ኤላክትሮዴን
የሚወክሌ ሲሆን ከዙያም ብዘውን ጊዛ አራት ቁጥሮች የሚከተለ ሲሆኑ እያንዲንዲቸው

የተሇያየ ትርጉም አሊቸው፡፡ ኤላክትሮድች እንዯ ስብጥርነታቸው በ 5 ዋና ዋና ቡዴኖች
ይከፇሊለ፡፡
i. ሇስሊሳ ብረት(mild steel)፡ አብዚኛው የብየዲ ብረት

ii. ከፌተኛ የካርቦን ብረት(high carbon steel)
iii. ሌዩ-ቅይጥ ብረት(special alloy steel)
iv. ዥቃጭ ብረት (cast iron)
v. ብረት ያሌሆነ (non-ferrious metals) ምሳላ፡ አለሚኒየም፣ መዲብ፣
ስሇዙህ በተሇያየ አምራቾች አንኳን ተመርተው በአሜሪካ ብየዲ ማህበር እና በአሜሪካ ም዗ናና
ቁሳቁሶች ማህበር በተቀመጠው ምዯባ ስርዓት ወስት ከሆኑ ተመሳሳ የአጠቃቀም ባህሪ
ይኖራቸዋሌ ማሇት ነው፡፡

ምስሌ 2.7፡ የአሜሪካ ብየዲ ማህበር የአላክትሮዴ የቁጥር ስርዓት ምዯባ ማብራሪያ
በዙህ ምዯባ ስርዓት እያንዲንደ አይነት ኤላክትሮድች እንዯ E-6010፣ E-7010 እና E-8010
ላልች ያለ ሌዩ ምሌክት ተሰጥቷቸዋሌ፡፡ ቅዴመ ቅጥያው E ሇኤላክትሪክ-አርክ ብየዲ
የሚሆን ኤላክትሮደን ይሇያሌ። በምሌክቱ ውስጥ ያለት የመጀመሪያዎቹ ሁሇት አሃዝች
በኤላክትሮዴ ባህሪው ውስጥ የሚፇቀዯውን ዜቅተኛ የመሇጠጥ ጥንካሬ ያመሇክታለ፣ በሺዎች
የሚቆጠሩ ፓውንዴ በካሬ ኢንች። ሇምሳላ ባሇ 60-ተከታታይ ኤላክትሮድች ዜቅተኛ
የመሇጠጥ ጥንካሬ 60,000 ፓውንዴ በካሬ አሊቸው::. የምሌክቱ ሶስተኛው አሃዜ
ኤላክትሮደየተሰራበትን የብየዲ አቀማመጥ ያሳያሌ፡፡ ሇዙህ ዓሊማ 3 ቁጥሮች ጥቅም ሊይ
ይውሊለ:፡ እነሱም፡-
 1 በማንኛውም ቦታ(all positions) ሊይ ሇመበየዴ የሚያገሇግሌ ኤላክትሮዴ

ይጠቁማሌ።
 2 የሚያመሇክተው በአግዴም እና በጠፌጣፊ ቦታ ሊይ ብቻ ሇመበየዴ የተከሇከሇ
ኤላክትሮዴን ነው።
 4 ቀጥ ያሇ ወዯታች (vertical down)

የምሌክቱ አራተኛው አሃዜ የኤላክትሮዴ ሌዩ ባህሪያትን የሚወክሌ ሲሆን 8 ቁጥሮች ሇዙህ
ዓሊማ ጥቅም ሊይ ይውሊለ፡፡ እንዯ ብየዲ ጥራት ፣ የኮረንቲ ዓይነት እና የዜሌቀት መጠን
ወ዗ተ ሇማመሊከት ይጠቅማሌ፡፡ምሳላ E-6013 የሚያመሇክተው ከጠፌጣፊ ቦታ ሊይ ጥሌቅ
የሆነ ዜሌቀት እነዱኖረው አዴርጎ ሇመበየዴ ምቹ የሆነ ኤላክትሮዴ መሆኑን ነው፡፡ ከባዴ በሆነ
ሽፊኑ ምክንያት ሇጀማሪዎች አስቸጋሪ ነው፡፡ ኤሌክትሮደ በሁለም ዓይነት ፖሊሪቲ ጥቅም ሊይ
ሉውሌ ይችሊሌ፡፡
ሇበሇጠ መረጃ ከሊይ በምስለ ሊይ የሚታውን ስያሜ ይመሌከቱ፡፡
2.4.4 የኤላክትሮዴ ምርጫ

ኤላክትሮዴን ሇመምረጥ ሁሇት ጉዲዮችን ማየት ያስፇሌጋሌ፡፡ እነሱም፡-
1. ኤላክተሮዴ ዓይነት(ስሪት).
2. ሌክትሮዴ ዱሜትር(መጠን)
ምርጫው የሚከናወነውም የመከተለትን ጉዲዮች ከግንዚቤ ውስጥ በማስገባት ነው፡፡
1) የሚበየዯው የስራ አካሌ አቀማመጥ
2) የሚበየዯው የስራ አካሌ ውፌረት እና የመገጣጠሚያ አ዗ገጃጀት ዓይነት
3) ጥቅም የሚውሇው የመበየጃ ኮረንቲ ዓይነት
4) የብየዲ የጥራት ዯረጃ (ሚፇሇገው ዜሌቀት መጠን፣የድቃ ጥራት፣ወ዗ተ)
የብየዲ ኤላክትሮድች በሚጠቀሙት የኮረንቲ ዓይነት እና ፖሊሪቲ በመመሰረት ከፇሊለ፡፡ ብዘን
ጊዛ ሇሇስሊሳ ብረት ብየዲ የሚያገሇግለ ኤሉክተሮድች የሚከተለት ናቸው፡፡
E-6010፡- የሁለን ብየዲ አቀመማጥ ብየዲ ዗ንግ መሆኑን ያመሇክታሌ፡፡ በቀጥተኛ ኮረንነቲ
ተገሊቢጦሽ ፖሊሪቲ የተሻሇ ይሰራሌ፡፡ ጠሌቆ የገባ ብየዲን ሇማግኘት በስስ ሽፊን የተሸፇነ የዙህን
ዓይነት የሚመከር ሲሆን ምቾች በላሇባቸው ቦታዎች ሁለ ሇመበየዯ የተሻሇ ነው፡፡
E-6011፡- ይህም የሁለም ብየዲ አቀመማጥ ብየዲ ዗ንግ መሆኑን ያመሇክታሌ፡፡ በተሇዋዋጭ
ኮረንቲ ሇመስራት ይመቻሌ፡፡ሆኖም በቀጥተኛ ኮረንቲ ቀጥተኛ እና ተገሊቢጦሽ ፖሊሪቲዎችም
ይሰራሌ፡፡ ስስ ሽፊን ስሊሇው ከተሇመዯው አቀማጥ ውጭ የሆኑ የስራ አካሊትን ሇመበየዴ
ይረዲሌ፡፡

E-6012፡- ይህም ላሊኛው የሁለም ብየዲ አቀመማጥ ብየዲ ዗ንግ፡፡ ነገር ግን በወፌራም ፇሇክስ
ሽፊን ምክንያት ከተሇመዯው አቀማመጥ ውጭ ሇመበየዴ ትንሽ ያስቸግራሌ፡፡ በቀጥተኛ ኮረንቲ
ቀትተኛ ፖሊሪቲ (DCSP) ወይም በተሇዋዋጭ ኮረንቲ (AC) የተሻሇ ነው፡፡
E-6013፡- ይህ ዓይነቱ አላክትሮዴ በጠፌጣፌ አቀማመጥ በጥሌቅ የገቡ ብየዲዎችን ሇመበየዴ

የሚመች ብየዲ ዗ንግን በወፌራም ፇሇክስ ሽፊን ምክንያት ሇጀማሪዎች ከ E-601I ኤላክትሮዴ
ሲነጻጸር የበሇጠ አስቸጋሪ ነው፡፡ ነገር ግን በሁለም ፖሊሪቲዎች ጋረ ይሰራሌ፡፡
E-6020 ፡- እነዙህ ከበዴ ያሇ የብረት ደቄት ፌሇክስ ሽፊን ያሇቸው ናቸው፡፡ በጠፌጣፊና
አግዴም አቀማመመጦች ብቻ የሚጠቅሙ ናቸው ምክንቱም የሶስተኛውን አሃዜ (2)
የሚያመሇክተው ይህንኑን ነው፡፡ እነዙህ ኤሇክተሮድች በቀጥተኛ ኮረንቲ ቀጥተኛ እና
ተገሊቢጦሽ ፖሊሪቲዎች ወይም በተሇዋዋጭ ኮረንቲ ይሰራለ፡፡
E-6030፡- እነዙህም ከበዴ ያሇ የብረት ደቄት ፌሇክስ ሽፊን ያሇቸው ናቸው፡፡ የሶስተኛ አሃዜ
(3) እንዯሚመሇክተው ሇጥጣፊ አቀማመጥ ብየዲ ብቻ የሚገሇግለ ናቸው፡፡ በቀጥተኛ ኮረንቲ
ተገሊቢጦሽ ፖሊሪቲ ወይም በተሇዋዋጭ ኮረንቲ ይሰራለ፡፡
Note: E-6020 እና E-6030 ኤላክትሮድች አንዲንዳ የሚጎተቱ ዗ንጎች ይጠራለ፡፡ ምክንያቱም

በያጁ ድቃ በሚበይዴበት ጊዛ አርክ ከጀመረበት ጊዛ አንስቶ ከስራው አካሌ ስሇማይነቅሊቸው(
ስሇሚጎትታቸው) ነው፡፡
2.4.5 የኤላክትሮድች አቀማመጥና አያያዜ ሁኔታ

ሁለም መሰረታዊ ኤላክትሮድች በዴፌን የታሸጉ መያዣዎች ውስጥ መሰጠት አሇባቸው፡፡
ይህም ኤሌክትሮደ ሊይ ዓይነት ጉዲት የማያዯርሱ መሆን አሇባቸው፡፡ ነገር ግን መያዣዎቹ
የማበሊሸት አዜማሚያ የሚያሳዩ ከሆነ ኤላክትሮድች በመዯበኛ መስፇርቶች መሰረት እንዯገና
መታዯስ አሇባቸው፡፡ ከተ዗ጉ ኮንቴይነሮች ወይም ከእነዯገና ማሰተጋገያ ምጣድች ከተወገደ
በኋሊ ኤላክትሮድች ቢያንስ በ 120 ዱግሪ ሴንቲ ግሬዴ (250 ዱግሪ ፊራናይት) የሙቀት
መጠን ውስጥ በተቀመጡ ምዴጃዎች ውስጥ መቀመጥ አሇባቸው። ከምጣዴ ከተወገደ በኋሊ በ
4 ሰዓታት ውስጥ ጥቅም ሊይ የማይውለ የ E49XX ምዴብ መሰረታዊ ኤላክትሮድች በመዯበኛ

መስፇርቶች መሠረት እንዯገና መታዯስ አሇባቸው ። እርጥበት ያሇቸው ኤላክትሮድች መጣሌ
አሇባቸው፡፡
ኤላክትሮድችን በትክክሌ ሇማከማቸት የሚከተለትን ቅዴመ ጥንቃቄዎች መከተሌ ያስፇሌጋሌ፡፡
1) ሁሌጊዛ በዯረቅ ቦታ በክፌሌ ሙቀት ውስጥ 50 በመቶ ከፌተኛ አንጻራዊ እርጥበት
ባሇበት ያከማቹ
2) እርጥበት በኤላክትሮድች ሊይ ያሇው ሽፊን እንዱበታተን እና እንዱወዴቅ ያዯርጋሌ.
3) ዜቅተኛ-ሃይዴሮጂን ያሊቸው ኤላክትሮድች በተሇይ ሇእርጥበትን ተጋሊጭ ናቸው
4) እነዙህን ዗ንጎች ከመጀመሪያው ማሸጊያው በኋሊ ከ250°F (121°C) እስከ 400°F
(204°C) ባሇው የሙቀት መጠን በተጠበቀው የማከማቻ ቦታ ውስጥ ማስቀመጥ
ያስፇሌጋሌ። (ተንቀሳቃሽ ወይም ቋሚ ማዴረቂያ ምዴጃዎች ሇማከማቸት
ያገሇግሊለ፡፡)
2.5 የቁሳቁስ አ዗ገጃጀትና ጽዲት

2.5.1 የቁሳቁስ አ዗ገጃጀት
መዯበኛ የአርክ ብየዲ ሂዯትን ሇማከናወን አስፇሊጊው ተግባር ሇየሚበየደ የስራ ቁሳቁሶችን
ማ዗ጋጀት እና ማጽዲት ነው። ብየዲውን ከመጀመር በፉት ሁለም አስፇሊጊ መሣሪያዎች እና
መሇዋወጫዎች እንዲለ ማረጋገት ያስፇሌጋሌ። ሉከተሎቸው የሚገቡ አንዲንዴ ተጨማሪ የብየዲ
ሕጎች ከዙህ በታች ተ዗ርዜረዋሌ።
 የብየዲውን ቦታ የሁለንም ፌርስራሾች (ቅሪቶች) እና የተዜረከረኩ ነገሮችን

ያፅደ።
 ዗ይት ወይም ቅባት የያ዗ ጓንት ወይም ሌብስ አይጠቀሙ።
 ሁለም ሽቦዎችና እና ገመድች በትክክሌ መ዗ርጋታቸውን ያረጋግጡ።
 ማሽኑ መሬት ጋር መያዘንን እና ዯረቅ መሆኑን ያረጋግጡ።
 በብየዲ ማሽኑ በሚሰሩበት ጊዛ ሁለንም የአምራቾችን መመሪያዎች ይከተለ።
 በመበየዴ አካባቢ ያለ ላልችን ሰዎች ከብርሃን ጨረር የሚከሊከሌ የመከሊከያ
ሼድችን (protective screen) በእጅዎ ይያዘ።
 ሁሌጊዛ የእሳት መከሊከያ መሳሪያዎችን ያ዗ጋጁ

 አብሮ ሉበየዴ የሚችሌን የሚገጣጠሙትን ዜገት፣ ቅርፉት፣እና ቀሇም ያጽደ።
የተመረጡት እና በብየዲ የሚገጣጠሙ ክፌልች ጠርዚቸው ወይም ገጾቻቸው በመቀንጠሻ ማሽን

(shearing machine) በመጋዜ፣ በሃይሌ መቁረጫ ወይም በፕሊዜማ አርክ መ዗ጋጀት
አሇባቸው። የእጅ መረጥ በሚኖርበት ቦታ ጠርዘ እስኪሇሰሌስ ዴረስ መሞረዴ አሇበት፡፡
ሁለም ገጾችና እና ጠርዝች ከመቀዯዴ፣ ስንጥቆች ወይም ከማናቸውም ላልች ጉዴሇቶች የፀደ
መሆን አሇባቸው፡፡ ይህም የብየዲውን ጥራት ይጎዲሌ። ከብዲ በፉት የስራ አካልቹ ከዜገት፡
ቅርፉትና እና ላልች የውጭ ቁሳቁሶች በዯንብ መጸዲት አሇባቸው፡፡ ወፌራም የስራ አካልች
በቂ ዜሌቀት እንዱኖረውና የተበየደ ሁለም ክፌልች ተገቢ ውህዯት ሇማረጋገጥ ጠርዘን
ማሰርጎዴ(bevel) ያስፇሌጋሌ፡፡ ነገር ግን በሁለም ሁኔታዎች በብይዲ የተሻሇ ዜሌቀት
እንዱኖረው ሇማዴረግ የየመበየደ አካሊት በትንሹ መራራቅ አሇባቸው።
ሁለም እርጥበት፣ ቅባት ወይም ላሊ ባዕዴ ነገር መወገዴ አሇበት። በእርሳስ፣ በዙንክ፣ ወይም
ወይም በዙንክ ውህዴ ጋር ያሇው ግንኙነት ትኩስ ስንጥቅ ስሇሚፇጥር መወገዴ አሇበት።
የሚጣመሩት ሁለም ቦታዎች ከመገጣጠም በፉት በሽቦ መቦረሽ አሇባቸው። በባሇብዘ ግግር
ብየዲዎች ጊዛ የብይዴ ድቃው በየግግሩ (pass) መካከሌ በሽቦ መቦረሽ አሇበት።
ማጽጃ ብሩሾቹ ከማይዜግ ብረት የተሰሩ እና በአይዜጌ ብረት ሊይ ብቻ ጥቅም ሊይ እንዱውለ

እና ንጹህ እና ከብክሇት የጸደ መሆን አሇባቸው፡፡ ሇማይዜግ ብረት ግሌጋልት የሚሆኑ እንዯ
መሞረጃ ዱስኮች ያለ ላልች መሳሪያዎች በሙለ ከማይዜግ ብረት የተሰሩ እና እንዲየበከለ
ተዯርገው መቀመጥ አሇባቸው፡፡ የብየዲውን የኋሊ መገጣጠም ከጎን ካሇው ብረት ጋር መቀሊቀሌ
እና ቀዯም ሲሌ በተቀመጡት የብየዲ ብረቶች ስር ውስጥ መግባቱን ሇማረጋገጥ በቂ የሆነ
መገሇጫ እና ጥሌቀት ያሇው ጎዴጎዴ ይፇጥራሌ።
ሇአርክ ብየዲ የሚሆን ቁሳቁስ አ዗ገጃጀት በሚከተለት ጉዲዮች ሊይ ይወሰናሌ፡፡ እንነሱም

የስራው አካሌ ውፌረት፣የስራ አካለ ባህሪያትና የብየዲ ሂዯት ናቸው፡፡ ብየዲው ከመጠን ያሇፇ
ኦክሳይዴ መጠን ባሇበት አካሌ ሊይ መከናወን የሇበትም፡፡ የኦክሳይዴ ቅርፉትን በማሟሚያ ፣
በማሽን ወይም በመሞረዴ መወገዴ አሇበት፡፡ ሇብየዲ ቁሳቁስ ዜግጅት በሚከተለት መንገድች
ሉከናወን ይችሊሌ፡፡

 በማሽኒንግ
 መቦረሽ
 በሞረዴ በመሞረዴ
 ማሟሚያ ኬሚካሌ በመጠቀም
 በመቦረሻ ሽቦ መጠቀም
የብየዲ የስራ አካልችን ሇማ዗ጋጀት የሚያገሇግለ ትጥቆች የሚከተለት ናቸው፡፡
 መሞረጃ ማሽን
 የብርጭቆ ወረቀት
 መሮ
 የሽቦ ብሩሽ
ከሚበየደ የስራ አካሊት ሊይ ከመጠን በሊይ ዗ይት ካሇ ብየዲውን ይበክሇውና የብየዲ ጉዴሇት
ሉያስከትሌ ይችሊሌ፡፡
2.5.2 የመገጣጠሚያ ጠርዜ ማ዗ጋጀት

ጥሩ ጥራት ያሇውን ብየዲ ሇመስራት የመገጣጠሙ ገጾች
ከዜገት፣ከቅርፉት(ጥቀርሻ)፣ከቆሻሻ፣ከ዗ይት እና ቅባት ንጹህ መሆን አሇባቸው፡፡ መሞረዴ
ዜገትን እና ቅርፉትን ሇማስወገዴ ይጠቅማሌ። ቅባት እና ዗ይት ከመገጣጠሚያ ገጾች ሊይ
ማጽዲት ወይም ማዴረቂያዎችን በመጠቀም መወገዴ አሇባቸው፡፡
የተበየዯው መገጣጠሚያ ውጤታማነትና እና ጥራት እንዱሁ በተበየዯው የመገጣጠሚያ

ጠርዝች ትክክሇኛ ዜግጅት ሊይ የተመሠረተ ነው። ከመበየዴ በፉት ሁለንም ቅርፉቶች፣
ዜገት፣ ቅባት፣ ቀሇም፣ ወ዗ተ የመሳሰለትን ከገጽ ሊይ ማስወገዴ ያስፇሌጋሌ፡፡ ገጾችን
ሇማጽዲት በሽቦ ብሩሽ ወይም በሃይሌ ሽቦ ጎማዎች እና ከዙያም በኬሚካዊ መንገዴ በካርቦን
ቴትራክልራይዴ መከናወን አሇበት፡፡ ትክክሇኛውን ብየዲ ሇመስራት ሇጠርዝቹ ትክክሇኛውን
ቅርፅ መሰጠት ያስፇሌጋሌ፡፡ የጠርዘ ቅርፅ ጠፌጣፊ፣ ቪ-ቅርጽ ያሇው፣ ዩ-ቅርጽ ያሇው፣ ዲግም
የተቀረጸ-ቅርጽ ወ዗ተ ሉሆን ይችሊሌ።የተሇያዩ የጠርዜ ቅርፆች ምርጫ በሚገጣጠመው ብረት

ውፌረት አይነት ሊይ የተመሰረተ ነው። ሇሥራው ጠርዝች አንዲንዴ የተሇያዩ ዓይነት ጎዴጓዲ
ቅርጽ ዓይነቶችን በሚከተሇው ምስሌ ሇማሳየት ተሞክሯሌ፡፡
ምስሌ 2.8፡ ጠርዜ አ዗ገጃጀት
1) ካሬ በት
የስራ አካለ (plate) ውፌረት ከ 3 እስከ 5 ሚሜ በሚሆንበት ጊዛ ጥቅም ሊይ ይውሊሌ፡፡

በስእሌ ሊይ እንዯሚታየው ሁሇቱም የሚገጣጠሙ ጠርዝች ከ 2 እስከ 3 ሚሜ ርቀት
ሉኖራቸው ይገባሌ፡፡ (ሀ)
2) ነጠሊ- ቪ-በት፡
የስራ አካለ (plates) ውፌረት ከ 8 እስከ 16 ሚሉ ሜትር በሚሆንበት ጊዛ ጥቅም ሊይ

ይውሊሌ፡፡ ከምስለ እንዯሚታየው ሁሇቱም ጠርዝቹ ከ70° እስከ 90° በሚዯርስ አንግሌ
የተገረዘ(beveled) ናቸው።
3) ዴርብ-V-በት
የስራው አካሌ (plates) ውፌረት ከ 16 ሚሉ ሜትር በሊይ ሲሆን እና በሁሇቱም የስራው

አካሌ ጎኖች ሊይ መበየዴ በሚፇሇግበት ጊዛ ጥቅም ሊይ ይውሊሌ፡፡ በስእሌ ሊይ እንዯሚታየው
ሁሇቱም ጠርዝቹ ባሇ ሁሇት-ቪ እንዱፇጠሩ ተቆርጠዋሌ።
4) ነጠሊ እና ባሇ ሁሇት ዩ በት

የስራ አካለ (plates) ውፌረት ከ 20 ሚሉ ሜትር በሊይ በሚሆንበት ጊዛ ጥቅም ሊይ
ይውሊሌ፡፡ የጠርዜ አ዗ገጃጀቱ አስቸጋሪ ነው፡፡ ነገር ግን መገጣጠሚያዎቹ የበሇጠ ጠንካራ ያነሰ
መሙያ ብረት የሚፇሌጉ ናቸው፡፡
2.3.3. የአርክ ብየዲ ሽመና

ሽመና ቁሳቁስ ወዯ መጋጠሚያው በሚተሊሇፌበት ጊዛ የብየዲ አርኩ የሚያዯርገው ከጎን ወዯ
ጎን እንቅስቃሴ ነው። ሽመና አርክ በማንቀሳቀስ መገጣጠሚያውን መሙሊት ያስችሊሌ፡፡ ይህ
በተሇይ ባሇ ብዘ ግግር ብየዲ ድቃዎችን በመዯርዯር ረገዴ በጣም አስፇሊጊ ይሆናሌ ፡፡ ይህም
በያጆች ሰፊ ያለ ድቃዎችን በስራ አካለ ርዜመት ሇመበየዴ የሚያስችሌ ነው፡፡
የሽመና ድቃ ብየዲ ቴክኒክ Weave Bead Welding Techniques ትሌቅ ቦታን ሇመሸፇን
የሽመና ንዴፌ መስራትን ያካትታሌ፡፡ ይህ እንቅስቃሴ ባሇብዘ ግግር ብየዲ ተብል በሚጠራው
ሰትሪንገር ድቃዎች ሊይ የሽፊን ብየዲዎችን ሇመስራት ይጠቅማሌ፡፡ ይህ ዗ዳ ጥቅም ሊይ
የሚውሇው እርስ በእርሳቸው በሚዯረዯሩበት ጊዛ (በተመሳሳይ መገጣጠሚያ ቦታ ሊይ ብዘ
ብየዲዎችን ሲያዯርጉ) ነው። ባሇሙያዎች የሚጠቀሙባቸው በጣም የተሇመደ የሽመና ድቃ
ብየዲ ዗ዳዎች አለ፡፡ ሇእነዙህ ዗ዳዎች አዱስ አሇመሆን የመበየዴ ችልታን ከፌ ሉያዯርግ
ይችሊሌ። አንዲንዴ በጣም የተሇመደ ቴክኒኮች ከዙህ በታች የተ዗ረ዗ሩት ናቸው፡፡:
2) የካሬው ሽመና / ሲ እንቅስቃሴ
በጠፌጣፊ ቦታም ሆነ ቀጥ ባሇ የብየዲ ቦታ ሊይ የምነበይዴ ከሆነ ይህ ዗ዳ ተግባራዊ

ይሆናሌ፡፡
ምስሌ 2.9፡ ካሬ ሽመና

3) ክብ ሽመና
ክብ እንቅስቃሴ በጠፌጣፊው ቦታ ሊይ በምንበይዴበት ጊዛ ማወቅ ያሇብን ጥሩ ችልታ ነው።

ይህ ዗ዳ ሇገጽ ብየዲዎችም(surface welds) በጣም ጥሩ ነው።
ምስሌ 2.10፡ ክብ ሽመና
4) የስምንት ቁጥር ቅርጽ
ስምንት ቁጥር እና የዙግዚግ ሽመና ቴክኒክ ቀጥ ባሇ የብየዲ አቀማመጥ ወይም በጠፌጣፊ

የብየዲ አቀማመጥ/ ቦታ ሊይ የሽፊን ግግርን ሇመበየዴ ጥሩ ሂዯት ነው።
ምስሌ 2.11፡ ስምንት ቁጥር
5) የጄ -ቴክኒክ
የጄ ብየዲ ቴክኒክ ሇተዯራራቢ መጋጠሚያዎች እና ሇበት መገጣጠሚያዎች(butt joint) በጣም

ተስማሚ ነው።

ምስሌ 2.12፡ J ቅርጽ
6) ቲ -ቴክኒክ
ይህ ዗ዳ ከአናት በሊይ የብየዲ ቦታ ወይም ቀጥ ያሇ የብየዲ ቦታ ሊይ ሇመበየዴ በጣም ጥሩ

዗ዳ ነው፡፡
ምስሌ 2.13፡ T-ቴክኒክ
7) ቀጥ ያሇ ዯረጃ ያሇው ሽመና
ይህ ዗ዳ ብዘውን ጊዛ ሇብዘ ግግር ብየዲ ወይም ተዴራራቢ ድቃዎች ያገሇግሊሌ። ይህ ዗ዳ

በሁለም የመገጣጠም ቦታዎች ሊይ ተግባራዊ ይሆናሌ፡፡
ምስሌ 2.14፡ ቀጥ ያሇ ዯረጃ ያሇው ሽመና

8) ባሇብዘ ግግር ብየዲ
ወፌራም ብረቶች/ፕላቶች በሚገጣጠሙበት ጊዛ ክፌተቱን ሇመሙሊት እና ብይደን ጠንካራ

ሇማዴረግ አንዴ ብረት ከአንዴ በሊይ ባሇ ስትሪንገር ድቃ ብይዴ ይፇሌጋሌ። ይህ ባሇብዘ
ግግር ብየዲ ያስፇሌገዋሌ። ባሇብዘ ግግር በመገጣጠሚያው ሊይ ብዘ ድቃዎችን በመዯርዯር
ማሇት ነው፡፡ ባሇብዘ ግግር ስትሪንገር ድቃ ከዯረዯሩ በኋሊ የሽመና ዗ዳን መጠቀም
ያስፇሌገዋሌ፡፡ ሽመና በሚሰሩበት ጊዛ ሇአጭር ጊዛ ቆም ማሇት ሇከሰት የሚችሌን የብረት
መቆረጥ ወይም አሇመሟሇት ሇማስወገዴ እና የሚፇሇገውን የቁሳቁስ ውህዯት ሇማግኘት
በጣም ይረዲሌ፡፡
9) ታክ ብየዲ/ ፑንታ
በሚበየዴበት ጊዛ የብረት መረጋጋትን ሇመጠበቅ የታክ/ፒንታ ብየዲ ብዘውን ጊዛ ጥቅም ሊይ

ይውሊሌ። የታክ ብየዲ ማንኛውንም ያሌተፇሇገ መዚባት ሇማስወገዴ እና ሇማስተካከሌ ትሌቅ
ሚና ያሇው ሂዯት ነው።
2.3.4. የአርክ ብየዲ ጥቅሞች እና ጉዲቶች

ሀ. የአርክ ብየዲ ጥቅሞች
 ብየዲ የበሇጠ ሀብት ቆጣቢ እና ከላልች ሂዯቶች ጋር ሲነጻጸር በጣም ፇጣን ሂዯት ነው
(ሪቬቲንግ, bolting, casting ወ዗ተ).
 በትክክሌ ከተቆጣጠሩት የብየዲ ቋሚ መገጣጠሚያዎች እኩሌ ወይም አንዲንዳም ከመሠረት
ብረት የበሇጠ ጥንካሬ አሊቸው።
 ከፌተኛ ቁጥር ያሊቸው ብረቶች እና ውህድች ሁሇቱም ተመሳሳይ እና ተመሳሳይ ያሌሆኑ
በብየዲ ሉጣመሩ ይችሊለ።
 በአጠቃሊይ የብየዲ መሳሪያዎች በጣም ውዴ አይዯለም.
 ተንቀሳቃሽ ብየዲ መሣሪያዎች በቀሊለ እንዱገኙ ማዴረግ ይቻሊሌ.
 ብየዲ በንዴፌ ውስጥ ትሌቅ ነፃነትን ይፇቅዲሌ።

 ብየዲ የሚገጣጠም ስራ አካሌ በተሇያዩ ቦታዎች በኩሌ ማሇትም በነጥብ፣በማያቋርጥ ግፉት
በተወጠረ ብይዴ፣ጫፌ አስከ ጫፌ እንዱሁም በተሇያ በርካታ ውቅሮች ሇማገናኘት
ያስችሊሌ፡፡
 ብየዲ ዯግሞ ሜካናይዜዴ ሉሆን ይችሊሌ.
ሇ. የአርክ ብየዲ ጉዲቶች
 ቀሪ ውጥረቶችንና እና የስራ ክፌልችን ማዚባትን ያስከትሊሌ.

 የብየዲ መገጣጠሚያ ውጥረትን ማስወገዴ የሙቀት ሕክምና ያስፇሌገዋሌ
 ብየዲ ጎጂ ጨረሮች (ብርሃን)፣ ጭስ እና ብናኝ አለት
 የሚገጣጠሙትን ክፌልች ሇመያዜ እና ሇማስቀመጥ ጂግስ እና ቋሚዎች ያስፇሌጉ ይሆናሌ
 ከመገጣጠም በፉት የብየዲ ስራዎችን ማ዗ጋጀት ያስፇሌጋሌ
 ጥሩ ብየዲ ሇመስራት የሰሇጠነ በያጅ ያስፇሌጋሌ
 በብየዲ ጊዛ በሚፇጠር ሙቀት የብረታ ብረት ባህሪ ሇውጦችን ያመጣሌ፡፡ ምክንያቱም
የተገጣጠመው መገጣጠሚያ መዋቅር ከወሊጅ ብረት ጋር ተመሳሳይ አይሆንም፡፡
2.6 የብየዲ ቁሳቁሶች

2.6.1 የአርክ ብየዲ ሂዯቶች
ቁሳቁሶችን በእጅ በብረት አርክ ብየዲ ሇመበየዴ የሚከተለት የተሇመደ ሂዯቶችን መከተሌ
ያስፇሌጋሌ፡፡ ከዙህ ቀዯም እንዯተገሇጸው የዯህንነት እና ላልች ጉዲዮችም ግምት ውስጥ
መግባት አሇባቸው።
 የብየዲ ገመድችን በተገቢው ቦታ ሊይ በማገናኘት ማሇትም አንደን በኤላክትሮዴ ማቀፉያ

አና ላሊኛውን ሇስራው አካሌ ከመሬት ገመዴ ማቀፉያ ጋር በማከናኘት የብየዲ ማሽን
ማ዗ጋጀት
 የስራውን አካሌ ውፌረት መሰረት በማዴረግ የኮረንቲ መጠንና ኤላክተሮዴን
ማስተካከሌ፡፡ ምሳላ ሇባሇ 6ሚሜ ብረት የኮረንቲ መጠን 120 ሲሆን ኤላግተሮዴ
ዱያሜትሩ 3.2ሚሜ ይሆናሌ፡፡
 የስራ አካለን በሲ መያዣ በማጣበቅ ሇፑንታ ማ዗ጋጀት

 የስራውን አካሊት ከሁሇቱም ጫፍች ኤላክትሮደን በመጫር ፑንታ ማዯረግ
 ከስራ ጠረጴዚው ሊይ ባሇው መያዣ ሊይ ፑንታ በማዴረግ ሇሙለ ብየዲ ማ዗ጋጀት
 ትክክሇኛ የብየዲ ታሳቢዎችን በማስተካክሌ ማሇትም ምሳላ 1)አርክ ርዜመት ከ3 -5ሚሜ
2) ኤላክትሮዴ አንግሌ ከ700-800 3)የብየዲፌጥነት 150ሚሜ/ዯቂቃ 4)ወጥነት ያሇው
እንቅስቃሴ 5)አቅጣጫው ወዯ በያጁ ጫፌ፡፡ ብዘን ጊዛ ሇቀኝ እጅ በያጆች ከግራ ወዯ ቀኝ
ሆኖ ሙለ ብየዲ መስራት
 በላሊ ጎን ሙለ ድቃ ሇመስረት መገጣጠሚያውን ማዝር
 መሳሪዎችን በመጠቀም ቅርፌትን ማራገፌ እና ፌንጣሪዎችን ማስወገዴ
 መነጸሮችን በመሌበስ ድቃውን በሽቦ ብሩሽ ማጽዲት
 የብይዯ ድቃ ማየትና መገምገም
በእጅ አርክ ብየዲ ሂዯት ውስጥ የሚካተቱት መሰረታዊ ነገሮች ከታች ምስለ የሚታዩ ናቸው፡፡
ይህ ሂዯት የብየዲ ገንዲውን ከከባቢ አየር ሇመከሊከሌ የሚያስችለ ሽፊኖችን ወይም ፌሰቶችን
ይጠቀማሌ።

1. የማብሪያ ማጥፉያ ሳጥን
2. ሁሇተኛ ጫፍች
3. የብየዲ ማሽን.
4. ኮረንቲን የሚያነብ ስኬሌ
5. ኮረንቲን የሚቆጣጠር የእጅ ጎማ
6. ከቆዲ የተሰራ የፉት አካሌ መከሊከያ
(Apron)
7. የእጅ ጓንቶች
8. የመከሊከያ መነጸሮች ማሰሪያ
9. የኤላክትሮዴ መያዣ
10. የእጅ መሸፇኛ
11. የገመዴ መከሊከያ ቻነሌ
12. የብየዲ ገመዴ
13. መፇርከሻ/ማራገፉያ መድሻ
14. የሽቦ ማጽጃ
15. የመሬት ገመዴ መያዣ
16. የብየዲ ጠረጴዚ (ከብረት የተሰራ)
17. የስራ አካሌ
ምስሌ 2.15፡ የአርክ ብየዲ ትጥቅ መሰረታዊ አካሊት
2.6.2 የብየዲ መገጣጠሚያዎች

አብዚኛዎቹ የብየዲ ፕሮጄክቶች ከዙህ በታች ከሚታዩት አምስቱ የመገጣጠም ዓይነቶች ውስጥ
ቢያንስ አንደን ይጠቀማለ።
እያንዲንደን የመገጣጠሚያ አይነት መረዲት ሌምዴ ያሇው፣ የተሳካሇት በያጅ ሇመሆን በጣም
አስፇሊጊ ነው።
1) የበት መገጣጠሚያ

 በአንዴ ተመሳሳይ ፕላን ሊይ ጫፍቻቸው የሚገናኙትን ሁሇት አካሊትን ሇመቀሊቀሌ
 ሇስሊሳ ብየዲ ገጽ በሚፇሇግባቸው መተግበሪያዎች ውስጥ ጥቅም ሊይ ይውሊሌ
 ፉላት ወይም ግሩቭ ሚየሚበየዴ; ግሩቭ ብየዲ ተጨማሪ እውቀት እና ወጪ ይጠይቃሌ
 ትክክሇኛ ያሌሆነ ዱዚይን/ብየዲ የተዚባ እና ቀሪ ውጥረቶችን ያጋሌጣሌ
ምስሌ 2.16፡ በት መገጣጠሚያ

2) ቲ-መገጣጠሚያ
 በቲ-ቅርጽ ማዕ዗ን የሚገናኙ ሁሇት አካሊትን ይቀሊቀሊሌ
 ከሁሇቱም ጎኖች ሲበየዴ ጥሩ የሆነ የሜካኒካሌ ባህሪያት ይኖሩታሌ፡፡
 በቀሊለ በትንሹ ወይም ምንም የመገጣጠሚያ ዜግጅት ሳይኖረው ሉበየዴ ይችሊሌ፡፡
 J-ግሩቭ የሚቻሌ ቢሆንም አብዚኛውን ጊዛ በፉላት ይበየዲሌ
ምስሌ 2.17፡ ቲ-መገጣጠሚያ

3) የጭን /ተዯራራቢ መገጣጠሚያ
• ተዯራራቢ ወሇሌ ያሊቸው ሁሇት አባሊትን ይቀሊቀሊሌ
•በተሇይም ከሁሇቱም ጎኖች ሲበየዴ ጥሩ የሜካኒካሌ ባህሪያት ይኖሩታሌ
• አብዚኛውን ጊዛ ፉላት ይበየዲሌ

• ወፌራም ቁሳቁስ የበሇጠ መዯራረብን ይፇሌጋሌ
ምስሌ 2.18፡ ተዯራራቢ መገጣጠሚያ

4) የማዕ዗ን መገጣጠሚያ
 በአንዴ ማዕ዗ን የሚገናኙ ሁሇት አካሊትን ይቀሊቀሊሌ
 ሁሇት ዋና ዓይነቶች፡- ክፌት ማዕ዗ን እና የተ዗ጋ ማዕ዗ን
 በቀሊለ በትንሹ ወይም ምንም የመገጣጠሚያ ዜግጅት ሳይኖረው ሉበየዴ ይችሊሌ፡፡
 ማቃጠሌን ሇማስወገዴ የብየዲ ፌጥነትን ይጨምሩ
ምስሌ 2.19፡ የማዕ዗ን መገጣጠሚያ
5) የጠርዜ መገጣጠሚያ
 ሁሇት ትይዩ፣ ወይም ትይዩነት ሊቸውን አካሊትን ይቀሊቀሊሌ
 የትኛውም አካሌ ተጽዕኖ ወይም ከፌተኛ ጫና የሚዯርስበት ከሆነ አይመከርም
 የካሬ ግሩቭ በጣም የተሇመዯ ነው፣ ነገር ግን ላልች ግሩቭ ውቅሮች ሉኖሩ ይችሊለ።
 በጣም ጥሌቅ ወዯ ውስጥ መግባት አይቻሌም

ምስሌ 2.20፡ የጠርዜ መገጣጠሚያ
2.6.3 የብየዲ አቀማመጥ

ብይዴ/የቀሇጠ ብረት የተከማቸበትን ፕላን መሠረት በማዴረግ የብየዲ አቀማመጦች/ ቦታዎች
ይከፊፇሊለ፡፡አቀማመጦቹም ጠፌጣፊ፣ አግዴም፣ቋሚ እና ከአናት በሊይ ናቸው፡፡
I. ጠፌጣፊ ብየዲ
በጠፌጣፊ ብየዲ ውስጥ ፣ የሚበየደ ብረቶች በአግዴም ፕላን ሊይ ይቀመጣለ እና የብየዲ

ድቃ እንዱሁ በአግዴም ይቀመጣሌ (ከዙህ በታች ስእሌ እንዯሚያሳየው)። ይህ በጣም በብዚት
ጥቅም ሊይ የሚውሌ እና ምቹ የብየዲ አቀማመጥ ነው፡፡ በጠፌጣፊ ብየዲ የብየዲ ብረት
በሚፇሇገው ቦታ ሊይ ሇማስቀመጥ የብየዲ ታሳቢዎች ምርጫ በጣም ወሳኝ አይዯሇም፡፡
ምስሌ 2.21፡ ጠፌጣፊ አቀማመጥ ብየዲ
በጠፌጣፊ አቀማመጥ ብየዲ አራት አይነት ብየዲዎችን እንበይዴበታሌን ፡፡ እነሱም ድቃ፣

ግሩቭ፣ ፉላት እና የተዯራራቢ መገጣጠሚያ ናቸው። እያንዲንደ ዓይነት በሚቀጥለት
አንቀጾች ውስጥ በተናጠሌ ተብራርቷሌ፡፡
1) ድቃ ብየዲ

ድቃው በጠፌጣፊ ብረት ሊይ ድቃ ሲከማች ጥቅም ሊይ የዋሇውን ተመሳሳይ ዗ዳ ይጠቀማሌ
[ምስሌ 2.17] ። ብቸኛው ሌዩነት የተከማቸ ድቃ በሁሇት የብረት ፕላቶች መገጣጠሚያ ሊይ
አንዴ ሊይ በማጣመር ብቻ ነው፡፡ የካሬ በት መገጣጠሚያዎች በአንዴ ወይም በብዘ ግግር
ሉበየዴ ይችሊለ። በብረቱ ውፌረት ምክንያት ውህዯት ሙለ በሙለ ከአንደ ጎን በመበየዴ
ሉገኝ የማይችሌ ከሆነ መገጣጠሚያው ከሁሇቱም ጎኖች መበየዴ አሇበት፡፡ አገጣጠሙን
ሇማረጋገጥ እና የመገጣጠሚዎችን መዚባት ሇመቀነስ አብዚኛዎቹ መገጣጠሚያዎች መጀመሪያ
በፑንታ መያያዜ አሇባቸው፡፡
ምስሌ 2.22፡ ድቃ ብይዴ
2) ስርጉዴ (ግሩቭ) ብየዲ
ግሩቭ ብየዲ በበት መገጣጠሚያ ወይም በውጭ ማዕ዗ን መገጣጠሚያ ሊይ ሉከናወን ይችሊሌ።
ግሩቭ ብየዲዎች የሚበየዯው ብረት ¼-ኢንች ወይም ከዙያ በሊይ የሆነ ውፌረት ካሇውና በበት
መገጣጠሚያዎች ሊይ ነው። ከሚበየዯው ብረት ውፌረት ሊይ በመመስረት የበት መገጣጠሚያ
ነጠሊ ወይም ዴርብ ግሩቭ (double groove) በመጠቀም ሉ዗ጋጅ ይችሊሌ። ብየዲውን
ሇማጠናቀቅ የሚያስፇሌጉት ግግሮች ብዚት የሚወሰነው በብረት ውፌረት እና ጥቅም ሊይ
በሚውሇው ኤላክትሮዴ መጠን ነው፡፡

ከአንዴ በሊይ ግግር የተሰራ ማንኛውም ስርጉዴ ብየዲ ቅርፉት፣ የብረት ፌንጣሪና እና
ኦክሳይዴ ስሇሚኖረው ከየግግሩ በኋሊ ከመበየዴዎ በፉት ከቀዯምት ብየዲ ክምችቶች በጥንቃቄ
መወገዴ አሇበት። አንዲንዴ የተሇመደ በጠፌጣፊው ቦታ ሊይ በበት በመገጣጠሚያዎች ሊይ
የሚከናወኑ የስርጉዴ ብየዲ ዓይነቶች በምስሌ 2.18 ከዙሀ በታች ሇማሳየት ተሞክሯሌ፡፡
ምስሌ 2.23፡ ግሩቭ/ስርጉዴ ብየዲ
3) ፉላት ብየዲ
የፉላት ብየዲዎች የቲ እና የተዯራራቢ መገጣጠሚያዎችን ሇማገናኘት ያገሇግሊለ። ብየዲው

ሲሰራ ኤላክትሮደ ወዯ ጠፌጣፊው ገጽ በ 45 ° አንግሌ ሊይ መያዜ አሇበት፡፡ ኤላክትሮደን
ወዯ ብየዲው አቅጣጫ በ 15 ° አካባቢ አንግሌ ሊይ መጋዯም አሇበት፡፡ ቀጫጭን ብረቶች
በትንሹ ወይም ምንም የኤላክትሮሌ ሽመና እንቅስቃሴ ሳይዯረግሊቸው መበየዴ ያሇባቸው
ሲሆንብየዲውም በአንዴ ግግር ሉጠናቀቅ ይችሊሌ፡፡ ነገር ግን ወፌራም ብረቶችን በምንበይዴበት
ጊዛ ከ አንዴ በሊይ ግግርና ኤላክትሮደን በከፉሌ የመሸመን ተግባር ተግባር ሉያስፇሌግ
ይችሊሌ [ምስሌ 2.19]፡፡

ምስሌ 2.24፡ ፉላት ብየዲ
4) የተዯራራቢ መገጣጠሚያ ብየዲ
በተዯራራቢ መገጣጠሚያ ሊይ የፉላት ብየዲን የማ዗ጋጀት ሂዯት በቲ መገጣጠሚያው ሊይ

ከተጠቀምነው ጋር ተመሳሳይ ነው። ተመሳሳይ ውፌረት ያሊቸውን ብረቶችን/metallic plates)
በምንበይዴበት ጊዛ ኤላክትሮደ ወዯ ቋሚው በ 300 አንግሌ ሊይ ይያዚሌ እንዱሁም 150 ወዯ
ብየዲው አቅጣጫ መ዗ንበሌ አሇበት (ምዕሌ 2.20) ።
ምስሌ 2.20፡ የተራራቢ መገጣጠሚያ ብየዲ
II. አግዴም ብየዲ

በአግዴም ብየዲ ውስጥ፣ የሚበየደ ብረቶች ቋሚ ፕላን (vertical plane) ሊ የሚቀመጡ
ሲሆኑ የብየዲ ድቃው ወዯ አግዴም ይጠራቀማሌ (ምስሌ 2.21)። ይህ ዗ዳ በአንፃራዊነት
ከጠፌጣፊ ብየዲ የበሇጠ ከባዴ ነው። ስራውን በቀሊለ ሇመስራት የብረት ብረትን በተፇሇገው
ቦታ ሊይ ሇማስቀመጥ የአግዴም ብየዲ ታሳቢዎችን በጥንቃቄ መምረጥ አስፇሊጊ ነው፡፡
ምስሌ 2.25፡ የአግዴም ብየዲ አቀማመጥ
III. ቀጥ ያሇ /ቋሚ ብየዲ
በቀጥ ብየዲ፣ የሚበየደ ብረቶች ሳህኖች በቋሚው ፕላን ሊይ የሚቀመጡ ሲሆኑ እና የብየዲ
ድቃ እንዱሁ በቋሚ ይጠራቀማሌ (ምስሌ 2.22)። በመሬት ስበት ኃይሌ ምክንያት የቀሇጠው
ብረት የመውዯቅ ዜንባላ ስሇሚኖረው ከኤላክትሮዴ የቀሇጠውን የብየዲ ብረት በሚፇሇገው
ብየዲ መስመር በተገቢው ቦታ ሇማስቀመጥ በጣም አስቸጋሪ ነው፡፡በሚበየዯው ብረት ስሪት ሊይ
የሚወሰነው የመያያዜ ኅይሌ(viscosity) እና የገጽታ ውጥረት(surface tension) እና የሙቀት
መጠን የቀሇጠውን የብየዲ ብረት በስበት ኃይሌ የመውዯቅ ዜንባላን ይቆጣጠራለ፡፡ የሚቀሊቀለ
ንጥረ ነገሮች/ጉዴፍች እና የቀሇጠው ብረት የሙቀት መጠን መጨመር በአጠቃሊይ የብረታ
ብረት የመያያዜ ኃይሌ እና የገጽታ ውጥረት ይቀንሳሌ:: ይህም የቀሇጠ ብረቱን የመውዯቅ
ዜንባላ ይጨምራሌ፡፡ስሇዙህ ብየዲው በእንዯዙህ ዓነት ሁኔታ ውስጥ አስቸጋሪ ይሆናሌ ማሇት
ነው፡፡ ስሇዙህ የብየዲ ታሳቢዎች ምርጫ (የብየዲ ኮረንቲ, የብየዲ አረክ አያያዜ እና የብየዲ
ፌጥነትን ጨምሮ ሁለም ሙቀት ማመንጨት ሊይ ተጽዕኖ ያዯርጋለ፡፡ላሊው የኤላክትሮዴ
ሽፊን የመጨመሩ ንጥረ ነገሮችን በሚመሇከት የራሱ የሆነ ተጽዕኖ አሇው፡፡ በቋሚ ብየዲ

ውስጥ ቅጥነት(dilution) በላሊ በኩሌ ዯግሞ የብየዲ ብረት በሚፇሇገው ቦታ ሇማስቀመጥ በጣም
ወሳኝ ይሆናሌ፡፡
ምስሌ 2.26፡ ቀጥ ያሇ (የቋሚ) ብየዲ አቀማመጥ
IV. ከአናት በሊይ ብየዲ
በአናት በሊይ ብየዲ ወቅት ፣ የብየዲ ብረት ወዯ ብየዲ ፉት በአብዚኛው ወዯ ታች ቁሌቁሌ የሆነ
እና የብየዲ ብረቱ ሇመውዯቅ ከፌተኛ ዜንባላ አሇው (ምሥሌ 2.23) ፡፡ በእንዱህ ያሇ የብየዲ
መንገዴ የብየዲ ብረት ከኤላክትሮሌ (ከታች በኩሌ) ወዯ መሰረት ብረት (ከሊይኛው በኩሌ)
በከፌተኛ ጥንቃቄ እና በአስቸጋሪ ሁኔታ እንዱንቀሳቀስ ይዯረጋሌ፡፡ ይህም እንዯ ቀጥ ያሇ/ቋሚ/
ብየዲ አይነት አንዱሁም ከዙያም በሊይ ከፌተኛ ችግሮችን ይፇጥራሌ። በዙህ መሠረት ሁለም
የብየዲ ታሳቢዎች ምርጫ፣ አርክ ማንቀሳቀስ ሂዯት እና የብየዲ አሊቂ ቁሳቁሶች የብየዲ ብረት
መውዯቅ ዜንባላ ሇመቀነስ እንዱቻሌ እንዱያግዜ ተዯርጎ መሰራት አሇበት፡፡ ይህም ማሇት
የቀሇጠ ብረትን የፇሳሽነት መጠን መቀነስ የሚያስችሌ ሁኔታ መፌጠርና የብረትን የመውዯቅ
ዜንባላ መቀነስ መቻሌ ነው፡፡ ይህ በጣም አስቸጋሪው የብየዲ አቀማመጥ ስሇሆነ የብየዲ
ብረትን በተፇሇገው ቦታ በቅርብ ቁጥጥር ሇማዴረግ ትሌቅ ችልታ ያስፇሌገዋሌ፡፡

ምስሌ 2.27፡ ከአናት በሊይ ብየዲን ጨምሮ የተሇያዩ የብየዲ አቀማመጦች
ቁሳቁሶቹን አ዗ጋጅተው ካስቀመጡ በኋሊ ቀጣዩ እርምጃ በሚከተሇው ምስሌ 2.24 ሊይ

እንዯተገሇጸው ብየዲ እና ምርት ማምረት ነው፡፡
ምስሌ 2.28፡ በበት መገጣጠሚያ ሊይ የሚተገበሩ የተሇያዩ የብየዲ አቀማመጦች

ምስሌ 2.29፡ የበት መገጣጠሚያ ብየዲን በተሊያዩ አቀማመጦች ትግበራ (አበያየዴ)
2.7 የብየዲ ስፋትና መገጣጠሚያዎችን ማጽዲት አጽዲ

2.7.1 የብየዲ ስፉቶችን (seams) ማጽዲት
ከብየዲ በፉት፣በብየዲ ወቅት (በየግግሮቹ ) እንዱሁም ከብየዲ በኋሊ የስራ አካሊትንና እና
መገጣጠሚያዎቻቸውን ማጽዲት የእቀውን ዜገትን የመቆጣጠር አቅም ሇመጨመር በጣም
አስፇሊጊ ነው፡፡ የሚቀጥሇውን ብየዲ ከመቀጠሌ በፉት እያንዲንደ የብየዲ ግግር በዯንብ መጸዲት
አሇበት። ብዘን ጊዛ የምንጠቀምባቸው የጽዲት ዗ዳዎች ውስጥ መፇርከስ፣ መቦረሽ፣አና
መሞረዴ ሲሆኑ እንዯ ብየዲው ሂዯት፣ የድቃ ቅርጽ ወ዗ተ ይወሰናለ። ከተበየዯ በኋሊ የብየዲ
ፌንጣሪ፣ ፌሇክስ፣ ቅርፉት፣ የአርክ ጭረትና አጠቃሊይ በሙቀት የቀሇም ጥሊሸት መወገዴ
አሇበት። ይህም መሞረዴንና ማሇስሇስን እና በአይዜጌ ብረት ሽቦ ብሩሽ መቦረሽ ወይም
የቅርፉት ማሟሚያ ውህችን መጠቀምን ሉያካትት ይችሊሌ። የሚመረጠው አሰራር ብዘውን
ጊዛ በተጠቀሚው የታ዗዗ ነው። መሞረዴና መሞረጃዎችን ማሌበስ የሚከናወነው ከብረት ነፃ
በሆኑ ብሩሾች ፣ መጥረጊያዎች ፣ ወ዗ተ እና ብዘም ጥቅጥቅ ተዯርገው መሆን
የሇባቸውም፡፡ምክንያቱም እንዯዙህ ዓይነቱ የብረቱን ቀሇም የሚቀይርና ከመጠን በሊይ
የሚያሞቀው ስሇሆነ ነው፡፡ ሇዙህ ስራ ከጎማ እና ከፕሊስቲክ ሊይ ተሊብሰው የተሰሩ መቦረሻዎች
በቂ ናቸው፡፡

2.7.2 የብየዲ ድቃ ማጽዲት
በተሇያዩ በአሰራር ሂዯት ውስጥ በሚፇጠሩ ችግሮች ምክንያት የተሇያዩ እንከኖች በብየዲው
ድቃ ሊይ ወዯ ውስጥ ሉገባ ይችሊሌ፡፡ በዙህን ጊዛ የገበዋን አሊስፇሊጊ የብየዲ እንከን ሇማስወገዴ
ብይደ ሊይ የቀድ ጥገና መዯረግ አሇበት፡፤ ይህም ብይደን በመቁረጫ መሳሪያ(መቁረጫ ዱስክ)
በመቦርቦር እንከኑን የማጽዲትና እነዯገና የመበየዴ ስራ መሰራት አሇበት፡፡
ግሇ ም዗ና

1. ከሚከተለት ውስጥ የአሊቂ ኤሇተክትሮዴ ጥቅም የቱ ነው?
A. መከሊከያ ጋዜ ማመንጨት
B. ቀያጭ ንጥረ ነገሮችን መጨመር
C. መገጣጠሚያውን መሙሊት
D. ኮረንቲ ማስተሊሇፌ E.ሁለም መሌስ ናቸው
2. የሚበየዯው ብረት ገጽ መጽዲት ያሇበት ከምንዴን ነው ?
A. ቀሇም B. ዗ይት C. ኦክሳይዴ ቅርፉት D. ሁለም
3. ብዘ ጊዛ የምንጠቀምበት የ መገጣጠሚያ ዗ዳ የቱ ነው?

A. ጠርዜና ማዕ዗ን
B. በትና ቲ-መገታጠሚያ
C. ተዯራራቢ D. ሁለም
4. የብየዲ ኤላክትሮዴን ሇመምረጥ ግምት ውስጥ ሇገቡ ከሚገቡ ያሌሆነው የቱ ነው?
A. የመሰረት ብረት ባህሪ
B. የመገጣጠሚያ ዓይነት
C. የብየዲ አቀማመጥ
D. መሌስ የሇም

5. በ E-7018 ኤላክትሮዴ ስያሜ ስርዓት ቁጥር 1 ምንን ትወክሊሇች?
A. የመሇጠጥ ጥንካሬ B. ኤላክትሮዴ C. የብየዲ አቀማመጥ D. መሌስ የሇም
ትዕዚዜ 2: አዚምዴ
“ሀ” “ሇ”
___1. የኤላክትሮዴ ብረት መከሊከያ (ሽፊን) ሀ ዴርቭ ቪ በት
___2. በኤሌክትሮዴ ስያሜ የመጀመሪያዎቹ ሁሇት አሃዝች የሚያመሇክቱት ሇ ነጠሊ ቪ በት
___3. ከ3 -5ሚሜ ውፌረት ሊሇው ብረት ሏ ካሬ በት
___4. ከ8 -16ሚሜ ውፌረት ሊሇው ብረት የምንጠቀምበት መ ፌሇክስ
___5. ከ16ሚሜ ውፌረት በሊይ ብረት የምነጠቀምበት ሠ የመሇጠጥ ጥንካሬ
ማሳሰቢያ፡-
የንዴፇ ሀሳብ ማሇፉ ነጥብ- ዜቅተኛው ማሇፉያ ውጤት 70 % ሲሆን ሇጥሩ ብቃት ከዙያ
በሊይ ውጤት ማግኘት ያስፇሌጋሌ፡፡
1. -------------------------
2. --------------------------
የተግባሩ ርዕስ: ድቃ ብይዴ መበየዴ
ዓሊማ: ጠፌጣፊ ብረት ሊይ ድቃ ብየዲ መሇማመዴ
የተ዗ረ዗ሩትን ተግባራት ይፇጽሙ፡፡ ሇተግባሩ የተሰጠ ሰዓት፡ 2.5 ሰዓት

 የብየዲ ማሽን ከነሙለ ትጥቆች
 የዯህንነት እቀዎች
 ጠፌጣፇ ሇስሊሳ ብረት( mild steel)
 E-7013 ኤላክትሮዴ
ቅዴመ ጥንቃቄ: ሇሁለም ተግባራት የሚያስፇሌጉ መሳሪያዎችን በመጠቀም ጥራት ያሇውን
ስራ በጥንቃቄ መስራት ግዳታ ነው፡፡
የተግባር ቅዯም ተከተሌ
 የሰራውን ንዴፌ ቅጅ መያዜ

 ጠፌጣፊ ብረቶችን በንዴፈ መሰረት መቁረጥ
 የስራው አካሌ ማጽዲት
 የስራውን አካሌ ከመበየጃ ጠረጴዚ አስዝ ማስቀመጥ.
 የብየዲ ኮረንቲና ላልች ታሳቢዎችነ ማስተካከሌ፣ ተገቢ የሆነ ኤላክትሮዴ በመምረጥ
ቀጥተኛ የሆነ ድቃ ብይዴ መበየዴ
 መፇርከሻ መድሻና የሽቦ ማፅጃ በመጠቀም ጥቀርሻና የብረት ፌንጣሪ ማስወገዴ
 ብየዲውን ማጠናቀቅና መገምግም
የተግባር ሌምምዴ 2
የተግባሩ ርዕስ: በፉላት ብየዲ የቲ- መገጣጠሚያ መስራት
ዓሊማ: ፉላት ብየዲን መሇማመዴ
የተ዗ረ዗ሩትን ተግባራት ይፇጽሙ፡፡ ሇተግባሩ የተሰጠ ሰዓት፡ 3 ሰዓት


 የስራው አካሌ ማጽዲት
 የስራውን አካሌ ከመበየጃ ጠረጴዚ አስዝ ማስቀመጥ
 የብየዲ ኮረንቲና ላልች ታሳቢዎችነ ማስተካከሌ፣ ተገቢ የሆነ ኤላክትሮዴ መምረጥ
 የስራ አካለን በቲ-ቅርጽ በመግጠም ፑንታ ማዴረግ
 ፑንታ ተዯርጎ የተ዗ጋጀውን የቲ-መገጣጠሚያ በፉላት ብየዲ መሙሊት
የተግባር ሌምምዴ 3
የተግባሩ ርዕስ: በነጠሊ ስርጉዴ የበት መገጣጠሚያን መበየዴ
ዓሊማ: በት መገጣጠሚያ ሊይ ብየዲን መሇማመዴ
የተ዗ረ዗ሩትን ተግባራት ይፇጽሙ፡፡ ሇተግባሩ የተሰጠ ሰዓት፡ 4 ሰዓት
ሇተግባሩ የሚያስፇሌጉ መሳሪያዎችችና ትጥቆች፡

 የስራውን አካሊት በ300 ቤቭሌ መስራት
 የስራውን አካሊት ማጽዲት
 የስራውን አካሊት ከመበየጃ ጠረጴዚ ሊይ በትክክሌ 600 ግሩቭ አንግሌ ተዯርገው
መ዗ጋጀት አሇባቸው
 የብየዲ ኮረንቲና ላልች ታሳቢዎችነ ማስተካከሌ፣ ተገቢ የሆነ ኤላክትሮዴ መምረጥ
 የስራ አካለን በV-ቅርጽ በመግጠም ፑንታ ማዴረግ
 ፑንታ ተዯርጎ የተ዗ጋጀውን የበት መገጣጠሚያ መበየዴ
 ግሩቩ በመጀመሪያ ግግር ካሌሞሊ ላሊ ግግር መጨመር

ድቃ ብይዴ፣ፉላት ብይዴ እና ግሩቭ ብየዲ በይድ
የተግባር ሌምምዴ አተገባበር ም዗ና ማሳየት
(Lap Test)
ስም__________________________ ቀን: ____________

ትዕዚዜ: የሚከተለትን የተግባር ስራዎች በትዕዚዚቸው መሰረት ስሩ፡፡
1. ከታች ከስራ ስዕሌ-1 ሊይ እንዯተገሇጸው ከሇስሊሳ ጠፌጣፌ አረብ ብረት(mild steel)ሊይ
ድቃ ብይዴ ይስሩ፡፡
2. ከታች ከስራ ስዕሌ-2 ሊይ እንዯተገሇጸው ፉላት ብየዲን በመጠቀም ከጠፌጣፊ ሇስሊሳ
አረብ ብረት የቲ-መገጣጠሚያ ስሩ፡፡
3. ከታች ከስራ ስዕሌ-3 ሊይ እንዯተገሇጸው V- ግሩቭ በመጠቀም ከጠፌጣፊ ሇስሊሳ አረብ
በት-መገጣጠሚያ ስሩ፡፡
4. የስራ ቦታን ያጽደ
5. በስራ ሊይ ጤንነትና የዯህንነት እርምጃዎችን ውሰደ
የስራ ሰዕሌ-1 የስራ ሰዕሌ-2 የስራ ስዕሌ-3

ምዕራፌ ሶስት፡ በብየዲ ሂዯት ውስጥ ጥራት ማረጋገጥ እና ጽዲት
ይህ ምዕራፌ የሚከተለት ይ዗ቶች አለት፡፡
 ብይደን ማጽዲትና መፇተሽ

 መገጣጠሚያዎችን መሇካት
 የብየዲ ትጥቆችንና የስራ ቦታን ማጽዯትና መጠገን
ይህ ክፌሌ በሽፊን ገጹ ሊይ የተገሇጹትን የትምህርት ውጤቶችን እንዴታገኙ ይረዲዎታሌ።
በተሇይም፣ ይህንን የመማሪያ መመሪያ ሲጨርሱ፣ የሚከተለትን ማዴረግ ይችሊለ።
 ብደን ማጽዲትና መፇተሸ
 መገጣጠሚያዎችን መሇካት
 የብየዲ ትጥቆችንና የስራ ቦታን ማጽዯትና መጠገን

3.1 የብይዴ ጽዲትና ፌተሻ
3.1.1 የብይደን ስፋት ማጽዲት
በመገጣጠም ስፋቶች ውስጥ ከግግር በኋሊ ጥቀርሻ ወይም ፌሇክስ ቀጣዩ የሽፊን ግግር
ከመበየደ በፉት መወገዴ አሇበት። ከመጨረሻው ግግር በኋሊ ሁለም ጥቀርሻ እና የብየዲ
ፌንጣሪ መወገዴ አሇበት፡፡ የአርክ ጭረቶችም በመሞረዴ ወይም በላሊ ተስማሚ መንገድች
መወገዴ አሇባቸው፡፡ በአርክ ጭረቶች ምክንያት የሚፇጠሩ ስንጥቆች ወይም ጉዴሇቶች
እስኪሇሰሌሱ ከተሞረደ በኋሊ ሙለ በሙለ መወገዲቸውን በእይታ መመርመር ማረጋገጥ
ያስፇሌጋሌ፡፡
3.1.2 የብየዲ ጉዴሇቶች/እንከኖች

በበያጁ የስሌጠና እጥረት የስሌጠና እጥረት ወይም ጥንቃቄ የጎዯሇው የብየዲ ቴክኖልጂዎች
አተገባበር በመበየዴ ሊይ እንከን ሉያስከትሌ ይችሊሌ። በአርክ ብየዲ በተገኙ መገጣጠሚያዎች
ውስጥ እንዯ የውስጥ ክፌተት፣ ጥቀርሻ ማሰገባት፣ስንጥቆች ወ዗ተ ያለ ጉዴሇቶች ይስተዋሊለ፡፡
እነዙህ ጉዴሇቶች የመሇጠጥ ጥራትን እና የመገጣጠሚያ ባህሪያትን ያበሊሻለ፡፡ በብየዲ
መገጣጠሚያዎች ውስጥ የሚገኙት የተሇመደ የመገጣጠሚያ ጉዴሇቶችየሚከተለትን
ያካትታለ፡፡
 የውስጥ ክፌተት
 የውህዯት እጥረት
 እንከን መያዜ (Inclusions)
 ስንጥቅ
 የተቆረጠ
1) የውስጥ ክፌተት (Porosity)
የሚከሰተው የሚጠጥረው የብየዲ ብረት ውስጡ ጋዝች ሲያዘ/ሲታሰሩ ሲሆን አብዚኛውን ጊዛ

የሚከሰተው የሚበየዯውን ብረት እና ኤላክትሮዴ ከእርጠበትና መሰሌ አሊስፇሊጊ ነገሮች ነፃ
ካሇማዴረግ ጋር ተያይዝ የሚመጣ ነው፡፡ በለሌ ቅርጽ ወይም እንዯ ረዣዥም ኪሶች ይገኛሌ፡፡
የውስጥ ክፌተት ስርጭት ብዘን ጊዛ በ዗ፇቀዯ መሌኩ ሲሆን አንዲንዴ ጊዛ በተወሰነ ክሌሌ

ውስጥ የበሇጠ ያተኮረ ነው። ሁለንም የፌጆታ እቃዎች በዯረቅ ሁኔታ ውስጥ በማከማቸት
እና ከመበየዴ በፉት ዗ይትንና መሰሌ እርጥበቶችን በማጽዲት ማስወገዴ ይቻሊሌ፡፡
ምስሌ 3.1፡ የውስጥ (Porosity)
2) የውህዯት እጥረት
በአነስተኛ ኮረንቲ ኃይሌ ወይም ከፌተኛ የብዲ ፌትነት ምክንያት የውህዯት እጥረት ሉከሰት
ይችሊ፡፡ በጣም ትንሽ ግብአት ወይም በጣም ቀርፊፊ የብየዲውን ችቦ ማሇፌ ምክንያት ይነሳሌ።
የሙቀት መጠኑን በመጨመር፣ ከመበየዴ በፉት የሚበየዯውን አካሌ በትክክሌ በማጽዲት እና
ተገቢውን የመገጣጠሚያ ዱዚይን እና ኤላክትሮድችን በመምረጥ የተሻሇ ብይዴ ማግኘት
ይቻሊሌ። የውህዯት ክሌሌን ወዯ መገጣጠሚያዎች ውፌረት ሙለ በሙለ በማራ዗ም ጥሩ
ጥራት ያሇው መገጣጠሚያ ማግኘት ይቻሊሌ፡፡
ምስሌ 3.2፡ የውህዯት እጥረት
3) እንከን መያዜ/ማቀፌ/

ኦክሳይድች፣ ፌሇክስን እና የኤላክትሮዴ ሽፊን ቁሳቁሶችን በብየዲ ክሌሌ ውስጥ በመጠሇፌ
ምክንያት እንከን ወዯ ብይደ ይገባሌ/ይካተታሌ፡፡ እንከኖች የሚካተቱት በፌልክስ ኮር ወይም
በፌልክስ የተሸፇነ ዗ንጎችን በመጠቀም ወፌራም ብረቶችን በየግግሩ ሳናጸዲ በብዘ ግግር
በምንበይዴበት ወቅት ነው፡፡ ወቅት ነው እና ሩጫውን የሚሸፌነው ጥቀርሻ ከእያንዲንደ ሩጫ
በኋሊ እና የሚቀጥሇው ሩጫ ከመጀመሩ በፉት ሙለ በሙለ አይወገዴም። አዱስ ግግር
ከመጀመሩ በፉት የመጀመሪያውን በማጽዲት እና በሚበየደት የስራ አካሊት መካከሌ
ሇሚፇጠረው የቀሇጠ ብረት በቂ ቦታ በመስጠት የሚገባን እንከን መከሊከሌ ይቻሊሌ ።
ምስሌ 3.3፡ እንከን መያዜ (Inclusion)
4) ስንጥቅ
በሙቀት መጠን መንሸራተት ምክንያት የስራው አካሌ ፋዜ ሇውጥ ሲፇጠር ውጥረት

ይቀየርና ስንጥቅ በተሊያዩ ቦታዎች ሊይ እንዱፇጠር ያዯርጋሌ፡፡ በተበሊሸ የመገጣጠሚያ ንዴፌና
በተሳሳተ የብየዲ አሰራር ሂዴት ከመገጣጠሚያው ሊይ በሚፇጠር ከፌተኛ የሆነ ውጥረት
ስንጥቆች ሉፇጠር ይችሊሌ፡፡ የሚበየዯውን ብረት በየሂዯቱ ቅዴሚያ ማመቅና ከተበየዯ በኋሊም
በዜግታ ማቀዜቀዜ ሉፇጠር የሚችሇው የመሰንጠቅ ችግር ሇከሊከሌ ይችሊሌ፡፡ ነገር ግን ሂዯጉቱ
የብየዲ ወጭ ሉጨምር ይችሊሌ፡፡ ስንጥቆች እንዯ ትኩስ ስንጥቅ እና በሃይዴሮጂን ምክንያት
የሚፇጠር ስንጥቅ ተብሇው ይመዯባለ።

ምስሌ 3.4፡ በማዕከሊዊ መስመር ስንጥቅ
ዜቅተኛ የካርቦን እና ዜቅተኛ ንጥረ ነገር ይ዗ት ያሊቸውን መሙዎች በመምረጥ የመሰንጠቅን
ችግርን መቀነስ ይቻሊሌ፡፡ በመጠጠሪያ ጊዛ መሰንጠቅን በስራው አካሊት ያሇውን ክፌተት
በመቀነስና ከመበየዲቸው በፉት በማጽዲት መቀነስ ይቻሌሌ፡፡
5) መቆረጥ
የብየዲ መቆረጥ የተከሰተው በተሳሳተ አ዗ገጃጀትና ወይም ተገቢ ባሌሆነ አሰራር ምክንያት
ነው። መቆረጥ በባድ ዓይን ወይም በማጉያ መሳሪያ ሉታወቅ ይችሊሌ፡፡ መቆረጥ የመበየጃ
ኮረንቲ ከመጠን በሇይ ሲጨምር እና የብየዲ ፌጥነት ሲቀነስ እዱሁም የብየዲ ስፋትን በመሙያ
ብረት ባሇመሙሊት ሉፇጠር ይችሊሌ፡፡
ምስሌ 3.5፡ መቆረጥ (under cut)
3.1.3 የብየዲ መገጣጠሚያ ፌተሸና ም዗ና

ፌተሻ በዋናነት የሚካሄዯው የሥራውን ሂዯት በተመሇከተ ወይም ነገሮች እንዳት በጥንቃቄ
እየተተገበሩ መሆናቸውን ሇመገምገም ነው። መገጣጠሚያን መመ዗ን የሚከተለት ጥቅሞች
አለት፡፡
 የብየዲውን መገጣጠሚያ ተስማሚነት ሇመገምገም

 በማንኛውም የብየዲ ዯረጃ ሊይ ሇመቀጠሌና ሊሇመቀጠሌ ውሳኔ ሇመስጠት
 ጥራቱን ሇመሇካት ይረዲሌ።
የብይዴ መገጣጠሚያ የመፇተሻ ዗ዳዎች በሰፉው እንዯ አፌራሽ ሙከራ እና አፌራሽ ያሌሆኑ
ም዗ናዎች (Destructive and Non-destructive testing) ተብሇው ይመዯባለ፡፡ አፌራሽ
የም዗ና ዗ዳዎች የመሞከሪያውን ክፌሌ በትንሽ ወይም በብዘ ሉያበሊሽ ይችሊሌ፡፡ በአፌራሽ
ም዗ና የተፇተኑ ናሙናዎች ሊይ የሚዯርሰው ጉዲት መጠን እስከ መጨረሻው መሰበር ሉሆን
ይችሊሌ፡፡ አፌራሽ ሌሆነ የም዗ና ዗ዳ ከሚፇተነው አካሌ ሊይ ጉዲት አያዯርስም፡፡
ሇአንዴ የተወሰነ ትግበራ ተስማሚነት ሇመገምገም የብየዲ መገጣጠሚያዎች በአጠቃሊይ እንዯ

ጥንካሬ ፣ መታጠፌ እና የመሇጠጥ ም዗ናዎች ሉካሄደባቸው ይችሊለ፡፡ የብየዲውን ሂዯት
ዜርዜር ሇማ዗ጋጀት እና የብየዲ መገጣጠሚያውን ሇአጥፉ ሙከራዎች ይጋሇጣለ። የእይታ
ፌተሻ እንዯ ብይዴ ድቃ ውጫዊ መገሇጫ ማሇትም ብየዲ ስፊት እና ቁመት፣ድቃ አንግሌ
እንዱሁም እንዯ ጉዴጓድች፣ ስንጥቆች፣ መዚባት ወ዗ተ ያለ ውጫዊ ጉዴሇቶችን ሇመመርመር
ይጠቅማሌ፡፡
3.1.4 የብየዲ ጥራት ቁጥጥር

መሣሪያዎችን በማምረት ወይም ጥገና ስራ የመገጣጠሚያዎችን ጥራት እና ተገቢነት
ሇመወሰን ተሇያዩ ም዗ናዎችን ማካሄዴ በጣም ጠቃሚ ነው፡፡ ሇተወሰኑ ስህተቶች ብዘ የተሇያዩ
ም዗ናዎች ተ዗ጋጅተዋሌ። ጥቅም ሊይ የሚውሇው የም዗ና አይነት በብየዲ መስፇርቶች እና
የም዗ና ትጥቆች መገኘት መኖር አሇመኖረ ሊይ የተመሰረተ ነው፡፡ በዙህ ክፌሌ፣ አፌራሽና
አፌራሽ ያሌሆኑ ም዗ናዎች በአጭሩ ተብራርተዋሌ፡፡
1. አፌራሽ ያሌሆነ ም዗ና (Nondestructive testing) (NDT))

አፌራሽ ያሌሆነ ም዗ና የተበየዯውን ዕቃ የማይጎዲ የመመርመሪያ ዗ዳ ነው። እነዙህ ም዗ናዎች
ተገቢ ያሌሆነ የብየዲ ሂዯቶችን በበምንጠቀምበት ጊዛ ሉከሰቱ የሚችለትን ሁለንም የተሇመደ
የውስጥ እና የገጽታ ጉዴሇቶች ያሳያለ። አፌራሽ ያሌሆነ ም዗ና በመሠረቱ በማንኛውም
ዓይነት፣ መጠን፣ ቅርጽ ወይም ቁሳቁስ ሊይ የተቋረጡ ነገሮች መኖር ወይም አሇመኖራቸውን
ሇማወቅ ወይም ላልች ቁሳዊና አካሊዊ ባህሪያቱን ሳይነካ እና ምንም አይነት መዋቅራዊ ጉዲት
ሳያስከትሌ የሚመዜን ምርመራ ነው።
እንዯ ስንጥቆች፣ ቀዲዲዎች እና ጥቃቅን ጉዴጓድች ያለ በማሽኑ ውስጥ ያለ የተፇጥሮ

ጉዴሇቶች የብየዲ ምረቱ ሇመውዯቅ የሚዲርግ ብሌሽት ስሇሚያስከትሌ ምርቱን ይጎዲሌ።
ስሇዙህ በምርት ክፌለ ውስጥ ያለትን ጉዴሇቶች መሇየት በጣም አስፇሊጊ ነው.፡፡ ሇም዗ና
ብዘ አፌራሽ ያሌሆኑ ቴክኒኮች ያለ ሲሆን የሚከተለት ስዴስቱ በጣም የተሇመደ ናቸው ፡፡
1) ዕይታዊ
2) የአሌትራሶኒክ (እርግብግቢት ሌኬት) ም዗ና
3) ሰርጎ በሚገባ ፇሳሽ ም዗ና
4) በመግነጢሳዊ ዗ዳ በተፇጠረ ኮረንቲ ም዗ና
5) መግኔጢሳዊ ቅንጣት ም዗ና
6) የራጅ እና የጋማ ጨረር ራዱዮግራፉ ም዗ና
አፌራሽ ያሌሆኑ ም዗ናዎች የሚከተለት ጥቅሞችን ይሰጣለ፡፡
 ጉዴሇትን ሇማወቅ እና ሇመገምገም

 ፌሳሾችን መሇየትና የመገኛ ቦታ ሇመወሰን
 መጠኖችን ሇመሇካት
 የብይዴ መዋቅር እና ጥቃቀን መዋቅሮችን ባህሪ ሇማጥናት
 ሜካኒካዊና እና አካሊዊ ባህሪያትን ሇመገመት
 የጭንቀት (ውጥረት) እና ተሇዋዋጭ ምሊሽን ሇመሇካት
 ቁሳቁሶችን ሇመሇየትና ኬሚካዊ ስሪትን ሇመወሰን
2. አፌራሽ ም዗ና

በአፌራሽ ም዗ና ውስጥ የተገጣጠሙ መዋቅሮች ናሙና ክፌልች ያስፇሌጋለ፡፡ እነዙህ
ናሙናዎች ከጥቅም ውጭ አስከሚሆኑ ዴረስ የጭነት ኃይሌ ይጫንባቸዋሌ፡፡ ተሰብረው
ከጥቅም ውጭ የሆኑ የመገጣጠሚ አካሊት ከታወቁ ስታንዲረዴ አካሊት ጥነካሬዎች አንጻር
ይገመገማለ፡፡ ከዙህ በኋሊ የብየዲ መገጣጠሚያ ጥንካሬ/ጥራት ይወሰናሌ ማሇት ነው፡፡ በጣም
የተሇመደት አፌራሽ ም዗ና ዓይነቶች ሚከተለት ናቸው፡፡
 የመታጠፌ ም዗ና (bending test)

 የውጥረት ጥንካሬ ም዗ና (Tensile strength test)
 በመስበር ም዗ና (fracture test)
 የጥንካሬ ም዗ና (hardness test)
የአፌራሽ ም዗ና ቀዲሚ ጉዲቱ ብየዲውን ሇመገምገም ትክክሇኛው የብየዴ ክፌሌ መሰበር አሇበት።
ይህ ዓይነቱ ም዗ና በአብዚኛው ጥቅም ሊይ የሚውሇው ሇበያጁ የሙያ ጥራት እውቅና
ሇመስጠት ነው፡፡
3.2 መገጣጠሚያዎችን መሇካት

3.2.1 የፌተሻ መሳሪያዎች እና መሇኪያዎች
የተበየዯውን መገጣጠሚያ መሇካት እና መፇተሽ በጥራት ቁጥጥር እና የተገጣጠሙ

ግንባታዎችን አስተማማኝነት በማራጋገጥ ረገዴ አስፇሊጊ እርምጃ ነው፡፡ ውጫዊ ፌተሻ
ውጫዊ ጉዴሇቶችን ማሇትም ከስር የተቆረጡ፣ የፉት ስንጥቆች፣ የውህዯት እጥረት፣
ቀዲዲዎች፣ ወ዗ተ...እንዴናገኝ ያስችሊሌ፡፡ የብየዲ ቴምፕላቶችና ሜትሮች የመገጣጠሚያዎች
መጠን፣ የመገጣጠሚያ ስፊት፣ቁመት፣ የቢቭሌ አንግሌ ፣ የዜግጅቱ ጥሌቀት እና ስፊት ፣
የተካተተ አንግሌ ፣ የስር ክፌተት ፣ የስር ፉት ጥሌቀት ፣ ስርጉዴነት ፣ ወዯ መሰረታዊ
ብረት ያሇው የብየዲ የሽግግር ቀጣይነት ብየዲ ወዯ ፣ የእግር ርዜመት ፣ ወ዗ተ ሇመወሰን
ያስችሇናሌ።
3.2.2 የመገጣጠሚያዎች ሌኬት እና ላልች ጉዴሇቶች

A. ፉላት ብየዲ

በፉላት ብይዴ መስቀሇኛ ክፌሌ ውፌረት ሉከበብ የሚችሌ የትሌቁ እውነተኛ አይሶስሇስ ሶስት
ጎን እግር ርዜመት የፉላት ብይዴ መጠን ነው። ሁሇት ዓይነት የፉላት ብየዲዎች ያለ ሲሆን
እነሱም ስርጉዴና እብጥ ይባሊለ፡፡ የፉላት ብይዴ ዓይነት አይነት የሚወሰነው በፉላት
ብይዴቅርጽ ነው፡፡ ከታች በሥዕለ ሊይ እንዯሚታየው የፉላት ብይዴ መሇኪያዎች ሇተወሰነ
መጠን ሊሊቸው የፉላት ብይድች ሲሆኑ ስርግዴና እብጥ ፉላት ብይድችን ሇመሇካት ያመች
዗ንዴ ባሇሁሇት ጎን ናቸው፡፡ ስርጉዴ እና እብጥ የፊይላት ብይድችን ሇመሇካት ባሇ ሁሇት ጎን
ናቸው። ሇሚሇካው የፉላት ብይዴ አይነት ትክክሇኛውን የመሇኪያ ጎን መጠቀምን ማራጋገጥ
አስፇሊጊ ነው።
ምስሌ 3.2፡ ፉላት ብይዴ ዓይነቶችን ሌኬቶች
ምስሌ 3.3፡ ፉላት መሇኪያ ስብስብ

የፊይላት ብየዲዎች በመሇኪያ ስብስብ ሉሇኩ ይችሊለ።
B. ከስር መቆረጥ (Undercut)
ከስር መቆረጥ የሚሇካው ከመሠረት ብረት ገጽ እስከ ከተቆረጠው ብረት ሊይ ካሇው ከፌተኛ
ጥሌቀት እስካሇው ነጥብ ዴረስ ነው፡፡
ምስሌ 3.4፡፡ ከስር መቆረጥን መሇካት
C. የብይዴ ቁመት
የብይዴ ፉት ቁመት የሚሇካው ከመሠረት ብረት ሊይ ካሇው የሊይኛው ክፌሌ አንስቶ እስከ
ብይዯ ፉት ዴረስ ሲሆን የስር ብይዴ ቁመት የሚሇካው ዯግም ከታችኛው ብይዴ ወሇሌ አንስቶ
እስከ ስር ብይዴ ገጽ ዴረስ ነው፡፡

ምስሌ 3.5፡ የብይዴ ቁመት መሇከያ
3.3 የብየዲ ትጥቆችንና የስራ ቦታን ማጽዯትና መጠገን
በመሳሪያው ክፌሌ ውስጥ፣ በመዯርዯሪያው ሊይ፣በግቢው ውስጥ ወይም በቤንች ሊይ ሁለንም

ስራዎች ከጨረሱ በኋሊ የቤት አያያዜ በጣም አስፇሊጊ ነው፡፡ ሥርዓት ያሇው አዯረጃጀት
እንዱኖራቸው መሣሪያዎች ተስማሚ እና ምሌክት የተዯረገባቸው ቦታዎች ያለት ማሳሪያዎች
(fixtures) ያስፇሌጋቸዋሌ። ከተጠቀሙ በኋሊ ወዱያውኑ ወዯነበሩበት መመሇስ መሳሪያዎቹ
በተሳሳተ ቦታ ሊይ የመቆየት ወይም የመጥፊት እዴሌን ይቀንሳለ፡፡ ሰራተኞች ሁለንም
መሳሪያዎች በየጊዛው መመርመር፣ ማፅዲት እና መጠገን እና የተበሊሹ ወይም ያረጁ
መሳሪያዎችን ከአገሌግልት ውጪ ማዴረግ አሇባቸው፡፡ የሚከተለትን ጠቀሚ ምክረ-ሀሳቦች
መጠቀም የመስሪያ መሳሪያና የስራ ቦታን አያያዜ ሇማሻሳሌ ይረዲሌ፡፡
 ከመያዜዎ በፉት ቁሶች እንዱቀ዗ቅዘ በቂ ጊዛ መስጠት፡፡

 ማሽንን ማጥፊት እና ጭስ ማስወጣት (አስፇሊጊ ከሆነ)።
 የኤላክትሮዴ መያዣ እና የብየዲ ገመድችን አንስቶ በተገቢው ቦታ ማስቀመጥ።
 ጥሩ የቤት አያያዜ ስርዓትን ተግባራዊ ማዴረግ፣ አካባቢውን ንፁህ እና ፀጥታው
የተጠበቀ መሆኑን ማረጋገጥ
3.3.1 የብየዲ ስራ ቦታ አያያዜ
በብየዲ ቦታ አካባቢ ጥሩ የቤት አያያዜ ሁለም ስራ ቦታዎች ሉኖራቸው የሚገባ ቁሌፌ ባህሪ
ነው። የተዯራጀ የስራ ቦታ ከላሇ እንዱፇጠሩ የማንፇሌጋቸው ብዘ ነገሮች ሉከሰቱ ይችሊለ።
የስራ ቦታችንን አካባቢ ማጽዲት ጥሩ ብየዲ እንዯመስራተ በጣም አስፇሊጊ ነው፡፡
በዯንብ የተዯራጀ የስራ ቦታ ጊዛን እና ጉሌበትን በተሇያዩ መንገድች ይቆጥባሌ። በመጀመሪያ

ሇማምረት የሚያስፇሌጉት ነገሮች በትክክሌ ከተቀመጡ ሇመስራት የምንፇሌገውን ማንኛውንም
ፕሮጀክት ሇመሥራት የሚያስፇሌገንን ትክክሇኛ ቁሳቁስ ሇማግኘት ቀሊሌ እና ፇጣን ይሆናሌ።
እንዱሁም ቁሳቁስ የስራ ቦታ ሊይ በዯንብ ከተዯራጀ ሇስራ ቦታ እቃ ተቆጣጣሪ፣ ሇፕሮጀክት

ስራ አስኪያጅ ወይም ሇፊብሪካው ስራ አስኪያጅ ቁሳቁሶቹን ሇመቁጠር እና ያሇውን ነገር
ሇማየት በጣም ቀሊሌ ያዯርገዋሌ።
በብየዲ አሇም ውስጥ ሇምናዯርገው ነገር ሁለ ዯህንነት ቁሌፌ አካሌ ስሇሆነ የቤት አያያዜ ሌክ
እንዯ የዯህንነት መነፅር፣ ትክክሇኛ ሌብስ፣ ቦት ጫማ፣ የፉት እና የአይን መከሊከያ
እንዯማዴረግ ሇዯህንነት ወሳኝ ነው።
የብየዲ ስራ ቦታን ሇማዯራጀት በጣም ጥሩው መንገዴ በውስጥ ስሊሇው የስራ ፌሰት ማሰብ
እና ቁሳቁሶችን ፣ ማሽኖችን እና መሳሪያዎችን መቀመጥ ባሇባቸው ቦታ እና መስፇርቶችን
በሚያሟለ እና አሰራሩን ውጤታማ በሆነ መንገዴ ማስቀመጥ
3.3.2 የመሳሪያዎች ጥገና
ሇብየዲ የሚያገሇግለ ማናቸውም መሳሪያዎች በበቂ ሁኔታ መጠገናቸውን ማረጋገጥ አስፇሊጊ

ነው፡፡ እንዯ የኃይሌ ምንጮች፣ ጄነሬተሮች እና ብየዲ ማሽኖች ያለ የኤላክትሪክ መሳሪያዎች
እና እንዯ የአየር ማናፇሻ ስርዓቶች እና መሳሪያዎች በትክክሌ መ዗ርጋት፣
መጠገን፣መሰተካከሌና መመርመር አሇባቸው፡፡
የግሌ ዯህንነት መጠበቂያ ትጥቆች በጥሩ የስራ ስርአት እንዱኖራቸው ጽደ ሆነው መጠበቅ
አሇባቸው። አንዲንዴ የግሌ መከሊከያ መሳሪያዎች የህይወት ዗መናቸው የተገዯበ እና በየጊዛው
መተካት የሚያስፇሌጋቸው ሲሆን ላልች የግሌ መከሊከያ መሳሪያዎች በአያያዜ ጉዴሇት
ምክንት ሉበሊሹ ወይም ውጤታማ ሊይሆኑ ይችሊለ። የግሌ መከሊከያ መሳሪያ እንዲይበከሌ
ወይም እንዲይጎዲ ወይም በአምራቹ በሚሰጠው መመሪያ መሰረት በንጹህ አከባቢ ውስጥ
መቀመጥ አሇበት፡፡
3.3.3 የስራ ቦታ ጽዲት
አንዴን ስራ ወጠታማ አዴረጎ ሇመስራት ጽደ የሆነ ምቼ የስራ ቦታና አከባቢ በጣም አስፇሊጊ
ነው፡፡ ስሇዙህ የሚከተለትን ተግበራትን ማከናወን ምቹ የስራ ቦታን ሇመፌጠር ይረዲሌ፡፡

 ከስራ በኋሊ የስራ ቦታ ሁሌጊዛ መጸዲት አሇበት፡፡
 የተራረፈ ኤላክትሮድች መጣሌ አሇባቸው፡፡
 ማንኛውም የተበሊሸ ብረት ታስቦ በተሰራ ማጠራቀሚያ ውስጥ መቀመጥ አሇበት፡፡
 ወሇለ መጠረግ እንዱሁም የፇሰሰ ውሃ ወይም ላሊ ፇሳሽ ካሇ መጸዲት አሇበት፡፡
 በስራ ቦታ ዘሪያ ያሇውን አካባቢ ንፁህ ማዴረግ መሳሪያን ጠግኖ እንዯመጠበቅ አስፇሊጊ
ነው።
 መሳሪያዎችን መመርመርና እና ዯህና ዯህና እንዯሆኑ ማወቅ
 ሁለንም የእጅ መሳሪያዎች እና የዯህንነት መሳሪያዎችን በማጽዲት ወዯ ቦታቸው መመሇስ
 ሁለንም ዓይነት ቆሻሻዎች መርጦና ከፊፌል በጥንቃቄ መጣሌ
ግሇ ም዗ና

1. የሚጠጥር የብይዴ አካሌ ውስጥ ጋዝች ከመያዚቸው ጋር ቴይዝ የሚከሰት የብየዲ እንክን
ዓይነት የቱ ነው?
A. ስንጥቅ
B. የውህዯት እጥረት
C. ከስር መቆረጥ
D. የውስጥ ክፌተት
2. የብይዴ የውህዯት እጥረትን ከሚስከትለ ምክንያቶች ሉሆን የማይችሇው የቱ ነው?
A. የብየዲ ፌጥነት መጨመር
B. የብየዲ ፌጥነት መቀነስ
C. የብየዲ ኮረንቲ መጨመር

D. መሌስ ሇም
3. ከብይደ ገጽ ሊይ ያሌሆኑ የብየዲ እንከኖችን ሇመመ዗ን የምንጠቀምበት ዗ዳ የቱ ነው?
A. እይታዊ
B. ራጅ ምርመራ
C. ሰብሮ መፇተሸ
D. በመግነጢሳዊ ዗ዳ በተፇጠረ ኮረንቲ ም዗ና
E. ከ A በስተቀር ሁለም መሌስ ናቸው
4. አፌራስ የብይዴ ም዗ና ዗ዳ የቱ ነው?
A. የመሇጠጥ ጥንካሬ ም዗ና
B. ሏራጅ ምርመራ
C. መገኔጠሰዊ ምርመራ
D. በእይታ ምርመራ
E. በሰርጎገብ ፇሳሾች ምርመራ
5. ጽደ ሆነ የስራ ቦታ ከሚስገኛቸው ጥቅሞች ውስጥ ሌሆነው
A. የበያጁን የስራ ሞራሌ ይጨምራሌ
B. የብየዲ ብሮጀክት ወጪ ይቀንሳሌ
C. የብየዲ ጥራት ይጨምራሌ
D. የሰራተኛውንና የስራ ትጥቆችን ዯህንነት ይጨምራሌ
E. መሌሱ አሌተሰጠም
ትዕዚዜ 2:- የሚከተለት ጥያቆች ባጭሩ መሌሱ፡፡
1. ቢያንስ አራት ዓይነት የብይዴ እንከኖች ዗ርዜሩ፡፡
2. አፌራሽ የሆኑ የብይዴ ም዗ና ዗ዳዎችን ዗ርዜሩ፡፡
3. አፌራሽ ያሌሆኑ የብይዴ ም዗ና ዗ዳዎችን ዗ርዜሩ፡፡
4. የስራ ቦታ አያያዜ ምን ምን ተግባራትን ያጠቃሌሊሌ?
5. ሁሇት ዓይነት ፉላት ብይዴ ሙላቶችን ዗ርዜሩ፡፡
ማሳሰቢያ፡-

የንዴፇ ሀሳብ ማሇፉ ነጥብ- ዜቅተኛው ማሇፉያ ውጤት 70 % ሲሆን ሇጥሩ ብቃት ከዙያ በሊይ
ውጤት ማግኘት ያስፇሌጋሌ፡፡
1. ------------------------- 2. --------------------------
የተግባሩ ርዕስ: ብይዴ መገጣጠሚያን ጥራት መመ዗ን
ዓሊማ: የዙህ ተግባር ዋና ዓሊማ ብይዴን በመመ዗ን ጥራትን ማረጋገጥ

የተ዗ረ዗ሩትን ተግባራት ይፇጽሙ፡፡ ሇተግባሩ የተሰጠ ሰዓት፡2 ሰዓት
ሇተግባሩ የሚያስፇሌጉ መሳሪያዎችች፣ ትጥቆች እና ቁሳቁሶች
 AC ወይም DC ብየዲ ማሽን
 የብየዲ ገመዴ
 የመሬት ገመዴ መያዣ
 የኤሌክትሮዴ መያዣ
 መፇርከሻ መድሻ
 ማጽጃ ብሩሽ
 መቆንጠጫ
 ጠፌጣፊ ብረቶች
 ኤላክትሮዴ
 የተሇያዩ ማጉ መነፀሮች ወ዗ተ
ቅዴመ ጥንቃቄ: ሇሁለም ተግባራት የሚያስፇሌጉ መሳሪያዎችን በመጠቀም እና ዯህንነትዎን

በመጠበቅ የሚሰጡት ተግባራት በጥንቃቄ ማከናወን ግዳታ ነው፡፡

የየተግባር ቅዯም ተከተሌ:
1. ሇብየዲ የሚያስፇሌጉ ነገሮችን መረዲትና ማ዗ጋጀት
2. ሇም዗ና የተ዗ጋጀን ጠፌጣፊ ብረት መበየዴ
3. ብይደን ማጽዲት
4. ተገቢ የሆን የም዗ና በመምረጥ የመገጣጠሚያውን ጥራት ማረጋገጥ
የተግባር ሌምምዴ አተገባበር በብየዲ የተሰራ ምርት የመገጣጠሚያ ጥራትን በእይታ ዗ዳ ፇትሾ ማሳየት
ም዗ና (Lap Test)
ስም__________________________ ቀን: ____________

ትዕዚዜ: ትዕዚዜ: የሚከተለት ተግባራት በትዕዚዚቸው መሰረት አከናውኑ፡፡ የተሰጠ ሰዓት፡ 2 ሰዓት
1. ባሇ 5ሚሜ ጠፌጣፊ ሇስሊሳ የአረብ ብረቶችን በአርክ ብየዲ በነጠሊ ቪ ግሩቭ በበት(Mild
steel) መገጣጠሚያ ይበይደ
2. የመገጣጠሚያውን ጥራት ዯረጃ በእይታ ፇትሹ እና የጥራት ዯረጃ ወስናችሁ ሪፖርት
አቅርቡ፡፡

ርዕስ ፡- ሰታንዲርዴ በርና መስኮት
የፕሮጀክት ሥራ
ትዕዚዜ፡- ከዙህ በታች በስዕሌ የተመሇከተውን በርና መስኮት በተሰጠው ሌኬት መሰረት ስሩ::
ካሌተሠጠ በስተቀር ሁለም ሌኬቶች በሚሜ ናቸው፡፡
የተሰጠ ሠዓት፡ 20 ሰዓት
ምስሌ 1፡ የሳልን በር

ምስሌ 2፡ ባሇሁሇት ተከፊች መስኮት

ዋቢ መጽሏፌትና ዴህረ-ገጾች
1. Welding inspection Hand book, American welding society, third Edition.

2. Arc welding and cutting noise, American welding society, United state of
America.
3. Welding metallurgy, V1, fundamentals,Geoge E. Linnert, Hilton Head Island,
south Caroin, USA, Fourth Edition, American welding society.
4. Principle and application &th Edition, Larry Jeffus.
5. Welding essentials, William L.Galvaryjr and Frank B. Marlow.
6. Welding Fundamentals, 5th Edition, William A. Boluditch, Kevin E.Bowdtch
and Mark A. Bowdtch, 2017.
7. Shielded metal Arc welding,1st Edition, JohnR.Walker and W.RichardPolanin,
2016.
8. Advanced welding process, Technologies and process control, Johan Norrish,
Cambridge, England.
9. Welding quality assurance guide line for fabricators AWS fabricator
recognition group, AMS board of director.
10. Welding Hand Book 7th Edition, V4 Metals and their weld ability Web
addresses weldingstudentofsliet.weebly.com/smaw-welding.html.
11. https://en.wikipedia.org/wiki/Shielded_metal_arc_welding.
12. https://www.sciencedirect.com/topics/materials-science/shielded-metal-arc-
welding
13. https://www.valleycollege.edu/.../welding-technology/shielded-metal-arc-
welding.php https://www.textbooks.com › ... › Manufacturing Textbooks.
14. https://www.g-wonlinetextbooks.com/welding/.
15. https://www.alibris.com/search/books/subject/Welding.

16. https://www.bakersgas.com/weldmyworld/2011/10/26/top-5-books-welding-
reference-library/.
17. weldingstudentofsliet.weebly.com/smaw-welding.html.
18. httpswww.kobelco.co.jpenglishweldingeventsfiles2015_KOBELCO_ABC.pdf.
19. Stick welding httpshvacrknowlagecenter.homestead.comStick_Welding.pdf.
20. Determination_of_welding_parameters_for_shielded_m(1).
21. httpsuotechnology.edu.iqdep-productionlecturesWL.pdf.
22. httpgibsonburgagdept.weebly.comuploads235523557960welding__terminology.pd
f.
23. httpsshodhganga.inflibnet.ac.inbitstream1060319829909_chapter%201.pdf.
24. httpswww.wilhelmsen.comglobalassetsmarine-
productsweldingdocumentswilhelmsen-ships-service---unitor-welding-
handbook.pdf.
25. httpswww.millerwelds.com-mediamiller-electricfilespdfliterature-ordering-
formpostersjoint-types-poster.pdf.
26. httpswww.dtwd.wa.gov.ausitesdefaultfilesteachingproductsENG721_CCBY.PDF.
27. httpswww.labour.gov.hktext_alternativepdfengwelding3.pdf.
28. httpseis.hu.edu.joACUploads10526Intro%20to%20Welding%20Technology.pdf
29. httpsrdso.indianrailways.gov.inworksuploadsFileHandbook%20on%20Welding%2
0Techniques (2).pdf.

የአ዗ጋጆች መረጃ
N Name Qualifica Field of Organization/ Mobile E-mail

o tion Study Institution number
(Level)
Instructors
1 Yayeh Demlie MSc Manufacturi BDR P.T.C 091336896 y.demlie@yahoo.com

ng 6
2 Muluken Yenet MSc Manufacturi BDR P.T.C 097308898 mulukeynet@gmail.com

ng 1
curriculum experts
3 TilahunTesefaye MA TV& E Mgt. ANRS BOLT 094065182 tilhuntesfayeewnetu@gmail.co

3 m
4 Yeshiwork MA MBA ANRS BOLT 092093162 Yeshiworksheifraw16@gmail.c

Sheifraw 7 om
5 Abere Dagnaw BA Mgt. ANRS BOLT 091801411 aberedagnaw10@gmail.com

1
HELVETAS experts
6 Mengistu MSc IT Healvetas 091871755 mengiesin12@gmail.com

Sintayehu Swiss 4
Inetcorporation
IT Experts
7 Endalew Kassa MSc IT Debermarkose 091330545 endalewk54@gmail.com

PTC 4
8 Erkyhun Azeze Bsc IT Finote Damot 096908266 itsol2012s@gmail.com

PTC 9


መሰረታዊ ብየዳ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

መሰረታዊ ብየዳ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ሜካኒክስ የአጫጭር ጊዛ ስሌጠና ሞጁሌ

ሕዲር/2015 ዓ.ም የተሰራውን ስርዓተ-ትምህርት መሰረት

የሞጁለ ርዕስ: መሠረታዊ ብየዲ ሥራ

2.1.1 የብየዳ ጽንሰ-ሀሳቦች ................................................................................................................. 9

2.1.2 የብየዳ የቃላት ፍች ................................................................................................................... 9

2.1.3 በእጅ የሚሰራ የብረት አርክ ብየዳ (MMAW) ............................................................................ 10

2.1.4 በእጅ የሚሰራ የብረት አርክ ብየዳ (MMAW) ጥቅሞች .............................................................. 11

2.1.6 ዋልታነት (polarity) ................................................................................................................ 13

2.1.7 የብየዳ ምልክት እና አስፈላጊነት ............................................................................................... 16

2.1.8 የብየዳ ቁሳቁሶች ..................................................................................................................... 21

2.1.9 የአርክ ብየዳ መሳሪያዎች......................................................................................................... 22

2.1.10 አርክ ብየዳ ትጥቆች ................................................................................................................ 25

2.2.1 የሙያ ጤና እና ደህንነት ......................................................................................................... 34

2.2.2 ለአርክ ብየዳ የደህንነት ምክሮች .............................................................................................. 34

2.2.3 የብየዳ አደጋዎች እና ስጋቶች .................................................................................................... 35

2.2.4 ግል አደጋ መከላከያ መሳሪያዎች .............................................................................................. 39

የቅጅ መብት የመሠረታዊ ብየዳ ማሰልጠኛ ሞጁል ዕትም -1

2.2.6 የግል መከላከያ ትጥቆች .......................................................................................................... 40

2.2.7 የብየዳ ደህንነት መሣሪያዎች ................................................................................................... 40

2.3.1 የቁሳቁስ ዓይነት ..................................................................................................................... 43

2.3.2 የኤሌክትሮድ ዲያሜትር ......................................................................................................... 43

2.3.3 የብየዳ ኮረንቲ ........................................................................................................................ 43

2.3.4 የብየዳ ፍጥነት ....................................................................................................................... 45

2.3.5 የአርክ ርዝመት ...................................................................................................................... 45

2.4.2 ለኤሌክትሮዶች ምርጫ ታሳቢዎች ........................................................................................... 48

2.4.3 የኤሌክትሮድ ስያሜዎች ......................................................................................................... 50

2.4.4 የኤሌክትሮድ ምርጫ ............................................................................................................. 53

2.4.5 የኤሌክትሮዶች አቀማመጥና አያያዝ ሁኔታ .............................................................................. 54

2.5.1 የቁሳቁስ አዘገጃጀት ................................................................................................................. 55

2.5.2 የመገጣጠሚያ ጠርዝ ማዘጋጀት.............................................................................................. 57

2.3.3. የአርክ ብየዳ ሽመና ................................................................................................................. 59

2.3.4. የአርክ ብየዳ ጥቅሞች እና ጉዳቶች............................................................................................ 62

2.6.1 የአርክ ብየዳ ሂደቶች ............................................................................................................... 63

2.6.2 የብየዳ መገጣጠሚያዎች ........................................................................................................ 65

2.6.3 የብየዳ አቀማመጥ ................................................................................................................. 68

2.7.2 የብየዳ ዶቃ ማጽዳት............................................................................................................... 76

የቅጅ መብት የመሠረታዊ ብየዳ ማሰልጠኛ ሞጁል ዕትም -1

3.1.1 የብይዱን ስፌት ማጽዳት ........................................................................................................ 83

3.1.2 የብየዳ ጉድለቶች/እንከኖች...................................................................................................... 83

3.1.3 የብየዳ መገጣጠሚያ ፍተሸና ምዘና ......................................................................................... 86

3.1.4 የብየዳ ጥራት ቁጥጥር............................................................................................................ 87

የቅጅ መብት የመሠረታዊ ብየዳ ማሰልጠኛ ሞጁል ዕትም -1

የቅጅ መብት የመሠረታዊ ብየዳ ማሰልጠኛ ሞጁል ዕትም -1

አብክመ - አማራ ብሔራዊ ክሌሊዊ መንግስት

SMAW- Shielded Metal Arc Welding (በተሸፇነ ብረት አርክ ብየዲ)

GMAW- Gas Metal Arc Welding (በጋዜና ብረት አርክ ብየዲ)

GTAW- Gas Tungsten Arc Welding (በጋዜና ተንግስተን አርክ ብየዲ)

ASME- American Society of Mechanical Engineers (የአሜሪካዊያን ሜካኒካሌ ማህነዱሶች ማህበር)

TTLM- Training, Teaching and Learning Module (ማሰሌጠና፣ማስተማሪያኛ መማሪያ ሞጁሌ)

PPE- Personal Protective Equipment (ግሌ ዯህንነት መጠበቂያ ትጥቅ)

DCEN- Direct current electode negative (ቀጥተኛ ኮረንቲ ኤላክትሮዴ ኔጋቲቭ)

DCEP- Direct current electrode positive (ቀጥተኛ ኮረንቲ ኤላክትሮዴ ፖ዗ቲቭ)

DT-destructive Testing (አፌራሽ የሆነ ም዗ና)

NDT- Non-Destructive testing (አፌራሽ ያሌሆነ ም዗ና)

የቅጅ መብት የመሠረታዊ ብየዳ ማሰልጠኛ ሞጁል ዕትም -1

ይህ ሞጁሌ በዋናነት የሚያተኩረው በመሠረታዊ የብየዲ አሰራር ሂዯት መርሆች

የስሌጠና ሞጁለ ዓሊማዎች፡-

 የአርክ ብየዲ ሂዯት አስፇሊጊነትን መሇየት

ይህ ሞጁሌ በውጤታማነት ሇመጠቀም ሰሌጣኞች የሚከተሇውን የሞጁሌ መመሪያ መከተሌ

1. በእያንዲንደ ክፌሌ/ርዕስ/ ውስጥ የተጻፇውን መረጃ ያንብቡ፡፡

የቅጅ መብት የመሠረታዊ ብየዳ ማሰልጠኛ ሞጁል ዕትም -1

የቅጅ መብት የመሠረታዊ ብየዳ ማሰልጠኛ ሞጁል ዕትም -1

 የብየዲ ሂዯት አስፇሊጊነት

ይህ ክፌሌ በሽፊን ገጹ ሊይ የተገሇጹትን የትምህርት ውጤቶችን እንዴታገኙ ይረዲሌ።