በአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር

የስራ ዕድል ፈጠራና ኢንተርፕራይዝ ልማት ቢሮ

ከማዕከል እስከ ወረዳ ያሉ ባለሙያዎች የክህሎት ክፍተት እና የስልጠና

ፍላጎት ዳሰሳ ጥናት

በስራ ዕድል ፈጠራ እና አንድ ማዕከል ዳይሬክቶሬት የተዘጋጀ

አብርሃም ዘሪሁን abrish248@gmail.com

ተስፋዬ ኢዶሳ

ነሐሴ፣ 2013
አዲስ አበባ

1
ii
 ማውጫ
ርዕስ ገጽ
ማውጫ .................................................................................................................................... iii
የሰንጠረዥ ማውጫ ..................................................................................................................... iii
አጭር አጠቃል(Abstracts) ......................................................................................................... iv
1. መግቢያ ................................................................................................................................. 1
1.1. ታሪካዊ ዲራ ..................................................................................................................... 1
1.2. የችግሩ ማብራሪያ ............................................................................................................ 2
1.3. የጥናቱ ዓሊማ ................................................................................................................... 5
1.4. የጥናቱ ዜርዜር ዓሇማዎች ................................................................................................ 5
1.5. የጥናቱ ጥያቄዎች ............................................................................................................ 5
1.7. የጥናቱ ጠቀሜታ.............................................................................................................. 5
1.8. የጥናቱ ወሰን.................................................................................................................... 6
2. የጥናቱ ዗ዳ(Method of the Study) ....................................................................................... 6
2.1. የጥናቱ ተሳታፊዎች(Participants or Samples of the Study)......................................... 6
2.2. የመረጃ መሰብሰቢያ ዗ዳዎች(Data Gathering Tools and Instruments) ......................... 7
2.3. የመረጃ አሰባሰብ ሂዯት(Procedures of Data Collection) ................................................ 8
2.4. የመረጃ መተንተኛ ዗ዳዎች(Data Analysis Techniques) ................................................ 9
3. ውጤት ትንተና ...................................................................................................................... 9
3.1. የጥናቱ ተሳታዎች አጠቃሊይ መረጃዎች ............................................................................. 10
3.2. አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ፤ የኢንተርፕሩነሪያሌ ብቃቶችና ዴጋፍ አስጣጥ እና የንግዴ
ሌማት አገሌግልት ዴጋፍ አሰጣጥ.......................................................................................... 27
3.2.1. አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ .................................................................................... 28
3.2. 2. የኢንተርፕሩነሪያሌ ብቃቶች ..................................................................................... 32
3.2.3. የኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ መስጠት ............................................................................ 33
3.2.4. የንግዴ ሌማት አገሌግልት መስጠት ............................................................................ 35
3.3. ዋና ዋና ግኝቶች............................................................................................................ 39
4. ማዯማዯሚያ እና የመፍትሔ ሃሳቦች ..................................................................................... 42
4.1. ማዯማዯሚያ .................................................................................................................. 42
4.2. የመፍትሔ ሃሳቦች .......................................................................................................... 43
ዋቢ ማጣቀሻዎች (References) ................................................................................................ 44
አባሪ፡- ሇባሇሙያዎች የተ዗ጋጀ የጹሁፍ መጠይቅ ...................................................................... 45

iii
የሰንጠረዥ ማውጫ
ሰንጠረዥ1፡- በስራ ዕዴሌ ፈጠራና ኢንተርፕራይዜ ሌማት ቢሮ ከማዕከሌ እስከ ወረዲ
ያለ ............................................................................................................................... 7
ሰንጠረዥ 2፡- የመሇኪያዎች ይ዗ታዊ ወጥነት/Internal consistency/ ............................ 8
ሰንጠረዥ 3፡- የጥናቱ ተሳታፊዎች አጠቃሊይ መረጃዎች ............................................ 10
ሰንጠረዥ 4፡- የንግዴ ሌማት አገሌግልት እና የኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ
ሇኢንትርፕራይዝች መስጠት........................................................................................ 12
ሰንጠረዥ 5፡- ከአሁን በፊት የተሰጡ ስሌጠናዎች ዴግግሞሽ ከክፍሇ ከተሞች አንጻር . 15
ሰንጠረዥ 5፡- ሊሇፉት ሁሇት ዓመታት የተሰጡ ሥሌጠናዎች ዴግግሞሽ ..................... 17
ሰንጠረዥ 6፡- የስሌጠና ፍሊጎት ከክፍሇ ከተሞች አኳያ ............................................. 20
ሰንጠረዥ 7፡- የስሌጠና ፍሊጎት ከ 3ቱ መዋቅር አኳያ ሲታይ .................................... 24
ሰንጠረዥ 8፡- አማራጭ የስራ ዕዴሌ ሌየታ አማካይ ውጤት እና መዯበኛ ሌይይት .... 28
ሰንጠረዥ 9፡- የኢንተርፕሩነሪያሌ ብቃቶች አማካይ ውጤት እና መዯበኛ ሌይይት .. 32
ሰንጠረዥ 10፡- የኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ አሰጣጥ አማካይ ውጤት እና መዯበኛ
ሌይይት ...................................................................................................................... 33
ሰንጠረዥ 11፡- የንግዴ ሌማት አገሌግልት አማካይ ውጤት እና መዯበኛ ሌይይት ..... 35
ሰንጠረዥ 12፡- የአራቱ ዗ርፎች አማካይ ውጤት እና የመዯበኛ ሌይይት ንጽጽር ....... 38

iii
አጭር አጠቃል(Abstracts)
በ዗መናዊ የሰው ሀበት አስተዲር እና አያያዜ የሰራተኞችን አቅም እና ክህልት እየፈተሹ
ስሌጠና መስጠት ተቋማዊ አሰራርን ከማዲበር አሌፎ ውጤታማ ያዯርጋሌ፡፡ ስሌጠናዎች
ሲሰጡም የክህልት ክፍተትን በመሇየት እና ፍሊጎትን መሰረት ያዯረገ መሆን አሇበት፡፡
በመሆኑም የዙህ የዲሰሳ ጥናት መሰረታዊ ዓሊማ በአዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር የስራ
ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ ከማዕከሌ እስከ ወረዲ ያለ ባሇሙያዎች
ያሇባቸውን የክህልት ክፍተት እና የስሌጠና ፍሊጎት መሇየት ነው፡፡ ጥናቱ በባህሪው
መጠናዊ/quntitave/ ነው፡፡ ባሇ5 ጫፍ ሉከረት እስኬሌ የሚሇኩ የጹሁፍ መጠይቅ
በማ዗ጋጀት 228 ከሚሆኑ የጥናቱ ተሳታፊዎች በምዯባ ንሞና ዗ዳ(Quota Sampling)
በመምረጥ መረጃ በመሰብስብ ገሊጭ እስታቲሰቲክስ በመጠቀም ትንተና ተሰርቷሌ፡፡
በጥናቱ መሰረት በአዱስ አበባ ከተማ አስተዲር የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች
ሌማት ቢሮ ይሰጡ የነበሩ ስሌጠናዎች በዋናት ትኩረት ያዯረጉት በፖሉሲሰዎች፣ ዯምቦች፣
ማንዋልች እና አሰራሮች ሊይ ነበር፡፡ ይህም ሆኖ ከግማሽ በሊይ የሚሆኑት የጥናቱ
ተሳታዎች ባሇፉት ሁሇት ዓመታት ስሌጠና አሌወሰደም፡፡ እንዱሁም እጅግ የሚበዘት
ባሇሙያዎች ሇኢንተርፕራይዝች የንግዴ ሌማት አገሌግልት ሰጠተው አያውቁም፡፡
በተመሳሳይ ሁኔታ ከጥናቱ ተሳታፊዎች ከግማሽ በሊይ የሚሆኑት የኢንተርፕሩነሪያሌ
ዴጋፍ አሌስጡም፡፡ አበዚኞቹ የጥናቱ ተሳታፊዎች አማረጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ/ቢዜነስ
ፕሊን ዜግጅት፣ በኢንተርፕሩነርሽፕ ዴጋፍ መስጠት፣ የንግዴ ሌማት አገሌግልት መስጠት
እንዱሁም በጥቃቅን እና አነስተኛ ፖሉሲዎች፣ እስትራቴጂዎች፣ ማኑዋልች እና አሰራሮች
ሊይ የክህልት ክፍተቶች እንዲለባቸው ገሌጸዋሌ፡፡ የጥናቱ ውጤት እንዯሚሳየው የማዕከሌ
ባሇሙያዎች በኢንተርፕሩነርሽፕ፣ ቢዜነስ ፕሊን ዜግጅት/ አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ
እና የንግዴ ሌማት አገሇግልት አሰጣጥ እንዯ ቅዯም ተከተሊቸው የስሌጠና ፍሊጎት
ሲያሳዩ፤ የክፍሇ ከተማ እና የወረዲ ባሇሙያዎች በጥቃቅን እና አነስተኛ ፖሉሲዎች፣
እስትራቴጂዎች፣ ማኑዋልች እና አሰራሮች፣ ኢንተርፕሩነርሽፕ እና የቢዜነስ ፕሊን
ዜግጅት/አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ እንዯ ቅዯም ተከተሊቸው የስሌጠና ፍሊጎት
አሳይተዋሌ፡፡ በመሆኑም የክህልት ክፍተትን እና ፍሊጎት መሰረት ያዯረገ ስሌጠና
በመስጠት የፋይዲ ግምገማ ቢዯረግ አበርክቶው ከፍ ያሇ ነው፡፡ የአዱስ አበባ ከተማ
አስተዲዯር የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ እና በስሩ ያለ ክፍሇ
ከተሞች ሇባሇሙያዎች በኢንተርፕሩነርሽፕ፣ በቢዜንስ ፕሊን ዜግጅት/ አማራጭ የስራ
ዕዴልች ሌየታ፣ በንግዴ ሌማት አገሌግልት እንዱሁም በተሇይ ሇክፍሇ ከተማ እና ሇወረዲ
ባሇሙያዎች በጥቃቅን እና አነስተኛ ፖሉሲዎች፣ እስትራቴጂዎች፣ ማኑዋልች እና
አሰራሮች፣ ሊይ ያተኮረ ስሌጠና ቢሰጥ ተቋማዊ አፈጻጸምን ማሻሻሌ ይችሊሌ፡፡ የመንግስት
ግዘፍ ፕሮጀክቶችም ሇባሇሙያዎች በኢንተረፕሩነርሽፕ፣ ቢዜነስ ፕሊን ዜግጅት፣ አማራጭ
የስራ ዕዴልች ሌየታ እና የንግዴ ሌማት አግሌግልት ዴጋፍ አሰጣጥ በሰነዴ የታገ዗ ሰፊ
ስሌጠና መስጠት ቢችሌ የሚሰሩ ስራዎች ውጤታማ እንዱሆኑ ያግዚሌ፡፡ በተጨማሪም
ከማዕከሌ እስከ ወረዲ ያለ ባሇሙያዎች የክህልት ክፍተቶቻቸውን በራሳቸው ጥረት
ሇማረም አስፈሊጊ መጽሃፎችን እንዱያነቡ፣ ቪዱዎችን እንዱመሇከቱ እና አጫጭር
ስሌጠናዎች ሊይ ቢሳተፉ በስራቸውም ሆነ በግሌ ኖሯቸው ስኬታማ መሆን ይችሊለ፡፡
ቁሌፍ ቃሊት፡- ቢዜነስ ፕሊን ዜግጅት/አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ፣ ኢንተርፕሩነሪያሌ
ዴጋፍ፣ የስሌጠና ፍሊጎት፣ የንግዴ ሌማት አገሇግልት አሠጣጥ፣ የክህልት ክፍተት፡፡

iv
1. መግቢያ

1.1. ታሪካዊ ዲራ

በኢትዮያጵያ የጥቃቅን እና አነስተኛ ተቋማት ማዯራጀት እና መዯገፍ የተጀመረው ከዚሬ

80 ዓመታት በፊት ነው፡፡ በንጉሱ ዗መን በ1934 ዓ.ም “የግርማዊ እተጌ መነን እጅ ጥበብ
ት/ቤት” በወቅቱ ዕዯጥበባት እና የጎጆ ኢንደስትሪ ተብሇው የሚጠሩ ተቋማትን ሇመዯገፍ
ተመስርቶ ነበር፡፡ በ1969 ዓ.ም “የአነስተኛ ኢንደስትሪዎች እዯጥበባት ማስፋፊያ
ዴርጅት” የሚሌ ስያሜ በመያዜ በትናንሽ የንግዴ ስራዎች የተሰማሩ ግሌሰቦችን መዯገፍ
እና ማብቃት ትኩረት አዴርጎ የሚሰራ ተቋም ነበር፡፡ ይህ ተቋም እስከ 1990 ዓ.ም
አገሌግልት ሲሰጥ ቆይቷሌ፡፡ ከ1990 ዓ.ም ጀምሮ ዯግሞ በንግዴ እና ኢንደስትሪ
ሚኒስቴር ስር “የፌዯራሌ የጥቃቅን እና አነስተኛ ንግዴ ስራዎች ሌማት ዯርጅት” የሚሌ
ስያሜ ያሇው ተቋም ተመስርቶ ሇበርካታ ጊዛያት ዕዯጥበባት እና የጎጆ ኢንደስትሪ ይባለ
የነበሩ ተቋማት የጥቃቅን እና አነስተኛ ኢነተርፕራይዜ በመባሌ እንዱታወቁ ተዯርጓሌ
(የፌዯራሌ የከተሞች የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ምግብ ዋስትና ኤጀንሲ [ፌከስዕፈምዋኤ]፣
2013)፡፡ በተሇይ ከ1998 ዓ.ም ጀምሮ የጥቃቅን እና አነስተኛ ተቋማት መፍጠር
ማዯራጀት፣ መዯግፍ እና ማሸጋገር በማሇም ሰፊ ይ዗ት ያሇው የፖሉሲ ሰነዴ ተ዗ጋጅቶሇት
እስከ ወረዲ ዴረስ መዋቅር በመ዗ርጋት በርካታ ስራ ሲሰራ ቆይቷሌ፡፡

የአዱስ አበባ ከተማ አሰተዲዯርም የጥቃቅን እና አነስተኛ ተቋማትን ሇመገንባት እና

ሇማሸጋገር ሰፊ ጥረት ሲያዯርግ ቆይቷሌ፡፡ ቀዯም ሲሌም ተቋሙ የጥቃቅን እና አነስተኛ
ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ የሚሇውን ስያሜ ወዯ ስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና
ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ በሚሌ ስያሜ በመቀየር በ11 ክፍሇ ከተሞች እና 124
ወረዲዎች መዋቅሩን ዗ርግቶ በመስራት ሊይ ይገኛሌ፡፡ ከማዕከሌ እሰከ ወረዲ 4500
የሚሆኑ ሰራተኞች አለት፡፡ ይህ የሰራተኛ ቁጥር ግዘፍ ቢመስሌም “በ2022 ሰፊ የስራ
ዕዴሌ የፈጠሩ ተወዲዲሪና ሇኢንደስትሪ ዕዴገት መሰረት የጣለ ኢንተርፕራይዝች
ከተስፋፉባቸው የአፍሪካ ከተሞች ቀዲሚ ሆኖ ማየት” በሚሌ ሇያ዗ው ርዕይ ስኬት
ያንስበታሌ እንጂ አይበዚበትም፡፡ ቢሮው የያ዗ውን ርዕይ ከግብ ሇማዴረስ ሁሇት መሰረታዊ
ስትራቴጅካዊ የትኩረት መስኮች አለት፡፡ የመጀመሪያው ዗ሊቂ የስራ ዕዴሌ መፍጠር
ሲሆን ሁሇተኛው ዯግሞ ኢንተርፕራይዝችን ማሌማት ነው፡፡ ቢሮው ስራ ፈሊጊዎች

1
የክህልት ስሌጠና እንዱያገኙ ማመቻት፤ ሇስራ ፈሊጊዎች የስራ ዕዴሌ መፍጠር፣ የስራ
ዕዴሌ የሚፈጠርባቸውን የስራ መስኮችን በጥናት መሇየት፣ ሇስራ ፈሊጊዎች እና ነባር
ኢንተርፕራይዝች የብዴር አገሌግልት ማመቻቸት፤ የገበያ ትስስር መፍጠር፤ የመስሪያ
ቦታዎች በመገንባት በአነስተኛ ኪራይ ማስተሊፍ፤ የመሳሪያ ሉዜ አገሌግልት እንዱያገኙ
ማመቻት፤ የተሻሻለ ቴክኖልጂዎችን ማስተዋወቅ እና የከተማዋን የዴሃ ዴሃ ኗሪዎች
የምግብ ዋስትናቸውን እንዱያረጋግጡ መዯግፍ ከዋና ተግባሮቹ መካከሌ ናቸው፡፡

በመሆኑም ተቋሙ ዋና ተግባሮቹን በብቃት ሇመፈጸም እና የያ዗ውን ርዕይ ከግብ

ሇማዯረስ፤ የሰራተኛው የመፈጸም አቅም ከፍተኛ ሚና ይጫወታሌ፡፡ በ዗መናዊ የሰው
ሀብት አስተዲር እና አያያዜ የትኛውም ተቋም ሇሰራተኞቹ የስራ አካባቢ ምቹነት፣ ክህልት
እና እውቀት ግንባታ አብዜቶ መስራት አሇበት፡፡ ሰራተኛው ስሇሚሰራው ስራ በቂ የሆነ
ዕውቀት መያዜ ይኖርበታሌ፡፡ ሥሇሆነም በየገዛው የሰራተኞችን የክህልት ክፍተት እየሇዩ
በአጭር እና በረጅም የስሌጠና ጊዛ ወይም በስራ ሊይ ስሌጠና ማብቃት አስፈሊጊ ነው፡፡
በዙህ መነሻነት በ2014 በጀት ዓመት ከማዕከሌ እስከ ወረዲ ያለ ባሇሙያዎች ያሇባቸው
የክህልት ክፍተት መሇየት በማስፈሇጉ እና ክፍተቱን ሇመሙሊት ሥሌጠናዎችን
ሇመስጠት ይህ የዲሰሳ ጥናት ሉ዗ጋጅ ችሎሌ፡፡

1.2. የችግሩ ማብራሪያ

አዱስ አበባ ከተማ በኢትዮጵያ ግዘፏና ዋና ከተማ ነች፡፡ በሚኖርባት የህዜብ ብዚት፣ በስራ
ፈሊጊ ብዚት፣ በምታንቀሳቅሰው የኢኮኖሚ መጠን እና በማህበራዊ ተጽኖ ከላልች ከተሞች
በብዘ እጥፍ የምትበሌጥ ናት፡፡ በኢትዮጵያ ማዕከሊዊ እስታስቲክስ የ2013 ዓ.ም ግምት

መሰረት 3,859,638 ህዜብ ይኖርባታሌ(CSA,2013)፡፡ ይህም ላልች 10 የክሌሌ

መቀመጫ ከተሞች ተዯምረው ካሊቸው የህዜብ ቁጥር ይበሌጣሌ፡፡ አንዲንዴ ጥናቶች

እንዯሚያመሇክቱት በኢትዮጵ የስራ አጥነት ምጣኔው በ2013 ዓ.ም 21.6% ሲሆን
በከተሞች 18.7 እንዯ አዱስ አበባ ዯግሞ ከዙህ በሊይ ይሆናሌ ተብል
ይገመታሌ(ፌከስዕፈምዋኤ፣ 2013)፡፡ የስራ አጥነት ምጣኔው ከፍተኛ የሆነው የተፈጥሯዊ
የህዜብ ቁጥር ምጣኔው መጨምሩ አንዴ ምክንያ ነው፡፡ በየዓመቱ ከግሌ እና ከመንግስት
ዩኒቨርሰቲዎች እና ኮላጆች የሚመረቀው አዱስ የሰው ኃይሌ አዱስ አበባ ውስጥ የስራ
ፈሊጊው መጠን እንዱጨምር አዴርጎታሌ፡፡ ላሊው ከክሌልች ወዯ አዱስ አበባ የሚዯረገው

2
ፍሌሰት ከፍተኛ መሆኑም ሇስራ አጥነት ምጣኔው ከፍተኛ መሆን የራሱ ሆነ ጉሌህ
አበርክቶ አሇው፡፡

በከተማው የሚታየውን ከፍተኛ የሆነ የስራ አጥነት ቁጥር የተሇያዩ አማራጮችን

በመጠቀም ወዯ ስራ ማስገባት በመንግስት በኩሌ ሌዩ ትኩረት ተሰጥቶታሌ፡፡ ከዙህ አኳያ
የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ ካለት ሁሇት እስትራቴጅካዊ
መስኮች አንደ ”዗ሊቂ የስራ ዕዴሌ መፍጠር” በመሆኑ የስራ አጥነት ምጣኔውን ከመቀነስ
ባሻገር አውንታዊ የሆነ ማህበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ ጠቀሜታው የጎሊ ነው፡፡ አዲዱስ ስራ
ፈሊጊዎችን ወዯ ስራ ሇማስገባት የኢንተርፕርንርሽፕ እና የክህልት ስሌጠና ማማቻቸት፣
አማራጭ የስራ ዕዴልችን በጥናት መሇየት፣ ሇስራ መነሻ የሚሆን ካፒታሌ የሚገኝበትን
ማመቻቸት ቁሌፍ ተግባሩ ነው፡፡

አዱስ ኢንተርፕራይዝችን በመፍጠር ከሚፈጠረው የስራ ዕዴሌ ጎን ሇጎን ነባር

ኢንተርፕራይዝች በአግባቡ ከሇሙ ሰፊ የስራ ዕዴሌ መፍጠር ይችሊለ፡፡ በዙህ መሰረት
የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ ካለት ሁሇት እስትራቴጅካዊ
መስኮች ሁሇተኛው የትኩረት መስክ ”ኢንተርፕራይዝችን ማሌማት” ስሇሆነ
ኢንትርፕራይዝችን በብዘ ቁጠር መፍጠር፣ የተፈጠሩትን ዯግሞ በአግባቡ እየዯገፉ ጥቃቅን
ኢንተርፕራይዝችን ወዯ አነስተኛ ኢንተርፕራይዜነት፣ አነስተኞችን ወዯ መካከሇኛ እና
ትሊሇሌቅ ኢንደስትሪ በማሸጋገር መጠነ ሰፊ የስራ ዕዴሌ መፈጠር እንዱሁም የኢኮኖሚ
ዕዴገትም ማረጋገጥ ይቻሊሌ፡፡

ሇሁለም ከሊይ ሇተጠቀሱት ተግባራት ስኬት የሰው ኃይለ አስተዋጽኦ ከፍተኛ ነው፡፡
ይህን ከግምት ውስጥ በማስገባት የአዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር ስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና
ኢንተርፕራይዝች ቢሮ ከ2011 በጀት ዓመት ጀምሮ ከማዕከሌ እስከ ወረዲ ያለ
ባሇሙያዎችን የተሇያዩ ስሌጠናዎች እንዱያገኙ ሲያዯርግ ቆይቷሌ፡፡ በ2011 በጀት ዓመት
በአማከሪ ዴርጅቶች አማካኝነት የማይንዴ ሴት(የስራ ዜግጁነት ወይም የአዕምሮ ውቅር)
ስሌጠናዎች በሰፊ ዜግጅት ተሰጥቷሌ፡፡ በተጨማሪም ሇዕሇታዊ ተግባራት ክንውን
የሚያግዘ ስሌጠናዎች ሇከተማ፣ ሇክፍሇ ከተማ እና ሇወረዲ ሙያተኞች ሲሰጥ ቆይቷሌ፡፡
ሇአብነትም በ2013 በጀት ዓመት ሇ15 የከተማ ሙያተኞች በጥቃቅን እና አነስትኛ
ኢንተርፕራይዝች ሌማት ፖሉሲ እና እስትራጂ፣ የስራ ዕዯሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች
አፈጻጸም ጋይዴ ሊይን፣ ኢንትፕራይዝች ተሞክሮ ቅመራ፣ የዕዴገት ዯራጀ አሰጣጥ
ማኑዋሌ፣ የሂሳብ መዜገብ አያያዜ፣ የአንዴ ማዕከሌ አገሌግልት አሰጣጥ እና በመሳሰለት
3
዗ርፎች ሊይ 15 ቀን የፈጀ ስሌጠና ተሰጥቷሌ፡፡ በዙህ ተዋረዴ ሇ107 የክፍሇ ከተማ
ባሇሙያዎች ስሌጠናው ተሰጥቶ ነበር፡፡ ይህ ስሌጠና ሰፊ መዋሇ ንዋይ እና ሀብት
የፈሰሰበት ቢሆንም ስሌጠናው ያስገኘው ውጤት በቅርብ ክትትሌ ካሇመገምገሙም ባሻገር
የስሌጠና ፍሊጎት ዲሰሳ ጥናት ሳይዯርግ የተሰጠ በመሆኑ በሰራተኛው ፍሊጎት እና
በትክክሌም ክፍተትን መሰረት ያዯረገ ስሇመሆኑ ማረጋገጥ አይቻሌም፡፡

ላሊው እስካሁን ሲሰጡ የነበሩ ስሌጠናዎች በመሰረታዊነት እና በብዚት ትኩረት ያዯረጉት

ህጎችን፣ ዯንቦችን እና መመሪያዎችን ነበር፡፡ ዗ርፉ ዯግሞ ከተሇመደ አዯርግ አታዴርግ
ህጎች ባሻገር ስራ ፈሊጊ ዛጎች ፈጠራ፣ ጽናት፣ አርቆ አሳቢነት፣ ችግር ተጋፋጭነትን እና
የአሸናፊነት መንፈስ ተሊብሰው ወዯ ስራ እንዱገቡ ሇማዯረግ ጥበብ ይጠይቃሌ፡፡ ሇነባር
ኢንተርፕራይዝችም አስተማማኝ ዴጋፎችን ሇመስጠት፤ የኦዱት አገሌግልት፣ አማራጭ
የስራ ዕዴልች ሌየታ፣ የአዋጭነት ጥናት ሇማዴረግ ወይም ሇማማከር፣ የፋይንንስ አቅረቦት
ችግሮች የሚፈቱበትን አስተማማኝ ዴጋፍ ሇመስጠት አማራጭ የስራ ዕዴልችን የመሇየት
ስሌት፣ አሰተማማኝ እና አዋጭ የንግዴ ስራ ዕቅዴ ወይም ቢዜነስ ፕሊን
ሇማ዗ጋጀት/ሇማማከር፣ በቀሊለ ሉተገበር የሚችሌ የንግዴ ሌማት አገሌግልት መስጠት እና
ከሁለም በሊይ ዗ርፈ ብዘ የሆኑ ኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ ሇመስጠት ብቃት ስፈሌጋሌ፡፡

በተጨማሪም የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ ንግዴ ተኮር ስራ

ፈጣሪዎች(Commercial Entrepreneurs) እና ማህበራዊ ተኮር (Social Entrepreneurs)
የሚፈጠሩበት ዗ርፍ በመሆኑ ቢቻሌ ከስራ ፈጣሪዎች እና ፈሊጊዎች ፍሊጎት፣ ብቃት፣
ተነሳሽነት እና ቁርጠኝነት ከፍ ያሇ አቅም ያሇው ባሇሙያ ማፍራት ካሌተቻሇ በስራ ፈሊጊ
ዛጎች የሚቀርቡ ጥያቄዎችን በበቂ ሁኔታ ማስተናገዴ ሚችሌ ባሇሙያ መኖር አሇበት፡፡
ይህ ባሇመኖሩ ተቋሙ የተቋቋመሇትን አሊማ ሇማከናወንና ሇማሳካት ይቸገራሌ፡፡
በመሆኑም ሁሇንተናዊ ብቃትና ክህልት ያሇው አመራርና ባሇሙያ ማፍራት አስፈሊጊ
ይሆናሌ፡፡

በመጨረሻም የአዱስ አበባ ግዘፍ ፕሮጀክቶች አማካሪ ዴርጅት በንግዴ ሌማት፣ አማራጭ
የስራ ዕዴልች ሌየታ እና ኢንተርፕሩነርሽፕ ዘሪያ ስሌጠናዎችን ሇማመቻቸት በመፈሇጉ
ይህንንም በአካሌ በመገኘት ስሇገሇጹሌን በአዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር ስራ ዕዴሌ
ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ ከማዕከሌ እስከ ወረዲ ያለ ባሇሙያዎችን
የክህልት ክፍተት እና የስሌጠና ፍሊጎት በመሇየት ይህ የዲሰሳ ጥናት ተ዗ጋጅቷሌ፡፡

4
1.3. የጥናቱ ዓሊማ

ይህ ጥናት በዋናነት በአዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና

ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ ከማዕከሌ እስከ ወረዲ ያለ ባሇሙያዎች ያሇባቸውን
የክህልት ክፍተት እና የስሌጠና ፍሊት ሇመሇት ያሇመ ነው፡፡

1.4. የጥናቱ ዜርዜር ዓሇማዎች

 በአዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት

ቢሮ ከማዕከሌ እስከ ወረዲ ያለ ባሇሙያዎች ያሇባቸውን የክህልት ክፍተት
መሇየት፤
 በአዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት
ቢሮ ከማዕከሌ እስከ ወረዲ ያለ ባሇሙያዎች የስሌጠና ፍሊጎታቸውን መሇየት፡፡

1.5. የጥናቱ ጥያቄዎች

 በአዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት

ቢሮ ከማዕከሌ እስከ ወረዲ ያለ ባሇሙያዎች ያሇባቸው የክህልት ክፍተት ምንዴን
ነው?
 በአዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት
ቢሮ ከማዕከሌ እስከ ወረዲ ያለ ባሇሙያዎች የስሌጠና ፍሊጎታቸው ምንዴን ነው?

1.7. የጥናቱ ጠቀሜታ

ይህ ጥናት በአዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች

ሌማት ቢሮ በ11ደ ክፍሇ ከተሞች እና በ121 ወረዲዎች ይጠቀሙበታሌ፡፡ ከማዕከሌ እስከ
ወረዲ ያሇው የመንግስት መዋቅር የባሇሙያዎችን የክህልት ክፍተት እና የስሌጠና ፍሊጎት
በመሇየት ችግር ፈቺ ስሌጠናዎች እንዱሰጡ አመሊካች በመሆን ያገሇግሊሌ፡፡ በተጨማሪም
ባሇሙዎች በክህልት ክፍተታቸው እና በስሌጠና ፍሊጎታቸው መሰረት ስሌጠና እንዱያገኙ
ያስችሊሌ፡፡ በመጨረሻም የመንግስት ግዘፍ ፕሮጀክቶች አማካሪ ዴርጅት ሉሰጥ ያሰበውን
የሰሌጠና ክፍተትን እና ፍሊጎትን መሰረት ያዯረገ እንዱሆን ያስችሊሌ፡፡

5
1.8. የጥናቱ ወሰን

ይህ ጥናት በአካባቢያዊ ሁኔታ በአዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር ወሰንን የሚሸፍን ነው፡፡
በመዋቅር ዯረጃ ዯግሞ በአዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና
ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ በስሩ ያለ 11 ክፍሇ ከተሞች እና በ121 ወረዲዎች ሊይ
በተቀጠሩ ዓሊማ ፈጻሚ ባሇሙያዎች ሊይ ብቻ ትኩረት አዴርጓሌ፡፡

2. የጥናቱ ዗ዳ(Method of the Study)

2.1. የጥናቱ ተሳታፊዎች(Participants or Samples of the Study)

ጥናቱ የተከተሇው መጠናዊ የምርምር ዗ዳ ነው፡፡ በመጠናዊ ምርምር የንሞና ዛዳ እና

የናሙና መጠን በትኩረት እና በጥንቃቄ መሇየት አሇበት፡፡ የዙህ ጥናት አካሊይ በአዱስ
አበባ ከተማ አስተዲዯር በስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ ከማዕከሌ
እስከ ወረዲ የሚሰሩ ዓሇማ ፈጻሚ ባሇሙያዎች ናቸው፡፡ በሶስቱም መዋቅር የጽ/ቤት
ኃሊፊዎችን፣ አማካሪዎችን፣ ሹፌሮችን፣ ፀኃፊዎችን እንዱሁም ዴጋፍ ሰጪ ሰራተኞችን
ሳይጨምር ኣሊማ ፈጻሚዎች ብቻ 2600 ሰራተኞች ይሆናለ፡፡ ይህ ጥናት በአዱስ አበባ
ከተማ እና በስሩ ባለ 11 ክፍሇ-ከተሞች እና 121 ወረዲዎች ሊይ የሚሰራ በመሆኑ ዕዴሌ
ሰጪ የንሞና ዗ዳ ተጠቅሞ መረጃ ሇመሰብሰብ አስቸጋሪ ነው፡፡ ቢሮው በመዋቅር ዯረጃ
ሇሶስት ከመከፈለ ባሻገር በማዕከሌ ዯረጃ 8 ዲይሬክቶሬቶች እና 15 ቡዴኖች፣ በክፍሇ
ከተማ ዯረጃ 6 ቡዴኖች እና በወረዲ ዯረጃ ዯግሞ 3 ቡዴኖች አለት፡፡ ይህ ውስብስብ
ቅርጽ፣ ሰፊ አካባቢያዊ ሁኔታ እና በርካታ የጥናት አካሊይ ያሇው በመሆኑ የጥናቱን
ተሳታፊዎችን ሇመምረጥ ወሳኝ የንሞና ዗ዳን/non-probablity sampling) ተጠቅመናሌ፡፡
በመሆኑም የምዴብ ንሞና(quota sampling) ዗ዳን በመጠቀም 268 ባሇሙያዎች የጥናቱ
ተሳታፊዎችን ናሙና በመውሰዴ መረጃ መሰብሰብ ተችሎሌ፡፡ በማዕከሌ ዯረጃ 15 ቡዴኖች
ያለ ሲሆን ከእያንዲንደ ቡዴን አንዴ ሰው ተመርጧሌ፡፡ በክፍሇ ከተማ ዯረጃ ዯግሞ 6
ቡዴኖች ያለ ሲሆን ከ6 ቡዴኖች 2 ባሇሙያዎች ተሳታፊ ሆነውበታሌ፡፡ በአጠቃሊይ 121
ወረዲዎች ያለ ሲሆን ከእያንዲንደ ወረዲ አንዴ ባሇሙያ መጠይቁን እንዱሞሊ ተዯርጓሌ፡፡

በዙህ መሰረት በጠቅሊሊው 268 የናሙና መጠን የተወሰዯ ሲሆን 6 መጠይቆች በጥንቃቄ
ያሌተሞለ በመሆናቸው ውዴቅ ሲዯረጉ 34 መጠይቆች ዴግሞ ሳይመሇሱ በመቅረታቸው
228 የጸሁፍ መጠይቆች በአግባቡ የተሞለ፣ የተስተካከለ እና ሇትንታኔ ዜግጁ ሲሆኑ በ
መቶኛ ሲሰሊ 85% ምጣኔ ያሇው ይሆናሌ፡፡ ይህም የተሰበሰበው መጠይቅ በብዘ
6
የምርምር መጻህፍት 70% ምጣኔ መመሇስ አሇበት የሚሇውን ያሟሊ በመሆኑ የጥናቱ
ግኝቶች ሰንጠረዦችን እና አማካይ ውጤትን በመውሰዴ ተተንትነዋሌ፡፡

ሰንጠረዥ1፡- በስራ ዕዴሌ ፈጠራና ኢንተርፕራይዜ ሌማት ቢሮ ከማዕከሌ እስከ ወረዲ ያለ

? ? ? ? ? ? ?? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?? ? ? ? ? ??? ? ? ? ? ? ? ?? ? ? ? ? ?

የስራ ቡዴን የክፍሇ ከተማ የወረዲ ጠቅሊሊ ጠቅሊሊ የተተነተነ

ተ.ቁ ? ? ? ? ? ?
ብዚት ኮታ ኮታ የኮታ ዴምር ዴምር
1 ማዕከሌ 15 0 0 15 15
2 አራዯ 6 12 10 22 18
3 አ/ከተማ 6 12 10 22 6
4 ቂርቆስ 6 12 11 23 22
5 የካ 6 12 12 24 24
6 ሌዯታ 6 12 10 22 23
7 አቃቂ 6 12 13 25 13
8 ቦላ 6 12 11 23 23
9 ኮሌፌ 6 12 15 27 26
10 ን/ስሌክ 6 12 13 25 20
11 ሇሚኩራ 6 12 6 18 17
12 ጉሇላ 6 12 10 22 17
ዴምር 81 132 121 268 228
ምንጭ፡- ከቢሮው መዋቅር የተወሰዯ፣ 2013፡፡

2.2. የመረጃ መሰብሰቢያ ዗ዳዎች(Data Gathering Tools and Instruments)

የዙህ ጥናት መረጃ የተሰበሰበው በጽሑፍ መጠይቅ ነው፡፡ የጽሑፍ መጠይቁ የተ዗ጋጀው
ከቢ ፒ አር የጥናት ሰነድች እና ላልች ዗ርፉ የስራ ማስፈጸሚያ ማኑዋልች ነው፡፡
መጠይቁ ሁሇት ክፍልች አለት፡፡ የመጀመሪያው ክፍሌ መግቢያ፣ አጠቃሊይ የጥናቱ
ተሳታፊዎች የመረጃ፣ ጾታ፣ ዕዴሜ፣ የትምህርት ዯረጃ፣ የሚሰሩበት መዋቅር፣ የሚሰሩበት
ክፍሇ ከተማ፣ ኃሊፊነት፣ የስራ ሌምዴ፣ ከዙህ በፊት የነበረ የስሌጠና ተሳትፎ፣ የስሌጠና
ፍሊጎት የሚያካትት ሲሆን ክፍሌ ሁሇት ሊይ አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ፣
ሇኢንተርፕሩነርሽፕ ብቃቶች ዴጋፍ መስጠት እና ሇንግዴ ሌማት አገሌግልት ዴጋፍ
አሰጣጥን በተመሇከተ ጥያቄዎች ቀርበውበታሌ፡፡ መጠይቁ 43 ጥያቄዎች ባሇ 5 ጫፍ
አማራጭ የሉከርት መሇኪያ ይዞሌ፡፡ ይህም 5= በጣም እስማማሇሁ 4= እስማማሇሁ 3=
ሇመወሰን እቸገራሇሁ 2= አሌስማማም ሲያመሇክት 1= ዯግሞ በጭራሽ አሌስማምም
የሚሌ ያመሇክታሌ፡፡ የመጠይቁ አብዚኛው ጥያቄዎች ዜግ ሲሆኑ 2 ጥያቄዎች ብቻ ክፍት
ናቸው፡፡

7
2.3. የመረጃ አሰባሰብ ሂዯት(Procedures of Data Collection)

መረጃው የተሰበሰበው የክፍሇ ከተማ እና የወረዲ መዋቅርን በመጠቀም ነው፡፡ መጠይቁ

ሇክፍሇ ከተማ የስራ ዕዴሌ ፈጠራ ቡዴን መሪዎች በሃርዴ እና በሶፍት ኮፒ እንዱዯርስ
ከተዯረገ በኋሊ ሇ6ቱ ቡዴኖች እና ወረዲዎች በተሰጠ ኮታ መሰረት ከአርብ 30/11/13-
05/12/13 ባለት ጊዛያት ተሞሌቶ እንዱሰበሰብ ተዯርጓሌ፡፡

የጽሑፍ መጠይቆች ሇጥናቱ ተሳታፊዎች የተሰጡት አንዴ ጊዛ ብቻ እና በተመሳሳይ

ወቅት ነው፡፡ በዙህ ሊይ ተመስርቶ የተሰበሰበ መረጃ አስተማማኝነት ሇመገመት ይ዗ታዊ
ወጥነት/Internal consistency/ መሇኪያ ዗ዳ ብዘ ጊዛ ጥቅም ሊይ ይውሊሌ (ያሇው፣
2009)፡፡ ሇመሇኪያው ይ዗ታዊ ወጥነት ክሮንባኽ ወይም ኮፊሸንት አሌፋ ሇአስተማመኝነት
መገመቻ ዗ዳ ተጠቅመናሌ፡፡ ኮፊሸንት አሌፋ የአስተማማኝነት መገመቻ ዗ዳ
የተጠቀምነው መሊሾቹ የተሰጧቸው አማራጮች ባሇ 5 ነጥብ ሉከረት ስኬሌ በመሆናቸው
ነው፡፡ መሊሾቹ አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ ፣ ሇኢንተርፕሩነርሽፕ ብቃቶች ዴጋፍ
መስጠት እና ሇንግዴ ሌማት አገሌግልት ዴጋፍ አሰጣጥን በተመሇከተ ሇቀረቡሊቸው
ጥቄዎች የሰጧቸው ምሊሾች ይ዗ታዊ ወጥነት ከዙህ በታች በቀረበው ሰንጠረዥ
ቀርበዋሌ፡፡

ሰንጠረዥ 2፡- የመሇኪያዎች ይ዗ታዊ ወጥነት/Internal Consistency/

የኮፊሸንት አሌፋ
ተ.ቁ ዜርዜር የጥያቄዎች ብዚት ውሳኔ
መጠን
አማራጭ የስራ ዕዴልች
1 18 0.912 ቅቡሌ
ሌየታ
ኢንተርፕረነርሽፕ
2 10 0.854 ቅቡሌ
ብቃቶች
ኢንተርፐረነሪያሌ ዴጋፍ
3 5 0.924 ቅቡሌ
መስጠት
የንግዴ ሌማት አገሌግልት
4 15 0.922 ቅቡሌ
ዴጋፍ መስጠት
ጠቅሊሊ 48 0.958 ቅቡሌ
ምንጭ፡- ከመስክ መረጃዎች የተሰሊ፣ 2013፡፡

ሰንጠረዥ 1 የመጠይቁን ይ዗ታዊ ወጥነት በኮፊሸንት አሌፋ ወይም ክሮንባኽ ያሳያሌ፡፡

በብዘ ጥናቶች የክሮንባኽ አሌፋ መጠን 0.70 በሊይ ከሆነ ተቀባይነት አሇው፡፡ በዙህ
ጥናትም ተሰበሰቡ መረጃዎች ይ዗ታዊ ወጥነት በኮፊሸንት አሌፋ ወይም ክሮንባኽ ከ0.70

8
በሊይ ነው፡፡ ሇአብነት ያህሌ ኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ መስጠት 5 ጥያቄዎች ሲኖሩት
የኮፊሸንት አሌፋ ወይም ክሮንባኽ አሌፋ መጠኑ 0.924፣ የንግዴ ሌማት አገሌግልት
መስጠት 15 ጥያቄዎች ሲኖሩት የኮፊሸንት አሌፋ ወይም ክሮንባኽ አሌፋ መጠኑ
0.922፣ አማራጭ የስራ ዕዴሌ ሌየታ 18 ጥያቄዎች ሲኖሩት የኮፊሸንት አሌፋ ወይም
ክሮንባኽ አሌፋ መጠኑ 0.912፣ እንዱሁም በኢንተርፐሩነርሽፕ ብቃቶች 10 ጥያቄዎች
ሲኖሩት የኮፊሸንት አሌፋ ወይም ክሮንባኽ አሌፋ መጠኑ 0.854 መሆኑን የተገኘው
ውጤት ያሳይሌ፡፡ በጠቅሊሊው ዯግሞ ክሮንባኽ አሌፋ መጠኑ 0.958 ወይም 95.8
ፐርሰንት ሲሆን፣ ከሚጠበቀው 0.70 ክፍ ያሇ በመሆኑ የመሇኪያው ይ዗ታዊ ወጥነት
አስተማማኝ መሆኑን ያመሊክታሌ፡፡ በመሆኑም የተሰበሰቡት መረጃዎች በዙህ አግባብነት
መጠቀም ተችሎሌ፡፡

2.4. የመረጃ መተንተኛ ዗ዳዎች(Data Analysis Techniques)

የተሰበሰቡት መረጃዎችን ሇመተንተን ገሊጭ እስታስቲክስ (Descriptive Statistics)

ተጠቅመናሌ:: ይህ ዗ዳ ሰፊ መረጃ በአንዴነት ተጠቃል እና ተጨምቀው በሚወጡ ውስን
ቁጥሮች አማካኝነት የተጠኝዎችን አማካይ ባህሪ ሇመግሇጽ ያገሇግሊሌ፡፡ መቶኛ፣ አማካይ
ውጤት እና መዯበኛ ሌይይት ሇትንተና ተጠቅመናሌ፡፡

3. ውጤት ትንተና
ይህ የዲሰሳ ጥናት ትኩረት ያዯረገው በአዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር የስራ ዕዴሌ ፈጠራ
እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ ከማዕከሌ እስከ ወረዲ ያለ ባሇሙያዎች ያሇባቸው
የአሰራር ወይም የክህልት ክፍትት መሇየት እና የስሌጠና ፍሊጎቶችን በመሇየት ተገቢውን
ስሌጠና እንዱያገኙ ሇማዴረግ ያሇመ ነው፡፡ በዙህ ክፍሌ በጽሑፍ መጠይቅ የተሰበሰቡ
የመረጃዎች ውጤት የሚተነተንበት ይሆናሌ፡፡ መጀመሪያ የጥናቱ ተሳታፊዎች አጠቃሊይ
ሁኔታ፣ ጾታ፣ እዴሜ፣ የትምህርት ዯረጃ፣ የሚሰሩበት መዋቅር እና የስራ ክፍሌ፣ የስራ
ሌምዴ፣ ከዙህ በፊት የነበረ የስሌጠና ተሳትፎ፣ የተሰተፉባቸው የስሌጠና ዗ርፎች፣ በቀጣይ
መውሰዴ የሚፈሌጓቸው የስሌጠና አማራጮች ሲተነተን ቀጥልም አማራጭ የስራ ዕዴልች
ሌየታ፣ ኢንተርፕሩነርሽፕ ብቃቶች እና ዴጋፍ መስጠት እና ሇንግዴ ሌማት አገሌግልት
ዴጋፍ አሰጣጥን በተመሇከተ የሚተነተንበት ይሆናሌ፡፡

9
3.1. የጥናቱ ተሳታዎች አጠቃሊይ መረጃዎች

ሰንጠረዥ 3፡- የጥናቱ ተሳታፊዎች አጠቃሊይ መረጃዎች

ተ.ቁ አርዕስት ንጥሌ አርዕስት ብዚት በመቶኛ

ወ 151 66.2
ሴ 77 33.8
1 ፆታ ዴምር 228 100.0
18-34 ዓመት 147 64.5
35-45 ዓመት 67 29.4
46-60 ዓመት 14 6.1
2 ዕዴሜ ዴምር 228 100.0
ዱፕልማ 6 2.6
የመጀመሪያ ዱግሪ 186 81.6
የትምህርት
3 ሁሇተኛ ዱግሪ 36 15.8
ዯረጃ
ሶስተኛ ዱግሪ 0 0.00
ዴምር 228 100.0
ማዕከሌ 15 6.6
ክፍሇ ከተማ 138 60.5
የሚሰሩበት ወረዲ 75 32.9
4 መዋቅር ዴምር 228 100.0
ዲይሬክተር 3 1.3
ቡዴን መሪ 80 35.1
ባሇሙያ 145 63.6
5 ኃሊፊነት ዴምር 228 100.0
1-2 ዓመታት 25 11.0
3-4 ዓመታት 66 28.9
ከ5-10 ዓመታት 114 50.0
የአገሌግልት ከ10 ዓመታት በሊይ 23 10.1
6 ዗መን ዴምር 228 100.0
ሊሇፉት 2 አዎ 104 45.6
ዓመታት አሌተሳተፍኩም 124 54.4
የስሌጠና
228 100.0
7 ተሳትፎ ዴምር
ምንጭ፡- ከመስክ መረጃዎች የተሰሊ፣ 2013፡፡

ከሊይ የቀረበው ሰንጠረዥ ሶስት የጥናቱን ተሳታፊዎች አጠቃሊይ መረጃዎች ያሳያሌ፡፡

በዙህ መሰረት ከጾታ አንጻር ሁሇቱም ጾታዎች ተሳትፈውበታሌ፡፡ ከጥናቱ ተሳታፊዎች
151(66.2%) ሚሆኑት ወንድች ሲሆኑ ቀሪዎቹ 77(33.8%) ሴቶች ናቸው፡፡ ይህም ከግማሽ
በሊይ የሚሆኑት ጥናቱ ተሳታፊዎች ወንድች መሆናቸውን ያሳያሌ፡፡

10
ከዕዴሜ አንጻር ሲታይ ዕዴሜያቸው ከ18-34 ዓመት የሚሆናቸው 147(64.5%) ሲሸፍኑ፤
ከ35-45 ባሇው የዕዴሜ ክሌሌ በጥናቱ የተሳተፉ 67(29.4%) ሲሆኑ ከ46-60 አመት
የዕዴሜ ክሌሌ ያለት 14(6.1%) መሆናቸውን ከጥናቱ የተገኘ ውጤት ያሳያሌ፡፡

ከትምህርት ዜግጅት አኳያ የዙህ ጥናት ተሳታፊዎች 186(81.6%) ሚሆኑት የመጀመሪያ

ዱግሪ ያሊቸው ሲሆኑ 36(15.8%) ያህለ ሁሇተኛ ዱግሪ ሲኖራቸው ቀሪ ጥቂቶቹ 6(2.6%)
የሚሆኑት ዯግሞ ዱፐልማ ያሊቸው ናቸው፡፡ ሶስተኛ ዱግሪ እና ከዙያ በሊይ ትምህርት
ዜግጅት ያሊቸው በጥናቱ ሊይ አሌተሳተፉም፡፡
በዙህ ጥናት ከማዕከሌ እስከ ወረዲ የሚሰሩ ባሇሙዎች ተሳትፈዋሌ፡፡ በቁጥር ሲገሇጽም
138(60.5%)፣ 75(32.9%)፣ 15(6.6%) ያህለ በቅዯም ተከተሌ በክፍሇ ከተማ፣ ወረዲ እና
በማዕከሌ ዯረጃ የሚሰሩ ባሇሙያዎች ናቸው፡፡ በዙህ ጥናት ከተሳተፉት ውስጥ በክፍሇ
ከተማ ዯረጃ የሚገኙ ትሌቁን ዴርሻ ይ዗ዋሌ፡፡

በተመሳሳይ ሁኔታ ሰንጠረዥ ሶስት በጥናቱ ተሳታፊዎችን ኃሊፊነት ያመሊክታሌ፡፡

ሰንጠረዡ እንዯሚያሳው 145(63.6%) ያህለ ቡዴን መሪዎች፣ 80(35.1%) ያህለ
ባሇሙያዎች ሲሆኑ 3(1.3%) ያህለ ዲይሬክተሮች ናቸው፡፡

በስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት ዗ርፍ ከማገሌግሌ አኳያ የዙህ ጥናት
ተሳታዎች ከ5-10 ዓመታት ያገሇገለት 114(50%)፣ ከ3-4 ዓመታት ያገሇገለት
66(28.9%)፣ ከ1-2 ዓመታ ያገሇገለት 25(11%) እና ከ10 ኣመታ በሊይ ያገሇገለት
23(10.1%) መሆናቸውን ሰንጠረዡ ያሳያሌ፡፡

በመጨረሻም ባሇፉት ሁሇት ዓመታት በተቋሙ በተ዗ጋጀ ስሌጠና ከጥናቱ ተሳታዎች

ውስጥ ተሳታፊ የሆኑት 104(45.6%) ሲሆኑ በስሌጠና ያሌተሳተፉት 124(54.4%)
መሆናቸውን ያመሊክታሌ፡፡

11
ሰንጠረዥ 4፡- የንግዴ ሌማት አገሌግልት እና የኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ
ሇኢንትርፕራይዝች መስጠት

የተሰጠ ምሊሽ ዴግግሞሽ መቶኛ

አዎ 42 18.4
የንግዴ ሌማት አገሌግልት
አሌሰጠሁም 186 81.6
ሇኢንተርፕራይዝች ዴጋፍ መስጠት
ዴምር 228 100.0
አዎ 73 32.0
የኢንተርፕረነሪያሌ ዴጋፍ አሌሰጠሁም 155 68.0
ሇኢንተርፕራይዝች መስጠት ዴምር 228 100.0
ምንጭ፡- ከመስክ መረጃዎች የተሰሊ፣ 2013፡፡

የንግዴ ሌማት አገሌግልት ሇኢነተርፕራይዝች መስጠት አስፈሊጊ ነው፡፡ በመሆኑም በዙህ

ጥናት የተሳተፉ ባሇሙያዎች የንግዴ ሌማት አገሌግልት ሇኢንተርፕራይዝች ዴጋፍ
ስሇማዯረጋቸው ተጠይቀው ነበር፡፡ የጠሰጡት ምሊሾችም በሰንጠረዥ 2 ቀርበዋሌ፡፡ እጅግ
የሚበዘት የሰጡት ምሊሽ ግን ምን ዓይነት የንገዴ ሌማት አገሌግልት ሰጠተው
አያውቁም፡፡ በመቶኛ ሲገሇጽ ከ81.6% ይሆናሌ፡፡ ቀሪዎቹ 18.4% የሆኑት የንግዴ
ሌማት አገሌግልት ሰጥተዋሌ፡፡ በተመሳሳይ ሁኔታ የኢነተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ ማዴረግ
ኢንተርፕራይዝች ትረፋማ እና ቀጣሪ እንዱሆኑ የራሱ አስተዋጽዖ አሇው፡፡ ነገር ግን 68%
የሚሆኑት ምንም ዓይነት የኢነተርፐሩነሪያሌ ዴጋፍ አዴርገው አያውቁም፡፡

12
ሰንጠረዥ 5፡- ከአሁን በፊት የተሰጡ ስሌጠናዎች ዴግግሞሽ ከክፍሇ ከተሞች አንጻር

ክፍሇ- ከተማ
ዴምር
አራዲ አ/ከተማ ቂርቆስ የካ ሌዯታ አ/ቃሉቲ ቦላ ኮ/ቀራኒዮ ን/ስሌክ ጉሇላ ሇሚኩራ ማዕከሌ
ኢንተርፕረነርሽፕ ብዚት 4 1 1 0 0 1 0 1 0 2 2 2 14
18.2
በክ/ከ ዴረሻ% 44.4% 25.0% 8.3% 0.0% 0.0% 25.0% 0.0% 9.1% 0.0% 33.3% 18.2%
%

የንግዴ ሌማት ብዚት 1 0 1 0 3 0 0 0 0 2 1 4 12

አገሌግልት 18.2
በክ/ከ ዴረሻ% 11.1% 0.0% 8.3% 0.0% 30.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 16.7% 36.4%
%
ብዚት 0 1 1 1 1 0 1 0 0 3 2 1 11
ገበያ እና ግብይት
20.0 27.3
የጥናቱ በክ/ከ ዴረሻ% 0.0% 25.0% 8.3% 10.0% 0.0% 4.5% 0.0% 0.0% 33.3% 9.1%
% %
ተሳታዎች
የሂሳብ መዜገብ ብዚት 1 1 0 0 3 0 2 1 0 0 0 2 10
ከአሁን በፊት
አያያዜ በክ/ከ ዴረሻ% 11.1% 25.0% 0.0% 0.0% 30.0% 0.0% 9.1% 9.1% 0.0% 0.0% 0.0% 18.2%
ሥሌጠና
የወሰደባቸው ብዚት 0 0 0 0 1 0 3 0 0 1 0 1 6
ው ዗ርፎች ዯምበኛ አያያዜ
13.6
በክ/ከ ዴረሻ% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 10.0% 0.0% 0.0% 0.0% 9.1% 0.0% 9.1%
%
ቢዜነስ ፕሊን ብዚት 0 0 2 0 0 0 0 1 0 1 1 1 6
አ዗ገጃት በክ/ከ ዴረሻ% 0.0% 0.0% 16.7% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 9.1% 0.0% 9.1% 16.7% 9.1%

ኢንደስትሪ ብዚት 3 0 2 0 1 0 1 1 0 0 2 1 11

ኤክስትንሽን በክ/ከ ዴረሻ%

ብዚት 33.3% 0.0% 16.7% 0.0% 10.0% 0.0% 4.5% 9.1% 0.0% 0.0% 33.3% 9.1%
ፖሉሲ፣ በክ/ከ ዴረሻ% 5 1 9 3 8 3 17 7 0 8 2 5 68

15
 እስትራቴጂ፣ የአሰራ
60.0 77.3 72.7
ማንዋልች ብዚት 55.6% 25.0% 75.0% 80.0% 75.0% 63.6% 0.0% 33.3% 45.5%
% % %

በክ/ከ ዴረሻ% 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 0 0 7
ስራ አመራ
20.0
ብዚት 11.1% 0.0% 8.3% 10.0% 25.0% 4.5% 0.0% 0.0% 9.1% 0.0% 0.0%
%

ቢፒአር፣ ቢኤስ ሲ፣ በክ/ከ ዴረሻ% 3 0 3 0 0 1 5 2 0 0 0 0 14

ቶሜሽን 22.7
ብዚት 33.3% 0.0% 25.0% 0.0% 0.0% 25.0% 18.2% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%
%
ሙያዊ(ከተማ በክ/ከ ዴረሻ% 3 0 0 2 0 1 1 2 1 0 1 0 11
ግብርና፣ ንብ
ማነብ፣
40.0 100.0
ማኑፋክቸሪንግ..) ብዚት 33.3% 0.0% 0.0% 0.0% 25.0% 4.5% 18.2% 0.0% 16.7% 0.0%
% %
ኢንተርፕረነርሽፕ

ጠቅሊሊ ዴምር 9 4 12 5 10 4 22 11 1 11 6 11 106

ዴምሩ እና መቶኛ ከመሊሹቹ አንጻር ነው፡፡ ስሌጠና መውሰዴ የሚፈሇጉበት 1 ኮዴ ተሰጥቶታሌ፡፡
ምንጭ፡- ከመስክ መረጃዎች የተሰሊ፣ 2013፡፡

16
በክፈሇ- ከተማ ዯረጃ ከአሁን በፊት የተሰጡ ስሌጠናዎችን መሇየት በቀጣይ ሇሚሰጠው
ስሌጠና እንዯ ግባዓት ማገሌገሌ ይችሊሌ፡፡ በመሆኑም የጥናቱ ተሳታፊዎች ከአሁን በፊት
የወሰዶቸው ስሌጠናዎች እንዱያ዗ረ዗ሩ ተጠይቆ ነበር፡፡ ሰንጠረዥ 4 እንዯሚያሳየው 11
ዓይነት የስሌጠና ርዕሶች እንዯተሰጡ ቢገሇጽም ስሌጠናውን የወሰደ ተሳታፊዎች ግን
አነስተኛ ናቸው፡፡ በተሸሇ ሁኔታ በሁለም ክፍሇ-ከተሞች የተሰጠው ስሌጠና
መመሪያዎች እና ዯምቦች ሊይ መሆንን ያመሊክታሌ፡፡ ከክፈሇ ከተማ አኳያ ክፍተኛውን
ዴርሻ ቦላ ሲይዜ ዜቅተኛወን ዯግሞ ንፋስ ስሌክ ይይዚሌ፡፡ በአሃዜ ሲገሇጽም ቦላ
17(77.3%) እና ንፋስ ስሌክ ክፍሇ ከተማ ዯግሞ ምንም ዴረሻ አሌነበረውም፡፡

ሰንጠረዥ 5፡- ሊሇፉት ሁሇት ዓመታት የተሰጡ ሥሌጠናዎች ዴግግሞሽ

ምሊሽ የመሊሾች
ብዚት መቶኛ ምሊሽ መቶኛ
ኢንተርፕረነርሽፕ 14 8.2% 13.2%
የንግዴ ሌማት አገሌግልት 12 7.1% 11.3%
ገበያ እና ግብይት 11 6.5% 10.4%
የሂሳብ መዜገብ አያያዜ 10 5.9% 9.4%
የጥናቱ
የዯምበኛ አያያዜ 6 3.5% 5.7%
ተሳታዎች
ቢዜነስ ፕሊን አ዗ገጃጀት 6 3.5% 5.7%
ከአሁን በፊት
ኢንደስትሪ ኤክስቴንሽን 11 6.5% 10.4%
ሥሌጠና
ፖሉሲ፣ እስትራቴጂ፣
የተሳተፉባቸው 68 40.0% 64.2%
የአሰራር ማንዋልች
዗ርፎች
ስራ አመራር 7 4.1% 6.6%
ቢፒአር፣ ቢኤስ ሲ፣ ቶሜሽን 14 8.2% 13.2%
ሙያዊ(ከተማ ግብርና፣ ንብ
11 6.5% 10.4%
ማነብ፣ ማኑፋክቸሪንግ..)

ዴምር 170 100.0% 160.4%

ምንጭ፡- ከመስክ መረጃዎች የተሰሊ፣ 2013፡፡

17
ከሊይ በሰንጠረዡ የቀረበው መረጃ የጥናቱ ተሳታፊዎች ከአሁን በፊት የተሰጡ የስሌጠና
዗ርፎችን ያሳያሌ፡፡ ይህ መረጃ ባሇፉት ሁሇት ዓመታ የስሌጠና ተሳታፊዎችን ብቻ
የሚመሇከት በመሆኑ ከጠቅሊሊ የጥናቱ ተሳተፊዎች ብዚት ሲታይ አነስተኛ ነው፡፡ በላሊ
አገሊሇጽ በሰንጠረዡ የቀረበው መረጃ ሊሇፉት ሁሇት ዓመታ ስሌጠና የወሰደትን ብቻ
ይመሇከታሌ፡፡ ሰንጠረዡ እንዯሚያሳየው ባሇፉት ዓመታት የተሰጡ ስሌጠናዎች በፖሉሲ፣
እስትራቴጂ፣ የአሰራር ማንዋልች፣ ቢፒአር፣ ቢኤስ ሲ፣ አውቶሜሽን፣ ኢንተርፕሩነርሽፕ፣
የንግዴ ሌማት አገሌግልት፣ ሙያዊ(በከተማ ግብርና፣ በንብ ማነብ፣ በማኑፋክቸሪንግ..)፣
በኢንደስትሪ ኤክስቴንሽን፣ በሂሳብ መዜገብ አያያዜ፣ በገበያ እና ግብይት፣ በስራ አመራር፣
በቢዜነስ ፕሊን አ዗ገጃጀት እና በዯምበኛ አያያዜ ሊይ ትኩረት ያዯረጉ ነበሩ፡፡

ሆኖም በጥቃቅን እና አነስተኛ ፖሉስ እና አስትራጅ፣ በተሇያዩ የአሰራር መመሪያዎች እና

ዯምቦች፣ ማኑዋልች ስሌጠና የወሰደት ከፍተኛውን ዴርሻ የሚይዜ ነው፡፡ በቁጥር ሲገሇጽ
68(40%) ይሆናሌ፡፡ ከዙህ ቀጥል ዯግሞ በኢንተርፕሩነርሽፕ ዘሪያ ስሌጠና ያገኙት
ሲሆን በቁጥር ሲገሇጽ 14(8.2%) ይሆናሌ፡፡ ከፍተኛ ዴርሻ ከያ዗ው ጋር ሲነጻጸር ዜቅተኛ
ነው ማሇት ይቻሊሌ፡፡ ሰንጠረዡ እንዯሚያሳየው ባሇፉት ሁሇት ዓመታት ከተሰጡ
ስሌጠናዎች ዜቅጠኛውን ዴርሻ የያ዗ው ዯምበኛ አያያዜ እና ቢዜነስ ፕሊን አ዗ገጃጀት
ሲሆን በአሃዜ ሲገሇጽ በተናጠሌ 6(3.5%) ብቻ ነው፡፡

ጠቅሇሌ ተዯርጎ ሲታይ እስካሁን ሲሰጡ የነበሩ ስሌጠናዎች በመሰረታዊነት እና በብዚት

ትኩረት ያዯረጉት ህጎችን፣ ዯምቦችን እና መመሪያዎች ሊይ እነዯነበር የጥናቱ ውጤት
ማሳያ ነው፡፡ ይሁን እንጂ ዗ርፉ ከተሇመደት አዴርግ አታዴርግ ህጎች ባሻገር ስራ ፈሊጊ
ዛጎች ፈጠራን፣ ጽናትን፣ አርቆ አሳቢነትን፣ ችግር ተጋፋጭነትን እና አይበገሬነትን
ተሊብሰው ወዯ ስራ እንዱገቡ ሇማዯረግ እውቀትና ክህልት ማጎሌበት ይጠይቃሌ፡፡ ሇነባር
ኢንተርፕራይዝችም አስተማማኝ ዴጋፎችን ሇመስጠት፤ የኦዱት አገሌግልት፣ አማራጭ
የስራ ዕዴልች ሌየታ፣ የአዋጭነት ጥናት ሇማዴረግ ወይም ሇማማከር፣ የፋይንንስ አቅረቦት
ችግሮች የሚፈቱበትን አስተማማኝ ዴጋፍ ሇመስጠት አማራጭ የስራ ዕዴልችን የመሇየት
ስሌት፣ አሰተማማኝ እና አዋጭ የንግዴ ስራ ዕቅዴ ወይም ቢዜነስ ፕሊን
ሇማ዗ጋጀት/ሇማማከር፣ በቀሊለ ሉተገበር የሚችሌ የንግዴ ሌማት አገሌግልት መስጠት እና
ከሁለም በሊይ ዗ርፉ ብዘ የሆኑ ኢንተረፕሩነሪያሌ ዴጋፍ ሇመስጠት የሚያስችለ
ስሌጠናዎች በአግባቡ እና በበቂ ሁኔታ እየተሰጡ አሇመሆናቸውን ያመሊክታሌ፡፡

18
 ሰንጠረዥ 6፡- የስሌጠና ፍሊጎት ከክፍሇ ከተሞች አኳያ

ክፍሇ- ከተማ
አ/ቃሉ ን/ስሌ ሇሚ ማዕከ ዴምር
አራዲ አ/ከተማ ቂርቆስ የካ ሌዯታ ቦላ ኮ/ቀራኒዮ ጉሇላ
ቲ ክ ኩራ ሌ
ብዚት 2 1 4 6 7 4 4 9 0 3 3 8 51
ኢንተርፕረ
18.20% 16.70% 22.20% 28.60% 41.20% 40.00% 18.20% 42.90% 0.00% 15.00% 18.80% 53.30%
ነርሽፕ በክ/ከ ዴረሻ%

የንግዴ ብዚት 1 1 3 1 1 3 2 0 0 6 8 6 32

ሌማት
9.10% 16.70% 16.70% 4.80% 5.90% 30.00% 9.10% 0.00% 0.00% 30.00% 50.00% 40.00%
አገሌግልት በክ/ከ ዴረሻ%

ብዚት 0 0 2 0 0 1 2 3 0 1 0 3 12
ገበያ እና
0.00% 0.00% 11.10% 0.00% 0.00% 10.00% 9.10% 14.30% 0.00% 5.00% 0.00% 20.00%
ግብይት በክ/ከ ዴረሻ%

የሂሳብ ብዚት 1 0 1 1 3 2 7 4 0 0 3 0 22

መዜገብ
9.10% 0.00% 5.60% 4.80% 17.60% 20.00% 31.80% 19.00% 0.00% 0.00% 18.80% 0.00%
አያያዜ በክ/ከ ዴረሻ%

ብዚት 0 0 0 2 1 1 0 1 0 8 0 0 13
የዯምበኛ
ጥናቱ አያያዜ በክ/ከ ዴረሻ%
0.00% 0.00% 0.00% 9.50% 5.90% 10.00% 0.00% 4.80% 0.00% 40.00% 0.00% 0.00%

ተሳታፊዎ
ቢዜነስ ፕሊን ብዚት
2 3 2 2 6 4 5 4 2 2 5 8 45
ች ስሌጠና አ዗ገጃጀት/አ
መውሰዴ ማራጭ የስራ
18.20% 33.30% 5.60% 9.50% 35.30% 40.00% 13.60% 19.00% 12.50% 10.00% 31.20% 53.30%
የሚፈሌጉባ አዴልች

ቸው ሌየታ በክ/ከ ዴረሻ%

዗ርፎች ኢንደስትሪ ብዚት 2 1 0 3 0 1 0 0 0 1 4 4 16

20
 ኤክስቴንሽን በክ/ከተማ
18.20% 16.70% 0.00% 14.30% 0.00% 10.00% 0.00% 0.00% 0.00% 5.00% 25.00% 26.70%
ዴረሻ %

ፖሉሲ፣
4 3 13 12 8 5 14 13 5 9 6 5 97
እስትራቴጂ፣ ብዚት
የአሰራር
36.40% 50.00% 72.20% 57.10% 47.10% 50.00% 63.60% 61.90% 62.50% 45.00% 37.50% 33.30%
ማንዋልች በክ/ከ ዴረሻ%

ስራ ብዚት 2 0 2 6 0 2 1 1 2 3 1 1 21

አመራር በክ/ከ ዴረሻ% 18.20% 0.00% 11.10% 28.60% 0.00% 20.00% 4.50% 4.80% 25.00% 15.00% 6.20% 6.70%

ቢፒአር፣ 1 0 4 8 1 2 1 2 2 0 2 1 24
ብዚት
ቢኤስ ሲ፣
9.10% 0.00% 22.20% 38.10% 5.90% 20.00% 4.50% 9.50% 25.00% 0.00% 12.50% 6.70%
ቶሜሽን በክ/ከ ዴረሻ%

ሙያዊ(ከተ ብዚት 1 0 4 5 2 0 0 2 0 0 1 1 16

ማ ግብርና፣
ንብ ማነብ፣
9.10% 0.00% 22.20% 23.80% 11.80% 0.00% 0.00% 9.50% 0.00% 0.00% 6.20% 6.70%
ማኑፋክቸሪ
ንግ..) በክ/ከ ዴረሻ%
ዴምር በብዚት 11 6 18 21 17 10 22 21 8 20 16 15 185

ዴምሩ እና መቶኛ ከመሊሹቹ አንጻር ነው፡፡ ስሌጠና መውሰዴ የሚፈሇጉበት 1 ኮዯ ተሰጥቶታሌ፡፡

ምንጭ፡- ከመስክ መረጃዎች የተሰሊ፣ 2013፡፡

21
የጥናቱ ተሳታፊዎች የስሌጠና ፍሊጎታቸውን እንዱገሌጹ በተጠየቁት መሰረት፤ ሰንጠረዥ
6 እንዯሚያሳየው 12 በሚሆኑ የስሌጠና ዗ርፎች ሊይ የሰሌጠና ፍሊጎቶቻቸውን
አሳይተዋሌ፡፡ ከጠቀሷቸው የስሌጠና አማራጮች ከፍተኛ ፍሊጎት የታየው በጥቃቅን እና
አነስተኛ ፖሉሲዎች፣ እስትራቴጂዎች፣ የአሰራር ማንዋልች እና ዯምቦች ሊይ ነው፡፡ በዙህ
዗ርፍ ሊይ የስሌጠና ፍሊጎት ያሳዩ የጥናቱ ተሳታፊዎች በአሃዜ ሲገሌጽ 97 መሆናቸውን
የጥናቱ ውጤት ያሳያሌ፡፡ በክፍሇ ከተማ ሲታይ ቂርቆስ ክፍሇ ከተማ ከፍተኛውን ፍሊጎት
ያሳዩ ጥናቱ ተሳታፊዎችን የያ዗ ሲሆን ሇሚ ኩራ ክፍሇ ከተማ ዯግሞ ዜቅተኛውን ፍሊጎት
ያሳዩ መሊሾችን ይዞሌ፡፡ በመቶኛኛ ሲገሇጽም 72.20% እና 37.5% በቅዯም ተከተሌ
ይሆናለ፡፡

ላሊው በሁሇተኛ ዯረጃ ክፍተኛ የስሌጠና ፍሊጎት ያሳዩት የጥናቱ ተሳታፊዎች

በኢንተርፕሩነርሽፕ ዗ርፍ ነው፡፡ በአሃዜ ሲገሌጽም 51 የጥናቱ ተሳታፊዎችን ይዚሌ፡፡
ከክፍሇ ከተሞች ጋር ሲነጻጸር የማዕከሌ የጥናቱ ተሳታፊ ባሇሙያዎች በኢንተርፕሩነርሽፕ
ዘሪያ ከፍተኛ የስሌጠና ፍሊጎት አሳይተዋሌ፡፡ በክፍሇ ከተማ ሲታይ በኢንተርፕረነርሽፕ
዗ርፍ ኮሌፌ ቀራኒዮ ክፍሇ ከተማ ከፍተኛ የስሌጠና ፍሊጎት ሲያሳይ ንፋስ ስሌክ ክፍሇ
ከተማ ዯግሞ ምንም ዓይነት ፍሊጎት ያሊሳዩ የጥናቱ ተሳታፊዎች ያለበት ክፍሇ ከተማ
ነው፡፡ በመቶኛ ሲገሇጽ በቅዯም ተከተሌ 42.90% እና 0% ዴርሻ አሊቸው፡፡
በሶስተኛ ዯረጃ የስሌጠና ፍሊጎት የተገሇጸው በቢዜነስ ፕሊን ዜግጅት ዗ርፍ ወይም
አማራጭ የስራ አዴልች ሌየታ ነው፡፡ በአሃዜ ሲገሇጽ 45 የሚሆኑ የጥናቱ ተሳታፊዎች
ፊሊጎት እንዲሊቸው አሳይተዋሌ፡፡ የማዕከሌ ባሇሙያዎች 8(53.30%) በመያዜ ቀዲሚ ሲሆኑ
ሌዯታ ክፍሇ ከተማ 4(40%) በመያዜ ከክፍሇ ከተሞች ከፍተኛውን ዴርሻ ይዞሌ፡፡ ቦላ
ክፍሇ ከተማ፣ ሇሚ ኩራ ክፍሇ ከተማ፣ አቃቂ ቃሉቲ ክፍሇ ከተማ፣ ኮሌፌ ቀራኒዮ ክፍሇ
ከተማ፣ አዱስ ከተማ ክፍሇ ከተማ፣ ቂርቆስ ክፍሇ ከተማ፣ የካ ክፍሇ ከተማ፣ ጉሇላ ክፍሇ
ከተማ፣ እና ንፋስ ስሌክ ክፍሇ ከተማ እንዯ ቅዯም ተከተሊቸው ዜቅተኛውን ዴርሻ የያዘ
ናቸው፡፡
በአራተኛ ዯረጃ ከፍተኛ የስሌጠና ፍሊጎት የተገሇጸው በንግዴ ሌማት አገሌግልት ሲሆን 32
የሚሆኑ የጥናቱ ተሳታፊዎች ሉመርጡት ችሎሌ፡፡ ከክፍሇ ከተሞች አኳያ ሇሚ ኩራ ክፍሇ
ከተማ ከፍተኛ ዴርሻ ሲይዜ ኮሌፌ ክፍሇ ከተማ እና ንፋስ ስሌክ ክፍሇ ከተማ ምንም

22
ዓይነት የስሌጠና ፍሊጎት ባሇማሳየት ዜቅተኛወን ፍሊጎት ያሳዩ የጥናቱ ተሳታፊዎች
ያለባቸው ክፍሇ ከተሞች ሆኗሌ፡፡
ከተጠቀሱት የስሌጠና ፍሊጎቶች ዜቀተኛው ዴርሻ የታየባቸው በግብይት እና ገበያ፣
የዯምበኛ አያያዜ እንዱሁም የኢንደስትሪ ኤክስቴንሽን ዗ርፎች ናቸው፡፡

23
 ሰንጠረዥ 7፡- የስሌጠና ፍሊጎት ከ 3ቱ መዋቅር አኳያ ሲታይ

የሚሰሩበት መዋቅር ዴምር

ማዕከሌ ክፍሇ ከተማ ወረዲ

ብዚት 8 26 17 51
ኢንተርፕረነርሽፕ በክ/ከ ዴረሻ % 53.30% 24.80% 26.20%

ብዚት 6 16 10 32
የንግዴ ሌማት አገሌግልት በክ/ከ ዴረሻ % 40.00% 15.20% 15.40%
ብዚት 3 7 2 12
ገበያ እና ግብይት በክ/ከ ዴረሻ % 20.00% 6.70% 3.10%

ብዚት 0 13 9 22

የሂሳብ መዜገብ አያያዜ በክ/ከ ዴረሻ % 0.00% 12.40% 13.80%

ብዚት 0 5 8 13

የዯምበኛ አያያዜ በክ/ከ ዴረሻ % 0.00% 4.80% 12.30%

የጥናቱ ተሳታፊዎች ብዚት 8 23 14 45

ስሌጠና መውሰዴ
የሚፈጉባቸው ዗ርፎች ቢዜነስ ፕሊን አ዗ገጃጀት በክ/ከ ዴረሻ % 53.30% 21.90% 21.50%

ብዚት 4 6 6 16

ኢንደስትሪ ኤክስቴንሽን በክ/ከ ዴረሻ % 26.70% 5.70% 9.20%

ብዚት 5 57 35 97

ፖሉሲ፣ እስትራቴጂ፣ የአሰራር ማንዋልች በክ/ከ ዴረሻ % 33.30% 54.30% 53.80%

ብዚት 1 11 9 21
ስራ አመራር በክ/ከ ዴረሻ % 6.70% 10.50% 13.80%
ብዚት 1 9 14 24
ቢፒአር፣ ቢኤስ ሲ፣ ቶሜሽን በክ/ከ ዴረሻ % 6.70% 8.60% 21.50%

ብዚት 1 9 6 16
ሙያዊ(ከተማ ግብርና፣ ንብ ማነብ፣
ማኑፋክቸሪንግ..) በክ/ከ ዴረሻ % 6.70% 8.60% 9.20%

ዴምር በ዗ርፍ ብዚት 15 105 65 185

ዴምሩ እና መቶኛ ከመሊሹቹ አንጻር ነው፡፡ ስሌጠና መውሰዴ የሚፈሇጉበት 1 ኮዯ ተሰጥቶታሌ፡፡

ምንጭ፡- ከመስክ መረጃዎች የተሰሊ፣ 2013፡፡

24
የባሇሙያዎችን የስሌጠና ፍሊት በሚሰሩበት መዋቅር መመሌክት አስፈሊጊ ነው፡፡ ይህም
እንዯየ ፍሊጎታቸው እና ሙያቸው ስሌጠና እንዱያገኙ ያስችሊሌ፡፡ በመሆኑም ሰንጠረዥ 7
እንዯሚያሳየው በማዕከሌ ወይም በቢሮ ዯረጃ የሚሰሩ ባሇሙያዎች የስሌጠና ፍሊጎታቸው
በቅዴሚያ በኢንተርፕሩነርሽፕ ዗ርፍ ሲሆን በመቶኛ ሲገሇጽም 53.3% ዴርሻ ያሇው
ነው፡፡ ቀጥል የተጠቀሰው የስሌጠና ፍሊጎት የቢዜነስ ፕሊን ዜግጅት/አማራጭ የስራ
ዕዴልች ሌየታ ሲሆን ከሊይኛው ጋር ተመሳሳይ 53.3% ዴርሻ ያሇው ሆኖ ታይቷሌ፡፡
በሶስተኛ ዯራጃ የተጠቀሰው የስሌጠና ፍሊጎት የንግዴ ሌማት አገሌግልት ዗ርፍ ሊይ
መሆኑን ሰንጠረዥ 7 ሊይ ተመሊክቷሌ፡፡ በአሃዜ ሲገሇጽም 40% ዴረሻ ያ዗ ሆኗሌ፡፡
በማዕከሌ ባሇሙያዎች ከተገሇጹት የስሌጠና ፍሊጎቶች የሂሳብ መዜገብ አያያዜ እና
የዯንበኛ አያያዜ ዗ርፎች ሊይ ምንም ዓይነት የስሌጠና ፍሊጎት ያሊሳዩ የጥናቱ ተሳታፊዎች
ሆኖ ታይቷሌ፡፡
እንዱሁም ሰንጠረዡ 7 እንዯሚያሳየው በክፍሇ ከተሞች ዯረጃ በከፍተኛ ሁኔታ የስሌጠና
ፍሊጎት የታየው በጥቃቅን እና አነስተኛ ፖሉሲዎች፣ እስትራቴጂዎች፣ ማኑዋልች እና
አሰራሮች ሊይ ነው፡፡ ቀጥል የታየው ፍሊት ኢንተርፕሩነርሽፕ ሲሆን በሶስተኛ ዯረጃ
የተገሇጸው የቢዜነስ ፕሊን ዜግጅት/አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ መሆኑን ሰንጠረዥ 7
ያማሊክታሌ፡፡ በክፍሇ ከተማ ዴረጃ ዜቅተኛ የስሌጠና ፍሊት የታየው በዯምበኛ አያያዜ እና
በኢንዲስትሪ ኤክስቴንሽን ዗ርፎች ነው፡፡
በተመሳሳይ ሁኔታ ሰንጠረዥ 7 የወረዲ ባሇሙያዎችን የስሌጠና ፍሊጎት የሚያሳይ ሲሆን
በቀዲሚነት የተገሇጸው የስሌጠና ፍሊጎት በጥቃቅን እና አነስተኛ ፖሉሲዎች፣
እስትራቴጂዎች፣ ማኑዋች እና አሰራሮች ሲሆን ቀጥል የተገሇጸው በኢንተርፕሩነርሽፕ
዗ርፍ ሊይ ነው፡፡ በሶስተኛ ዯረጃ የታየው የስሌጠና ፍሊጎት የቢዜነስ ፕሊን አ዗ገጃጀት እና
በቢፒ አር ሰንድች፣ ቢ ኤስ ሲ እና አውቶሜሽን መሆኑን የጥናቱ ውጤት ያሳያሌ፡፡
በዜቅተኛ ዯረጃ የተገሇጸው ዯግሞ በገበያ እና ግብይት እንዱሁም በሙያ ተኮር ከተማ
ግብርና(ንብ ማነብ፣ ወተት ዜግጅት፣ መኖ ማቀነባበር) እና ማኑፋክቸሪንግ(የቆዲ ስራ፣
የእንጨት ስራ፣ ብረታ ብረት ስራ) ዗ርፎች ናቸው፡፡
ጠቅሇሌ ተዯርጎ ሲታይ በጥናቱ ሊይ የተሳተፉ የማዕከሌ ባሇሙያዎች የኢንተርፕሩነርሽፕ፣
የቢዜነስ ፕሊን ዜግጅት/አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ እንዱሁም የንግዴ ሌማት
አገሌግልት ዗ርፎች ሊይ የስሌጠና ፍሊጎት ያሊቸው ሲሆን የክፍሇ ከተማ እና የወረዲ
ባሇሙያዎች በጥቃቅን እና አነስተኛ ፖሉሲዎች፣ እስትራቴጂዎች፣ ማኑዋች እና

26
አሰራሮች፤ ኢንተርፕሩነርሽፕ እና የቢዜነስ ፕሊን ዜግጅት/አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ
ሊይ በቅዯም ተከተሌ የስሌጠና ፍሊጎት እንዲሊቸው የጥናቱ ውጤት ያሳያሌ፡፡

3.2. አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ፤ የኢንተርፕሩነሪያሌ ብቃቶችና ዴጋፍ

አስጣጥ እና የንግዴ ሌማት አገሌግልት ዴጋፍ አሰጣጥ

የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና

ኢንትርፕራይዝችን መዯገፍ በሌዩ ትኩረት በመስራት ሊይ ይገኛሌ፡፡ በመሆኑም በስራ
ዕዴሌ ፈጠራ ፣ አማራጭ የስራ ዕዴልችን መሇየት፣ የኢንተርፕሩነሪያሌ ብቃቶችን መያዜ
እና ወዯ ዴጋፍ መሇወጥ፣ አስተማማኝ የሆነ የንግዴ ሌማት አገሌግልት መስጠት የሚችሌ
ባሇሙያ ያስፈሌጋሌ፡፡ በመሆኑም በዙህ ዘሪያ የባሇሙያዎች የክህልት ክፍተት እና
የስሌጠና ፍሊጎት ምን ይመስሊሌ የሚሇውን ጥያቄ ሇመመሇስ ባሇ5 የሉከርት መሇኪያ
መጠቀም ተችሎሌ፡፡
በእያንዲንደ ጥያቄዎች የተሰበሰቡ መረጃዎች አፍንጋጭ ውጤትም አሌተስተዋሇባቸውም፡፡
በመሆኑም አማካይ ውጤትን እና መዯበኛ ሌይይትን በመጠቀም መተንተን ተችሎሌ፡፡
ባሇ5 ጫፍ ሉከርት መሇኪያ ያሇው መጠይቅ አንዲንድች 3 እንዯ መወሰኛ ነጥብ
ይጠቀማለ፡፡ ሇማብራራት ያክሌ ከ 3 በታች ያለ ውጤቶች በሃሳቡ እንዲሌተስማሙ
ሲወሰዴ ከ3 በሊይ ያለት ዯግሞ እንዯ ተስማሙ ወይም ጉዲዩ ሊይ የመቀበሌ ባህርይ
እንዲሳዩ ይገሇጻሌ፡፡ ላልች ምሁራን ዯግሞ ባሇ አምስት ጫፍ ሉከርት መሇኪያ ያሇው
መጠይቆችን ሇመተንተን በአምስት መዯብ ይከፍለታሌ፡፡ አማካይ ውጤቱ 1-1.8 የሆነ
በጭራሽ አሌስማማም፤ 1.8-2.6 ያለት አሌስማማም፤ 2.6-3.4 ሇመወሰን እቸገራሇሁ፤ 3.4-
4.20 ያለት እስማማሇሁ እና ከ4.2-5 ያሇው ምሊሽ ዯግሞ በጣም እስማማሇሁ የሚሌ ምሊሽ
የሚሰጡ መሆኑን የማህበራዊ የአመሇካከት/perception/ የጥናትና ምርምር ዗ርፍ ምንጮች
ያመሊክታለ (Bassam, 2013)፡፡ ሁሇቱም የመተንተኛ አማራጮች ተዯጋጋሚ ጥቅም ሊይ
ይውሊለ፡፡ በዙህ ጥናትም እንዲስፈሊጊነቱ ሇመጠቀም ተሞክሯሌ፡፡

27
 3.2.1. አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ

ሰንጠረዥ 8፡- አማራጭ የስራ ዕዴሌ ሌየታ አማካይ ውጤት እና መዯበኛ ሌይይት
ተ.ቁ ጥያቄዎች የናሙና ብዚት አማካይ መዯበኛ ሌይይት

1 የንግዴ ስራ ዕቅዴ/ቢዜነስ ፕሊን ሇማ዗ጋጀት በቂ ግንዚቤ አሇኝ፡፡ 228 3.08 1.162

2 የንግዴ ስራ ዕቅዴ/ቢዜነስ ፕሊን ያሇማንም አጋዥነት ማ዗ጋጀት እችሊሇሁ፡፡ 228 2.92 1.112

3 የንግዴ ስራ ዕቅዴ/ቢዜነስ ፕሊን በትንሽ ዴጋፍ ማ዗ጋጀት እችሊሇሁ፡፡ 228 3.47 1.108
የንግዴ ስራ ዕቅዴ/ቢዜነስ ፕሊን ማ዗ጋጀት የሚፈሇጉ ስራ ፈሊጊዎች እና ኢነተርፕራይዝች በቂ ዴጋፍ
4 መስጠት እችሊሇሁ፡፡ 228 3.06 1.175
የንግዴ ስራ ዕቅዴ/ቢዜነስ ፕሊን በማ዗ጋጀት ወዯ ስራ መግባት ሇሚፈሇጉ ስራ ፈሊጊዎች እና
5 ኢነተርፕራይዝች በመገምገም ማስተካከያ መስጠት እችሊሇሁ፡፡ 228 3.13 1.182
6 አዋጭነት ያሊቸውን የስራ ዕዴሌ መፍጠሪያ አማራጮች በጥናት መሇየት እችሊሇሁ፡፡ 228 3.39 1.115
7 ከምሰራው የመንግስት ስራ በተጨማሪ ጎን ሇጎን የራሴን ቢዜነስ እሰራሇሁ፡፡ 228 2.09 1.21
8 አዲዱስ ስራዎችን ሇመጀመር የሚስችሌ ሃሳቦች አለኝ፡፡ 228 3.29 1.185
9 በቅርቡ የራሴን ስራ መፈጠር እፈሌጋሇሁ፡፡ 228 3.17 1.317
10 የንግዴ ስራ ሇመጀመር የሚያስችሇኝን ገን዗ብ የማገኝባቸውን አማራጮች ጠንቅቄ አውቃሇሁ፡፡ 228 2.93 1.215

11 ሇስራ ፈሊጊዎች የንግዴ ስራ ሇመጀመር በቂ ገን዗ብ የሚያገኙበትን አማራጭ ማሳወቅ እችሊሇሁ፡፡ 228 3.09 1.199
12 የንግዴ ዴርጅት ሇመክፈት የሚያስፈሌጉ የአሰራር ቅዯም ተከተልችን በሚገባ አውቃሇሁ፡፡ 228 3.1 1.124
ሇስራ ፈሊጊዎች የንግዴ ስራ ሇመጀመር የሚስፈሌጉ ግዳታዎችን ወይም የአሰራ ር ሂዯቶችን በበቂ ሁኔታ
13 መዯገፍ እችሊሇሁ፡፡ 228 3.33 1.154
14 አማራጭ የስራ እዴሌ መሇየት ሊይ በቂ ግንዚቤ አሇኝ፡፡ 228 3.24 1.182
15 የስራ ዕዴሌ አማራጭ ሉሆኑ የሚችለ የስራ መስኮችን በዜርዜር መሇየት እችሊሇሁ፡፡ 228 3.43 1.13
16 አማራጭ የስራ እዴሌ መሇየት ሊይ ሙያዊ ዴጋፍ ያስፈሌገኛሌ፡፡ 228 3.51 1.278

17 አማራጭ የስራ ዕዯልችን ሌየታ በተመሇከተ ስሌጠና መስጠት የሚያስችሌ ሰነዴ ማ዗ጋጀት እችሊሇሁ፡፡ 228 2.88 1.187
18 አማራጭ የስራ ዕዯልችን ሌየታ በተመሇከተ ሇስራ ፈሊጊዎች በቂ ስሌጠና መስጠት እችሊሇሁ፡፡ 228 2.96 1.135

ምንጭ፡- ከመስክ መረጃዎች የተሰሊ፣ 2013፡፡

28
የጥናቱ ተሳታፊዎች አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ በተመሇከተ ባሇ5 ነጥብ ሉከርት
መሇኪያ ያሇው ጥያቄዎች ሇጥናቱ ተሳታፊዎች ቀርበው ነበር፡፡ አማራጭ የስራ ዕዴልች
ሌየታ በስሩ 18 ጥያቄዎች አለት፡፡ እያንዲንዲቸው ጥያቄዎች አማራጭ የስራ ዕዴልችን
ሌየታ ሉገሌጽ በሚችሌ ሁኔታ የተ዗ጋጁ እና አፍንጋጭ ውጤትም አሌተስተዋሇባቸውም፡፡
በመሆኑም የተገኙ ውጤቶችን እንዯሚከተሇው መተንተን ተችሎሌ፡፡
በስራ ዕዴሌ አማራጮች ሌየታ ስር ከቀረቡት ጥያቄዎች አማካይ ውጤት ከ3 በታች የሆኑ
5 ጥያቄዎች አለ፡፡ በዜርዜር ሇማየት ከመንግስት ስራ በተጨማሪ ጎን ሇጎን የግሌ ቢዜነስ
የሚሰሩ የጥናቱ ተሳታፊዎች አማካይ ውጤት 2.09 ከ1.21 መዯበኛ ሌይይት ጋር መሆኑን
ሰንጠረዥ 8 ያሳያሌ፡፡ ይህ ውጤት ከ3 በታች በመሆኑ አብዚኛው ባሇሙያ የራሱን ቢዜነስ
ፈጥሮ የሚሰራ አሇመሆኑን ከጥናቱ ማረጋገጥ ተችሎሌ፡፡ በተመሳሳይ ሁኔታ አማራጭ የስራ
ዕዯልችን ሌየታ በተመሇከተ ስሌጠና መስጠት የሚያስችሌ ሰነዴ ከማ዗ጋጀት አኳያ
አማካይ ውጤቱ 2.88 መዯበኛ ሌይይት ከ1.187 ጋር ሲሆን ይህም ከ3 በታች መሆኑ
ተመሊክቷሌ፡፡ ይህ ማሇት አብዚኛው ባሇሙያ አማራጭ የስራ ዕዴልችን ሇመሇየት
የሚያስችሌ የስሌጠና ሰነዴ ማ዗ጋጀትም ሆነ ስሌጠና መስጠት እንዯማይችለ የጥናቱ ሰነዴ
ያሳያሌ፡፡ ላሊው ከ3 በታች አማካይ ውጤት የታየበት የንግዴ ስራ ዕቅዴ/ቢዜነስ ፕሊን
ያሇማንም አጋዥነት ማ዗ጋጀት እችሊሇሁ፤ የንግዴ ስራ ሇመጀመር የሚያስችሇኝን ገን዗ብ
የማገኝባቸውን አማራጮች ጠንቅቄ አውቃሇሁ፤ እንዱሁም አማራጭ የስራ ዕዯልችን ሌየታ
ሊይ ሇስራ ፈሊጊዎች በቂ ስሌጠና መስጠት እችሊሇሁ የሚለ ጥቄዎች ሲሆን በቅዯም
ተከተሌ አማካይ ውጤታቸው 2.92፣ 2.93፣ 2.96 እና መዯበኛ ሌይይት ዯግሞ 1.11፣
1.21፣ 1.13 መሆኑን ሰንጠረዥ 8 ያሳያሌ፡፡ ይህ ማሇት አብዚኛው ባሇሙያዎች አጋዥ
የቢዜነስ ፕሊን ማ዗ጋጀት የማይችለ፣ የንግዴ ስራ ሇመጀመር የገን዗ብ ምንጮችን መሇየት
የማይችሌ እና አማራጭ የስራ ዕዴልችን ሌየታ በሚመሇከት ስሌጠና መስጠት የማይችለ
መሆኑን የጥናቱ ውጤት ያመሊክታሌ፡፡

ሰንጠረዥ 8 እንዯሚያሳየው ከ3 በሊይ እና ከፍተኛ አማካይ ውጤት የታየው አማራጭ

የስራ ዕዴሌ መሇየት ሊይ ሙያዊ ዴጋፍ ያስፈሌገኛሌ በሚሇው ሃሳብ ሲሆን አማካይ
ውጤቱም 3.51 ከ 1.27 መዯበኛ ሌይይት ጋር መሆኑን ያሳያሌ፡፡ ይህ ማሇት አብዚኛው
ባሇሙያ አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ ሊይ በ዗ርፉ ጠሇቅ ያሇ መረዲት ማግኘት
እንዯሚፈሌጉ እና ስሌጠናም መውሰዴ እንዯሚፈሌጉ ጥናቱ ያሳያሌ፡፡ ቀጥል የታየው
ከፍተኛ አማካይ ውጤት የንግዴ ስራ ዕቅዴ/ቢዜነስ ፕሊን በትንሽ ዴጋፍ ማ዗ጋጀት

30
እችሊሇሁ የሚሇው ሲሆን አማካይ ውጤቱም 3.47 ከ1.10 መዯበኛ ሌይይት ጋር መሆኑን
ጥናቱ ያመሊክታሌ፡፡ ከዙህ ጋር የሚቀራረበው ዯግሞ የስራ ዕዴሌ አማራጭ ሉሆኑ የሚችለ
የስራ መስኮችን በዜርዜር መሇየት እችሊሇሁ የሚሇው ሃሳብ ሲሆን አማካይ ውጤቱም 3.43
ከ1.13 መዯበኛ ሌይይት ጋር መሆኑን ሰንጠረዥ 8 ሊይ ተመሊክቷሌ፡፡ ከዙሀ መረዲት
የሚቻሇው አብዚኛው ባሇሙያ ሥሌጠና የሚፈሌግ መሆኑን እና አማራጭ የስራ ዕዴልችን
በዜርዜር መሇየት የሚችለ ቢሆኑም ቢዜነስ ፕሊን ሇማ዗ጋጀት ግን ዴጋፍ
እንዯሚያስፈሌጋቸው ውጤቱ ሊይ ታይቷሌ፡፡
ሰንጠረዥ 8 እንዯሚያሳየው የንግዴ ስራ ዕቅዴ/ቢዜነስ ፕሊን ማ዗ጋጀት የሚፈሇጉ ስራ
ፈሊጊዎች እና ኢነተርፕራይዝች በቂ ዴጋፍ መስጠት እችሊሇሁ፤ የንግዴ ስራ
ዕቅዴ/ቢዜነስ ፕሊን ሇማ዗ጋጀት በቂ ግንዚቤ አሇኝ፤ ሇስራ ፈሊጊዎች የንግዴ ስራ
ሇመጀመር በቂ ገን዗ብ የሚያገኙበትን አማራጭ ማሳወቅ እችሊሇሁ፤ የንግዴ ዴርጅት
ሇመክፈት የሚያስፈሌጉ የአሰራር ቅዯም ተከተልችን በሚገባ አውቃሇሁ፤ የንግዴ ስራ
ዕቅዴ/ቢዜነስ ፕሊን በማ዗ጋጀት ወዯ ስራ መግባት ሇሚፈሇጉ ስራ ፈሊጊዎች እና
ኢንተርፕራይዝች በመገምገም ማስተካከያ መስጠት እችሊሇሁ፤ በቅርቡ የራሴን ስራ
መፈጠር እፈሌጋሇሁ፤ አማራጭ የስራ እዴሌ መሇየት ሊይ በቂ ግንዚቤ አሇኝ፤ አዲዱስ
ስራዎችን ሇመጀመር የሚያስችሌ ሃሳቦች አለኝ፤ ሇስራ ፈሊጊዎች የንግዴ ስራ ሇመጀመር
የሚስፈሌጉ ግዳታዎችን ወይም የአሰራር ሂዯቶችን በበቂ ሁኔታ መዯገፍ እችሊሇሁ እና
አዋጭነት ያሊቸውን የስራ ዕዴሌ መፍጠሪያ አማራጮች በጥናት መሇየት እችሊሇሁ የሚለ
ጥያቄዎች አመካይ ውጤት ከ3.0-3.4 ያሇ ነው፡፡ አማካይ ውጤቱ ከ3 የሚበሌጥ ቢሆንም
ያን ያክሌ ከፍ ያሊሇ እንዱሁም ከ2.6-3.4 መካከሌ የሚያርፍ በመሆኑ ሇመወሰን
እቸገራሇሁ በሚሇው ሃሳብ የሚጠቃሇሌ ሆኖ ተግኝቷሌ፡፡ ስሇሆነም በእርግጠኝነት ምሊሽ
መስጠት ያሌተቻሇ በመሆኑ እንዯ ክህልት ክፍተት ሉወሰዴ ይችሊሌ፡፡

31
 3.2. 2. የኢንተርፕሩነሪያሌ ብቃቶች

ሰንጠረዥ 9፡- የኢንተርፕሩነሪያሌ ብቃቶች አማካይ ውጤት እና መዯበኛ

ሌይይት

ተ.ቁ ጥያቄዎች የናሙናብዚት አማካይ መዯበኛ ሌይይት

ሇእኔ የንግዴ ስራ ፈጣሪ መሆን ከጉዲቱ ይሌቅ ጥቅሙ 228 3.73 1.390
1 ያመዜንብኛሌ፡፡
2 ስራ ፈጣሪነት ሇኔ ማራኪ ሙያ ነው፡፡ 228 4.25 .968

3 የንግዴ ስራ ፈጣሪ መሆን ሇኔ ትሌቅ እርካታ ይሰጠኛሌ፡፡ 228 4.14 1.034

ከተሇያዩ የሙያ አማራጮች የንግዴ ስራ ፈጣሪ መሆንን
228 3.96 1.078
4 እመርጣሇሁ፡፡
የንግዴ ዴርጀት መመስረት እና ማሰኬዴ ሇኔ ቀሊሌ ስራ
228 3.02 1.103
5 ነው፡፡
228 3.14 1.214
6 ትርፋማ የሆነ የንግዴ ስራ ሇመጀመር ዜግጁ ነኝ፡፡
አዱስ የንግዴ ዴርጅት ሇመመስረት የሚያስፈሇጉ ሂዯቶችን 228 3.25 1.108
7 ጠንቅቄ አውቃሇሁ፡፡
8 የንግዴ ስራ ብጀምር ይሳካኛሌ ብዬ አስባሇሁ፡፡ 228 3.60 1.144
የራሴን ዴርጅት ሇመጀመር እና ሇማስኬዴ ሁለንም ጥረት
228 3.49 1.185
9 አዯርጋሁ፡፡
10 በኢነተርፕረንረሽፕ ዘሪያ በቂ እውቀት አሇኝ፡፡ 228 3.18 1.130

ምንጭ፡- ከመስክ መረጃዎች የተሰሊ፣ 2013፡፡

የኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ ሇመስጠት የኢንተርፕሩነሪያሌ ብቃት መያዜ ያስፈሌጋሌ፡፡

ስሇሆነም ዴጋፍ ሇማዴረግ የኢንተርፕሩነርሽፕ ዴጋፍ ቀዲሚውን ስፍራ ስሇሚይዜ 10
ጥያቄዎች ሇባሇሙያዎች ቀርበው በ10ሩም ጥያቄዎች የተመ዗ገበው አማካይ ውጤት ከ3
በሊይ ሆኖ ተግኝቷሌ፡፡ በዜርዜር ሇማየት ስራ ፈጣሪነት ሇኔ ማራኪ ሙያ ነው የሚሇው
4.25 ከ 0.96 ከመዯበኛ ሌይይት ጋር መሆኑን ያሳያሌ፡፡ በተመሳሳይ ሁኔታ የንግዴ ስራ
ፈጣሪ መሆን ሇኔ ትሌቅ እርካታ ይሰጠኛሌ የሚሇው ጥያቄ አማካይ ውጤት 4.14 ከ1.03
መዯበኛ ሌይይት ጋር መሆኑን ያሳያሌ፡፡ ላልች ዜቅተኛ አማካይ ውጤት የታየባቸው
ጥያቄዎች የንግዴ ዴርጅት ሇመመስረት እና ሇማስኬዴ ሇኔ ቀሊሌ ስራ ነው፤ ትርፋማ
የሆነ የንግዴ ስራ ሇመጀመር ዜግጁ ነኝ፤ በኢንተርፕሩነርሽፕ ዘሪያ በቂ እውቀት አሇኝ
እና አዱስ የንግዴ ዴርጅት ሇመመስረት የሚያስፈሌጉ ሂዯቶችን ጠንቅቄ አውቃሇሁ
የሚለት ጥያቄዎች የተመ዗ገበው አማካይ ውጤት በቅዯም ተከተሌ 3.02፣ 3.14፣ 3.18፣

32
 3.25 ከ1.1፣ 1.21፣ 1.13፣ 1.108 መዯበኛ ሌይይት ጋር መሆኑን የጥናቱ ውጤት
አሳይቷሌ፡፡ ምንም እንኳ ከ3 በሊይ ቢሆኑም ሇመወሰን እቸገራሇሁ በሚሇው ምዴብ ስር
የሚያርፍ ሆኗሌ፡፡

3.2.3. የኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ መስጠት

ሰንጠረዥ 10፡- የኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ አሰጣጥ አማካይ ውጤት እና
መዯበኛ ሌይይት
ተ.ቁ ጥያቄዎች የናሙና ብዚት አማካይ መዯበኛ ሌይይት
ሇስራ ፈሊጊዎች የራሳቸውን ዴርጅት ፈጥረው ወዯ ስራ
እነዱገቡ በቂ ስሌጠና መስጠት እችሊሇሁ፡፡ 228 3.07 1.159
1
ሇስራ ፈሊጊዎች የራሳቸውን ስራ መጀመር እንዱችለ
የተግባር ዴጋፍ ማዴረግ እችሊሇሁ፡፡ 228 3.18 1.168
2
ነባር ኢንተፕራይዝች አዲዱስ አሰራሮችን እነዱከተለ በቂ
ዴጋፍ ማዴረግ እችሊሇሁ፡፡ 228 3.29 1.120
3
ነባር ኢንተርፕራይዝች ዴረጅታቸውን ትርፋማ በሆነ
መንገዴ እነዱመሩ በቂ ዴጋፍ ማዴረግ እችሊሇሁ፡፡ 228 3.31 1.051
4
ነባር ኢንተርፕራይዝች ወዯ አዲዱስ ገበያዎች እንዱገቡ
በቂ ዴጋፍ ማዴረግ እችሊሇሁ፡፡ 228 3.24 1.089
5
ምንጭ፡- ከመስክ መረጃዎች የተሰሊ፣ 2013፡፡

የኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ ማዴረግን በሚመሇከት ሠንጠረዥ 11 እንዯሚያሳየው

ከፍተኛው አማካይ ውጤት የታየው ነባር ኢንተርፕራይዝች ዴርጅታቸውን ትርፋማ በሆነ
መንገዴ እንዱመሩ በቂ ዴጋፍ ማዴረግ እችሊሇሁ የሚሇው ሲሆን አማካይ ውጤቱም 3.31
ከ1.05 መዯበኛ ሌይይት ጋር መሆኑን ከጥናቱ የተገኘ ውጤት ያሳያሌ፡፡ በላልች
ጥያቄዎችም ሊይ አማካይ ውጤት ከ3 በሊይ የሚያሳይ ቢሆንም ከ2.6-3.4 ባሇው ምዴብ
የሚያርፍ እና ሇመወሰን እቸገራሁ የሚሌ ትርጉም ያሇው ሆኖ ታይቷሌ፡ ዜቅተኛው
አማካይ ውጤት የታየው 3.07 ከ1.15 መዯበኛ ሌይይት ጋር መሆኑን ሰንጠረዥ 10
ያሳያሌ፡፡ ጠቅሇሌ ባሇ መሌኩ ሲታይ አብዚኛው ባሇሙያ ሇስራ ፈሊጊዎች የራሳቸውን
ዴርጅት ፈጥረው ወዯ ስራ እንዱገቡ በቂ ስሌጠና መስጠት፤ ሇስራ ፈሊጊዎች የራሳቸውን
ስራ መጀመር እንዱችለ የተግባር ዴጋፍ ማዴረግ፤ ነባር ኢንተርፕራይዝች ወዯ አዲዱስ
ገበያዎች እንዱገቡ በቂ ዴጋፍ ማዴረግ፤ ነባር ኢንተፕራይዝች አዲዱስ አሰራሮችን
እንዱከተለ በቂ ዴጋፍ ማዴረግ እና ነባር ኢንተርፕራይዝች ዴርጅታቸውን ትርፋማ በሆነ
መንገዴ እንዱመሩ በቂ ዴጋፍ ማዴረግ በኩሌ ውስንነቶች ያለ መሆኑን የጥናቱ ውጤት
ያሳያሌ፡፡

33
 3.2.4. የንግዴ ሌማት አገሌግልት መስጠት

ሰንጠረዥ 11፡- የንግዴ ሌማት አገሌግልት አማካይ ውጤት እና መዯበኛ ሌይይት

ተ.ቁ ጥያቄዎች የናሙና ብዚት አማካይ መዯበኛ ሌይይት

ኢንተርፕራይዝች ዯምበኛን መሰረት ያዯረገ ምርት እንዱያመርቱ መዯግፍ

እችሊሇሁ፡፡ 228 3.43 1.094
1
እንዯ ንግዴ ስራው ባህርይ ኢንተርፕራይዝች መቼ ምን ዓይነት ምርት በምን ያህሌ
መጠን በምን ያህሌ የጥራት ዯረጃ ማመረት እንዲሇባቸው አስተማማኝ ዴጋፍ መስጠት 228 3.16 1.099
2 እችሊሇሁ፡፡
አዱስ እና ነባር ዯምበኞችን እንዳት መያዜ እንዲሊባቸው ሇኢንተርፕራይዝች
አስተማማኝ ዴጋፍ መስጠት እችሊሇሁ፡፡ 228 3.39 1.135
3
የኢንተርፕራይዝችን የዕዴገት ዯረጃ መሰረት ባዯረገ መሌኩ የኢነትርፕራይዝችን
የዴጋፍ ፍሊጎት በመሇየት በቂ ዴጋፍ እንዱዯረግሊቸው መዯገፍ እችሊሁ፡፡ 228 3.38 1.110
4
5 መሰረታዊ የሆነ የሂሳብ መመዜገብ አያያዜ ዕቀውቀት አሇኝ፡፡ 228 2.99 1.200
6 የሂሳብ መዜገብ ምርመራ (ኦዱት) ማዴረግ እችሊሇሁ፡፡ 228 2.72 1.220
የኢንተርፕራይዝች የሰራተኛ አያያዜ እና ስምሪት ምን መምሰሌ እንዲሊበት
አስተማማኝ ዴጋፍ መስጠት እችሊሇሁ፡፡ 228 3.26 1.146
7
ኢንተርፕራይዝች ባሇቤቶች ከሰራተኛ ስምሪት ጋር በተያያ዗ የሚገጥሟቸውን ግጭቶች
እንዳት በአግባቡ መፍታ እንዲሇባቸው ማገዜ እችሊሇሁ፡፡ 228 3.40 1.112
8
ኢንተርፕራይዝች የንግዴ ስራቸውን ሇማስፋት አስተማማኝ እስትራቴጂ መንዯፍ
የሚያስችሌ ዴጋፍ መስጥ እችሊሇሁ፡፡ 228 3.20 1.062
9
ኢንተርፕራይዝች የንግዴ ስራቸውን ሇማስፋት አማራጭ የገን዗ብ ማግኛ ዗ዳዎችንና
ምንጮችን መጠቆም እችሊሇሁ፡፡ 228 3.34 1.137
10
የኢንተርፕራይዝችን ዋነኛ ችግሮች በመሇየት ቅዴሚያ መፈታት ያሇባቸውን
በቅዯም ተከተሌ በመሇየት እነዱፈቱ በቂ ዴጋፍ ማዴረግ እችሊሇሁ፡፡ 228 3.34 1.144
11
የኢንተርፕራይዝች የገብያ ትስስር ከማን ጋር ማዴረግ እንዲሇባቸው የተግባር ዴጋፍ
መስጠት እችሊሇሁ ፡፡ 228 3.32 1.156
12
13 በንግዴ ሌማት አገሌግልት ሊይ በቂ ግንዚቤ አሇኝ፡፡ 228 3.02 1.172
14 በንግዴ ሌማት አገሌግልት ሊይ ሙያዊ ዴጋፍ ያስፈሌገኛሌ፡፡ 228 3.64 1.170
15 በንግዴ ሌማት አገሌግልት ሊይ ምንም አይነት ግንዚቤ የሇኝም፡፡ 228 2.61 1.271

ምንጭ፡- ከመስክ መረጃዎች የተሰሊ፣ 2013፡፡

35
በሠንጠረዥ 11 እንዯሚታየው በንግዴ ሌማት አገሌገልት ስር ካለት 15 ጥያቄዎች በ3ቱ
የተመ዗ገበው አማካይ ውጤት ከ3 በታች ሆኖ ታይቷሌ፡፡ በንግዴ ሌማት አገሌግልት ሊይ
ምንም አይነት ግንዚቤ የሇኝም፤ የሂሳብ መዜገብ ምርመራ (ኦዱት) ማዴረግ እችሊሇሁ እና
መሰረታዊ የሆነ የሂሳብ መዜገብ አያያዜ ዕቀውቀት አሇኝ የሚለት ጥያቄዎች በቅዯም
ተከተሌ የተመ዗ገበው አማካይ ውጤት 2.61፣ 2.72፣ 2.99 ከ1.27፣ 1.22፣ 1.20 መዯበኛ
ሌይይት ጋር መሆኑን ጥናቱ ያሳያሌ፡፡ ምንም እንኳን የተመ዗ገበው አማካይ ውጤት ወዯ
3 የተጠጋ ቢሆን ከ2.6-3.4 የሚያርፍ በመሆኑ ሇመወሰን እቸገራሇሁ የሚሌ ትርጉም
ይይዚሌ፡፡ በአንጻሩ ከፍተኛ አማካይ ውጤት የተመ዗ገበው በንግዴ ሌማት አገሌግልት ሊይ
ሙያዊ ዴጋፍ ያስፈሌገኛሌ የሚሇው ሲሆን አማካይ ውጤቱም 3.64 ከ1.17 መዯበኛ
ሌይይቱም ጋር መሆኑን የጥናቱ ውጤት ያመሊክታሌ፡፡ ቀጥሇው የታየው ከፍተኛ አማካይ
ውጤት ኢንተርፕራይዝች ዯምበኛን መሰረት ያዯረገ ምርት እንዱያመርቱ መዯግፍ
እችሊሇሁ እና የኢንተርፕራይዜ ባሇቤቶች ከሰራተኛ ስምሪት ጋር በተያያ዗ የሚገጥሟቸውን
ግጭቶች እንዳት በአግባቡ መፍታት እንዲሇባቸው ማገዜ እችሊሇሁ የሚሇው ሲሆን በቅዯም
ተከተሌ አማካይ ውጤቱም 3.43 እና 3.40 ሲሆን መዯበኛ ሌይይቱ ዯግሞ 1.11 እና 1.13
መሆኑን ሰንጠረዥ 11 ያሳያሌ፡፡ አማካይ ውጤቱም ከ3.4-4.2 ባሇው የሚያርፍ እና
ከፍተኛ አቅም እንዲሇ ያሳያሌ፡፡
የቀሪዎቹ ጥያቄዎች አማካይ ውጤት ከ3 በሊይ እና ከ3.4 በታች በመሆኑ ሇመወሰን
እቸገራሇሁ በሚሇው ምዴብ ውስጥ እንዯሚካተት ውጤቱ የሚያሳይ ሆኗሌ፡፡ በመሆኑም
በንግዴ ሌማት አገሌግልት ዗ርፍ ባሇሙያዎች አስተማማኝ ዴጋፍ በመስጠት በኩሌ
ውስንነነቶች እንዲሇባቸው ከጥናቱ ውጤት መረዲት ይቻሊሌ፡፡

37
 3.3.5. በአራቱ ዗ርፎች የክህልት ክፍተት ንጽጽር

ሰንጠረዥ 12፡- የአራቱ ዗ርፎች አማካይ ውጤት እና የመዯበኛ ሌይይት

ንጽጽር

ተ.ቁ ጥያቄዎች የናሙና ብዚት አማካይ መዯበኛ ሌይይት

1 አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ 228 3.11 0.74

2 ኢንተርፕርነርሽፕ ብቃቶች 228 3.57 0.75

የንግዴ ሌማት አገሌግልት( Business Development
228 3.21 0.79
3 Services, BDS)
4 የኢንተርፕሩነርሽፕ ዴጋፍ አሰጣጥ 228 3.21 0.98

ምንጭ፡- ከመስክ መረጃዎች የተሰሊ፣ 2013፡፡

ሠንጠረዥ 12 የአራቱንም ዗ርፎች የክህልት ክፍተት የተጠቃሇሇ አማካይ ውጤት እና

መዯበኛ ሌይይት የሚታይበት ነው፡፡ በመሆኑም ኢንተርፕሩነርሽፕ ከፍተኛው አማካይ
ውጤት 3.57 ከ0.75 መዯበኛ ሌይይቱ ጋር መሆኑን ታይቷሌ፡፡ ይህ አማካይ ውጤት
ከ3.4-4.2 የሚያርፍ በመሆኑ በአንጻራዊነት ባሇሙያዎች የተሻሇ የኢንተርፕሩነሪያሌ
ብቃት እንዲሊቸው ተስተውሎሌ፡፡ ቀጥል የታየው ክፍተኛ አማካይ ውጤት የንግዴ ሌማት
አገሌግልት ዴጋፍ ሲሆን አማካይ ውጤቱም 3.21 ከ0.79 መዯበኛ ሌይይት ጋር መሆኑን
የጥናቱ ውጤት ያሳያሌ፡፡ አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ እና የኢንተርፕሩነርሽፕ ዴጋፍ
ዯግሞ በቅዯም ተከተሌ 3.21 እና 3.11 ከ 0.97 እና 0.74 መዯበኛ ሌይይት ጋር መሆኑን
ማሳየት ችሎሌ፡፡ የንግዴ ሌማት አገሌግልት፣ አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ እና
የኢንተርፕሩነርሽፕ ዴጋፍ አማካይ ውጤት ከ2.6-3.4 ባሇው ያረፈ በመሆኑ ሇመወሰን
እቸገራሇሁ የሚሌ ትርጉም ይሰጣሌ፡፡ ይህ የሚያመሊክተው አብዚኛው ባሇሙያ በበቂ
ሁኔታ አማራጭ የስራ ዕዴልችን ሌየታ፣ የኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ እና የንግዴ ሌማት
አገሌግት ሊይ በቂ ግንዚቤ የላሇ መሆኑን ያመሊክታሌ፡፡

38
3.3. ዋና ዋና ግኝቶች

በዙህ ጥትናት ሁሇቱም ጾታዎች የተሳተፉ ሲሆን 66.2% ያህለ ወንድች ናቸው፡፡ ከእዴሜ
አኳያ ከግመሽ በሊይ የሚሆኑት ወጣቶች ናቸው፡፡ 81.6% ያህለ የጥናቱ ተሳታፊዎች
የመጀመሪያ ዱግሪ አሊቸው፡፡ በጥናቱ በ3ቱም መዋቅሮች የሚሰሩ ባሇሙያዎች
ተሳትፈዋሌ፡፡ 63.6% ያህለ ባሇሙያዎች ሲሆኑ ዲይሬክተሮች እና ቡዴን መሪዎችም
መሳተፍ ችሇዋሌ፡፡ ግመሽ የሚሆኑት በተቋሙ ረጅም የስራ ሌምዴ አሊቸው፡፡ ከጥናቱ
ተሳታፊዎች 54.4% ያህለ በተቋሙ በተ዗ጋጀ ስሌጠና ያሌተሳፉ ናቸው፡፡

ከጥናቱ ተሳታፊዎች 81.6% ያህለ ሇኢንተርፕራይዝች የንግዴ ሌማት አገሌግልት

ሰጥተው አያውቁም፡፡ በተመሳሳይ ሁኔታ ከግማሽ በሊይ የሚሆኑት ወይም 68% ያህለ
የኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ ሰጥተው አያውቁም፡፡ ይህ የጥናት ውጤት በ2009 ዓ.ም
የኢትዮጵያ ሲቪሌ ሰርቪስ ዩኒቨርስቲ እና የጥቃቅን እና አነስተኛ ኢንተርፕራይዝች
ሌማት ቢሮ በጋራ ባጠኑት ጥናት መሰረት 76% ያህሌ ኢንተርፕራይዝች የንግዴ ሌማት
አገሌግልት ዴጋፍ እና ግማሽ ያህሌ ኢንተርፕራይዝች የኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ
አግኝተው አያውቁም በሚሌ ባስቀመጠው ማዯማዯሚያ ጋር ይቀራረባሌ፡፡

ከዙህ በፊት ይሰጡ ከነበሩ ስሌጠናዎች ከፍተኛውን ዴርሻ የሚይ዗ው በጥቃቅን እና

አነስተኛ ፖሉሲዎች መመሪያዎች፣ ዯምቦች እና ማንዋልች ሊይ ያተኮረ ነበር፡፡
የዯምበኛ አያያዜ፣ ስራ አመራር፣ የሂሳብ መዜግበ አያያዜ እና ቢዜነስ ፕሊን ዜግጅት
ዯግሞ አነስተኛ ስሌጠና የተሰጠባቸው ዗ርፎች ሆነው ተገኝተዋሌ፡፡

የማዕከሌ ባሇሙያዎች በኢንተርፕሩነርሽፕ፣ ቢዜነስ ፕሊን ዜግጅት/አማራጭ የስራ ዕዴልች

ሌየታ እና የንግዴ ሌማት አገሇግልት እንዯ ቅዯም ተከተሊቸው የስሌጠና ፍሊጎት ሲያሳዩ
የክፍሇ ከተማ እና የወረዲ ባሇሙያዎች ዯግሞ በጥቃቅን እና አነስተኛ ፖሉሲዎች፣
እስትራቴጂዎች፣ ማኑዋልች እና አሰራሮች፣ ኢንተርፕሩነርሽፕ እና የቢዜነስ ፕሊን
ዜግጅት/አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ እንዯ ቅዯም ተከተሊቸው የስሌጠና ፍሊጎት
አሳይተዋሌ፡፡

አማራጭ የስራ ዕዯልችን ከመሇየት አኳያ ከግማሽ በሊይ የሚሆኑት ቢዜንስ ፕሊን ያሇ
አጋዥ ማ዗ጋጀት፣ የንግዴ ስራ ሇመጀመር የሚያስፈሇጉ አማራጭ የገን዗ብ ምንጮችን

39
ማወቅ እና አማራጭ የስራ ዕዴልችን ሌየታ በተመሇከተ ሰነዴ አ዗ጋጅቶ ስሌጠና መስጠት
የማይችለ መሆኑናቸው ታቷሌ፡፡

በአንጻራዊነት አብዚኞች ባሇሙያዎች ከፍተኛ የኢንተርፕሩነሪሌ ብቃቶች እንዲሊቸው

ገሌጸዋሌ፡፡ ከተሇያዩ የሙያ አማራጮች አብዚኛው ባሇሙያ የራሱን ዴርጅት መስረቶ
መስራት ይፈሌጋሌ፡፡ የንግዴ ስራ መስረቶ በማስኬዴ ግን አበዚኛው ባሇሙያ ሇመወሰን
እቸገራሇሁ የሚሌ ምሊሽ ሰጥቷሌ፡፡

ምንም እንኳን አብዚኞች ባሇሙያዎች ከፍተኛ የሆነ የኢንተርፕሩነሪያሌ ብቃት

እንዲሊቸው ቢገሌጹም የኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ በመስጠት በኩሌ ሇመወሰን እቸገራሇሁ
የሚሌ ምሊሽ ሰጠተዋሌ፡፡ ይህም የሚያሳየው አባዚኛው ባሇሙያ የኢንተርፕሩነሪያሌ ዴጋፍ
መስጠት እንዯማይችለ ይህ የጥናት ውጤት ያሳያሌ፡፡

የጥናቱ ውጤት እንዯሚያሳየው በዙህ ጥናት ከተሳተፉት ውስጥ ከግማሽ በታች የሚሆኑት
የሂሳብ መዜገብ አያያዜ እና መሰረታዊ ኦዱት አገልግልት መስጠት የማይችለ መሆኑን
ገሌጸዋሌ፡፡ ይህ የጥናት ግኝት በ2012 የቢሮው ዓመታዊ ሪፖርት እንዯተገጸው
ከጠቅሊሊው ኢንተርፕራይዝች መሰረታዊ የሂሳብ መዜገብ አያያዜ እና የኦዱት አገሌግልት
ያገኙት 2.15% ብቻ መሆናቸው እና አፈጻጸሙ ዜቅተኛ የሆነበት ምክንያትም
የባሇሙያዎች በ዗ርፉ ስሌጠና ያሇማግኘት መሆኑን መገሇጹ ይታወሳሌ፡፡ በ2013 በጀት
ዓመትም መሰረታዊ የሂሳብ መዜገብ አያያዜ እና የኦዱት አገሌግልት ስሌጠና ያገኙ
ባሇሙያዎች 26% ብቻ መሆናቸው ችግሩ አሁንም እንዲሌተቀረፈ አማሊካች ነው፡፡
ያገኙት ጠቅሇሌ ተዯርጎ ሲታይ አብዚኛው ባሇሙያ በንግዴ ሌማት አግሌጎት አሰጣጥ
ዘሪያ ውስንነቶች እንዲለ ይህ ጥናት ያመሇክታሌ፡፡

በአጠቃሊይ ከአማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ፣ ኢንተርፕሩነሪያሌ ብቃቶች እና ዴጋፍ

አስጣጥ እንዱሁም የንግዴ ሌማት አገሌግልት በመስጠት በኩሌ ከፍ ያሊ አማካይ ውጤት
የተመ዗ገበው በኢንተርፕሩነሪያሌ ብቃቶች ሊይ ነው፡፡ ተመ዗ገበው አማካይ ውጤትም
3.57 ነው፡፡ ዜቅተኛው አማካይ ውጤት የተመ዗ገበው በአማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ
ነው፡፡ በአማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ፣ በኢንተርፕሩነርሽፕ ዴጋፍ አሰጣጥ እና በንግዴ
ሌማት አግሌልት ዴጋፍ አሰጣጥ የተመ዗ገበ አማካይ ውጤት ምንም እንኳን ከ 3

40
ቢበሌጥም ከ3.4 በታች በመሆኑ ሇመወሰን እቸገራሇሁ የሚሌ ትርጓሜ ይይዜሌ፡፡ ይህ
ማሇት በነዙህ ዗ርፎች ሊይ አስፈሊጊው ዕውቀት እና በራስ መተማመን እንዯላሇ ያሳያሌ፡፡

41
4. ማዯማዯሚያ እና የመፍትሔ ሃሳቦች

4.1. ማዯማዯሚያ

ይህ የፍሊጎት ዲሰሳ ጥናት በአዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና
ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ ከማዕከሌ እስከ ወረዲ ያለ ባሇሙያዎች ያሇባቸው የክህልት
ክፍተት እና የስሌጠና ፍሊት መሇየት ያሇመ ነው፡፡ በመሰረታዊነት ሁሇት ዜርዜር
ዓሊማዎች አለት፡፡ የመጀመሪያው ከማዕከሌ እስከ ወረዲ ያለ ባሇሙያዎች ክህልት
ክፍተት መሇየት ሲሆን ሁሇተኛው ዯግሞ የስሌጠና ፍሊጎት መሇየት ነው፡፡ ማዕከሌ፣ ክፍሇ
ከተማ እና ወረዲ የሚሰሩ 228 ባሇሙያዎች በጹሁፍ መጠይቅ የመረጃ ምንጭ መረጃ
በመሰብስብ የሚከተሇው ማዯማዯመያ ተገኝቷሌ፡፡

በጥናቱ ማዕከሌ፣ ክፍሇ ከተማ እና ወረዲ እንዱሁም በሁለም የስራ ክፍልች ያለ

ባሇሙያዎች ተሳፈውበታሌ፡፡ ከጥናቱ ተሳታፊዎች እጅግ የሚበዘት ወጣቶች እና ከግማሽ
በሊይ የሚሆኑት ዯግሞ በተቋሙ በተ዗ጋጀ ስሌጠና ተሳትፈው የማያውቁ ናቸው፡፡ ቢሮው
የስራ ዕዴሌ መፍጠር እና ኢንተርፕራይዝችን ማስፋት በሌዩ ትኩረት ይዝ ይሰራሌ፡፡ ነገር
ግን የዙህ ጥናት ውጤት እንዯሚያሳየው አብዚኛው ባሇሙያ የኢንተርፐሩነሪያሌም ሆነ
የንግዴ ሌማት አገሌግልት ዴጋፍ ሰጥቶ አያውቅም፡፡

ከዙህ በፊት ይሰጡ የነበሩ ስሌጠናዎች ትኩረት ያዯረጉት በጥቃቅን እና አነስተኛ

ፖሉሲዎች፣ መመሪያዎች፣ ዯምቦች እና ማኑዋልች ሊይ ነበር፡፡ ስሌጠናውም ይሰጥ ነበረው
በጅምሊ እና ፍሊጎትን መሰረት ሳያዯርግ ነበር፡፡ የማዕከሌ ባሇሙያዎች
ኢንተርፕሩነተርሽፕ፣ በቢዜነስ ፕሊን ዜግጅት እና በንግዴ ሌማት አገሌግልት ዘሪያ
የስሌጠና ፍሊጎት ሲያሳዩ የክፍሇ ከተማ እና የወረዲ ባሇሙያዎች ዯግሞ በጥቃቅን እና
አነስተኛ ፖሉሲዎች፣ እስትራቴጂዎች፣ ማኑዋች እና አሰራሮች፣ ኢንተርፕሩነርሽፕ እና
የቢዜነስ ፕሊን ዜግጅት/አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌይታ ሊይ የስሌጠና ፍሊጎት
አሳይተዋሌ፡፡ አብዚኛው ባሇሙያ የተሻሇ የኢንትረፕሩነሪሌ ብቃት እንዲሇው ቢገሌጽም
አማራጭ የስራ ዕዴልችን በመሇየት፣ ኢንተሩፕሩነሪያሌ ዴጋፍ በመስጠት እና የንግዴ
ሌማት አገሌግልት በመስጠት በኩሌ የክህልት ክፈተቶች እንዲሇባቸው ይህ ጥናት
ያሳያሌ፡፡

42
4.2. የመፍትሔ ሃሳቦች

በዙህ ጥናት ግኝቶች እና ማዯማዯሚዎች መሰረት ሇቢሮ፣ ሇክፍሇ ከተማ እና ሇወረዲ

መዋቅር፣ ሇአዱስ አበባ ግዘፍ ፕሮጀክቶች አማካሪ ዴርጅት፣ እንዱሁም ባሇሙያዎች
የሚከተሇው ምክር ሃሳብ ተሰጥቷሌ፡፡

 በቀዲሚነት ከዙህ በኋሌ የሚሰጡ ስሌጠናዎች ፍሊጎትን መሰረት ያዯረጉ ቢሆን እና

የፋይዲ ግምገማ ቢሰራሊቸው፡፡
 በሁሇተኛ ዯረጃ የአዱስ አባባ ከተማ አስተዲር ሇማዕከሌ በሊሙያዎች
በኢንተርፕሩነርሽፕ፣ ቢዜነስ ሌማት ዜግጅት/ አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ እና
የንግዴ ሌማት አገሌግልት ሊይ እንዯ ቅዯም ተከተሊቸው ሌዩ ትኩረት በመስጠት
ስሌጠና መስጠት የሚቻሌበትን ሁኔታ ቢያመቻች፡፡
 ሶስተኛ የአዱስ አበባ ከተማ አስተዲር የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች
ሌማት ቢሮ እና በስሩ ያለ 11 ክፍሇ ከተሞች ሇክፍሇ- ከተማ እና ወረዲ
ባሙያዎች እንዯ ቅዯም ተከተሊቸው በጥቃቅን እና አነስተኛ ፖሉሲዎች፣
እስትራቴጂዎች፣ ማኑዋልች እና አሰራሮች፣ ኢንተርፕሩነርሽፕ እና የቢዜነስ ፕሊን
ዜግጅት/አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ ሊይ ሰፊ ትኩረት በመስጠት ስሌጠና
የሚሰጥበትን ሁኔታ ቢያመቻች፡፡
 አራተኛ የአዱስ አበባ የመንግስት ግዘፍ ፕሮጀክቶች አማካሪ ዴርጅት
በኢንተረፕሩነርሽፕ፣ ቢዜነስ ፕሊን ዜግጅት/አማራጭ የስራ ዕዴልች ሌየታ እና
የንግዴ ሌማት አግሌግልት ዴጋፍ አሰጣጥ በሰነዴ የታገ዗ ሰፊ ስሌጠና መስጠት
ቢችሌ፡፡
 አምስተኛ ባሇሙዎች ያሇባቸውን የክህልት ክፍተቶች በራሳቸው እንዱሞለ አስፈሊጊ
ሰነድችን እንዱያነቡ፣ በ዗ረፉ ዘሪያ ትኩረት ያዯረጉ ቪዱዎችን እንዱመሇከቱ እና
አጫጭር ስሌጠናዎች ሊይ ቢሳተፉ በስራቸውም ሆነ በግሌ ኖሯቸው ስኬታማ መሆን
ይችሊለ፡፡

43
ዋቢ ማጣቀሻዎች (References)
አዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር የስራ ዕዴሌ ፈጠራና ኢንተርፕራይዜ ሌማት
ቢሮ፡፡(2012)፡፡ የስራ እዴሌ ፈጠራ ዲይሬክቶሬት መሰረታዊ የስራ ሂዯት (BPR)
ጥናት፡፡ አዱስ አበባ፡፡

----------------- ፡፡(2012)፡፡ የከተማ ግብርና፣ ኮንስትራክሽን፣ ንግዴና አገሌግልት

ዲይሬክቶሬት መሰረታዊ የስራ ሂዯት ሇውጥ (BPR) ጥናት፡፡ አዱስ አበባ፡፡
----------------- ፡፡(2012)፡፡ የ2012 በጀት ዓመት የስራ አፈፃፀም ሪፖርት፡፡ያሌታተመ፡፡
-----------------፡፡(2013)፡፡ የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ ዋና ዋና
ተግባራት፡፡ትጋት፣ 12(2)፡፡ አዱስ አበባ፡፡
----------------- ፡፡(2013)፡፡ የ2013 በጀት ዓመት የስራ አፈፃፀም ሪፖርት፡፡ያሌታተመ፡፡
አዱስ አበባ ከተማ አስተዲዯር ጥቃቅን እና አነስተኛ ኢንተርፕራይዝች ሌማት ቢሮ እና
የኢትዪጵያ ሲቪሌ ሰርቪስ ዩኒቨርስቲ፡፡ 2009)፡፡ የአዱስ አበባ ከተማ የጥቃቅን
እና አነስተኛ ኢንተርፕራይዝች የሁኔታ ዲሰሳ ጥናት (ከ1996-2008)፡፡ አዱስ
አበባ፡፡ ያሌታተመ፡፡
የፌዯራሌ የከተሞች የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ምግብ ዋስትና ኤጀንሲ፡፡(2013)፡፡ የፌዯራሌ
የከተሞች የስራ ዕዴሌ ፈጠራ እና ምግብ ዋስትና ኤጀንሲ ዓመታዊ እስታትስቲካሌ
መጽሄት፡፡ አዱስ አበባ፡፡
ያሇው እንዲወቀ፡፡(2004)፡፡የምርምር መሰረታዊ መርሆዎችና አተገባበር፡፡ ሶተኛ ዕትም፡፡
ንግዴ ማተሚ ዴርጅት፡፡
Bassam, T. (2013). A model for measuring service quality in internet-based service. Uxbridge
Middlesex, UK: Brunel University.

44
 አባሪ፡- ሇባሇሙያዎች የተ዗ጋጀ የጹሁፍ መጠይቅ

?? ? ?? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
?? ? ?? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?? ? ? ? ? ? ? ? ?
? ? ?? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?? ? ? ? ? ??? ? ? ?
? ?? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?? ? ? ? ? ? ?
መግቢያ

የስራ ዕድል ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዞች ልማት ቢሮ የተቋቋመበትን ዓለማ ከግብ ለማድረስ የሰራተኞችን አቅም ለመገንባት

በየጊዜው ስልጠናዎችን በማዘጋጀት ሲሰጥ ቆይቷል፡፡ ቢሮው በ2014 በጀት ዓመትም የስራ ዕድል ፈጠራንና የኢንተርፕራይዝ

ልማት ስራውን ስኬታማና ውጤታማ ለማድረግ መጀመሪያ የባለሙያውን አቅም ማጎልበትና ማነቃቃት አስፈላጊ በመሆኑ፤

በመዋቅሩ ላይ ያሉ ባለሙያዎችን የክህሎት ክፍተት እና የስልጠና ፍላጎት በመለየት መሰረታዊ ለውጥ ሊያመጣ የሚችል

ስልጠና መስጠት ይፈልጋል፡፡ በመሆኑም ከማዕከል እስከ ወረዳ ያሉ ባለሙያዎችን የስልጠና ፍላጎት ዳሰሳ ጥናት ማድረግ

አስፈላጊ መሆኑ ስለታመነበት ይህ መጠይቅ ተዘጋጅቷል፡፡ እርሶም ይህንን መጠይቅ ለመሙላት ስለተመረጡ የቀረቡትን

ጥያቄዎች በጥሞና በማንብብ ምላሽ እንዲሰጡ እየጠየቅን፤ የሚሰጡት መረጃም ለዚህ ጥናት ብቻ የሚውል መሆኑን

እያረጋገጥን፤ ለመልካም ትብብራችሁ ከወዲሁ እናመሰግናለን፡፡

ክፍል አንድ፡-አጠቃላይ መረጃዎች

ከዚህ በታች ከቀረቡት አማራጮች መካካል የእርሶን ግላዊ ሁኔታ ሚገልጸውን በመልስ መስጫው ሳጥን ውስጥ (√) ምልክት
በማድረግ መልስ ይስጡ፡፡

1. ጾታ፡- ሀ. ወንድ ለ. ሴት

2. ዕድሜ፡……………………

3. የትምህርት ደረጃ ሀ. ዲፕሎማ ለ. የመጀመሪያ ዲግሪ ሐ. ሁለተኛ ዲግሪ

መ. ሶስተኛ ዲግሪ

4. የሚሰሩበት መዋቅር

ሀ. ማዕከል ለ. ክፍለ ከተማ ሐ. ወረዳ

5. የሚሰሩበት የስራ ክፍል/ዳይሬክቶሬት/ቡድን …………………………………

6. ኃላፊነት ሀ. ዳይሬክተር ለ. ቡድን መሪ ሐ. ባለሙያ

7. በስራ ዕድል ፈጠራ እና ኢንተርፕራይዞች ልማት ቢሮ ለምን ያህል ጊዜያት ሰርተዋል?

45
 ሀ. ከ 1-2 ዓመታት ለ. ከ3-4 ዓመታት

ሐ. ከ5-10 ዓመታት መ. ከ10 ዓመታት በላይ

8. ላለፉት ሁለት ዓመታ በተቋሙ በተዘጋጀ ስልጠና ተሳትፈዋል?

ሀ. አዎ ለ . አልተሳተፍኩም

9. በተራ ቁጥር “7” በቀረበው ጥያቄ መልስዎ አዎ ከሆነ ሥልጠና የወሰዱባችወን ርዕሶች ወይም ዘርፎች

ይዘርዝሩ?……………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………..

10. ለስራ ፈላጊዎች የስራ ዕድል ለመፍጠርና ለኢንተርፕራይዞች ለምንሰጠው ድጋፍ ይረዳኛል የምትሉትን እና ስልጠና
መውሰድ የምትፈልጉባቸው የስልጠና ርዕሶች ይዘርዝሩ?

……................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................
......

11. የንግድ ልማት አግልግሎት (BDS) ለኢንተርርፕራይዞች ሰጠህ/ሰጠሸ ታውቃለህ/ታውቂያለሽ?

ሀ. አዎ ለ. አልሰጠሁም

12. የኢነተርፕርነርሽፕ ድጋፍ ለኢንተርርፕራይዞች ሰጠህ/ሰጠሸ ታውቃለህ/ታውቂያለሽ?

ሀ. አዎ ለ. አልሰጠሁም

ክፍል ሁለት፡- የክህሎት ክፍተት ልየታ

ከዚህ በታች ለቀረቡ ጥያቄዎች በጥሞና ካነበባችሁ በኋላ የእናንተን አመለካክት ሊያነጸባርቅ የሚችልውን በመልስ መስጫው
ሳጥን ውስጥ (√) ምልክት በማድረግ መልስ ስጡ። 5= በጣም እስማማለሁ፣ 4= እስማማለሁ፣ 3= ለመወሰን እቸገራለሁ፣ 2=
አልስማማም፣ 1= በጭራሽ አልስማማም
ተ.ቁ ሀ.አማራጭ የስራ ዕድሎች ልየታ በተመለከተ 5 4 3 2 1

1. የንግድ ስራ ዕቅድ/ቢዝነስ ፕላን ለማዘጋጀት በቂ ግንዛቤ አለኝ፡፡

2. የንግድ ስራ ዕቅድ/ቢዝነስ ፕላን ያለማንም አጋዥነት ማዘጋጀት እችላለሁ፡፡

3. የንግድ ስራ ዕቅድ/ቢዝነስ ፕላን በትንሽ ድጋፍ ማዘጋጀት እችላለሁ፡፡

4. የንግድ ስራ ዕቅድ/ቢዝነስ ፕላን ማዘጋጀት የሚፈለጉ ስራ ፈላጊዎች እና ኢነተርፕራይዞች በቂ

ድጋፍ መስጠት እችላለሁ፡፡

46
5. የንግድ ስራ ዕቅድ/ቢዝነስ ፕላን በማዘጋጀት ወደ ስራ መግባት ለሚፈለጉ ስራ ፈላጊዎች እና
ኢነተርፕራይዞች በመገምገም ማስተካከያ መስጠት እችላለሁ፡፡

6. አዋጭነት ያላቸውን የስራ ዕድል መፍጠሪያ አማራጮች በጥናት መለየት እችላለሁ፡፡

7. ከምሰራው የመንግስት ስራ በተጨማሪ ጎንለጎን የራሴን ቢዝነስ እሰራለሁ፡፡

8. አዳዲስ ስራዎችን ለመጀመር የሚስችል ሃሳቦች አሉኝ፡፡

9. በቅርቡ የራሴን ስራ መፈጠር እፈልጋለሁ፡፡

10. የንግድ ስራ ለመጀመር የሚያስችለኝን ገንዘብ የማገኝባቸውን አማራጮች ጠንቅቄ አውቃለሁ፡፡

ለስራ ፈላጊዎች የንግድ ስራ ለመጀመር በቂ ገንዘብ የሚያገኙበትን አማራጭ ማሳወቅ እችላለሁ፡፡

11.

12. የንግድ ድርጅት ለመክፈት የሚያስፈልጉ የአሰራር ቅደም ተከተሎችን በሚገባ አውቃለሁ፡፡

13. ለስራ ፈላጊዎች የንግድ ስራ ለመጀመር የሚስፈልጉ ግዴታዎችን ወይም የአሰራ ር ሂደቶችን በበቂ
ሁኔታ መደገፍ እችላለሁ፡፡

14. አማራጭ የስራ እድል መለየት ላይ በቂ ግንዛቤ አለኝ፡፡

15. የስራ ዕድል አማራጭ ሊሆኑ የሚችሉ የስራ መስኮችን በዝርዝር መለየት እችላለሁ፡፡

16. አማራጭ የስራ እድል መለየት ላይ ሙያዊ ድጋፍ ያስፈልገኛል፡፡

17. አማራጭ የስራ ዕደሎችን ልየታ በተመለከተ ስልጠና መስጠት የሚያስችል ሰነድ ማዘጋጀት
እችላለሁ፡፡

18. አማራጭ የስራ ዕደሎችን ልየታ በተመለከተ ለስራ ፈላጊዎች በቂ ስልጠና መስጠት እችላለሁ፡፡

ተ.ቁ. ለ. ኢንተርፕርነርሽፕ በተመለከተ 5 4 3 2 1

1. ለእኔ የንግድ ስራ ፈጣሪ መሆን ከጉዳቱ ይልቅ ጥቅሙ ያመዝንብኛል፡፡

2. ስራ ፈጣሪነት ለኔ ማራኪ ሙያ ነው፡፡

3. የንግድ ስራ ፈጣሪ መሆን ለኔ ትልቅ እርካታ ይሰጠኛል፡፡

4. ከተለያዩ የሙያ አማራጮች የንግድ ስራ ፈጣሪ መሆንን እመርጣለሁ፡፡

5. የንግድ ድርጀት መመስረት እና ማሰኬድ ለኔ ቀላል ስራ ነው፡፡

6. ትርፋማ የሆነ የንግድ ስራ ለመጀመር ዝግጁ ነኝ፡፡

7. አዲስ የንግድ ድርጅት ለመመስረት የሚያስፈለጉ ሂደቶችን ጠንቅቄ አውቃለሁ፡፡

47
8. የንግድ ስራ ብጀምር ይሳካኛል ብዬ አስባለሁ፡፡

9. የራሴን ድርጅት ለመጀመር እና ለማስኬድ ሁሉንም ጥረት አደርጋሁ፡፡

10. በኢነተርፕረንረሽፕ ዙሪያ በቂ እውቀት አለኝ፡፡

ተ.ቁ. ለ. 1. የኢንተርፕርነርሽፕ ድጋፍ በተመለከተ 5 4 3 2 1

1. ለስራ ፈላጊዎች የራሳቸውን ድርጅት ፈጥረው ወደ ስራ እነዲገቡ በቂ ስልጠና መስጠት እችላለሁ፡፡

2. ለስራ ፈላጊዎች የራሳቸውን ስራ መጀመር እንዲችሉ የተግባር ድጋፍ ማድረግ እችላለሁ፡፡

3. ነባር ኢንተፕራይዞች አዳዲስ አሰራሮችን እነዲከተሉ በቂ ድጋፍ ማድረግ እችላለሁ፡፡

4. ነባር ኢንተርፕራይዞች ድረጅታቸውን ትርፋማ በሆነ መንገድ እነዲመሩ በቂ ድጋፍ ማድረግ

እችላለሁ፡፡

5. ነባር ኢንተርፕራይዞች ወደ አዳዲስ ገብያዎች እንዲገቡ በቂ ድጋፍ ማድረግ እችላለሁ፡፡

ተ.ቁ. ሐ. የንግድ ልማት አገልግሎት( Business Development Services, BDS) 5 4 3 2 1

1. ኢንተርፕራይዞች ደምበኛን መሰረት ያደረገ ምርት እንዲያመርቱ መደግፍ እችላለሁ፡፡

2. እንደ ንግድ ስራው ባህርይ ኢንተርፕራይዞች መቼ ምን ዓይነት ምርት በምን ያህል መጠን በምን
ያህል የጥራት ደረጃ ማመረት እንዳለባቸው አስተማማኝ ድጋፍ መስጠት እችላለሁ፡፡

3. አዲስ እና ነባር ደምበኞችን እንዴት መያዝ እንዳላባቸው ለኢንተርፕራይዞች አስተማማኝ ድጋፍ

መስጠት እችላለሁ፡፡

4. የኢንተርፕራይዞችን የዕድገት ደረጃ መሰረት ባደረገ መልኩ የኢነትርፕራይዞችን የድጋፍ ፍላጎት

በመለየት በቂ ድጋፍ እንዲደረግላቸው መደገፍ እችላሁ፡፡

5. መሰረታዊ የሆነ የሂሳብ መመዝገብ አያያዝ ዕቀውቀት አለኝ፡፡

6. የሂሳብ መዝገብ ምርመራ (ኦዲት) ማድረግ እችላለሁ፡፡

7. የኢንተርፕራይዞች የሰራተኛ አያያዝ እና ስምሪት ምን መምሰል እንዳላበት አስተማማኝ ድጋፍ

መስጠት እችላለሁ፡፡

8 ኢነተርፕራይዞች ባለቤቶች ከሰራተኛ ስምሪት ጋር በተያያዘ የሚገጥሟቸውን ግጭቶች እንዴት

በአግባቡ መፍታ እንዳለባቸው ማገዝ እችላለሁ፡፡

9. ኢንተርፕራይዞች የንግድ ስራቸውን ለማስፋት አስተማማኝ እስትራቴጂ መንደፍ የሚያስችል

ድጋፍ መስጥ እችላለሁ፡፡

10. ኢንተርፕራይዞች የንግድ ስራቸውን ለማስፋት አማራጭ የገንዘብ ማግኛ ዘዴዎችንና ምንጮችን
መጠቆም እችላለሁ፡፡

11. የኢንተርፕራይዞችን ዋነኛ ችግሮች በመለየት ቅድሚያ መፈታት ያለባቸውን በቅደም ተከተል
በመለየት እነዲፈቱ በቂ ድጋፍ ማድረግ እችላለሁ፡፡

48
12. የኢንተርፕራይዞች የገብያ ትስስር ከማን ጋር ማድረግ እንዳለባቸው የተግባር ድጋፍ መስጠት
እችላለሁ ፡፡

13. በንግድ ልማት አገልግሎት ላይ በቂ ግንዛቤ አለኝ፡፡

14. በንግድ ልማት አገልግሎት ላይ ሙያዊ ድጋፍ ያስፈልገኛል፡፡

15. በንግድ ልማት አገልግሎት ላይ ምንም አይነት ግንዛቤ የለኝም፡፡

እናመሰግናለን!

49