Konu Anlatimi Muhasebe

Denetı̇ mı̇ Ömer Hoca

SMMM Yeterlı̇ lı̇ k.
Show full title

Uploaded by Selim Aktaş on Nov 23, 2022

! 0 ratings · 3 views · 45 pages

Document Information "

Date uploaded
Download now
Nov 23, 2022 $
Original Title
Konu Anlatimi Muhasebe Denetı̇ mı̇ Ömer Hoca Smmm Yeterlı̇ lı̇ k.

Copyright
© © All Rights Reserved

Available Formats
PDF, TXT or read online from Scribd

Share this document

Facebook Twitter

#
Email

Did you find this document useful?

KONU ANLATIMI

MUHASEBE DENETİMİ
Is this content inappropriate? Report this Document
ÖMER HOCA

K
İ
L
İ
L
R
E
T
E
Y
M
M
M
S

www.fuathoca.net

MUHASEBE DENETİMİ

MUHASEBE DENETİMİNİN TANIMI ve TEMEL KAVRAMLAR

Muhasebe denetimi; #nansal tablolarda sunulan bilgilerin, iddia veya beyanların, iktisadi faaliyet
ve olaylara ilişkin bir ekonomik birim veya bir döneme ait bilgilerin, bir bağımsız uzman tarafından
#nansal raporlama çerçevesinde önceden belirlenmiş ölçütlerle karşılaştırmak üzere, kanıt toplayar -
ak araştırarak ve değerlendirerek görüşünü bir raporla bildirme sürecidir.

Taşıması gereken nitelikler :

• Bir uzman denetçi çalışması.
• Mali nitelikli bir birim veya döneme ait bilgiler.
• Yeterli ve güvenilir kanıt toplama.
• Önceden belirlenmiş ölçütlerle karşılaştırma ve uygunluk.
• Değerlendirme ve raporla görüş belirterek denetim hede#ne ulaşma.

Muhasebe denetimi bir karşılaştırma sürecidir. Kullanılan ölçütler genel kabul görmüş muhasebe
ilkeleridir.
Denetimin tanımı aynı zamanda denetimin unsurlarını da yansıtır ;
• Denetimde ele alınan bilgiler #nansal nitelikli bilgilerdir.
• Gerçekleştirilen denetimin türüne göre değişmekle birlikte her denetimde önceden belirlenmiş
ölçütlerden faydalanılır.
• Denetçiler önceden belirlenmiş ölçütlerle karşılaştırmak için denetçiler yeterli ve güvenilir kanıt
toplar.
• Denetimin tamamlanması ve raporlanması aşamasında denetçi #nansal tablo kullanıcılarına
yönelik olarak bir denetim raporu hazırlar.
• Denetim kendi içerisinde alt süreçler barındıran sistematik bir süreçtir.

Denetim Faaliyetlerinde Kullanılmakta Olan Önceden belirlenmiş ölçütler ;

• Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri
• İşletme tarafından ve işletme dışında belirlenmiş politika ve prosedürler
• Yasa , yönetmelik , tebliğ , genelge vb düzenlemeler
• İşletme yönetimi tarafından belirlenmiş bütçeler , hedeJer
•
Denetimin amacı nedir , kimlere hizmet eder ?
Finansal tablo kullanıcıları ilgili oldukları işletmeye ait #nansal ve #nansal olmayan bilgilere ihtiyaç
duyarlar. Bu kullanıcılar alacakları kararları etkileyecek olan bilgilerin doğru , güvenilir ve tam olup
olmadığını öğrenmek isterler.

İşte bu sebeple de denetim ihtiyacı doğar.

Finansal Tablo Kullanıcıları – İşletmenin İlgili Tara>arı;

• İşletme yöneticileri
• Çalışanlar
• Hissedarlar
• Kredi kuruluşları ( Bankalar vb )
Bilgi kullanıcılarının temel bilgi kaynağı #nansal tablolardır.
• Devlet
• Satıcılar
• Müşteriler
• Yatırımcılar

Evinizdeki Dershane 3 www.fuathoca.net

MUHASEBE DENETİMİ

Yönetimin Savları ( İddiaları )

Şirket yönetiminin incelenmesi amacıyla bağımsız denetçilere beyan ettiği veriler yönetimin iddi -
alarını yansıtır. İşletme yönetimi savlarını #nansal tablolar aracılığıyla ortaya koyar. Yönetimin savları;
işlem sınıJarına, hesap kalanlarına, sunum ve açıklamalara ilişkindir.
İşletmenin #nansal tablolarının tam, doğru ve güvenilir şekilde hazırlanmasından işletmenin yönetimi
sorumludur , denetçinin temel sorumluluğu ise yönetimin ortaya koyduğu iddialarında haklı ve dürüst
olup olmadığını yansıtacak olan denetim amaçlarına ulaşmaktır.

Var Olma ve Meydana Gelme: Belirli bir tarihte işletmenin varlıklarının, yükümlülüklerinin ve öz kay -
naklarının gerçekten var olup olmadığı ve kaydedilmiş olan işlemlerin gerçekten o dönemde meydana
geldiğine ilişkin savlardır. Örneğin bilançodaki mamul stoklarıyla ilgili olarak yönetimin savı, stokların
#ziki olarak var oldukları ve satışa hazır olduklarıdır. Benzer şekilde gelir tablosunda gösterilen hasılat-
la ilgili sav da hesap döneminde o kadar satışın meydana geldiğidir.
Tamlık: Finansal tablolarda yer alması gereken tüm işlemlerin ve hesapların eksiksiz olarak tablolarda
yer aldığına ilişkin savlardır. Örneğin bilançoda görülen borçlarla ilgili olarak yönetimin savı, borçların
işletmenin o tarihteki tüm yükümlülüklerini içerdiğidir.
Haklar ve Yükümlülükler: Belirli bir tarihte varlıkların işletmenin hakları, borçların ise işletmenin
yükümlülüklerini gösterdiğine ilişin savlardır. Örneğin işletme, aktiJeştirilen kiraların işletmenin ki -
ralanan varlık üzerindeki haklarını, kira giderlerinin de yükümlülüğü olduğunu iddia eder.
Değerleme ve Dağıtım: Finansal tablolardaki varlıklar, borçlar, öz kaynakların uygun şekilde değer-
lendirildiği; gelirler ve giderlerin uygun dönemlere dağıtıldığına ilişkin savlardır. Örneğin yönetim, sabit
varlıkların tarihi maliyetle kaydedildiğini, maliyetin uygun muhasebe dönemlerine amortisman yoluyla
dağıtıldığını iddia eder.
Sunum ve Açıklama: Sunum ve açıklama ile ilgili olarak yönetimin savları; #nansal tablo unsurlarının
uygun şekilde sınıJandırıldığı, tanımlandığı ve tam olarak açıklandığına ilişkindir. Örneğin yönetim,
vadesi bir yılın altına inen borçları kısa vadeli borç olarak gösterdiğini iddia eder.

Mesleki Şüphecilik;
Elde edilen bilgilerin veya denetim kanıtlarının, hileden kaynaklanan önemli bir yanlış beyanı (riski)
içerip içermediği açısından denetçinin sürekli olarak zihinsel bir sorgulama yapmasıdır. Başka bir an -
latımla; denetimin her aşamasında, denetçinin; mali tablolardaki sunumlarda hata ve hileden kaynak -
lanan risklerin olabileceğini sürekli olarak göz önünde bulundurmasını ifade eder. O nedenle uygun ve
nitelikli kanıtlar toplar ve inceler.

Makul güvence;
Bir bütün olarak, mali tabloların; nitelik ve nicelik bakımından önemli yanlışlık (hata, hile v.b.) içer -
mediğine dair bir sonuca varmada yeterli ve uygun denetim kanıtlarının toplanmasıdır. Yeterli, fakat
abartılı olmayan bir güvencedir. Denetçinin; karar verebilmesi bakımından denetimin tüm aşama -
larında göz önünde bulundurduğu güvencedir. Denetçi, yeterli ve uygun kanıtları inceleyerek makul
güvence verir. Tam güvence hiçbir zaman veremez.

DENETİM TÜRLERİ
DENETİM TÜRLERİ

Amaç Yönünden Denetim Türleri Kapsam Yönünden Denetim Türleri Statüsüne Göre Denetim Türleri
1. Mali Tablolar (Muhasebe - Finansal) 1. Sürekli (Yılsonu) Denetimi 1. Bağımsız Denetim
Denetimi 2. Özel Denetim 2. İç Denetim
2. Uygunluk Denetimi 3. Ara (Sınırlı) Denetim 3. Kamu Denetimi
3. Faaliyet (Operasyonel - Performans) 4. Zorunlu Denetim
Denetimi 5. İhtiyari (Zorunlu Olmayan-İsteğe
4. Özel Amaçlı Denetim Bağlı) Denetim

Evinizdeki Dershane 4 www.fuathoca.net

MUHASEBE DENETİMİ

Amaç Yönünden Denetim Türleri

1 – Mali Tablo Denetimi :
Finansal tablo denetiminin konusu bilanço ve gelir tablosu yani #nansal nitelikli bilgilerdir. Mali dene -
timde kullanıl an ölçüt Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleridir.
Gerçekleştirilen denetimde #nansal tablolarda yer alan bilgiler ile Genel Kabul Görmüş Muhasebe İl -
keleri karşılaştırılarak aradaki uyum değerlendirilir. Yapılan uygunluk değerlendirmeleri sonucunda
mali tabloların doğru , güvenilir ve tam olup olmadığı noktasında elde edilen görüş denetim raporu
aracılığıyla #nansal tablo kullanıcılarına iletilir.

Finansal tabloların denetiminin yürütülmesinde denetçinin genel amaçları:

Finansal tabloların bir bütün olarak hata veya hile kaynaklı önemli bir yanlışlık içerip içermediğine
ilişkin;

• Yeterli ve uygun denetim kanıtı toplamak.

• Makul derecede güvence elde etmek
• Finansal tabloların tüm önemli yönleriyle geçerli #nansal raporlama çerçevesine uygun hazır -
lanıp hazırlanmadığına ilişkin bir görüş bildirmek.
• Finansman tablolar hakkında görüşüne uygun raporlama yapmak ve
• Bağımsız Denetim Standartlarının zorunlu tuttuğu bildirimlerde bulunmaktır.

2 – Uygunluk Denetimi :
Bir işletmenin faaliyetlerinin işletme yönetimi tarafından belirlenmiş kurallara , yasama organı ya da
diğer yetkili kişi ve kurumlarca belirlenmiş mevzuata uygun olup olmadığını belirlemek amacıyla in -
celenmesidir. Uygunluk denetimi genellikle Kamu Denetçileri ve İç Denetçiler tarafından yapılır.
Uyum incelemesinden örnekler ;
• VUK’ a göre düzenlemesi gereken belgelerin mevzuata uygun şekilde düzenlenip düzenlenmed -
iğinin incelenmesi
• SGK Müfettişleri tarafından ücret bordrolarının usulüne uygun şekilde düzenlenip düzenlen -
mediğinin incelenmesi
• Sayıştay tarafından kamu kurum ve kuruluşlarında gerçekleştirilen mali işlemlerin yürürlükteki
mevzuata uygun olup olmadığının incelenmesi
• Şirkette ki işlemlerin üst yönetimin belirlediği politika ve prosedürlere uygun olarak yapılıp yapıl -
madığının İç Denetçiler tarafından incelenmesi
Uygunluk denetiminde kullanılan ölçütler ;
■ Kanun , tüzük , yönetmelik , tebliğ , şirket ana sözleşmesi , yönetim kararları , şirket içi poli -
tika ve prosedürler , sözleşmeler vb…

3 – Faaliyet Denetimi :
İşletmenin yürütmekte olduğu faaliyetlerin etkinliğinin , verimliliğinin değerlendirildiği denetim süre -
cine Faaliyet Denetimi denir. Bu denetim faaliyeti kapsamında şirketin örgüt yapısı , iş akışları , perfor -
mans hedeJeri vb alanlar incelenerek yönetimin başarısı saptanmaya çalışılır. Faaliyet denetiminde
faaliyet sonuçları verimlilik standartları ile karşılaştırılıp , işletmenin o faaliyet sahasında hedeJere
ulaşıp ulaşmadığı incelendiğinden bu denetim işlemine performans denetimi , başarım denetimi ya
da verimlilik denetimi de denilir.

Faaliyet denetimi genelde İç Denetçiler tarafından yapılmakla birlikte Kamu İktisadi Teşebbüslerinde
Kamu Denetçileri tarafından da yapılabilmektedir.

Evinizdeki Dershane 5 www.fuathoca.net

MUHASEBE DENETİMİ

Uygunluk Denetimi ile Faaliyet Denetiminin Farklılıkları :

• Uygunluk denetimi belli bir otorite, yetkili bir üst makam tarafından saptanmış ölçütlere uyulup
uyulmadığını araştırır, daha çok işletme yöneticilerine yöneliktir. Faaliyet denetimi ise, İşlet -
menin başarısını, işletme politikalarının ve faaliyetlerinin etkinliğini, işletmenin örgütsel yapısını,
iç kontrol sistemlerinin ve yönetiminin başarısını saptamaya yöneliktir.
• Faaliyet denetimi uygunluk denetiminden daha geniş kapsamlıdır.
• Uygunluk denetimi işletmenin başarılı olup olmadığıyla ilgilenmez. Faaliyet denetimi ise
amaçlara, hedeJere ne derecede ulaşıldığını, yöneticilerin başarı derecelerini araştırır.

4 – Özel Amaçlı Denetim :

Denetim talebinde bulunanlara hizmet etmek amacıyla özel bir amaç belirlenerek gerçekleştirilen
denetim faaliyetidir. Denetimin konusunu denetim yaptıran belirler. Bir hilenin/yolsuzluğun araştırıl -
ması , şirkete ortak olmadan sürecinde yaptırılan denetimler , şirket satın alma ya da şirket devirler -
inde yaptırılan denetimler , kredi kuruluşları tarafından kredi vermeden önce yapılan denetimler özel
denetime örnek olarak gösterilebilir.
Kapsam Yönünden Denetim Türleri
1 - Sürekli Denetim :
SPK düzenlemelerine tabi şirketlerin, halka arz edilmiş şirketlerin, , bankaların , sigorta şirketlerinin
hazırlanması ve kamuya açıklanması zorunlu olan yıllık mali tabloların tümünün Genel Kabul Görmüş
Denetim Standartlarına uygun şekilde denetimidir ve her yıl yapılması zorunludur. Bu denetim türü
uzun bir süreci kapsadığı için denetçi tarafından bütün denetim standartları uygulanabilmektedir
dolayısıyla sürekli denetim sonucunda hazırlanan denetim raporunun güvenilirlik derecesi daha yük-
sektir.
Bu denetimde denetçi mali tabloların genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygunluğunu değer -
lendirebilmek amacıyla denetimi planlar , planı uygulayarak kanıt toplar bu kanıtlardan elde ettiği
denetim görüşüne içeren denetim raporunu hazırlar.
2 - Sınırlı Denetim :
Cari yıl içerisinde hazırlanan ara #nansal tabloların denetimidir. SPK ve BDDK düzenlemelerine tabi
şirketler 3.6. ve 9. Ayın sonunda ara mali tablo hazırlayarak bağlı bulundukları kurula göndermek zo -
rundadır. Bunlardan 6. Ay sonunda hazırlanan #nansal tablonun denetimden geçmesi zorunludur.
Sürekli denetime göre daha kısa bir süre içerisinde gerçekleştirilmesi sebebiyle daha sınırlı kanıt to -
planır ve değerlendirilir dolayısıyla sınırlı denetim sonucunda ortaya çıkan raporun güvenilirliği daha
düşüktür.
3- Özel Denetim :
SPK düzenlemelerine tabi şirketlerin bölünme , tas#ye , birleşme , devir ve halka arz gibi olağandışı
durumlarda yaptırmak zorunda oldukları denetim türüdür. Özel denetimde en az son 3 yıla ait mali
tablolar denetime tabi tutularak rapor hazırlanmaktadır. Bu denetim türünde son yıla ait rakamların
güvenilirlik derecesi yüksek daha önceki dönemlere ait #nansal rakamlara ise güven seviyesi düşük-
tür.
4- Zorunlu Denetim :
Yapılması kanunla zorunlu kılınmış olan denetim faaliyetleridir yani yasa hükümleri doğrultusunda
yapılan denetim çalışmalarıdır. Türkiye’de Sermaye Piyasası Kurulunun denetimine tabi işletmeler ile
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun denetimine tabi şirketler ile Hazine Müsteşarlığının
denetimine tabi sigorta ve reasürans şirketleri bağımsız dış denetim yaptırmak zorundadır.
5- İhtiyari Denetim :
Herhangi bir kanuni zorunluluk olmamasına rağmen işletmelerin kendi istekleriyle yaptırdıkları dene -
tim türüdür.

Evinizdeki Dershane 6 www.fuathoca.net

MUHASEBE DENETİMİ

Statü Yönünden Denetim Türleri

1 - Bağımsız Denetim :
Bir işletmenin iktisadi faaliyetleri sonucunda hazırlanan #nansal tablo ve diğer #nansal bilgilerinin,
daha önceden bu tablo ve bilgiler için belirlenen temel kıstaslara uygunluğu ve doğruluğu hususun -
da, bağımsız denetim teknikleri kullanmak suretiyle defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi
ve bu denetimin de değerlendirilerek rapor edilmesidir. Burada tablo ve bilgiler için belirlenen temel
kıstaslardan kasıt, örneğin, uluslararası #nansal raporlama standartları gibi daha önceden belirlenen
kriterlere işletmenin #nansal tablo ve diğer #nansal bilgilerin ne ölçüde uygun olduğudur. Bu uygun -
luk sayesinde işletme ile ilgili makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarını
elde etmek olanaklı hale gelmektedir.
Kısaca bağımsız denetim, işletmenin #nansal tablo ve diğer #nansal bilgilerinin önceden belirlenmiş
ölçütlerle ne ölçüde örtüştüğünün bağımsız denetim teknikleriyle tespit edilmesi ve bunun raporlan -
masıdır.
2 - İç Denetim :
Bünyesinde görev aldıkları şirketlere fayda sağlamak amacıyla şirketin faaliyetlerini incelemek ve
değerlendirmek amacıyla işletme içinde kurulmuş bağımsız bir denetim mekanizmasıdır. İç denetim
faaliyeti çerçevesinde mali tablo denetimi , uygunluk denetimi ve faaliyet denetimi yapılabilir. İç dene -
timin faaliyet alanı hem iktisadi olaylar ve işlemler hem de #nansal karakteri olmayan işlemler girer.
İç denetim işletme çalışanlarının yürüttüğü faaliyetlerin yasa , yönetmelik , tebliğ , yönetim politikaları
gibi düzenlemelere uygunluğunu denetlediği gibi aynı zamanda bu faaliyetlerin etkinliği , verimliliği
konusunda da incelemeler yapar ve bu incelemelerin sonucunu bağlı bulundukları yönetim kademe -
sine raporlar. Muhasebe bilgilerinin doğruluğu , şirket varlıklarının yeterince korunup korunmadığı da
iç denetim faaliyeti çerçevesinde incelenen konulardır.
3 - Kamu Denetimi :
Kamu denetimi kamu adına , kamu kuruluşlarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere gerçekleştirilir ve
gerekli yetkiyi yasalardan alır. Kamu denetçileri tarafından icra edilen bu denetim bünyesinde #nansal
tablo denetimi, uygunluk denetimi ve faaliyet denetimi gibi farklı türlerde denetimleri barındırabil -
ir. Kamu denetçileri denetlendikleri kuruluşlar ile ilgili raporlarını bağlı bulunduğu kamu birimlerine
raporlama yaparlar.
*** Şekli Denetim : Bir işletmede tutulan muhasebe kayıtlarının şekil şartları açısından uygunluğunu
araştırılması şekli denetimi ifade eder. Denetçi, işletme ile ilgili yeterli miktarda ve uygunlukta kanıt
toplamak için geleneksel denetim yöntemleri ve tekniklerinden istifade eder. Şekli denetim, aralıksız
denetim-örnekleme yoluyla denetim, doğrudan denetim-dolaylı denetim gibi bir geleneksel denetim
yöntemlerinden biridir.

Denetçi Türleri
Denetçi, denetim faaliyetini yürüten ve bu konuda yeterli mesleki bilgi ve deneyime sahip, bağımsız
davranabilen ve yüksek ahlaki özelliklere sahip kişidir. Bir denetçide bulunması gereken özellikler şun -
lardan ibarettir:

◊ Olaylara ve işlemlere şüpheci bir bakış açısı ile yaklaşabilmesi,

◊ Peşin hükümlü olmaması,
◊ İyi bir iletişim becerisine sahip olması,
◊ Belgeleme ve kayıt tutabilme beceri ve yeteneğine sahip olması,
◊ Temsil kabiliyetinin yüksek olması.

1 - Bağımsız Denetçiler :
Müşterilerine profesyonel denetim hizmeti veren tek başına veya bir denetim şirketi bünyesinde
çalışan uzman kişilerdir. Bağımsız denetçi olabilmek için meslekle ilgili sınavı kazanıp , yetki ve çalış-
ma belgesi almış olmak gerekir. Bağımsız denetçilerin en önemli sorumlulukları mali tablo denetimidir.
Denetim faaliyetini üstlenen bir bağımsız denetçinin kendisinden beklenen kalitede bir denetim faal -

Evinizdeki Dershane 7 www.fuathoca.net

MUHASEBE DENETİMİ

iyeti yürütüp raporlayabilmesi için ;

◊ Genel Kabul Görmüş Denetim Standartlarından “ Genel Standartlar” da da düzenlenmiş olan
; bağımsızlığını sağlaması , mesleki eğitim ve deneyime sahip olması , mesleki özen ve dikkati
göstermesi ve etik ilkelere uyması beklenir.
Kalite Kontrol Sistemi
Bağımsız denetim hizmetinin kamu yararı içeren bir hizmet olması ve etkin bir şekilde gerçekleştiril -
memesi durumunda piyasalarında olumsuz etkileneceğinden hareketle bağımsız denetim hizmetler-
inin belirli standart ve prosedürler kapsamında yerine getirilmesi büyük önem taşımaktadır.
Yönetmeliğin “Bağımsız Denetim Kuruluşlarının ve Denetçilerin Yükümlülükleri” başlıklı 5. bölümünde
de kişi ve kuruluşların denetimlerde kalite ve güvenirliği sağlamak üzere yapmaları gerekenler sırala -
narak; bağımsız denetim faaliyetlerinin kalite ve güvenirliğini güvence altına almak üzere kalite kon -
trol sisteminin oluşturulması ve etkin olarak uygulanmasının önemine değinilmektedir.
KGK tarafından yayınlanan düzenlemelerde “Kalite Kontrol Sisteminin Unsurları” şöyle sıral -

anmaktadır:

a. Denetim şirketi bünyesinde kaliteye ilişkin liderlik sorumlulukları (Yönetimin sorumluluğu).

b. İlgili etik hükümler.
c. Müşteri ilişkisinin ve denetim sözleşmesinin kabulü ve devam ettirilmesi.
d. İnsan kaynakları.
e. Denetimin yürütülmesi (sözleşme performansının değerlendirilmesi).
f. İzleme.
g. Kalite kontrol sisteminin belgelendirilmesi.

Bağımsız denetimde kalite kontrol sisteminin makul güvence sağlayacağı hususlar :

a. Denetim şirketinin ve personelinin, mesleki standartlara ve yürürlükteki mevzuat hükümlerine

uygunluk sağladığı
b. Denetim şirketi veya sorumlu denetçi tarafından düzenlenen raporların, içinde bulunulan şart -
lara uygunluğu.

2- İç Denetçiler :
İç denetçi, bağlı olduğu örgütün organizasyon şemasında yer alan, doğrudan yönetim kuruluna veya
genel müdüre bağlı olarak faaliyet gösteren denetçidir. İşletmelerin faaliyetlerinin veya işlemlerinin
belirli yöntem ve kurallara, ilgili mevzuata uygun olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılan uygun -
luk denetimi iç denetçiler tarafından gerçekleştirilir.
Bağlı bulunduğu kuruluşun bordrolu bir çalışanı olarak ilgili kuruluşun yürütmekte olduğu faaliyetleri
inceleyen, değerlendiren ve bu değerlendirme sonuçlarını ilgili yönetim kademesine raporlayan
denetçilerdir. İç denetçilerin başlıca inceleme alanı işletmede kurulmuş olan iç kontrol sistemini , riski
yönetimi sistemini ve kurumsal yönetim ( yönetişim ) uygulamalarını incelemek ve tespit ettikleri
eksikleri giderecek tavsiyelerde bulunmaktır.

İç denetçi dış denetçi farkı ;

İç denetçi, bağlı bulunduğu örgütün organizasyon şemasında yer alan, doğrudan yönetim kuruluna
veya genel müdüre bağlı olarak faaliyet gösteren denetçidir. Dış denetçi ise denetim işini bir serbest
meslek olarak kendi adlarına veya özel bir denetim #rmasına bağlı olarak yapan ve asıl faaliyet alanı
#nansal tabloların denetimi olan denetçidir.
3- Kamu Denetçileri :
Kamunun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kamu kurumlarına bağlı olarak çalışan denetçilere kamu
denetçisi adı verilir. Kamu denetçileri mükelleJerin yürürlükteki kanunlara uyup uymadıklarını belirle -
mek için uygunluk denetimi yapabileceği gibi kamu kuruluşlarında faaliyet denetimi de yaparak ilgili

Evinizdeki Dershane 8 www.fuathoca.net

MUHASEBE DENETİMİ

kamu kuruluşunun yönetiminin performansını da değerlendirebilirler. Kamu denetçisi, kamu kurum -

larının denetim biriminde görev alan, kamu adına denetim yapan (teftiş) ve denetim raporunu bağlı
olduğu kamu birimine sunan denetçilerdir. Kamu denetçisi, her kamu kurumunda farklı isimler alabilir.
Örneğin, Sayıştay Denetçisi, SGK müfettişi, BDDK murakıbı, Hazine kontrolörü gibi.

GENEL KABUL GÖRMÜŞ DENETİM STANDARTLARI

Standart : Herhangi bir konuda olması gerekene standart denir.
Muhasebe Standartları ( GKGMİ ) : Muhasebe uygulamalarında yararlanılan mali işlemlere ait veril-
erin toplanması ve işlenerek muhasebe bilgisine dönüştürülmesi ile ilgili standartlardır.
Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları ( GKGDS ) : Genel kabul görmüş denetim standartları
ise denetim faaliyetinin kim tarafından , nasıl yapılacağı ve elde edilen denetim sonuçlarının #nansal
tablo kullanıcılarına nasıl raporlanacağını belirleyen ilke ve kurallardır

• Bu standartlar denetçiye yol gösterirler.

• Bu standartlar denetimin kalitesini ölçmeye yarayan evrensel ölçütlerdir.
• Bu standartlar bağımsız denetçilerin sahip olması gereken özellikleri anlatırlar
• Bu standartlar denetimde izlenecek yol ve yöntemleri gösterirler.
• Bu standartlar denetçi görüşünün nasıl oluşturulacağını anlatırlar.
• Bu standartlar denetçi görüşünün nasıl açıklanacağını yani nasıl raporlanacağını anlatırlar.

GENEL KABUL GÖRMÜŞ DENETİM STANDARTLARI

1 - Genel Standartlar 2 - Çalışma Alanı Standartları 3 - Raporlama Standartları

1. Mesleki Eğitim ve Yeterlilik 1. Denetimi Planlama ve Gözetim 1. GKGMİ Uygunluk Standardı

2. Bağımsızlık Standartı 2. İç Kontrolü İnceleme 2. Tutarlılık Standardı
3. Mesleki Özen ve Dikkat 3. Yeterli ve Güvenilir Kanıt Toplama 3. Tam Açıklama Standardı
4. Görüş Bildirme Standardı

GENEL STANDARTLAR ;
Genel standartlar; denetçinin denetimi üstlenmesi, planlaması, yürütmesi ve raporlamasındaki yet -
kisini, mesleki kişiliğini ve sorumluluğunu belirler.
1- Mesleki Eğitim ve Yeterlilik Standardı : Bu standart denetimin yeterli eğitim ve deneyime sahip
bağımsız muhasebe uzmanlarınca yapılmasını gerektirir.

2- Bağımsızlık Standardı : bu standart denetçinin serbest meslek sahibi olmasını, dürüst ve tarafsız
çalışmasını öngörür. Denetçi denetimin her aşamasında yani hem kanıtları toplarken hem de bu
kanıtları raporlarken bağımsız ve tarafsız olmalıdır. Denetçiler denetim faaliyeti boyunca herhangi bir
tarafın çıkarlarına meyil etmeden hareket etmek durumundadırlar.

Bazı durumların var olması halinde denetçinin bağımsızlığı zedelenebilir.

Örneğin ;
• Denetlenen şirketle ortaklık ilişkisi içerisinde olmak
• Denetlenen şirketin yatırım araçlarına sahip olmak
• Denetlenen şirketten normal bir değerin üzerinde tutara sahip hediye almak
• Denetlenen şirketten herhangi bir şekilde menfaat sağlamak
• Denetlenen şirketin ortak ya da yöneticileri ile akrabalık ya da arkadaşlık ilişkisi içerisinde olmak
• Denetim ücretinin piyasada ki olağan ücretlerin çok daha üzerinde olması

Evinizdeki Dershane 9 www.fuathoca.net

MUHASEBE DENETİMİ

3- Mesleki Özen ve Dikkat : Bu standart denetçinin; işletmenin yapısını tanımadan ve iç kontrol sis -
temini incelemeden planlama yapmamasını, denetimde, gerekli özen, dikkat ve titizlik göstermesini ve
denetim sonucunda hazırlayacağı rapor görüşünü kanıtlara dayandırarak yapmasını öngörür. Dene -
tim işinin alınmasından denetimin yapılıp sonuçlarının raporlanmasına kadar ki süreçte her aşamada
Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları ( GKGDS ) ‘ na uygun davranılmasıdır. Denetçiden beklenen
üstlenilmiş olan denetim faaliyetinin mesleki özen ve profesyonellikle icra edilmesidir.

ÇALIŞMA ALANI STANDARTLARI ;

Denetim kapsamının ve denetim işlemlerinin belirlenmesinden bulguların raporlanmasına kadar dene -
tim sahasında ki uygulamaların nasıl olması gerektiğini açıklayan standartlardır. Denetim çalışmaları
sırasında izlenecek yöntemleri ve denetimin ne şekilde yapılacağını belirlemeye yönelik standartlardır.
Denetim İşlemleri ( Yordamları ) : Denetçinin denetim faaliyeti esnasında başvuracağı yollar , kullan -
acağı yöntemlere denetim işlemleri ( yordamları ) denir.
1- Planlama ve Gözetim Standardı : Denetim faaliyetinin yeterli bir şekilde planlanması ve dene -
tim ekibindeki denetçi yardımcılarının uygun şekilde gözetimidir. Denetim planı denetçinin yol hari -
tasıdır ve denetimin daha etkin ve zamanında yapılmasını sağlar. Bu standart; denetimin planlan -
ması, müşteri hakkında bilgi edinme, uygulanacak denetim prosedürlerinin niteliğinin, zamanının ve
büyüklüğünün belirlenmesi ve uygun personelin görevlendirilmesi çalışmalarından oluşur. Denetim-
de hangi konuların ele alınacağı, bunlardan hangilerine öncelik verileceği, işlerin bitim zamanı, kaç
kişilik gurupla denetimin yürütüleceği ve elemanların niteliklerinin belirlenmesi bu aşamada yer alır.
Denetçi denetim faaliyetinde görev alan yardımcılarının yönlendirilmesi ve kontrolünü yapmak zorun -
dadır. Yardımcıların yaptıkları denetim ve tespit ettikleri hususlardan denetçinin kendisi sorumludur.

Denetimde ki baş sorumlu denetçinin denetçi yardımcılarını gözlemlemesinin sebepleri ;

• Denetçi yardımcılarının yetiştirilmesi
• Denetçi yardımcılarının mesleki bilgi ve deneyimlerinin ölçülmesi , geliştirilmesi
• Denetçi yardımcılarının denetim standartlarına uygun davranmasını sağlamak
• Denetim kalitesinin artmasını sağlamak

2- İç Kontrolün İncelenmesi Standardı : Denetimi planlamak, yapılacak testlerin niteliğini, zam -

anını ve büyüklüğünü belirlemek için iç kontrol yapısı hakkında yeterli bilgi edinilmelidir. Etkin bir iç
kontrol sistemi #nansal tabloların güvenliğini artırır, hata riskini düşürür, denetim işleminin sayı ve
kapsamını daraltır.

Finansal bilgilerin güvenilirliği , faaliyetlerin etkinliği ve yasalara uygunluğu sağlayan faaliyetlere iç

kontrol denir. İç kontrol sistemini kurma sorumluluğu şirket yönetimindedir.

◊ Şirketin iç kontrol sistemi güçlü ve güvenilir ise şirketin #nansal tablolarının güvenilirliği artar
dolayısıyla ;
• Denetim riski azalır
• Denetim maliyeti azalır
• Denetimin kapsamı daralır
• Denetim süresi kısalır
• Denetim sürecinde daha az personel görev alır
• Denetim sürecinde daha az kanıt toplanır.

3- Yeterli ve Güvenilir Kanıt Toplama Standardı : Denetçi gerçekleştirdiği denetim faaliyeti net -
icesinde doğru bir görüşe ulaşabilmesi için gözlem , soruşturma , doğrulama gibi yöntemlerle ye -
terli sayıda ve güvenilirlikte kanıt toplamalıdır. Denetçinin denetim faaliyetinin sonunda elde etmesi
beklenen makul güvenceye erişebilmenin yolu yeterli ve güvenilir kanıt toplamaktan geçer.

Evinizdeki Dershane 10 www.fuathoca.net

MUHASEBE DENETİMİ

RAPORLAMA STANDARTLARI
Denetim faaliyeti sonucunda oluşan denetçi görüşünün ilgili taraJara ne şekilde raporlanacağını
açıklayan standart grubuna raporlama standartları denir. Denetim raporu denetçinin görüşünü özet
halinde , anlaşılır bir dille aktarmalıdır.
1- Uygunluk Standardı : Bu standart, denetlenen işletmenin mali tablolarının genel kabul görmüş
muhasebe ilkelerine uygun olarak hazırlanıp hazırlanmadığını belirten bir standarttır. Bu standarda
göre denetçi, #nansal işlemlerin belgeli olmasına, kayıtların muhasebe ilkelerine uygun ve mali tablo-
lara yansıtılarak yapılmasına riayet ederek denetim yapmak durumundadır. Yine bu standarda göre
denetçi, bahsi geçen bilgiler ışığında ortaya konulan tabloların güvenilirliği hakkındaki görüşlerini de
denetim raporunda belirtmek durumundadır.

2- Tutarlılık ( Değişmezlik ) Standardı : Bu standart, denetlenen işletmede önceki dönemde uygula -

nan muhasebe ilkelerinin (muhasebe politikalarının) denetimin yapıldığı dönemde de değiştirilmeden
uygulanmasını ifade eder. Bir işletmede genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinin yıldan yıla değiştiril -
meyip aynı kalması mali tabloların karşılaştırılabilirliğini sağlar. Aksi halde, bu tablolardan faydalanarak
çeşitli ekonomik karar almak durumunda olan bilgi kullanıcılar gerekli #nansal analizleri yapamazlar.
Bu bakımdan denetçi, işletmece böyle bir değişikliğin yapılıp yapılmadığını araştırmak ve her durumda
bunu raporunda açıklamak zorundadır. Eğer işletme tarafından önceki yıl benimsenmiş olan esaslar,
kurallar ve uygulamalar sonraki yılda terk edilip yerlerine başkaları benimsenip uygulanmışsa, tutar -
lılık kavramına uyulmayıp ilkede değişikliğe gidilmiş olur. Bunun mali tablolara olan etkisini de denetçi
ayrıca belirtmek zorundadır.

3- Tam ( Yeterli ) Açıklama Standardı : Mali tabloların doğruluğu, bunların genel kabul görmüş mu-
hasebe ilkelerine uygun olmasının yanında, yeterli miktarda bilgiyi içermesine de bağlıdır. Bu da, mali
tabloların ihtiva ettiği kalemler ile dipnotlar olarak açıklamaların yeterli, açık ve anlaşılır olması anlamı -
na gelir. Mali tabloların yeterli açıklama standardına sahip olup olmadığını denetçi, incelediği işlet -
menin ilgili tarafının bilgi gereksinimlerine göre tespit etmek durumundadır. Denetçinin, mali tabloları
yeterli açıklama standardına uygun bulması durumunda bu hususu raporunda ayrıca belirtmesine
gerek yoktur. Ancak, denetçinin bahsi geçen standart ilişkin gözlemlediği aksaklıklara mutlaka rapo -
runda yer vermesi gerekir.

4- Görüş Bildirme Standardı : Bu standarda göre denetim raporu, mali tabloların bütünü hakkında
görüş bildirilip bildirilmeyeceğine dair bir açıklama içermelidir. Denetçinin denetim raporunda dene -
tim faaliyetinin sonucunu ortaya koyacak şekilde olumlu , şartlı , olumsuz biçimde görüş bildirmesini
ya da görüş bildirmekten kaçınacaksa bu durumu raporunda ayrıntılı olarak belirtmesini ifade eder.

BAĞIMSIZ DENETİMİN YARARLARI

Bağımsız denetimin muhasebenin taraJarı için sağladığı faydalar üç başlık altında ele alınır ;
A- Denetim Hizmeti Alan İşletmeye Sağladığı Faydalar
Bağımsız denetimin denetlenen işletmeye sağladığı en büyük fayda denetimden geçen #nansal
tablolara olan güvenilirliği artırmasıdır.
Gerçekleştirmiş oldukları işlemelerin denetimden gececiğini bilen şirket yöneticileri ve çalışanlarının
hata yapma olasılığını ve hileye olan eğilimi azalır. Buna rağmen hata ya da hile gerçekleştirilmiş ise
bağımsız denetim bu hata ve hilelerin tespitine imkan sağlar.
Kredi kuruluşları kredi talebinde bulunan işletmelerin #nansal tablolarından yola çıkarak kredi ile ilgi -
li kararlarını alırlar dolayısıyla #nansal tabloları denetimden geçmiş olan işletmeler daha kolay kredi
temin edebilirler.

B- İş Hayatının Diğer Üyelerine Sağladığı Faydalar

Yatırım yapma arzusunda olan potansiyel yatırımcılara alacakları yatırım kararlarında güvenilir , doğru
ve tam bilgi sağlar.

Evinizdeki Dershane 11 www.fuathoca.net

MUHASEBE DENETİMİ

İş ilişkisinin taraJarına yani İşverene ve işçi sendikalarına ücret vb yan ödemelerin kararlaştırılması
sürecinde güvenilir ve tarafsız bilgi sağlar.
Bir işyerinin tas#yesi , devri , birleşmesi ya da satılması gibi durumlarda ilgili işleme taraf olanlara
güvenilir bilgi sağlar.

C- Kamu Kuruluşları Açısından Sağlanan Faydalar

Hazinenin en büyük gelirinin vergi geliri olduğu göz önünde bulundurulduğunda denetimden geçmiş
olan #nansal tablolarda yer alan bilgilere dayanılarak hazırlanan vergi beyannameleri daha doğru ,
daha güvenilir olacaktır.
İşletmelerin #nansal tablolarının bağımsız denetimden geçmesi halinde güvenilirlikleri de artar
dolayısıyla denetlenen işletmelerde kamu tarafından ikinci bir denetim yapılması halinde yapılacak
olan denetim kapsamı nispeten daha dar tutulabilir. Daha dar kapsamlı bu denetimlerin daha kısa
sürede tamamlanacak olması sebebiyle ilgili denetimlerin kamuya maliyeti de azalır.
Bağımsız denetimden geçmiş #nansal tablolar diğer kuruluşlara olduğu gibi adli makamlara görülecek
olan davalarda karar almalarını sağlayacak güvenilir ve tarafsız bilgi sağlar.
BAĞIMSIZ DENETİME NEDEN İHTİYAÇ DUYULUR ve DENETİM NEDEN UZMAN BAĞIM -

SIZ DENETÇİLER TARAFINDAN YAPILMALIDIR ?

• Finansal tablo kullanıcılarının sayısının ve güvenilir bilgiye olan ihtiyaçlarının sürekli olarak art -
ması
• Şirket yöneticileri , sahipleri ve diğer bilgi kullanıcıları arasında ki muhtemel çıkar çatışmaları
• Şirketlerin muhasebe uygulamalarının her geçen gün daha karışık bir hal alması
• İşletmelerin işlem hacimlerinin sürekli olarak artması
• Bilgi kullanıcılarının bireysel olarak denetim yapmasının hukuken ve #ilen mümkün olmaması
• Bilgi kullanıcıların denetimi kendilerinin yapmasının zaman ve maliyet açısından mantıklı ol -
maması
• Şirketlere getirilen kanuni zorunluluklar

MALİ TABLOLARIN BAĞIMSIZ DENETİMİNİN AMAÇLARI

a. Denetlenen işletmenin mali tabloları ilgili olarak denetimi isteyenlere rapor sunmak
b. Hata ve hileleri önlemek
c. Önlenememiş olan hata ve hileleri ortaya çıkarmak
d. Denetlenen İşletme Hakkında Öneriler Sunmak

DENETİM SÜRECİ
Denetim süreci Denetçinin işi alımıyla başlatılan ve denetim bulgularının raporlanmasıyla
sonuçlandırılan süreçtir. Denetim süreci birbirini izleyen dört safhadan oluşmaktadır.
Denetim sürecinin aşamaları ;
1. Müşteri seçimi ve İşin Kabulü ( Denetim İşinin Üstlenilmesi )
2. Denetimin Planlanması
3. Denetim Faaliyetinin ( Programının ) Yürütülmesi
4. Denetimin Tamamlanması ve Denetimin Raporlanması

1- Müşterinin Seçimi ve İşin Kabulü : Denetim süreci müşteri işletmenin seçimi ve işin kabulü yani
denetim işinin üstlenilmesiyle ile başlar. Müşteri seçimi ve işin kabulü aşamasında denetçi işletme
hakkında ön araştırma yaparak bilgi toplar , araştırmalar neticesinde elde edilen bilgiler ‘ kalite kontrol
standartları ‘ ndan faydalanılarak tekli#n kabul edilip edilmeyeceğine karar verilir.

Evinizdeki Dershane 12 www.fuathoca.net

Trusted by over 1 million members

Try Scribd FREE for 30 days to access over 125

million titles without ads or interruptions!

Start Free Trial

Cancel Anytime.

MUHASEBE DENETİMİ