Oburzony Tadeusz policzkuje go, Robak podaje mu broń, aby w niego strzelił, strzał okazuje się

być niecelny, ale wśród Rosjan wybucha panika. Ryków atakuje Tadeusza, ale Wojski rzuca w
niego nożem. Wywiązuje się walka, między szlachtą (w tym uwolnieni Dobrzyńscy), a Rosjanami.
Szlachta znajduje broń ukrytą na wozach. Ryków pobiegł do stodoły, aby stamtąd dowodzić. Stary
Maciek, niezdolny do otwartej walki jeden na jednego, postanawia usunąć się z placu boju, ale
mocno atakowany przez Gifrejtera stacza z nim zwycięski pojedynek. Niestety jest przez to jeszcze
bardziej atakowany tak, że z pomocą musi mu przyjść Kropiciel. Sam jednak omal nie przypłacił tej
pomocy życiem, gdyż stracił broń. Jemu z kolei pomaga Gerwazy używając swojego scyzoryka.
Jegry w walce zaczęli ulegać szlachcie, więc szlachta cieszy się, że zwyciężyła, czego nie podziela
Ksiądz Robak. On nie walczył, ale dawał innym rady. Chce on dokończyć zwycięstwo i wysyła
posłańca do Rykowa, aby się poddał, lecz nie godzi się on na to. Zebrał pół batalionu i otworzyli
ogień. (byli pijani, chybiali). Rosjanie mieli broń palną, a szlachta tylko miecze. Tadeusz, który
wcześniej bronił kobiet wybiega z domu, a za nim Podkomorzy. Ryków rozkazuje, żeby się poddali
i grozi podpaleniem Soplicowa. Zbliżających do dworu jegrów zatrzymali Konewka (ukryty w
krzakach) z Sakiem (zakochany w Zosi), którzy wygarnęli do nich z garłaczy (broń). Od strony
zamku na koniu pędzi z odsieczą Hrabia, któremu w wirze walki udało wymknąć. Ryków strzela do
jeźdźców. Trzech zostaje ranionych, koń Hrabiego zabity. Hrabia spada z konia. Moskale mierzą w
niego. Osłania go Robak i zostaje zraniony, zostaje postrzelony kulą przeznaczona dla ostatniego z
Horeszków (Gerwazy). Tadeusz ukryty za studnią strzela do Moskali (dobrze celuje). Widząc to
Ryków sugeruje Majorowi, aby stanął do pojedynku z młodzieńcem, bo inaczej ich wszystkich
wybije. Ostatecznie Płut wysyła do walki Rykowa, a Tadeusza zastępuje Hrabia. Do pojedynku
jednak nie dochodzi, gdyż Płut nakazuje jednemu ze swoich żołnierzy zastrzelić Tadeusza i mimo
że tamten chybia (trafia w kapelusz), szlachta traktuje to jako zdradę i naciera na Moskali.
Dobrzyńscy ruszają ponownie w bój, mimo, że stary Maciek i Robak chcą ich powstrzymać.
Tymczasem Wojski i Protazy ruszają w stronę sernicy, gdzie wróg formuje szeregi. Przewracają oni
bowiem na Rosjan wielką wieżę drewnianą służącą do wyrabiania serów, pod którą bronił się
oddział Rykowa. Większość żołnierzy pada lub zostaje ranna. Broni się jeszcze kilku wrogów.
Celują do Gerwazego (w jego głowę), lecz i tym razem Robak odciąga zagrożonego Klucznika
(zabiega mu drogę). Wszystko ucichło. Na polu bitwy został Ryków, który poddaje się (na początku
nie chciał) Podkomorzemu, prosząc aby nie zabijać pozostałych jegrów. Zaprzestano walki na
rozkaz Podkomorzego, pozostałych wrogów karze wprowadzić do niewoli. Długo szukano Płuta,
leżał on w krzaku pokrzywy i wyszedł, gdy okazało się, że już jest po bitwie. Tak zakończył się
ostatni zajazd na Litwie.