‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪4‬‬ ‫‪1‬‬

‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ ﻧﻤﻮدار و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ tan θ‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬ ‫‪۲/۴‬‬
‫= ‪⎪ tan θ۱‬‬
‫⎨‬
‫‪۳۰‬‬
‫‪⇒ tan θ۲ = ۱۷ tan θ۱‬‬
‫= ‪⎪ tan θ۲‬‬
‫⎪‬
‫⎩‬
‫‪ΔP‬‬
‫‪۱۰‬‬
‫‪ΔP‬‬ ‫‪۱۷ × ۲/۴‬‬
‫⇒‬ ‫=‬ ‫اﺧﺘﻼف‪ ‬ﻓﺸﺎر‪ ‬ﺑﯿﻦ‪ ‬ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ‪ ‬و‪ ‬ﭘﺎ ﻦﺗﺮﯾﻦ‪ ‬ﻧﻘﺎط‪ ‬ﻣﺎﯾﻊ‪⇒ ΔP = ۱۳/۶kP a : (۲)  ‬‬
‫‪۱۰‬‬ ‫‪۳۰‬‬
‫از ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﻊ ﺗﺎ ﻧﻘﻄﮥ ‪ M‬ﻓﺸﺎر ﻣﺎﯾﻊ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ΔP = ρ۱ gh۱ ⇒ ۲/۴ × ۱۰۰۰ = ρ۱ × ۱۰ × ۰/۳‬‬

‫‪۲۴۰۰‬‬
‫= ‪⇒ ρ۱‬‬ ‫‪= ۸۰۰ kg/m۳‬‬
‫‪۳‬‬
‫از ﻧﻘﻄﮥ ‪ M‬ﺗﺎ ﭘﺎ ﻦ ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﻣﺎﯾﻊ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ΔP = ρ۲ gh۲ ⇒ ۱۳/۶ × ۱۰۰۰‬‬

‫‪= ρ۲ × ۱۰ × ۰/۱ ⇒ ρ۲ = ۱۳۶۰۰ kg/m۳‬‬

‫‪2‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬

‫وﻗﺘﯽ در ﻟﻮﻟﮥ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ آب ‪ ۴ cm‬ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رود‪ ،‬ﻫﻤﯿﻦ ﺣﺠﻢ ﻧﯿﺰ از آب در ﻗﺴﻤﺖ ﭼﭗ ﭘﺎ ﻦ ﻣﯽآﯾﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬

‫ﻦ‪ ‬آﻣﺪه‪ ‬در‪ ‬ﺷﺎﺧﮥ‪ ‬ﭼﭗ ‪V‬‬ ‫ﺣﺠﻢ‪ ‬آب‪ ‬ﭘﺎ‬ ‫‪ ⇒ A۱ h۱ = A۲ h۲‬ﺣﺠﻢ‪ ‬آب‪ ‬ﺑﺎﻻ‪ ‬رﻓﺘﻪ‪ ‬در‪ ‬ﺷﺎﺧﮥ‪ ‬راﺳﺖ ‪= V‬‬

‫ارﺗﻔﺎع‪ ‬آب‪ ‬ﮐﺎﻫﺶ‪ ‬ﯾﺎﻓﺘﻪ‪ ‬در‪ ‬ﺷﺎﺧﮥ‪ ‬ﭼﭗ ‪⇒ ۲ × h۱ = ۵ × ۴ ⇒ h۱ = ۱۰cm :‬‬

‫ﭘﺲ در ﻟﻮﻟﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ آب ‪ ۱۰ cm‬ﭘﺎ ﻦ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ ﺷﮑﻞ و ﻧﻘﺎط ﻫﻢﻓﺸﺎر ‪ M‬و ‪ N‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫آب‪h‬آب‪ = ρ‬روﻏﻦ‪ h‬روﻏﻦ‪ ⇒ ρ‬آب‪gh‬آب‪ = P ۰ + ρ‬روﻏﻦ‪ gh‬روﻏﻦ‪P N = P M ⇒ P ۰ + ρ‬‬

‫‪۱۴‬‬ ‫‪۱۴۰‬‬
‫= روﻏﻦ‪ = ۱ × ۱۴ ⇒ h‬روﻏﻦ‪⇒ ۰/۸h‬‬ ‫=‬ ‫‪= ۱۷/۵cm‬‬
‫‪۰/۸‬‬ ‫‪۸‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺣﺠﻢ و درﻧﻬﺎﯾﺖ ﭼﮕﺎﻟﯽ روﻏﻦ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫‪ = ۲ × ۱۷/۵ = ۳۵cm۳‬روﻏﻦ‪ h‬ﺳﻤﺖ‪ ‬ﭼﭗ‪ : A‬ﺣﺠﻢ‪ ‬روﻏﻦ‪ ‬در‪ ‬ﻟﻮﻟﮥ‪ ‬ﺳﻤﺖ‪ ‬ﭼﭗ‬

‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬
‫= ‪ : ρ‬ﭼﮕﺎﻟﯽ‪ ‬روﻏﻦ‬ ‫= ‪⇒ ۰/۸‬‬ ‫‪⇒ m = ۲۸g‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪۳۵‬‬

‫‪1/ 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫‪3‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬

‫ﻧﯿﺮوی وارد ﺑﺮ ﮐﻒ ﻇﺮف از ﻃﺮف ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب ﻓﺸﺎر ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺎﯾﻊ در ﻣﺴﺎﺣﺖ ﮐﻒ ﻇﺮف اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ در دو ﺷﮑﻞ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪:‬‬

‫‪⇒ F ۱ = P ۱ A ⇒ F ۱ = ρgh۱ A‬‬

‫ﻇﺮف ‪h ۱ A>V‬‬
‫‪ g ⇒ F ۱ > W ۱‬ﻇﺮف ‪ρh۱ Ag > ρV‬‬

‫ﺑﺮای ﻇﺮف دوم دارﯾﻢ‪:‬‬

‫ﻇﺮف ‪h ۲ A<V‬‬
‫‪⇒ F ۲ = P ۲ A ⇒ F ۲ = ρgh۲ A‬‬ ‫‪ g ⇒ F ۲ < W ۲‬ﻇﺮف ‪ρh۲ Ag < ρV‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪3‬‬ ‫‪4‬‬

‫اﺑﺘﺪا ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ اﺳﺘﻮاﻧﻪ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪d = ۲۰ cm ⇒ r = ۱۰ cm = ۰/۱ m‬‬

‫‪A = πr ۲ = ۳ × ۱۰−۲ m۲‬‬

‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر در ﺑﺎﻻ و ﭘﺎ ﻦ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮان اﺧﺘﻼف ﻧﯿﺮو را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪F = P A ⇒ ΔF = AΔP ⇒ ΔF = ۵۰۰ × ۳ × ۱۰−۲ = ۱۵ N‬‬

‫ﭼﻮن اﺳﺘﻮاﻧﻪ در ﺣﺎل ﺗﻌﺎدل اﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪ΔF‬‬ ‫‪۱۵‬‬
‫= ‪F ۱ + mg = F ۲ ⇒ mg = ΔF ⇒ m‬‬ ‫=‬ ‫‪= ۱/۵ kg = ۱۵۰۰ g‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪۱۰‬‬

‫‪2 / 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪1‬‬ ‫‪5‬‬

‫اﺑﺘﺪا ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ ﺑﺮاﺑﺮی ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﺎط ﻫﻢﺗﺮاز از ﯾﮏ ﻣﺎﯾﻊ ﺳﺎﮐﻦ‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪P M = P N ⇒ P ۰ + ρ۳ g(۲h) = P ۰ + ρ۲ gh + ρ۱ gh‬‬

‫‪⇒ ۲ρ۳ = ρ۱ + ρ۲‬‬ ‫)∗(‬

‫ﭼﻮن ﻣﺎﯾﻊ دارای ﭼﮕﺎﻟﯽ ‪ ρ۱‬در ﭘﺎ ﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ راﺑﻄﮥ ) ∗(‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬

‫‪ρ۱ > ρ۳ > ρ۲‬‬ ‫)∗∗(‬

‫ﺑﺮای ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﻓﺸﺎر دو ﻧﻘﻄﮥ ‪ A‬و ‪ ،A′‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪P M = P N ⇒ P A′ + ρ۳ g(۲h − h′ ) = P A + ρ۲ g(h − h′ ) + ρ۱ gh‬‬

‫‪⇒ P A′ − P A = (ρ۳ − ρ۲ )gh′ + (ρ۱ + ρ۲ − ۲ρ۳ )gh‬‬

‫)∗(‬
‫‪P A′ − P A > ۰ ⇒ P A′ > P A‬‬
‫)∗∗(‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬ ‫‪6‬‬

‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ ﺑﺮاﺑﺮی ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﺎط ﻫﻢﺗﺮاز از ﯾﮏ ﻣﺎﯾﻊ ﺳﺎﮐﻦ‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪PC = PD‬‬

‫‪⇒ ρB ghB + P ۰ = ρA ghA + P ۰‬‬

‫‪⇒ ρB hB = ρA hA‬‬
‫‪ρB‬‬ ‫‪hA‬‬ ‫‪ρB‬‬ ‫‪۶‬‬ ‫‪۶‬‬
‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫‪= =۳‬‬
‫‪ρA‬‬ ‫‪hB‬‬ ‫‪ρA‬‬ ‫‪۶−۴‬‬ ‫‪۲‬‬

‫‪3 / 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬ ‫‪7‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﺎﯾﻊ ‪ A‬در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ‪ x‬ﭘﺎ ﻦ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺎﯾﻊ ‪ A‬در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ‪ ۴x‬ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رود‪ ،‬زﯾﺮا‪:‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪A=πr‬‬
‫‪V ۱ = V ۲ ⇒ A ۱ x = A ۲ x′‬‬ ‫‪x′ = ۴x‬‬
‫‪r ۱ =۲r ۲‬‬

‫اﺑﺘﺪا اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﯾﻊ ‪ A‬را در دو ﻃﺮف ﻟﻮﻟﻪ ﭘﯿﺶ از رﯾﺨﺘﻦ ﻣﺎﯾﻊ ‪ C‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪P N = P M ⇒ P ۰ + ρB ghB = P ۰ + ρA ghA‬‬

‫‪h B =۲۰ cm‬‬
‫‪۳ × ۲۰ = ۵ × hA ⇒ hA = ۱۲ cm‬‬
‫‪ρB =۳ g/cm۳ , ρA =۵ g/cm۳‬‬

‫ً‬
‫ﻣﺠﺪدا راﺑﻄﮥ ﻫﻢﻓﺸﺎری ﻧﻘﺎط ‪ M‬و ‪ N‬را ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﻣﺎﯾﻊ ‪ A‬در‬ ‫اﮐﻨﻮن ﺑﻌﺪ از رﯾﺨﺘﻦ ﻣﺎﯾﻊ ‪ C‬در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ‬
‫ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ‪ x‬ﭘﺎ ﻦ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪P ′ M = P ′ N ⇒ P ۰ + ρB ghB + ρA g(۴x) = P ۰ + ρA g(۱۲ − x) + ρC ghC‬‬

‫‪h B =۲۰ cm , ρB =۳ g/cm۳ , ρA =۵ g/cm۳‬‬
‫‪۳ × ۲۰ + ۵ × ۴ × x = ۵(۱۲ − x) + ۴ × ۲۵‬‬
‫‪h C =۲۵ cm , ρC =۴ g/cm۳‬‬
‫‪⇒ x = ۴ cm ⇒ ۴ x = ۱۶ cm‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪1‬‬ ‫‪8‬‬

‫ﺣﺠﻢ ﺟﯿﻮۀ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﺷﺪه ﺑﯿﻦ دو ﺷﺎﺧﻪ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ ﺟﯿﻮه در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ‪ y‬ﭘﺎ ﻦ ﺑﯿﺎﯾﺪ و در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ‪ x‬ﺑﺎﻻ ﺑﺮود‪،‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫ﺣﺠﻢ‪ ‬ﺟﯿﻮۀ‪ ‬اﺿﺎﻓﻪﺷﺪه‪ ‬ﺑﻪ‪ ‬ﺷﺎﺧﮥ‪ ‬ﺳﻤﺖ‪ ‬ﭼﭗ = ﺣﺠﻢ‪ ‬ﺟﯿﻮۀ‪ ‬ﮐﻢﺷﺪه‪ ‬از‪ ‬ﺷﺎﺧﮥ‪ ‬ﺳﻤﺖ‪ ‬راﺳﺖ‬
‫‪⇒ A × y = (۴A) × x ⇒ y = ۴x‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪:‬‬

‫‪P A = P B ⇒ P ۰ + ρH g ghHg = P ۰ + ρW ghW‬‬

‫‪⇒ ρHg hHg = ρW hW ⇒ ۱۳/۶ × (۵x) = ۱ × ۳۴ ⇒ x = ۰/۵cm‬‬

‫درﻧﺘﯿﺠﻪ ﺟﯿﻮه در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ اوﻟﯿﻪ‪ ۰/۵ cm ،‬ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رود‪.‬‬

‫‪4/ 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬ ‫‪9‬‬

‫اﺑﺘﺪا ارﺗﻔﺎع روﻏﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪ = A۱ h ⇒ ۳۰ = ۲ × h ⇒ h = ۱۵ cm‬روﻏﻦ ‪V‬‬

‫روﻏﻦ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ‪ ،‬آب در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﭘﺎ ﻦ و در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رود‪ .‬ﻓﺸﺎر دو ﻧﻘﻄﮥ ‪ A‬و ‪ B‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ‪۱۵ cm‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع آب در دو ﺷﺎﺧﻪ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪ = ۱۲ cm‬آب‪ ⇒ ۰/۸ × ۱۵ = ۱ × h ⇒ h‬آب)‪ = (ρh‬روﻏﻦ)‪P A = P B ⇒ (ρh‬‬

‫ﭘﺲ اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع آب در دو ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۲ cm‬اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬

‫‪h۱ + h۲ = ۱۲ cm‬‬ ‫)‪(۱‬‬

‫ﺣﺎل ﭼﻮن ﺣﺠﻢ آب ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﺷﺪه در دو ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪A۱ h۱ = A۲ h۲ ⇒ h۱ = ۲h۲‬‬ ‫)‪(۲‬‬

‫ﺑﺎ ﺣﻞ ﻫﻢزﻣﺎن ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (1‬و )‪ (2‬ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪h۱ = ۸ cm ,‬‬ ‫‪h۲ = ۴ cm‬‬

‫ﺑﺎﻻ آﻣﺪه اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺮاز ﺟﺪﯾﺪ‬ ‫از روی ﺷﮑﻞ واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ آب در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ‪۴ cm‬‬
‫آب‪ ،‬در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ‪ ۱۲ cm‬آب و در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ‪ ۱۵ cm‬روﻏﻦ دارﯾﻢ؛ ﭘﺲ اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع دو ﻣﺎﯾﻊ‬
‫در ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۵ − ۱۲ = ۳ cm‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬ ‫‪10‬‬

‫‪ ρ۲‬اﺳﺖ )ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﯽ ‪ ρ۲‬زﯾﺮ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﯽ ‪ ρ۱‬ﻗﺮار دارد( ﺣﺎل اﮔﺮ ﻧﻘﺎط ﻫﻢﺗﺮاز ‪ C‬و ‪ D‬را ﮐﻪ ﻫﺮ دو در ﯾﮏ ﻣﺎﯾﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ‪> ρ۱‬‬
‫دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪ρ۲ >ρ۱‬‬
‫‪P C = P D ⇒ P A + ρ۱ gh = P B + ρ۲ gh‬‬ ‫‪PA > PB‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬ ‫‪11‬‬

‫ﻫﺮﭼﻪ ﻧﯿﺮوی ﻫﻢﭼﺴﺒﯽ )ﻧﯿﺮوی ﺑﯿﻦ ﻣﻮﻟﮑﻮل ﻫﺎی ﻫﻤﺴﺎن( ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﯾﮏ ﺣﺠﻢ ﻣﻌﯿﻦ ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﻮﻟﮑﻮل ﺑﻪﻃﻮر ﻓﺸﺮدهﺗﺮ در ﮐﻨﺎر ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ و‬
‫ﭼﮕﺎﻟﯽ )ﺟﺮم واﺣﺪ ﺣﺠﻢ( آن ﻣﺎده اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﺎﯾﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ‪:‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ :1‬اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﯿﺮوی ﻫﻢﭼﺴﺒﯽ ﺷﺪه و ﮐﺎﻫﺶ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺶ ﺳﻄﺤﯽ را در ﭘﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ :3‬ﻫﺮﭼﻪ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﮥ ﻣﻮ ﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن آب ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ از آن ﮐﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ :4‬در ﻓﻮاﺻﻞ ﮐﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﻦﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﯽ ﻧﯿﺮوی ﺟﺎذﺑﮥ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪه اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮐﻮﺗﺎهﺑﺮد ﺑﻮدن اﯾﻦ ﻧﯿﺮوﻫﺎ‪ ،‬در ﻓﻮاﺻﻞ دور ﺑﺰرﮔﯽ‬
‫ﻋﻤﻼ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ً‬ ‫آن ﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ و‬

‫‪5/ 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪4‬‬ ‫‪12‬‬

‫‪ P ۱‬ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﻂ ‪ ،a‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﯽ ‪ ρ۱‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻊ ‪= P ۰ + ρ۱ gh‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ ﻧﻤﻮدار و اﯾﻨﮑﻪ ﺷﯿﺐ ﺧﻂ ‪ a‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ρ۱ g‬اﺳﺖ ‪ ρ۱‬را ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﻢ‪:‬‬

‫‪ = tan θ۱ = ρ۱ g‬ﺷﯿﺐ‪ ‬ﺧﻂ ‪a‬‬ ‫)‪(۱‬‬

‫‪۲/۴ kP a‬‬ ‫‪۲۴۰۰ P a‬‬
‫= ‪ : tan θ۱‬در‪ ‬ﻣﺜﻠﺚ‪ ‬ﻗﺎﺋﻢاﻟﺰاوﯾﮥ‪ ‬رﻧﮕﯽ‪ ‬ﺑﺎ‪ ‬وﺗﺮ ‪a‬‬ ‫=‬ ‫‪= ۸۰۰۰ P a/m‬‬ ‫)‪(۲‬‬
‫‪۳۰ cm‬‬ ‫‪۰/۳ m‬‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﮐﻤﯿﺖ ﻫﺎی ﺻﻮرت و ﻣﺨﺮج ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﯿﺐ ﺧﻂ را در ‪ SI‬ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﯾﻢ ﺗﺎ از ﺗﺮﮐﯿﺐ دو راﺑﻄﮥ )‪ (۱‬و )‪ (۲‬ﻣﻘﺪار ﭼﮕﺎﻟﯽ در ‪ SI‬ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آﯾﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ دارﯾﻢ‪:‬‬

‫)‪(۱) , (۲‬‬
‫‪ρ۱ g = ۸۰۰۰ ⇒ ۱۰ρ۱ = ۸۰۰۰ ⇒ ρ۱ = ۸۰۰ kg/m۳‬‬

‫‪ tan θ۲‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬ ‫ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ‪ ρ۲‬از دادۀ ﺳﺆال ﯾﻌﻨﯽ ‪= ۱۷ tan θ۱‬‬
‫‪tan θ=ρg‬‬
‫‪tan θ۲ = ۱۷ tan θ۱‬‬ ‫‪ρ۲ g = ۱۷ρ۱ g‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪ρ۱ =۸۰۰ kg/m‬‬
‫‪⇒ ρ۲ = ۱۷ρ۱‬‬ ‫‪ρ۲ = ۱۷ × ۸۰۰ = ۱۳۶۰۰ kg/m۳‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪3‬‬ ‫‪13‬‬

‫اﺑﺘﺪا ارﺗﻔﺎع آب و ﻣﺎﯾﻊ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪ .‬ﭼﻮن ﺟﺮم آب و ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪m=ρV‬‬
‫ﻣﺎﯾﻊ‪ = m‬آب‪m‬‬ ‫ﻣﺎﯾﻊ ‪ V‬ﻣﺎﯾﻊ‪ = ρ‬آب ‪V‬آب‪ρ‬‬
‫‪V =Ah‬‬
‫ﻣﺎﯾﻊ‪ Ah‬ﻣﺎﯾﻊ‪ = ρ‬آب‪Ah‬آب‪ρ‬‬
‫آب‪ = ۴۵ ρ‬ﻣﺎﯾﻊ‪ρ‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪۴‬‬
‫ﻣﺎﯾﻊ‪ = h‬آب‪ ⇒ h‬ﻣﺎﯾﻊ‪h‬آب‪ = ρ‬آب‪h‬آب‪ρ‬‬
‫‪۵‬‬ ‫‪۵‬‬

‫از ﻃﺮﻓﯽ‪:‬‬

‫ﻣﺎﯾﻊ ‪ = ۴۵ h‬آب ‪h‬‬ ‫‪۴‬‬

‫‪ = ۲۷cm‬ﻣﺎﯾﻊ‪ + h‬آب‪h‬‬ ‫‪ = ۲۷‬ﻣﺎﯾﻊ‪ + h‬ﻣﺎﯾﻊ‪h‬‬
‫‪۵‬‬
‫‪۹‬‬
‫⇒‬ ‫‪ = ۲۷ − ۱۵ = ۱۲ cm‬آب‪ = ۱۵ cm ⇒ h‬ﻣﺎﯾﻊ‪ = ۲۷ ⇒ h‬ﻣﺎﯾﻊ‪h‬‬
‫‪۵‬‬

‫ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ ﮐﻒ ﻇﺮف از ﻃﺮف آب و ﻣﺎﯾﻊ دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪۴‬‬ ‫‪۴‬‬
‫= ﻣﺎﯾﻊ‪ρ‬‬ ‫‪ = ۱۲ cm = ۰/۱۲ m ,‬آب‪ = × ۱۰۰۰ = ۸۰۰ kg/m۳ , h‬آب‪ρ‬‬ ‫‪ = ۱۵ cm = ۰/۱۵ m‬ﻣﺎﯾﻊ‪h‬‬
‫‪۵‬‬ ‫‪۵‬‬
‫ﻣﺎﯾﻊ‪ gh‬ﻣﺎﯾﻊ‪ + ρ‬آب‪gh‬آب‪ = ρ‬ﻣﺎﯾﻊ ‪ + P‬آب ‪P = P‬‬
‫‪⇒ P = ۱۰۰۰ × ۱۰ × ۰/۱۲ + ۸۰۰ × ۱۰ × ۰/۱۵ ⇒ P = ۲۴۰۰ P a‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪4‬‬ ‫‪14‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮔﻠﻮﻟﻪ را از ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﻊ ‪ ρ۱‬رﻫﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﺑﻪ درون ﻣﺎﯾﻊ ﻓﺮو ﻣﯽ رود‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﻧﯿﺮوی وزن آن از ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری وارد ﺑﺮ ﮔﻠﻮﻟﻪ از ﻃﺮف ﻣﺎﯾﻊ ‪ ρ۱‬ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻀﯿﮥ ﮐﺎر‪ -‬اﻧﺮژی ﺟﻨﺒﺸﯽ‪ ،‬ﺗﻨﺪی ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﻣﺎﯾﻊ ‪ ρ۱‬ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ x‬ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪W t = ΔK ⇒ (W − F b۱ )x‬‬
‫‪۱‬‬ ‫) ‪۲(W − F b۱‬‬
‫=‬ ‫= ‪mv ۲ − ۰ ⇒ v ۲‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪m‬‬
‫ﺧﻄﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ v ۲‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪x‬‬
‫ﺣﺎل ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﺮز ﺟﺪاﯾﯽ دو ﻣﺤﯿﻂ ﻣﯽ رﺳﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری وارد ﺑﺮ ﮔﻠﻮﻟﻪ از ﻃﺮف ﻣﺎﯾﻊ ‪ ρ۲‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ وزن ﺟﺴﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒ ﻖ‬
‫ﻗﻀﯿﮥ ﮐﺎر‪ -‬اﻧﺮژی ﺟﻨﺒﺸﯽ‪ ،‬ﺗﻨﺪی ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻒ ﻇﺮف ﻣﯽ رﺳﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﯾﺎ اﮔﺮ ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری ﮐﻤﺘﺮ از وزن ﺟﺴﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫اول ﺑﺎ راﺑﻄﮥ ﺧﻄﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ وﻟﯽ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﭼﻮن در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ )ﻣﺎﯾﻊ ‪ (ρ۲‬ﭼﮕﺎﻟﯽ ﻣﺎﯾﻊ و درﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﯿﺐ ﻧﻤﻮدار ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اول ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪6/ 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬ ‫‪15‬‬

‫ﺑﻌﺪ از رﯾﺨﺘﻦ روﻏﻦ در ﻟﻮﻟﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ‪ ،‬ﺷﮑﻞ )ب( ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ راﺑﻄﮥ ﺑﺮاﺑﺮی ﻓﺸﺎر ﺑﺮای ﻧﻘﺎط‬
‫ﻫﻢﺗﺮاز ‪ A‬و ‪ B‬ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻣﺎﯾﻊ ﺳﺎﮐﻦ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪:‬‬

‫)‪(۲x‬آب‪ = ρ‬روﻏﻦ‪ h ‬روﻏﻦ‪g(۲x) + P ۰ ⇒ ρ ‬آب‪ + P ۰ = ρ‬روﻏﻦ‪ gh ‬روﻏﻦ‪P A = P B ⇒ ρ ‬‬

‫ﭼﻮن ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪۴۰‬‬
‫)‪⇒ (۰/۸۵‬‬ ‫‪= (۱)(۲x) ⇒ x = ۱۷ cm‬‬
‫‪۱‬‬
‫ﭘﺲ ﻃﻮل ﻟﻮﻟﮥ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ از ‪ ۱۵ cm‬ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ۱۷ cm‬ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬درﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ۲ cm‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻃﻮل ﻟﻮﻟﮥ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬ ‫‪16‬‬

‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺟﺴﻢ ﺷﻨﺎور در ﺗﻌﺎدل ﻧﯿﺮوﯾﯽ اﺳﺖ‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫)‪∑ F = ۰ ⇒ F b = mg (۱‬‬

‫ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ﻗﻄﻌﻪ ﻓﻠﺰ ﺑﻪ وزن ‪ ،۲۰N‬ﻗﻄﻌﻪ ﭼﻮب ﮐﻤﯽ در آب ﻓﺮورﻓﺘﻪ و دوﺑﺎره در ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻨﺎور ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪∑ F = ۰ ⇒ F ′ b = (mg + ۲۰) N‬‬

‫)‪(۱‬‬
‫‪F ′ b = F b + ۲۰ ⇒ F ′ b − F b = ۲۰ N‬‬

‫ﭘﺲ ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری وارد ﺑﺮ ﺟﺴﻢ ‪ 20‬ﻧﯿﻮﺗﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ وزن ﻣﺎﯾﻊ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪  = ۲ kg = ۲۰۰۰ g‬ﻣﺎﯾﻊ‪  × ۱۰ = ۲۰ ⇒ m ‬ﻣﺎﯾﻊ‪  g = ۲۰ ⇒ m ‬ﻣﺎﯾﻊ‪m ‬‬

‫‪ ‬ﻣﺎﯾﻊ‪m ‬‬
‫‪  = V‬ﻣﺎﯾﻊ‪ρ ‬‬
‫‪۲۰۰۰‬‬
‫‪ ‬ﻣﺎﯾﻊ‪ ‬‬
‫‪  = ۲۰۰۰ cm۳‬ﻣﺎﯾﻊ‪⇒ V  ‬‬
‫=‪۱‬‬
‫‪ ‬ﻣﺎﯾﻊ‪V  ‬‬
‫‪۲۰۰۰‬‬
‫= ‪  = ۲۰۰۰ ⇒ h′ − h‬ﻣﺎﯾﻊ‪⇒ A(h′ − h) = V  ‬‬ ‫‪= ۸ cm‬‬
‫‪۲۵۰‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪3‬‬ ‫‪17‬‬

‫‪ ،A۱ v ۱‬ﺗﻨﺪی ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻮا در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ازﻃﺮﻓﯽ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻨﺪی ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻃﺒ ﻖ اﺻﻞ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﮐﺎﻫﺶ‬ ‫ﻃﺒ ﻖ ﻣﻌﺎدﻟﮥ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ‪= A۲ v ۲‬‬
‫ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﯾﻊ ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ؛ ﻟﺬا دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪h۱ > h۲‬‬

‫{ ⇒ ‪P′ > P‬‬
‫‪A′ >A‬‬ ‫ﻃﺒﻖ‬
‫‪Av = A′ v ′‬‬ ‫‪v > v′‬‬ ‫)‪(I‬‬
‫‪ ‬اﺻﻞ‪ ‬ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ‪ ‬‬ ‫‪h۴ > h۳‬‬

‫آب‪ ρ‬اﺳﺖ‪ ،‬در ﻓﺸﺎر ﯾﮑﺴﺎن‪ ،‬ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن آب از ﺟﯿﻮه ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛‬ ‫اﻣﺎ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﭼﻮن جیوه‪< ρ‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪:‬‬

‫‪h۴ > h۱‬‬

‫{⇒‬
‫)‪(I),(II‬‬
‫)‪(II‬‬ ‫‪h۴ > h۳ > h۲ , h۲ < h۱ < h۴‬‬
‫‪h۳ > h۲‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮔﺰﻳﻨﮥ "‪ "3‬ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ h۳‬ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ اﻟﺰاﻣﺎً ‪> h۱‬‬

‫‪7 / 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪3‬‬ ‫‪18‬‬

‫اﻧﺪازۀ ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ وزن ﻣﺎﯾﻊ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﺷﺪه‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن در ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺴﻢ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ و ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ در ﻣﺎﯾﻊ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﺎﯾﻊ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﺷﺪه ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ وﻟﯽ ﭼﻮن ﭼﮕﺎﻟﯽ آب ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﭼﮕﺎﻟﯽ ﻧﻔﺖ اﺳﺖ‪ ،‬وزن آب ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﺷﺪه ﺑﯿﺸﺘﺮ از وزن ﻧﻔﺖ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫‪.N B‬‬ ‫‪ F A > F B‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری ﻋﺪدی ﮐﻪ ﻧﯿﺮوﺳﻨﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‪> N A :‬‬
‫‪F A >F B‬‬
‫‪ΣF = ۰ ⇒ N = mg − F‬‬ ‫‪NA < NB‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪1‬‬ ‫‪19‬‬

‫ﻓﺸﺎر در ﮐﻒ ﻇﺮف ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫ﻣﺎﯾﻊ ‪ + P‬آب ‪ = P‬ﮐﻞ ‪P‬‬

‫‪m‬‬ ‫‪۵۹۰‬‬
‫= آب‪ρ‬‬ ‫=‪⇒۱‬‬ ‫‪⇒ V = ۵۹۰ cm۳‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪⇒ V = V ۱ + V ۲ ⇒ ۵۹۰ = (۲۰ × ۲۵) + ۱۰ × h‬‬

‫‪ :h‬ارﺗﻔﺎع آب در ﻟﻮﻟﮥ ﺑﺎرﯾﮏ‬

‫‪⇒ h = ۹ cm‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺸﺎر ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ارﺗﻔﺎع را ﺑﻪ ‪ cmHg‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ = ۲۵ + ۹ = ۳۴ cm‬آب‪h‬‬
‫‪ = ۱ × ۳۴‬ﺟﯿﻮه‪ ⇒ ۱۳/۶ × h‬آب‪g h‬آب‪ = ρ‬ﺟﯿﻮه‪ g h‬ﺟﯿﻮه‪ρ‬‬
‫‪۳۴‬‬
‫= ﺟﯿﻮه‪⇒ h‬‬ ‫‪= ۲/۵ cm ⇒ P = ۲/۵ cmHg = ۲۵ mmHg‬‬
‫‪۱۳/۶‬‬
‫‪ = P ۱ + P ۲ ⇒ ۳۵ mmHg = ۲۵ mmHg + P ۲‬ﮐﻞ ‪P‬‬
‫‪ = ۱۰ mm‬ﺟﯿﻮه‪⇒ P ۲ = ۱۰ mmHg ⇒ h‬‬
‫ﻣﺎﯾﻊ‪ ⇒ ۱۰ × ۱۳/۶ = ۱/۷ × h‬ﺟﯿﻮه‪ gh‬ﺟﯿﻮه‪ = ρ‬ﻣﺎﯾﻊ‪ gh‬ﻣﺎﯾﻊ‪P ۲ = ρ‬‬
‫‪۱۳/۶ × ۱۰‬‬ ‫‪۱۳۶۰‬‬
‫= ﻣﺎﯾﻊ‪⇒ h‬‬ ‫=‬ ‫‪= ۸۰ mm = ۸ cm‬‬
‫‪۱/۷‬‬ ‫‪۱۷‬‬

‫‪8 / 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪4‬‬ ‫‪20‬‬

‫‪ (A۱ v ۱‬و اﯾﻨﮑﻪ ﻗﻄﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ‪ ۲۵%‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺗﻐ ﺮات ﺗﻨﺪی آب را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫ﻃﺒ ﻖ ﻣﻌﺎدﻟﮥ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ) ‪= A۲ v ۲‬‬

‫‪۲۵‬‬ ‫‪۵‬‬
‫‪D۲ = D۱ +‬‬ ‫‪D ۱ = ۱/۲۵D ۱ = D ۱‬‬
‫‪۱۰۰‬‬ ‫‪۴‬‬
‫‪v۲‬‬ ‫‪A۱‬‬ ‫‪D۱ ۲‬‬ ‫‪D۱‬‬
‫⇒ ‪A۱ v ۱ = A۲ v ۲‬‬ ‫=‬ ‫(=‬ ‫‪) = ( ۵ )۲ = ۰/۶۴ ⇒ v ۲ = ۰/۶۴v ۱‬‬
‫‪v۱‬‬ ‫‪A۲‬‬ ‫‪D۲‬‬ ‫‪۴ D۱‬‬

‫‪Δv‬‬ ‫‪v − v۱‬‬

‫= درﺻﺪ‪ ‬ﺗﻐ ﺮات‪ ‬ﺳﺮﻋﺖ‪ ‬‬ ‫‪× ۱۰۰ = ۲‬‬ ‫‪× ۱۰۰‬‬
‫‪v۱‬‬ ‫‪v۱‬‬
‫‪۰/۶۴v ۱ − v ۱‬‬
‫= درﺻﺪ‪ ‬ﺗﻐ ﺮات‪ ‬ﺳﺮﻋﺖ ⇒‬ ‫‪× ۱۰۰ = −۳۶%‬‬
‫‪v۱‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻨﺪی ﺟﺮﯾﺎن آب ‪ ۳۶‬درﺻﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒ ﻖ اﺻﻞ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻨﺪی ﺷﺎره‪ ،‬ﻓﺸﺎر اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪21‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬

‫اﺧﺘﻼف ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﮐﻪ آب ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻫﺎی ﺑﺎﻻﯾﯽ و ﭘﺎ ﻨﯽ وارد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر اﯾﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪:‬‬

‫‪ΔP = ρgΔh = ۱۰۰۰ × ۱۰ × (۵۰ − ۱۰) × ۱۰−۲ = ۴ × ۱۰۳ P a‬‬

‫اﺧﺘﻼف ﻧﯿﺮو ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪⇒ ΔF = ΔP A = ۴ × ۱۰۳ × ۲۰ × ۱۰−۴ = ۸ N‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪1‬‬ ‫‪22‬‬

‫اﺑﺘﺪا ﭼﮕﺎﻟﯽ ﻣﺎﯾﻊ )‪ (2‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫‪ − P ۰ ) + ρ۱ gh۱ = ρ۲ gh۲‬ﮔﺎز ‪ + ρ۱ gh۱ = P ۰ + ρ۲ gh۲ ⇒ (P‬ﮔﺎز ‪P B = P A ⇒ P‬‬

‫‪⇒ ۴۰۰ + ۱۰۰۰ × ۱۰ × ۰/۲ = ρ۲ × ۱۰ × ۰/۳ ⇒ ρ۲ = ۸۰۰ kg/m۳ = ۰/۸ g/cm۳‬‬

‫ﭘﺲ از ﺑﺎز ﺷﺪن ﺷﯿﺮ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﻓﺸﺎر ﻣﺨﺰن ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽﺷﻮد و ازآﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﺎﯾﻊ )‪ (2‬ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای ﺑﺮﻗﺮاری ﺗﻌﺎدل‪ ،‬ﻣﺎﯾﻊ )‪ (1‬در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ‪ x‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رود‪:‬‬

‫‪P C = P D ⇒ P ۰ + ρ۱ gh۱ = P ۰ + ρ۲ gh۲ ⇒ ۱ × (۲۰ + ۲x) = ۰/۸ × ۳۰ ⇒ x = ۲‬‬

‫‪9/ 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪3‬‬ ‫‪23‬‬

‫ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﺎط ‪ C‬و ‪ D‬ﭼﻮن در ﯾﮏ ارﺗﻔﺎع ﻣﺸﺨﺼﯽ از ﯾﮏ ﻣﺎﯾﻊ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪PC = PD‬‬

‫ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﺎط ‪ M‬و ‪ N‬ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪h ۲ >h ۱‬‬

‫‪P M = P N ⇒ ρ۱ h۱ = ρ۲ h۲‬‬ ‫)‪ρ۱ > ρ۲ (۱‬‬

‫ﺑﺮای ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﺎط ‪ A‬و ‪ B‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪P M = P N → P A + ρ۱ gh = P B + ρ۲ gh‬‬
‫)‪(۱‬‬
‫‪⇒ P B − P A = (ρ۱ − ρ۲ )gh‬‬ ‫‪PB > PA‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪4‬‬ ‫‪24‬‬

‫ﻃﺒ ﻖ ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﭘﯿﻤﺎﻧﻪای ﻫﺮ ﮔﺎز ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر آن ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻫﻮا اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮاﺑﺮی ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﺎط ﻫﻢﺗﺮاز از ﯾﮏ ﻣﺎﯾﻊ ﺳﺎﮐﻦ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪ + P ۰‬آب ‪ + P‬ﺟﯿﻮه ‪ = P‬ﮔﺎز ‪P A = P B ⇒ P‬‬

‫آب ‪ + P‬ﺟﯿﻮه ‪ − P ۰ = P‬ﮔﺎز ‪⇒ P‬‬

‫ﭼﻮن ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮﺟﯿﻮه ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﻓﺸﺎر ﺳﺘﻮن آب را ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮﺟﯿﻮه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪ = ۳۰ mmHg‬ﺟﯿﻮه‪ ⇒ h′  ‬ﺟﯿﻮه‪ ⇒ ۱ × ۴۰۸ = ۱۳/۶h′  ‬ﺟﯿﻮه‪ = (ρ′ h′ ) ‬آب)‪(ρh‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺸﺎر ﭘﯿﻤﺎﻧﻪای ﮔﺎز داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪ − P ۰ = ۸۰ + ۳۰ = ۱۱۰ mmHg‬ﮔﺎز ‪P‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪1‬‬ ‫‪25‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﺟﺴﻤﯽ را ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺷﺎرهای ﺷﻨﺎور ﻣﯽﺳﺎزﯾﻢ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﺷﺎره ﮐﻤﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﯽ رود ﺑﻪﻃﻮری ﮐﻪ وزن ﺣﺠﻤﯽ از ﺷﺎره ﮐﻪ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻌﺎدل ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری وارد ﺑﺮ‬
‫ﺟﺴﻢ و ﯾﺎ وزن ﺟﺴﻢ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﭼﻮن وزن ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﭼﻮب و ﻓﻠﺰ در ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﻄﺢ آب در ﻫﺮ دو آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﯾﮏاﻧﺪازه ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رود‪ .‬در‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ )‪ (1‬ﺣﺠﻢ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﺷﺪه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﭼﻮﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آب ﻓﺮورﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در آزﻣﺎﯾﺶ )‪ ،(2‬ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﯾﯽ آب‪ ،‬ﺑﺎﺑﺖ ﻓﺮورﻓﺘﻦ ﻗﻄﻌﮥ ﻓﻠﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ازآﻧﺠﺎﮐﻪ ﮐﻞ ﺣﺠﻢ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﺷﺪه در ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در آزﻣﺎﯾﺶ )‪ (1‬ﭼﻮب ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺮوﻣﯽ رود‪.‬‬

‫‪10 / 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬ ‫‪26‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﺴﻤﯽ درون ﻣﺎﯾﻊ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری روﺑﻪﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺟﺴﻢ وارد ﻣﯽﺷﻮد و ﺳﺒﺐ ﺳﺒﮏﺗﺮ ﺷﺪن ﺟﺴﻢ ﻣﯽﺷﻮد؛ ﭘﺲ اﺧﺘﻼف وزن واﻗﻌﯽ ﺟﺴﻢ و وزن‬
‫آن ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ درون ﻣﺎﯾﻊ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اﻧﺪازۀ ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری ﺑﺎ وزن ﻣﺎﯾﻊ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وزن واﻗﻌﯽ ﺟﺴﻢ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪ W = mg = ۲۷ × ۱۰−۳ × ۱۰ = ۰/۲۷ N‬ﻓﻠﺰ‬

‫‪ = W − F ′ = ۰/۲۷ − ۰/۱۲ = ۰/۱۵ N‬اﻧﺪازۀ‪ ‬ﻧﯿﺮوی‪ ‬ﺷﻨﺎوری‬

‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ وزن ﻣﺎﯾﻊ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪ ⇒ ۰/۱۵ = m′ g = ρ′ .V .g‬آب ‪ ⇒ ۰/۱۵ = W ′‬وزن‪ ‬آب‪ ‬ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﺷﺪه = ﻧﯿﺮوی‪ ‬ﺷﻨﺎوری‬

‫↓‬ ‫↓‬
‫آب‬ ‫ﻓﻠﺰ‬

‫آب‪ ‬ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﺷﺪه ‪ = ۱۵ × ۱۰−۶ m۳ = V‬ﻓﻠﺰ ‪ × ۱۰ ⇒ V‬ﻓﻠﺰ ‪⇒ ۰/۱۵ = ۱۰۰۰ × V‬‬

‫در ﺣﺎﻟﺖ دوم‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓﻠﺰ درون ﻣﺎﯾﻊ دﯾﮕﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫وزن‪ ‬ﻣﺎﯾﻊ‪ ‬ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﺷﺪه = ﻧﯿﺮوی‪ ‬ﺷﻨﺎوری‬
‫‪ .g‬ﻓﻠﺰ ‪ .V‬ﻣﺎﯾﻊ‪ ⇒ ۰/۲۷ − F ′′ = ρ‬ﻣﺎﯾﻊ)‪⇒ W − F ′′ = (m′′ g‬‬
‫‪⇒ ۰/۲۷ − F ′′ = ۸۰۰ × ۱۵ × ۱۰−۶ × ۱۰‬‬

‫ﻋﺪدی ﮐﻪ ﻧﯿﺮوﺳﻨﺞ در ﺣﺎﻟﺖ دوم ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪⇒ ۰/۲۷ − F ′′ = ۰/۱۲ ⇒ F ′′ = ۰/۱۵ N‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪4‬‬ ‫‪27‬‬

‫در ﺣﺎﻟﺖ اول ﮐﻪ ﭼﻮب روی آب ﺷﻨﺎور اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ وزن ﺟﺴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎل در ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ روﻏﻦ روی آب و ﭼﻮب ﻣﯽ رﯾﺰﯾﻢ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪ ﭼﻮب ﺣﺎﻟﺖ ﻏﻮﻃﻪوری ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎز ﻫﻢ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﭼﻮب وارد‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ وزن ﺟﺴﻢ اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا وزن ﺗﻐ ﺮ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ وﻟﯽ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺨﺸﯽ از ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری ﺗﻮﺳﻂ روﻏﻦ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽﺷﻮد و اﯾﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺳﻄﺢ ﭼﻮب‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺒﻠﯽ ﮐﻤﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪4‬‬ ‫‪28‬‬

‫‪ (V‬ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪن ﺣﺠﻢ درﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﯾﻊ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ راﺑﻄﮥ ﺣﺠﻢ )‪= Ah‬‬

‫‪۲۵‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‪۴‬‬

‫‪A′ = A +‬‬ ‫‪A = A + A = A ⇒ h′ = h‬‬
‫‪۱۰۰‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬ ‫‪۴‬‬
‫ﻃﺒ ﻖ راﺑﻄﮥ ‪ ،P = ρgh‬ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ ﮐﻒ ﻇﺮف ﻣﮑﻌﺒﯽ ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﯾﻊ راﺑﻄﮥ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ دارد‪ ،‬ﭘﺲ ﻓﺸﺎر ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﯾﻌﻨﯽ ‪P ′ = P‬‬
‫‪۵‬‬ ‫‪۵‬‬
‫‪ΔP‬‬ ‫‪P′ −P‬‬ ‫‪۴‬‬
‫= درﺻﺪ‪ ‬ﺗﻐ ﺮ‪ ‬ﻓﺸﺎر‬ ‫= ‪× ۱۰۰‬‬ ‫‪× ۱۰۰ = ( − ۱) × ۱۰۰ = −۲۰%‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪۵‬‬

‫‪11/ 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪3‬‬ ‫‪29‬‬

‫ﺟﺮم ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﺎﯾﻊ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪:‬‬

‫‪A۱ =A۲ =A۳‬‬

‫‪m۱ = m۲ = m۳ ⇒ ρ۱ V ۱ = ρ۲ V ۲ = ρ۳ V ۳‬‬ ‫‪ρ۱ h۱ = ρ۲ h۲ = ρ۳ h۳‬‬

‫اﮔﺮ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﯽ ‪ ρ۳‬دارای ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﭼﮕﺎﻟﯽ و ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﯽ ‪ ρ۱‬دارای ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﭼﮕﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎﯾﻊ ﻫﺎی ﻣﺨﻠﻮط ﻧﺸﺪﻧﯽ در ﻇﺮف‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪای ﻣﻄﺎﺑ ﻖ ﺷﮑﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ρ۳ > ρ۲ > ρ۱ ⇒ h۳ < h۲ < h۱‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ از ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﻊ ﭘﺎ ﻦ ﻣﯽآ ﻢ‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﯽ ﻫﺎ‬ ‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ راﺑﻄﮥ ﻓﺸﺎر در ﻋﻤ ﻖ ‪ h‬از ﺳﻄﺢ آزاد ﯾﮏ ﻣﺎﯾﻊ ) ‪ ،(P = ρgh + P ۰‬ﺷﯿﺐ اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ρg‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ و درﻧﺘﯿﺠﻪ ﺷﯿﺐ ﺧﻂ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﮥ "‪ "3‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻤﻮدار ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬ ‫‪30‬‬

‫روش اول‪ :‬در اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺠﻢ ﻗﻄﻌﮥ ﻓﺮورﻓﺘﻪ در آب‪ ،‬ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری وارد ﺑﺮ ﻗﻄﻌﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻟﺤﻈﻪای ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻗﻄﻌﻪ در آب ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﺣﺠﻢ آب‬
‫ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﺷﺪه ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺧﻮد ﻣﯽ رﺳﺪ و ﭘﺲازآن ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤ ﻖ‪ ،‬ﺣﺠﻢ آب ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﺷﺪه و درﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻃﺒ ﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮم‬
‫ﻧﯿﻮﺗﻮن از ﻃﺮف ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺮ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازۀ ﻧﯿﺮوی ﺷﻨﺎوری‪ ،‬ﻧﯿﺮو ﺑﻪﻃﺮف ﭘﺎ ﻦ وارد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬درﻧﺘﯿﺠﻪ ﻋﺪد ﺑﺎﺳﮑﻮل ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت ﺗﻐ ﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ ﮐﻒ ﻇﺮف اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺟﺴﻢ‬ ‫روش دوم‪ :‬ﺑﺎ وارد ﺷﺪن ﺟﺴﻢ در آب‪ ،‬ﺳﻄﺢ آب ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و درﻧﺘﯿﺠﻪ ﻃﺒ ﻖ راﺑﻄﮥ ‪P = ρgh‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ وارد آب ﺷﺪ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ و ﻋﺪدی ﮐﻪ ﺗﺮازو ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﻐ ﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬ ‫‪31‬‬

‫‪h‬‬ ‫‪۱‬‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ از ﺟﯿﻮه ﻓﺸﺎر اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﮕﺎﻟﯽ ﺟﯿﻮه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ارﺗﻔﺎع ‪ h‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ از اﯾﻦ ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع‬ ‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﭼﮕﺎﻟﯽ اﯾﻦ ﻣﺎﯾﻊ‬
‫‪۴‬‬ ‫‪۴‬‬
‫ازﻃﺮﻓﯽ ﺑﻪﺟﺎی ﻓﺸﺎر ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺟﯿﻮه ﻫﻤﺎن ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن ﺟﯿﻮۀ ﻣﻌﺎدل را ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ؛ ﭘﺲ دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪ ⇒ P x = P y‬دو‪ ‬ﻧﻘﻄﮥ‪ ‬ﻫﻢﺗﺮاز‪ ‬در‪ ‬ﻟﻮﻟﮥ‪ ‬ﺳﻤﺖ‪ ‬ﭼﭗ‬
‫‪h‬‬
‫= ‪⇒ PA‬‬ ‫‪+PB‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪h‬‬
‫= ‪⇒ ۸۰‬‬ ‫‪+ ۷۰ ⇒ h = ۴۰ cm‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪ ⇒ P M = P N‬دو‪ ‬ﻧﻘﻄﮥ‪ ‬ﻫﻢﺗﺮاز‪ ‬در‪ ‬ﻟﻮﻟﮥ‪ ‬ﺳﻤﺖ‪ ‬راﺳﺖ‬
‫‪۲۰‬‬
‫‪⇒ PB +‬‬ ‫‪= P ۰ ⇒ ۷۰ + ۵ = P ۰ ⇒ P ۰ = ۷۵ cmHg‬‬
‫‪۴‬‬

‫‪12 / 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪1‬‬ ‫‪32‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر ﻧﺎﺷﯽ از اﯾﻦ ارﺗﻔﺎع آب‪ ،‬ﻣﻌﺎدل ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺟﯿﻮه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ρHg hHg = ρW hW ⇒ ۱۳/۶hHg = ۱ × ۳۴ ⇒ hHg = ۲/۵ cm‬‬

‫را در دﻫﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ رﯾﺨﺘﻦ ‪ ۳۴ cm‬آب در دﻫﺎﻧﮥ راﺳﺖ ﻣﻌﺎدل اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ‪ ۲/۵ cm‬ﺟﯿﻮه در اﯾﻦ دﻫﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل اﮔﺮ اﯾﻦ ‪۲/۵ cm‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪A۱ =π D۴‬‬
‫‪V ۱ = V ۲ ⇒ A۱ h۱ = A۲ h۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪D ۲ h۱ = d۲ h۲‬‬
‫‪A۲ =π d۴‬‬

‫‪D=۲d‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪(۲d) h۱ = d۲ h۲ ⇒ h۲ = ۴h۱‬‬
‫‪h ۱ +h ۲ =۲/۵ cm‬‬
‫‪h۱ = ۰/۵ cm‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪3‬‬ ‫‪33‬‬

‫ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﻄﮥ ‪ M‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺸﺎر ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﺘﻮن ﺟﯿﻮه ) ‪ (P ′′‬و ﻓﺸﺎر ﻫﻮای ﻣﺤﺒﻮس در اﻧﺘﻬﺎی ﻟﻮﻟﻪ ) ‪ (P ′‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ اﺻﻞ ﺑﺮاﺑﺮی ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﺎط ﻫﻢﺗﺮاز ﯾﮏ ﻣﺎﯾﻊ‬
‫ﺳﺎﮐﻦ‪ ،‬ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﺎط ﻫﻢﺗﺮاز ‪ M‬و ‪ N‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‪:‬‬

‫‪P M = P N = P ۰ = ۷۵ cmHg‬‬
‫‪P M =۷۵ cmHg‬‬
‫‪P M = P ′ + P ′′‬‬ ‫‪P ′′ = ۷۵ − ۴۵ = ۳۰ cmHg‬‬
‫‪P ′ =۴۵ cmHg‬‬

‫اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﻃﻮل ﺑﺨﺸﯽ از ﻟﻮﻟﻪ ﮐﻪ ﻫﻮا درون آن‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن ﺟﯿﻮه درون ﻟﻮﻟﻪ از ﺳﻄﺢ آزاد ﺟﯿﻮه ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪۳۰ cm‬‬
‫ﻣﺤﺒﻮس ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاﺑﺮ )‪ (۶۰ − ۳۰ = ۳۰ cm‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑ ﻖ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﯾﮏ ﺳﻮراخ در ﻓﺎﺻﻠﮥ ‪ 20‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ از اﻧﺘﻬﺎی‬
‫ﺑﺴﺘﮥ ﻟﻮﻟﻪ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻓﺸﺎر در اﻧﺘﻬﺎی ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻫﻮای ﺑﯿﺮون؛ ﯾﻌﻨﯽ ‪ ۷۵ cmHg‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻓﺸﺎر روی‬
‫ﭘﺎ ﻦ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺳﺘﻮن ﺟﯿﻮۀ درون ﻟﻮﻟﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﺟﯿﻮه درون ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎ ﻦ ﻣﯽرود ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺳﻄﺢ ﺟﯿﻮۀ درون ﻟﻮﻟﻪ و ﻇﺮف ﯾﮑﺴﺎن ﺷﻮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﯿﻮه ‪۳۰ cm‬‬
‫آﻣﺪ‪.‬‬

‫‪13 / 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪4‬‬ ‫‪34‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺻﻞ ﺑﺮاﺑﺮی ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﺎط ﻫﻢﺗﺮاز در ﯾﮏ ﻣﺎﯾﻊ ﺳﺎﮐﻦ‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫ﮔﺎز ‪P A =P‬‬
‫‪PA = PB‬‬ ‫‪ + P ۰‬آب ‪ + P‬ﺟﯿﻮه ‪ = P‬ﮔﺎز ‪P‬‬

‫ﻓﺸﺎر ﺳﺘﻮن آب ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮﺟﯿﻮه ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪ρHg hHg = ρW hW ⇒ ۱۳/۶ × hHg = ۱ × ۲۷/۲‬‬

‫‪⇒ hHg = ۲ cmHg‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺸﺎر ﮔﺎز ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪ + P ۰ = ۴ + ۲ + ۷۶ = ۸۲ cmHg‬آب ‪ + P‬ﺟﯿﻮه‪ = P  ‬ﮔﺎز‪P  ‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬ ‫‪35‬‬

‫ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻌﺎدﻟﮥ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ را ﺑﯿﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺨﺰن و ﺷﯿﺮ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪π ۲‬‬ ‫‪π‬‬

‫⇒ ‪A۱ v ۱ = A۲ v ۲‬‬ ‫‪d۱ × v ۱ = d۲۲ × v ۲‬‬
‫‪۴‬‬ ‫‪۴‬‬
‫‪d۱ ۲‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪۲‬‬
‫( = ‪⇒ v۲‬‬ ‫= ‪) v ۱ = ( ۱ )۲ × ۲‬‬ ‫‪m/s‬‬
‫‪d۲‬‬ ‫‪۶۰d۲‬‬ ‫‪۳۶۰۰‬‬
‫‪۲‬‬
‫ﭘﺎ ﻦ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﺣﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﻄﺢ آب ‪ ۱ m‬ﭘﺎ ﻦ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﻄﺢ آب درون ﻣﺨﺰن ﺑﺎ ﺗﻨﺪی ‪m/s‬‬
‫‪۳۶۰۰‬‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺖ‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۱m‬‬ ‫‪۳۶۰۰‬‬
‫= ﺗﻨﺪی‪ ‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫=‪⇒t‬‬ ‫‪s‬‬
‫ﻣﺪتزﻣﺎن‬ ‫‪۳۶۰۰‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۳۶۰۰‬‬ ‫‪۱ min‬‬
‫=‪⇒t‬‬ ‫×‪s‬‬ ‫‪= ۳۰ min‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۶۰ s‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪3‬‬ ‫‪36‬‬

‫‪PA‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺒ ﻖ راﺑﻄﮥ ‪ ،P = ρgh‬ﭼﻮن ‪ ρ ،g‬و ‪ h‬ﺑﺮای ﻫﺮ دو ﻣﺎﯾﻊ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ ﮐﻒ ﻇﺮف ﻫﺎ در ﻫﺮ دو ﻇﺮف ﯾﮑﺴﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪= ۱‬‬
‫‪PB‬‬
‫از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻃﺒ ﻖ راﺑﻄﮥ ‪ ،F = P A‬ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪FA‬‬ ‫‪PA‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪AB =۳AA‬‬ ‫‪FA‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪FA‬‬ ‫‪۱‬‬

‫=‬ ‫×‬ ‫×‪=۱‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬
‫‪FB‬‬ ‫‪PB‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪P A =P B‬‬ ‫‪FB‬‬ ‫‪۳AA‬‬ ‫‪FB‬‬ ‫‪۳‬‬

‫‪14/ 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫‪37‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬

‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ ﺷﮑﻞ و ﺑﺮاﺑﺮی ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﺎط ﻫﻢﺗﺮاز ﯾﮏ ﻣﺎﯾﻊ ﺳﺎﮐﻦ‪ ،‬ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﺎط ‪ M‬و ‪ N‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪P A′ + ρ۲ gx = P B ′ + ρ۱ gx‬‬
‫⎪‬
‫‪⎪x = ۲ cm‬‬
‫‪PM = PN‬‬ ‫⎨⇒‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪P A + ρ۲ gy = P B + ρ۱ gy‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎩‬‫‪y = ۷ cm‬‬

‫‪P A′ − P B ′ = (ρ۱ − ρ۲ )gx ⇒ P ′′ = (ρ۱ − ρ۲ )gx‬‬

‫‪P′‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪۷‬‬
‫⇒ ‪P A − P B = (ρ۱ − ρ۲ )gy ⇒ P ′ = (ρ۱ − ρ۲ )gy‬‬ ‫‪= = = ۳/۵‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪′′‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪۲‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪3‬‬ ‫‪38‬‬

‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ در ﺷﮑﻞ ﺻﻮرت ﺳﺆال ﺳﯿﺴﺘﻢ در ﺣﺎل ﺗﻌﺎدل اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﯽ روﻏﻦ را ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﻢ‪:‬‬
‫ﻧﻘﺎط ‪ A‬و ‪ B‬را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻘﺎط ﻫﻢﻓﺸﺎر در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬

‫‪P A = P B ⇒ ρ۱ h۱ = ρ۲ h۲‬‬
‫‪ρ۱ =۱ g/cm۳ , h ۱ =۲۰ cm‬‬
‫‪۱ × ۲۰ = ۲۵ × ρ۲ ⇒ ρ۲ = ۰/۸ g/cm۳‬‬
‫‪h ۲ =۲۵ cm‬‬

‫اﻣﺎ اﮔﺮ در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن آب را زﯾﺎد ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﺎدل ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺳﺘﻮن ﺟﯿﻮه‬
‫ﺑﻪاﻧﺪازۀ ‪ x‬ﭘﺎ ﻦ ﺑﯿﺎﯾﺪ و در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﻪاﻧﺪازۀ ‪ x‬ﺑﺎﻻ ﺑﺮود )ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬
‫ازآﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻄﺢ آزاد آب و روﻏﻦ در ﯾﮏ ﺗﺮاز ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن آب ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ (۲۵ + ۲x)cm‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﻧﻘﺎط ﻫﻢﻓﺸﺎر ‪ A‬و ‪ B‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫ﺟﯿﻮه ‪ + P‬روﻏﻦ ‪ = P ۰ + P‬آب ‪P A = P B ⇒ P ۰ + P‬‬

‫‪P ۰‬از‪ ‬ﻃﺮﻓﯿﻦ‪ ‬ﺗﺴﺎوی‬
‫ﺟﯿﻮه ‪ + P‬روﻏﻦ ‪ = P‬آب ‪P‬‬
‫ﺳﺎده‪ ‬ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫ﺟﯿﻮه)‪ + (ρgh‬روﻏﻦ)‪ = (ρgh‬آب)‪⇒ (ρgh‬‬
‫‪ × ۲x‬ﺟﯿﻮه‪⇒ ρ۱ (۲۵ + ۲x) = ρ۲ × ۲۵ + ρ‬‬
‫‪⇒ ۱ × (۲۵ + ۲x) = ۰/۸ × ۲۵ + ۱۳/۶ × (۲x) ⇒ x ≃ ۰/۲ cm‬‬

‫ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ارﺗﻔﺎع آب در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬ ‫ﺣﺎل ﮐﻪ ‪x = ۰/۲ cm‬‬
‫‪ ۲۵/۴ cm‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ارﺗﻔﺎع اوﻟﯿﮥ آب ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۲۰ cm‬ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ارﺗﻔﺎع آﺑﯽ ﮐﻪ در ﺷﺎﺧﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۵/۴ cm‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪3‬‬ ‫‪39‬‬

‫‪PA = PB‬‬

‫‪P ۰ = P M + ۴۶ cmHg‬‬
‫‪۳۰‬‬
‫× ‪⇒ P M = ۳۰ cmHg ⇒ P M = ρgh = ۱۳۶۰۰ × ۱۰‬‬
‫‪۱۰۰‬‬
‫‪⇒ P M = ۴۰۸۰۰ P a‬‬

‫‪F = P .A = ۴۰۸۰۰ × (۵ × ۱۰−۴ ) = ۲۰/۴ N‬‬

‫‪15/ 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬

 ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬ ‫‪40‬‬

‫‪.‬‬

‫ﻣﺘﻌﺎدل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺎﯾﻊ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ وزﻧﻪ در اﺛﺮ ﻧﯿﺮوﻫﺎی ‪ mg ،P ۰ A۲‬و ‪P A A۲‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬

‫‪ g + P ۰ A۲‬وزﻧﻪ‪P A A۲ = m‬‬
‫‪P A =P B =ρgh+P ۰‬‬
‫وزﻧﻪ‪ g ⇒ ρhA۲ = m‬وزﻧﻪ‪ g + P ۰ A۲ ⇒ ρghA۲ = m‬وزﻧﻪ‪(ρgh + P ۰ )A۲ = m‬‬
‫ﻣﺎﯾﻊ ‪V‬‬ ‫‪A۱‬‬
‫‪⇒ρ‬‬ ‫= ﻣﺎﯾﻊ‪ ⇒ m‬وزﻧﻪ‪A۲ = m‬‬ ‫‪ = ۲ × ۵۰۰ = ۱۰۰۰ g‬وزﻧﻪ‪m‬‬
‫‪A۱‬‬ ‫‪A۲‬‬

‫‪16/ 16‬‬ ‫ﻟﺮﻧﯿﺘ ﻮ ‪1399‬‬